RADYOAKTİF ATIK VEATIK YÖNETİMİ

Radyoaktif Atık Nedir?

• Radyoaktif atıklar tıp, endüstri, araştırma gibi alanlardaki uygulamalar nedeniyle ortaya çıkabilirler.

• İnsan ve çevre sağlığı için çok büyük zararlar verebilecekleri için diğer atıklardan farklı şekilde değerlendirilmeleri gerekir.

• Farklı radyoaktivite miktarı, fiziksel ve kimyasal durumlarda olabilirler. Bu da farklı müdahale yöntemlerini gerektirebilir.

Radyoaktif Atıkların Sınıflandırılması

• Fiziksel Formuna Göre• Kimyasal Formuna Göre• Biyolojik Materyal içeriğine Göre• İçerdiği Radyoizotopa göre• Işıma Türü• Yarı Ömür• Enerji• Aktivite

Katı Atıklar• Katı atıklar tesisten tesise farklılıklar göstermekle

birlikte, kabaca kuru ya da ıslak olarak sınıflandırılabilir. Islak atıklar sıvı atıkların arıtımı sırasında ortaya çıkan iyon değiştirici reçineler, buharlaşma ve süzme kalıntılarıdır.

• Kuru katı atıklar ise nemi alınmış giysiler, havalandırma sistemi filtreleri, yer döşemeleri, alet vb. gibi radyoaktivite içeren atıklardır.

• Enjektör,iğne,kateter vb – personelin korunması amacıyla özel

• kaplarda toplanmalıdır • Boş şişe ,kolon vb cam eşya –

personelin korunması amacıyla • özel kaplarda toplanmalıdır • Radyonüklid jeneratörler – ana

radyonüklidin yarı ömrü önemlidir• Kapalı kaynaklar (Referans

kaynakları,kalibrasyon kaynakları )• Eldiven, pamuk, swab, emici kağıt

vb• Hayvan deneylerinin artıkları• Tedavi hastalarının yiyecek artıkları,

biyolojik artıklar• Hasta çarşaf ve giysileri

Sıvı Atıklar• Nükleer yakıtın içinde meydana gelen parçalanma ürünleri

yakıt çubuklarının içinde kalırlar. Yalnızca yakıt çubuklarında oluşabilecek arızalar nedeniyle soğutma suyuna karışan parçalanma ürünleri radyoaktivite temizleme filtrelerinde tutulurlar.

• Santral soğutma suyundan ayrıştırılan yüksek düzeyde radyoaktif maddeler katılaştıktan sonra özel kaplar içine doldurulup yeraltı depolama yerlerine bırakılırlar .

• Çevreye bırakılan radyoaktivite miktarı Uluslararası Radyasyondan Korunma Komitesinin (ICRP)koyduğu standartlarla sınırlanmıştır. Bu sınırlar nükleer santrale sahip ülkeler tarafından genellikle tavan olarak kabul edilmekte ve çoğu kez çevreye bırakılan radyoaktivite miktarı bu sınırların altında tutulmaktadır.

Gaz Atıklar• Gaz atıklar Ksenon, Kripton, İyot gibi parçalanma

ürünleri olup yakıt çubuklarının içinde bulunur, fakat nadiren reaktörün soğutulması için kullanılan soğutma suyuna karışırlar. Bunlar gaz atıklar olarak soğutma suyu sisteminden alınırlar ve gaz atıklar işleme sisteminde tutularak çeşitli filtrelerden geçirilip bekletme tanklarında radyoaktivitelerini kaybetmeleri için yeterli olacak süre kadar bekletildikten sonra atmosfere bırakılırlar.

• Gazlar sürekli olarak ölçülen aktivite düzeyinin uluslararası kuruluşların öngördüğü sınır değerlerin altında olması halinde bacadan dışarıya bırakılmaktadır. Normal şartlarda, tesisten radyasyon ve zehirli gaz yayılması hemen hemen yok gibidir (bir nükleer tesise yakın yerde yaşayan insanlar, yılda 0,01 mSv 'dan daha az doz alırlar). Normal olarak çalışan bir nükleer santral herhangi bir hava kirliliğine sebep olmaz ve genelde kömür yakan termik santrallerden daha az radyasyon yayar.

Atık Depolama• Radyoaktif atıkların uzun süreli depolanması

amacıyla yapılan tesislerdeki yaklaşım radyoaktif atıkların konsantre edilmesi ve matris olarak tanımlanan beton, asfalt, cam gibi kapalı ortamlarda saklanmasıdır.

• Radyoaktif atıklar içlerindeki radyonüklitlerin yarı ömrüne ve diğer özelliklerine bağlı olarak değişik sürelerde depolanmaları gerekir.

Atık Taşıma• Radyoaktif atıkların hacimlerinin

nispeten küçük olması ve uzun süre izolasyon gerektirmesi nedeniyle, genel olarak bu atıklara merkezileştirilmiş ara depolama ve nihai depolama uygulanmaktadır. Bu durum kullanılmış yakıtın veya atığın belirlenmiş yerlere taşınmasını gerekli kılmıştır.

• Endüstride ve tıbbi uygulamalarda kullanılan radyoaktif maddelerin de tedarikçi ve kullanıcı arasında taşınması gereklidir.

• Her sene dünyada bir çok formda radyoaktif madde ve atık paketleri nakledilmekte ve çok nadiren istenmeyen olaylar meydana gelmektedir. Ancak taşıma kabının yarıldığı veya radyoaktivitenin salındığı bir kaza yaşanmamıştır.

Katı Atıkların İmhası

• Tüm katı radyoaktif atıkların poli çanta ile kaplı çöp konteynırları vardır. Kirlenmiş cam eşyalar dahil, derialtı iğneler ve diğer keskin nesneler, delinmeye dayanıklı kaplar diğer atıklardan ayrı saklanabilir ve açıkça işaretlenmelidir.

Sıvı Atıkların İmhası Bertaraf için sıvı sintilasyon şişelerine güvenli, mühürlü orijinal kutularda laboratuvarda saklanan, bantlanmış ve aktivite ve izotoplar olarak etiketlenmiş ve toplanmaya hazır poli çanta ayında imzalanması gerekiyor. Yeniden sintilasyon çözümler kullanıldığında laboratuvarlarımızda, sıvı selit kaplara dökülür ve toplama için kullanılabilir yapılmalıdır.

Hayvan Atıklarının İmhası

• Bertarafı için hayvan karkas ve hayvansal atıklar toplanmaya hazır, poli çanta yerleştirilir ve soğuk oda veya derin dondurucularda muhafaza edilmelidir. Her çanta izin sahibinin, radyonüklid, faaliyet, kurban hayvan ve tarih tipi adı bu etikete bilgi edilmelidir.

Dinlediğiniz İçin Teşekkürler…

• FEYZA BULUT• TIBBİ GÖRÜNTÜLEME TEKNİKLERİ• 112105014