ra unda vicodet saqartvelodan evrokavsiris …...1 ra unda vicodet saqartvelodan evrokavsiris...

55
Tbilisi 2012 ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportirebisaTvis

Upload: others

Post on 26-Dec-2019

17 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Tbilisi 2012

ra unda vicodeT saqarTvelodan

evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis

sursaTis eqsportirebisaTvis

evrokavSiri - saqarTvelos biznessabWo

evrokavSiri 27 evropuli saxelmwifos* politikur-ekonomi-kuri gaerTianebaa, romelic TandaTanobiT, 50 wliani isto-riis manZilze viTardeboda. dRes evrokavSiris saxelmwifoebs Soris sazRvrebi Riaa da maT saerTo savaWro sivrce gaaCniaT.

evrokavSiri mzadaa sakuTari faseulobebi da gamocdileba sxva saxelmwi-foebs gauziaros. informacia saqarTvelosa da evrokavSirs Soris TanamS-romlobis Sesaxeb ixileT www.delgeo.ec.europa.eu

*avstria, belgia, bulgareTi, germania, dania, didi britaneTi, espaneTi, estoneTi, irlandia, italia, kvi-prosi, latvia, litva, luqsemburgi, malta, poloneTi, portugalia, rumineTi, saberZneTi, safrangeTi, slovakeTi, slovenia, ungreTi, fineTi, SvedeTi, CexeTi da holandia.

evrokavSiri-saqarTvelos biznessabWo (EUGBC) qarTuli da evropuli kompaniebis mier 2006 wlis dasawyisSi, briuselSi, arakomerciuli iuridiuli piris formiT dafuZnda. sabWos saqmianobis ZiriTad mimarTulebebs saqarTvelosa da evroka-vSiris wevr qveynebs Soris investiciebisa da savaWro brunvis

zrdis xelSewyoba warmoadgens. informacia evrokavSiri-saqarTvelos biz-nes sabWos Sesaxeb ixileT www.eugbc.net

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportirebisaTvis

HOW TO EXPORT FOOD PRODUCTS OF NON-ANIMAL ORIGIN FROM GEORGIA TO THE EU MARKET

momzadebulia evrokavSiri-saqarTvelos biznessabWos mier

avtorebi: oTar sxvitariZe giorgi miqaZe konstantine zaldastaniSvili

Authors: Otar Skhvitaridze Giorgi Mikadze Konstantin Zaldastanishvili

winamdebare publikaciis Sinaarsze pasuxismgebelia evrokavSiri-saqarTve-los biznessabWo. publikaciaSi gamoTqmuli mosazrebebi ar unda iqnes miC-neuli evrokavSiris poziciad.

© European Commission

ISBN 978-9941-0-4843-2

1

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

s a r C e v i

1. Sesavali ...........................................................................................................32. saqarTveloSi moqmedi samarTlebrivi regulireba ....................................4 2.1. Sesavali ...................................................................................................4 2.2. registracia ............................................................................................4 2.3. saxelmwifo kontroli ...........................................................................5 2.4. moTxovnebi mikvlevadobisa da safrTxeebis kontrolis Sida sistemasTan dakavSirebiT .............................................................7 2.5. etiketireba.............................................................................................9 2.6. standartizacia da metrologia ..........................................................9 2.7. sursaTis uvneblobisa da xarisxis higienuri normativebi ............10 2.8. higienuri sertificireba ....................................................................13 2.9. biznesoperatorTa uflebebi, valdebulebebi da pasuxismgebloba ...................................................................................14 2.10. eqsportamde gansaxorcielebeli fitosanitariuli procedurebi ........................................................................................153. evrokavSirSi moqmedi samarTlebrivi regulireba ...................................23 3.1. sursaTis higiena ..................................................................................23 3.2. etiketireba...........................................................................................26 3.3. mikrobiologiuri da fiziko-qimiuri maCveneblebis normativebi ...........................................................................................27 3.4. marketinguli standartebi .................................................................29 3.5. mcenareTa sijansaRisa da importis fitosanitariuli moTxovnebi ............................................................................................31 3.6. zogadi da specifiuri moTxovnebi saqarTvelodan Txilis, dafnis foTlis da mwvanilis evrokavSiris bazarze importisas ............................................................................................344. saerTaSoriso standartebi .........................................................................38 4.1. standarti ISO 22000 da GLOBAL G.A.P. .............................................38 4.2. kodeqs alimentariusis standartebi .................................................38

Summary How to Export Food Products of Plant Origin from Georgia to the EU Market .................40 danarTi 1. higienuri sertifikatis forma...................................................46danarTi 2. eqsportisaTvis fitosanitariuli sertifikatis forma ........47danarTi 3. reeqsportisaTvis fitosanitariuli sertifikatis forma .............................................................................................49danarTi 4. publikaciaSi gamoyenebuli saqarTvelosa da evrokavSiris

sakanonmdeblo aqtebi ..................................................................51

2

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

3

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

1. Sesavali

saqarTvelos ganviTarebis dRevandel etapze qarTveli mwarmoeblebisTvis uaRresad didi mniSvneloba aqvs strategiuli TvalsazrisiT erT-erT mniSv-nelovan bazarTan - evrokavSirTan, sursaTiT vaWrobis zogadi da konkretu-li sakiTxebis Sesaxeb informaciis miwodebas.

aRsaniSnavia, rom Sida da saerTaSoriso vaWrobaSi evrokavSiris erT-erTi mTavari prioriteti sursaTis uvneblobaa.

sursaTis uvnebloba adamianis sayovelTaod aRiarebuli uflebebis _ janmrTelobisa da sicocxlis dacvis erT-erTi aucilebeli pirobaa da Se-sabamisad sursaTis moxmarebiT gamowveuli riskebisagan dacvas gulisxmobs.

ukanaskneli wlebis ganmavlobaSi, evrokavSirma, sursaTis uvneblobis Sesa-xeb mTeli rigi sakanonmdeblo aqtebi SeimuSava.

am sakiTxisadmi evrokavSiris kompleqsuri midgoma sursaTis warmoebis yvela etaps da aspeqts moicavs. normatiul aqtebSi mocemuli moTxovnebi vrcel deba rogorc evrokavSirSi warmoebul, aseve evrokavSiris bazarze im-portirebul sursaTze da amdenad, isini mesame qveynebis1 eqsportiorebisTvi-sac sayuradReboa.

sursaTis uvneblobis principebis dacvas uzrunvelyofs da evrokavSiris Sesabamisi kanonmdeblobis SemuSavebaSi monawileobs evropis sursaTis uvneb-lobis samsaxuri (EFSA)2, romlis daniSnuleba sursaTis uvneblobis gaumjo-beseba da momxmarebelTa uflebebis dacvaa.

evrokavSirSi dReisaTvis sursaTis uvneblobis uzrunvelsayofad moqme-debs “horizontaluri” da “vertikaluri” kanonmdebloba (regulaciebi da di-reqtivebi).

“horizontaluri” kanonmdebloba aregulirebs sursaTis uvneblobis iseT aspeqtebs, romlebic saerToa yvela saxeobis sursaTisaTvis. am kanonmdeb-lobiT gansazRvrulia agreTve moTxovnebi oficialuri makontrolebeli or-ganoebisadmi.

“vertikaluri” kanonmdebloba aregulirebs sxvadasxva saxeobis sursaTis warmoebasa da marketings.

winamdebare publikaciis mizania, qarTvel mewarmeebs, mwvanilis, dafnis foTlisa da Txilis magaliTze, gaacnos aracxoveluri warmoSobis sursaTis warmoebis, gadamuSavebis, distribuciisa da eqsportis maregulirebeli sa-qarTvelosa da evrokavSirSi dReisaTvis moqmedi normatiuli aqtebi, agreT-ve saerTaSoriso standartebi, rac maT am produqtebis evrokavSiris bazarze eqsportSi daexmareba.

1 mesame qveynebad iwodebian is saxelmwifoebi, romlebic ar arian evrokavSiris wevri qveynebi, im qveynebis CaTvliT, romlebic evrokavSirTan specialuri politikuri da ekonomikuri urTierTo-bebiT sargebloben (evrokavSiris asocirebuli wevri qveynebi, evrokavSirTan stabilurobisa da asocirebis Sesaxeb SeTanxmebiT dakavSirebuli qveynebi da a.S.)

2 EFSA (European Food Safety Authority) - http://www.efsa.europa.eu/

4

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

2. saqarTveloSi moqmedi samarTlebrivi regulireba

2.1. Sesavali

sursaTis (m.S. mwvanilis, dafnis foTlisa da Txilis) warmoeba, gadamu-Saveba, distribucia da eqsporti regulirdeba saqarTveloSi moqmedi sxva-dasxva sakanonmdeblo da kanonqvemdebare normatiuli aqtebiT.

sursaTis uvneblobis sferoSi moqmed mTavar sakanonmdeblo aqts war-moadgens saqarTvelos kanoni “sursaTis/cxovelis sakvebis uvneblobis, vete-rinariisa da mcenareTa dacvis kodeqsi”.

am kanonis moqmedeba vrceldeba saxelmwifo kontrolisadmi daqvemdeba-rebul sursaTis/cxovelis sakvebis warmoebaze, gadamuSavebasa da distribu-ciaze, romlebic xorcieldeba saqarTvelos teritoriaze, agreTve pirvelad warmoebaze3, cxovelTa janmrTelobaze, veterinarul preparatebze, mcenare-Ta sijansaReze, pesticidebsa da agroqimikatebze.

kodeqsis regulirebis sferoa sursaTis/cxovelis sakvebis uvneblobis kontroli, veterinaruli kontroli da fitosanitariuli kontroli, romle-bic ukavSirdeba saqonlis sabaJo sazRvarze gadaadgilebas (importi, reeqs-porti, eqsporti da tranziti).

2010 wlis 28 dekembers saqarTvelos mTavrobis mier damtkicebuli iqna “sursaTis uvneblobis sferoSi yovlismomcveli strategiisa da sakanonmdeb-lo miaxloebis programa”. strategiaSi warmodgenilia saqarTvelos mTavro-bis mizani, romelic sursaTis uvneblobis sferos iuridiul da instituciur daxvewasa da saqarTveloSi evrokavSirisa da saerTaSoriso standartebis Sesabamisi sursaTis uvneblobis myari sistemis danergvas moicavs. strate-giaSi Sedis ramdenime sakiTxi, romelTagan umniSvnelovanesia saqarTvelos kanonmdeblobis evrokavSiris kanonmdeblobasTan miaxloeba da misi aRsru-leba. aRniSnuli sakiTxis ganxorcieleba xels Seuwyobs Sida bazris efeqtur funqcionirebas, sainvesticio garemos gaumjobesebasa da saqarTvelos saeqs-porto potencialis ganuxrel zrdas.

2.2. registracia

saqarTvelos kanonis “sursaTis/cxovelis sakvebis uvneblobis, veteri-nariisa da mcenareTa dacvis kodeqsi” me-13 muxlis mixedviT, piri, romlis saqmianobac dakavSirebulia sursaTis/cxovelis sakvebis warmoebasTan, gada-muSavebasTan an/da distribuciasTan, aseve pirvelad warmoebasTan, valdebu-lia daregistrirdes biznesoperatorad4, saqarTvelos kanonmdeblobiT dad-genili wesisa da pirobebis Sesabamisad. registracia xorcieldeba iusticiis

3 pirveladi warmoeba _ procesi, romelic moicavs: mcenaris moyvanas, mosavlis aRebis, nayofis krefis CaTvliT; cxovelis gazrdas, moSenebas dakvlamde, agreTve rZis wvelas. pirveladi war-moeba aseve moicavs nadirobas, TevzWeras da veluri mcenareebis Segrovebas.

4 biznesoperatori – mewarme subieqti, romelic saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad dar-egistrirebulia sursaTis/cxovelis sakvebis biznesoperatorad da pasuxismgebelia sursaTis/cxovelis sakvebis warmoebasTan, gadamuSavebasTan an/da distribuciasTan, aseve pirvelad warmoe-basTan dakavSirebuli saqmianobis saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenil moTxovnebTan Sesabam-isobis uzrunvelyofisaTvis.

5

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

saministros sajaro reestris erovnuli saagentos (http://public.reestri.gov.ge; t: +995-32-225.15.27) nebismier filialSi.

2.3. saxelmwifo kontroli

saqarTvelos teritoriaze sursaTis saxelmwifo kontrols da mis ko-ordinacias axorcielebs sajaro samarTlis iuridiuli piri (ssip) sursaTis erovnuli saagento5. kontroli xorcieldeba saqarTvelos kanoniT “sursa-Tis/cxovelis sakvebis uvneblobis, veterinariisa da mcenareTa dacvis kodeq-si” dadgenili wesiT.

sursaTis saxelmwifo kontrolis mizniT xorcieldeba gegmiuri da ara-gegmiuri inspeqtireba. aragegmur inspeqtirebas sursaTis erovnuli saagento, xolo gegmur inspeqtirebas sainspeqcio organo6 axorcielebs. im teritoriasa da warmoebis saxeobaze, sadac ar aris sainspeqcio organo, gegmiur inspeqti-rebas ssip sursaTis erovnuli saagento axorcielebs.

aRsaniSnavia, rom am etapze arcerTi sainspeqcio organo ar arsebobs (ar aris akreditebuli) da Sesabamisad gegmiur inspeqtirebasac mxolod ssip sur-saTis erovnuli saagento axorcielebs.

biznesoperatorTa inspeqtireba xorcieldeba saqarTvelos mTavrobis 2010 wlis 25 ivnisis #173 (“sursaTis/cxovelis sakvebis mwarmoebeli sawarmos/dis-tributoris higienis zogadi wesisa da sursaTis uvneblobis, veterinariisa da mcenareTa dacvis sferoebSi zedamxedvelobis, monitoringisa da saxelmwifo kontrolis ganxorcielebis wesis Sesaxeb”) da 2010 wlis 10 seqtembris #282 (“sursaTis/cxovelis sakvebis mwarmoebeli sawarmos/distributoris higienis gamartivebuli wesis Sesaxeb”) dadgenilebebis mixedviT.

zemoaRniSnul dadgenilebebSi mocemulia, rogorc biznesoperatorTa mi-marT wayenebuli moTxovnebi, aseve inspeqtirebis ganxorcielebis wesebi da procedurebi.

sursaTis saxelmwifo kontrolis ganxorcielebis meqanizmebia:• gegmuridaaragegmuriinspeqtireba;• monitoringi;• nimuSisaReba;• dokumenturiSemowmeba.

inspeqtireba xorcieldeba riskis Sefasebis safuZvelze gansazRvruli prioritetebis mixedviT SemuSavebuli saxelmwifo kontrolis wliuri prog-ramis Sesabamisad (gegmuri inspeqtireba), an im SemTx vevaSi, rodesac arsebobs safuZvliani eWvi sursaTis uvneblobis moqmed normebTan Seusabamobaze (ara-gegmuri inspeqtireba). Sesabamisobis Sefasebis aqtSi fiqsirdeba Seusabamobe-bi, romlebic SeiZleba iyos arakritikuli an kritikuli.

kritikuli Seusabamobis (Seusabamoba, romelic maRal risks uqmnis adamia-nis sicocxlesa da janmrTelobas) aRmoCenis SemTxvevaSi sursaTis erovnuli

5 ssip sursaTis erovnuli saagento _ saqarTvelos soflis meurneobis saministros mmarTvelobis sferoSi Semavali sajaro samarTlis iuridiuli piri _ http://nfa.gov.ge/

6 sainspeqcio organo _ mewarme subieqti, romelic akreditebulia ssip akreditaciis erTiani erovnuli organos _ akreditaciis centris mier da axorcielebs gegmur inspeqtirebas.

6

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

saagento biznesoperators akisrebs jarimas. aseT SemTxvevaSi biznesoperato-ri valdebulia SeaCeros konkretuli sawarmoo procesi, kritikuli Seusaba-mobis gamosworebamde.

arakritikuli Seusabamobis aRmoCenis SemTxvevaSi uflebamosili piri7 biz nesoperators, Seusabamobis gamosworebis mizniT, aZlevs rekomendaciebs da gonivrul vadas maT Sesasruleblad.

monitoringi aris saxelmwifo kontrolis ganxorcielebis meqanizmi, romlis drosac xorcieldeba bazarze arsebuli mdgomareobis Seswavla, rogorc sur-saTis uvneblobis da etiketirebis, aseve pesticidebisa da agroqimikatebis Sem-cvelobis da gamoyenebis saqarTvelos kanonmdeblobis moTxovnebTan Sesabami-sobis dadgenis mizniT. monitoringis farglebSi bazarze arsebuli mdgomareo-bis Seswavla sacalo vaWrobis punqtidan nimuSis aRebis gziT xorcieldeba.

nimuSis aReba xorcieldeba organoleptikuri, mikrobiologiuri, parazito-logiuri, toqsikologiuri, fizikur-qimiuri, radiologiuri, an/da sxva maCvene-blebis gamokvlevis mizniT, raTa ganisazRvros adamianis janmrTelobisaTvis da mcenaris sijansaRisaTvis maTiT ganpirobebuli safrTxe, aseve produqtis eti-ketis kanonmdeblobasTan Sesabamisobis dasadgenad. nimuSis aRebisa da misi akre-ditebuli laboratoriisTvis8 gadacemis kompetencia aqvs uflebamosil pirs.

dokumenturi Semowmebis dros xdeba sawarmoSi arsebuli iseTi dokumenta-ciisa da Canawerebis Seswavla rogorebicaa:

• warmoebaSigamoyenebulistandartebi;• CanawerebisadezinfeqciodasaderatizaciosamuSaoebisCatarebisada

sadezinfeqcio saSualebebis gamoyenebis Sesaxeb;• aRWurvilobebisadamowyobilobebis,asevesursaTisSesafuTimasale-

bis aratoqsikurobis damadasturebeli dokumentacia;• mikvlevadobis,safrTxisanalizisadakritikulisakontrolowerti-

lebis principebze dafuZnebul sistemasTan (ix. qveTavi 2.4.) dakavSire-buli Canawerebi.

dokumenturi Semowmebisas biznesoperatori valdebulia uflebamosil pirs moTxovnili dokumentacia miawodos.

saqarTvelos mTavrobis 2010 wlis 25 ivnisis #173 dadgenilebis mixedviT, inspeqtirebisas sawarmoebis mimarT gansazRvruli moTxovnebi exeba:

• sawarmosteritorias;• sursaTissawarmoebladgankuTvnilSenobas;• sawarmoosaTavsebs;• wyalmomaragebasadakanalizacias;• teqnologiurprocess;• sursaTissawarmoebladsaWiroaRWurvilobas,mowyobilobebs,inventars;• sasursaTonedleuls,naxevarfabrikatebs,mzaproduqcias;• sursaTTandakavSirebultarasadamasTanSexebaSimyofmasalebs;• narCenebisSegrovebasadagatanas;

7 uflebamosili piri - saxelmwifo kontrolis ganmaxorcielebeli piri.8 akreditebuli laboratoria - saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesis Sesabamisad sajaro

samarTlis iuridiuli piris - akreditaciis erTiani erovnuli organos - akreditaciis centris mier akreditebuli laboratoria, romelic Setanilia akreditaciis sistemis saxelmwifo reestr-Si, an saerTaSoriso (maT Soris, sxva qveynebis) akreditaciis mqone laboratoria.

7

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

• dezinfeqcias,deratizaciasadadezinseqcias;• sursaTistransportirebas;• personalispiradhigienasadajanmrTelobismdgomareobas;• personalisswavlebas;• etiketirebas;• mikvlevadobas;• dokumentaciasadaCanawerebs.

biznesoperatorebma unda ganaxorcielon Sesabamisi RonisZiebebi saxelmwi-fo kontrolis dros gamovlenili problemebis gamosworebis mizniT.

biznesoperatorebma, saTanado wesiT, garkveuli periodulobiT unda awarmoon da Seinaxon riskebis gakontrolebasTan dakavSirebiT ganxorciele-bul RonisZiebaTa Canawerebi.

biznesoperatorebi, romlebic axorcieleben fortificirebuli9 sursaTis warmoebas valdebuli arian daicvan “sursaTis fortifikaciis teqnikuri reg-lamentis damtkicebis Sesaxeb” saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socia-luri dacvis ministris 2007 wlis 19 oqtombris #300/n brZanebiT dadgenili moTxovnebi. kerZod, zemoxsenebuli brZanebiT damtkicebuli reglamentis me-8 muxlis mixedviT fortifikantebis damateba akrZalulia iseTi nedli daumu-Savebeli sursaTisaTvis rogoricaa: xili da bostneuli.

2.4. moTxovnebi mikvlevadobisa da safrTxeebis kontrolis Sida sistemasTan dakavSirebiT

saqarTvelos kanonis “sursaTis/cxovelis sakvebis uvneblobis, veterina-riisa da mcenareTa dacvis kodeqsi” me-17 muxlis Tanaxmad, sursaTis mikvle-vadoba uzrunvelyofili unda iyos warmoebis, gadamuSavebisa da distribu-ciis yvela etapze.

biznesoperatori valdebulia qondes informacia:• sursaTis,sursaTissawarmoebladgankuTvnilinedleulisdamcenaris

mimwodeblis saidentifikacio monacemebis, faqtobrivi misamarTis da produqtis Cabarebis TariRis Sesaxeb;

• imfizikurianiuridiulipirissaidentifikaciomonacemebisadafaq­tobrivi misamarTis Sesaxeb, romelsac miawoda warmoebuli sursaTi, sursaTis sawarmoeblad gankuTvnili nedleuli da mcenare, misi miwo-debis TariRis miTiTebiT.

“sursaTis warmoebis sferoSi mikvlevadobis, safrTxis analizisa da sakont rolo kritikuli wertilebis dadgenis wesis damtkicebis Sesaxeb” saqar Tvelos soflis meurneobis ministris 2006 wlis 7 agvistos #2-144 brZanebis mixedviT, mikvlevadobis uzrunvelsayofad bazarze ganTavsebuli sursaTi etiketirebuli unda iyos dadgenili wesiT (ix. qveTavi 2.5.), raTa SesaZlebeli iyos misi identificireba.

9 fortificirebuli sasursaTo produqtebi _ mikroelementebiTa da vitaminebiT gamdidrebuli sursaTi, romelic gamoiyeneba mikroelementebisa da vitaminebis deficitiT gamowveuli daavade-bebis profilaqtikisaTvis. mag.: iodirebuli marili; rkiniT gamdidrebuli puris fqvili.

8

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

mikvlevadobis gansaxorcieleblad aucilebelia standartuli informa-ciis Segroveba Sesabamisi dokumentaciisa da Canawerebis saxiT.

biznesoperatorebi valdebulni arian awarmoon Canawerebi:• mcenareTadacvisqimiuridabiologiurisaSualebebisgamoyenebisSesaxeb;• mcenareTa parazitebisa da nebismieri daavadebis warmoSobis Sesaxeb,

ramac SesaZloa gavlena moaxdinos sursaTis uvneblobaze;• mcenareebidanaRebulinebismierinimuSisanalizisSedegebisSesaxeb,

rac SesaZloa mniSvnelovani iyos adamianis janmrTelobisTvis.

mikvlevadobis ganxorcielebisaTvis biznesoperators aucileblad unda gaaCndes dokumenturi informacia:

• SesafuTimasalebiswarmomavlobisadamaxasiaTeblebisSesaxeb;• transportirebisvadebisadatransportirebisashigienurimoTxovne-

bis dacvis Sesaxeb.

dReisaTvis msoflioSi sursaTis uvneblobis marTvis yvelaze ufro gavr-celebuli sastemaa HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Points ) – safrTxis analizisa da kritikuli sakontrolo wertilebis mecnierulad dasabuTebu-li sistema, romelic safrTxis identifikaciisa da masze kontrolis ganxor-cielebiT uvnebeli sursaTis warmoebis saSualebas iZleva.

HACCP-is principebi pirvelad SemuSavda 60-ian wlebSi, aSS-Si kosmosur programaze muSaobisas, rodesac aucilebeli gaxda SeemuSavebinaT iseTi sis-tema, romelic gamoricxavda kosmosSi moxmarebul sursaTSi toqsinebis war-moqmnas da Sesabamisad uzrunvelyofda astronavtebis dacvas kvebiTi moSxam-vebisagan.

miuxedavad im Zalisxmevisa, rasac sursaTis uvneblobis marTvis siste-mis danergva biznesoperatoris mxridan moiTxovs, mis ganxorcielebas iseTi konkretuli dadebiTi Sedegi moaqvs, rogorebicaa:

• samomxmareblobazrisadasaboloomomxmareblismoTxovnebisdakmayo-fileba;

• saqarTvelosadaevrokavSirissamarTlebrivnormebTandasaerTaSo-riso standartebTan Sesabamisoba;

• biznesoperatorTareputaciisadakonkurentunarianobisamaRleba;• saerTaSorisobazrebzeSesvlisxelSewyoba­eqsportisgaumjobesebu-

li SesaZleblobebi.

safrTxis analizisa da kritikuli sakontrolo wertilebis (HACCP) prin-cipebze dafuZnebuli sistema moicavs Semdeg safexurebs:

• safrTxisanalizi;• kritikulisakontrolowertilebisdadgena;• kritikulsakontrolowertilebzekritikulizRvrebisgansazRvra;• kritikulsakontrolowertilebzeefeqtianimonitoringisdanergva

da ganxorcieleba; • kontrolismakoreqtirebeliqmedebebisganxorcieleba;• regularuliprocedurebisdanergvadaganxorcieleba;• SesabamisiCanawerebisadadokumentaciiswarmoeba.

9

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

sursaTis uvneblobis marTvis sistemis danergviT biznesoperatori uzrun velyofs uvnebeli sursaTis warmoebas da dokumenturad adasturebs, rom momxmareblisTvis miwodebuli produqti uvnebelia.

safrTxis analizisa da kritikuli sakontrolo wertilebis principebze dafuZnebuli sistemis danergva savaldebulo ar aris iseTi biznesoperato-rebisTvis romlebic axorcieleben:

• pirveladwarmoebas;• pirveladiwarmoebisproduqtebistransportirebas,Senaxvasadadamu-

Savebas (Tu pirveladi warmoebis produqtis damuSaveba mniSvnelovnad ar cvlis mis Tvisebebs).

sistemis modificireba (gamartivebis mizniT) SesaZlebelia iseT bizneso-peratorebze:

• romlebsacaqvTmcire biznesis10 statusi; • romlebicaxorcielebensursaTiswarmoebas,gadamuSavebasan/dadis-

tribucias istoriulad Camoyalibebuli, Taobidan Taobaze gadacemu-li meTodebis gamoyenebiT, tradiciuli adgilobrivi fermeruli meur-neobebisa da sxva tradiciuli sameurneo saqmianobebis CaTvliT (mag. gudis yvelis warmoeba);

• romelebic maRalmTian regionSi11 araqarxnuli wesiT axorcieleben sursaTis warmoebas, gadamuSavebas an/da distribucias.

sursaTis warmoebis, gadamuSavebisa da distribuciis tipebi, romelTaTvi-sac savaldebulo iqneba safrTxis analizisa da kritikuli sakontrolo wer-tilebis principebze dafuZnebuli sistemis danergva, gansazRvruli iqneba Sesabamisi normatiuli aqtebiT.

2.5. etiketireba

saqarTvelos kanonis “sursaTis/cxovelis sakvebis uvneblobis, veterinarii-sa da mcenareTa dacvis kodeqsi” mixedviT, sarealizaciod gankuTvnili sursa-Ti etiketirebuli unda iyos saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT.

“sursaTis etiketirebisadmi damatebiTi moTxovnebis damtkicebis Sesaxeb” saqarTvelos soflis meurneobis ministris 2009 wlis 11 dekemberis #2-231 brZaneba adgens etiketirebis moTxovnebs saqarTvelos mTel teritoriaze mi-moqcevaSi arsebul yvela saxis sursaTze (m.S. aracxoveluri warmoSobis sur-saTze) da miznad isaxavs momxmarebelTa interesebis dacvas.

biznesoperatori valdebulia uzrunvelyos sursaTis etiketirebis Sesa-bamisoba zemoaRniSnul normatiul aqtebiT dadgenil moTxovnebTan.

2.6. standartizacia da metrologia

saqarTvelos kanonis “produqtis usafrTxoebisa da Tavisufali mimoqce-vis kodeqsi” Tanaxmad, standarti aris konsensusis safuZvelze SemuSavebuli

10 mcire biznesi _ biznesoperatori, romlis wliuri brunva ar aRemateba 500 000 lars.11 maRalmTiani regioni - geografiuli areali, romelic Seesabameba „maRalmTiani regionebis so-

cialur-ekonomikuri da kulturuli ganviTarebis Sesaxeb“ saqarTvelos kanoniT gansazRvrul maRalmTiani regionis cnebas.

10

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

da standartebis organos mier registrirebuli dokumenti, romelic sayo-velTao da mravaljeradi gamoyenebisaTvis adgens wesebs, zogad principebs an maxasiaTeblebs sxvadasxva saxis saqmianobis, moqmedebis an misi SedegebisaTvis garkveul sferoSi optimizaciis mizniT. saqarTveloSi standartebis SemuSa-vebas, registracias da am standartebis dainteresebuli pirebisaTvis miwode-bas, agreTve sakontrolo/gamzomi xelsawyoebis kalibraciasa da damowmebas (metrologia) axorcielebs saqarTvelos ekonomikisa da mdgradi ganviTarebis saministros daqvemdebarebaSi myofi ssip saqarTvelos standartebis, teqni-kuri raglamentebisa da metrologiis erovnuli saagento.

zemoxsenebuli kanonis mixedviT standartebi aris Semdegi saxis:• saerTaSorisostandarti ­ standartizaciissaerTaSorisoorganiza-

ciis mier miRebuli standarti;• regionulistandarti­standartebissaerTaSorisoregionuliorga-

nizaciis mier miRebuli standarti; • saqarTvelosstandarti(sst)­ssipsaqarTvelosstandartebisadame-

trologiis erovnuli saagentos mier registrirebuli standarti, ro-melic SeiZleba miRebul iqnes, rogorc saerTaSoriso an regionuli standartis safuZvelze, ise Sesabamisi teqnikuri komitetis mier;

• sawarmosSidastandarti­mewarmismierSemuSavebulistandarti,ro-melSic mocemulia is specifikuri teqnikuri moTxovnebi, romlebsac akmayofilebs produqti, procesi an momsaxureba. sawarmos Sida stan­darti sxva pirebisaTvis standartad ar ganixileba, registracias ar saWiroebs da masze ar vrceldeba zemoxsenebuli kanonis moqmedeba;

• deklarirebulistandarti­standarti,romelsacmwarmoebeliiyenebsda romlis gamoyenebis Sesaxebac miuTiTebs, maT Soris, sawarmos Sida standartze.

standartis gamoyeneba nebayoflobiTia. teqnikuri reglamentis moTxov-nebis dakmayofilebis mizniT, mwarmoebels SeuZlia SeimuSaos da gamoiyenos sxva teqnikuri midgomebi, garda im SemTxvevisa, rodesac teqnikur reglament-Si konkretuli standartis gamoyenebis Sesaxeb pirdapir aris miTiTebuli.

“sursaTis etiketirebisadmi damatebiTi moTxovnebis damtkicebis Sesaxeb” saqarTvelos soflis meurneobis ministris 2009 wlis 11 dekembris #2-231 brZanebis Tanaxmad, warmoebuli sursaTi unda Seesabamebodes gamoyenebul standarts, iyos konkretuli da mianiSnebdes sursaTis namdvil bunebaze.

biznesoperatorebisTvis savaldebuloa warmoebaSi gamoyenebuli sakon-trolo/gamzomi xelsawyoebis kalibracia da damowmeba (metrologia).

2.7. sursaTis uvneblobisa da xarisxis higienuri normativebi

sursaTis uvneblobis maCveneblebi da maTi zRvrulad dasaSvebi koncen-traciebi (zdk) mocemulia sanitariul wesebsa da normebSi (sanwdan 2.3.2. 000-00) - “higienuri moTxovnebi sasursaTo nedleulisa da sakvebi produqtebis xa-risxisa da usafrTxoebisadmi”, romelic damtkicebulia “sasursaTo nedleu-lisa da kvebis produqtebis xarisxisa da usafrTxoebis sanitariuli wesebisa da normebis damtkicebis Sesaxeb” saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da so-

11

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

cialuri dacvis ministris 2001 wlis 16 agvistos #301/n brZanebiT.zemoaRniSnuli sanitariuli wesebiT normirdeba:• mwvanilSi - toqsikuri elementebi, nitratebi, pesticidebi, radio-

nuklidebi, mezofiluri aerobuli da fakultatur-anaerobuli mikro-organizmebi (mafanmr), nawlavis Cxiris jgufis baqteriebi (koliforme-bi), paTogenebi, m.S. salmonelebi, safuaris sokoebi da obis sokoebi;

• dafnis foTolSi - toqsikuri elementebi, radionuklidebi, mezofilu-ri aerobuli da fakultatur-anaerobuli mikroorganizmebi (mafanmr), nawlavis Cxiris jgufis baqteriebi (koliformebi), sulfitmareduci-rebeli klostridiebi, paTogenebi, m.S. salmonelebi da obis sokoebi;

• TxilSi - toqsikuri elementebi, nitratebi, pesticidebi, radionukli-debi, mikotoqsinebi, nawlavis Cxiris jgufis baqteriebi (koliformebi), paTogenebi, m.S. salmonelebi da obis sokoebi.

uvneblobis konkretuli maCveneblebi da maTi dasaSvebi doneebi, mwvani-lis, dafnis foTlis da TxilisaTvis, mocemulia Sesabamisad cxrilebSi #1, #2 da #3.

cxrili #1

mwvanilis qimiuri da mikrobiologiuri maCveneblebi

qimiuri maCveneblebi zRvruli doneebi,

ara umetes

mikrobiologiuri maCvneblebi

zRvruli doneebi,ara umetes

toqsikuri elementebi:tyviadariSxanikadmiumivercxliswyalispilenZiTuTia

nitratebi

pesticidebi:heqsaqlorcikloheqsani (a,b,g-izomerebi)ddt da misi metabolitebi

radionuklidebi:cezium-137stroncium-90

0,5 mg/kg0,2 mg/kg0,03 mg/kg0,02 mg/kg5,0 mg/kg10,0 mg/kg

2000 mg/kg

0,5 mg/kg

0,1 mg/kg

130 bk/kg50 bk/kg

mezofiluri aerobuli da fakultatur-anaerobuli mikroorganizmebi (mafanmr) kwe/g12

nawlavis Cxiris jgufis baqteriebi (koliformebi)

paTogenebi m.S. salmonelebi

safuaris sokoebi kwe/g

obis sokoebi kwe/g

1*104

ar daiSveba 1,0 gr-Si

ar daiSveba 25 gr-Si

1*102

1*102

12 kwe/g - koloniis warmomqmneli erTeuli/gramze

12

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

cxrili #2

dafnis foTolis qimiuri da mikrobiologiuri maCveneblebi

qimiuri maCveneblebi zRvruli doneebi,

ara umetes

mikrobiologiuri maCvneblebi

zRvruli doneebi,ara umetes

toqsikuri elementebi:tyviadariSxanikadmiumi

radionuklidebi:cezium-137stroncium-90

5,0 mg/kg5,0 mg/kg0,2 mg/kg

200 bk/kg100 bk/kg

mezofiluri aerobu-li da fakultatur--anaerobuli mikro-organizmebi (mafanmr) kwe/g

nawlavis Cxiris jgu-fis baqteriebi (koli-formebi)

mezofiluri sul-fitmareducirebeli klostridiebi

paTogenebi m.S. sal-monelebi

obis sokoebi kwe/g

5*105

ar daiSveba 0,01 gr-Si

ar daiSveba 0,01 gr-Si

ar daiSveba 25 gr-Si

1*103

cxrili #3

Txilis qimiuri da mikrobiologiuri maCveneblebi

qimiuri maCveneblebi zRvruli doneebi,

ara umetes

mikrobiologiuri maCvneblebi

zRvruli doneebi,ara umetes

toqsikuri elementebi:tyvia dariSxanikadmiumivercxliswyalispilenZiTuTia

pesticidebi:heqsaqlorcikloheqsani (a,b,g-izomerebi)ddt da misi metabolitebi

mikotoqsinebi:aflatoqsini B1

radionuklidebi:cezium-137stroncium-90

0,5 mg/kg0,3 mg/kg0,1 mg/kg0,05 mg/kg15,0 mg/kg100,0 mg/kg

0,5 mg/kg

0,15 mg/kg

0,005 mg/kg

200 bk/kg100 bk/kg

nawlavis Cxiris jgufis baqteriebi (koliformebi)

paTogenebi m.S. salmonelebi

obis sokoebi kwe/g

ar daiSveba 0,01 gr-Si

ar daiSveba 25 gr-Si

1*103

13

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

“sakvebdanamatebis gamoyenebis sanitariuli wesebisa da normebis damtkice-bis Sesaxeb” saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis minis-tris 2001 wlis 16 agvistos #311/n brZaneba sursaTis warmoebaSi sakvebdanama-tebis gamoyenebasa da maTi zRvrulad daSvebul koncentraciebs aregulirebs.

saqarTvelos soflis meurneobis ministris 2010 wlis 17 maisis #2-75 brZa nebiT dadgenilia saqarTveloSi nebadarTuli pesticidebis CamonaTvali da sursaTSi maTi higienuri normativebi.

saqarTvelos soflis meurneobis ministris 2011 wlis 5 agvistos #2-129 brZanebiT dadgenilia saqarTveloSi gamosayeneblad nebadarTuli agroqimi-katebis CamonaTvali.

saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis ministris 2008 wlis 28 ivlisis #182/n brZaneba adgens sursaTTan dakavSirebul SesafuT masalebsa da nakeTobebSi im qimiur nivTierebaTa sakontrolo maCveneblebsa da migraciis dasaSveb raodenobas, romelic zians ar ayenebs sursaTs da uv-nebelia adamianis janmrTelobisTvis.

rac Seexeba mwvanilis, dafnis foTlisa da Txilis xarisxobriv maCveneb-lebsa da maT normirebas, igi damokidebulia Tu romeli standartiT xdeba aRniSnuli sursaTis warmoeba.

xarisxobrivi maCveneblebidan ZiriTadad normirdeba:• mwvanilSi - garegnuli saxe; foTlebis feri; miwis minarevebis procen-

tuli wili; zoma; gemo da aromati;• dafnis foTolSi - garegnuli saxe; suni da gemo; foTlis sigrZe; foT-

lis sineste; feri; mavneblebiT dazianebuli foTlebis procentuli wili; mineraluri da organuli minarevebiT dabinZureba;

• TxilSi - forma; gemo da suni; simkvrive; nayofis saSualo masa; sineste; mwerebiT, mavneblebiTa da obiT dazianeba.

2.8. higienuri sertificireba

higienur sertificirebas aregulirebs “sursaTisa da sursaTTan dakav-Sirebuli taris higienuri sertifikatis gacemis wesis damtkicebis Taobaze” saqarTvelos mTavrobis 2007 wlis 30 maisis #111 dadgenileba.

es wesi gansazRvravs sursaTisa da taris higienuri sertifikatis13 gacemis procedurebsa da masTan dakavSirebul urTierTobebs.

sursaTis/taris higienuri sertifikatis gacema miznad isaxavs potenciuri safrTxis SefasebiT momxmarebelTa ndobis amaRlebas, maTi janmrTelobis, sicocxlisa da ekonomikuri interesebis dacvas.

higienuri sertifikacia nebayoflobiTia da xorcieldeba ganmcxadeblis (mwarmoeblis/distributoris, eqsportioris) iniciativiT.

higienuri sertifikati gaicema rogorc dafasoebul, ise daufasoebel sursaTze.

higienuri sertifikati gaicema sursaTis erovnuli saagentos an Semosavlebis sa-msaxuris mier, ganmcxadeblis mier wardgenili dokumentaciis ganxilvis safuZvelze.

13 higienuri sertifikati (higienuri daskvna) - aris sursaTis/taris uvneblobis higienur moTxovnebTan Sesabamisobis damadasturebeli dokumenti.

14

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

sursaTis/taris higienuri sertifikati gaicema gancxadebaSi miTiTebul sursaTze/taraze.

sursaTis/taris higienuri sertifikatis misaRebad warmodgenili unda iyos Semdegi dokumentacia:

• gancxadeba, romelSic mieTiTeba sursaTis/taris dasaxeleba, raode-noba, damzadebis TariRi, partiis nomeri, SefuTvis saxeoba, sursaTis higienuri moTxovnebis dacvasTan dakavSirebuli informacia (arsebobis SemTxvevaSi, Sesabamisobis Sefasebis sertifikati);

• akreditebuli sagamocdo laboratoriis14 mier Catarebuli gamocdis Se-degebis safuZvelze gacemuli sursaTis/taris uvneblobis moTxovneb-Tan Sesabamisobis gamocdis oqmi;

• sursaTis/tarisgamoyenebisadaakrZalvissferosdaxasiaTeba.

aRsaniSnavia, rom aracxoveluri warmoSobis sasursaTo produqciis sfe-roSi saerTaSoriso akreditacia saqarTveloSi amJamad mxolod or labora-torias: Sps `multitests~ da Sps `Rvinis laboratorias~ gaaCnia.

higienuri sertifikatis dakargvis SemTxvevaSi, sursaTis erovnuli saagen-to an Semosavlebis samsaxuri 2 dRis vadaSi gascems higienuri sertifikatis dublikats. higienuri sertifikatis dublikats aqvs igive iuridiuli Zala, rogorc mis dedans.

“ssip sursaTis erovnuli saagentos mier momsaxurebis gawevis vadisa da safasuris damtkicebis Sesaxeb” saqarTvelos mTavrobis 2011 wlis 31 ianvris #59 dadgenilebiT gansazRvrulia higienuri sertifikatis gacemis vadebi da safasuri. kerZod:

• 5samuSaodRe­50lari;• 3samuSaodRe­75lari;• 1samuSaodRe­100lari.• sertifikatisdublikatisgacema­10lari.

gamofenaze gasatani an/da nimuSad warsadgeni sursaTis SemTxvevaSi higie-nuri sertifikati gaicema ufasod.

higienuri sertifikatis forma mocemulia danarTSi #1.

2.9. biznesoperatorTa uflebebi, valdebulebebi da pasuxismgebloba

saqarTvelos kanonSi “sursaTis/cxovelis sakvebis uvneblobis, veterina-riisa da mcenareTa dacvis kodeqsi” mocemulia biznesoperatorTa uflebebi, valdebulebebi da pasuxismgeblobebi.

biznesoperators ufleba aqvs ar daeTanxmos:• sursaTiserovnulisaagentosadasainspeqcioorganosmiergacemulreko-

mendaciebs da mimarTos sasamarTlos (uflebamosili piris mier gacemuli rekomendaciebi sruldeba sasamarTlos Sesabamisi gadawyvetilebis Semdeg);

14 aracxoveluri warmoSobis sasursaTo produqtis (m.S. mwvanilis, dafnis foTlisa da Txilis) sferoSi erovnuli da saerTaSoriso akreditaciis mqone laboratoriebis CamonaTvali moce-mulia ekonomikis saministros veb-gverdze: www.Economy.gov.ge Semdegi seqciebis mixedviT: samin-istroSi Semavali saqveuwyebo da sajaro samarTlis iuridiuli pirebi; akreditaciis erTiani erovnuli organo akreditaciis centri; akreditebuli pirebi, testirebis laboratoriebi.

15

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

• sursaTiserovnulisaagentosmiermiRebulgadawyvetilebasdajari-mebisa da konkretuli sawarmoo procesis SeCerebis Sesaxeb da mimar-Tos sasamarTlos (Tu sasamarTlo gadawyvetilebas biznesoperatoris sasargeblod miiRebs, sursaTis erovnuli saagento valdebulia aunaz-Rauros biznesoperators dajarimebisa da konkretuli sawarmoo pro-cesis SeCerebis Sedegad miyenebuli ziani).

biznesoperators ufleba aqvs moiTxovos:• sursaTzereferentuli(SedarebiTi)laboratoriuligamocdisCatareba.

(referentuli gamocdiT biznesoperatoris argumentebis sisworis dadas-turebis SemTxvevaSi mas ubrundeba am saqmianobisTvis gaweuli xarjebi);

• saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili informaciis konfidencia-lurobis dacva, uflebamosili piris mier, saxelmwifo kontrolis an riskis analizis Sedegad mopovebuli, samewarmeo saqmianobasTan dakav-Sirebuli informaciis gamJRavnebasTan dakavSirebiT.

biznesoperatori Tavisi saqmianobis farglebSi valdebulia: • uzrunvelyosnormatiuliaqtebismoTxovnebTansursaTisSesabamisoba

warmoebis, gadamuSavebisa da distribuciis etapebze;• sursaTismavneobasTandakavSirebiTsafuZvlianieWvisarsebobisSem­

TxvevaSi dauyovnebliv miiRos zomebi am sursaTis bazarze ganTavsebis aRsakveTad, an bazarze ukve ganTavsebuli sursaTis gamosaTxovad da am mizniT miRebuli zomebis Taobaze dauyovnebliv werilobiT acnobos sursaTis erovnul saagentos;

• kritikuliSeusabamobisgamovlenisSemTxvevaSi,sasamarTlosmierga-dawyvetilebis miRebamde SeaCeros konkretuli sawarmoo procesi.

saqarTvelos kanonis “sursaTis/cxovelis sakvebis uvneblobis, veterina-riisa da mcenareTa dacvis kodeqsi” Sesabamis muxlebSi (kari IV; Tavi XV) moce-mulia biznesoperatorTa pasuxismgebloba (sajarimo sanqciebi).

biznesoperatori isjeba saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis 197, 1971 da 198 muxlebiT, Tu mas daumtkicdeba:

• sursaTisfalsifikacia,e.i.motyuebiTmisiTvisobriobisSecvla,mwar-moeblis an gamsaReblis mier Cadenili angarebiT;

• adamianis sicocxlisaTvis an janmrTelobisaTvis saSiSi produqciisdamzadeba, importi an realizacia.

2.10. eqsportamde gansaxorcielebeli fitosanitariuli procedurebi

aracxoveluri warmoSobis sasursaTo produqtebiT saerTaSoriso vaWrobisas, eqsportis an reeqsportis ganxorcielebamde unda moxdes misi fitosanitariuli sertificireba.

fitosanitariuli sertifikatebi15 (ix. danarTi #2 da danarTi #3) gaicema

15 fitosanitariuli sertifikati - aris sajaro samarTlis iuridiuli pirebis: sursaTis erovnuli saagentos an Semosavlebis samsaxuris mier gacemuli, regulirebadi obieqtis fitosanitariu-li mdgomareobis damadasturebeli dokumenti, romelic momzadebulia mcenareTa dacvis saer-TaSoriso konvenciiT (FAO, 1997) damtkicebuli formis Sesabamisad. fitosanitariuli sertifi-kati gaicema fitosanitariuli procedurebis gamoyenebis safuZvelze.

16

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

saeqsporto an reeqsportis tvirTebze da adasturebs aRniSnuli tvirTebis Sesabamisobas importis fitosanitariul moTxovnebTan.

eqsportis fitosanitariuli sertifikati (SemdgomSi fitosanitaruli ser-tifikati) Cveulebriv gaicema im qveynis mcenareTa dacvis erovnuli organi-zaciis (mdeo) mier, sadac moyvanili iqna mcenareebi an warmoebuli iqna aracxo-veluri warmoSobis sasursaTo produqtebi, an sxva regulirebadi obieqtebi16.

reeqsportis fitosanitariuli sertifikati gaicema reeqsportis qveynis mdeo-s mier (im qveynis, romelSic mocemuli nedleuli, saqoneli ar moyvanila an ar gadamuSavebula), Tu tvirTi ar moxvedrila dasnebovnebis riskis qveS, Se-esabameba importiori qveynis importis fitosanitariul moTxovnebs da arsebo-bs warmoSobis qveynis fitosanitariuli sertifikati an misi damowmebuli asli.

fitosanitariul sertifikats/reeqsportis fitosanitariul sertifikats saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad gascems:

• ssipsursaTiserovnulisaagento;• ssipSemosavlebissamsaxuri_saqarTvelossagadasaxadokodeqsiTgan-

sazRvrul kontrolis zoneb Si.

fitosanitariuli sertifikati/reeqsportis fitosanitariuli sertifi-kati gaicema fitosanitariuli procedurebis ganxorcielebis safuZvelze.

mcenareebis, aracxoveluri warmoSobis sasursaTo produqtebisa da sxva regulirebadi obieqtebis mimarT, eqsportis/reeqsportis fitosanitariuli sertificirebis procesi iwyeba mas Semdeg, rac dainteresebuli piri momsa-xurebis gawevamde sursaTis erovnuli saagentos an Semosavlebis samsaxuris angariSze gadaixdis momsaxurebis gawevis safasurs da ganacxadTan erTad wa-radgens momsaxurebis safasuris gadaxdis damadasturebel sabuTs.

aRniSnuli sabuTis warudgenloba, momsaxurebis gawevis Taobaze uaris Tqmi s safuZvelia. momsaxurebis vadis aTvla iwyeba dainteresebuli piris mier sursaTis erovnuli saagentosaTvis, an Semosavlebis samsaxurisaTvis mi-marTvis momentidan. Tu vadis bolo dRe emTxveva uqme an dasvenebis dRes, vadis damTavrebis dRed CaiTvleba misi momdevno pirveli samuSao dRe.

safasuris gadaxdisagan Tavisufldebian dawesebulebebi (organizaciebi), romelTa xarjebi finansdeba mxolod saxelmwifo biujetidan.

“ssip sursaTis erovnuli saagentos mier momsaxurebis gawevis vadisa da safasuris damtkicebis Sesaxeb” saqarTvelos mTavrobis 2011 wlis 31 ianvris #59 dadgenilebiT gansazRvrulia sertifikatis gacemis safasuri. kerZod:

• fitosanitariuli sertifikatisa da reeqsportis fitosanitariulisertifikatis gacema - 25 lari;

• sertifikatisdublikatisgacema­10lari.

fitosanitariuli sertifikatis/reeqsportis fitosanitariuli sertifi-katis misaRebad fizikuri an iuridiuli piri sursaTis erovnul saagentoSi eleqtronulad an werilobiT warmoadgens ganacxads, romelic unda Seicavdes:

16 regulirebadi obieqti – nebismieri mcenare, mcenareuli produqti, dasawyobebis adgili, SefuTva, satransporto saSualeba, konteineri, niadagi da sxva organizmi, obieqti an masala, sa-dac SesaZlebelia mavne organizmis arseboba, an romelic xels uwyobs mis gavrcelebas, romelTa mimarT aucilebelia, gatardes fitosanitariuli zomebi, gansakuTrebiT im SemTxvevebSi, rode-sac saqme exeba saerTaSoriso gadazidvebs.

17

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

• iuridiulipirisaTvis–organizaciisdasaxelebas,misamarTsadaamo-nawers mewarmeTa da arasamewarmo (arakomerciuli) iuridiuli pirebis reestridan, xolo fizikuri pirisaTvis – saxels, gvars, misamarTs da piradobis mowmobis asls;

• tvirTismimRebisdasaxelebasadamisamarTs;• daniSnulebis qveynis dasaxelebas da importis (sazRvris gadakveTis)

punqts;• saqonliswarmoebisadgilisdasaxelebas;• saqonlisdasaxelebas,raodenobas,mdgomareobas,saboloogamoyenebis

daniSnulebas, adgilmdebareobas;• SefuTvissaxeobasadaraodenobas;• satransportosaSualebis(konteinerebis,sarkinigzoronodebis,avto-

satransporto saSualebebis) nomrebs (Tu cnobilia);• transportirebissaSualebas(sazRvao,sahaero,sarkinigzo,saavtomo-

bilo, safosto, samgzavro);• imqveynisdasaxelebas,romelTagavliTacundamoxdessaqonlistrans-

portireba (importiori qveynis moTxovnis SemTxvevaSi);• informacias damuSavebis Catarebis/Cautareblobisa da gamoyenebuli

meTodis Sesaxeb.

reeqsportis fitosanitariuli sertifikatis misaRebad ganacxads Tan unda axldes warmoSobis qveynis uflebamosili samsaxurebis mier gacemuli fitosanitariuli sertifikati an misi damowmebuli asli.

iuridiuli an fizikuri piris mier sursaTis erovnul saagentoSi an Semo-savlebis samsaxurSi ganacxadisa da momsaxurebis safasuris gadaxdis damadas-turebeli sabuTis Semotanis Semdeg, uflebamosili piri (SemdgomSi inspeq-tori) iwyebs fitosanitariuli sertificirebis process _ axorcielebs da organizebas uwevs fitosanitariuli sertifikatis/reeqsportis fitosanita-riuli sertifikatis momzadebamde Casatarebel procedurebs:

• inspeqtirebas,saWiroebisamebrnimuSisaRebas;• laboratoriulanalizs;• zedamxedvelobas;• damuSavebas.

imis mixedviT, Tu ra kategoriisa da saxeobis tvirTi eqvemdebareba eqs-portis an reeqsportis reJimiT gagzavnas da Tu rogoria importiori qveynis moTxovnebi, fitosanitariuli sertificirebis dros SeiZleba gamoyenebul iqnas erTi an ramdenime fitosanitariuli procedura. fitosanitariuli ser-tificirebisas inspeqtireba yvela SemTxvevaSi xorcieldeba.

inspeqtireba aris mcenareebis, aracxoveluri warmoSobis sasursaTo pro-duqtebis an fitosanitariul kontrols daqvemdebarebuli sxva masalebis vi-zualuri Semowmeba, mavne organizmebis arsebobis gamovlenis da/an fitosani-tariul zomebTan Sesabamisobis dadgenis mizniT.

inspeqtirebis dawyebamde inspeqtori moipovebs informacias da ecnoba importiori qveynis fitosanitariul moTxovnebs, eqsportis an reeqsportis reJimiT gasagzavn produqciasTan dakavSirebiT.

18

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

aRniSnul informacias inspeqtori iRebs:• uSualodeqsportisanreeqsportisganmaxorcielebelifizikuri/iu-

ridiuli pirisagan;• saerTaSoriso fitosanitariul portalze, importiori qveynis mixed-

viT (https://www.ippc.int);• sursaTiserovnulsaagentoSi.

inspeqtori inspeqtirebas importiori qveynis importis moTxovnebis ga-TvaliswinebiT iwyebs.

inspeqtirebis mizania importisa da eqsportis dros sakarantino da regu-lirebadi arasakarantino mavne organizmebTan mimarTebaSi moTxovnebis (mavne organizmebis arsebobis, ararsebobis) Sesabamisobis dadastureba.

inspeqtireba xSirad aseve emsaxureba adre miRebuli fitosanitariuli zomebis da Catarebuli fitosanitariuli procedurebis efeqturobis Semow-mebas.

inspeqtirebis procesSi SeiZleba aRebuli iqnas nimuSebi laboratoriuli analizisaTvis an mavne organizmis identifikaciis gadamowmebisaTvis.

eqsportis an reeqsportis dros inspeqtirebis daniSnulebaa daadginos, Tu ramdenad Seesabameba tvirTi importiori qveynis specifikur fitosanitariul moTxovnebs, inspeqtirebis momentisaTvis.

umetes SemTxvevaSi tvirTis mTliani moculobis inspeqtireba SeuZlebelia da misi fitosanitariuli mdgomareoba unda dadgindes aRebuli nimuSebis meSveobiT.

inspeqtirebis Sedegebis mixedviT, aRniSnul tvirTze SeiZleba gaices fi-tosanitariuli sertifikati.

inspeqtirebisadmi teqnikuri moTxovnebi exeba sam sxvadasxva pozicias:• tvirTisTanmxlebidokumentebisSemowmebas;• tvirTisidenturobisSemowmebas;• vizualurSemowmebasmavneorganizmebisarsebobazedasxvafitosani-

tariuli moTxovnebis dacvaze (mag. niadagis ararsebobaze);• saWiroebisSemTxvevaSinimuSisaRebas.inspeqtirebis momcveli yvela zemoT aRniSnuli pozicia unda xorcielde-

bodes rogorc eqsportis, aseve reeqsportis reJimiT moZrav mcenareebsa da aracxoveluri warmoSobis sasursaTo produqtebze.

eqsportis/reeqsportis dros tvirTis Tanmxlebi dokumentebi mowmdeba:• srulyofilobaze;• Tanmimdevrulobaze;• sizusteze;• moqmedebisvadaze.fitosanitariul sertifikaciasTan dakavSirebul dokumentebad SeiZleba

ganxilul iqnas:• fitosanitariuli sertifikatebi an reeqsportis fitosanitariuli

sertifikatebi;• importisnebarTva;• dokumentebiansertifikatebidamuSavebisdamarkirebisSesaxeb(mag.

19

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

ISPM #15-is17 Sesabamisad), an dokumentebi sxva saxis damuSavebis (mag. inaqtivacia, devitalizacia) Sesaxeb;

• mindorSiinspeqtirebisamsaxvelimasalebi;• laboratoriuliangariSebi;• warmoSobissertifikatebi;• tvirTisdeklarirebisamsaxvelidokumentebi(m.S.konosamentebidafaqturebi);• komerciulifaqturebi.

tvirTis identurobis Semowmebisas xdeba misi namdvilobisa da mTlianobis dadgena, rac gulisxmobs Tanmxleb dokumentebSi mocemuli tvirTis aRweri-lobis sizustis Semowmebas.

tvirTis namdvilobis Semowmebisas xdeba imis garkveva, Tu ramdenad Seesa-bameba mcenare an aracxoveluri warmoSobis sasursaTo produqti ganacxadSi da Tanmxleb dokumentebSi warmodgenil, eqsportis an reeqsportis reJimiT gasagzavn produqts.

tvirTis mTlianobis Semowmebisas xdeba imis garkveva Tu ramdenad naTlad aris SesaZlebeli tvirTis identificireba (Tu mcenareebi an aracxoveluri warmoSobis sasursaTo produqtebi SefuTulia muyaos SesafuT masalaSi an sxva SefuTvaSi, dgindeba SefuTvisa da masSi arsebuli produqtebis saxe/saxeebi, xolo SefuT vis ararsebobis SemTxvevaSi, dgindeba, tvirTi erTgva-rovania, Tu igi Sedgeba sxvadasxva saxis mcenareebisagan an aracxoveluri warmoSobis sasursaTo produqtebisagan) da Tu ramdenad Seesabameba tvirTis statusi da raodenoba ganacxad Si da sxva Tanmxleb dokumentebSi warmodge-nil eqsportis an reeqsportis reJimiT gasagzavn produqtebs.

tvirTis identurobisa da mTlianobis SemowmebisaTvis saWiroa tvirTis fizikuri daTvaliereba.

vizualuri Semowmeba aris mcenareebis, mcenareuli produqtebis an sxva regulirebadi obieqtebis fizikuri Semowmeba mavne organizmebis gamovlenis mizniT, SeuiaraRebeli Tvalis, lupis, binokularis an mikroskopis saSuale-biT, analizisa da damuSavebis gareSe.

vizualuri Semowmeba da masTan dakavSirebuli aspeqtebi emsaxureba:• nimuSebisaRebas,mavneorganizmebisgamovlinebas;• tvirTisfitosanitariulmoTxovnebTanSesabamisobisdadgenas.

fitosanitariul sertifikacias daqvemdebarebul produqtebSi mavne or-ganizmis arsebobis an ararsebobis dadgenisaTvis, an imis gansazRvrisaTvis, aRemateba Tu ara mavne organizmis ricxovnoba mocemul dones, yoveli tvir-Tis an partiisagan aiReba nimuSi “sakarantino da sxva saSiSi mavne organiz-mebis SemoWrisa da gavrcelebisagan saqarTvelos teritoriis fitosanita-riuli dacvis wesebis damtkicebis Taobaze” saqarTvelos soflis meurneobis ministrisa da saqarTvelos finansTa ministris 2010 wlis 25 ianvris #2-7 -#33 erToblivi brZanebis Sesabamisad.

inspeqtirebisas aseve xdeba tvirTis fitosanitariul moTxovnebTan Sesa-bamisobis dadgena. fitosanitariul moTxovnebad SeiZleba ganxilul iqnas:

• damuSaveba;

17 ISPM #15 - fitosanitariuli zomebis saerTaSoriso standarti.

20

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

• gadamuSavebisxarisxi;• kontaminaciisgamoricxva(mag.foTlebiTanniadagiT);• moTxovna ganviTarebis stadiaze, jiSze, ferze, asakze, simwifis xa-

risxze da sxva;• akrZalulimcenareebis,aracxoveluriwarmoSobissasursaToprodu-

qtebisa da sxva regulirebadi obieqtebis gamoricxva;• tvirTebisSefuTvis,transportirebismoTxovnebisdacva;• tvirTebisaanpartiebiswarmoSoba;• Setanispunqti.

inspeqtirebis Sedegebidan gamomdinare dgindeba, Tu ramdenad akmayofi-lebs tvirTi fitosanitariul moTxovnebs da inspeqtori iRebs gadawyvetile-bas fitosanitariuli sertifikatis gacemis Taobaze.

laboratoriuli analizi xdeba im SemTxvevaSi Tu tvirTis fitosanita-riuli mdgomareobis dasadgenad, tvirTidan aRebul nimuSebSi gamovlenili mavne organizmebis an maTi nakvalevis da simptomebis garkveva ver xerxdeba inspeq toris mier da moiTxovs specialur analizs an identifikacias. aseTi nimuSebi da gamovlenili mavne organizmebi iluqeba, xdeba maTi danomrva da identifikaciisaTvis laboratoriaSi gagzavna.

aucileblobis SemTxvevaSi SesaZlebelia calkeuli partiebidan damate-biTi nimuSebis aReba. analizis Sedegebidan gamomdinare, inspeqtori iRebs gadawyvetilebas Semdgomi qmedebebis gansaxorcieleblad.

damuSaveba aris erT-erTi fitosanitariuli procedura mavne organiz-mebis ganadgurebis18, inaqtivaciis19 an mocilebis, an maTi sterilizaciisa20 da devitalizaciisaTvis21.

uflebamosili piris (inspeqtoris) mier xdeba fitosanitariuli sertifi-katis an reeqsportis fitosanitariuli sertifikatis gacemamde Catarebuli yvela fitosanitariuli proceduris aRricxva. fitosanitariuli procedure-bis Sesaxeb dgeba aqti or egzemplarad, romlis pirveli egzemplari gadaecema ganmcxadebels, xolo meore inaxeba gamcem organoSi.

saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad, fitosanitariuli sertifika-tis da reeqsportis fitosanitariuli sertifikatis Sevseba xdeba sursaTis erovnuli saagentosa an Semosavlebis samsaxuris uflebamosili pirebis mier, mcenareTa dacvis sferoSi moqmedi kanonmdeblobiT dadgenili wesiT.

fitosanitariuli sertifikati da reeqsportis fitosanitariuli serti-fikati ivseba erT-erT saerTaSoriso enaze (inglisuri, franguli, espanuri) an rusul enaze da mzaddeba mcenareTa dacvis saerTaSoriso konvenciiT da-mtkicebuli formis Sesabamisad.

fitosanitariuli sertifikati da reeqsportis fitosanitariuli serti-fikati ivseba lurji an Savi burTuliani kalmiT. aseve, SesaZlebelia misi

18 mavne organizmebis ganadgurebaSi igulisxmeba ISPM #15-iT gaTvaliswinebuli damuSavebisa da sxva meTodebis gamoyeneba.

19 inaqtivacia aris procedura, romlis Sedegadac mikroorganizmebi kargaven ganviTarebis unars.20 sterilizacia aris procedura, romlis Semdegac mavne organizmebi kargaven reproduqciis

unar s.21 devitalizacia aris procedura, romlis Semdegac mcenare da mcenareuli produqtebi kargaven

gaRivebis, zrda-ganviTarebisa da reproduqciis unars.

21

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

eleqtronulad Sevseba. masSi yvela Canaweri keTdeba garkveviT. dauSvebelia misi gadaxazva, gadafxeka, gadaSla da sxva.

Casworebebi fitosanitariul sertifikatebSi Tavidan unda iqnes acile-buli, vinaidan maT, fitosanitariuli sertifikatis sarwmunoobasTan dakav-SirebiT gaugebroba SeiZleba Seqmnan. Tumca, Casworebis aucileblobis SemTxve vaSi, is unda moxdes mxolod original fitosanitariul sertifikat-ze, gamcemi uflebamosili organos mier. Casworebebi unda iyos minimaluri, unda damowmdes xelmoweriTa da StampiT, daTariRdes sertifikatis gamcemi uflebamosili organos mier.

tvirTis qveynis teritoriidan gatana, fitosanitariuli sertifikatis an reeqsportis fitosanitariuli sertifikatis gacemidan 14 kalendaruli dRis vadaSi unda moxdes.

sertifikatebis dazianebis an maTSi araswori monacemis Setanis SemTxveva-Si ivseba axali sertifikati. aseT SemTxvevaSi Zveli sertifikati gadaixazeba jvaredinad da uflebamosili piris mier Sedgeba, aqti sertifikatis gauqme-bis mizezis miTiTebiT.

fitosanitariuli sertifikatis da reeqsportis fitosanitariuli serti-fikatis eqskluziuri numeracia sursaTis erovnuli saagentos mier gasace-mi sertifikatis formebze iwyeba cifriT “1”, xolo Semosavlebis samsaxuris mier gasacemi sertifikatis formebze _ cifriT “2”.

fitosanitariuli sertifikati da reeqsportis fitosanitariuli serti-fikati ivseba sam egzemplarad, romelTagan erTi rCeba gamcem organos, ori ki gadaecema tvirTis mflobels (an tvirTis mflobelis ndobiT aRWurvil pirs), romelTagan erTi egzemplari rCeba tvirTis mflobels, meore ki tvir-Tis Tanmxlebia.

reeqsportis fitosanitariuli sertifikati gaicema, Tu:• tvirTi importirebulia saqarTveloSida Semdgom xorcieldeba misi

eqsporti sxva qveyanaSi;• uflebamosilipiridarwmunebulia,romimportioriqveynisfitosani-

tariuli moTxovnebi daculia;• tvirTi dasawyobda, danawevrda, moxda sxva tvirTebTan Sereva an

SefuT vis Secvla im pirobiT, rom maT ar ganucdiaT mavne organizmebi-sagan dasnebovneba an kontaminacia.

reeqsportis SemTxvevaSi fitosanitariuli sertifikatis dedani an misi damowmebuli asli mihyveba tvirTs.

Tu importirebuli tvirTi imyofeboda mavne organizmebisagan dasnebovne-bis an kontaminaciis saSiSroebis qveS, an Secvlil iqna pirvandeli mdgomare-oba an mTlianoba, aseT tvirTze qveynidan gatanisas gaicema fitosanitariuli sertifikati.

fitosanitariul sertifikatSi mieTiTeba warmoSobis qveyana – saqarTve-lo (SeiZleba aseve miTiTebuli iqnas is qveyana sadac Tavdapirvelad SeiZina produqciam fitosanitariuli statusi).

tranzituli tvirTis SemTxvevaSi, Tu ar moxda tvirTis mavne organizme-biT dasnebovneba an kontaminacia, fitosanitariuli sertifikati an reeqs-portis fitosanitariuli sertifikati ar gaicema.

22

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

Tu moxda tvirTis mavne organizmebiT dasnebovneba an kontaminacia, maSin gaicema fitosanitariuli sertifikati.

fitosanitariuli sertifikatis da reeqsportis fitosanitariuli serti-fikatis danarTis Sevseba xdeba mxolod im SemTxvevaSi, rodesac fitosanita-riuli sertifikatis an sertifikatis Sesabamis grafaSi Casaweri informacia aRemateba aRniSnuli reeqsportis fitosanitariuli grafis zomas.

nebismier danarTs, romelic Seicavs fitosanitariul informacias, unda hqondes am fitosanitariuli sertifikatis an reeqsportis fitosanitariuli sertifikatis nomeri da unda iyos daTariRebuli, xelmowerili da beWdiT damowmebuli, am fitosanitariuli sertifikatis an reeqsportis fitosanita-riuli sertifikatis msgavsad.

fitosanitariuli sertifikatis an reeqsportis fitosanitariuli serti-fikatis Sesabamis grafaSi aRniSnuli unda iyos, rom masSi Casaweri informa-cia warmodgenilia danarTSi.

danarTi ar unda Seicavdes im saxis informacias, romelic fitosanitariu-li sertifikatSi an reeqsportis fitosanitariul sertifikatSi ar iwereba maSinac ki, rodesac masSi aris sakmarisi adgili. Tu danarTis moculoba aRe-mateba erT gverds, maSin yvela gverdi unda iqnes danomrili da gverdebis raodenoba unda iyos miTiTebuli fitosanitariul sertifikatSi.

tvirTs, fitosanitariul sertifikatebTan erTad, SeiZleba axldes sxva dokumentebi, iseTi rogoricaa florisa da faunis gadaSenebis safrTxis qveS myofi saxeobebiT sarTaSoriso vaWrobis konvenciis (CITES) sertifikatebi, magram es dokumentebi ar unda CaiTvalos fitosanitariuli sertifikate-bis danarTad. aseve, fitosanitariul sertifikatebSi ar unda iyos miniSneba msgav s dokumentebze.

fitosanitariuli sertifikatis dublikati aris fitosanitariuli serti-fikatis originalis asli, romelic aris dadasturebuli (beWdiT, TariRiT da xelmoweriT) sursaTis erovnuli saagentosa an Semosavlebis samsaxuris mier da romelic aRniSnavs, rom es aris fitosanitariuli sertifikatis ori-ginalis Sesabamisi iuridiuli Zalis mqone asli. igi SeiZleba gaices eqspor-tioris moTxovnisas. igi ar Caanacvlebs originals. amgvari aslebi ZiriTadad gaicema reeqsportis miznebisaTvis.

fitosanitariuli sertifikatebi SeiZleba gamoicvalos eqsportioris mo-TxovniT im tvirTisaTvis, romelzec ukve gacemuli iyo fitosanitariuli sertifikati. es unda moxdes mxolod gamonaklis SemTxvevebSi (mag. gacemuli fitosanitariuli sertifikatis dazianeba; misamarTis, daniSnulebis qveynis an Setanis punqtis Secvla; informaciis gamotoveba an araswori informacia) da unda gaices Sesacvleli fitosanitariuli sertifikatis gamcemi organos mier.

yvela SemTxvevaSi, gamcemma organom unda moTxovos eqsportiors fitosa-nitariuli sertifikatis originalis da am tvirTze gacemuli yvela dubli-katebis dabruneba.

fitosanitariuli sertifikatebis gamocvlasTan dakavSirebiT sxva moTxov nebia:

• Sesacvlelad dabrunebuli fitosanitariuli sertifikatebi undagauqm des da gauqmebuli formebi Senaxul unda iqnes gamcem organoSi;

23

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

• axalfitosanitariulsertifikatsarundahqondesigivenomeriracSecvlils; magram damatebiT deklaraciaSi unda mieTiTos ganacxadi imis Taobaze, rom “am sertifikatiT Seicvala gauqmebuli sertifikati # (CawereT nomeri) gacemuli (CawereT TariRi)”.

Tu adre gacemuli fitosanitariuli sertifikatis dabruneba SeuZlebe-lia da aRar imyofeba gamcemi organos pasuxismgeblobisa da kontrolis far-glebSi (magaliTad, daikarga an sxva qveyanaSia), gamcemma organom SeiZleba miiRos sertifikatis Secvlis gadawyvetileba.

3. evrokavSirSi moqmedi samarTlebrivi regulireba

evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sasursaTo produqtis (m.S. mwvanilis, dafnisa da Txilis) warmoeba, gadamuSaveba, distribucia da importi regulirdeba evrokavSirSi moqmedi sxvadasxva normatiuli aqtebiT, rogoricaa: regulaciebi, direqtivebi, gadawyvetilebebi da standartebi.

3.1. sursaTis higiena

sursaTis uvneblobis Sesaxeb evrokavSiris mTavar sakanonmdeblo aqts evroparlamentisa da evrokavSiris sabWos 2002 wlis 28 ianvris #178/2002 regulacia warmoadgens.

xsenebuli regulacia Seexeba sursaTis Sesaxeb kanonis zogad safuZvlebsa da moTxovnebs, “sursaTis uvneblobis sakiTxSi evrokavSiris uzenaesi orga-nos” Seqmnasa da procedurebs sursaTis uvneblobis sakiTxebTan dakavSirebiT.

am regulaciiT aRiarebuli iqna integrirebuli midgoma “fermidan sufram-de”, romlis mixedviTac aqcenti saboloo produqtis Semowmebidan gadavida sursaTis warmoebis procesis mTeli ciklis kontrolze.

evrokavSiris sabWosa da evroparlamentis 2002 wlis 28 ianvris #178/2002 regulaciis Sesabamisad, sursaTis biznesoperatorebma, unda dagegmon sursa-Tis miwodebis usafrTxo sistema da uzrunvelyon maT mier warmoebuli sur-saTis uvnebloba.

aRsaniSnavia, rom evrokavSiris sabWosa da evroparlamentis 2002 wlis 28 ianvris #178/2002 regulaciis mixedviT, evrokavSiris bazarze importirebu-li sursaTis uvneblobaze pasuxismgebloba sursaTis importiors ekisreba.

Tu importiors aqvs safuZvliani eWvi, rom mis mier evrokavSirSi Setanili sursaTi ar akmayofilebs sursaTis uvneblobis moTxovnebs, man dauyovnebliv unda amoiRos saeWvo sursaTi bazridan da amis Sesaxeb acnobos evrokavSiris Sesabamisi wevri qveynis kompetentur uwyebas.

im SemTxvevaSi, Tu saeWvo sursaTma ukve miaRwia momxmareblamde, impor-tiorma saTanado informacia unda miawodos momxmarebels am sursaTis bazri-dan amoRebis Taobaze.

sursaTis mikvlevadobis uzrunvelsayofad importiori valdebulia flob-des informacias, rogorc sursaTis warmoSobis, aseve mwarmoeblis Sesaxeb.

24

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

sursaTi, romelic gankuTvnilia evrokavSiris bazarze Sesatanad unda iyos etiketirebuli misi mikvlevadobis uzrunvelsayofad, Sesabamisi dokumenta-ciisa Tu informaciis meSveobiT. am mizniT biznesoperatorebs unda hqondeT SemoRebuli sistemebi da procedurebi, romelTa Sesaxebac informacia mo-Txovnisamebr waredgineba kompetentur organoebs.

sursaTis etiketirebam, reklamirebam da prezentaciam, maTma formam, ga-regnulma mxarem an SefuTvam, gamoyenebulma SesafuTma masalam, wardgenis an daxlze ganTavsebis meTodma da maT Sesaxeb nebismieri saSualebiT xelmisawv-domma informaciam ar unda Seiyvanos momxmarebeli SecdomaSi.

Tu dasabuTebulia, rom mesame qveynidan importirebulma sursaTma Sesa-Zloa seriozuli safrTxe Seuqmnas adamianis janmrTelobas an garemos, da rom am riskis aRmofxvra miRebuli zomebiT SeuZlebelia, am SemTxvevaSi evrokav-Siris kompetenturi uwyebebis mier gatarebuli iqneba Semdegi RonisZiebebi:

• sursaTisimportisSeCerebamesameqveynidan,anmisinawilidan,ansaWi-roebis SemTxvevaSi, tranzitis qveynidan;

• specifikuri pirobebis gansazRvra mocemuli sursaTisadmi mTlianadmesame qveynidan, an misi nawilidan;

• nebismierisxvaSesabamisigardamavalizoma.

evroparlamentisa da evrokavSiris sabWos 2004 wlis 29 aprilis #852/2004 regulacia awesebs sursaTis higienis zogad moTxovnebs, romlebic biznesope-ratorebma unda daakmayofilon.

sursaTTan dakavSirebuli safrTxe unda iqnas gamovlenili pirveladi war-moebis etapze da Sesabamisad gakontroldes, raTa daculi iqnas zemoaRniSnu-li maregulirebeli wesebis moTxovnebi.

vinaidan pirveladi warmoebis mimarT safrTxis analizisa da kritikuli sakontrolo wertilebis sistemis (HACCP) gamoyeneba jerjerobiT ganuxor-cielebelia, biznesoperatorebs meurneobis doneze danergili unda hqondeT saTanado sawarmoo da higienuri praqtika (GMP22 , GHP23).

sursaTis biznesoperatorebis mimarT unda ganxorcieldes oficialuri kontroli, raTa Semowmdes ramdenad icaven isini warmoebisadmi wayenebul moTxovnebs, xolo maT unda SeimuSaon usafrTxoebis programebi da procedu-rebi HACCP-is principebze dayrdnobiT.

evroparlamentisa da evrokavSiris sabWos 2004 wlis 29 aprilis #852/2004 regulaciis mixedviT, sursaTis biznesoperatori valdebulia:

• daicvassursaTisTvisgansazRvrulimikrobiologiurikriteriumebi;• daicvasammaregulirebelwesebSimiTiTebulimiznebismiRwevisaTvis

aucilebeli procedurebi;• akontrolossursaTismimoqcevisdrosSesabamisitemperatura;• periodulad awarmoos sursaTis nimuSebis aReba da laboratoriuli

analizi;• daicvassursaTihaerisgan,niadagisgan,wylisgan,sasuqisgan,cxovelebis,

mavneblebis da sxva SesaZlo faqtorebiT gamowveuli dabinZurebisgan;• sursaTsganaridosdabinZurebissafrTxisSemcvelinivTierebebi;

22 GMP – (Good Manufacturing Practice) sanimuSo sawarmoo praqtika.23 GHP – (Good Hydienic Practice) sanimuSo higienis praqtika.

25

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

• daicvassursaTiswarmoebisTvisgamoyenebuliaRWurvilobis,manqana­danadgarebisa da satransporto saSualebebis sisufTave;

• uzrunvelyossursaTishigienuradwarmoeba,transportirebadaSenaxva;• sursaTis dabinZurebis Tavidan asacileblad gamoiyenos sasmeli an

sufTa wyali;• uzrunvelyos sursaTis warmoebis procesSi monawile personalis

janmrTelobis mdgomareobis kontroli;• gaiTvaliswinosmcenarisgamokvlevebisSedegebi,romlebicmniSvnelo-

vania adamianis janmrTelobisTvis;• kanoniTadadgenilfarglebSigamoiyenosmcenarisdasacaviproduqte-

bi da biocidebi;• aRwerosmismiergatarebuliprevenciulizomebi.

aracxoveluri warmoSobis sursaTis evrokavSiris bazarze importisas, evrokavSiris wevri qveynebi amowmeben am produqtebis Sesabamisobas sursaTis uvneb lobis moTxovnebTan, kerZod, sakvebdanamatebis, nitratebis, mikotoqsine-bis, pesticidebis da sxva biologiuri Tu qimiuri warmoSobis damabinZureble-bis SemcvelobasTan dakavSirebiT.

evrokavSiris wevri qveynis kanonmdeblobazea damokidebuli, Tu sad Catar-deba amgvari Semowmeba, sazRvris gadakveTis adgilze, importioris sawyob Si, Tu sacalo vaWrobis qselSi.

aRsaniSnavia, rom evrokavSiris bazarze cxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisgan gansxvavebiT, aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportis we-sebi naklebad mkacria.

cxoveluri warmoSobis sursaTis evrokavSiris bazarze eqsportisTvis, evrokavSirisgan eqsportze Tanxmobis miReba da mesame qveynis mewarmis im sawarmoTa siaSi Seyvanaa aucilebeli, romlebsac aRniSnuli produqtebis evrokavSiris bazarze eqsportis ufleba aqvT. es wesi ar vrceldeba evrokav-Siris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportiorebze. Tumca, eqsportiori valdebulia uzrunvelyos sursaTis Sesabamisoba evrokavSiris sursaTis uvneblobis zogad standartebTan da waradginos fitosanitarul da marketingul standartebTan Sesabamisobis sertifikatebi.

evrokomisiis 2009 wlis24 ivlisis #669/2009 regulacia awesebs gamkacrebul kontrlos mesame qveynebidan evrokavSiris bzarze eqsportirebuli aracxove-luri warmoSobis sasursaTo produqtebis mimarT, romelic moicavs tvirTis dokumentur, fizikur da identurobis Semowmebas (m.S. laboratoriuli anali-zebis Catarebas), kontrolis sixSire ganisazRvreba Semdegi faqtorebiT:

• swrafisagangaSoSetyobinebiT(RASFF) gavrcelebuli informacia;• mesameqveynebidanmowodebuliinformacia.

organuli sursaTis warmoebisa da evrokavSiris bazarze importis sakiT-xebs aregulirebs evrokavSiris sabWos 2007 wlis 28 ivnisis #834/2007 da evrokomisiis 2008 wlis 8 dekembris #1235/2008 regulaciebi.

organuli sursaTisaTvis evrokavSirs SemoRebuli aqvs specialuri logo, romelic miuTiTebs, rom am produqtebma gaiares evrokavSiris Sesabamisi Se-mowmebis procedurebi.

26

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

3.2. etiketireba

sursaTis etiketirebas aregulirebs evrokavSiris sabWosa da evroparla-mentis 2000 wlis 20 martis #2000/13/EC direqtiva.

aRniSnuli direqtiva exeba momxmareblisaTvis misawodebeli sursaTis eti-ketirebas, misi wardgenis da reklamirebis konkretul aspeqtebs.

es direqtiva avaldebulebs adgilobriv mwarmoeblebsa da importiorebs mkacrad daicvan dadgenili wesebi da moTxovnebi.

sursaTis etiketze aucilebelad unda iyos miTiTebuli Semdegi informacia:• sursaTisdasaxeleba;• sursaTismwarmoeblis,damfasoeblis,anevrokavSirisbazarzedistri-

butoris saxeli da misamarTi;• sursaTiswarmoSobisqveyanadawarmoebisadgili;• sursaTisraodenoba(litri,mililitri,kilogramiangrami);• vargisianobis vada sityvebiT “vargisia ­ (TariRi)­mde” an “vargi-

sia (TariRi)-is bolomde”. iseTi sursaTis SemTxvevaSi, romelic ar inaxeba sam Tveze meti xnis ganmalvobaSi sakmarisia dRisa da Tvis miTiTeba, romelic inaxeba sam Tveze met xans, magram ara umetes 18 Tvisa sakmarisia Tvis da wlis miTiTeba, xolo sursaTisTvis, rome-lic inaxeba 18 Tveze met xans, sakmarisia mxolod wlis miTiTeba.

• SenaxvisangamoyenebisraimegansakuTrebulipirobebi;• sursaTisSemadgeneliingredientebis24 CamonaTvali;• zogierTkomponentTandakavSirebiTmoiTxovebaSesabamisiminiSnebaeti-

ketze (mag: genetikurad modificirebuli organizmebi, warmoebaSi gamoyene-buli airebi, damatkbobeli nivTierebebi, aspartami, kofeini, qinini da sxva).

etiketze akrZalulia iseTi informaciis gamoyeneba, romelmac SeiZleba SecdomaSi Seiyvanos momxmarebeli:

• sursaTisTvisebebTan,gansakuTrebiTkimisxarisxTan,Semadgenlobas-Tan, raodenobasTan, warmoebis adgilTan an warmoSobasTan, warmoebis meTodTan dakavSirebiT;

• sursaTzeiseTiefeqtebisanTvisebebismiweriT,romelsacisarflobs;• konkretuli sursaTisaTvis specialuriTvisebebis miweriT, rodesac

sxva msgavsi produqtic flobs amgvar Tvisebas.

etiketze ganTavsebuli informaciis akrZalva an SezRudva aseve exeba:• sursaTiswardgenas,kerZodmisformas,vizualurmxaresanSefuTvas,

gamoyenebul SesafuT masalas, momzadebis meTods; • reklamirebas.

ingredientebisa da vargisianobis vadis miTiTeba aucilebeli ar aris axal xilsa da bostneulze.

evroparlamentis da evrokavSiris sabWos 2003 wlis 10 noembris 2003/89/EC direqtivis mixedviT, alergiuli efeqtis mqone ingredientebi, teqnologiuri

24 ingredienti niSnavs nebismier nivTierebas, maT Soris danamats, romelic gamoyenebulia sakvebi produqtis warmoebaSi an momzadebaSi da arsebobs mza produqtSi, Tundac Secvlili formiT.

27

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

danamatebi da sxva nivTierebebi eqvemdebareba etiketze aucilebel aRniSvnas, raTa momxmareblebi, romlebsac am produqtebis mimarT alergia aqvT saTanadod iyvnen informirebuli.

3.3. mikrobiologiuri da fiziko-qimiuri maCveneblebis norma tivebi

evrokomisiis 2005 wlis 15 noembris #2073/2005 regulacia adgens speci-fikur mikrobiologiur maCveneblebsa da maT limitebs sxvadasxva saxeobis sursaTisaTvis, maT Soris aracxoveluri warmoSobis sursaTisaTvis.

salmonelas gavrcelebis safrTxesTan dakavSirebiT, regulaciaSi aRniS-nulia mza sasursaTo produqtebis Semdegi kategoriebi:

• ayvavebuliTesli;• daWrilixilidabostneuli.

oficialuri SemowmebisTvis unda moxdes nimuSis 5 erTeulad aReba. sal-monelas Tundac erT erTeulSi (25 gramSi) aRmoCenis SemTxvevaSi produqti ar unda iqnas daSvebuli bazarze.

listeriis (Listeria monocytogenes) laboratoriuli kvleva warmoebs mza sa-sursaTo produqtebSi. oficialuri SemowmebisTvis unda moxdes nimuSis 5 erTeulad aReba. TiToeul erTeulSi dasaSvebia araumetes 100 kwe/g. (mikro-organizmebis koloniis warmomqmneli erTeuli/gramze25).

listeriis laboratoriuli kvleva xorcieldeba uSualod sawarmoo pro-cesisa da bazarze ganTavsebis etapebze.

nawlavis Cxiris (E.coli) dasaSvebi raodenobebi normirdeba sakvebad gamza-debuli “daWrili xilisa da bostneulis”kategoriis sursaTisaTvis.

gamosakvlevad aRebuli unda iyos sursaTis nimuSi 5 erTeulad. laboratoriuli analizis Sedegebi Semdegnairad ganisazRvreba:• damakmayofilebeliaTuxuTivegamokvleulerTeulSiSedegebiaraRe-

mateba 100kwe/g;• dasaSvebiaTu5­danaraumetes2erTeulSimiRebuliSedegi100­1000kwe/g

farglebSia, xolo danarCen 3 erTeulSi ar aRemateba 100kwe/g;• aradamakmayofilebelia Tu 5­dan Tundac erT erTeulSi aWarbebs

1000kwe/g, an 3 da met erTeulSi 100-1000 kwe/g Sorisaa.

nawlavis Cxiris (E.coli) laboratoriuli kvleva xorcieldeba mwarmoeblis mier, sawarmoo procesis dros.

evrokavSiris wevri qveynebi valdebulni arian, uzrunvelyon sursaTisaT-vis dawesebuli mikrobiologiuri kriteriumebis dacva da maTi monitorin-gi, maT Soris importirebul sursaTze. evrokavSiris wevri calkeuli qveynis Sesabamisi kompetenturi uwyeba axdens am kriteriumebis mixedviT sursaTis Semowmebas, rogorc evrokavSiris sazRvris gadakveTis punqtSi, aseve evrokav-Siris bazarze moxvedris Semdeg.

kriteriumebis darRvevis SemTxvevaSi, importisTvis gankuTvnili sursa-Ti evrokavSiris bazarze ar daiSveba da evrokavSiris wevri saxelmwifo amis Sesaxeb evrokomisias acnobebs. Tu importi ukve ganxorcielda da mav nebelma sursaTma momxmareblamde miaRwia, igi bazridan amoRebul unda iqnas da im-

25 http://ec.europa.eu/atoz_en.htm

28

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

portiors ekisreba momxmareblis saTanadod informirebis valdebuleba.evrokavSiris bazarze Setanili sursaTi aseve unda akmayofilebdes sur-

saTis damabinZurebeli (kontaminantebi) nivTierebebis Sesaxeb evrokavSiris kanonmdeblobis moTxovnebs.

evrokomisiis 2006 wlis 19 dekembris #1881/2006 regulacia adgens gar-kveuli damabinZurebeli nivTierebebis Semcvelobis zRvrul dones aracxove-luri warmoSobis sursaTisaTvis, maT Soris: mwvanilSi, Txilsa da sunelebSi. am regulaciiT normirebulia:

• nitratis(NO3) Semcveloba ispanaxsa da salaTaSi;• sxvadasxvamikotoqsinebis(B1, B2, G1, G2) Semcveloba Txilsa da sunele-

bSi (m.S. dafnis foTolSi);• mZimemetalebis(tyvia,kadmiumi)SemcvelobamwvanilSi.

damabinZurebeli nivTierebebis Semcvelobis normativebi mwvanilis, Txilisa da sunelebisTvis (dafnis foTlis CaTvliT) mocemulia cxrilSi #4.

cxrili #4

mwvanilis, Txilisa da sunelebis qimiuri maCveneblebi

produqtebis jgufi qimiuri maCveneblebi zRvruli doneebi mkg/kg, ara umetes

mwvanili tyvia kadmiumi

100200

Txili (aradafasoebuli, gadamuSavebisTvis)

aflatoqsini B1B1+ B2+G1+G2

510

Txili (dafasoebuli, sakvebad pirdapir gamoyenebisaTvis)

aflatoqsini B1B1+B2+G1+G2

24

sunelebi (dafnis foTlis CaTvliT) aflatoqsini B1B1+B2+G1+G2

510

rogorc mwvanilis, dafnis foTlisa da TxilisTvis saqarTvelos kanonmde-blobiT gansazRvruli qimiuri da mikrobiologiuri maCveneblebis zRvruli dasaSvebi doneebis (qveTavi 2.7., cxrilebi #1; #2 da #3) da evrokavSiris kanonmdeblobiT gansazRvruli igive maCveneblebis zRvruli dasaSvebi done-ebis (qveTavi 3.3., cxrili #4) Sedarebidan Cans, saqarTvelos da evrokavSiris mier am moTxovnebis mimarT dadgenil normebs Soris mniSvnelovani sxvaobaa. amJamad saqarTvelos Sesabamisi struqturebi aqtiurad muSaoben zemoaRniS-nuli normativebis dasaaxloeblad.

aRniSnuli moTxovnebis dacva mkacrad kontroldeba evrokavSiris bazarze mwvanilis, dafnis foTlisa da Txilis importisas. evrokavSiris sazRvris ga-dakveTis adgilze sursaTs utardeba SerCeviTi laboratoriuli kontroli. darRvevis aRmoCenis SemTxvevaSi evrokavSiris Sesabamisi wevri qveynis kompe-tenturi uwyebebi imports SeaCereben.

evroparlamentisa da evrokavSiris sabWos 2005 wlis 23 Tebervlis #396/2005 regulacia awesebs pesticidebis narCenis zRvrul dones (MRLs– Maximum Residue Levels) daaxloebiT 600 substanciisTvis, rac dawv-

29

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

rilebiT aris mocemuli evrokavSiris pesticidebis monacemTa bazaSi26.evrokavSiris sabWos 1978 wlis 21 dekembris #79/117 direqtivaSi mocemu-

lia sursaTis warmoebaSi gamoyenebisTvis akrZaluli pesticidebi.mwvanilis, dafnis foTlisa da Txilis evrokavSiris bazarze eqsportio-

rebma unda uzrunvelyon, rom eqsportisTvis gankuTvnil sursaTSi pestici-debis raodenoba ar aRematebodes evrokavSiris mier dawesebul pesticidebis narCenis zRvrul raodenobas.

evrokavSiris sazRvris gadakveTisas Catarebuli SerCeviTi Semowmebis Sedegad aRmoCenili darRvevebis SemTxvevaSi, tvirTi evrokavSiris bazarze ar daiSveba. eqsportiorebma aseve Tvalyuri unda adevnon narCenis zRvru-lad daSvebuli raodenobis cvlilebas, raTa evrokavSiris axali moTxovnebi droulad (eqsportis ganxorcielebamde) iqnes gaTvaliswinebuli.

sursaTis uvneblobis Sesaxeb evrokavSiris kanonmdebloba aseve areguli-rebs sursaTSi sakvebdanamatebis dasaSveb raodenobas.

evrokavSiris sabWos 1988 wlis 21 dekembris #89/107 direqtivis mixedviT, sakvebdanamatebis umetesobis gamoyeneba, garkveuli sursaTisaTvis mxolod SezRuduli raodenobiTaa daSvebuli.

zogierTi sakvebdanamatisTvis ar aris dawesebuli maqsimaluri zRvari, Tumca maTi gamoyeneba unda moxdes saTanado sawarmoo praqtikis Sesabamisad, iseTi raodenobiT, romelic aucilebelia konkretuli miznis misaRwevad da rac ar iwvevs momxmareblis SecdomaSi Seyvanas.

sakvebdanamati, aseTis Semcvelobis SemTxvevaSi, miTiTebuli unda iyos sursaTis etiketze.

genetikurad modificirebuli sursaTis evrokavSiris bazarze mimoqcevas aregulirebs evroparlamentisa da evrokavSiris sabWos 2003 wlis 22 seqtemb-ris #1829/2003 da #1830/2003 regulaciebi da 2001 wlis 12 martis #2001/18/EC direqtiva.

sasursaTo produqtSi, romelSic genetikurad modificirebuli komponen-tebi sursaTis saerTo masis 0,9%-ze metia, eqvemdebareba etiketze aucilebel aRniSvnas.

3.4. marketinguli standartebi

mesame qveynebidan aracxoveluri warmoSobis sursaTis evrokavSiris ba-zarze eqsportis wesebis umravlesoba harmonizebulia evrokavSiris wevr sa-xelmwifoebs Soris.

evrokavSiris wevri saxelmwifoebis sainspeqcio organoebi27 dokumenturi da/an fizikuri inspeqtirebiT uzrunvelyofen importisTvis gankuTvnili ara-cxoveluri warmoSobis sursaTis zogad da specifikur marketingul standar-tebTan Sesabamisobis Semowmebas da gascemen Sesabamisobis sertifikats rac aucilebelia am saxis sursaTis evrokavSiris bazarze Setanisas.

evrokavSiris sasoflo-sameurneo produqtebis warmoebisa da marketingis we-sebs, specifikur debulebebs zogierTi sasoflo-sameurneo produqtisTvis, ase-

26 http://ec.europa.eu/sanco_pesticides/public/index.cfm27 sainspeqcio organo(ebi) - evrokavSiris wevri TiToeuli qveynis mier gansazRvruli sainspeq-

cio organo(ebi), romelic pasuximgebelia aracxoveluri warmoSobis sursaTis marketingul standartebTan Sesabamisobis Semowmebaze, produqciis Tavisufal mimoqcevaSi gaSvebamde.

30

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

ve sasoflo-sameurneo produqtebiT mesame qveynebTan vaWrobis reJimebs evrokav-Siris sabWos 2007 wlis 22 oqtombris #1234/2007 regulacia gansazRvravs.

evrokavSiris sabWos zemoaRniSnul regulaciaze dayrdnobiT, evrokomi-siam SeimuSava 2008 wlis 5 dekembris #1221/2008 regulacia, romelic gan-sazRvravs xilisa da bostneulis zogad da specifikur marketingul stan-dartebs da eqsport/importis procedurebs. aRniSnuli regulaciis Tanaxmad, aracxoveluri warmoSobis sursaTis (maT Soris mwvanilis da naWuWiani Txili) evrokavSiris bazarze realizacia dasaSvebia mxolod im SemTxvevaSi, Tu igi akmayofilebs iseT zogad marketingul standartebs, rogoricaa:

• xarisxisminimalurimoTxovnebi;• simwifisminimalurimoTxovnebi;• gadacdomamoTxovnebidanda• produqciiswarmoSobisaRniSvna.

evrokomisiis 2011 wlis 7 ivnisis #543/2011 regulaciis Tanaxmad, garCeu-li Txili (CN28 code 080222), garCeuli kakali (CN code 080232), miwis Txili (CN code 08025000), avstraliuri kakali (CN code 08026000), sxva saxis Txili (CN code 08029085), tropikuli Txilis narevi (CN code 08135031) da sxva saxis Txilis narevi (CN code 08135039) Tavisufalia zogadi marketinguli standartebis mo-Txovnebisgan.

marketingul standartebs (arc zogads da arc specifikurs) ar eqvemdeba-reba dafnis foToli. aRsaniSnavia, rom specifikuri marketinguili standar-tebi ar vrceldeba Txilze da mwvanilze. naWuWian Txilze, naWuWian kakalze da niaxurze specifikuri marketinguli standartebi gauqmda evrokomisiis 2008 wlis 5 dekembris #1221/2008 regulaciis miRebis Semdeg, romlis pream-bulis me-10 punqtmac gaauqma evrokomisiis 2002 wlis 15 ivlisis #1284/2002 regulacia (naWuWiani Txilis specifikuri marketinguli standarti), evroko-misiis 2001 wlis 26 ianvris #175/2001 regulacia (naWuWiani kaklis specifi-kuri marketinguli standarti) da evrokomisiis 1987 wlis 5 ivnisis #1591/87 regulacia (niaxuris specifikuri marketinguli standarti).

Semdgomi gadamuSavebis mizniT, aracxoveluri warmoSobis sursaTis evrokavSirSi importisas, evrokavSiris marketinguli standartebis dakmayo-fleba ar moiTxoveba. Tumca, aseT SemTxvevaSi produqciis SefuTvaze auci-leblad unda iyos etiketi, romelzec mkafiod iqneba miTiTebuli: “gamiznu-lia gadamuSavebisTvis”.

dawvrilebiTi informacia aracxoveluri warmoSobis sursaTis marketin-gul standartebTan dakavSirebiT, SegiZliaT ixiloT evrokavSiri-saqarTve-los biz nes sabWos mier 2010 wels gamocemuli publikaciis “mesame qveynebidan evrokavSiris bazarze axali xilisa da bostneulis eqsportis sakiTxebi” me-2 TavSi.

28 CN _ kombinirebuli nomenklatura _ evrokavSiris saimporto tarifis erTiani statistikuri da satarifo nomenklatura. damatebiTi informaciisTvis ixileT evrokavSiri-saqarTvelos biznes sabWos 2008 wlis publikacia: “evrokavSiris bazarze importirebuli saqonlis dabegvris Tavise-burebani” (www.eugbc.net).

31

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

3.5. mcenareTa sijansaRisa da fitosanitariuli moTxovnebi

mcenaris sijansaRisa da fitosanitariuli moTxovnebi29 mcenareebsa da aracxoveluri warmoSobis sasursaTo produqtebze mocemulia evro kavSiris sabWos 2000 wlis 8 maisis #2000/29 direqtivaSi.

fitosanitariuli moTxovnebi vrceldeba mwvanilze, Txilsa da dafnis fo-Tolze da maTi dacva aucilebelia mesame qveynebidan, maT Soris saqarTvelo-dan xsenebuli sursaTis evrokavSiris bazarze eqsportirebisas.

aRniSnuli direqtivis Tanaxmad, zogierT mcenaresa da aracxoveluri warmoSo-bis sasursaTo produqts, evrokavSiris bazarze eqsportisas unda axldes mesame qveynis kompetenturi uwyebis mier gacemuli “fitosanitariuli sertifikati” an “fitosanitariuli sertifikati reeqsportisaTvis” (ix. danarTi #2 da danarTi #3).

saerTaSoriso vaWrobis dros xis tarisa da SesafuTi masalis mimoqce-va regulirdeba fitosanitariuli zomebis #15 saerTaSoriso standartiT (ISPM #15) gansazRvruli fitosanitariuli zomebiT.

aRniSnuli standarti aRwers saerTaSorisod miRebul praqtikas, romelic yvela qveynis mier gamoiyeneba xis tarisa da SesafuTi masalis mimarT, am masa-lebiT sakarantino da sxva saSiSi mavne organizmebis Setanisa da gavrcelebis riskis Semcirebis mizniT.

aRniSnuli standarti vrceldeba xis tarisa da SesafuTi masalis yvela saxeobaze, romlebic SeiZleba iyvnen mavne organizmebis gadamtani, an war-moadgendnen safrTxes cocxali xeebisaTvis.

xis tarasa da SesafuT masalas ganekuTvneba:• SesafuTiblokebi;• kolofebi;• yuTebi;• samagrimerqani;• qveSsadebebi;• sakabelodolebi;• koWebidasxv.

aRniSnuli masala praqtikulad gvxvdeba nebismier importirebul tvir-TebSi, iseTi tvirTebis CaTvliT, romlebic fitosanitariul kontrols ar eqvemdebareba.

ISPM #15 standartiT gaTvaliswinebuli zomebi dabali riskis gamo ar vrceldeba Semdeg masalebze:

• Txelimerqnisagan (6 mm.danaklebisisqis)damzadebulixistaradaSesafuTi masala;

• mTlianadgadamuSavebulimerqnisagan(mravalSrianiSewebilifirficari,merqan-burbuSelovani filebi) damzadebuli xis tara da SesafuTi masala, romelic damzadda webos, siTbos, wnevis an maTi kombinaciis gamoyenebiT;

• Rvinisadasxvaalkoholianisasmelebisxiskasrebze,romlebmacdamza-debisas Tburi damuSaveba gaiares;

29 mcenaris sijansaRisa da fitosanitariul moTxovnebze dawvrilebiTi informacia SegiZliaT ix-iloT evrokavSiri-saqarTvelos biznes sabWos.mier 2010 wels gamocemuli publikaciis _ “mesame qveynebidan evrokavSiris bazarze axali xilisa da bostneulis eqsportis sakiTxebi” me-4 TavSi (www.eugbc.net).

32

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

• Rvinis,sigarebisansxvasaqonlisaTvisxisgandamzadebulisasaCuqrekolofebi, romlebic gadamuSavebuli an damuSavebuli iqna imgvarad, rac gamoricxavs mavne organizmebiT dasnebovnebas;

• naxerxi,xisburbuSeladaxisbewvi(wvriliSesafuTiburbuSela);• xisdetalebi,romlebicmudmivadaadamagrebulisatvirToavtomanqa-

nebsa da konteinerebze.standartSi aRwerili fitosanitariuli zomebi moicavs xis tarisa da Sesa-

fuTi masalis damuSavebisa da markirebis procedurebs. markirebis SemoRebiT gamoiricxa fitosanitariuli sertifikatis gamoye-

nebis aucilebloba, radganac markirebiT dasturdeba saerTaSorisod mi-Rebuli fitosanitariuli zomebis gamoyeneba. es fitosanitariuli zomebi miRebuli unda iqnas mcenareTa dacvisa da karantinis yvela erovnuli orga-nizaciis mier, rogorc xis tarisa da SesafuTi masalis Semotanis safuZveli damatebiTi specialuri moTxovnebis gareSe.

saerTaSoriso vaWrobaSi mimoqcevadi xis tara da SesafuTi masala unda iyos damuSavebuli brommeTiliT an Termulad. xis tara da SesafuTi masa-la, miuxedavad imisa riT aris is damuSavebuli, kangaclili merqnisagan unda iyos damzadebuli.

dasaSvebia qerqis narCenebiani xis taris an SesafuTi masalis gamoyeneba Tu:• narCeniqerqisiganeSi3sm­zenaklebia(sigrZismiuxedavad);• 3sm­zeganieria,magramerTinarCeniqerqissaerTofarTobi50sm2-ze

naklebia.

meTilbromidiT xis taris damuSavebamde mas qerqi unda gaecalos, vinaidan qerqi damuSavebis efeqturobas aqveiTebs. Termuli damuSavebis SemTxvevaSi, qerqis gacla SeiZleba rogorc damuSavebamde, aseve damuSavebis Semdeg.

Termuli damuSaveba niSnavs, rom merqanma an xis taram da SesafuTma masa-lam imgvari Termuli fitosanitariuli damuSaveba gaiara, rom Srobis pro-cesSi merqanis mTel sisqeze (Suagulis CaTvliT), aranakleb 30 wuTis ganmav-lobaSi, minimum 56°С temperatura miiRweoda.

xis tarisa da SesafuTi masalis brommeTiliT fumigaciisas damuSavebis sqemis erTi magaliTi, romelic SeiZleba gamoyenebuli iqnas wamoyenebuli moT xovnebis Sesasruleblad naCvenebia cxrilSi #5.

cxrili #5

xis tarisa da SesafuTi masalis brommeTiliT fumigaciisas damuSavebiserT-erTi sqema

temperaturabrommeTilis doza

(g/ m3 )

brommeTilis minimaluri koncentracia (g/m3) sT-is Semdeg

2 saaTi 4 saaTi 24 saaTi21оС an meti 48 36 31 24

16оС an meti 56 42 36 28

10оС an meti 64 48 42 32

33

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

xis taris da SesafuTi masalis markirebis magaliTebia:

markireba adasturebs, rom merqanma, an xis taram da SesafuT masalam gaiara dadgenili fitosanitariuli damuSaveba. markireba Semdegnairad iSifreba:

• IPPC -saerTaSorisod miRebuli simbolo;• GE - qveynis kodi;• 000 - xis tarisa da SesafuTi masalis mwarmoeblisTvis an gausnebovnebis

CamtareblisTvis sursaTis erovnuli saagentos mier miniWebuli kodi;• HT (Termuli); MB (brommeTiliT) - damuSavebis saxe.

markireba unda iyos:• erTiferis;• adviladkiTxvadi;• adviladarundaiSlebodes;• undagamoiricxosmisigadatana(arundaiyosdabeWdilimag.qaRaldze,

firfitaze da Semdeg mikruli SesafuT masalaze);• datanilitarisadaSesafuTmasalisormopirdapiremxares,Tvalsa-

Cino adgilas;• daStampuli(markirebuliwyalgamZlesaRebaviTanamomwvari.dauSvebe-

lia xeliT dawerili an daxatuli markireba);• gamoyenebulifitosanitariuladdamuSavebulimerqnis an xistarisa

da SesafuTi masalis markirebisaTvis.

akrZalulia wiTeli an narinjisferi markirebis gamoyeneba, vinaidan aRniS-nuli ferebi saSiSi sagnebis/tvirTebis aRsaniSnavad gamoiyeneba.

markirebuli xis tarisa da SesafuTi masalis warmoebisa da remontis dros unda xorcieldebodes nayidi (Semotanili) merqnisa da realizebuli nakeTo-bebis raodenobis aRricxva (НТ da MB damuSavebis Sesaxeb aRniSvnebi miTiTe-buli unda iyos rogorc yidvisas, ise gayidvisas).

НТ da MB damuSavebuli merqani unda inaxebodes sawarmoSi gamoyenebuli sxva masalisagan calke. aucileblad unda iyos daculi НТ da MB markirebis dasma, mxolod damuSavebul merqanze.

xis tarisa da SesafuTi masalis damzadebisaTvis gamoyenebuli unda iqnas qerqgaclili merqani. xis tarisa da SesafuTi masalis remontisas (roca icv-leba detalebis 1/3-ze naklebi) gamoyenebuli unda iqnas mxolod ISPM #15 Sesabamisad damuSavebuli da markirebuli merqani.

garemontebuli xis tara da SesafuTi masala (roca icvleba detalebis 1/3-ze meti) xelaxla unda damuSavdes. garemontebul xis tarasa da SesafuT masalaze adre datanili yvela markireba unda ganadgurdes (mag. gadaifxikos,

34

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

gadaiRebos). ganmeorebiTi damuSavebis Semdeg markireba datanili unda iqnas ISPM #15 Sesabamisad.

3.6. zogadi da specifkiuri moTxovnebi saqarTvelodan Txilis, dafnis foTlis da mwvanilis evrokavSiris bazarze importisas

imisaTvis, rom sasursaTo produqtebi, maT Soris Txili, dafnis foToli da mwvanili daSvebul iqnas evrokavSiris bazarze, maT unda daakmayofilon evrokavSiris zogadi da specifikuri moTxovnebi. aseve gadaxdili unda iqnas Sesabamisi gadasaxadebi (dRg, saaqcizo gadasaxadi). informacia zemoxsenebuli moTxovnebis da gadasaxadebis Sesaxeb SeiZleba vixiloT evrokomisiis mier Seqmnil Export Helpdesk-ze, romelic mesame qveynebidan evrokavSiris bazarze eqsportis xelSewyobis mizniT Seqmnil ufaso internet momsaxurebas war-moadgens. Export Helpdesk-is internet-misamarTia: www.exporthelp.europa.eu. igi 6 enaze (inglisuri, franguli, espanuri, portugaliuri, arabuli da rusuli) funqcionirebs. Export Helpdesk-Si informacia sistematizirebulia calkeuli produqtebis mixedviT. am informaciis misaRebad gamoyenebuli unda iqnas e.w. sasaqonlo kodi. sasaqonlo kodebi aiReba evrokavSiris kombinirebuli nomen-klaturidan, romelic kodirebis saerTaSoriso klasifikacias, e.w. harmo-nizebul sistemas efuZneba. evrokavSiris kombinirebuli nomenklatura evrokavSiris sabWos 1987 wlis 23 ivlisis N 2658/87 regulaciiT regulirdeba.

Export Helpdesk-idan saWiro informaciis miReba, saqarTvelodan gar-Ceuli Txilis (sasaqonlo kodi: 08022200), dafnis foTlis (sasaqonli kodi: 0910995000) da mwvanilis (sasaqonli kodi: 0709999000) evrokavSiris bazarze, konkretulad ki belgiis samefoSi eqsportis magaliTze ganvixiloT.

informacia saqarTvelodan Txilis, dafnis foTlisa da mwvanilis ev-rokavSiris bazarze (belgiis samefos magaliTze) importisas arsebuli zogadi da specifiuri moTxovnebis, aseve belgiis samefos damatebiTi Rirebulebis gadasaxadis (dRg) Sesaxeb, Export Helpdesk-is seqciidan moTxovnebi da gadasaxa­debi (Requirements and Taxes) SegviZlia miviRoT.

zogadi moTxovnebi evrokavSiris bazarze Txilis, dafnis foTlisa da mwvanilis importze

erTnairi zogadi moTxovnebia. evrokavSiris bazarze am saxeobis produqtebis importisas, sabaJo procedurebis gasavlelad, maT Tan unda axldes Semdegi dokumentebi:

• komerciuli angariS-faqtura warmoadgens dasturs, importiorsa da eqsportiors Soris garigebis Sedgomis Sesaxeb. xsenebuli dokumenti unda Seicavdes Semdeg informacias: importioris da eqsportioris dasaxeleba da misamarTi, dokumentis Sedgenis TariRi da nomeri, saqon-lis aRwera (dasaxeleba, xarisxi da sxv.), sazomi erTeuli, saqonlis raodenoba, saqonlis erTeulis Rirebuleba, saqonlis mTliani Rire-buleba, angariS-faqturis jamuri Rirebuleba da valuta, romelSic xdeba angariSgeba, gadaxdis pirobebi (forma, vada, fasdakleba da sxv.), miwodebis pirobebi da tranportirebis forma;

• safraxto (satransporto) dokumentis saxeoba damokidebulia gamoye-

35

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

nebul satransporto saSualebebze. gamoyenebuli satransporto saSua-lebebis Sesabamisad, tvirTs Tan unda axldes: P konosamenti. es dokumenti tvirTs unda axldes sazRvao gadazidvi-

sas; P konosamenti FIATA. es dokumenti tvirTs unda axldes Sereuli ga-

dazidvisas. xsenebuli dokumenti SemuSavebuli iqna gadamzidavTa asociaciebis saerTaSoriso federaciis (FIATA) mier;

P saavtomobili­satransporto zeddebuli (CMR). es dokumenti tvirTs unda axldes sagzao gadazidvisas;

P saaviacio­satransporto zeddebuli (AWB). es dokumenti tvirTs unda axldes sahaero gadazidvisas;

P sarkinigzo­satransporto zeddebuli (CIM). es dokumenti tvirTs unda axldes sarkinigzo gadazidvisas;

P ATA karneti. es saerTaSoriso sabaJo dokumenti gamoiyeneba ev-rokavSiris teritoriaze saqonlis droebiT Setanisas, sabaJo ga-dasaxadebisa da mosakreblebisgan gaTavisuflebis mizniT. ATA karneti SeiZleba gaices iseTi kategoriis tvirTebze, rogoricaa, magaliTad: komerciuli nimuSebi, sagamofeno da saprezentacio daniSnulebis saqoneli da sxv.;

P TIR karneti. es sabaJo satranzito dokumenti gamoiyeneba tvirTis saerTaSoriso gadazidvisas, romlis nawili sagzao gadazidvis saxiT xorcieldeba. TIR karneti tvirTis TIR proceduriT transportire-bis saSualebas iZleva. TIR sistemis moTxovniT, tvirTi usafrTxo satransporto saSualebebiT an konteinerebiT unda iqnas gadazid-uli; yvela sabaJo gadasaxadi an mosakrebeli, romelic tvirTis transportirebisas SeiZleba warmoiqmnas, uzrunvelyofili unda iqnas saerTaSoriso garantiiT; tvirTs Tan unda axldes TIR karneti da tvirTis gamgzavni qveynis sabaJo kontrolis procedurebi aRia-rebuli unda iqnas satranzito da tvirTis mimRebi qveynebis mier;

• SefuTvis nusxa warmoadgens komerciul dokuments, romelic iZle-va informacias eqsportioris, importioris, gadamzidavis, tvirTis SefuTvebis raodenobis, saxeobis, markirebis, numeraciis, calkeuli SefuTvis Semadgenlobis, wonis (neto da bruto) da gabaritebis Sesaxeb;

• sabaJo Rirebulebis deklaracia warmoadgens dokuments, romelic unda axldes tvirTs, Tu misi sabaJo Rirebuleba 10 aTas evros aRemateba. sabaJo Rirebulebis deklaracia Sevsebuli unda iqnas evrokomisiis 1993 wlis 2 ivlisis N 2454/93 regulaciis 28-e danarTSi mocemuli DV1 formis mixedviT. xsenebuli dokumenti ar moiTxoveba Tu:P importirebuli tvirTis sabaJo Rirebuleba 10 aTas evroze nakle-

bia;P importirebuli tvirTi arakomerciuli daniSnulebisaa;P importirebuli tvirTi Tavisufalia evrokavSiris sabaJo gadasaxa-

disgan;• tvirTis dazRveva warmoadgens mniSvnelovan dokuments, romlis mixedvi-

Tac, aucileblobis SemTxvevaSi, xdeba dazRveulis zaralis anazRaure-ba. sabaJo procedurebis gavlisas dazRvevis angariS-faqturis wardgena

36

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

mxolod im SemTxvevaSia aucilebeli, Tu dazRvevisTvis gadaxdili Tan-xis odenoba ar aris miTiTebuli komerciul angariS-faqturaSi;

• sabaJo saimporto deklaracia wardgenili unda iqnas evrokavSiris Se-sabamisi wevri qveynis sabaJo samsaxurisTvis, saqonlis evrokavSiris bazarze importisas. evrokavSiris saimporto deklaraciis forma unificirebulia, igi erTnairia evrokavSiris wevri yvela qveynisTvis da mocemulia evrokavSiris sabWos 1992 wlis 19 noembris N 2913/92 regu-laciiT damtkicebul evrokavSiris sabaJo kodeqsSi (Single Administrative Document - SAD). es deklaracia Sevsebuli unda iqnas evrokavSiris erT-erT oficialur enaze, romelsac cnobs evrokavSiris wevri is qveyana, romlis sazRvarsac pirvelad kveTs saimportod gamiznuli produqti.

specifikuri moTxovnebievrokavSiris bazarze saqarTvelodan Txilis, dafnis foTlisa da mwvanilis

importisas unda dakmayofildes Semdegi specifikuri moTxovnebi:• damabinZurebeli nivTierebebis kontroli. momxmarebelTa janmrTelo-

bis maRal doneze dacvis mizniT, evrokavSiris bazarze moxvedrili Txi-li, dafnis foToli da mwvanili ar unda Seicavdes damabinZurebeli niv-Tierebebis iseT raodenobas, rac sazianoa adamianis janmrTelo bisTvis. damabinZurebeli nivTierebebi TxilSi, dafnis foTolsa da mwvanilSi SeiZleba moxvdes misi warmoebis sxvadasxva etapze, SefuTvisas, trans-portirebisas an Senaxvisas. evrokomisiis 2006 wlis 19 dekembris N 1881/206 regulacia gansazRvravs sxvadasxva damabinZurebeli nivTie-rebis zRvrul dasaSveb normebs sxvadasxva saxeobis sakveb produqtebSi, maT Soris TxilSi, dafnis foTolsa da mwvanilSi (ix. qveTavi 3.3.);

• narCeni pesticidebis kontroli. sasursaTo produqtebSi pesticidebis narCenebis maqsimalurad dasaSveb dones evroparlamentis da evrokavSi-ris sabWos 2005 wlis 23 Tebervlis N 396/2005 regulacia gansazRvravs;

• sanitaruli kontroli. evrokavSiris bazrisTvis gankuTvnili Txili, dafnis foToli da mwvanili unda akmayofilebdes evroparlamentisa da evrokavSiris sabWos 2002 wlis 28 ianvris #178/2002 regulaciiT gan-sazRvruli sursaTis Sesaxeb evrokavSiris kanonis ZiriTad moTxovnebs, aseve sursaTis higienasa da masSi damabinZurebeli nivTierebisa da ge-netikurad modificirebuli organizmebis Semcvelobaze evrokavSiris moTxovnebs (ix. qveTavi 3.1);

• etiketireba. evrokavSiris bazarze importisTvis gamiznuli Txilis, dafnis foTolis da mwvanilis etiketireba unda akmayofilebdes ev-rokavSiris iseT moTxovnebs, romlebic uzrunvelyofen momxmareb-lisTvis produqtis Sesaxeb sakmarisi informaciis miwodebas, raTa momxmarebels, sasursaTo produqtebis SeZenisas, arCevanis saSualeba mieces. sursaTis etiketirebaze evrokavSiris ZiriTadi moTxovnebi mocemulia evrokavSiris sabWosa da evroparlamentis 2000 wlis 20 mar-tis #2000/13/EC direqtivaSi. etiketi unda iyos Sedgenili momxmareb-lisaTvis gasageb enaze. magaliTad, belgiis samefos SemTxvevaSi, bel-giis im regionebidan gamomdinare sadac produqtis realizacia xdeba, etiketi Sedgenili unda iyos frangulad, flamandiurad, germanulad an

37

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

frangul/flamandiurad (ix. qveTavi 3.2.);• marketinguli moTxovnebi. evrokavSiris bazrisTvis gankuTvnili naWu-

Wiani Txili da mwvanili unda akmayofilebdes zogad marketingul moTxovnebs, rac Sesabamisobis sertifikatis gacemiT unda dadastur-des. saqarTvelos SemTxvevaSi, Sesabamisobis sertifikats gascemen ev-rokavSiris wevri qveynebis kompetenturi organoebi (ix. qveTavi 3.4.).

gadasaxadebisagulisxmoa, rom evrokavSiris wevri calkeuli qveyana saqonlis sxvadasxva

saxeobaze gansxvavebuli odenobis dRg-s awesebs. dRg-s gadaxda xdeba saqonlis mier evrokavSiris sazRvris gadakveTis momentSi. evrokavSirSi dRg regulird-eba evrokavSiris sabWos 2006 wlis 28 noembris No 2006/112/EC direqtiviT.

magaliTad, saqarTvelodan Txilis, dafnis foTlisa da mwvanilis belgiis samefoSi importisas gadaxdili unda iqnas damatebiTi Rirebulebis gadasaxa-di 6%-is odenobiT. aqcizi gadasaxdeli ar aris.

saimporto tarifebiaRsaniSnavia, rom 1968 wlis 1 ivlisidan evrokavSirSi dawesda erTiani

saimporto tarifebi.informacia saqarTvelodan Txilis, dafnis foTlisa da mwvanilis

evrokavSiris bazarze importisas arsebuli saimporto tarifebis Sesaxeb, Export Helpdesk-is seqciidan saimporto tarifebi (Import tariffs) SegviZlia miviRoT.

rogorc Export Helpdesk-idan miRebuli informaciidan Cans, saqarTvelo warmoadgens preferenciaTa ganzogadebuli sistemis specialuri sqemiT, GSP+ -iT mosargeble qveyanas da Sesabamisad saqarTvelodan evrokavSiris bazarze Txilis, dafnis foTlisa da mwvanilis importi gaTavisuflebulia saimporto gadasaxadidan.

imisaTvis, rom saqonelma isargeblos GSP+ -iT gaTvaliswinebuli SeRa-vaTebiT, es saqoneli warmoebuli unda iyos GSP+ -iT mosargeble qveyanaSi.saqonlis warmoSoba dadasturebuli unda iqnas warmoSobis sertifikatiT. Sesabamisad, evrokavSiris sazRvris gadakveTisas saqonels, sxva aucileberl dokumentaciasTan erTad, unda axldes specialuri warmoSobis sertifikati – sertifikati forma A, romelsac saqonlis warmoSobis qveynis uflebamosi-li organo gascems.

sayuradReboa, rom warmoSobis serTifikatis gareSe saqonlis evrokav­Siris bazarze eqsportisas preferenciuli (SeRavaTiani) saimporto tarifebiT sargeb loba SeuZlebelia.

38

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

4. saerTaSoriso standartebi

4.1. standartebi ISO 22000 da GLOBAL G.A.P.

sursaTis uvneblobis regulirebis mniSvnelovani dokumentia saerTaSori-so standarti ISO 22 000 “sursaTis uvneblobis marTvis sistemis moTxovnebi sasursaTo ciklSi monawile kompaniebisaTvis” (Food safety managment systems re-quirements for any organization in the food chain).

standartis SemuSavebis winapiroba iyo msoflio vaWrobis ganviTareba, sur-saTis xarisxisa da uvneblobisadmi momxmarebelTa moTxovnilebebis zrda, sur-saTTan dakavSirebul daavadebaTa mateba, ekonomikuri danaxarjebis zrda da a.S.

aRniSnuli standarti aerTianebs sursaTis uvneblobis HACCP - is sistemis ZiriTad koncefciebsa da xarisxis marTvis principebs. masSi mocemulia aseve winaswari mosamzadebeli samuSaoebis (GMP) programa, resursebis marTvis meqanizmi. swored es integracia warmoadgens am standartis upiratesobas da saSualebas iZleva gamoyenebuli iqnas rogorc organizaciis marTvis efeq-turi saxelmZRvanelo.

pirveladi warmoebebisTvis gamoiyeneba saerTaSoriso standarti GLOBAL G.A.P., romelSic mocemulia moTxovnebi Sesabamisi sasoflo-sameurneo praqtikis _ GAP (Good Agricultural Practice) danergvisadmi.

am standartis mizania sasoflo-sameurneo produqciisgan gamow veuli riskebis Semcireba warmoebis mTliani ciklis mikvlevadobis gziT.

standartSi gaTvaliswinebulia HACCP-is principebi, moicavs sxvadasxva sferoebs da efeqturad muSaobs 80 qveyanaSi. msoflioSi am standartiT serti-ficirebuli warmoebebis ricxvi 80 aTass aWarbebs.

miuxedavad imisa, rom zemoxsenebuli standartebis gamoyeneba nebayoflo-biTia, biznesoperatorebisTvis, romlebic gegmaven TavianTi sursaTis ev-rokavSiris bazarze Setanas, am standartebis danergva mniSvnelovania.

4.2. kodeqs alimentariusis standartebi

Codex Alimentarius30 komisiis sxvadasxva komitetebi SeimuSaveben sursaTis standartebis programas, romlis mizania sursaTiT vaWrobis samarTliani praqtikis damkvidreba da momxmarebelTa uflebebis dacva. is moicavs aseve sa-konsultacio, sarekomendacio xasiaTis praqtikul rCevebs da terminologiis harmonizacias.

komisiis mier SemuSavebuli standartebi da rekomendaciebi aucilebel da ZiriTad saxelmZRvanelo dokumentebad ganisazRvra saerTaSoriso vaWrobaSi. dReisaTvis komisiis mier sursaTis uvneblobis regulirebisaTvis SemuSavebulia ramde nime aseuli standarti. am standartebiT gansazRvrulia is zogadi wesebi da moTxovnebi, romlebsac unda akmayofilebdes sursaTis biznesoperatori.

standartSi CAC/RCP 1-1969 mocemulia higienis zogadi principebi yvela saxis (m.S. mwvanilis, dafnisa da Txilis) sursaTis warmoebisTvis. standartSi Sedis rogorc warmoebis mimarT wayenebuli zogadi xasiaTis, agreTve safr-

30 Codex Alimentarius Commission (CAC) Seiqmna 1962 wels. gaerTianebuli erebis organizaciis sursa-Tisa da soflis meurneobis organizaciisa (FAO) da jandacvis msoflio organizaciis (WHO) mier.

39

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

Txeebis kontrolis Sida sistemasTan (HACCP) dakavSirebuli moTxovnebi.standarti CAC/RCP 53-2003 aregulirebs aracxoveluri warmoSobis sas-

ursaTo produqtis (m.S. mwvanilis) warmoebis higienur normebsa da wesebs. standarti CAC/RCP 53-2003 mixedviT biznesoperatorma:• undauzrunvelyosgaremoaris(niadagi,wyali,haeri),sursaTispoten-

ciuri damabinZureblebis, sawarmosa da mimdebare teritoriis, kompos-tis, biomasisa da sxva bunebrivi saSualebebis Sefaseba da kontroli;

• undaCaataroskvlevebi(m.S.laboratoriuli);• SesabamisimoTxovnebisdacviTundamoawyossaTburebidagamoiyenos

qimikatebi; • undadaicvasstandartismoTxovnebisawarmooaRWurvilobisadain-

ventaris, sursaTis gadamuSavebis, Senaxvis, dafasoebisa da trans-portirebis mimarT;

• undaawarmoosCanawerebimcenarismoyvanisadgilis,sasoflo­sameur-neo masalis momwodebelis, Teslis partiis nomris, morwyvis sixSiris, qimikatebis gamoyenebis, (gamoyenebis TariRi, qimikatis dasaxeleba, kulturis saxeoba, mavneblebi da daavadebebi, qimikatis koncentra-cia, gamoyenebis sixSire, meTodebi da mosavlis aRebis TariRi) wylis xarisxis, sawarmoo saTavsoebis dalagebis da aRWurvilobis recxvis grafikis Sesaxeb;

• unda akontrolebdes warmoebaSi dasaqmebul personals (personalispiradi higiena, sanitariuli pirobebi, janmrTelobis mdgomareoba da qcevis wesebi);

• undauzrunvelyospersonalisperioduliswavleba/gadamzadebisor-ganizeba.

standartSi CAC/RCP 6-1972 mocemulia Txilis warmoebis sanitariul-hi-gienuri wesebi da normebi.

standartSi CAC/RCP 59-2005 mocemulia TxilSi aflatoqsinebis Semcirebi-saTvis gasatarebeli praqtikuli rekomendaciebi.

standarti CAC/RCP 42-1995 exeba aromatizatorebad gamosayenebel aracxoveluri warmoSobis sursaTis (m.S. dafnis foTlis) warmoebebs. masSi mocemulia higienuri moTxovnebi am saxis warmoebebis mimarT. standartis moTxovnebi exeba mosavlis aRebas, teqnologiur gadamuSavebas, dafasoebas, Senaxvas transportirebasa da realizacias.

40

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

SUMMARY

How to Export Food Products of Non-animal Origin from Georgia to the EU Market

1. Foreword

At the present state of Georgia’s development it is extremely important that the local entrepreneurs have information on the specific issues regarding trade with the EU – one of the largest and strategic markets for Georgia. The present publication therefore describes the requirements of export of food products of non-animal origin from Georgia to the EU market.

Accessing the EU market by third country exporters of food products of non-animal origin requires compliance with the EU regulations to ensure food safety and plant health. For this purpose the EU sets the so called “horizontal” and “vertical” legislation applicable to food safety and imports from third countries (including Georgia).

“Horizontal” legislation covers aspects common to all foodstuffs such as additives, labeling requirements, etc. “Vertical” legislation is regulating the manufacture and marketing of specific products.

The present publication aims to introduce the existing EU and Georgian norms, as well as international standards on the production, processing, distribution and export of food products of non-animal origin to the EU market to Georgian entrepreneurs. The publication discusses these issues using the specific examples of greens, laurel leafs and hazelnuts.

2. Legal regulation in Georgia

2.1. IntroductionTo export food products of non-animal origin (including greens, laurel leafs and hazelnuts) to

the EU market it is important to know normative acts of Georgia regulating production, processing, distribution and export of these products. This sub-chapter briefly discusses the Georgian Law “Code for Food/Animal Feed Safety, Veterinary and Non-animal Protection”. The Code lays down the regulations for the control of food/animal feed, veterinary and phytosanitary safety. This sub-chapter also discusses Georgia’s Strategy and Legislative Approximation Program in the field of food safety of December 28, 2010. The Strategy represents the government’s goal of legal and institutional approximation of Georgian food safety system to that of the EU as well as internationally recognized standards.

2.2. RegistrationThe Georgian Law “Code for Food/Animal Feed Safety, Veterinary and plant Protection”,

Article 13 states that a person whose activity is related to food/animal feed production is obliged to be registered as business operator according to the rules and conditions defined by the Georgian legislation. The registration can take place at any office of the National Agency of Public Registry of the Ministry of Justice (http://public.reestri.gov.ge; tel: +995-32-225.15.27).

41

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

2.3. State controlThe state food control and its coordination on the entire Georgian territory are carried out by

the Legal Entity of the Public Law (LEPL) National Food Agency on the basis of the Georgian Law “Code for Food/Animal Feed Safety, Veterinary and Non-animal Protection”.

The National Food Agency is the entity in charge of proceeding with unplanned inspections. The Law foresees that planned inspections can be conducted by private bodies authorized by the Stade, although currently such bodies are not yet in place and planned inspections are also conducted by the National Food Agency.

This sub-chapter discusses state food safety control mechanisms:Planned inspection is carried out following the state control annual program that is worked

out according to the priorities defined on the basis of risk assessment. Unplanned inspection is carried out on the basis of a reasonable doubt that food safety

norms are not met. Monitoring is a mechanism of state control for meeting the standards for food safety,

labeling, as well as pesticides and agrochemicals concentration as established by the Georgian legislation.

Taking samples is intended to analyse microbiological, parasitological, toxicological, radiological and other indicators, to measure possible risks for human and non-animal health, as well as to determine the conformity of labeling with established norms.

Documentation check implies studying various types of documents and notes within an enterprise.

2.4. Requirements on national systems of food tracing and controlAccording to Article 17 of the Georgian Law “Code for Food/Animal Feed Safety, Veterinary

and Non-animal Protection”, food tracing shall be carried out at all stages of production, processing and distribution.

This sub-chapter discusses the rights, obligations and responsibilities of business operators in ensuring food quality and its tracing. It also reviews important rules and procedures set by internationally recognized system of HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Points).

2.5. Labelling Labelling regulations and standards are established by the Georgian Law “Code for Food/

Animal Feed Safety, Veterinary and Non-animal Protection” and Decree No 2-231 by the Minister of Agriculture of Georgia (December 11, 2009) on the Approval of Additional Requirements for Food Labeling. Business operators shall ensure that food labeling is in conformity with the requirements laid down by the above stated normative acts.

2.6. Standardization and metrologyAccording to the Georgian Law “Code on Safety and Free Movement of Products”, standard

is a consensus-based document registered by the standardization body, which lays down rules, general principles or indicators of various activities for popular use and multiple purpose.

This sub-chapter provides definitions of different types of standards set by the abovementioned law, such as: international, regional, Georgian, internal enterprise and declared standard.

Following Decree No 2-231 by the Minister of Agriculture of Georgia (December 11, 2009) on the Approval of Additional Requirements for Food Labeling, manufactured food shall comply with established standards, be precise and indicate real ingredients in food.

42

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

Business operators are obliged to calibrate and certify control/measure equipments used in food production.

2.7. Hygiene norms for food safety and qualityFood safety indicators and their maximum levels of concentration are defined in sanitary

rules and norms - 2.3.2. 000-00 “Hygiene requirements for the quality and safety of raw materials and food products” approved by Order No 301/N of August 16, 2001 of Minister of Labour, Health and Social Affairs of Georgia “About approval of norms and sanitary rules of food staples and food quality and safety”.

Order No 182/N of July 28, 2008 of Minister of Labour, Health and Social Affairs, specifics control indicators and migration levels of the chemical substances in the packaging materials of food products that do not damage food products of food products and is not harmful to human health.

The sub-chapter discusses specific hygiene norms for safety and quality of greens, laurel leafs and hazelnuts.

2.8. Hygiene certificationHygiene certification in Georgia is regulated by the Government of Georgia Resolution

N 111 of May 30, 2007 on foodstuff/tare hygiene certification. The present sub-chapter discusses types of documents and terms required to release hygiene

certificate in Georgia.Hygiene certification is voluntary and is carried out with the initiative of an applicant (entre-

preneur/distributor, exporter). It is issued by the National Food Agency or Revenue Service of Georgia after the review of presented documentation.

This sub-chapter specifies that in the field of food products of non-animal origin there are only two internationally accredited laboratories in Georgia, “Multitest” Ltd. and “Wine Labora-tory” Ltd.

2.9. Rights, obligations and responsibilities of business operatorsThe Georgian Law “Code for Food/Animal Feed Safety, Veterinary and Plant Protection”

defines rights, obligations and responsibilities of business operators. This sub-chapter discusses each of this aspects based on the legal acts of Georgia.In case of violation of the law business operator is subject to the Criminal Code of Georgia

(Articles: 197, 197¹ and 198).

2.10. Phytosanitary procedures prior to exportPhytosanitary certification shall be realized prior to export/re-export in international trade

with food products of plant origin. The present sub-chapter reviews rules, procedures, terms and prices for issuing export

phytosanitary certificate and re-export phytosanitary certificate. It also discusses the procedures and rules as well as various types of product inspection.

Phytosanitary certificate is issued by the National Food Agency or Revenue Service of Georgia - to indicate that consignments of plants, food products of non-animal origin or other regulated articles meet specified phytosanitary import requirements. The certificate shall be prepared according to the form laid down by International Convention of Plant Protection (FAO, 1997).

Export phytosanitary certificate is issued by the national services of the country in which

43

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

plant grew or food products of non-animal origin were produced. Re-export phytosanitary certificate is issued by the national services of re-exporter

country, unless the consignment has not been placed under a risk of infection, is in conformity with the phytosanitary requirements for import of the importer country, and its phytosanitary certificate or certified copy of it exists.

3. Legal regulation in the EU

All stages and aspects of the production, processing, distribution and import of food prod-ucts of non-animal origin are regulated by different EU normative acts, such as: regulations, directives, decisions and standards. The requirements of the EU normative acts apply to the food products produced in as well as imported to the EU. Therefore, these regulations are extremely important for the exporters to the EU from third countries.

3.1. Hygiene of food productsRegulation No 178/2002 of the European Parliament and of the Council of 28 January 2002

lays down the general principles and requirements of food law, establishes the European Food Safety Authority and procedures in matters of food safety. According to this Regulation, business operators shall plan safe systems of food delivery and ensure safety of their food products.

Regulation No 852/2004 of the European Parliament and of the Council of 29 April 2004 on the hygiene of foodstuff lays down general hygiene requirements of food products that business operators shall satisfy.

This sub-chapter further discusses obligations of business operators as defined by the Regulation No 852/2004.

3.2. Labelling Directive 2000/13/EC of the European Parliament and of the Council of 20 March 2000 refers

to the approximation of the laws of the Member States relating to the labelling, presentation and advertising of foodstuffs regulates labelling of food products.

This sub-chapter explains labelling standards and discusses what information a label shall and shall not include.

According to Directive 2003/89/EC of European Parliament and of the Council of 10 November 2003, certain ingredients or other substances shall be included in the label, to ensure that the consumers are well informed.

3.3. Microbiological and physical-chemistry indicatorsProtective measures against the introduction into the Community of organisms harmful to

plants or food products of non-animal and against their spread within the Community are laid down in the Council Directive 2000/29/EC of 8 May 2000.

The EU member states shall satisfy and then monitor meeting the microbiological criteria for food safety, including imported foodstuff. A competent authority of individual EU member state checks food safety according to the established criteria prior to import to the EU market as well as after the import.

The foodstuff entering the EU market shall also meet the EU requirements on the food containment substances.

Satisfying the above stated requirements are strictly controlled on the EU market with

44

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

respect to greens, laurel leafs and hazelnuts import. At the EU border cross point, foodstuffs are checked in laboratories selectively. In case of failure to satisfy the EU standards, respective competent authority will terminate the import.

3.4. Marketing StandardsCouncil Regulation No 1234/2007 of 22 October 2007 establishing a common organization

of agricultural markets and specific provisions for certain agricultural products defines rules for production and marketing of agricultural products.

Based on the latter regulation of the Council, the European Commission issued Regulation No 1221/2008 of 5 December 2008 amending Regulation (EC) No 1580/2007 laying down implementing rules of Council Regulations (EC) No 2200/96, (EC) No 2201/96 and (EC) No 1182/2007 in the fruit and vegetable sector as regards marketing standards. This regulation is now one of the major guideline for the export of food products of non-animal origin from third countries to the EU market.

Compliance with the EU marketing standards is studied at the EU border and certificate of compliance is issued. This certificate is necessary to import food products from third countries to the EU market.

According to the Commission Regulation No 1221/2008 of 5 December 2008, food products of non-animal origin may only be marketed in the EU if they are sound, fair and of marketable quality and if the country of origin is indicated.

3.5. Phytosanitary requirements for plant health and importPhytosanitary requirements apply to the import of greens, hazelnuts and laurel leafs with

which third countries shall strictly comply.According to the Council Directive, phytosanitary certificates and phytosanitary certificates

for re-exports issued by the authorized body of the third country shall accompany some of the plants and food products of non-animal origin.

In international trade standards for wood packaging materials are established by No 15 International Standards for Phytosanitary Measures (ISPM No 15).

The annexes to this chapter include: export/re-export phytosanitary certificate; certificate form of marketing standards and industrial use referred for fresh fruit and vegetables.

3.6. General and specific requirements for the import of hazelnuts, laurel leafs and greens from Georgia to the EU market

In order to enter the EU market, food products, including hazelnuts, laurel leafs and greens shall satisfy the EU’s general and specific requirements on import. Also, relevant taxes (VAT, excise duties) applicable to imported products have to be paid. Information on these requirements and taxes can be found at the European Commission’s Export Helpdesk section Requirements and Taxes.

The general requirements on the import of hazelnuts, laurel leafs and greens to the EU market are the same. Following documents shall accompany these types of products for customs procedures when entering the EU market: Commercial invoice, Freight documents (Bill of Lading, FIATA Bill of Lading, Road Waybill – CMR, Air Waybill - AWB, Rail Waybill – CIM, ATA Carnet, TIR Carnet), Packing list, Customs Value Declaration, Freight Insurance and Customs Import Declaration (SAD).

Following specific requirements shall be met when importing hazelnuts, laurel leafs and greens from Georgia to the EU market: Control of contaminants, Control of pesticide residues,

45

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

Health control of foodstuffs of non-animal origin, Labeling and Marketing requirements.Each EU member state establishes its own Value Added Taxes (VAT). There is no excise

duty on these products. As Georgia is a beneficiary country of the EU’s General Systems of preferences (GSP+),

import of hazelnuts, laurel leafs and greens from Georgia to the EU market is free from import duties. To benefit from a preferential tariff of GSP+, when entering the EU the product along with other required documents shall be accompanied by special certificate of origin –Form A.

4. International standards

4.1. Standards ISO 22000 and GLOBAL G.A.P.International standards ISO 22 000 “Food safety management systems requirements for any

organization in the food chain” is an important document regulating food safety. International standard - GLOBAL G.A.P. sets standards for the certification of production

processes of agricultural products and lays down requirements for implementation for good agricultural practice (GAP).

Although the implementation of the above mentioned standards is voluntary, their employment by business operators intending to export food products to the EU market isvery important.

4.2. Codex Alimentarius Commission standardsDifferent committees of Codex Alimentarius Commission develop food standard programs

with the goal to establish a fair practice in food trade as well as customer rights’ protection. It also includes practical advises, consultations and recommendations and harmonization of respective terminology.

The standards and recommendations laid down by the Codex Alimentarius Commission are obligatory guiding documents in international trade. At present, several hundred standards regulating food safety are established. These standards define those general rules and requirements that business operators shall satisfy.

46

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

danarTi 1

higienuri sertifikatis forma

საქართველო

GEORGIA

ჰიგიენური სერტიფიკატი N_______________

HYGIENIC CERTIFICATE

" " 20 წელი/Year

ჰიგიენური დახასიათება: The higienic description

უფლებამოსილი პირი

authorized person ----------------------------- ხელმოწერა

Signature

ბ.ა. Stamp

სერტიფიკატის გამცემი ორგანო: Certifying Authority:

დანიშნულების ქვეყანა: Country of Destination

განმცხადებელი , რეკვიზიტები: Applicant: properties

სურსათის/ტარის დასახელება, რაოდენობა, დამზადების თარიღი/პარტიის ნომერი, შეფუთვის სახეობა:

Name of product, Number/weight, data, Lot/batch identification number, type of packaging

სერტიფიკატისგაცემისსაფუძველი (დოკუმენტებისჩამონათვალი) Basis for issuance of Hygienic Certificate (list of documents)

დამატებითი ინფორმაცია: Additional information:

47

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

danarTi 2

48

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

49

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

danarTi 3

50

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

51

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

danarTi 4publikaciaSi gamoyenebuli saqarTvelosa da evrokavSiris

sakanonmdeblo aqtebi

1. saqarTvelos kanoni “sursaTis/cxovelis sakvebis uvneblobis, veterinariisa da mcenareTa dacvis kodeqsi”. 2012 wlis 8 maisi;

2. saqarTvelos kanoni “produqtis usafrTxoebisa da Tavisufali mimoqcevis ko-deqsi”. 2012 wlis 8 maisi;

3. “sasursaTo nedleulisa da kvebis produqtebis xarisxisa da usafrTxoebis sanitariuli wesebisa da normebis damtkicebis Sesaxeb” saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis ministris 2001 wlis 16 agvistos brZaneba #301/n;

4 `sursaTTan dakavSirebuli taris sanitarul-higienuri normebis damtkicebis Sesaxeb~ saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis ministris 2008 wlis 28 ivlisis #182/n brZaneba;

5. “sursaTis/cxovelis sakvebis mwarmoebeli sawarmos/distributoris higienis zogadi wesisa da sursaTis uvneblobis, veterinariisa da mcenareTa dacvis sfe-roebSi zedamxedvelobis, monitoringisa da saxelmwifo kontrolis ganxorcie-lebis wesis Sesaxeb” saqarTvelos mTavrobis 2010 wlis 25 ivnis #173 dadgeni-leba;

6. “sursaTis/cxovelis sakvebis mwarmoebeli/distributoris higienis gamartive-buli wesis Sesaxeb” saqarTvelos mTavrobis 2010 wlis 10 seqtembris #282 dad-genileba;

7. “sursaTisa da sursaTTan dakavSirebuli taris higienuri sertifikatis gacemis wesis damtkicebis Taobaze” saqarTvelos mTavrobis 2007 wlis 30 maisis #111 dadgenileba;

8. “sursaTis etiketirebisadmi damatebiTi moTxovnebis damtkicebis Sesaxeb” sa-qarTvelos soflis meurneobis ministris 2009 wlis 11 dekembris #2-231 brZa-neba;

9. “sursaTis warmoebis sferoSi mikvlevadobis, safrTxis analizisa da sakontro-lo kritikuli wertilebis dadgenis wesis damtkicebis Sesaxeb” saqarTvelos soflis meurneobis ministris 2006 wlis 7 agvistos #2-144 brZaneba;

10. “saqarTveloSi gamosayeneblad nebadarTuli pesticidebis saxelmwifo katalo-gis damtkicebis Taobaze” saqarTvelos soflis meurneobis ministris 2010 wlis 17 maisis #2-75 brZaneba;

11. “saqarTveloSi gamosayeneblad nebadarTuli agroqimikatebis saxelmwifo kata-logis damtkicebis Taobaze” saqarTvelos soflis meurneobis ministris 2011 wlis 5 agvistos #2-129 brZaneba;

12. “fitosanitariuli sertifikatisa da reeqsportis fitosanitariuli sertifi-katis formebisa da gacemis wesis damtkicebis Sesaxeb” saqarTvelos mTavrobis 2010 wlis 31 dekembris #427 dadgenileba;

13. “fitosanitariuli sasazRvro-sakarantino da veterinaruli-sasazRvro-saka-rantino kontrolis ganxorcielebis wesis damtkicebis Taobaze” saqarTvelos mTav robis 2010 wlis 31 dekembris #429 dadgenileba;

14. “sajaro samarTlis iuridiuli piris sursaTis erovnuli saagentos mier momsa-xurebis gawevis vadisa da safasuris damtkicebis Sesaxeb” saqarTvelos mTavro-bis 2011 wlis 31 ianvris #59 dadgenileba;

15. “sakarantino da sxva saSiSi mavne organizmebis SemoWrisa da gavrcelebisagan sa-

52

ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze aracxoveluri warmoSobis sursaTis eqsportisaTvis

qarTvelos teritoriis fitosanitariuli dacvis wesebis damtkicebis Taobaze” saqarTvelos soflis meurneobis ministrisa da saqarTvelos finansTa ministris 2010 wlis 25 ianvaris erToblivi brZaneba #2-7 - #33;

16. evroparlamentisa da evrokavSiris sabWos 2001 wlis 12 martis direqtiva #2001/18/EC;

17. evroparlamentisa da evrokavSiris sabWos 2002 wlis 28 ianvris regulacia #178/2002;

18. evroparlamentisa da evrokavSiris sabWos 2003 wlis 22 seqtembris regulacia # 1829/2003;

19. evroparlamentisa da evrokavSiris sabWos 2003 wlis 22 seqtembris regulacia # 1830/2003;

20. evroparlamentisa da evrokavSiris sabWos 2004 wlis 29 aprilis regulacia # 852/2004;

21. evroparlamentisa da evrokavSiris sabWos 2005 wlis 23 Tebervlis regulacia # 396/2005;

22. evroparlamentisa da evrokavSiris sabWos 2005 wlis 15 noembris regulacia # 2073/2005;

23. evroparlamentisa da evrokavSiris sabWos 2007 wlis 28 ivnisis regulacia #834/2007;

24. evroparlamentisa da evrokavSiris sabWos 2007 wlis 22 oqtombris regulacia # 1234/2007;

25. evroparlamentisa da evrokavSiris sabWos 2007 wlis 21 dekembris regulacia # 1580/2007;

26. evroparlamentisa da evrokavSiris sabWos 2008 wlis 8 dekembris regulacia # 1235/2008;

27. evrokomisiis 1993 wlis 2 ivlisis regulacia # 2454/93;28. evrokomisiis 2004 wlis 7 oqtombris direqtiva # 2004/103/EC;29. evrokomisiis 2004 wlis 11 oqtombris regulacia # 1756/2004; 30. evrokomisiis 2006 wlis 19 dekembris regulacia # 1881/2006; 31. evrokomisiis 2008 wlis 5 dekembris regulacia # 1221/2008; 32. evrokomisiis 2009 wlis 24 ivlisis regulacia# 669/2009;33. evrokomisiis 2011 wlis 7 ivnisis regulacia # 543/2011;34. evrokavSiris sabWos 1978 wlis 21 dekembris direqtiva # 79/117/EC;35. evrokavSiris sabWos 1987 wlis 23 ivlisis regulacia # 2658;36. evrokavSiris sabWos 1992 wlis 19 noembris regulacia # 2913/92; 37. evrokavSiris sabWos 2000 wlis 20 martis direqtiva # 2000/13/EC;38. evrokavSiris sabWos 2000 wlis 8 maisis direqtiva # 2000/29/EC;39. evrokavSiris sabWos 2003 wlis 10 noembris direqtiva # 2003/89/EC; 40. evrokavSiris sabWos 2006 wlis 28 noembris direqtiva # 2006/112/EC;41. kodeqs alimentariusis standarti CAC/RCP 1-1969; 42. kodeqs alimentariusis standarti CAC/RCP 53/2003; 43. kodeqs alimentariusis standarti CAC/RCP 59/2005; 44. kodeqs alimentariusis standarti CAC/RCP 6-1972; 45. kodeqs alimentariusis standarti CODEX STAN 192-1995; 46. saerTaSoriso standarti ISO-22000:2005; 47. saerTaSoriso standarti GLOBALG.A.P;48. fitosanitariuli zomebis saerTaSoriso standartebi ISPM ## 1,7,12,15;49. evrokavSiri-saqarTvelos biznes sabWos publikacia “mesame qveynebidan evrokav-

Siris bazarze axali xilisa da bostneulis eqsportis sakiTxebi”, Tbilisi _ 2010.