2. Ludność i rozmieszczenie ludności Polski

Według danych oficjalnych GUS na początku 2017 roku Polskę zamieszkiwało 38,433 mln osób.

Pod względem zaludnienia Polska tym samym znajdowała się wówczas na miejscu (wg danych CIA):

8. w Europie: za Rosją (9.), Niemcami (19.), Francją (21.), W. Brytanią (22.), Włochami (23.), Hiszpanią (28.), Ukrainą (32.);

6. w Unii Europejskiej (lub 5. biorąc pod uwagę fakt wychodzenia Wielkiej Brytanii ze struktur UE);

36. na świecie.

20,0

25,0

30,0

35,0

40,0

Licz

ba

lud

no

ści

w m

ln

Lata

Liczba ludności w Polsce w latach 1950-2017 (wg danych GUS)

Liczba mieszkańców

Liczbę ludności Polski w pierwszych wiekach istnienia Polski znamytylko na podstawie przybliżonych danych, tzw. danych szacunkowych.

Przyjmuje się, że wynosiła ona wtedy ok. 600-700 tys. osób.

Za panowania Bolesława Krzywoustego – około 1,1 mln.

Dla okresów późniejszych szacunki są już bardziej szczegółowe, aczkolwiekprzy ich analizie musimy brać pod uwagę zmianę granic i wielkośćpowierzchni Polski.

Na początku 2017 r. w Polsce mieszkało 38,4 mln osób.

Tendencja jest jednak spadkowa.

LataPowierzchnia

w tys. km2

Ludność w mln Gęstość zaludnienia(mieszk./km2)ogółem w tym w miastach

ok. 1000 r. 250 1,0-1,2 4,5

ok. 1450 r. 270 2,7 10

1643 r. 990 10,0 10

1800 r. 388 9,0 24

1850 r. 388 13,6 35

1900 r. 388 25,6 4,6 66

1914 r. 388 30,3 6,8 78

1920 r. 388 26,7 6,6 69

1931 r. 388 31,3 8,8 81

1939 r. 390 35,1 11,4 90

1946 r. 313 23,6 8,0 76

1950 r. 313 25,0 9,2 80

1960 r. 313 29,8 14,4 95

1970 r. 313 32,7 17,1 104

1980 r. 313 35,7 21,0 114

1990r. 313 38,1 22,0 122

2000 r. 313 38,6 22,7 124

2010 r. 313 38,5 23,4 123

2014 r. 313 38,5 23,2 123

2017 r. 313 38,4 23,1 123

Wskaźnik dynamiki zmian (𝑾𝒅) – ilustruje tendencję zmiany określonego parametru (np. liczby ludności) w danymokresie;

Informuje o ile np. wzrosła lub zmalała liczba ludności na danym terenie w danym okresie, i tak jeżeli wynik będzie równy123,4 – to tym samym nastąpił wzrost liczby ludności o dokładnie 23,4%.

Liczymy go ze wzoru:

𝑾𝒅 =𝑳𝟐𝑳𝟏

× 𝟏𝟎𝟎

Gdzie:Wd – wskaźnik dynamiki zmianL1 – liczba ludności na początku okresu (data starsza)L2 – liczba ludności na końcu okresu (data młodsza)

Oblicz wskaźnik dynamiki zmian liczby ludności (Wd) w Polsce w latach 1946–2017 r., wiedząc, że liczba ludności (L) wynosiła odpowiednio: w roku 1946 – 23630 tys. osób, zaś w roku 2017 – 38433 tys. osób.

DANE: SZUKANE:

……… ………

………

1. Obliczamy wskaźnik dynamiki zmian liczby ludności (Wd) w Polsce, korzystając z poznanego wcześniej wzoru.

𝑾𝒅 =?

Odp.: W Polsce wskaźnik dynamiki zmian liczby ludności w latach 1946-2017 wyniósł ……… .

Oblicz wskaźnik dynamiki zmian liczby ludności (Wd) w Polsce w latach 1946–2017 r., wiedząc, że liczba ludności (L) wynosiła odpowiednio: w roku 1946 – 23630 tys. osób, zaś w roku 2017 – 38433 tys. osób.

DANE: SZUKANE:

L1 =23630 os Wd=?

L2 =38433 os

1. Obliczamy wskaźnik dynamiki zmian liczby ludności (Wd) w Polsce, korzystając z poznanego wzoru.

𝑾𝒅 =𝟑𝟖𝟒𝟑𝟑

𝟐𝟑𝟔𝟑𝟎× 𝟏𝟎𝟎 = 𝟏𝟔𝟐, 𝟔

Odp.: W Polsce wskaźnik dynamiki zmian liczby ludności w latach 1946-2017 wyniósł 162,6.

𝑾𝒅 =𝑳𝟐𝑳𝟏

× 𝟏𝟎𝟎

Gdzie:Wd – wskaźnik dynamiki zmianL1 – liczba ludności na początku okresu (data starsza)L2 – liczba ludności na końcu okresu (data młodsza)

Na początku 1939 roku, w Polsce mieszkało 34,8 mln osób,

natomiast w 1945 r. około 24 mln;

gwałtowny, znaczny spadek liczby ludności o 10 mln był wywołany nie tylko działaniami wojennymi (eksterminacją ludności istratami wojennymi), ale również:

emigracją (przymusową i dobrowolną),

znacznym zmniejszeniem przyrostu naturalnego,

zmianą granic i obszaru Polski,

przebywaniem znacznej liczby Polaków poza granicami kraju (głównie z przyczyn politycznych).

W okresie powojennym Polska należała do państw o największej dynamice przyrostu liczby ludności w Europie,niestety w ostatnich latach już tak nie jest.

I tak wskaźnik dynamiki zmian liczby ludności kształtował się następująco w latach:

1950-1959: 119,0 (+4,76 mln; wzrost o 19,0%; największy wzrost po wojnie),

1960-1969: 109,6 (+2,86 mln; wzrost o 9,6%),

1970-1979: 109,4 (+3,08 mln; wzrost o 9,4%),

1980-1989: 106,5 (+2,34 mln; wzrost o 6,5%),

1990-1999: 100,5 (+0,18 mln; wzrost o 0,5%),

2000-2010: 100,7 (+0,27 mln; wzrost o 0,7%),

2010-2016: 99,7 (-0,097 mln; spadek o 0,3%; największy spadek po wojnie).

Na początku 2017 roku liczba ludność Polski wynosiła 38,4 tys. osób,

Dynamika zmian liczby ludności w latach 1946-2016 była bardzo zróżnicowana zarówno co do skali jak i kierunkutych zmian.

200

300

400

500

600

700

800

Licz

ba

w t

ys.

Lata

Ruch naturalny ludności w Polsce w latach 1946-2016 (wg danych GUS)

Urodzenia żywe Zgony

-700

-600

-500

-400

-300

-200

-100

0

100

200

300

400

500

600

700

800

Licz

ba

w t

ys.

Lata

Ruch naturalny i saldo migracji zagranicznych ludności w Polsce w latach 1946-2016 (wg danych GUS)

Przyrost naturalny Urodzenia żywe Zgony Saldo migracji zagranicznych

Tuż po zakończeniu II wojny światowej najdynamiczniej wzrastała liczba ludności na terenach odzyskanych – wzachodniej i północnej części kraju.

Przenosili się tu głównie osadnicy z przeludnionych terenów centralnej Polski.

Późniejsze zmiany – zarówno pod względem dynamiki, jak i rozmieszczenia ludności – były spowodowane główniemigracjami ze wsi do miast, w których rozwijał się przemysł i wzrastało zapotrzebowanie na siłę roboczą.

Trend ten został zahamowany pod koniec XX w.

W 2000 r. po raz pierwszy więcej osób przeniosło się z miast na wieś.

Od początku 2012 roku liczba ludności w Polsce bezustannie się zmniejsza;

zmniejszała się ona również w latach 1997-2007.

RokLiczba ludności w tys. osób (31 grudnia) Różnica w liczbie ludności: miasto

- wieśPOLSKA MIASTO WIEŚ1946 23640 8043 15597 -75541950 25035 9243 15792 -65491960 29795 14401 15394 -9931970 32658 17088 15570 15181980 35735 20979 14756 62231990 38073 23546 14527 90192000 38254 23670 14584 90862005 38157 23424 14733 86912010 38530 23429 15101 83282015 38437 23166 15271 78962016 38433 23129 15304 7826

Skutkiem migracji wewnętrznych, emigracji oraz ujemnego przyrostu naturalnego jest depopulacja, czyli spadekliczby ludności w niektórych regionach naszego kraju.

Proces ten nasila się stopniowo od lat 70. ubiegłego wieku.

Na początku zaznaczył się on w południowo-zachodniej Polsce, a później - także w północno-wschodniej części kraju.

Depopulacja jest obecnie poważnym problemem 7 spośród 16 województw.

największy odpływ ludności nastąpił z województw:

opolskiego, łódzkiego, śląskiego, świętokrzyskiego i lubelskiego.

WojewództwaLudność w tysiącach Wskaźnik dynamiki

zmian w latach2000-2017

Średni przyrost roczny w latach2000-2017 w %

Stopa bezrobocia w % we wrześniu

2017 roku2000 2017

Polska 38254 38433 100,5 0,03 6,8

Opolskie 1071 993 92,7 -0,43 7,4

Łódzkie 2628 2485 94,6 -0,32 7,1

Śląskie 4769 4559 95,6 -0,26 5,5

Świętokrzyskie 1303 1253 96,2 -0,22 8,9

Lubelskie 2206 2133 96,7 -0,19 8,7

Podlaskie 1211 1187 98,0 -0,12 8,9

Dolnośląskie 2912 2904 99,7 -0,02 6,1

Proces wyludniania od kilkunastu lat dotyka także niektóre duże miasta, w których występuje zwykle ujemnyprzyrost naturalny oraz odpływ ludności – spowodowany bezrobociem, brakiem perspektyw na przyszłość,wysokimi cenami mieszkań i innymi czynnikami lokalnymi.

MiastoLudność w tysiącach Wskaźnik dynamiki

zmian w latach1990-20171950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 2015 2017

Tychy 13 50 72 167 192 133 130 128 128 66,7Bytom 174 183 188 234 231 196 177 171 170 73,6Sosnowiec 96 132 145 246 259 234 217 207 206 79,5Katowice 225 270 305 355 367 331 311 300 298 81,2Ruda Śląska 110 132 143 159 171 152 144 140 139 81,3Wałbrzych 94 117 125 134 141 132 121 115 115 81,6Łódź 620 710 763 836 848 798 731 701 697 82,2Chorzów 129 147 152 150 132 119 112 110 109 82,6Gliwice 133 150 172 198 214 205 188 183 182 85,0Zabrze 172 190 197 196 205 197 181 176 175 85,4Częstochowa 112 165 188 235 258 253 237 228 226 87,6Dąbrowa Górnicza 32 56 62 141 137 133 126 123 122 89,1Tarnów 37 71 86 105 121 121 114 111 110 90,9Poznań 321 408 472 553 590 582 556 542 540 91,5Włocławek 52 63 78 107 122 122 117 113 112 91,8Kielce 61 90 127 185 214 213 202 198 198 92,5Bydgoszcz 163 232 282 349 382 376 364 356 354 92,7Opole 39 64 87 117 128 130 123 119 119 93,0Radom 80 130 160 191 229 230 222 216 215 93,9

Warto jednak podkreślić, że w Polsce istnieją regiony, w których liczba mieszkańców stale wzrasta – i taknajwiększy wzrost ludności w latach 2000-2017 miał miejsce w:

województwie pomorskim (za sprawą napływu ludności do Trójmiasta oraz bardzo dobrymi warunkami społeczno-gospodarczymi w aglomeracji trójmiejskiej),

województwie małopolskim (napływ do miasta Krakowa),

województwie mazowieckim (za sprawą aglomeracji warszawskiej, która jest prężnie rozwijającym się rynkiem pracy i posiadaniską wartość współczynnika bezrobocia),

województwie wielkopolskim (napływ do Poznania i okolic).

WojewództwaLudność w tysiącach Wskaźnik dynamiki

zmian w latach 2000-2017

Średni przyrost roczny w latach2000-2017 w %

Stopa bezrobocia w % we wrześniu

2017 roku2000 2017

Polska 38254 38433 100,5 0,03 6,8Zachodniopomorskie 1698 1708 100,6 0,04 8,9Warmińsko-mazurskie 1428 1436 100,6 0,04 11,8Kujawsko-pomorskie 2068 2084 100,8 0,05 10,1Lubuskie 1009 1017 100,8 0,05 6,8Podkarpackie 2101 2128 101,3 0,08 9,7Wielkopolskie 3345 3482 104,1 0,24 4,0

Mazowieckie 5115 5366 104,9 0,29 5,9

Małopolskie 3222 3382 105,0 0,29 5,5

Pomorskie 2172 2316 106,6 0,39 5,7

O ile wzrost ludności praktycznie we wszystkich większych miastach następował w latach 1950 – 1990, to już wlatach 1990 – 2017 dotyczył on jedynie nielicznych, np. Rzeszowa, Zielonej Góry, Białegostoku i Warszawy.

MiastoLudność w tysiącach Wskaźnik dynamiki

zmian w latach1990-20171950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 2015 2017

Rzeszów 28 63 83 121 153 161 179 186 187 122,2Zielona Góra 32 54 74 101 114 118 119 139 139 121,9Białystok 69 121 169 224 271 289 294 296 297 109,6Olsztyn 44 68 95 133 163 173 175 173 173 106,1Warszawa 804 1139 1316 1596 1656 1689 1700 1744 1754 105,9Kraków 344 481 590 716 751 759 758 761 765 101,9Toruń 81 105 130 174 202 210 205 203 203 100,5Gorzów Wielkopolski 33 59 75 106 124 126 125 124 124 100,0Gdańsk 195 287 366 457 465 463 461 462 464 99,8Wrocław 309 431 526 618 643 641 631 636 638 99,2Koszalin 19 44 65 94 109 109 109 108 108 99,1Płock 33 44 72 103 123 129 125 122 121 98,4Szczecin 179 269 338 388 413 417 410 406 405 98,1Gdynia 103 148 192 236 252 253 249 247 247 98,0Lublin 117 181 239 304 351 359 349 341 340 96,9Rybnik 27 34 44 123 144 143 141 140 139 96,5Kalisz 56 70 82 99 106 110 106 103 102 96,2Legnica 39 64 76 90 105 107 103 101 101 96,2Elbląg 48 77 90 110 126 128 125 122 121 96,0Bielsko -Biała 73 87 106 164 181 179 175 173 172 95,0

Ludność obecnie często napływa na obszary podmiejskie, ze względu na:

lepsze warunki zamieszkania (więcej przestrzeni) oraz środowiskowe,

niższe koszty inwestycji (tańsza ziemia, niższe koszty budowy domu),

niższe koszty utrzymania (w tym różnego rodzaju podatki i opłaty).

Jeszcze kilkanaście lat temu pewien problem stanowiła komunikacji.

Dziś coraz więcej Polaków posiada swój własny samochód (a nawet kilka w rodzinie).

W przypadku większych miast dostępna jest także komunikacja podmiejska.

Osiedla domów strefy podmiejskiej Warszawy

Wg różnych prognoz demograficznych liczba Polaków spadnie i to dość mocno.

Wg danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z 2016 roku:

liczba Polaków spadnie do:

36,8 mln w 2035 roku i 33,1 mln w 2060 roku,

udział populacji w wieku poprodukcyjnym w całej populacji wzrośnie do poziomu:

27,2% w 2035 r. (22,8% przy założeniu funkcjonowania modelu z podwyższonym wiekiem emerytalnym do 67 lat),

35,8% w 2060 r (na 1000 pracujących ma przypadać 740 emerytów; obecnie na 1000 pracujących przypada ok. 313 emerytów).

Wg danych GUS z 2014 roku:

liczba Polaków spadnie do:

36,5 mln w 2035 roku i 34,0 mln w 2050 roku.

Wg danych Eurostatu z 2011 roku:

liczba Polaków spadnie do:

36,9 mln w 2035 roku i 32,7 mln w 2060 roku.

Wg danych ONZ z 2017 roku:

liczba Polaków spadnie do wg wariantu średniego:

35,7 mln w 2035 roku,

32,4 mln w 2050 roku,

30,0 mln w 2060 roku,

21,2 mln w 2100 roku i będziemy„małym krajem starych ludzi”.

Piramidy niestety ukazują bezlitosną dla nas przyszłość – ogromny przyrost ludności w wieku poprodukcyjnym.

Niestety prognozy GUS z 2007 i 2014 roku i innych organizacji zaczynają się spełniać.

Zgodnie z danymi z 2017 roku:w 2016 roku ubyło 28 tysięcy Polaków – czyli nawet program 500+ nie był w stanie zbyt wiele zdziałać w tym aspekcie.

Rok ten nie był pierwszym w którym odnotowaliśmy spadek liczby ludności w Polsce.

Większość lat po roku 1997 cechował spadek liczby ludności.

Wzrost w roku 2010 wynikał z uwzględnienia liczby ludności uzyskanej w Narodowym Spisie Powszechnym Ludności i Mieszkań2011 roku – w ten sposób liczba została „sztucznie” skorygowana (wzrost jest tylko pozorny).

37,5

38,0

38,5

39,0

Licz

ba

lud

no

ści

w m

ln

Lata

Liczba ludności w Polsce w latach 1990-2017 (wg danych GUS)

Liczba mieszkańców

Proces spadku liczby ludności nie będzie jednak dotyczył wszystkich regionów w Polsce:

depopulacja przewidywana jest w województwach słabo rozwiniętych gospodarczo, a także tych, w których wyraźnie słabnie dynamika wzrostu gospodarczego,

np. w województwie łódzkim, śląskim i dolnośląskim;

wzrost liczby ludności powinien nastąpić w województwach odznaczających się obecnie:

relatywnie wysokim wzrostem gospodarczym,

np. w województwie mazowieckim, wielkopolskim, pomorskim;

wysokim odsetkiem ludności wiejskiej oraz silnie wierzącej,

np. w województwie podkarpackim i małopolskim.

Tendencje demograficzne obserwowane w Polsce mogą negatywnie wpłynąć na jego gospodarkę.

Kurczenie się rynku wewnętrznego spowoduje, że nasz kraj stanie się mniej atrakcyjnym miejscem do inwestowania.

Z kolei niekorzystny stosunek liczby osób w wieku produkcyjnym do liczby ludzi w wieku emerytalnym wymusi zwiększenie obciążenia kosztów pracy kosztami utrzymania starszych pokoleń.

Istnieje kilka realnych możliwości przynajmniej na złagodzenie wymiaru niewątpliwie czekającej nas depopulacji:

należy wprowadzić większe zachęty dla posiadania bardziej licznych rodzin (zachęcać Polki do rodzenia dzieci):

pomoc materialna i rzeczowa,

odpowiednia organizacja miast, np. żłobki, przedszkola,

stosowanie ulg finansowych: becikowe, ulgi na dziecko (odliczenie w PIT), ulgi miejskie, Karta Dużej Rodziny,

specjalne programy pomocowe, np. funkcjonujący w Polsce program 500+,

wspieranie rodzin od strony usług zdrowotnych,

wydłużanie czasu na opiekę nad dzieckiem (urlopy macierzyńskie – choć one już zostały dość mocno wydłużone w Polsce),

wpływ na pracodawców (gwarancja zatrudnienia i dawania równych szans),

złagodzić politykę imigracyjną i walczyć ze stereotypami dotyczącymi imigrantów:

imigranci mogą poprzez pracę pobudzić naszą gospodarkę, przez co większe sumy pieniędzy będzie można przeznaczać na cele prorodzinne,

ważne aby mogły u nas mieszkać całe rodziny,

rodziny imigrantów z krajów biedniejszych zwykle cechują się większą liczebnością dzieci,

najważniejsze – prowadzenie długoletniej i przemyślanej polityki, wolnej od typowej polityki.

Gęstość zaludnienia Polski na początku roku 2017 wynosiła 123 osobyna km2, czyli jesteśmy krajem o średniej gęstości zaludnienia.

Jednak Polska cechuje się nierównomiernym rozmieszczeniem ludności.

I tak gęstość zaludnienia jest:

największa w województwie (powyżej średniej Polski):

śląskim – 370 os./km2,

małopolskim – 223 os./km2,

mazowieckim – 151 os./km2,

dolnośląskim – 146 os./km2,

łódzkim – 136 os./km2,

pomorskim – 126 os./km2,

najmniejsza w województwie (poniżej średniej Polski):

warmińsko-mazurskim – 59 os./km2,

podlaskim – 59 o s./km2,

lubuskim – 73 os./km2,

zachodniopomorskim – 75 os./km2,

lubelskim – 85 os./km2,

opolskim – 106 os./km2,

świętokrzyskim – 107 os./km2,

kujawsko-pomorskim – 116 os./km2,

wielkopolskim – 117 os./km2,

podkarpackim – 119 os./km2.

Znaczne dysproporcje obserwujemy także pomiędzy terenami miejskimi i wiejskimi.

Zjawisko to szczególnie jest widoczne pomiędzy dużymi miastami i terenami typowo rolniczymi oraz z dużą powierzchnią lasów lub terenów podmokłych, czy wysokogórskich.

Średnia gęstość zaludnienia miast często przekracza 1000 os./km2,

Średnia gęstość zaludnienia wsi (terenów wiejskich) – 52 os./km2.

Duże różnice obserwuje się także w obrębie samych ośrodków miejskich,

np. dzielnic w miastach.

Miasto

Powierzchnia Ludność Miejsce według

w ha w km2 ogółem na 1 km2 powierzchniLiczby

ludnościgęstości

zaludnienia

Legionowo 1354 14 54137 3998 424 82 1Piastów 576 6 22731 3946 681 191 2Świętochłowice 1331 13 50644 3805 433 84 3Swarzędz 823 9 30893 3754 597 148 4Warszawa 51724 517 1753977 3391 1 1 5Chorzów 3324 33 109398 3291 150 36 6Pruszków 1919 19 60866 3172 300 72 7Ząbki 1098 11 34784 3168 502 134 8Mińsk Mazowiecki 1318 13 40383 3064 439 108 9Nowe Skalmierzyce 158 1 4817 3049 805 590 10Białystok 10213 102 296628 2904 30 11 11Piaseczno 1622 16 47092 2903 358 94 12Ełk 2105 21 61074 2901 264 71 13Nowy Tomyśl 520 5 14748 2836 699 302 14Żyrardów 1435 14 40504 2823 405 107 15Wolsztyn 478 5 13387 2801 714 331 16Ozimek 325 3 8907 2741 769 436 17Kościan 879 9 23922 2722 575 184 18Tczew 2238 22 60276 2693 247 74 19Świdnica 2176 22 57959 2664 258 76 20

Miasto

Powierzchnia Ludność Miejsce według

w ha w km2 ogółem na 1 km2 powierzchniLiczby

ludnościgęstości

zaludnienia

Krynica Morska 11601 116 1323 11 23 903 923Kleszczele 4671 47 1326 28 92 902 922Suraż 3386 34 983 29 144 907 921Rajgród 3528 35 1598 45 136 888 920Nowe Warpno 2451 25 1220 50 227 906 919Wyśmierzyce 1684 17 912 54 346 909 918Kolonowskie 5570 56 3336 60 78 705 917Woźniki 7101 71 4393 62 61 614 916Szczytna 8038 80 5247 65 50 570 915Tykocin 2897 29 1995 69 181 851 914Brok 2806 28 1953 70 190 856 913Ostrów Lubelski 2977 30 2131 72 178 837 912Kazimierz Dolny 3044 31 2594 85 168 784 910Suchowola 2595 26 2212 85 213 828 911Szklarska Poręba 7544 75 6651 88 56 496 908Mielno 3345 33 2937 88 149 744 909Zawichost 2029 20 1817 90 280 872 907Koziegłowy 2671 27 2459 92 208 798 906Sulmierzyce 2929 29 2906 99 179 748 905Wisła 11017 109 11048 100 26 377 904

Na rozmieszczenie ludności na obszarze naszego kraju wpływają czynniki przyrodnicze, ekonomiczne ihistoryczne.

Krynica Morska – numer 923. w Polsce pod względem gęstości zaludnienia (zaledwie 11

osób/km2). Miasto o stosunkowo dużej powierzchni (tylko 11601 ha) i małej liczbie ludności (1323 osób).

Legionowo – numer 1. w Polsce pod względem gęstości zaludnienia (aż 3998 osób/km2). Miasto o stosunkowo niewielkiej powierzchni (tylko 1354

ha) i dużej liczbie ludności (54137 osób).

Do czynników przyrodniczych, wpływających na zróżnicowanie zaludniania, zalicza się m.in.:

ukształtowanie powierzchni,

osadnictwu nie sprzyjają wyższe partie gór

warunki klimatyczne,

osadnictwu nie sprzyjają tereny o stosunkowo niskich wartościach temperatur;

takich terenów jest w Polsce dość mało – to przede wszystkim tereny wyższych gór,

warunki wodne,

osadnictwu nie sprzyjają obszary, na których występują liczne jeziora i bagna,

np. północno-wschodnia część kraju i Polesie Lubelskie,

warunki glebowe,

osadnictwu nie sprzyjają obszary o mało żyznych glebach,

szata roślinna i zwierzęca,

osadnictwu nie sprzyjają obszary o dużej lesistości (północno-zachodnia część Polski) oraz znajdujące się pod prawną ochroną.

Za korzystne dla życia i gospodarowania uznaje się natomiast tereny:

sprzyjające rozwojowi rolnictwa (o wysokich opadach i długim okresie wegetacyjnym),

np. zachodnią część Wyżyny Lubelskiej czy Nizina Śląska.

zasobne w surowce mineralne będących podstawą rozwoju przemysłu,

np. Wyżyna Śląska.

Coraz większy wpływ na stopień zaludnienia danego obszaru niż warunki przyrodnicze mają obecnie czynnikispołeczno-ekonomiczne, wśród których należy wymienić następujące:

możliwość znalezienia pracy lub jej zmiany na lepiej płatną,

perspektywy na przyszłość (dla siebie i dla rodziny, np. możliwość kształcenia dzieci),

dostępność, atrakcyjność i cena mieszkań lub gruntów pod zabudowę,

dostępność i jakość infrastruktury technicznej (drogi, wodociągi, energia elektryczna),

polityka władz lokalnych,

dostęp oraz jakość podstawowych usług, np. szkolnictwa, opieki zdrowotnej.

Przez długi czas magnesem przyciągającym ludność były ośrodki miejskie, w których dynamicznie rozwijał się przemysłoraz usługi.

Jednak w ostatnich latach, głównie ze względu na bogacenie się społeczeństw i coraz większe względy ekologiczne,wyraźnie zaznacza się odpływ ludności z dużych miast na obszary wiejskie.

Na współczesne rozmieszczenie mieszkańców Polski w znacznymstopniu oddziaływały w przeszłości czynniki historyczne, np.:

zmiany granic po II wojnie światowej oraz związane z tym migracje iprzymusowe przesiedlenia ludności:

w 1947 r. w ramach akcji „Wisła” ludność z Beskidu Niskiego, Bieszczad,Wyżyny Lubelskiej i Roztocza przesiedlono na Pojezierze Mazurskie oraztereny północno-zachodniej Polski;

konsekwencją tych działań jest m.in. fakt, że niegdyś stosunkowo gęstozaludnione powiaty bieszczadzki i leski stały się dziś terenami o znacznieniższej gęstości zaludnienia,

np. w 2017 r. w gminie Lutowiska w powiecie bieszczadzkim gęstośćzaludnienia wynosiła tylko 4 os./km2 – najmniej w Polsce.

Zarówno szczególnie duża, jak i bardzo niewielka liczba mieszkańców na danym terenie mogą wywołać pozytywny i negatywny wpływ na społeczno-ekonomiczną sytuację poszczególnych regionów.

Silna koncentracja ludności, np. w dużych miastach, przyczynia się do łatwiejszego osiągania dużego wzrostu gospodarczego oraz budowania przewagi konkurencyjnej.

Dzieje się tak m.in. dzięki licznym korzyściom bycia dużym miastem, takim jak większy rynek pracy czy zbytu.

Niemniej jednak należy pamiętać, że w przypadku złego zarządzania zasobami ludzkimi możemy zaobserwować wzrost bezrobocia i związanych z nim problemów społecznych.

Zbyt duża gęstość zaludnienia wpływa także niekorzystnie na środowisko przyrodnicze.

Słaba koncentracja ludności, szczególnie na terenach odznaczających się niskim poziomem rozwoju przyczynia się do występowania licznych migracji zarobkowych.

Skutkiem jest depopulacja i dalszy regres gospodarczy takiego obszaru (np. obszarów wiejskich województw podlaskiego i lubelskiego).

Niewielkie zaludnienie może być jednak atutem i przyczyniać się do rozwoju gospodarczego – zjawisko to w szczególności dotyczy terenów cennych przyrodniczo.

Materiały pomocnicze do naukiOpracowane w celach edukacyjnych (niekomercyjnych)

Opracowanie i redakcja: Sławomir DmowskiKontakt: kontakt@geografia24.eu

WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE- KOPIOWANIE ZABRONIONE -