qcc - kalite kontrol Çemberleri kitapçığı 2 /2

TOYOTA BOSHOKU TÜRKİYE

- 25 -

PARETOileYÖNÜMÜBELİRLEDİM. AMA BİLİYORUM Kİ

BU SADECE BİR BAŞLANGIÇ...

Peki... Şimdi hangiyöne gitmeliyim!?

Anlaşılan 1906 yılında bulduğum 80-20 kuralı geçerliliğini halen koruyor. Yapmanız gerekenkümülatiforanda%80civarına daya-nan listenin ilk%20'sinedenk gelenleri belirlemek. Bu belirlenen-lere odaklanılırsa sonucu%80etkileyenbirfaaliyetyapılmış olur. ZATENBİZİMİSTEDİĞİMİZDEBUDEĞİLMİ?

Vilfredo PARETO


- 26 -

BEYİN FIRTINASI

Yaratıcı fikirlerin özgürce üretilmesini sağlayan tartışmayöntemidir.

KKÇ çalışmalarınız sırasındatakımınfikrinedanışma ihtiyacı duyduğunuzda kullanmanız gereken bir araçtır. Peki bu yönteminpüfnoktalarınelerdir: 1- Olabildiğinceçokfikir üretilmeli.

2- Sunulan fikirler eleştirilmemeli.

3- Özgürce fikir sunulmalı.

4- Fikirler sıraylasöylenmeli.

5- Herkesinsırasıgeçincetamamlanmalı.

6- Her üyenin sadece 1 oy hakkı olup, LİDER gerekli gördüğü taktirde bu sayıyı artırabilir. 2007yılıTBTKKÇfaaliyetlerisırasında2.likkazanmış takımımızın konu seçimi sırasında kullandığı beyinfırtınasını birlikte inceleyelim.

FİKRİMDENALMAZ MIYDINIZ?

Kalitenin2.Aracı


- 27 -

OYLAMAYINASILYAPMIŞLAR?

Çember çalışmasına başlarken çokfazlakonu vardı. Hangisitakımımızaçısındanenönemlidiye sormaya başladık. Ama herkestenfarklıfikirler gelince bunları bir yöntem aracılığı ile bir araya getirip, bizim için ENÖNEMLİKONUYU bulduk. Kul-landığımız yöntemle herkese sınırsız oy hakkı verip, önemli olduğunu düşündüğü konuya el kaldırmasını sağlamaktı.

ARTIK TAKIMIMINGÜCÜNÜNASIL KULLANACAĞIMI

BİLİYORUM...


- 28 -

Balık kılçığı yapma aşamaları şu şekildedir:

1-Sorunu açıkçatanımlayın.

2-Ana nedenleri tespit edin. (Makina,İşçi,Malzeme,Metotönerilir.)

3- Altnedenleri belirleyin.

4-Oylamaile tüm nedenler içinde enönemlilerinibelirleyin (2-6 arası önerilir).

5-Herhangibiraltnedeniçingerekirse tekrardan balıkkılçığıyapabilirsiniz.

6-4. aşamada bulunan nedenleri tartışarakönemsırasınakoyun.

7-Enüsttekilerdenbaşlayarak faaliyetler planlamaya başlayın.

BALIK KILÇIĞI

Bir sorunu oluşturan ananedenleritespitederken kullanılan yöntemdir.

En azından beni kılçıkyapmadan önce öyle

söylediler...

Kalitenin3.Aracı

GEREKİRSEBALIKKILÇIĞIYAP


- 29 -

Gelin şu işi bir örnekle inceleyelim:

Yukardaki örnekte firmanın A hattındaki proses hatalarının %1’inaltınadüşürülememesini bir sorun olarak inceliyorlar. Varılan noktada ananedenlertespitedilip, her biri için takım üyeleribeyinfırtınasıyöntemiyle fikirlerini söylüyorlar. Sonuçta birçok alt neden ile beraber bir balık kılçığı oluşuyor. Sonraki aşama ise bu altnedenleritakım üyeleri arasındaoylamak ve enönemlilerini tespit etmek.Yukardaki örneğimizde 4adetenönemlineden tespit edilmiş durumda. Son aşamada yapıl-ması gereken bu dört nedeni tartışmak ve sorunumuzun temelnedenininhangisiolabilece-ğini bulmaktır. Bundan sonrası alınacak önlemler ile ilgili takvim oluşturmak ile geçecektir.

SORUNLARI ANANEDENLEREPARÇALAMAK DOĞRU ANALİZ

İÇİN ÇOK ÖNEMLİ!

Balık baştan kokar...

Motivasyon eksikliği


- 30 -

ÇETELE (Checksheet)

Çember çalışmaları sırasında toplanan verilerin -anlaşılır-kıyaslanır-ölçülür olmasını sağlayan sınıflandırma yöntemidir.

1-Öncelikle NİÇİNçeteletutacağınıza karar verin.

2-Ardından sınıflandırmayıNASILyapacağınızıbelirleyin.

3-Yapacağınız TABLO’nun ŞEKLİNEkararverin.

4-Elde ettiğiniz VERİLERİ(Dataları) GİRİN.

Gelin şimdi bunları bir örnekle pekiştirelim....

Bir sonraki sayfada çember çalışması için seçtiğimiz ürün ile ilgili tespit edilen NGparçalarınölçümlerinisınıflandıracağız. Ölçüm aralığı olarak0,5mmarayla7,0ile10,0mmarasını tespit ettik. Tablomuzhaftanıngünleriüstteveölçümaralığısol tarafta olacak şekilde olacaktır.

Çetelede DOĞRU hesap çok önemlidir.

Kalitenin4.Aracı


- 31 -

ARTIK SAYILARIM VERİ OLDU. VE BANA NE VERECEKLERİNİ DE

GÖREBİLİYORUM.

Ölçümler...

Haftanın SALI günü özel bir durum söz konusu olduğunu ve hatanın arttığını görebiliyoruz. Ayrıca 7,5-8,0 mm ölçüm aralığında hataların daha çok olduğunu tespit etmiş olduk. Alacağımız önlemler-den sonra tekrar ÇETELE tutarak değişimi kıyas-layabilir ve daha anlaşılır şekilde KAİZEN’imizin faydasını anlayabilir ve açıklayabiliriz.

BU TABLO NE ANLATIYOR?


- 32 -

SAÇILMA GRAFİĞİ

Aralarında bağlantı olup olmadığını merak ettiğiniz iki değişken arasındaki ilişkinin grafiksel olarak gösterimidir.

1-İkideğişkenbelirleyin!

2-Aralıklarınıbelirleyip, grafiği oluşturun!

3-Herbirdeğeregörediğerini hesaplayıp, işleyin!

4-Çıkansonucunortasındangeçenbir kırmızı çizgi çizin!

5-İlişkiningüçlüveyazayıfolduğunuyorumlayın!

6-Kaizenveçalışmalarınızısonucagöreyönlendirin!

Bir sonraki sayfadaki 4 örnekte ortaya çıkan sonuçlara göre bağlantıyı yorumlayacağız.

Kalitenin5.Aracı


- 33 -

100 kişinin kilo ve boyu arasındaki sonucugra-fiğe işlediğimizdegörüyoruz ki, çok uzun boylu insanlar muhakkak çok kilolu olacak diye bir kural yok. Bu da bağlantının zayıf olduğunugösterir. Ama diğer taraftan eskimiş arabaların fiyatının düştüğünü ve ikisi arasında ters amagüçlü birbağlantıolduğunu da yine grafikten gözlüyoruz.

"Dobrıy den" (iyi günler)!Saçılma grafiği nasıl

yorumlanır? Yardımcı olur musunuz?

DÜŞÜNDÜĞÜMÜZ KAİZENLERİNSONUCA ETKİSİNİARTIK DAHA RAHAT GÖREBİLİRİM!

TB Rusya-Evgeny


- 34 -

HİSTOGRAM

Elde ettiğiniz verilerden histograma geçiş şu şekilde olur:

1-Endüşükveenyüksek veriyi belirleyip, farkını alın.

2- Çıkan değeri yaklaşık 7-8sütundanazolmayacakşekilde tam sayı çıkartarak bölün.

3-Çıkan sonuç sütunaralığıdır.Grafiğe en düşükten en yüksek değere kadar işleyin.

4- Elinizdeki verilerden buaralıklaradenkgelenlerisayın.

5- Sonucu grafiğe işleyip, ortadeğer,toleransvestandartdışıdurumları gözleyin. Hep yaptığımız gibi yukarıda anlattıklarımızı bir örnekle özetleyelim: Örneğimiz bir prosesteki fırınsıcaklıklarının standarda göre değişimini incelemek olsun. Fırın sıcaklıklarının standarda göre dağılımının bizim için doğruürün çıkarıp, çıkaramayacağımız ile ilgili birkriterolduğunu düşünüyoruz.

İncelenenverilerin; 1 Orta değerini, 2 Toleransını, 3 Dağılımını, 4 Standart dışı durumunu gösteren çubukdiyagramıdır.

Kalitenin6.Aracı


- 35 -

Özel bir fırın ile prosesimizin en az8°Colması gerektiğini düşünelim. Farklı zaman-larda aldığımız fırınsıcaklıkdeğerleri aşağıdaki gibi olsun.

En üst sıcaklık değeri 17, en düşüğü ise 1°Cdir.Fark 16 olup, 8 kolonu seçersek tam bölünüp, 2 °C değerini elde ederiz. 2bizimko-lonenimizdir. En alt ve en üst değeri kapsayacak şekilde aralıklar belirlenip, kolonlar oturtulur ve verilerin hangi aralıklara geldiği tespit edilir. Hepsi kaydedildikten sonra çıkan grafiğin üzerine standart değerler yazılır. Örneğimizde standardımız en az 8 °C olarak belirtildiği için 8’edenkgelenyerdenkırmızıçizgiçizilmiştir.

Tamamlanan histogramda fırın sıcaklık değerleri gözlenmekte ve NGolan sıcaklık değerlerinin ne kadar olduğu kırmızıçizgininhemensolunda görülebilmektedir.

HİSTOGRAMI, ALACAĞIMÖNLEMLERDENSONRAKİDEĞİŞİMİGÖSTERMEK İÇİN

DE KULLANACAĞIM!


- 36 -

KONTROL ÇİZELGESİ

Kontrol çizelgeleri yardımıyla, incelediğimiz verilerin istenen aralıkta değişip değişmediği ve genel gidişatını gözlemleyebiliriz.Çıkan değerleri yukardaki grafikte olduğu gibi çizgi grafiği şeklinde görselleştiririz.

Fazla ayrıntıya girmeden gelin kontrol çizelgesini oluşturalım: 1-Öncelikle çizelgesi yapılacak olan değerin stdvetoleransıbelirtilir. 2-Belli sıklıkta(saatte5önerilir)ölçüm yapılır. 3-Yapılan ölçümlerin ortalamavefarkları bulunur (Xort, Rort). 4-Değerlerçizelgeyetaşınır.Üst ve alt tolerans değerleri de çizilir. 5-ÜstveAltkontroldeğerleri hesaplanır ve çizilir. 6-Çizilen değerlerin kontrolsınırlarıiçindeolup olmadığına bakılır. 7-Sınırlardışındakalandeğerleriçin analiz yapılır ve önlemler alınarak, tekrar ölçümler yapılır.

Bir sonraki sayfada değervehesaplamalarile ilgili bilgi

vermeye çalıştım.

Kalitenin1.Aracı


- 37 -

1- X ort = (X1+X2+X3+X4+X5) / 5

2- R = X maks - X min = X= Tüm Xort’ların ortalaması Rort= Tüm R’lerin ortalaması

3- Kon. Limitleri = X ± A2*Rort

4- Std. limitleri = Standart ± tolerans

UMARIM AKLINIZI KARIŞTIRABİLMİŞİMDİR!?

VERİLERİNZAMANAGÖREDEĞİŞİMİNİGÖRMEK İÇİN BU

YÖNTEMİ KULLANACAĞIM!


- 38 -

GRAFİKLERKKÇ çalışması sırasına çeşitli grafikler kullanmamız gerekecek.Şimdi bunlardan en önemli 4 çeşidini örneklerle görelim:

ÇİZGİGRAFİĞİ

Yukarıda verilen çizgi grafik örneğinde aylara göre iki vardiya arasındaki hata değişimini gö-rebiliyoruz. Çizgi grafiğini daha çok zamana göre değişimi izlemek istediğinizde kullanmanız tavsiye edilir. Çünkü çizgisel olduğu için artma ve azalma daha rahat görülebilir.

ÇUBUKGRAFİĞİ

Çubuklarla gösterilen yukarıdaki grafik ise daha çok büyükten küçüğe doğru sıralama yapıla-rak kullanılır. Örneğimizde Verso ve Aurise göre hata adetlerinin gösterimi yapılmaktadır.


- 39 -

PASTAGRAFİĞİ

Pasta grafiği ise daha çok genel toplam içindeki dağılımı gösteren bir grafiktir. Örneğimizde olduğu gibi Verso modelindeki aylık hata adetlerinin dağılımını orantısal olarak büyükten kü-çüğe görebilirsiniz.

KEMERGRAFİĞİ

Kemer grafiği ise yanlamasına çubuklar şeklinde yapılır. Çubuk grafiği ile farkı yatay olması-dır. Yukardaki örneğimizde araba modellerine göre hata tiplerinin dağılımı gösterilmektedir.

ARTIK SUNUŞLARIMI GRAFİKLERLE

SÜSLEYEBİLİRİM!


- 40 -

(*)Statisticalprocesscontrol-SPCİSTATİSTİKSEL PROSES KONTROL-İPK (*) EK BİLGİ

Bu yöntem bir KKÇ yöntemi olmasa da histogram ve kontrol çizelgeleri yöntemleri ile büyük bir benzerlik göstermektedir. Bu nedenle ek bilgi olarak burada verilmiştir. Histogram ile, dağılımın standarda göre nerede olduğunu görürsünüz. Kontrol çizelgeleri ile, verilerin zama-na göre değişimini de gözlersiniz. Ama İPK ile, prosesin dağılımının zaman içindeki yeterliliği-ni görürsünüz. Daha anlaşılır söylersek; yeterlilik:

HEDEFENEKADARYAKLAŞTIĞINIZIGÖSTERİR.

Şimdi gelin fazla karıştırmadan basit bir örnek üzerinde inceleyelim.

Peki yeterlilik nasıl hesaplanır?

Kontrol çizelgesi konusunu işlerken;Xort, Rort, X, kontrol ve std. Limitlerini gördük.

Proses yeterliliği (Cpk ve Cp) ile ifade edilir.Formülü ise;Cpk = Min. (Cpü,Cpa)Cpü = (ÜSL - X) / 3σCpa = (X - ASL) / 3σ ÜSL= Üst standart limiti (Standart+tolerans)ASL= Alt standart limiti (Standart-tolerans)σ = Rort/d2 (standart sapma demektir)

TBT standardına göre Cpk her zaman 1,33 ve üzeri olmalıdır.


- 41 -

Varsayalım ki; müşterimiz Toyota için çok önemli olan koltuk ön delik kaçıklığı için bir analiz yapıyoruz. Bunu yaparken, preste bastığımız bir parçadaki deliğin pozisyonunu ölçeceğiz.Amacımız preste yaptığımız bu delik açma işleminin ne kadar yeterli olduğu.

YANİ HEDEFİ NE KADAR VURDUĞUMUZA BAKACAĞIZ.

Bu örnekte aklınızda kalması gereken en önemli nokta, yetersiz olan bu prosesin Cp ve Cpk’sının doğru yorumlanmasıdır.

Şöyle ki; Silahla yapılan bir atış talimi sonucu üç sonuç çıkmış olsun:

Bizim yukardaki örneğimizdeki sonuç, ATIŞ 1’e benzemektedir. Yani dağınık ve sınırlara yakın durum sözkonusudur. Atış 2 ise çok istikrarlıdır ama hedeften sapmıştır. Küçük bir ayarlamaile atış 3’teki sonuç elde edilebilir. Atış 3, hem hedefte hem de istikrarlıdır.

Cp: KÖTÜCpk: KÖTÜ

Cp: İYİCpk: KÖTÜ

Cp: İYİCpk: İYİ

STANDART ve TOLERANSI45 ± 1,5 mm

ÜST = 45 + 1,5 = 46,5 mmAST = 45 - 1,5 = 43,5 mm

ÖLÇÜM NOKTASI

VERİLER ve HESAPLAMALAR

İşte ARADIĞIMIZ sonuç!


- 42 -

ÇEMBER SUNUŞUBu kitapçıkta sizlere ne kadar bilgi versek ve siz bir o kadar da bunlarıkullansanız dahi...Eğer ÇemberSunuş’unuzda aşağıdaki hususlara dikkat edilmemişse çok da fazlaümitliolmayın derim.

1-Dinleyenlerinbeklentisinikarşılamayan sunuş başarısızdır! 2-Dinleyenlerinsorularınacevapveremeyensunucu başarısızdır! 3-Dinleyenleriuyutan sunuş içeriği başarısızdır! 4-Hedef güdümlü, çözüm odaklı kaizenavcılarıolduğunuzu vurgulayın! 5-Takımınızın çalışma sürecinin, dinleyicilerin gözünden Yeşilçamfilmşeridi gibigeçmesinisağlayın! 6-Elde ettiğiniz sonuçları standartlaştırıp,yaygınlaştırdığınızıgösterin! 7-Bu işi bildiğinizi BAĞIRIN!

Gelin şimdi KKÇ için hazırladığım SunuşKılavuzu’ ndan yola çıkarak bir sunuş değerlendirmesi yapalım. Nasıl olması gerektiğini beraberce görelim.


- 43 -

YORUM Çember, sunuş hazırlıklarında ortaya koyduğu önlemleri nasıl standartlaştırdığına değinmelidir. Ayrıca yapılan inceleme ve toplantılar sonucunda neyi öğrendikleri ve bu çalışmaların kendilerine neler kattığından bahsetmeleri yerinde olur. Yapılan çalışmaya yön veren konu seçimi konusunda ise çember kararı ile seçim yapıldığının ispatı için Karar matrisi mutlaka eklenmelidir. Elbette tüm bunların hoş bir anlatım ve tebessümle izlenmesi için birkaç espri de fena olmaz.

ÇEMBERİMİN YILDIZIYIM!!!SUNARKEN DİNLEYENLERİN GÖZÜNÜ

KAMAŞTIRACAĞIM...

HAZIRLAYACAĞINIZ SUNUŞ ÖNCESİ İÇERİĞİ AŞAĞIDAKİ MADDELER İLE KONTROL EDİNİZ. EĞER SUNUŞUNUZ İSTENENİ KARŞILIYORSA 1 PUAN VERİNİZ.

DİKKAT!TOPLAMPUANINIZ17VEÜSTÜOLMADANÇEMBERSUNUŞUYAPMAYINIZ.TAVSİYEEDİLEN20PUANDIR.

NO İÇERİK AÇIKLAMA DURUM(0/1)

1

GENE

L

TAKIM ÇALIŞMASI Beyin fırtınası gibi teknikler ile grup çalışması yapıldığının gösterilmesi 1

2 KALİTE TEKNİKLERİNİ KUL-LANMA Eğitimlerde gösterilen kalite teknikleri kullanılmalı 1

3 FAYDA SAĞLAMA Çalışmanın kalite, maliyet veya verimliliğe olumlu etkisi sayısal olmalı ve açıkça izah edilmeli 1

4 ESPRİLİ BİR ANLATIM Kullanılan esprilerle sunuş sırasında izleyicilere tebessüm ettirilmeli 0

5 SUNUŞ AKIŞI Sunuş akış sırası ‘’giriş - gelişme - sonuç’’ mantığına uygun yapılmalı 1

6

SUNU

ŞAK

IŞI

GİRİŞ Şirketimizin adı-çemberin adı-tarih gibi bilgiler 1

7 ÇEMBER TANITIMI Fotoğraflı - isim - soyisim - çemberde görevi 1

8 SLOGAN Sizi anlatan - ilgi çekici - komik - kafiyeli olursa iyi olur 1

9 KONU Ele alınan konu ile ilgili fotoğraf ve adı - sunan kişi adı 1

10 KARAR MATRİSİ Konu seçimi yapılırkenki başlıklar - puanlama indeksi- sonuç olmalı 0

11 HEDEF Pareto - çubuk, çizgi grafikleri ve sayısal - anlaşılabilir bir hedef olmalı. Zaman kavramı olmalı 1

12 UYGULAMA PLANI Planlanan - yapılan - ertelenen belirtilmeli. Güncel ve aşamaları anlaşılır olmalı 1

13 ANALİZ Beyin fırtınası ile analiz yapıldığı bilgisi olmalı.Balık kılçığı-5 neden gibi teknikler kullanılarak bol sayısal verilerle desteklenmeli. 1

14 YAPILANLARIN AÇIKLANMASI Grafik - Matris - Pareto - Çetele - Histogram gibi teknikler yardımıyla sayısal ve açıkça anlatılmalı 1

15 İYİLEŞTİRME SONRASI DURUM Hedefe kıyasla varılan durum grafik vs ile açıkça ifade edilmeli 1

16 STANDARTLAŞTIRMA Alınan önlemlerin nasıl standartlaştırılacağı izah edilmeli. Form/ talimat no gibi 0

17 SONRAKİ AŞAMA Bu çalışmadan sonra çember ne yapacağını belirlemeli. 1

18 NE ÖĞRENDİK? Yaptıkları takım çalışmasının kendilerine ne öğrettiği yazılmalı 0

19 YAYGINLAŞTIRMA Yapılan çalışmaların ‘’Yokoten’’ yapılabileceği hatlar belirlenerek takip edilmeli 1

20 TEŞEKKÜR Verilen destek için ve özel destek alındıysa o kişilere teşekkür edilmeli 1

GRİ RENKLİ OLANLAR DIŞINDAKİLERİN TÜMÜ 1 PUAN OLMAK ZORUNDADIR. TOPLAMPUAN 16

KALİTEKONTROLÇEMBERLERİETKİLİSUNUŞHAZIRLAMAKILAVUZU


- 44 -

TBT KKÇ ETKİNLİKLERİ FOTOĞRAFLARI

KALİTENİNGÜCÜÇember toplantısında...

ADIMIZ:SÜNGERKALİTEDESTEK

Bu arada ÇÖZÜMTAKIMI’ındaişler yoğun...

ELNINOKurul’da estirmeyebaşlamış...

Dinleyicilerde ilgi enÜSTDÜZEYDE...

REALANDUNIVERSALÇember konu seçimini yapmak üzere...


- 45 -

TBT KKÇ ETKİNLİKLERİ FOTOĞRAFLARI

2007 yılı 2.siDANCEOFTHEQUALITYLIONS

Başkan Suzuki san hitapediyor...

Birimiz HEPİMİZHepimiz birimiz için..

2008 yılı 3.süIMPOSSIBLEISNOTHING

Şampiyon ÇÖZÜMTAKIMIJaponyada sunumda

ÇÖZÜMTAKIMIYönetim kurulu üyeleriyle.

2007 yılı 3.süPROBLEMÇÖZÜCÜLER

2008 yılı 2.siALTIPAS


- 46 -

Notlar


- 47 -

Notlar

TOYOTA BOSHOKU TÜRKİYEAdres : 1.Organize Sanayi Bölgesi Hanlı Beldesi, P.K.190 Adapazarı 54060 SAKARYA TÜRKİYE

Tel : (+90 264) 295 25 25 Fax : (+90 264) 295 25 26

qcc - kalite kontrol Çemberleri kitapçığı 2 /2

Automotive