qaqortoq nuuk -...

1IllulIortaatsImut polItIkkI

IllulIortaatsImut polItIkkI– kommunimi illoqarfinni nunaqarfinnilu illuliortaatsimi pitsaassutsit nale-

qartitallu qulakkeerneqarnissaannut nukittorsarneqarnissaannullu sakkussaq

2 IllulIortaatsImut polItIkkI

QaQortoQ Nuuk


Imarisai

aallaqqaasiut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

siulequt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Illuliortaaseq sunaana? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

sermersuumi naleqartitat . . . . . . . . . . . . . . . 11

Illuliortaatsimut politikkimi anguniakkat . . 13

Illuliortaaseq kinaassuseqalersitsisoq 15

Inissiat pitsaassuserlu . . . . . . . . . . . . . . . . 17

Illoqannginnersat illoqarfimmilu inuuneq . . 19

Piffissaq sumiiffissarlu . . . . . . . . . . . . . . . . 21

Iliuuseqarneq . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

Sanatitsisutut illunillu piginnittutut . . . . . . . 24

Oqartussatut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

Ilitsersuisutut isumassarsiorfittullu . . . . . . . 26

Sakkussat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27


EN ARKITEKTURPOLITIK BASERET PÅ LIVSKVALITETIlloQarFIIt tItartaruk


aallaqqaasiut Kommuneqarfik Sermersuumi il-luliortaatsip qitiutinneqarnissaa qangalili politikkikkut kissaatigine-qarnikuuvoq, aammalu kommunip Pilersaarusiornermut periusissiaani 2014imi tamanna qitiutinneqartus-satut akuersissutigineqarpoq Kalaallit Nunaanni illuliortaatsi-mut politikkit siullersarimmassuk, Kommuneqarfik Sermersuumut pingaartuuvoq, innuttaasut illu-liortaatsimut tunngatillugu qanoq isumaqarnerannik aammalu »naju-gaqarnermi« naleqartitat pillugit qanoq isumaqarnerannik aallaave-qarpoq Taamaattumik Kommune-qarfik Sermersooq suliamik aallar-titsinermini »naleqartitat pitsaasut« pillugit innuttaasunut ajornann-gitsunik apeqquteqartarluni aal-

lartippoq Akissuteqaatigineqartut kingusinnerusukkut politikkimut ilanngunneqarput immikkoortu-nullu ukununnga tunngaviliisuup-put,

Illuliortaaseq kinaassutsimik pilersitsisoq, Inissiat Inuunermilu pitsaassuseq, Illoqannginnersat Illoqarfimmilu Inuuneq aamma piffissaq sumilu.

Naggasiullugu politikkimi Iliuutsit immikkoortoritinneqarpoq, tassa-nilu illuliortaatsimut politikkip kommunimi suliat ingerlanerinut qanoq ikorfartuutaasinnaanersoq allaaserineqarpoq


kImmErNat Nuuk


Illuliortaaseq ataasiakkaanut inu-iaqatigiinnullu naleqalersitsivoq Taamaattumik avatangiisitsinni tamani illuliortaatsimi pitsaassu-seq ilanngullugu isumaliutersuuti-gissavarput

Aatsaat pitsaanerpaamik pilersa-arusiorlutalu ilusilersuigutta, tunni-ussaqarnissamut, peqataanissamut ukkassinissamullu periarfississa-vaatigut

kommuneqarfik sermer-suumi illuliortaatsimut politikkeqarnermi angunia-gaavoq • illuliortaatsimi naleqartitat im-

mikkuullarissuserlu nanissallugit

siulequt Illuliortaaseq ataasiakkaanut inuiaqatigiinnullu naleqalersitsivoq.

• naleqartitat aalajangiusimassal-lugit, eriagissallugit nukittorsas-sallugillu

• pitsaasunik atorluarsinnaasunil-lu illuliortoqarlunilu sanaartor-toqassasoq

Kommunalbestyrelse illuliortaatsi-mut politikkimik, Kommuneqarfik Sermersuumi pitsaasumik illulior-taaseqarnissamik siammarterinissa-millu paasinnittoqarnissaa siuarsar-niarlugu, akuersissuteqarnikuuvoq Illuliortaatsimi naleqartitavut in-oqarfinnilu tamatiguussuseq qiti-utissavarput Inissiaqarfiit, inuus-sutissarsiuteqarfiit qiterisaqarfiillu illoqarfimmi avatangiisaapput assi-giinngitsut amerlasuullu, tamarmil-

lu pitsaassuseqartuunissaat tamat-ta kissaatigaarput Atuuffissaatigut isikkuatigullu taamaappoq

Illuliortaatsimut politikkeqarnik-kut nuannaarnerulersitsinissaq, kusanartunik avatangiiseqarnis-saq, ataasiakkaanut inissaqar-titsinissaq aammalu ataatsimo-ornissamut inissaqartitsinissaq kissaatigaarput Sumiiffimmut aala-jangersimasumut, pitsaassuseqar-lutillu ataatsimoorluta paarilluar-sinnaasatsinnut, inuit ataasiakkaat nuannaarnermik toqqissisimaner-millu misiginissaat kissaatigaarput

Illuliortaatsimi politikki inuttut pitsaassutsimik tunngaveqartoq

Illuliortaatsimut politikki atorluarisiuttoq

Asii Chemnitz Narup

BorgmesteriKommuneqarfiK sermersooq


VÆRDIER I SERMERSOOQ QapIarFIusaaQ Nuuk


Illuliornermi kusanartuliortaatsip pitsaassusaa uninngaannartutut ta-aneqarsinnaanngilaq, kisiannili pif-fissami pilersinneqarnera tunngavi-ilu naleqqiullugit naliligassaalluni Illuliornermi kusanartuliortaatsip pitsaassusaata inerneri allanngortin-neqarsinnaanngitsut illuliortaatsi-mut politikkimit inissinneqassann-gillat, kisiannili kikkunnut tamanut eqqarsarluarnissamik isumassarsior-fiullunilu kajumissaarinerussaaq

Illuliortaatsimi sorpassuit pineqar-put, inerujussuarnit takusassanut minnerpaanut Illuni, sanaartukkani, illoqarfinni, sumiiffinni inissani, nu-natani attaveqarnernilu takuneqar-sinnaavoq

Illuliortaaseq sunaana?Oqaaseq illuliortaaseq (arkitektur), latiinerisut architectura, isumaqarpoq illut, init imaluunniit ilutsit timitallit ilusilersorneqarnerisa kusanartuliarineqarneri ilisimatusaatigineqarnerilu.

Illuliortaatsimut politik-kimi pivarput illuliortaaseq pitsaasoq:• iikkat avatangiiseralugit inuu-

nermik pitsaasumik sinaakkusii-gaangata

• sanaartukkat uatsinnut toqqis-sisimatitsileraangata, alaatsina-atsitsileraangata ulluinnarnilu pitsaassutsimik tunniussaqara-angata

• misigisaatigut iikkanit avatan-giisitsinnit sunnerneqaraangata; avatangiisit paasinartunngort-arput, inunnut tunngatillugu aamma ataatsimut inooqatigiin-nermi isumassarsiorfinnik sina-akkutinik tunisigaangata,

• illoqarfiit illullu piujuartitsisu-usut, assersuutigalugu atortunik

nukissiutinillu atuinermik anni-killiliinikkut taavalu inooriaatsip piujuartitsisup siuarsarnerati-gut, maannakkut siunissamilu qaqugumut

Illuliortaaseq pitsaasoq torralla-taasinnaavoq mutiullunilu, taama-akkaluartoq suli annertunerusari-aqarpoq Illuliortaaseq pitsaasoq sumiiffimminut innuttaasunullu tunniussaqarsinnaasariaqarpoq: Ininik takujuminartunik, attorlugit pitsaasunik imaluunniit uninngaf-figinissaanut allanillu naapitsinis-samut tikilluaqqusisutullusooq ittunik pilersitsinissatsinnut kaam-mattussavaatigut Sumiiffimmik pitsaasumik pilersitsinissamut ikor-fartuutaassaaq


Illut akorNGI


Illuliortaaseq kinaassutsimik piler-sitsisartoq • Kulturikkut illorsuaq• Immikkuullarissuseq kinaassuserlu• Illut kulturikkut kingornussat

oqaluttuarisaanerlu• Oqaluttuarisaanernik ilanngussineq

atuutsitsinerlu• Nalinginnaasuunngitsumik

eqqarsarneq – silarsuup sinnerata qimerloornissaa

Inissiat inuunermilu pitsaassuseq • Inissiat pitsaasut ullutsinnullu

naleqquttut• Sanaartorneq mingutsitsinngitsoq

nukissiutitigullu mingutsitsinngit-soq

• Isikkivik, seqineq inissiallu qaama-sut

• Angerlarsimaffik toqqissisimanartoq avatangiisillu toqqissisimanartut

• Attuumassuteqarneq avatangiisillu qanittumiittut

Illoqannginnersat illoqarfimmilu inuuneq• Toqqissisimaneq • Qanigisariinneq

Kommunimi illuliornermi kusanartu-liortaatsikkut naleqartitat inoqar-fiillu assigiinngisitaarneri Kommu-nalbestyrelsimit aallutarineqarput Kommunimi illuliornermi kusanartu-liortaatsikkut naleqartitat kulturik-kullu oqaluttuarisaanerit tassaapput kikkunnit tamanit isummersorfigine-qartut, taamaammat inoqarfitsinni naleqartitatta inississornerinut kom-munimi innuttaasut tunniussaqar-nissaannut Kommunalbestyrelsimit aggersarneqarput Innuttaasunik pe-

sermersuumi naleqartitatIlluliortaatsimut politikkimi naleqartitat inuunerlu pitsaassusilik qitiutinneqarlu-tik.

• Ataqqinninneq peqqissaarnerlu • Akisussaaffik • Angallattut mianersuunneqartus-

sat cykelertullu • Biilertut biilillu uninngasarfii ikilil-

lugit • Pinnguartarfiit amerlanerit • Inuit inuttut nalinginnaasutut inn-

gitsut inissaqartinneqarnissaat • Inissaqarneq isikkivillu • Nunaminertat sanaartorfiunn-

gitsut • Pinngortitap eqqaaniinneq • Inooqatigiinnikkut kulturikkullu

eqqissisimaartarfiit • Nuutoqqami uummaarissuseqa-

lernissaa • Sumiiffiit qorsooqqissut siammar-

nerunissaat eqqissisimaarfiusinna-asut pinnguarfiusinnaasullu

• Illoqarfiup illoqannginnersaani uumasunik inissaqartitsineq

• Illoqarfimmi illoqannginnersat innuttaasut angerlarsimaffiisa aap-paraat

• Pisiniarfiit siammarsimanerusut • Avatangiisit eqqissisimanartut

toqqissisimanartullu • Illunik aserfallatsaaliuineq

INNuttaasuNIt kIssaatIGINEQarput:

qataatitsinermi anguneqarput nale-qartitat pingaarutillit, ilaatigut qanga pisimasunut ataqatigiinnermik kinaas-sutsitsinnik takutitsilluarsinnaasut

Innuttaasunik peqataatitsinermit oqa-riartuutigineqarpoq, illut avatangiise-risat kusanartuussasut pilerinartuullu-tillu Inissiat pitsaasut illoqarfiullu ilaat toqqissisimanartut angissutsimikkut uninngaarfigineqarsinnaasut kissa-atigineqarput taamaammallu aseror-terinissanut naleqarnerinullu suunn-

gitsunut pinaveersaartitsisinnaallutik Innuttaasunut ataasiakkaanut inuiaqa-tigiinnullu tamanut inuunermik nale-qartitanik annertusaassaaq

Innuttaasut naleqartitaat sammisat sisamanngorlugit immikkoortinneqar-put, 1 Illuliortaaseq kinaassuseqaler-sitsisoq, 2 Inissiat inuunerlu pitsaassu-silik, 3 Illoqarfimmi Illoqannginnersat taavalu 4 Sumiiffiit Silaannarlu In-nuttaasut naleqartitaat pingaarnertut naalisarlugit ataani atuarsinnaavatit

• Qalipaatit ataqatigiinneri ataqati-giissut

• Atortup pinngortitap atortuutai atorneqartut

• Qaammaqqutit • Sanaartornerit kusanartut avatan-

giisillu kusanartut • Illoqannginnersanik kusassaaneq • Illoqarfimmi illoqannginnersat

ulloq unnuarlu uummaarissut• Uteqqiineq pinnagu nikerartunik

atuineq

piffissaq sumiiffissarlu • Silap pissusianut tulluarsaarineq • Sumiiffiit assigiinngissusaat aal-

laavigineqartut • Ataqatigiinneq eqqarsaatigalugu

pilersaarusiorneq • Pilersaarusiornermi pinngortitaq

ilaatinneqarluni • Tikikkuminassuseq • Illoqarfigisani atortussat • Suut tamakkiisumik eqqarsaati-

galugit • Sila, seqineq, isikkivik, nunap

ilusaa najoqqutassallu aallaavi-galugit pilersaarusiorit

• Inuunerup pitsaassusaa


paamIuNI pINNGuartarFIk


Illuliortaatsimut politikkimi anguniakkat

Illuliortaatsimi politikkimi anguni-akkani allaaserineqarpoq, naleqar-titatsinnik qanoq ilillugu paarsillu-arusunnersugut, aammalu qanoq ililluta ineriartortitsinikkut nale-qartitanik nutaanik pilersitserusun-nersugut Anguniakkat sisamanut immikkoortinneqarput, tamarmik immikkut illuliortaatsip silarsuaani ataatsimik sammisaqarfiusut

1. Illuliortaaseq kinaassuseqa-lersitsisoq, inuit ataasiakkaat kinaassusiat, sumiiffiup ilisarna-ataa aammalu ilisarnaat ataat-simoortitsiffiusoq

2. Inissiat inuunermilu pitsaas-suseq, inissiaq pillugu inuuner-mi inissaqartitsisoq, inissialiat toqqissisimanermik siuariartor-fiusussat

3. Illoqannginnersat illoqar-fimmilu inuuneq, illoqanngin-nersani inuit naapiffigisinnaasa-at pillugit

4. piffissaq sumilu, pinngortitap atugassarititai periarfissariti-taalu pillugit upperinninneq


tasIIlamI oQaluFFIk


Illuliortaaseq kinaassuseqalersitsisoqInuit ataasiakkaat kinaassusaat, sumiiffiup ilisarnaataa aammalu ataatsimoor-fittut ilisarnaat

Illulioriaaserput kulturitsinni pingaarutillit ilagaat, inoqarfivullu uaguunitsinnik, kinaassutsitsin-nik takutitsisuupput Illulioriaat-sip oqaluttuassartaa oqaluttua-risaanitsinni uppernarsaataasut pingaarnersaraat – siunissamilu taamaattussaalluni Taamaattumik ataatsimoorluta kulturitsinnit kin-gornussatta paarilluarnissat pinga-aruteqarpoq Ullutsinni siunissamilu immitsinnut paasinissamut, qanga pisimasunut toqqammavigisatsinnullu attave-qarnissarput pingaaruteqarpoq Nutaanik illuliorutta, toqqamma-

vipput nutaanik qallertarparput, taamaasillutalu oqaluttuarisaaner-mut ullutsinni inuunerput ilann-guttarlugu Illulioriaatsitsinni immitsinnut siunissamilu kingua-assatsinnut ilisarnaateqarpugut, taamaattumillu sumiiffik, inuit oqaluttuarisaanerlu ataqqillugit in-gerlanneqassalluni Taamaasilluta kinaassuseq nukittorsassavarput, taavalu kulturerput oqaluttuarisa-anerpullu pisuujunerulersillugit Illuliortaatsip inoqarfiit asseqann-gitsumik kinaassusiat nukittorsar-lugulu ikorfartussavaa Inoqarfiit sumiiffii, avatangiisaat, oqaluttuas-

• illut ataasiakkaat avatangiisillu im-mikkuullarissuseqartut eriagine-qarnissaat

sartaat immikkuullarissusiallu in-oqarfiit ilisarnaataannut pingaa-ruteqarluinnartuuvoq Inoqarfiit ilisarnaataasa nukittorsarneqarnis-saat ikorfartorneqarnissaallu Kom-muneqarfik Sermersuup kis-saatigaa, taamaasilluni inigisap inoqarfiullu naleqassusianik misi-ginissaq annertunerulersissallugu Inoqarfiit pilersaarusiorfiginerini ineriartortitsiffiginerinilu ataatsi-moortumik eqqarsarluni aammalu inoqarfiit ilisarnaataat ataqqillugit pinissaa pingaaruteqarpoq

Illuliortaatsimi politikkimi anguniarneqarpoq:

• inoqarfiit pilersaarusiorfigineri ineriartortitsiffiginerilu inoqarfiit ilisarnaataannik toqqammaveqas-sasut

• illut nutaat illoqannginnersallu oqaluttuarisaanitsinnik pisuunn-guallatsitsinissamik toqqammave-qassasut


NaJuGaQ


Inissiaq pitsaasoq timikkut tarnik-kullu peqqinnerulersitsisarpoq Inissiaq pitsaasoq inummut qulak-keerisuuvoq, inuunerullu inger-larnginut assigiinngitsunut ikor-fartuutaallunilu sammisassanut inissaqartitsisuuvoq, ilaqutariinni immikkut ataatsimoorlunilu alla-nillu peqateqarluni Inissiaq pitsa-asoq ataasiakkaanut avatangiisinut ataatsimoorussassanullu attavili-isuuvoq, pinngortitamut isikkive-qarnikkut inissianullu allanut isik-kiveqarnikkut Peqatigitillugu imminiussuseqarnerit illersorne-qarpoq, kissaatiginngisatit pinave-ersaartinniarlugit silallu pissusaa-nut illersorniarlutit Inissiaq eqimasumik inissisimap-pata, inissiaqarfiit pilersinneqartar-put Inissiaqarfiit toqqissisimaffi-usut eqqaamiorissaarfiusut, illullu akornini uummaariffiunissaq pi-lersissavagut Inuit naapeqatigiiffi-gisinnaasaanik periarfissaqassaaq; oqquiffissalinnik, seqinnisaarfis-salinnik, isikkivigissunik aammalu naapisimaarnissamut toqqissi-simanarlutillu pissusissamisoortu-nik Ineqarfiit angissusiat ilusilersor-nerilu, ilusaat qalipaasersorne-qarnerilu ataqatigiissitsissapput assigiinngisitaartuullutillu, immin-nut ataneqarlutik paasineqarsin-naallutillu Ineqarfiit kikkunnit tamanit tikinneqarsinnaassapput; kaassuartakkanik qamuteqartut tappiitsullu namminneq najukka-minnut taamaallaat isersinnaagin-naratik, aamma allat pulaarnissaa-nut periarfissaqassapput Illut, illuliorfigineqartullu qanit-tumiittullu pissanganartuussap-

Inissiat pitsaassuserlu Inissiaq inuunermi najugassatut, inissialiat toqqissisimanerulersitsisut

• inissiat tamarmik ataqqinassusilim-mik timikkut tarnikkullu inuune-qarnissamut sinaakkutaanissaat

Illuliortaatsimut politikkimi anguniarneqarpoq:

• nutaamik illuliornerit, nutaamik allanngortiterinerit sumiiffimmi pitsaassutsimik ataqqinninneq toqqammavigalugu ingerlanneqas-sasoq, aammalu isigisat atuuffissa-asalu sakkortusarneqarnissaat

• inissiaqarfiit tamarmik ataatsimi-iffissatut ataatsimoorfissatullu, toqqissisimanermut, attaveqarner-mut akisussaassuseqarnermullu si-naakkutaassasut

• inissiaqarfinnik pitsaasunik pilersit-siffissanik takorluugaqarfiusunillu toqqammaviliinissaq, illoqarfiup ilaa-nut pilersaarutit aqqutigalugit inuu-neritta-mut sinnaakkusiisunik

put misigisaqarfiusinnaassallutillu, siunissamilu eriagineqarnissamin-nut piukkunnassuseqassapput, ullutsinnilu aserfallatsaaliorne-qarsinnaassallutik Najugallit mi-sigisimagunik eqqartik toqqis-sisimanartuusoq, taava inuit

sumiiffiullu akornanni attaveqa-tigiinneq annertunerulersarpoq, avatangiisillu paarilluarneqarnissa-annik, ataqqineqarnissaannik aki-sussaaffiginissaannillu misigisima-neq annertunerulersarpoq


BYRUM OG BYLIV IlloQaNNGINNErsaQ amIsut


IlloQaNNGINNErsaQ amIsut

Illut akorngi tassaapput nunaqarfiup illoqarfiullu illoqannginnersai Sumiif-finni taakkunani immitsinnut naapit-tarpugut allanillu naapitaqartarluta, namminiussuseq qimattutullusooq il-lugu inuiaqatigiit sinnerinut akuliulluta inooqataalertarpugut Illoqannginner-saq pitsaasoq ataatsimoornermik, ataqatigiinnermik akisussaassuseqar-nermillu ineriartortitseqataasinnaavoq

Illoqannginnersap pitsassusii piler-sinniarlugit • uku aallaavigineqassapput; nuna-

minertat annertuut portussutsillu inuup timaanut sumiiffimmilu pine-qartumi sammineqartussatut eqqar-saatigineqartunut naleqquttut,

• tamanut tikikkuminartuussaaq inissaqarluarluni, utoqqarmut, meeqqamut, issiavimmik assaka-asulimmik atuisumut tappiitsumul-luunniit naapeqatigiiffiusinnaasoq najoruminartorlu,

• qullilersugaassaaq; illoqanngin-nersat qullilersugaasut ukiuunerani katersuuffiusinnaasarlutillu toqqi-sisimalersitsisinnaasarput, aamma eqqissisimaarfiliortoqarsinnaallu-nilu immikkoortunik pilersitsisoqar-sinnaavoq

• - mikroklima; sumiiffiit oqquartami-ittut seqerngullu kissarfigisaaniittut sivisunerusumik najorneqarsinna-apput ilorrisimaarfigineqarlutik, aammalu nipiliorfiunngitsut sila-annarmillu mingutsitsiffiunngitsut ilorrisimaarnerulersitsisarput, qimakkuminaatsitsisarlutillu

Illoqannginnersat ataqatigiittarput, allaanerlu ajorlutik sumiiffimmiit su-miiffimmut ataqatigiittut Tamannalu illoqannginneranut imminnut atasunik

aqqutissaliornikkut annertunerulersis-sinnaavarput, taamaalilluni sumiiffim-miit sumiiffimmut isumannaatsumik angalaartoqarsinnaanngorlugu lloqannginnersat ilaat timigissarfiusin-naassapput; pinnguarneq arsalerineq, illoqannginnersallu ilai nipaammiunis-samut oqaloqatigeerujoornissamul-luunniit tulluartuusarput Inuit pisari-

Illoqannginnersat illoqarfimmilu inuuneq Illoqannginnersat illoqarfimmilu inuuneq, illoqannginnersani inuit naapiffigisin-naasaat pillugit

• illoqarfitta nunaqarfittalu tama-tigoortuulernissaat, pitsaasunik toqqissisimanartunillu kikkunnul-luunniit atuuttunik illoqannginner-saqarnissaat

Illuliortaatsimut politikkimi siunertaavoq:

• illoqannginnersat pigisavut ukiut inuunermilu qanoq inissisim-affeqarneq apeqqutaatinnagit orniginarsarneqarsinnaassasut, il-loqannginnersanilu inuit biiliunn-gitsut salliutinneqassasut

• Illoqannginnersat atorluarne-qanngitsut ajornanngippat ator-neqarsinnaasunik periarfissar-siuunneqassasut taamaalillutik uummarissarneqarlutik

• illoqannginnersat nutaat siunissa-mi qanoq atorneqarnissaat pitsaas-susissaallu siunniutereerlugit piler-sinneqassasut

aqartitaat kissaataallu assigiinngillat, illoqarfitsialammilu illoqannginnersat assigiinngisitaartut assigiinngitsunik periarfissallit nassaassaasarput, meeqqat, inuusuttut ilaqutariit kiisalu inuuniarnikkut ilungersunartorsiortut inissartinneqartarlutik – sumiiffiit kik-kunniilluunniit naapeqatigiiffiusinna-asut toqqissisimaarfiusinnaasullu


HANDLING EQaluGalINNGuIt Nuuk


Illuliortaaseq pitsaasoq sumiiffim-mik piffissamillu aallaaveqartar-poq Sumiiffimmi oqaluttuarisa-aneq tusaaniarsarigutsigu taakkulu tunngavigalugit sanaartorluta sumiiffimmut akerliunngitsumik sanaartussaagut, oqaluttuarisaane-ralu ingerlateqqillugu Sumiiffimmi silaannaq pillugu ilisimasaqarneq tunngavigalugu sanaartorutta su-miiffik naleqarnerulersissavarput Nutaamik sanaartornitsigut su-miiffimmi qanga pisut ullutsin-neersunik ilasarpavut, ullutsinnilu oqaluttuassartap oqaluttuarinissaa pingaaruteqarpoq, taamaaliorsin-naavugullu tulluusimaarutigalugu Oqaluttuassartaa kinguaariit tulli-uttut nersorniarsinnaasaat Nunatta ilusaa silaannarpullu sana-artoriaatsitsinnut, nunaqarfinnik illoqarfinnillu tunngaviliisarnitsin-nik siusinnerusukkut aalajangiisu-usarput Qaartiterisarneq nutaalia-asunillu sanaartoriaaseqalernikkut taakku tunngavigisarneri ilaatigut qimakkiartuaarpavut, illoqarfiullu ilai sanaartukkallu ilai sumiiffiup qanoq issusaanit aallaaveqarna- • Illut sanaartukkallu nutaat su-

miiffiup pitsaassusiinik qaffas-saasuunissaat, piffissaq atuuttoq eqqumaffigineqassasoq, piffissarlu qaangiutereersoq siunissamilu pi-sussat ataqqineqassasut

piffissaq sumiiffissarluPiffissaq sumilu, pinngortitap atugassarititai periarfissarititaalu pillugit upperin-ninneq

tik, nunarsuatsinnili sumiluunniit sanaartugaasinnaagaluarlutik Ta-matumali kinguneraa sanaartukkat kulturitsinnut kinaassutsitsinnullu attuumassutaarukkiartorsimane-rat, aamma inissiat illoqarfiillu pitsaassuseerukkiartorsimapput, ataatsimoorfeqarnissamullu kaju-missaarerpalaaratik Taamaattumik sumiiffiup pingaarutaasa nutaamik inissaqartinnissaat anguniartari-aqarparput Illuliortaatsimi attassiinnarnissaq nutaaliornissarlu pineqarput, sumi-iffimmilu pitsaaqutit suli pitsann-gorsarnerunissaat tunngaviussal-luni, tassa nunap ilusaa, silaannaq aamma sanaartukkani atortu-lersuutinilu kulturerineqartoq eqqarsaatigalugit Immikkoortup ilaani pitsaaqutit ujartussavagut pitsanngorsaqqillugillu Sanaartuk-kat nunaannaallu akornanni ika-arsaariarnerit ersarissut naleqqut-tullu allanngutsaalineqarnerisigut kiisalu sumiiffiup immikkuullaris-sutai ilusaalu eqqumaffigigaanni tamanna anguneqarsinnaavoq

Illuliortaatsimut politikkimi siunertaavoq:

• Nunap ilusaa pioreersoq sumiif-fimmilu silaannaa aallaavigalugit pilersaarusiortoqartassasoq, sana-artortoqartassasoq atortulersu-isoqartassasorlu


tasIIlamI IlloQarFIup INErIartortINNEQarNEra pIlluGu saQQummErsItsINEQ


Illuliortaatsimut politikki anguniak-kat ilaannik allaaserisaqarpoq Angu-niakkat taakku tamakkerlugit angus-sagutsigit inuiaqatigiit tamakkerlutik suleqatigiissutigisariaqarpaat, inuit ataasiakkat, suliffeqarfiit namminer-sortullu pisortalluunniit peqatigiil-lutik Illuliortaatsimut politikkimut atatillugu ilitsersuutitut najoqquta-tullu atorneqarsinnaavoq, sanaartu-gassatut suliassap tiguneqarneraniit illussamik titartaasup, sanaartortitsi-sup pilersaarusiortullu aalajangigas-sai qanoq ittuusariaqarnersut

Pilersaarummut peqataasut amer-lagaluartut Kommuneqarfik Sermer-sooq maligassiuisuunermi siuttuu-nissaminut periarfissagissaarpoq

Iliuuseqarneq

1. sanaartortitsisutut sanaartuk-kamillu piginnittutut, sanaar-tortitsisut sanaartukkamillu pi-ginnittut anginerujussuit ilaattut kommunip pisussaaffii eqqarsa-atigalugit

2. oqartussatut, pilersaarusiorne-rup ingerlanneqarnerani illulior-taatsip pitsaanerusup siuarsaavi-ginissaa eqqarsaatigalugu

3. Ilitsersuisutut isumassarsisu-tullu, atuarfinni atuartitsinermi, inuiaqatigiinni oqallinnerni aam-ma sanaartortitsisumut ikiuun-nermi

4. sakkussatigut, illuliortaatsimut politikkip pitsanngorsaqqinnis-saanut iliuusissani sakkussaqar-titsinermi


NaluttarFIk malIk

sanatitsisutut illunillu piginnittututSanatitsisutut illunillu piginnittutut angisuutut pisussaaffiit pillugit

Sanatitsisuuneq illunillu piginnit-tuuneq pisussaaffiliipput Illulior-taatsimut politikkeqarnermi anner-tuumik anguniagaqarpugut

Kommuneqarfik Sermersuumit atuarfiit, meeqqeriviit, inissiat kommunimilu sulisunut suliffiit inuttaasunut sanaartorneqartar-put Illuliortaatsimut politikki ator-lugu siunissami pitsaanerusumik sanaartornissatsinnut toqqam-maviliissaagut Siuliani immik-koortuni sisamani anguniakkat siunissami sanaartornermi sulianut najoqqutassatut atorneqarsinnaap-put, tassanilu kommunimi inger-latsivik suliffiup iluani siunnersuis-unullu nakkutiginnittarsinnaalluni

ilaatigut illuliortaatsimut politik-kimi anguniakkat sanaartornermi anguniagassamut malinninnersut misissortarniarlugit

Illorpassuit Kommuneqarfik Ser-mersuumit pigineqarput Piginnit-tutut illunik ingerlatsinissatsinnut aserfallatsaaliuinissatsinnullu aki-sussaavugut, aamma illu allanut siunertanut qaqugu sangutissa-nerlugu nammineq aalajangertar-parput, aammalu naggataatigut qaqugu illu isaterneqassanersoq Illut paarilluarneqanngippata aser-fallallutillu, avatangiisinut pitsa-anngitsumik sunniisarput Kom-munip illuutaasa ilai kulturikkut oqaluttuarisaanikkut illuliornermi-lu kusanartuliatigut annertuumik naleqarput; matumani illut nutaar-luinnaat aammalu nutaanngitsoru-jussuit pineqarsinnaapput

Illuliortaatsimut politikkip aku-ersissutigineratigut illut paarillu-arnissaannut, illut naleqarluartut eriaginissaannut aammalu illut aserfallatsaaliorneqarnissamut pe-riarfissaqanngitsut pissusissamisu-unngitsulluunniit isaternissaannut pisussaavugut

Illoqarfimmik inerisaanermut sanaartorfissagissaanermullu ata-tillugu sanaartugassat angisuut Kommuneqarfik Sermersuumit sanatitsisutut suliarineqartarput Aamma matumani illuliortaatsimut politikki atorneqassaaq Aqqusern-git, kusserngit aamma kuuffissuit pilersuinermilu ledningit inissi-simaffissaasa misigineri, nunamut attaveqarneri, tikeriaannaaneri toqqissisimanarnerilu uuttorlugit aalajangerneqarsinnaapput


tuuJummI INIssIalIortItErNEQ

oqartussatutPilersaarusiorneq aqqutigalugu pitsaanerusumik illuliortaaseqarnissap siuarsar-neqarnissaanut periarfissat pillugit

Kommunimut pilersaarummik kommunimi nunaminertanik atuinernut tamanut aalajangersa-gaqartunut Kommuneqarfik Ser-mersuumit aalajangersaanissaq suliarineqartussaavoq

Periarfissaatillugu illuliortaatsimut politikkimi anguniakkat attuumas-suteqartut Kommunimut piler-saarummi ilanngunneqassapput, taamaalillutik inerisaanissamut pi-tuttorsimaniassammata illuliorta-atsimullu politikkitut ilitsersuutitut atuinnassanngimmata

Nunaminertanut oqartussaqar-fimmi sullissinermi qinnutigine-qartup pilersaarummi aalajanger-sakkat atuuttut malinneqarnersut naliliiffigissallugit periarfissaavoq Pilersaarut aalajangersakkanik il-luliortaatsimut politikkip male-ruarnissaanut pingaaruteqartunik imaqarpat, tunniussinissap nalu-naarutigineqarnissaa sioqqullugu

pilersaarummi pissutsinik aalajan-gersimasunik malinnittoqarnersoq oqartussaqarfimmit uppernarsa-asiortoqarnissaa piumasarineqar-sinnaavoq, imaluunniit sanaartor-nerup aallartinnissaa sioqqullugu uppernarsaatissat tunniuttarnis-saat piumasaqaatinngortinneqar-sinnaalluni

Illoqarfimmik allanngortiterinerni pilersaarutinut anginernut sana-artornernullu atatillugu, sanatit-sisutut attuumassuteqartup piler-saarusiornermut akisussaasuusup kommunimik oqaloqateqarnissani aallartisassavaa Kommunimit kis-saatigineqarpoq illuliornermi kus-anartuliortaatsikkut pitsaassutsit pillugit piumasaqaateqarnissamut oqaloqatigiinnikkut siunnersuisar-nikkullu pisassasut, taamaalilluni politikkimi naleqartitat anguniak-kallu piviusunngortinneqartassam-mata Illoqarfimmik allanngorti-terinermut pilersaarutit angisuut

sanaartornerillu tamakkiisumik pi-lersaarutitaqarnissaat pisariaqar-poq imaluunniit illussanik titarta-asartut unammisinneqarnissaat aallartinneqarsinnaalluni Tama-tuma saniatigut pilersaarutit suk-umiisut eqqarsaatigalugit kommu-nimit najoqqutassaliortoqassaaq Tamatumalu kingorna pilersaarutit sukumiisut pitsaassutsimut piuma-saqaatinik malinnissimanersut ma-linnaavigineqassapput

Siunissami kommunimut pilersa-arutit angisuut illuliortaatsimut politikkimi anguniakkat qanoq ma-linneqartiginersut pissutsit piviusut sanaartorneqartullu eqqarsaati-galugit naliliivigisarnissaat siuner-taralugit, ukiut ingerlareernerini nalilersorneqartalertariaqaraluar-put, aammalu pilersaarut sutigut iluaqutaasimanersoq ilanngullugu, pitsaasuusimanersoq pitsaasuusi-mannginnersorluunniit


paamIuNI INNuttaasut ataatsImIINNErat

Ilitsersuisutut isumassarsiorfittullu Atuarfinni atuartitsinerit, inuiaqatigiinni oqallinnerit sanatitsisullu ikiorneqar-neri pillugit

Illuliortaatsimut politikkip ineri-sarneqarnissaa akuersissutigine-qarneralu innuttaasunut oqari-artuuteqarpoq: Kommuneqarfik Sermersuumi illuliortaaseq pitsa-asoq siuarsarusupparput, pissu-tigalugu inuiaqatigiinnut, ataatsi-mooqatigiinnut aammalu inunnut ataasiakkaanut pingaaruteqarmat pitsaasumillu inerisaalluni Allori-arneq pingaaruteqartuuvoq ukiuni tulliuttuni tamanut paasissutissiis-arnikkut illuliortaaserlu pitsaasoq pillugu oqallilluarnikkut malinnaaf-figineqartariaqartoq

Kommunimi meeqqat tamaasa meeqqat atuarfianni ilinniagaqar-

nissaat Kommuneqarfik Sermer-suumit akisussaaffigineqarpoq Qulakkeertariaqarparput meeqqat tunngaviusumik atuarnerminni il-luliortaaseq paasisimasaqarfigile-riissagaat Illuliortarnermi kultu-rerput, qanga maannakkullu pisut ilinniassagaat, aammalu init pitsa-asut nuannaarnermut takorluuisin-naassutsimullu qanoq iluaqutaati-gisut misigisaqarfigissagaat

Sanatitsisumut siunnersuineq aqqutigalugu illuliortaatsip pi-tsaasup siuarsarnissaanut Ko-mmuneqarfik Sermersuumit kaammattuisoqassaaq; pisortat namminersortullu eqqarsaatigalu-

git Illuliortaatsimut politikki akuer-sissutigisimagipput sanatitsisumut ilisimatitsissutigissavarput, aamma politikkip malinnissaa eqqarsaa-tigalugu pilersaarusiornermi pis-sutsit allanngortinneqassanersut naliliinissamut sanatitsisut neqero-orfigineqarsinnaapput

Kommunimit illuliortaatsimut po-litikki ikorfartorneqarsinnaavoq ilaannikkuinnarlu illuliortaatsimut nersornaammik nersorinnittarluni


sakkussatIlluliortaatsimut politikkip iliuuseqarnissamut sukumiisunik sakkussaqarluni inerisaqqinnissaa pillugu

Una »Kommuneqarfik Sermersuup Illuliortaatsimut politikkia« immik-koortoq siulleq ilanngussartaqann-gitsoq akuersissutigeqqaarneqas-saaq Ukiuni tulliuttuni ilanngussat arlallit Iliuusissami sakkussatut atorneqarsinnaasut akuersissutigi-neqarnissaat anguniagaavoq

– eriaginninnissamut pilersaaru-titSakkussat pitsaasut tassaasinnaap-put illunik eriagisassatut toqqar-neqarsimasunik misissuinermi atugassat Matumani tamanut nassuiaatigisinnaavarput sooq eriagisassaanersut; illu kulturikkut oqaluttuarisaanermi sukkut immik-kuullarequteqarnersoq, Aamma imaassinnaavoq sakkussat tamanut illunillu piginnittunut anngussiniar-nermi atugassat aamma siunissami illunik eriagisassanik naliliinissami ingerlatsivimmi atugassat

– assersuutitut katersatSakkussatut assersuutaasinnaavoq illuliortaaseq pitsaasoq, tassanilu

takussavarput sooq illuliortaaseq pitsaasuunersoq, aammalu illu-liortaatsimut politikkimut sukkut attuumassuteqarnersoq Aamma imaassinnaavoq sakkussaq atuar-fimmi atuartitsinermi atugassaq, aamma ingerlatsivimmit oqartus-saqarfimmillu siunnersuinissamut isumassarsiortitsinissamullu pisari-aqartitsisoqaraangat Illuliortaatsip pitsaasup qanoq ittup assersuuti-gineqarnerata akuersissutigineqar-nerani tamat peqqinnartumik oqallinnissaannut kinguneqartus-saavoq

Assersuutitut katersat tassaasinna-apput inissianut inissiaqarfinnullu tunngasut, aammalu katersat allat tassaasinnaapput illoqarfimmi il-loqannginnersanik takutitsisut nas-suiaateqartullu: Suut pitsaasumik

sunniuteqarpat suullu pitsaavalla-anngitsumik sunniuteqarpat? Qule-quttat sisamarisinnaavaat sanaar-tukkat nunatallu akornanni pissutsit

Katersaalluartut Kommuneqarfik Sermersuumut illuliortaaseqarner-mi ilitsersuutaalluarsinnaapput

– illuliortaatsimi nersornaatIllulianut, sanaartukkanut imaluun-niit atortussaateqarnermi sanaartuk-kat iluatsilluartut pillugit arlalitsigut assigiinngitsutigut illuliortaatsimi nersorinnittoqarsinnaavoq Illulior-taatsimi nersorinninnermi kommu-nimit pilersaarut aalajangersimasoq atorlugu tamanut oqallissaarissaaq oqartoqarluni isumaqarluta taman-na pitsaasuusoq nassuiarlugulu sooq taamaannersoq Nersorinnin-nitsigut sanatitsisussat kaammat-tussavagut suli assoroornerussasut, nerioqqullugit immaqa ullut ilaanni nersornaatisisinnaasut

paamIuNI oQaluFFIk

qaqortoq nuuk -...

Documents