pyetje dhe përgjigjje nga politika ekonomike 2

8/17/2019 Pyetje Dhe Përgjigjje Nga Politika Ekonomike 2

1/11

65 Pyetje dhe Përgjigje nga POLITIKA EKONOMIKE

1.Cili eshte dallimi mes d!trines li"erale dhe asaj !enj#iane.$

%&allimi ne mes te !etyre d!trina'e eshte se aj Li"erale m"eshtetet ne nje sistemE!nmi! !( shtetin(! nderhyn dhe se Kn!(rren)a eshte Pltesisht e lire* !(rse ajKenjiane a+ ,inter'en)iniste-+arasheh se nderhyrja e shtetit ne E!nmi eshte edmsdshme dhe se 'etem me dren e shtetit m(nd te arijme s(!ses ne l(te !(nderKri#es dhe re)esinit.

/.CIlat jan +r"lemet 0e sd me se sh(mti e m(ndjn sh0rin "ash!hre.$ %Pr"lemet me te medha 0e e M(ndjne sh0erine "ash!hre jane Inla)ini*Pa+(nesia* 2h+en#imet +er Armatim* &ei)iti 3(4hetr* areria dhe Pa"ara#ia* Ndtja erethit7Am"ientit* reg(llati'a2hteterre e 3i#nesit.

8.Cilat janë !m+nentet e e!nmis se a+li!(shme.$ %3artesit 9ellimet Instr(mentet rethi 7 Am"ienti

:.2i ndahet "egatia e +rdh(ar.$ %;nde Kryesre* ;nde . &eini)ini I 0ellime'e ne e!nmin e a+li!(shme$ %Me 0ellimet ne E!nmine e A+li!(eshme nen!(+tjme nje gjendje te ardhshme e )iladeshirhet te arrihet* e )ila ndryshn nga e tanishmja* dhe e )ila n(! reali#het,senderthet- 'et'eti( nga +r)eset e ndryshme 0e ngjajne* +r arrihen me a!)in ted"ishem dhe te +er"ash!et te te gjith s("je!te'e 'endimarrese.

?. Cilat janë rganet shtetrre si "artse te e!nmisë se a+li!(shmë.$%K('endi Organi me I larte ligj'enes* 9e'eria rgani e!#e!(ti' I !('endit dheMinistritedhe rganet tjera administrati'e ne !(ader te 9e'erise.

1@. Kara!teristi!at e d!trines li"erale janë.$%Msnderhyrja e 2htetit ne E!nmi 2hteti sa me larged(art nga E!nmia* e+rimi I Kn!(rren)es se lire ne E!nmi*E!nmija Li"erale ne E!nmine e Lire* dra e +a+are e +ad(!shme.


2/11

11. Cilat janë masat +er sta"ili#imin e treg(t.$%a- Masat Administrati'e* "- Masat E!nmi!e* )- Masat me !ara!ter aatsh!(rter* d-Masat me !ara!ter aatgjat 1/. Nga )ilt a!tr 'aret str(!t(ra e treg(t$%a-ellimi dhe 2tr(!t(ra e +rdhimit te e!nmise* "-Lartesia e te te ardh(ra'e

!m"etare dhe sh+erndarja e tyre* )-Pajisja te!ni!e e treg(t* d-;a!tri s("je!ti'*e-Km(ni!a)ini

18. Kn)e+ti i shtetit dhe mir0enies7s)iale.$%2hteti I Mire0enies 2)iale* m(nd te +er)a!thet shteti 0e !(jdesette sig(rje nje jetesete +ershtatshme nrmale +er shtetasit* me synimin e arritjes te mire0enies se +ergjithshmete tyre. 1:. Cili eshte 0ellimi I dgana'e m"rjtese$%9ellimi i &gana'e m"rjtese a+ E!nmi!e eshte m"rjtja dhe n4itimi i #h'illimit tee!nmise !m"etare.

15. Cilat janë rmat +er te sh+reh(r 'leren e nde'e +rdh(ese$

%lera ;(rni#(ese* lera e Tanishme ,reale-* lera e re dhelera e Treg(t. 16. Cilat janë 'etit e !n'ergjimit te !a+itali#mit dhe s)iali#mit "ash!hrë$% a-nen'i#hen Bngjashmerite e ngrit(ra te dyja sisteme'e res+e!ti'isht 'ijat e +er"ash!eta. "- !a+itali#mi +itn gjithnje e me sh(me 'eti te s)ialimit* ndersa s)ialimi + itngjithnje e mesh(me 'eti te !a+itali#mit "ash!e!hr.

1. K(+timi7deini)ini i sh0eri'e a!sinare$% 2h0erite A!sinare +ara0esin rmen rganiati'e te ndermarje'e te medha 0ermhen me "ash!imin e sh(me !a+itale'e ne nje te +er"ash!et 0e 0(het Ka+italiA!sinar 1>. Cilat janë 0ellimet e e!nmisë se a+li!(shme$%2htimi7 rritja e!nmi!e e +rdhimit te te mira'e materiale i+rdhimi i ++(llsise i +er)jell(r me ni'el te larte te +(nesimit Aari#em ei!ase!nmi!* Ni'el sta"il te 0mime'e* Liria e!nmi!e* Ndarja e drejte e te ardh(ra'e itimit* 2ig(ria E!nmi!72)iale* 3ilan)in ra)inal te tregetise nder!m"etare dhe te +agesa'e* E!lgjia rrethi i shendsh i +(nes "animit dhe +ergjithesisht rrethit jetesr.

1?. Djate sele!sinimit te instr(mente'e d(het te +as(r +arasyshë$%&(het +as(r +arasysh dy anë Pliti!72)iale dhe Te!ni!e

/@. Marre Dl"alisht eg#istjne / !n)e+te !ryesre te Pri'ati#imit.

%1- Mdeli i +ri'ati#imit te sh+ejte ne+ermjet !n)e+tit te B2h! Tera+ise i njh(r meemrin mdeliB3ig73ang /- Mdel i +ri'ati#imit grad(al* i njh(r me emrin mdeli Bste+ "y ste+

/1. Cilat janë masat 0e harmni#jn ra+rtin mes ertes dhe !er!eses$%Masat Administrati'e

//. Ne+ermjet !(jt "ehet +as0yra reale e 0d 'endi$

/8. Cilat janë !ara!teristi!at e +er"ash!ta te shtetit dhe mir0enies.$


3/11

%a- Kryerjen e (n!sinit s)ial +er sig(rimin e jeteses se +ershtatshme te shtete'e dheminim(min e te !e0ija'e a+ '(ajtje'e. "- 2istemi i mjete'e ;inan)iare te a+r'(ara* )- 2her"imet s)iale ne te gjitha ni'elet estr(!t(res 2)iale.

/:.9!a !a then e!nmisti ameri!anë .Para0itja e d!trina'e e!nmi!e 0e +as0yrjnë rlin e shtetit dhe nderhyrjenshtetit ne e!nmi ne !(+timin mdern eshte e lidh(r më.$%&!trina inter'en)iniste &!trinen Kenj#iane.

/?.Ndarja e e!nmis !m"tare si+as +arimit (n!sinal.$%a-2e!tri i +rdhimtarise* "-Te hyrat dhe te dalat e P+(llsise* )-Te hyrat dhe te dalat elemenje'e G+rdh(ese* d-Kns(mi +ersnal dhe i +er"ash!et* e-2e!tri i In'estime'e*-2e!tri i marredhenie'e me "ten.

[email protected] janë !m+nentet e !ns(mit inal.$%a-Kns(mi +ersnal "-Kns(mi shteterre*)-In'estimet

81.Ne !(ader te sistemit de'i#r dhe te (n!sinimit te ti*dis+#itat ligjre jan at te mete )ilat rreg(llhen 0eshtjet$

Pagesat ne aari#em me "ten* "lerja dhe shitja e de'i#a'e* itimi dhe dis+nimi Ide'i#a'e* menyra e (n!sinimit te treg(t te de'i#a'e dhe letra'e me 'lere.

8/.9ysh ndahen dganat si+as menyres se 'e+rimit.$%a-&ganat dieren)iale "-&ganat +reeren)iale 88.9ysh !lasii!hen "artsit e e!nmis se a+li!(shme.$%a-Organet shteterre* rganet +liti!7j(ridi!e* rgani#atat +liti!e "-Organiatat nder!m"etare*


4/11

)-Tr(+at +erati'e ndermarrjet

8:.2mithi !nstatn se indi'idin dhe !a+italistin +er t( marr me a!ti'itet e "i#nes e n4isin6 mti'e$%a-Egimi* "-Ainiteti* )-&eshira +er liri* d-Ndjenja +er !rre!tesi* e-2h+rehja e +(nesdhe -Ainiteti +er tregti.

85.Mdeli Djerman i sisteme'e e!nmi!7s)iale.$%a-Knsiderhet mdel i e!nmise s)iale te treg(t* "-2hteti a!ti'isht ndi!n ne0mimet* dganat* dhe nrmat te!ni!e te +rd(!te'e* )-Mdeli (n!sinn me sintagmenmire0enie +er te gjithe* mire0enie ne+ermjet gares !n!(r(ese ne treg.

86.Cilat janë !ara!teristi!at e 0ellime'e e!nmi!7+rdh(se.$%a-Ge+en +er tere territrin e 'endit* +r m(nd te i+en edhe +er regjine te )a!t(ara "-I +er!asin r)a'e +rdh(ese te sh0erise* )-Gane te !(anti(!(eshme 7 mateshme 8.=!a !(+tjm me "egati te +rdh(ar.$%Me "egati te +rdh(ar !(+tjme te gjitha te mirat material 0e jane re#(ltat i +(nes senjeri(t.

8>.2i ndahen ndet !ryesre.$%a-;ndet !ryesre ne Lemenjte E!nmi! "-Te mirat +("li!e*)-Lemenje Ge!nmi!

8?.Li"erali#imi si d!trin e!nmi!e !( !a lind*!(r dhe !(sh eshte +era0s(s.$%Li"erali#mi lindi ne she!(llin - me +era0es(es te tij Adam 2mith dhe &a'idi)ard.

:@.K(+timi i instr(mente'e Intrana)inale.$%Keta instr(mente i reg(lljne marredheniet e!nmi!e ne tere territrin e shtetit* +rm(nd tireg(lljne edhe 3renda regjinit te tij* se!trit a+ deges me 0ellim 0e telehteshet 0ar!(llimi7le'i#ja e mallra'e* !a+italit* njere#'e* ide'e* etj. :1.9ar rgani#ate eshte APEC7(.$%APEC eshte Organi#ata A#iati!7Pa)ii!e +er 3ash!e+(nim E!nmi!* 1> 2hteteanetare* mes te )ila'e edhe ,2F3A* Kina* Ga+nia-.

:/.2i I ndanë instr(mentet !reditr7mnetare +resri Kir)hen.$%a-F(ate dhe !redite shteterre* "-O+era)inet ne treg(n e ha+(r* )-Instr(mentet !reati'e "an!are* d-Instr(mentet 0endi!jne ne h(ate dhe !redite e Instit()ine'e tjera

:8.Per 9ar "ejn marr'eshje rgani#atat 0e hyjnë ne !artele.$

%a-Karteli +er !(i#imin e 0mime'e* "-Karteli ne !(i#imin e +rdhimit* )-Karteli +erndarjen e tregje'e* d-Karteli +er shryteimin e +atente'e dhe li)en)a'e.

::.Prej sa lljë a!sinaresh +er"ehet sh0ria !maditre.$%a-te "rendshem* "-te jashtem :5.=!a !(+tjm me mdelin e e!nmis se treg(t.$%E!nmia e treg(t si+as !ara!terit eshte Li"eral* e ne +i!+amje te!ni!e m"eshtetet neterine e e!(ili"tit te +ergjithshem. Ne mdelin e e!nmise se treg(t* ligjet e!nmi!e,erta dhe !er!esa-'e+rjne ne menyre te lire.


5/11

:6.Ne sa ni'ele ndahet sistemi "an!ar.$%a-Ni'eli i +are* 3an!at 9endrre a+ 3an!at Emet(ese* "-Ni'eli i dyte* te gjitha lljet e 3an!a'e dhe instit()ine'e tjera ;inan)iare.

:.=ar (n!sinesh !ryen "an!a 0endrre e nje shteti.$

%a-E drejta +er te emet(ar ,shty+(r- +ara ne trajta 'al(te #yrtare shteterre ne mnedhadhe !artmnedha* 0e sher"ejne si mjet #yrtar i +ageses. "-2ig(rn li!(iditen e sistemit "an!ar si ate !m"etar eshte edhe ate nder!m"etar*)-M"i!e0yr +(nen e "an!a'e !mer)iale* d-3en Li)en)imin e "an!a'e Kmer)iale*e-(ajtjen dhe dis+i#itimin e metale'e isni!e* dhe +ara0et rlin e Ar!es 2hteterre.

:>.Cili eshet rli I "an!a'e te ni'elit te dyte dhe si themelhen.$%li i "an!a'e te ni'elit te dyte eshte te ndihmjne ++(llaten me r(ajtjen e +ara'e dheme dhenien e !redi'e +er ++(llaten e atij shteti !( 'e+rjne dhe se at rmhen melejen,li)en)imin- e "an!es 0endrre. Per te themel(ar !et llje te "an!a'e*themel(esi,a+ themel(esit- d(het te sig(rjne nje sh(me te !a+italit themeltar* lartesinee se )iles e )a!tn "an!a 0endrre.

:?.Cilat janë lajmet e mira +remt(se dhe te !0ija sh0ets(se.$

%Lajmet e mira ,Premt(ese-a-2htimi i +rd(!ti'itetit te +(nes* "- 2htimi I te ardh(ra'e reale ,+aga'e- +er "anre*)-2htimi i +(nesimit*d-2htimi i e4+rtit te +rd(!te'e ind(strial e-Permisimi i +#ites se e!nmise !m"etare ne tregetine "terre. %Lajme te !e0ija ,2h0etes(ese- a-enia e te ardh(ra'e7+ageses* "-2htimi i ngar!eses !redit(re ne ra+rt me te ardh(ren* )-2htimi i +(nes jashte rarit* d-2htimi7rritja e +a+(nesise* ne 'end te +(nesimit te +lte* e-enia e standardit te ++(llsise* etj.

5@.=!a jan dat e!nmi!e dhe sa llje te tyre eg#istjnë.$%Odat E!nmi!e jane instit()ine te !ara!terit +("li!7j(ridi!* harmni#jne interesat e'e0anta te anetare'e te saje me interesat e sh0erise &alljme &y ti+e Odash a-Odat E!nmi!e E'r+iane Kntinentale* "-Odat E!nmi!e Angl 7 2a!sne

51.=ysh ndahet rethi i e!nmis se a+li!(shme.$

%a- Fa+siren rrethin i#i! "- rethin e!nmi! sh0err 5/.2i "ehet #gjedhja*sele!sinimi dhe +erdrimi i instr(mente'e.$%Hgjedhjen e instr(mente'e gjegjesisht sele!sinimin e tyre e "ejne s("je!tet e +liti!ese!nmi!e* 2ele!sinimi "ehet nga dy ane Anen Pliti! 2)iale dhe anen Te!ni!e* Perdrimisi+as dijenis se* a-0are eshte intensiteti i instr(mente'e* "-!(r d(het +erdren7a+li!heninstr(mentet* )-si te !(+thet !m+limentariteti i tyre.


6/11

58.Ndarja e e!nmis !m"tare si+as +arimit te!nlgji!.%a- Ind(stria e 4ehtaria* "- 3(j0esia dhe +esh!imi*)- Pylltaria*d- E!nmia e jra'e*e-Ndertimtaria* - Km(ni!a)ini dhe lidhjet* g- Tregtia* h- Fteleria dhe t(ri#mi* i-Hejtaria.

5:.Cilat janë +er+arsit e mdelit te +ri'ati#imiBste+ "y ste+B.$

%2e +ari* ne rend te +are 'e ei!asitetin e!nmi! dhe atesimin e e!nmise !m"etare* 2e dyti* niset nga a!ti se ndrrimet e instit()ine'e te treg(t dhe (tja e sistemit te ri te'lera'e n(! m(nd te "ehet 3renda nates* 2e treti* n(! e mhn e!#istimin e +rnes +("li!e a+ shteterre te ndermarjet e medha dhe at me rendesi itale.

55.Per te +as(r s(!ses +r)esi I +ri'ati#imit d(het te ngerthej ne 'ete$1.reg(llati'en j(ridi!e* /.9asjen e!nmi!e* 8.Per)a!timin e +eri(dhes !hre*:.9eshtjet e +rnes dhe te +rnesise* 5.Hgjidhjen e mdelit te +ri'ati#imit etj.

56.=!a +ara0et !(rsi de'i#rë dhë si ndahet$

%K(rset de'ire m(nd te jene a-;i!se dhe Indi'id(ale* "-te Lljlljshme dhe ;i!se* )-ni!e dhe resh0itese.

5.Cilet janë treg(esit te )ilet merren me +er)a!timin e ni'elit jetsrë$%a-Treg(esit e Pergjithshem* "-Treg(esit &ieren)ial* )-Treg(esit e P(nes* d-Treg(esitPliti!72h0err.

5>.=!a janë "(rsat dhe si ndahen$%3(rsat jane tregje te +erhershme ne te )ilat 'e+rjne reg(lla dhe (#ansa te 'e0anta* 3(rsat ndahen nea-al(t7&e'i#re "-3(rsat ee!ti'e)-3(rsat e mallra'e7+rd(!te'ed-3(rsat e sher"ime'e 5?.Cilat janë ndermarrjet e 'gla si+as (ninit e(r+ian$%At ndermarje te )ilat !ane te +(nes(ar deri 5@ +(netr te +erhershem a+ te +er!hshem* 0ar!(llimi 'jetr ne te )ilat n(! !aln milin e(r* a+ "ilan)i 'jetr igjendjes se tyre n(! !aln 'leren +rej 5milin e(r. [email protected] janë rmat e ndermarrje'e ne rethanat "ash!hre$a-ndermarrjet e +a'ar(ra indi'id(ale* "-sh0eria me +ergjegjesi te !(i(ara* )-sh0eria me +ergjegjesi te +a!(i#(ara* d-sh0erite a!sinare'e*

e-sh0erite !manditre.

61.Cili eshte rli I rgani#ates nder!m"tare te +(nës$%li i Organi#ates eshte 0e me marre'eshje nder!m"etare te sig(rje !(shte me te mirate +(nes dhe +#ites me te mire te +(netre'e.

6/.Cili !a 0en 0ellimi I rgani#atës +er #h'illim e!nmi! dhe "ash!+(nimë$%9ellimi i !esaj rganiate !a 0ene 0e te +er+je!et +er nje integrim e!nmi! ndermjet /:shtete'e anetare te saj.


7/11

68.Ndarja e e!nmis !m"tare si+as +arimit inst(t()inal$%Ndahet nea-Ndermarrje*

"-E!nmi shte+ia!e*)-Instit()inet e administrates se +ergjithshme*d-E!nmi shatare*e-O"je!tet e tjera.

6:.9ar rgani#ate eshte OPEC7(.$%Organi#ata e 'ende'e Ara"e +rdh(ese te nates. e themel(ar me 1?6? ,Ira!(* Ara"ia2a(dite* . ;a!tret 0e e !(shte#jne tregetine e jashtme$

a-2h+erndarja e +a"ara"arte e +as(ri'e natyrre* "-Hh'illimi I +a"ara"arte dhe !(shtet endryshme te +rdhimit* )-Ni'eli I sh+en#ime'e te +rdhimit* d-Hh'illimi I

!m(ni!a)init etj.

6?.Kns(mi Persnal$

Para0et !ns(min e +ergjitheshem te ++(llesise se nje 'endi ne +eri(dhe te )a!t(ar

!hre. M(nd te themi se +er"ehet +rej dy !m+nenta'e !ryesre Prej mjete'e

mnetare dhe +rej !ns(mit natyrr.

@. Kns(mi 2htetrr$Para0et ate rme te +ltesimit te ne'ja'e te ++(llesise 0e n(! m(nd te rgani#hen


8/11

indi'id(alisht* e 0e jane ne interes te +ergjitheshem te ++(lates se atij 'endi. Per"ehet +rej / !m+nent'e !ryesr

1.Kns(mi I +er"ash!et7 me te )ilat mjete #h'illhen 'e+rimtarite +("li!e* 0e sher"ejne

+er +ltesimin e ne'ja'e te +er"ash!eta e 0e +er"ehet nga !et lemenj shendetsia*arsimi* !(lt(ra* sh!en)a* m"rjtja s)iale* !(lt(ra i#i!e* arti etj.

/.Kns(mi I +ergjitheshem 0e e +er"ejne mjetet e dhena +er 'e+rimtari j+rdh(ese e0e jane te ne'jshme +er jeten e +erditshme te ++(llesise si) jane rganet shtetrre

Administrata* gjy0et* rganet +era0s(ese* rgani#atat sh0erre* sig(rimi* date!nmi!e* m"rjtja ++(llre etj.

1. Per!(i#imi I e!nmise Km"etare$E!nmine !m"etare e +er"ejne te gjitha te mirat materiale* si dhe +ersnat i#i! dhe

j(ridi! 0e !ryejn 'e+rimtari e!nmi!e dhe sher"ime te ndryshme "renda !(ij'e te

shtetit te )a!t(ar* e te )ilet gjenden nen j(ridi!sinin e tij.

/. Instr(mentet Inter'en(ese$

Ket instr(mente +er !ah natyra jane !m+le!s dhe gl"al* +er !ah !ara!teri jane3(4hetr dhe Mnetar* dire)t 'ijne nga +(shteti +("li) dhe me ndihmen e tyredrejt+ersedrejti +re!et ne "a#en e sistemit e!nmi!. ,Kj +erdret !(r shteti deshirn te

ndihmj ndnje deg te e!nmise a+ deshirn ta r(aj standardin e ++(llesise-.

8. Instr(mentet nga gr(+i I inan)a'e +("li!e$Ket instr(mente !ane te "ejne me te hyrat dhe te dalat +("li!e te shtetit dhe saldn e

tyre. Ne !(ader te !etij gr(+i te instr(mente'e "ejne +jese instr(mentet e +liti!es is!ale

,dganat* a!)i#at* tatimet* ta!sat e ndryshme-. Instr(mentet nga gr(+i I inan)a'e +("li!e jane !m+eten)e e shtetit* +r m(nd tJi n4jerrin edhe +rej ni'elit me te (lte.

:. K(+timi I masa'e$

Me masa nen!(+tjm +erdrimin e instr(mente'e ne mment te )a!t(ar me 0ellim te!ryerjes se nje a+ me sh(me detyra'e. Masa ne e!nmine e a+li!(eshme m(nd te jete

a- #'glimi I tatimit ne te ardh(ra se a+r'imi I "(4hetit etj* "- he0ja e ndnje mase +sh

he0ja e !ntrllit dire!t.

5. Organi#ata e K3 +er 3(j0esi dhe sh0im ,;AO-$

2eline e !a ne me* &etyrat e saja jane a- te ndi!j ne rritjen e sh+ejte te +rdhimtarise

"(j0esre ne shtetet e +a#h'ill(ara* "- te +ermirsj (sh0imin e ++(llesise ne !et 'ende.

;AO (shtrn edhe !et a!ti'itete7;inan)n +rje!te ne rreg(llimin e t!es*

73en tharjen e !eneta'e*

7M"rn t!en nga 'ershimet*7H"atn regjistrin e +rd(!te'e "(j0esre me metdlgji (ni!e ne +r+r)ine "terre.


9/11

6. Kneren)a e K3 +er Tregti dhe Hh'illim ,NCTA&-$e!mandimet e a+r'(ara nga !j !neren)e jane a!(ltati'e. Kj !neren)e

anga#hhet +er eliminimin e dis+r+r)ine'e te medha ne ni'el te #h'illimit e!nmi!

ne mes shtete'e.NCTA& !a 1@ antare dhe a!ti'itetin e tij e #h'illn ne+ermes gjashte !misine'e

a-!misini +er lende te +ara* "- !misini +er +rd(!te ind(striale* )- !misini +ersher"im dhe inan)imin e tregtise* d- !misini +er !m(ni!a)in ajrr* e- !misini +er

transer te te!nlgjise dhe "ash!+(nimin ne mes te 'ende'e ne #h'illim dhe - !mitetis+e)ial +er +reeren)e.

. 9!a thte Igr Tmas +er minim(nin jeti!$Minim(mi jeti! +ara0et nje ni'el te tille minimal te ardh(rash 0e lejn dhe "ene te

m(nd(r e!#isten)en elementare minimale material te njeri(t. Te ardh(rat me te (lta sesa

minim(m I 'ends(r I e!si#ten)es d te tht rre#i!im I jetes se njeri(t.

>. K(+timi I sistemit de'isr$

2istemi de'isr +ara0et nje 'arg dis+#itash ligjre me te )ilat rreg(llhet dhe !(i#het0ar!(llimi I mallra'e dhe sher"ime'e* te it(arit dhe te dis+n(arit me de'i#a dhe me "ten e jashtme.

?. Kara!teristi!at e sistemit e!nmi!7s)ial$1. Prna* /.Per+(nimi dhe shryte#imi I inrmati'e* 8.Pr)esi I marrjes se 'endime'e*

:.reg(llat e sjelljes.

>@. Ne'jat !ryesre te ++(llesise$

1. Ne'jat +arsre ,(sh0imi* 'eshm"athjet* "animi etj-

/. Ne'jat dytsre ,+(shimet 'erre* (dhetimet e ndryshme etj-

8. Ne'jat l(!s#e.

>1. 2i ndi!n treg(esi I +(nes ne +er)a!timin e ni'elit jetsr$

Me !ete treg(es +er)a!then !(shtet e +(nesimit* te +a+(nesise* !(shtet e 'endit te

+(nes* !ha e +(nes* +(shimi ne +(ne* +ershtatja e 'endit te +(nes* msha ne ra+rt me'endin e +(nes* m(ndesit e +ershtatjes se 'endit dhe te detyra'e.

>/. Masat 0e ndi!jne ne tregetin e jashtme te mallra'e$1. Tregtia e lire*

/. Tregtia +rte!siniste.

>8. K(+timi I ni'elit jetesr$ Ni'eli jetsr I ++(llesise se nje 'endi 'aret nga sh!alla e #h'illimit te r)a'e +rdh(ese

te 'emdit +er!ates* ne nje ane dhe ne anen tjeter sh+reh sh!allen sasire dhe )ilesre te

+erm"(shjes se ne'ja'e material dhe jmateriale te njeri(t.

>:. &ganat si+as 0ellimit$

1. Dogana fiskale ,mjetet nga !et dgana I gr(m"(lln 'etem shteti me rganet


10/11

+er!atse dhe I sher"ejne +er +ltesimin e ne'ja'e te +ergjithshme dhe te +er"ash!eta te ++(llesise- dhe

/. Dogana mbrojtse apo ekonomike ,!ane +er 0ellim m"rjtjen dhe n4itjen e #h'illimit

te e!nmise !m"tare.Me dgana e!nmi!e rritet atesia !n!(rr(ese e e!nmise se'endit ne treg(n e "rendshem dhe treg(n nder!m"tar-.

>5. &ganat si+as rigjines se mallra'e$

1. &ganat e!s+rt(ese*/. &ganat im+rt(ese*

8. &ganat transite.

>6. &ganat si+as menyres se dganimit$

1. Doganat Ad valorem ,me ane te !etij dganimi #"athen ne menyre te "ara"arte dhe

njesj ne te gjitha lljet e mallra'e* edhe +se 0mimet e tyre m(nd te jene te ndryshme-dhe

/. Doganat specifike ,te )ilat +er dallim nga dganat si+as 'leres* jane me te nderli!(ara*

se+se +er)a!then +er 0d llj malli 'e0 e 'e0-.

>. &ganat si+as menyres se 'e+rimit$

1. Doganat diferenciale ,te )ilat !ara!teri#hen me 0asje te ndryshme te dganimit te

mallit* 'aresisht nga )ili 'end 'jen ai mall* ne menyre te drejt+erdrejt a+ mendermjets(es me 0ar mjete te !m(ni!a)init trans+rthet etj- dhe

/. Doganat preferenciale ,ne te )ilat ne essen)e +ara0esin dgana dieren)iale* me

tenden)e 0e nje 'end a+ nje llj I )a!t(ar I mallit te a'ri#het ne !rahasim me 'endina+ lljin e mallra'e te tjere-.

>>. Partite Pliti!e dhe 2indi!atat$

Partite 0e jane ne +(shtet* ne+ermjet +arlamentit dhe ministri'e anga#hhen nereali#imin e +rgrame'e te tyre e!nmi!e* !( rendsi te 'e0ant ne sistemet +l(raliste !a

edhe +#ita.

Sindikata eshte rma me mas'i!e e rgani#imit te +(netr'e* !et rgani#ata !ane0ellime te !jarta e!nmi!e* +liti!e dhe s)iale.

>?. Lljet e ndermarrje'e si+as rmes rgani#ati'e$1. Ndermarrjet ne +rnesi +("li!e*

/. Ndermarrjet +ri'ate dhe

8. Ndermarrjet e +er#iera.

?@. ;rmat tjera te ndermarrje'e ne !het "ash!hre$

a-. Ndermarrjet e +a'ar(ra indi'id(ale*

"-. 2h0eria me +ergjegjesi te !(i#(ar*)-. 2h0eria me +ergjegjesi te +a!(i#(ar*

d-. 2h0erite a!sinare*

e-. 2h0erite !manditre.

?1. 9!a jane Kartelet$


11/11

Karteli +ara0et rmen me te hershme dhe me te thjeshte te "ash!imit te ndermarrje'e!a+italiste ne sh0erite a!sinare ,mn+le-. Ne !artele ndermarrjet e "ash!(ara

rmalisht m"ajne stat(sin e +a'aresise. Kartelet rmhen nga dy a+ me sh(me

ndermarrje 0e !an 0ellim te reali#jn arritjet e tyre aariste ne (sha te )a!t(ara dhe tearrijne rritjen e +ritit. ;itimi ndahet ne menyre +r+r)inale ne mese antare'e.

?/. 9!a jane Tr(stet$

Tr(stet +ara0esin "ash!imin e disa ndermarrje'e te se njejtes dege ne nje ndermarrje te +er"ash!et me 0ellim te 'enies se mn+list ne treg* +er dallim nga !artelet !( itimi

ndahet +r+r)inalisht* te! tr(stet e!stra+riti I ndermarrje'e me renta"ile derdhet a+

a!(m(lhet ne ndin e tr(stit.

?8. 9!a jane Kn)ernet$

Kn)ernet +ara0esin rmen me te larte te "ash!imit te ndermarrje'e ne e!nmine etreg(t. Me rastin e "ash!imit ne Kn)erne ndermarrjet e h(m"in +a'aresine e tyre

j(ridi!e* +er dallim nga tr(stet !et( "ash!hen ndermarrjet e +rile'e te ndryshme.

?:. 9!a jane Kr+ratat$Kr+ratat jane rme e re e "ash!imit te ndermarrje'e e )ila illi +as l(tes se dyte

"terre ne 'endet e #h'ill(ara. 2tat(sin e !r+rata'e e ge#nin at ndermarrje 0e ne

!(ader te disa lemenje'e e!nmi! rgani#nin 'e+rimtari e!nmi!e 0e !ishin !ara!terte ndermarrje'e shteterre 0e d te thte se (dhehi0eshin nga rganet shteterre. Ne

!r+rata "ash!hen ndermarrjet e +rile'e te ndryshme me 0ellim te rritjes se +ritit

dhe dminimit te treg(t.

?5. 9!a eshte Flding($

Flding( +ara0et sh0eri e )ila ne +as(rin e 'et !a 'etem a!sine te sh0eri'e tjera a+

ne +as(rine e se )iles +jesen me te madhe te a!sine'e e +sedjn sh0erit tjera.Flding( !ryen 'e+rimtari inan)iare ne interest e sh0eri'e 0e I (dhehe0 dhe I

!ntrlln.

?6. K(rset de'i#re$

Gane instr(mente te 'e)anta dhe n(! ndahen ne gr(+e te +sa0me. Kane tri !ara!teristi!a

te rendesishme% Gane intstr(mente te rta*

% 3ejne ndryshime te (0ishme ne e!nmine !m"tare dhe

% Ndi!jne ne menyre emti'e nga se me !et sh+rehet ra+rti I 'al(tes !m"tare

me 'al(ta tjera.

pyetje dhe përgjigjje nga politika ekonomike 2

Documents