pueraria mirifica extract on germination and growth of ......effect of pueraria mirifica extract on...

ปญหาพิเศษปรญิญาตร ีภาควิชาพชืสวน

เรื่อง

ผลของสารสกดักวาวเครือขาวตอการงอกและการเจริญเติบโตของตนกลาลิ้นจี ่

Effect of Pueraria mirifica Extract on Germination and Growth of Lychee Seedling

โดย นางสาวจิตรลดา บุตรภักดีธรรม

ควบคุมและอนุมัติโดย

................................................... วันที่ ............ เดือน .................... พ.ศ. ............... (ผศ.ดร. กฤษณา กฤษณพุกต)

................................................... วันที่ ............ เดือน .................... พ.ศ. ............... (อาจารยปยะณัฎฐ ผกามาศ)

ผลของสารสกัดกวาวเครือขาวตอการงอกและการเจริญเติบโตของตนกลาลิ้นจ่ี

นางสาวจิตรลดา บุตรภักดีธรรม

บทคัดยอ

ศกึษาผลของสารสกดักวาวเครือขาวตอการงอกและการเจริญเติบโตของตนกลาลิน้จี่ รวมถึงผลในการชวยยืดอายกุารเก็บรกัษาเมลด็ลิ้นจี่ทีจ่ะใชเปนตนตอ เพื่อประโยชนในการวางแผนการผลิตตนกลาลิ้นจี่ใหเปนไปตามที่ตองการ เริ่มทําการทดลองเดือนมิถุนายน พ. ศ. 2545 สิ้นสุดการทดลองเดือนสิงหาคม พ. ศ. 2545 ที่แปลงทดลอง 1 และหองปฏิบัติการทางสรีรวิทยา ภาควิชาพืชสวน คณะเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร วิทยาเขตกาํแพงแสน จ.นครปฐม โดยแบงเมล็ดเปน 3 กลุม ไดแก กลุมที1่ เมล็ดที่แชน้ํากลั่น กลุมที่ 2 เมลด็ที่แชสารสกดักวาวเครือขาวความเขมขน 10 เปอรเซ็นต และกลุมที่ 3 เมล็ดที่แชสารสกัดกวาวเครือขาวความเขมขน 20 เปอรเซ็นต วางแผนการทดลองแบบ Completely randomized design หลังแชเมลด็ 1 ชั่วโมง นําเมลด็ไปเกบ็ที่อุณหภูมิ 5 องศาเซลเซียส แลวนํา เมล็ดมาเพาะหลงัเก็บไว 14 21 และ 28 วัน พบวา สารสกดักวาวเครือขาวไมมีผลชดัเจนตอการงอกและการเจริญเติบโตของตนกลาลิ้นจี่เมื่อเก็บไวเปนเวลานาน แตชวยกระตุนการงอกและการเจริญเติบโตในเมล็ดลิ้นจี่ที่เกบ็ไวในระยะเวลาที่สั้นกวา โดยเมลด็ที่แชสารสกัดกวาวเครือขาวความเขมขน 10 เปอรเซ็นต และเก็บไวเปนเวลา 14 วัน มีเปอรเซ็นตการงอก ดชันีการงอก และน้ําหนักสดตนกลามากที่สดุ คือ 100 เปอรเซ็นต 3.1 และ 2.3 กรัม ตามลําดับ สวนความสูงตนกลาเมื่อมีอายุ 4 สัปดาห พบวามีความแตกตางอยางมีนัยสําคัญทางสถิติเมื่อเทียบกบัเมล็ดที่แชน้ําเปลาในเมล็ดซึ่งเก็บไวที่ 21 วัน โดยเมลด็ที่แชน้ํากลัน่มีความสูงมากที่สุด คือ 11.6 เซนติเมตร คําสําคัญ : การงอกของเมลด็ การเจรญิเติบโต กวาวเครือขาว ลิ้นจี่ Litchi chinensis Sonn. สาขาวิชา : สรีรวิทยา ปญหาพิเศษ : ปริญญาตรี ภาควิชาพืชสวน มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร อาจารยที่ปรึกษา : ผศ. ดร. กฤษณา กฤษณพุกต ปที่พิมพ : 2546 จํานวนหนา : 22

Effect of Pueraria mirifica Extract on Germination and Growth of Lychee Seedling Miss Jitlada Bootpugdethum

Abstract

The study on effect of Pueraria mirifica extract on seed germination of lychee and growth after

germination was conducted to extend storage period of lychee seed for rootstock utilization. The experiment was done during June to August 2002 at the experimental field 1 and Physiology Laboratory, Department of Horticulture, Faculty of Agriculture, Kasetsart University, Kamphaeng Saen Campus, Nakhon Pathom. Seeds were separated 3 groups, group 1) seeds were soaked in pure water, group 2) seeds were soaked in 10 % Pueraria mirifica extract and group 3) seeds were soaked in 20 % Pueraria mirifica extract. The experiment was set in Completely randomized design. One hour after put seeds in different solvents, they were dried under shade and kept at 5 oC and seeding after kept for 14, 21 and 28 days. The results showed that Pueraria mirifica extract had no significant effect on germination and growth of lychee seedling which kept for longer days but it promoted germination and growth of lychee seeds which kept for shorter days. Seeds soaked in 10 % Pueraria mirifica extract and kept for 14 days gave the highest germination, germination index and fresh weight of seedling which were 100 %, 3.1 and 2.3 g, respectively. Among lychee seeds that kept for 21 days, the weight of seedling after growing for 4 weeks were significant difference which the seeds soaked in water gave the highest height about 11.6 cm. Keyword : Germination, growth, Pueraria mirifica, litchi, Litchi chinensis Sonn. Field : Physiology Degree : B.S. (Agric.), Department of Horticulture, Kasetsart University. Advisor : Assist.Prof.Dr. Krisana Krisanapook Year : 2003 Pages : 22

1

คํานํา

กวาวเครือขาวเปนพืชตระกลูถ่ัว อยูในวงศ Papilionoideae มีช่ือวิทยาศาสตรวา Pueraria mirifica ช่ือสามัญคือ White Kwao Krua ลักษณะเปนไมเถาเนื้อแข็ง ลําตนเกลี้ยง มีหัวใตดินขนาดใหญทําหนาทีส่ะสมอาหาร กิ่งออน ยอดออน กานชอดอกและกลีบเลี้ยงมีขนสั้น ๆ ใบประกอบแบบขนนก มใีบยอย 3 ใบเรียงสลับกัน ใบยอยรูปไข ใบยอยคูขางเบีย้ว ปลายใบแหลม ดอกเปนชอแยกแขนง ออกตามซอกใบยาวไดถึง 30 เซนติเมตร ดอกรูปดอกถั่วสีมวง (มูลนิธิมหาวิทยาลัยมหิดล, 2544) ลักษณะของหวัเกดิเปนชวง ๆ ตามความยาวของราก ซ่ึงรูปรางและขนาดไมมีความแนนอน เชน ทางภาคเหนือและภาคตะวันตกหวักวาวเครือขาวจะกลมมน ขณะที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือมหีัวกวาวเครือขาวที่ยาวรี เปนตน ผิวมีทั้งเรียบ เปนคลื่นและเปนจีบ ขนาดมีทั้งเปนกอนเล็กถึงขนาดใหญมากกวา 70 กิโลกรัม ในธรรมชาติกระจายพันธุดวยเมล็ด (จิระศกัดิ์และไพฑูรย, 2543)

กวาวเครือขาวเปนพืชสมุนไพรที่รูจักและมีการใชมานานในฐานะสมนุไพรอายวุัฒนะ บํารุงรางกาย แกโรคตาฟาง ตอกระจก บาํรุงโลหิต ทําใหความจําดี ฯลฯ ปจจุบนัไดมีนกัวจิัยใหความสนใจพฒันานําสารออกฤทธิ์บางอยางที่ออกฤทธิ์เหมือนฮอรโมนเพศหญิงจากหัวกวาวเครือขาวมาใชปองกันการเกิดมะเร็งในสตรีวัยหมดประจาํเดือน สารสําคัญในหวักวาวเครือขาวเปนสารกลุมไฟโตเอสโตรเจน สารออกฤทธิ์ที่สําคัญคือ miroestrol มีความแรงใกลเคียงกับฮอรโมนในเพศหญิงอยางเดนชัด (มูลนิธิมหาวิทยาลัยมหิดล, 2544) จากการทดลองในสัตวพบวาหัวกวาวเครือขาวมีผลขยายขนาดเตานม ทําใหเกิดการแทง ยับยั้งการใหนม ใชคุมกําเนิดในสัตวได เชนในหมู เปนตน นอกจากนั้นในนกกระทายังพบวากวาวเครือขาวมีผลทําใหนกกระทามีภูมิคุมกนัลดลงดวย (จิระศกัดิแ์ละไพฑูรย, 2543)

จากงานคนควาวิจัยดังกลาวขางตนทําใหทราบวาในหัวกวาวเครือขาวมฮีอรโมนที่ชวยใหเกิดการเปลีย่นแปลงตาง ๆ ในรางกายของสัตวบางชนิดและคนอยางหลากหลาย ซ่ึงปจจุบันไดมีการศึกษาและสกัดสารออกฤทธิ์ตาง ๆ ในกวาวเครือขาวอยางกวางขวาง แตยังไมมกีารทดสอบสารออกฤทธิ์จากกวาวเครือขาวที่มีตอพืช ซ่ึงคาดวาในหวักวาวเครือขาวอาจจะมีฮอรโมนที่เปนประโยชนกับพืช เนื่องจากกวาวเครือขาวเปนวัสดุธรรมชาติ สารที่ไดสกัดมาจากบรเิวณหัวซ่ึงเปนรากสะสมอาหารนอกจากจะมีสารออกฤทธิ์คลายฮอรโมนในสัตวแลวก็นาจะมีสารออกฤทธิ์ที่คลายฮอรโมนพืชหรืออาจมีสารที่เปนประโยชนตอพืชบางก็ได จึงไดทําการทดลองศึกษาผลของกวาวเครือขาวตอการงอกและการเจริญเติบโตของตนกลาล้ินจี่พันธุฮงฮวย ซ่ึงล้ินจี่ (Litchi

2

chinensis Sonn.) เปนไมผลยืนตนในวงศ Sapindaceae มีช่ือสามัญหลากหลายแตที่นิยมเรียกคือ Litchi และ Lychee (กลุมเกษตรสัญจร, 2530) ล้ินจี่พันธุฮงฮวยเปนไมผลที่สําคัญทางเศรษฐกิจของไทย (Subhadrabandhu, 1990) โดยปกติแลวการขยายพนัธุล้ินจี่นิยมใชวิธีเสียบกิ่งหรือการตอกิ่งเขากับตนตอที่มีรากแข็งแรง ทนโรค เจริญเติบโตเร็ว ซ่ึงล้ินจี่พันธุฮงฮวยเปนพันธุทีไ่ดรับความนยิมอยางมากในการใชเปนตนตอเพื่อเสียบกิ่งพนัธุดีเพราะมลัีกษณะของตนตอที่ดีดังกลาว (ศรีมูล, 2531) โดยตนตอลิ้นจี่จะมาจากการขยายพันธุดวยการเพาะเมล็ดซึ่งทาํไดงาย รวดเร็วประหยัดทัง้เวลาและตนทนุ ไดจํานวนตนในปริมาณที่มาก แตเนือ่งจากลิ้นจี่เปนไมผลกึ่งรอน ซ่ึงเมล็ดเปนประเภท recalcitrant คือ เมล็ดจะสูญเสียความมีชีวิตถาความชื้นลดลงเกินจุดวิกฤต (Roberts, 1973) ทําใหไมสามารถเก็บรักษาไวไดนานเหมือนเมล็ดแหง (Orthodox seed) ทั่วๆไป จงึไมสะดวกในการเก็บรักษาเมล็ดไวสําหรับเพาะ โดยเฉพาะในระยะเวลานาน ๆ

ดังนั้น การศึกษาครั้งนี้จงึมีวัตถุประสงคเพื่อศึกษาผลของสารสกัดจากกวาวเครือขาวตอ การยืดอายุการเก็บรักษา การงอก และการเจริญเติบโตหลังการงอกของเมล็ดล้ินจี่ เพื่อเปนประโยชนในการวางแผนการเพาะตนตอลิ้นจี่ใหเปนไปตามเวลาและปริมาณที่ตองการ

3

อุปกรณและวิธีการ การเตรียมเมล็ด

ทําการแกะเมล็ดจากผลลิ้นจีพ่ันธุฮงฮวยท่ีแกจดั นํามาลางใหสะอาด จากนั้นผ่ึงลมในที่รม 2 ช่ัวโมง จากนั้นทําการแชเมล็ดในสารละลายตางๆดังนี ้ ทรีตเมนตที่ 1 แชเมล็ดในน้าํกลั่นนาน 1 ช่ัวโมง ทรีตเมนตที่ 2 แชเมล็ดในสารละลายกวาวเครือขาวความเขมขน 10 เปอรเซ็นต นาน 1 ช่ัวโมง ทรีตเมนตที่ 3 แชเมล็ดในสารละลายกวาวเครือขาวความเขมขน 20 เปอรเซ็นต นาน 1 ช่ัวโมง

โดยแตละทรีตเมนตจะใชเมล็ดประมาณ 200 เมล็ดซับเมล็ดพอหมาด แลวแยกเก็บเมล็ดแตละทรีตเมนตในถุงพลาสติกใสปดสนิท เก็บรักษาในหองเย็นที่อุณหภูมิ 5 องศาเซลเซียส นําเมล็ดมาทดสอบ ดังนี้

1. เปอรเซ็นตความชื้นในเมล็ด

หลังเก็บรักษาเมล็ดล้ินจี่เปนเวลา 2 3 และ 4 สัปดาห นําเมล็ดจากแตละทรีตเมนตแบงเปน 3 ซํ้า ซํ้าละ 3 เมล็ด รวม 9 เมล็ด/ทรีตเมนต ใชกรรไกรตัดกิ่งแบงเมล็ดออกเปน 4 สวน ช่ังน้ําหนักสด จากนั้นนาํเขาตูอบอุณหภูมิ 103 องศาเซลเซียส เปนเวลา 24 ช่ัวโมง ( ISTA, 1996 ) จากนั้นนําออกมาชั่งน้ําหนักแหง นําขอมูลที่ไดคํานวณหาเปอรเซน็ตความชื้นของเมล็ด โดย

เปอรเซ็นตความชื้นของเมล็ด = น้ําหนกัสด – น้ําหนกัแหง x 100

น้ําหนกัสด 2. การงอกของเมลด็

ทําการเพาะเมล็ดล้ินจี่ในถาดหลุมโดยแตละทรีตเมนตที่ผานการเก็บรักษาเปนเวลา 2 3 และ 4 สัปดาห แบงเปน 3 ซํ้า ซํ้าละ 10 เมล็ด ใชวัสดุเพาะคือทรายและขุยมะพราวรอน อัตราสวน 1 : 1 เพาะเมลด็ลึกประมาณ 1 นิ้ว รดน้ําใหชุม วางไวภายในโรงเรือนพรางแสง จากนั้นวัดการงอก

4

ของเมล็ดล้ินจี่พันธุฮงฮวย โดยเริ่มนับจํานวนตนกลาที่งอกพนดนิขึ้นมาในทุกวันจนครบ 2 สัปดาหหรือเมื่อตนกลางอกจนครบทุกตน แลวนําจํานวนตนกลาที่งอกมาคํานวณหาเปอรเซน็ตการงอกและดัชนีการงอก ดังนี ้

เปอรเซ็นตการงอก = จํานวนตนที่งอก x 100

จํานวนเมล็ดทั้งหมด ดัชนีการงอก = ผลบวกของ จํานวนตนที่งอกในแตละวนั จํานวนวนัหลังเพาะ

3. การเจริญเติบโตของเมล็ดหลงัการงอก

เมื่อตนกลาที่เพาะแตละชุดมีอายุครบ 1 เดือน ทําการยายกลาจากถาดหลุมลงปลูกในถุงดํา โดยมีวัสดุปลูก คือ ดิน ขี้เถาแกลบ และปุยคอก อัตราสวน 1 : 1 : 1 หลังยายกลาแตละชุดลงถุงดําไปแลว 2 สัปดาหนํามาวัดความสูงตน โดยวดัจากโคนตนไปถึงยอด และเมื่อตนกลาอายุได 4 สัปดาห ทําการถอนตน รากลางใหสะอาด นํามาวดัความสูงตนโดยวดัจากโคนตนชิดเมล็ดไปจนถึงยอด นบัจํานวนใบ ช่ังน้ําหนกัสดโดยตัดสวนของใบเลี้ยงออกกอนทําการชั่ง

4. เปอรเซ็นตการรอดตายหลงัยายกลา

ในสัปดาหที่ 2 หลังยายกลา นับจํานวนตนกลาที่รอดตาย ซ่ึงมีลักษณะของตนทีแ่ข็งแรง

สมบูรณ แลวนํามาคํานวณเปอรเซ็นตการรอดตาย ดังนี ้

เปอรเซ็นตการรอดตาย = จํานวนตนกลาที่รอดตาย x 100 จํานวนตนกลาทั้งหมด

วางแผนการทดลองแบบ Completely randomized design โดยเปรยีบเทียบคาเฉลี่ยดวยวิธี

Duncan’s Multiple Range Test

5

สถานที่ทําการทดลอง แปลงทดลอง 1 และหองปฏิบัติการทางสรีรวิทยา ภาควิชาพืชสวน คณะเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร วิทยาเขตกําแพงแสน จ.นครปฐม ระยะเวลาทําการทดลอง เดือนมิถุนายน – เดือนสิงหาคม พ.ศ. 2545

6

ผล จากการศึกษาผลของสารสกัดกวาวเครือขาวตอคุณสมบัตติาง ๆ ของเมล็ดล้ินจี่พันธุฮงฮวยที่ทําการเก็บรักษาไวเปนเวลา 14 21 และ 28 วัน ไดผลดังตอไปนี ้ 1. เปอรเซ็นตความชื้น

เปอรเซ็นตความชื้นของเมล็ดล้ินจี่ที่เก็บไว 21 วัน มีความแตกตางกนัอยางมีนัยสําคญัทางสถิติ โดยเมล็ดที่แชน้ํา (control) มีเปอรเซ็นตความชื้นสูงที่สุดคือ 48 เปอรเซ็นต ขณะที่เมล็ดล้ินจี่ในทุกทรีตเมนตที่เก็บไว 14 และ 28 วัน เปอรเซ็นตความชื้นไมแตกตางกันอยางมนียัสําคัญทางสถิติ (ตารางที่ 1)

2. เปอรเซ็นตการงอกและดัชนกีารงอก

พบวาเมล็ดล้ินจี่ในแตละทรตีเมนตที่เก็บไว 14 วัน มคีาดัชนีการงอกและเปอรเซน็ตการงอกแตกตางกนัอยางมีนยัสําคัญทางสถิติ โดยในทรตีเมนตที่แชเมล็ดดวยสารสกดักวาวเครือขาวความเขมขน 10 เปอรเซ็นต ใหเปอรเซ็นตการงอกดีที่สุด คือ 100 เปอรเซ็นต รองลงมาคือเมล็ดที่แชดวยสารสกัดกวาวเครือขาวความเขมขน 20 เปอรเซ็นต มเีปอรเซ็นตการงอก 93.3 เปอรเซ็นต ซ่ึงทั้งสองทรีตเมนตนี้ใหเปอรเซ็นตการงอกดีกวา control (ตารางที่ 2) สวนเมล็ดล้ินจี่พันธุฮงฮวยท่ีเก็บไว 21 และ 28 วัน พบวาเปอรเซ็นตการงอกในแตละทรีตเมนตไมมีความแตกตางกนั สําหรับดัชนีการงอกนั้น พบวา เมล็ดที่เก็บไว 14 วันและแชดวยสารสกัดกวาวเครือขาวความเขมขน 10 เปอรเซ็นต มีดัชนีการงอกสูงที่สุดคือ 3.1 รองลงมาคือเมล็ดที่แชดวยสารสกัดกวาวเครือขาวความเขมขน 20 เปอรเซ็นต (ตารางที่ 3) ซ่ึงทั้งสองทรีตเมนตนี้ใหดัชนีการงอกดีกวา control แตเมื่อเกบ็เมล็ดไวนานขึ้น คือ 21-28 วัน พบวาทั้งคาเปอรเซ็นตการงอกและดัชนีการงอกไมมคีวามแตกตางกันทางสถิติในทั้ง 3 ทรีตเมนต (ตารางที่ 2 และ 3)

3. น้ําหนักสดตนกลา สําหรับน้ําหนกัสดตนกลาอายุ 4 สัปดาห พบวาเมล็ดที่เก็บไว 14 วนัมีความแตกตางอยางมีนัยสําคัญทางสถิติในทั้ง 3 ทรีตเมนต โดยเมล็ดทีแ่ชสารสกัดกวาวเครือขาวความเขมขน 10

7

เปอรเซ็นต มีน้ําหนกัสดตนกลามากที่สุดคือ 2.3 กรัม ขณะที่เมล็ดทีเ่กบ็ไวนาน 21 และ 28 วัน ไมมีความแตกตางกันอยางมนีัยสําคัญทางสถิติในทั้ง 3 ทรีตเมนต (ตารางที่ 4) 4. ความสูงตนกลา พบวาความสูงตนกลาอายุ 2 สัปดาหของแตละทรีตเมนตหลังจากเก็บไว 21 วัน และ 28 วัน มีความแตกตางกันอยางมนียัสําคัญทางสถิติ โดยตนกลาจากเมล็ดที่เกบ็ไว 21 วัน ทรีตเมนตที่เปน control ใหความสูงตนกลามากที่สุดคือ 10.1 เซนติเมตร รองลงมาคือ ทรีตเมนตที่แชในสารสกดักวาวเครือขาวความเขมขน 20 เปอรเซ็นต ใหตนกลาสูง 9.4 เซนติเมตร ขณะที่ทรีตเมนตที่แชในสารสกัดกวาวเครือขาวความเขมขน 10 เปอรเซ็นต ใหความสูงตนกลานอยที่สุดคือ 8.6 เซนติเมตร สวนตนกลาจากเมล็ดที่เก็บไว 28 วันนัน้พบวา เมล็ดทีแ่ชสารสกัดกวาวเครือขาวความเขมขน 10 เปอรเซ็นต ใหความสูงตนกลามากที่สุดคือ 9.8 เซนติเมตร รองลงมาคือเมล็ดที่แชสารสกัดกวาวเครือขาวความเขมขน 20 เปอรเซ็นต (9.7 เซนติเมตร) ซ่ึงทั้งสองทรีตเมนตนี้ใหคาความสูงตนกลามากกวา control มากซึ่งสูงเพียง 7.6 เซนติเมตร เทานั้น ในขณะที่เมล็ดที่เก็บไว 14 วัน ทั้งสามทรีตเมนตไมมคีวามแตกตางกนัอยางมีนยัสําคัญทางสถิติ (ตารางที่ 5) เมื่อพิจารณาความสูงของตนกลาอายุ 4 สัปดาห พบวาเมล็ดชุดที่เก็บไว 21 วันเทานั้นที่มีความแตกตางอยางมีนัยสําคญัทางสถิติในทั้ง 3 ทรีตเมนต โดยทรตีเมนตที่แชเมล็ดในสารสกัดกวาวเครือขาวความเขมขน 10 เปอรเซ็นต ใหความสูงตนกลานอยที่สุดคือ 10.3 เซนติเมตร ขณะที่ control ตนกลามีความสูงมากที่สุดคือ 11.6 เซนติเมตร สวนเมล็ดที่เกบ็ไว 14 และ 28 วันนั้นทั้ง 3 ทรีตเมนตไมมคีวามแตกตางกันทางสถิติ (ตารางที่ 6) 5. เปอรเซ็นตการรอดตายหลงัยายกลา

พบวาเมล็ดที่เก็บไว 21 วัน เปอรเซ็นตการรอดตายหลังยายกลามีความแตกตางกนัอยางมีนัยสําคัญทางสถิติ โดยเมล็ดที่แชสารสกัดกวาวเครือขาวความเขมขน 20 เปอรเซ็นต มีเปอรเซ็นตการรอดตายสงูที่สุดคือ 100 เปอรเซ็นต รองลงมาคือ control และเมล็ดแชสารสกัดกวาวเครือขาวความเขมขน 10 เปอรเซ็นต มีเปอรเซ็นตการรอดตาย 93.0 และ 85.1 เปอรเซ็นตตามลําดับ สวนเมล็ดที่เก็บไว 14 และ 28 วัน เปอรเซ็นตการรอดตายหลังยายกลาไมมีความแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติ (ตารางที่ 7)

8

ตารางที่ 1 เปอรเซ็นตความชื้นของเมล็ดล้ินจี่พันธุฮงฮวย หลังจากแชดวยสารสกัดกวาวเครือขาว

ความเขมขนตางๆ และเก็บไวที่ระยะเวลาตางกัน

ระยะเวลาการเก็บเมล็ด (วัน)

Treatment

14 21 28

control 47.1 48.0a1/ 47.2 แชสารสกัดกวาวเครือขาว 10 % 49.5 47.5a 46.6 แชสารสกัดกวาวเครือขาว 20 % 47.4 45.6b 47.8

F-test ns * ns % CV 2.2 0.7 1.9 ns ไมมีความแตกตางทางสถิติ

* มีความแตกตางทางสถิติ อยางมีนัยสําคัญที่ระดับความเชื่อมั่น 95 % 1/ คาเฉลี่ยที่ตามดวยตัวอักษร ที่เหมือนกนัในแนวตั้งไมมีความแตกตางกันทางสถิติที่ระดับ ความเชื่อมัน่ 95 % เปรียบเทียบโดยวิธี Duncan’s Multiple Range Test

9

ตารางที่ 2 เปอรเซ็นตการงอกของตนกลาล้ินจี่พันธุฮงฮวย หลังจากแชดวยสารสกัดกวาวเครือขาว

ความเขมขนตางๆ และเก็บไวที่ระยะเวลาตางกัน

ระยะเวลาการเก็บเมล็ด (วัน)

Treatment

14 21 28

control 83.3b1/ 93.3 96.7 แชสารสกัดกวาวเครือขาว 10 % 100.0a 90.0 96.7 แชสารสกัดกวาวเครือขาว 20 % 93.3b 100.0 93.3

F-test * ns ns % CV 3.0 4.1 4.9 ns ไมมีความแตกตางทางสถิติ


10

ตารางที่ 3 ดัชนีการงอกของเมล็ดล้ินจี่พันธุฮงฮวย หลังจากแชดวยสารสกัดกวาวเครอืขาว

ความเขมขนตางๆ และเกบ็ไวที่ระยะเวลาตางกัน

ระยะเวลาการเก็บเมล็ด (วัน) Treatment 14 21 28

control 2.3b1/ 2.8 1.5 แชสารสกัดกวาวเครือขาว 10 % 3.1a 2.6 1.7 แชสารสกัดกวาวเครือขาว 20 % 2.6ab 3.2 1.4

F-test * ns ns

% CV 6.5 11.3 11.0 ns ไมมีความแตกตางทางสถิติ * มีความแตกตางทางสถิติ อยางมีนัยสําคัญที่ระดับความเชื่อมั่น 95 % 1/ คาเฉลี่ยที่ตามดวยตัวอักษร ที่เหมือนกนัในแนวตั้งไมมีความแตกตางกันทางสถิติที่ระดับ ความเชื่อมัน่ 95 % เปรียบเทียบโดยวิธี Duncan’s Multiple Range Test

11

ตารางที่ 4 น้ําหนักสด (กรัม) ของตนกลาล้ินจี่พันธุฮงฮวยอายุ 4 สัปดาห จากเมล็ดล้ินจี ่

ที่แชสารสกัดกวาวเครือขาวความเขมขนตางๆ และเก็บไวที่ระยะเวลาตางกัน


control 2.0b1/ 2.8 2.6

แชสารสกัดกวาวเครือขาว 10 % 2.3a 2.5 2.4 แชสารสกัดกวาวเครือขาว 20 % 1.9b 2.4 2.4

F-test * ns ns % CV 14.7 20.4 18.7

ns ไมมีความแตกตางทางสถิติ * มีความแตกตางทางสถิติ อยางมีนัยสําคัญที่ระดับความเชื่อมั่น 95 % 1/ คาเฉลี่ยที่ตามดวยตัวอักษร ที่เหมือนกนัในแนวตั้งไมมีความแตกตางกันทางสถิติ ที่ระดับความเชื่อมั่น 95 % เปรียบเทยีบโดยวิธี Duncan’s Multiple Range Test

12

ตารางที่ 5 ความสูง (เซนติเมตร) ของตนกลาล้ินจี่อายุ 2 สัปดาห จากเมล็ดล้ินจี่ที่แช

สารสกัดกวาวเครือขาวความเขมขนตางๆ และเก็บไวที่ระยะเวลาตางกัน


control 9.4 10.1a1/ 7.6b แชสารสกัดกวาวเครือขาว 10 % 8.4 8.6b 9.8a แชสารสกัดกวาวเครือขาว 20 % 8.5 9.4ab 9.7ab

F-test ns * * % CV 12.7 12.4 12.5 ns ไมมีความแตกตางทางสถิติ


13

ตารางที่ 6 ความสูง (เซนติเมตร) ของตนกลาล้ินจี่อายุ 4 สัปดาห จากเมล็ดล้ินจี่ที่แช

สารสกัดกวาวเครือความเขมขนตางๆ และเกบ็ไวที่ระยะเวลาตางกัน


control 10.3 11.6a1/ 10.3 แชสารสกัดกวาวเครือ 10 % 10 10.3b 10.4 แชสารสกัดกวาวเครือ 20 % 9.9 10.9ab 10.7

F-test ns * ns

% CV 9.8 10.9 8.8

ns ไมมีความแตกตางทางสถิติ * มีความแตกตางทางสถิติ อยางมีนัยสําคัญที่ระดับความเชื่อมั่น 95 % 1/ คาเฉลี่ยที่ตามดวยตัวอักษร ที่เหมือนกนัในแนวตั้งไมมีความแตกตางกันทางสถิติ ที่ระดับความเชื่อมั่น 95 % เปรียบเทยีบโดยวิธี Duncan ’s Multiple Range Test

14

ตารางที่ 7 เปอรเซ็นตการรอดตายของตนกลาล้ินจี่พันธุฮงฮวยอายุ 4 สัปดาห จากเมล็ด

ล้ินจี่ที่แชสารสกัดกวาวเครือขาวความเขมขนตางๆ และเก็บไวที่ระยะเวลาตางกัน


control 78.3 93.0ab1/ 80.0

แชสารสกัดกวาวเครือขาว 10 % 69.6 85.1b 81.7 แชสารสกัดกวาวเครือขาว 20 % 71.7 100.0a 86.7

F-test ns * ns % CV 15.4 3.2 9.8

ns ไมมีความแตกตางทางสถิติ * มีความแตกตางทางสถิติ อยางมีนัยสําคัญที่ระดับความเชื่อมั่น 95 % 1/ คาเฉลี่ยที่ตามดวยตัวอักษร ที่เหมือนกนัในแนวตั้งไมมีความแตกตางกันทางสถิติ ที่ระดับความเชื่อมั่น 95 % เปรียบเทยีบโดยวิธี Duncan ’s Multiple Range Test

15

วิจารณ 1. เปอรเซ็นตความชื้น

พบวาเปอรเซน็ตความชื้นทัง้ 3 ชวงเวลาที่เก็บเมล็ดใกลเคียงกันในทกุทรีตเมนต ยกเวน เมล็ดชุดที่เก็บไว 21 วัน แตโดยภาพรวมพบวา สารสกัดกวาวเครือขาวไมมีผลตอการเพิ่มหรือลดความชื้นในเมล็ดล้ินจี่แตอยางใด ความชืน้ของเมล็ดล้ินจี่ระหวาง 45-50 เปอรเซ็นต เปนระดบัความชื้นที่เหมาะสมตอการงอกของตนกลาล้ินจี่อยูแลว เนื่องจากที่ความชื้นในระดับนี้เมล็ดล้ินจี่สามารถงอกไดคอนขางดีใกลเคียงกัน (80-90 เปอรเซ็นต) ซ่ึงเมล็ดประเภท recalcitrant ในวงศเดียวกับล้ินจี ่เชน เงาะนั้น พบวาที่ระดับความชื้นนอยกวา 20 เปอรเซ็นต เปนความชื้นวิกฤตซึ่งเปนอันตรายตอเมล็ด (Chin, 1975)

2. เปอรเซ็นตการงอก

พบวาสารสกัดกวาวเครือขาวความเขมขน 10 และ 20 เปอรเซ็นต ไมมีผลตอเปอรเซ็นตการงอกในเมล็ดล้ินจี่ที่เก็บไวนาน ๆ 21 และ 28 วัน แตมีผลในเมล็ดล้ินจี่ทีเ่ก็บไวระยะสัน้ ๆ คือ 14 วัน โดยสารสกัดกวาวเครือขาวความเขมขน 10 เปอรเซ็นต ใหเปอรเซ็นตการงอกสูงที่สุดถึง 100 เปอรเซ็นต รองลงมาคือเมล็ดที่แชสารกัดกวาวเครือขาวความเขมขน 20 เปอรเซ็นต แสดงวาสารสกัดกวาวเครอืขาวความเขมขนต่ําๆนาจะมีผลดีตอการงอกของเมล็ดล้ินจี่เมื่อเปรียบเทียบกับ control เมื่อพิจารณาเปอรเซน็ตการงอกของเมล็ดชุดที่เกบ็ไว 21 และ 28 วัน พบวาเปอรเซ็นตการงอกของทุกทรีตเมนตอยูในระดับที่คอนขางสูง ซ่ึงขัดแยงกับงานทดลองของอัมรินทร (2523) ที่พบวาเมล็ดล้ินจี่เมื่อเก็บไวนาน 21 และ 28 วัน เปอรเซ็นตการงอกจะคอย ๆ ลดลง ในสวนของผลที่ไมสอดคลองกันนี้นาจะมีสาเหตุมาจากเมล็ดล้ินจี่ที่ใชในการทดลองนี้ไมไดถูกนํามาเก็บไวที่อุณหภูมิต่ําเพยีงอยางเดียว แตมีการแชเมล็ดในน้ํากลั่นและสารสกัดกวาวเครือขาวเปนเวลา 1 ช่ัวโมงกอนเกบ็รักษา ทําใหเมล็ดมกีารดูดน้ําเขาไป และการเก็บเมล็ดในถุงพลาสติกใสทันทีหลังจากแชเมล็ดชวยรักษาระดับความชืน้ภายในเมล็ดไวได ดังนั้น เมื่อเก็บเมล็ดไวนานถึง 28 วันเมล็ดล้ินจี่จึงยงังอกไดดี (80-100 เปอรเซ็นต)

16

3. ดัชนีการงอก ดัชนีการงอกของเมล็ดล้ินจี่ทีแ่ชในสารสกดักวาวเครือขาวที่ความเขมขนตาง ๆ พบวา ผลที่

ไดสอดคลองกับเปอรเซ็นตการงอก คือเมล็ดที่เก็บไวเพยีง 14 วันและแชสารสกัดกวาวเครือขาวใหดัชนีการงอกสงูกวา control ซ่ึงกวาวเครือขาวอาจมีสารบางตัวโดยเฉพาะสารควบคุมการเจริญเติบโตที่ชวยสงเสริมการงอก เชน จบิเบอเรลลิน (Gibberellins : GA) ซ่ึงชวยสงเสริมการงอก (Jaime and Gad, 1995) และมีผลอยางมากตอการเจริญเติบโตของตนกลาในระยะแรก (Copeland, 1976) ดังนั้นอาจทําการทดลองในสวนนีเ้พิ่มเติมตอไป เพื่อใหเห็นผลชัดเจนวาสารสกัดกวาวเครือขาวสามารถชวยสงเสริมการงอกของเมล็ดล้ินจี่จริงหรือไม นอกจากนั้นแลวยังพบวาดัชนกีารงอกของเมล็ดล้ินจี่ที่เก็บไว 21 และ 28 วนั คอย ๆ ลดต่ําลง ทั้งนี้มีสาเหตุมาจากเมื่อเก็บเมล็ดไวนานขึ้นความงอกของเมล็ดเริ่มเสื่อมสภาพลงตามลําดับ เพราะเมล็ดตองใชอาหารและพลังงานภายในเมล็ดอยูตลอดเวลา (Barton, 1961)

4. น้ําหนักสดตนกลา

พบวาสารสกัดกวาวเครือขาวความเขมขน 10 และ 20 เปอรเซ็นต ไมมีผลตอการเพิ่มน้ําหนกัสดตนกลาในเมล็ดล้ินจี่ที่เก็บไวนาน 21 และ 28 วัน แตมีผลชวยเพิ่มน้ําหนักสดตนกลาในเมล็ดที่เก็บไวระยะสั้นๆ คอื 14 วัน โดยสารสกัดกวาวเครือขาวความเขมขน 10 เปอรเซ็นต ใหน้ําหนกัสดตนกลาสูงที่สุดคือ 2.33 กรัม จากการทดลองพบวา ตนกลาจากเมล็ดล้ินจี่ที่เก็บไวเปนเวลานาน 21 และ 28 วัน มนี้ําหนกัสดตนกลาที่ใกลเคียงกันทุกทรีตเมนต ดังนัน้สารสกัดกวาวเครอืขาวไมมีผลชวยเพิ่มน้ําหนกัสดตนกลาในเมล็ดล้ินจี่ที่มีอายุการเก็บรักษานานขึ้นแตอยางใด

5. ความสูงตนกลา

สําหรับความสูงตนกลาอาย ุ 2 สัปดาหพบวาสารสกัดกวาวเครือขาวมีแนวโนมสงเสริมความสูงตนกลาในเมล็ดล้ินจี่ที่เก็บไวนาน 28 วนัไดดีเมือ่เทียบกับ control แตตนกลาอายุ 2 และ 4 สัปดาหจากเมล็ดล้ินจี่ที่เก็บไวในระยะเวลาตาง ๆ กัน ในทุกทรีตเมนต มีความสูงใกลเคียงกัน สารสกัดกวาวเครอืขาวจึงไมนาจะมีสารออกฤทธิ์ที่สงเสริมการเจริญเติบโตของตนกลาล้ินจี่ในการเพิ่มความสูงแตอยางใด

17

จากการสังเกตพบวาตนกลาจากเมล็ดล้ินจีท่ี่เก็บไวบางชวงเวลา เชน เมล็ดที่เก็บไว 14 วันความสูงตนกลาอายุ 4 สัปดาหไมมีความแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติ แตน้ําหนักสดตนกลาที่อายุเทากันกลับมีความแตกตางอยางมีนยัสําคัญทางสถิติ นาจะเปนเพราะลักษณะของตนกลาล้ินจี่แตละตนทีแ่ตกตางกัน เกิดจากเมล็ดที่มีความสมบูรณตางกัน คือ เมล็ดขนาดใหญจะมีอาหารสะสมมาก มีฮอรโมนที่กระตุนการงอกของเมล็ดและเรงการเจริญเติบโตของตนกลา เมล็ดขนาดใหญจงึมีการงอกที่เร็ว เปอรเซ็นตการงอกสูง ตนกลามีการเจริญเตบิโตดี เชน สูงและตนอวบ แสดงใหเห็นวาตนกลาที่มีความสูงตางกัน มีสาเหตุมาจากความสมบูรณของเมล็ดทีม่ีขนาดตางกันนั่นเอง (นาฏยา, 2523)

นอกจากนั้นยงัพบวา เมล็ดล้ินจี่ที่เก็บไวเปนเวลา 28 วัน ทุกทรตีเมนตมีดัชนกีารงอกคอนขางต่ําคือ 1.43-1.65 และเมื่อมาพิจารณาในเรื่องน้าํหนักสดและความสูงตนกลาจะเหน็ไดวามีแนวโนมต่ํากวาเมล็ดชุดที่เก็บไว 14 และ 21 วัน ซ่ึงสอดคลองกับรายงานของวันชยั (2537) ที่กลาววา เมล็ดทีใ่ชเวลางอกนานอัตราการเจรญิเติบโตของตนกลาจะลดลง เพราะตองใชอาหารที่มีอยูปริมาณนอยภายในเมลด็มาชวยในการเจริญเติบโต 6. เปอรเซ็นตการรอดชีวิตหลงัยายกลา

พบวาสารสกัดกวาวเครือขาวไมชวยเพิ่มเปอรเซ็นตการรอดตายของตนกลาล้ินจี่ แตก็ไมมีผลกระทบที่เปนอันตรายตอการเจริญเติบโตของตนกลาแตอยางใด เนือ่งจากตนกลาจากเมล็ดล้ินจีท่ี่เก็บไว 14 21 และ 28 วัน ยังมีเปอรเซ็นตการรอดชีวิตคอนขางสูง แมวาตนกลาจากเมล็ดที่เก็บไว 14 วัน จะมีเปอรเซ็นตการรอดชีวิตคอนขางต่ํา ซ่ึงอาจมีสาเหตุมาจากขั้นตอนในการยายกลาจากกระบะเพาะเมล็ดลงถุงดํา ที่อาจกระทบกระเทือนรากทําใหเกดิการชะงกัการเจริญเติบโตได

19

เอกสารอางอิง กลุมเกษตรสญัจร. 2530. ล้ินจี่ ลําไย. สหมิตรออฟเซท, กรุงเทพฯ. 71 น. จิระศักดิ์ กีรตคิุณากร และ ไพฑูรย พิสุทธิสิ์นธุ. 2543. คูมือการตรวจสอบกวาวเครอืขาวและทอง

เครือ. กรมวิชาการเกษตร กองควบคุมพืชและวัสดุการเกษตร, กรุงเทพฯ. 35 น. นาฏยา กสานติกุล. 2523. ขนาดของเมล็ดลางสาดที่มีผลตอการงอกและการเจริญเตบิโตของตน

กลา. ปญหาพเิศษปริญญาตรี. คณะเกษตร มหาวทิยาลยัเกษตรศาสตร. กรุงเทพฯ. มูลนิธิมหาวิทยาลัยมหดิล. 2544. สารานุกรมสมุนไพร เลม 4 กกยาอสีาน. มูลนิธิมหาวิทยาลัย มหิดล, กรุงเทพฯ. 271 น. วันชัย จันทรประเสริฐ. 2537. สรีรวิทยาเมล็ดพันธุ. ภาควิชาพืชไรนา คณะเกษตร มหาวิทยาลัย เกษตรศาสตร, กรุงเทพฯ. 213 น. ศรีมูล บุญรัตน. 2531. การปลูกล้ินจี่ 1. มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร, กรุงเทพฯ. 90 น. อัมรินทร บุญญะไพบูลย. 2523. การงอกของเมล็ดล้ินจี่ที่เก็บรักษาไวในสภาพตางกนั. ปญหา

พิเศษ ปริญญาตรี. คณะเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร. กรุงเทพฯ. Barton, L.V. 1961. Seed Preservation and Longevity. L.Hill, London. 216 p. Chin, H.F. 1975. Germination and Storage of Rambutan (Nephelium lappaceum) seeds. Malaysian Agricultural Research. 4 : 173-180. Copeland, L.O. 1976. Principles of Used of Seed Science and Technology. Burgers Publishing.

Co., Minneapolis, Minnesota. 369 p.

18

สรุป 1. สารสกัดกวาวเครือขาวอาจสงเสริมและเรงการงอกของเมล็ดล้ินจี่พันธุฮงฮวยซ่ึงเก็บไวที่

อุณหภูมิ 5 องศาเซลเซียสในชวงเวลาสั้น ๆ ไมเกิน 14 วัน 2. สารสกัดกวาวเครือขาวไมมผีลตอการเจริญเติบโตของตนกลาล้ินจี่ทั้งในการเพิ่มความสูง

น้ําหนกัสดตนกลาและเปอรเซ็นตการรอดตายหลังยายกลา

20

ISTA. 1996. International Rules for Seed Testing. Seed Science and Technology. 24 : 271-273. Jaime, K. and Gad, G. 1995. Seed Development and Germination. Marcel Dekker, Newyork.

334-335. Roberts, E.H. 1973. Predicting the Storage Life of Seed. Seed Science and Technology. 1: 499-

514. Subhadrabandhu, S. 1990. Lychee and Longan Cultivation in Thailand. Rumthai Publication,

Bangkok. 40 p.

21

ภาคผนวก

22

การเตรียมสารสกัดจากกวาวเครือขาว นําหัวกวาวเครือขาวมาบดเปนผงละเอียด แชน้ํากลั่นทิง้ไว 24 ช่ัวโมง โดยใชผงกวาวเครือขาวประมาณ 200 กรัมตอน้ํา 1 ลิตร จากนั้นนํามาคั้นน้ําโดยกรองดวยผาขาวบาง จะไดสารสกัดจากกวาวเครือขาวความเขมขน 20 เปอรเซ็นต แลวจึงทําการเจอืจางเปนความเขมขน 10 เปอรเซ็นตตอไป

pueraria mirifica extract on germination and growth of ......effect of pueraria mirifica extract on...

Documents