21-1

-015

0 ©

LEO

Ara

lık 2

011 A

DI G

EÇEN

TÜM

LEO

MAR

KALA

RI L

EO G

ROUP

'A A

İTTİ

R

Saygılarımızla tavsiye ederiz

LEO Pharma GmbHFrankfurter Straße 233, A3 ⋅ D-63263 Neu-Isenburg

Telefon: (06102) 201-0 ⋅ Faks: (06102) 201-200www.leo-pharma.de LEO©

Psoriasis ile iyi

yaşamak

Psor

iasi

s ile

iyi y

aşam

ak

LEO Pharma A/S

Psoriasis ile iyi yaşamak

2 3

Sevgili Okuyucular,

Bu broşürü elinizde tutmanızın nedeni, dok-torunuzun size az önce “Psoriasis” teşhisini bildirmiş olması olabilir. Ancak belki de halk dilindeki adı “sedef” olan bu hastalıkla uzun süredir yaşıyorsunuzdur. Her durumda bilgi edinmeniz gerekli ve önemlidir.

Bir yandan hastalığın nedenleri ve potan-siyel tetikçileri hakkında bilgi edinerek, yaşam alışkanlıklarınızı buna uygun olarak uyarlama ve bu şekilde birçok durumda Psoriasis'in seyrine olumlu etkide bulunma olanağına sahip olursunuz. Diğer yandan da sedef hastalığı alanında tıbbi araştırmalar çok aktif olduğu ve sürekli olarak yeni tedavi olanaklarının geliştirmesi üzerinde çalıştığı için bundan yararlanırsınız. Günümüzde et-kili ve iyi tolere edilen hatta vücudun farklı bölgeleri için özel olarak geliştirilen terapi seçenekleri bulunuyor. Yani son haberleri bilmek işe yarıyor!

Hastalık tablosuyla ilgili önemli arka plan bilgilerinin iletilmesinin ötesinde bu broşü-rün bir amacı da size her şeyden önce ce-saret vermektir. Şimdiye kadar kendilerine

uygun tedaviyi bulamamış olan birçok has-ta, pes ediyor ve “sedef hastalığı kaderine” teslim oluyor. Hastalıklarına karşı çaresiz olduklarına inanarak kendilerini gittikçe daha fazla kısıtlıyorlar ve sedef hastalığının hayatlarını belirlemesine izin veriyorlar.

Oysa yaşam tarzındaki belli değişikliklerle birlikte tutarlı olarak uygulanan bir terapi, çoğu zaman şikayetlerin önemli ölçüde azalmasını sağlayabilir ve böylece hastanın yaşam kalitesinin büyük bir bölümünü geri verebilir.

Bu broşürü okuyarak, hastalığınızı daha iyi anlamak ve böylece daha iyi baş edebilmek için ilk adımı atmış olacaksınız. Genel olarak bakıldığında, Psoriasis ile iyi yaşamanın mümkün olduğunu göreceksiniz.

Bu anlamda size geçmiş olsun diyor, yakın-da iyileşmenizi diliyoruz.

Saygılarımızla, LEO Pharma GmbHwww.psorinfo.de

Tem

el B

ilgile

rTe

şhis

Tera

pi(G

ünlü

k) Y

aşam

4 5

İçindekiler

1. Bölüm: Temel Bilgiler

Sedef Hastalığı Aslında Nedir? 6Sedef Hastalığı – “Yaşla Bağlantısı (Yok)” 7Neden Ben? Sedef Hastalığının Nedenleri ve Tetikleyicileri 8Derinin Altına Bakış: Sedef Hastalığında Vücutta Neler Olur? 10Tercih Edilen Alanlar 11Plakalar, Şişlikler ve Diğerleri – Psoriasis'in Çeşitli Ortaya Çıkış Biçimleri 12Sedef Hastalığı – Yalnızca Bir Deri Hastalığından Fazlası 141. Bölüm: Kısa ve Öz 15

2. Bölüm: Teşhis

Ciltteki Değişikliklerde Doktora 16Muayenehanede 17Doktor Seçimi: Birçok Faktör Rol Oynuyor 192. Bölüm: Kısa ve Öz 19

3. Bölüm: Terapi

Tutarlı Tedavi Sayesinde Yaşam Kalitesi 20Asıl Mesele Bakım 21Şişe, Tüp ve Potadan Gelen Yardım: Harici Terapiler 22Işığa Dalmak: Foto terapiler 28İçten Dışa: Dahili Terapiler 30Mare e Monti: İklim Terapileri 32Okul Tıbbının Ötesinde: Alternatif Terapiler 34İşler Karmaşıklaştığında: Özel Alanların Tedavisi 353. Bölüm: Kısa ve Öz 39

4. Bölüm: (Günlük) Yaşam

Psoriasis ve……Stres 40…Beslenme ve Keyif Verici Maddeler 41…Kilo 42…Giyim 42…Tatil Gezileri 43…Hamilelik 44…Meslek Yaşamı 46…Spor 47…Eşlik Eden Hastalıklar 48Hayatın Ortasında – Psoriasis ile 504. Bölüm: Kısa ve Öz 51

Tem

el B

ilgile

rTe

şhis

Tera

pi(G

ünlü

k) Y

aşam

6 7

Sedef Hastalığı Aslında Nedir?

1. Bölüm: Temel Bilgiler ++ Hastalık Tablosu Tarifi ++ Hastalanma Yaşı ++ Nedenler ve Tetikleyiciler ++ ++ Vücuttaki Süreçler ++ Vücudun Etkilenen Yerleri ++ Biçimler ++

Sedef hastalığı, kronik-iltihaplı bir deri has-talığıdır. Genelde kendini kızarık, pullu ve sık kaşınan deri bölgeleri biçiminde, diğer adıyla plakalar biçiminde gösterir. Bunlar çevredeki deriyle karşılaştırıldığında, ka-lınlaşmış ve belirgin bir şekilde bunlardan farklılaşmış olur.

Sedef hastalığının tıbbi tanımı – psoriasis – Yunanca Psora (“Sedef”) ve psao (“Kaşıyo-rum”) sözcüklerinden oluşuyor.

Sedef hastalığı ⋅ iyi huylu, ⋅ bulaşıcı olmayan bir hastalıktır ve ⋅ alerjiler tarafından tetiklenmez.

Sedef Hastalığı – “Yaşla Bağlantısı (Yok)

Prensipte sedef hastalığına her yaşta yakalanabilirsiniz. Ancak iki yaş aralığı ilk kez ortaya çıkması açısından karakteristiktir. Hastalığın ilk kez hangi yaşta ortaya çıktığına bağlı olarak erken ya da geç tipten söz edilir:

Yani çoğu Psoriasis hastası 15 ile 25 yaşları arasında hastalanıyor. Bu erken tipte (geç ti-pin aksine) bir ailevi birikim gözleniyor, yani hastalık çoğu vakada akrabalarda ya da ebe-

veynlerde ve büyükbaba ve büyükannelerde görülüyor.

Tip Erken Tip (Tip 1) Tüm sedef hastalığı mağdurlarının yaklaşık %75'i

Geç Tip (Tip 2) Tüm sedef hastalığı mağdurlarının yaklaşık %25'i

İlk Ortaya Çıktığında Yaş

40 yaş altı Yaş zirvesi: 15 ile 25 yaş arası

40 yaş üstü Yaş zirvesi: 50 ile 60 yaş arası

Seyir Ağır seyir mümkündür Daha çok hafif seyir

Genetik Sık Hayır

Almanya'da yaklaşık 2,5 milyon insan psori-asis hastalığıyla yaşıyor  – tüm dünyada bu sayının 14 milyon olduğu tahmin ediliyor. Yani hastalığınız konusunda yalnız değilsi-niz.

Psoriasis'in dalgalar halinde ortaya çık-ması tipiktir. Bu, semptomların çok az ya da hiç görülmediği ya da hissedilmediği ve ardından hastalığın tekrar çok açık bir şe-kilde kendini gösterdiği zamanlar olabildiği anlamına geliyor. Bu tür atakların ne kadar süreceği ya da semptomsuz dönemlerin ne kadar devam edeceği, kişiden kişiye çok farklıdır ve hastalığın seyriyle sürekli olarak değişebilir.

Her ne kadar sedef hastalığı şimdiye kadar tedavi edilemez olarak kabul edilse de dok-torunuzla birlikte hastalığın seyrini olumlu etkilemek için birçok şey yapabilirsiniz.

Tem

el B

ilgile

rTe

şhis

Tera

pi(G

ünlü

k) Y

aşam

8 9

Neden Ben? Sedef Hastalığının Nedenleri ve Tetikleyicileri

Ancak ailelerinde nesillerdir Psoriasis vaka-sı bilinmeyen insanlar da hastalanabilirler. Özellikle sonuncusu söz konusu ise, teşhis-ten bu yana kendinize sıkça, bu hastalığın neden kalkıp da sizi bulması gerektiğini sormuşsunuzdur. Şu noktada size kesin bir cevap vermek mümkün değildir.

Hassas Genler Muhtemelen sedef hastalığı hassasiyeti do-ğuştan vardır ya da genlerle iletilir. Ancak içinde Psoriasis eğilimini taşıyan herkes otomatik olarak hastalığa yakalanmak zo-runda değildir. Psoriasis hastalığı olan bazı tek yumurta ikizleri üzerinde yapılan araş-tırmalar bunu gösteriyor: Vakaların yalnızca %70'inde iki kardeş birden hastalanıyor. Aynı genlere sahip oldukları için genler se-def hastalığının ortaya çıkışı için yeterli bir açıklama sunmuyor.

Aktif Hale Gelen EğilimlerHastalığın ilk kez ortaya çıkışı ve mevcut hastalıklarda atakların yenilenmesi için her insanın farklı tepki verdiği farklı dahili ve harici faktörler, diğer adıyla tetikleyicilerin olaya katılması gerekiyor.

Belli bir tetikleyici ile bir Psoriasis atağı ara-sındaki kesin bağlantı her zaman çok açık olarak anlaşılamıyor, çünkü bunların arasın-da birkaç gün ya da hafta olabiliyor.

Bazı insanların genlerinde Psoriasis eğilimi vardır.

Sedef hastalığının şimdiye kadar bilinen tetikleyicileri arasında şunlar bulunuyor:

⋅ Stres, yani fiziksel ve/veya zihinsel yük

⋅ Enfeksiyon hastalıkları, örneğin virüsler (gripten sonra vs.) ya da bakterilerden kaynaklanan (özellikle streptokokların örneğin bir bademcik iltihabından sonra neden olduğu enfeksiyonlar)

⋅ İlaçlar, özellikle yüksek tansiyona karşı kullanılan ilaçlar (örneğin Beta-Blocker), zihinsel hastalıklara karşı kullanılan ilaçlar (örneğin lityum gibi) ya da sıtmanın önlenmesi ya da tedavisi için kullanılan ilaçlar (örneğin Chinoline gibi)

⋅ Derinin mekanik ve fiziksel zorlanması (örneğin güneş yanığı, vücudun belli bir noktasına, örneğin takılar ya da dar giysiler nedeniyle sürekli baskı uygulanması)

⋅ Hormonal değişim (örneğin ergenlikte ya da menopoz döneminde)

⋅ Çevre etkileri (örneğin iklim değişimi, özellikle nemli-soğuk havalar)

⋅ Aşırı kilo ya da yoğun kilo artışı

⋅ Aşırı alkol kullanımı

⋅ Sigara içmek

Bilim, bir insanda sedef hastalığı geliş-tiğinde, çeşitli faktörlerin etkileşiminin olduğunu varsayıyor:

⋅ Genetik eğilimi, ⋅ Belli iç ve dış uyarımlar ve ⋅ Bağışıklık sistemi.

Tem

el B

ilgile

rTe

şhis

Tera

pi(G

ünlü

k) Y

aşam

10 11

Derinin Altına Bakış: Sedef Hastalığında Vücutta Neler Olur?

Tercih Edilen Alanlar

Yani bireysel farklı tetikleyiciler hastalığın ortaya çıkmasına ya da bir psoriasis atağına yol açabilir. Kızarık, çoğu zaman kaşınan plakalar ve bir pul tabakası, bu durumda gözle görülebilen ve hasta için hissedilebi-len belirtilerdir. Peki, ama bunun arkasında, vücutta yaşanan hangi süreçler saklanıyor?

Aşırı hevesli bağışıklık hücreleri Cilt kızarıklığı ve kaşıntı, enfeksiyon süreç-lerinin ifadesidir, bunlar bağışıklık sistemi-nin savunma hücreleri tarafından* yaratılır. Aslında saldırganları, örneğin bakterileri zararsız hale getirmesi gereken bu hücre-lerin neden vücudun kendi dokularına sal-dırdığı henüz kesin olarak keşfedilemedi. Belli şartlar altında Psoriatiklerin bağışıklık sistemi  – otoimmun bir hastalıkta olduğu gibi – üst deri hücrelerinin üst yüzeyindeki (keratinositler) yapıları, streptokok ailesin-den bakterilerin üst yüzeyindeki protein yapılarıyla karıştırıyor. Bunun sonucunda sözde “davetsiz misafirlere” saldırıyor. Üst deri hücreleri de bu saldırıya bir enfeksiyon tepkisiyle karşılık veriyor.

Sedef hastalığı esas olarak vücudun her yerinde ortaya çıkabilir. Ancak bazı nokta-lar çok sık etkilenir, örneğin dirsekler (tüm hastaların yaklaşık %70'inde) ve dizler (tüm hastaların yaklaşık %50'sinde) ve ayrıca kaba etlerin üst tarafı (kuyruksokumu/bel omuru alanı).

Sedef hastalarının neredeyse %80'inde kafa derisi Psoriasis'i de vardır. Vücudun bu noktası da insanların gözlerinden çok zor saklanabildiği ve kafa derisi Psoriasis'i çoğu zaman yoğun kepek oluşumuyla para-lel ilerlediği için hastaları özellikle rahatsiz

etmektedir. Ancak günümüzde etkili ve tole-re edilebilen, kafa derisinin özel ihtiyaçlarını dikkate alan terapi seçenekleri bulunuyor.

Ancak yalnızca deri değil, tırnaklar, mukoza tabakaları (örneğin dil ya da genital bölge) ve hatta eklemler bile enfeksiyonlara maruz kalabiliyor (Psoriasis artiritis).

Bu nedenle sedef hastalığı bazen deri has-talıklarından değil, sistemik (= tüm vücudu etkileyen) hastalıklardan sayılmaktadır.

*Ek Bilgi Savunma hücreleri, T-lenfositleri ya da kısaca T hücreleri söz konusudur. Bunlar enfeksi-yona yol açan hormonlar (zikotinler) açığa çıkarır ve böylece deri enfeksiyonunun oluşu-muna ve sürmesine önemli ölçüde katkıda bulunur. T hücrelerinin bu aktivitesi de yine üst deride bulunan Langerhans hücrelerinden kaynaklanır. Bunlar bağışıklık sisteminin “öncüleri” olarak, içeri giren yabancı ve zararlı maddeleri almak ve daha derindeki sa-vunma sistemini bilgilendirmek ya da harekete geçirmekten sorumludur.

Derinin sedef hastalı-ğına en çok yakalanan bölgeleri

Pullanma

Enfeksiyon

Hormonlar

Üst deri hücresi

Savunma hücreleri

Yüksek hızda deri hücresi üretimiBunun ötesinde enfeksiyonu destekleyen hormonlar, deri hücrelerini normal deri re-jenerasyonu için gerekenden daha hızlı ve daha yoğun üremeye teşvik eder. Sağlıklı deri kendini ortalama her 28 günde bir yeni-lerken, bu süreç sedef hastalığı olan hasta-larda sekiz kata kadar daha hızlı gerçekleşir. Bu çok kısalan zaman aralığı, aşırı üretilen deri hücrelerinin kalitesine de etki eder: Bunlar üstteki deri tabakalarına ulaşana ka-dar tam olarak gelişemez. Deri üst yüzeyin-den ayrılmayan, yoğun bir olgunlaşmamış deri hücresi yığılması olur. Böylece Psoriasis için tipik olan katı pullar oluşur.

Tem

el B

ilgile

rTe

şhis

Tera

pi(G

ünlü

k) Y

aşam

12 13

Biçim Tarif

Sıradan sedef hastalığı (Psoriasis vulgaris) ya da plakalı Psoriasis

⋅ Sedef hastalığının en sık görülen biçimi ⋅ Kırmızı, sağlıklı deriden belirgin bir şekilde ayrı-labilen, gümüş beyaz ile sarı renk arasında, kalın yapraklı pullanmayla (plakalar) kalınlaşmış deri bölgeleri

⋅ Enfeksiyonun ağırlığına bağlı olarak koyu kırmızı ve daha az pullu plakalar da olabilir

⋅ Hastaların %60-70'inde kaşıntıyla bağlantılıdır ⋅ Özellikle dirseklerde, dizlerde, göbek deliğinde ve makat/bel bölgesinde ortaya çıkar

Kafa derisi sedef hastalığı (Kafa derisi Psoriasis'i)

⋅ Tüm sedef hastalarının %80'ine varan oranda ⋅ Saçlı kafa derisinde ve alın geçişinde enfeksiyonlu, kızarık ve yoğun pullu, sık sık kaşınan plakalar

⋅ Normal pulların aksine, parmağınızı kafa derinize sürdüğünüzde, plakaları hissedebilirsiniz

⋅ Genelde saçlarda hastalıklı değişiklik olmaz, sık kaşınması nedeniyle belirginleştiğinde ve yara oluştuğunda, saç dökülmesi olabilir

Nokta biçimli sedef hastalığı(Psoriasis punctata)ve damla biçimli sedef hastalığı (Psoriasis guttata)

⋅ Sedef hastalığının ilk kez ortaya çıkışı için tipik biçim, buradan daha sonra sıradan sedef hastalığı oluşabilir

⋅ Düz, kızarık, nokta biçimli lekeler, iğne başı bü-yüklüğüne kadar ulaşır ya da damla biçimli lekeler, yaklaşık tırnak büyüklüğüne kadar ulaşır

⋅ Sıkça su damlası gibi vücudun her yerine, ama özellikle gövdeye dağılır

⋅ Düşük pul oluşumu ⋅ Çoğunlukla çocuklarda ve gençlerde görülür ⋅ Aniden ortaya çıkar, bazen kendiliğinden yok olur

Plakalar, Şişlikler ve Diğerleri – Psoriasis'in Çeşitli Ortaya Çıkış BiçimleriSedef hastalığı herkeste aynı görünmez: İster tüm vücuda yayılan küçük, kırmızı noktalar ol-sun, ister vücudun belli yerlerinde tek plakalar olsun – görünüşleri çok farklı olabilir. Derideki değişikliklerin görünüşüne bağlı çeşitli biçimlere dahil edilir. Bununla birlikte karma tipler de vardır, dolayısıyla sınıflandırma her zaman net bir şekilde yapılamaz.

Biçim Tarif

İrinli kabarcıklı sedef hastalığı (Psoriasis pustulosa)

⋅ Mevcut plakalar üzerinde küçük, irinli, sarımsı kabarcıklar

⋅ Kabarcıklar zamanda patlar ya da kurur → Kahverengi kabuklar oluşur

⋅ Yoğun pul oluşumu ⋅ Kabarcık oluşumlu sedef hastalığının çeşitli görü-nümleri: · Psoriasis vulgaris'te komplikasyon olarak (örneğin ilaçlara tepki olarak), deride çok yoğun enfeksiyon-larin belirtisi olarak

· Pustulosis palmoplantaris - (Kısmen çok ağrı yapan) Kabarcıklar yalnızca el yüzeylerinde ve ayak tabanlarında olur

· Genelleşmiş kabarcıklı Zumbusch tipi Psoriasis/Psoriasis pustulosa - Vücudun her yerinde küçük kabarcıklarla kızarık deri

- Büyük alanlı enfeksiyon kaynakları sonucunda sıkça ateş ve titreme nöbetleri

Deri kırışıklarında sedef (Psoriasis inversa ya da intertriginöz Psoriasis)

⋅ Açık kırmızı ile koyu kırmızı renkler arasında, yumu-şak, açıkça görülebilen deri değişiklikleri

⋅ Kaşınabilir, ağrıyabilir ya da ıslanabilir ⋅ Deri kıvrımlarındaki doğal nem nedeniyle çoğunlukla pul oluşmaz

⋅ Özellikle makat kıvrığında (sık), genital bölgede, koltuk altlarında (nadir) ve kasık bölgesinde ortaya çıkar

⋅ Kadınlarda göğüslerin altında ⋅ Aşırı kilolu insanlarda karındaki göbek kıvrımında da görülür

⋅ Dizin iç tarafında, kol içlerinde ve el yüzeylerinde ve ayak tabanlarında da ortaya çıkabilir

Tüm vücutta sedef (eritrodermik Psoriasis)

⋅ Sedef hastalığının ender görülen biçimi ⋅ Neredeyse komple kızaran ve iltihaplanan tüm deri üst yüzeyini etkiler

⋅ Zayıf pullanma ⋅ Tek tük kabarcıklar ortaya çıkabilir ⋅ Kısmen şiddetli kaşıntı ⋅ Genel hastalık hissi ve ateş ve şişen lenf düğümleri (ağırlıklı olarak kasıklarda ve koltuk altlarında)

Tem

el B

ilgile

rTe

şhis

Tera

pi(G

ünlü

k) Y

aşam

14 15

Sedef Hastalığı – Yalnızca Bir Deri Hastalığından Fazlası

Sedef hastalığının yol açtığı değişiklikler, daha önce değindiğimiz gibi yalnızca deriyle sı-nırlı değildir  – buna göre örneğin Psoriasis hastalarının yaklaşık %50'sinde parmak ya da ayak tırnakları (bunlar deri bağlantı oluşumlarından sayılır) etkilenir. Eklem rahatsızlıkları vakaların yaklaşık %20'sinde ortaya çıkar.

1. Bölüm: Kısa ve Öz

⋅ Psoriasis'in ortaya çıkışında genetik eğilim, bağışıklık sistemi ve harici ve dahili provo-kasyon faktörleri (yani tetikleyiciler) birlikte rol oynar.

⋅ Sedef hastalığındaki deri değişimleri, - üst deri hücrelerinin fazla hızlı yenilenmesinin ve - savunma hücrelerinin yol açtığı enfeksiyon süreçlerinin sonucudur.

⋅ Sedef hastalığı kendini yalnızca deride ve tırnaklarda göstermez, eklemler de bundan etkilenebilir.

Biçim Tarif

Tırnaklarda Sedef Hastalığı (tırnak Psoriasis'i)

⋅ El ya da ayak tırnaklarında, muhtemelen Psoriasis artiritis ile bağlantılıdır (bkz. altta)

⋅ Tırnakta değişim: · Derinleşmeler ve/veya sarı-kahverengi lekeler (diğer adıyla benekler ve yağ lekeleri)

· Tırnaklar kolayca kırılır, sıkça sarımsı, kalınlaşmış dağılan tırnaklar

· Kırmızı tırnak kenarları ⋅ El ve ayak parmaklarının işlevleri kısıtlanabilir

Eklemleri etkileyen sedef hastalığı (Psoriasis Artritis)

⋅ Eklemlerde iltihap ve katılaşma (özellikle el ve ayak parmağı eklemlerinde)

⋅ Şikayetler: · Baskıya duyarlı, ağrıyan eklemler · Eklemlerde kalınlaşma ve/veya katılaşma · Kısıtlı hareketlilik

⋅ Eklemlerde hastalık, sedef hastalığına özgü tipik deri değişimleri olmadan da ortaya çıkabilir.

⋅ Psoriasis artritis'in çeşitli seyirleri · En sık biçimi parmak eklemlerini etkiler

- Bunlar kalınlaşır, ağrır ve yavaş yavaş katılaşır - Çoğu zaman bir elin bütün parmakları etkilenir

· Morbus Reiter ya da Reiter Hastalığı - Gözde ya da idrar yolunda ve kabarcık oluşumu

· Agresif seyirde kemikler saldırıya uğrayabilir - Bu nedenle hızlı tedavi önemlidir

Tem

el B

ilgile

rTe

şhis

Tera

pi(G

ünlü

k) Y

aşam

16 17

Bazı insanlar, kızarıklık, pullanma ve kaşıntı gibi semptomları göz ardı etmeye eğilimli-dirler, özellikle şikayetler yeterince belirgin değilse ya da zaman zaman geriliyorsa. Çok dolu bir randevu defteri nedeniyle başka şeylere öncelik veriyorlar ya da “zaten kim-senin yardımı dokunmayacağından” emin oluyorlar.

Ama kendinizde bu tür deri değişiklikleri görüyorsanız, mutlaka dermatologa gitme-niz gerekir. Yalnızca doktor şikayetlerinizin nedenini açıkça belirleyebilir.

Güvenilir bir teşhis de önemlidir, çünkü sedef hastalığı olan hastalar, sıkça duruma göre tedavi gerektirebilen ikincil hastalıklar geliştirir (konuyla ilgili ayrıntılı bilgiyi 4. bö-lümde bulabilirsiniz).

Ancak teşhis öncelikle uygun bir terapinin başlatılmasının temelini oluşturur.

Çünkü pullanan ve kaşınan her deri de-ğişikliği otomatik olarak sedef hastalığı değildir.

Bu nedenle amatör tıpçılar hastalığı kolayca, örneğin ⋅ egzama ya da ⋅ bulaşıcı bir enfeksiyonla (örneğin deri mantarıyla) karıştırabilirler.

Muayenehanede

Bir hastanın Psoriasis hastası olup olmadığını belirlemek için dermatolog etkilenen deri böl-gelerinin görünüşünü kontrol eder ve vücuttaki dağılıma bakar. Deri değişimleri sedef hasta-lığı açısından tipik noktalarda, örneğin dirseklerde ya da dizlerde ortaya çıkarsa, gerçekten Psoriasis olma olasılığı yüksektir. Hastanın sağlık geçmişiyle ve ailedeki olası Psoriasis hasta-lıklarıyla ilgili sorular da teşhis koyma sürecinin bir parçasıdır.

Bunun dışında Psoriasis hastalarının derisinde sürtünme ya da kaşımada çok karakteristik bir görüntü ortaya çıkar. Dermatolog, teşhisi daha fazla kesinleştirmek istiyorsa, bu “kaşıma fenomenlerinden” yararlanır:

Ciltteki Değişikliklerde Doktora Başvurun

2. Bölüm: Teşhis ++ Doktor ziyareti ++ Muayene ++ Doktor seçimi ++

Mum fenomeni: Çözülen pullar bir mumu hatırlatır

Son deri parçası fenomeni: Neredeyse şeffaf, parlayan deri tabakası

Kanlı Çiy fenomeni: Kanamalar çiy tanelerini hatırlatır

Biçim Tarif

Mum fenomeni Dermatolog tahta bir spatulayı derinin değişen noktasına sür-ter. Psoriasis'te, bu şekilde çözülen pullar soyulmuş, beyaz muma benzer.

Son Dericik Fenomeni

Etkilenen noktanın pul tabakası tahta spatulayla tamamen ka-zılır. Sedef hastalığı varsa, altından çok ince, neredeyse şeffaf ve nemli, parıldayan bir deri tabakası görünür.

Kanlı Çiy Fenomeni

Deri daha fazla kazılırsa, Psoriasis'te tipik olarak küçük, nokta biçimli kanamalar olur. Bu fenomen, sedef hastalığı dışında hiçbir hastalıkta gözlen-mez!

Tem

el B

ilgile

rTe

şhis

Tera

pi(G

ünlü

k) Y

aşam

18 19

Sedef hastalığı, uzun vadeli, düzenli doktor ziyaretlerini gerekli kılan kronik bir hastalıktır. Bu nedenle, güvendiğiniz dermatoloğu bulmanız önemlidir. Doktor seçiminde her hasta için farklı noktalar önemlidir, ancak aşağıdaki kriterler size dayanak olarak yardımcı olabilir:

Bazen dermatolog, örneğin semptomlar çok belirsiz olduğu ya da deri değişimleri örneğin önceden yapılan bir tedavi nedeniyle tipik ol-mayan bir görüntüye sahip olduğu için yine de gerçekten sedef hastalığının mı söz ko-

nusu olduğundan emin olamaz. Bu nedenle özel durumlarda küçük bir deri numunesinin* muayene edilmesi talimatını verir.

*Ek Bilgi Meslek dilinde buna “biyopsi” denir. Doktor burada, ilgili noktayı lokal olarak uyuştur-duktan sonra neşterle biraz doku alır. Daha sonra doku laboratuarda, mikroskop altında Psoriasis için tipik olan, hastalıklı değişimleri (bunların arasında nasırlaşma bozukluk-ları, en üst deri tabakasının büyümesi ve enfeksiyon süreçleri de vardır) açısından in-celenir.

Doktor Seçimi: Birçok Faktör Rol Oynuyor

2. Bölüm: Kısa ve Öz

⋅ Yalnızca dermatolog sedef hastalığı olup olmadığını belirleyebilir.

⋅ Teşhis, - etkilenen noktaların incelenmesiyle ve hastalık geçmişiyle, - duruma göre kazıma testiyle ve - özel durumlarda, deri numunesi incelemesiyle koyulur.

Belki ilk seferde “kendi” dermatoloğunuzu bulamazsınız. Bunun cesaretinizi kırmasına izin vermeyin. Deneyim alışverişinde bulunmak için yerel Psoriasis kendi kendine yardım grubuyla bağlantı kurun.

Tanıdıkların tavsiyeleri ⋅ Henüz bir dermatoloğa danışmadıysanız, tanıdık çevrenizden bilgi alın. Tavsiyeler seçimde genelde iyi bir yönlendirme yardımı oluşturur.

Randevu Verirken/Bekleme Sürelerinde Esneklik ⋅ Doktor randevuları için kolayca izin alamayan çalışan kişiler, sabahın erken sa-atlerinde ya da akşamları randevu almak ve çok fazla beklememek zorundadır.

⋅ Akut bir atakta mümkün olduğu kadar kısa vadeli bir randevu almak istersiniz. Bu mümkün mü?

Meslek İçi Eğitim Vazgeçilmezdir ⋅ İyi doktorlar düzenli aralıklarla meslek içi eğitim alır ve yeni terapi biçimleri hakkında bilgileri vardır.

Güven Ortamı ⋅ Şikayetlerinizin ciddiye alındığını hissediyor musunuz ya da doktorunuzda ya da muayenehanesinde emin ellerde olduğunuzu hissediyor musunuz?

Tem

el B

ilgile

rTe

şhis

Tera

pi(G

ünlü

k) Y

aşam

20 21

3. Bölüm: Terapi ++ Tedavi hakkında temel bilgiler ++ Deri temizliği ve bakımı ++ ++ Harici terapiler ++ Işın terapileri ++ Dahili terapiler ++ ++ İklim terapileri ++ Alternatif terapiler ++ Özel bölgelerin tedavisi ++

Tutarlı Tedavi Sayesinde Yaşam Kalitesi

“Sedef hastalığı” teşhisi kesinleştiğinde, dermatolog bireysel bir terapi planı oluştu-rur. Bunu yaparken, hastalarının şikayetle-rini hafifletmek ya da semptomları ortadan kaldırmak ve yaşam kalitelerinin büyük bir bölümünü geri kazandırmak için çok sayıda modern tedavi seçeneğinden yararlanabilir.

Psoriasis hastalarının çoğunda harici bir tedavi yeterli olur. Bu, gerekirse örneğin ışın terapisi gibi başka tedavi biçimleriyle kombine edilebilir. Yalnızca hastalığın ağır seyrettiği durumlarda ya da eklemler de et-kilendiyse (Psoriasis artiritis), dermatolog dahili bir tedavi talimatı verir.

Sebatlı olduğunuzu kanıtlayın!Bu terapi biçimlerinden hangisinin size uy-gulanacağından bağımsız olarak bir nokta çok önemlidir: Tutarlılık! Tedavi size mutlaka bazen zor gelse de en iyi Psoriasis terapisi bile ancak düzenli ve doğru uygulandığında optimal etki yapabilir.

Bu nedenle mutlaka prospektüsteki uygulama ya da kul-lanım açıklamalarına ya da doktorun talimatlarına uyun.

Asıl Mesele Bakım

Sedef hastalığında her türlü tedavinin temeli, yani bir bakıma bir temel terapi, günlük deri bakımıdır – şikayetlerin olmadığı dönemde bile! Çünkü kuruma, belli şartlar altında yeni ataklara yol açabilen bir uyarım oluşturur. Buna, örneğin ışın terapisi gibi bazı terapilerin ku-rumayı daha fazla artırabilmesi eklenir. Bu nedenle doktorunuza ya da eczacınıza size uygun bakım ürünlerini sorun.

İleri görüşlülük: Temizlik sırasında bakımSağlıklı deri için bir temizlik “stres” anlamına gelebilir, çünkü örneğin sabunlar derinin asit oranını değiştirir ve böylece asit koruma tabakasını* olumsuz etkiler. Psoriasis hastalarında bu doğal koruma kalkanı baştan itibaren tam olarak çalışmaz ve buna uygun olarak kendini yenilemesi zordur. Bu nedenle kuru, kırılgan ve çatlak deriyi önlemek için daha temizlikte bile bazı şeyleri dikkate almanız gerekir:

*Ek Bilgi Derinin doğal asit koruma tabakası, hafif asitli (pH değeri 5,5), terden ve yağ bezlerinin salgılarından oluşan, deri üst yüzeyindeki ince bir film tabakadır. Amacı, hastalık taşıyı-cılarını, tahriş edici ve zararlı maddelerine vs. karşı koruyucudur ve deriyi kurumaktan korur.

Birçok hasta, bu tür bir davranışla terapi başarısına sağladıkları katkıyı küçümser. Aynı zamanda “teslim bayrağını çekmekte” acele etmemek gerekir. Çünkü belli şartlar-da ilk sonuçların görülmesi ve hissedilmesi epeyce zaman alabilir. Yanlış beklentilere kapılmamak için dermatoloğunuza, gerçekçi olarak ilk tedavi başarılarını ne zaman bekle-yebileceğinizi sormanız en iyisidir.

Sabunsuz ve yağlanma yapmayan temizlik maddeleri kullanın Örneğin üre (Urea), gliserin, Hyaluron

asidi, E vitamini ya da kolajen içeren maddeler

Tutumlu dozaj Temizlik, duş ya da banyo maddelerini

mümkün olduğu kadar “cimrice kulla-nın”

Dikkatli kurulama Duştan ya da banyodan sonra deriyi bir

havluyla bastırarak kurutun; ovalamak fazladan tahriş anlamına gelir, havayla kurutmada, derinin çatlaması riski vardır

Banyo yerine duşu tercih edin Banyolar cildi daha fazla kurutur

Sıcaklıkları düşürün Su ne kadar sıcak olursa, deri o kadar

çok yağ ve nem kaybeder; duş alırken ve banyoda ideal su sıcaklığı 32 ile 35 derece Celsius arasındadır

İlla banyo yapacaksanız akıllıca yapın Buna rağmen banyo yapmanız gereki-

yorsa, 20 dakikadan uzun sürmesin, tuz ve yağ banyoları deride enfeksiyon sürecini hafifletebilir, yağ, kurumayı önler; yağ banyosu katkılarına papatya ya da kadife çiçeği gibi enfeksiyonu engelleyen etken maddeler ekleyin

Tem

el B

ilgile

rTe

şhis

Tera

pi(G

ünlü

k) Y

aşam

22 23

Çoğu sedef hastalığı vakasında deri doktoru harici bir tedavi uygular, buna lokal ya da topik terapi de denir. Burada bir dizi farklı terkipten yararlanabilir. Bazıları yalnızca bir etken madde içerir, diğerleri ise farklı etken içerikleri bir üründe birleştirir (diğer adıyla kombinasyon terkipleri). Etkinliğin ötesinde tolere edilebilirlik – uzun süreler boyunca da – büyük önem taşır, çünkü rahatsız edici yan etkiler ek bir yük oluşturur ve belli şart-larda terapinin yarıda kesilmesine bile yol açabilir.

Jel, Merhem, Krem ya da LosyonHarici tedavide, asıl tıbbi etken maddenin yanında ayrıca kullanım şekli (jel, merhem, krem, losyon vs.) önemli bir rol oynamakta-dır.

Terkip, zaten fazlasıyla tahriş olan derinizi mümkünse daha fazla kurutmamalı ve iyi bakım özelliklerine sahip olmalıdır.

Burada deri tipiniz ve kişisel tercihleriniz de işin içine giriyor: Bazı kişiler (özellikle yazın) hafif bir jeli tercih ederken, başkaları çok kuru deride merhemi daha hoş bulur. Ayrı-ca örneğin saçlı kafa derisi gibi belli vücut bölgelerine belli kullanım şekilleri, örneğin jeller, diğer yöntemlerden daha uygundur.

Şişe, Tüp ve Potadan Gelen Yardım: Harici Terapiler

Tedavi Günlük Hayatıma Uyar mı?Hastalığa bir şekilde karşı iradesi ne kadar büyük olsa da bazı Psoriasis hastaları, etki-lenen deri bölgelerinin tedavisini uzun vade-de zahmetli bulur. Genelde tutarlı uygulama en iyi, terapi kendi günlük hayatlarına iyi bir şekilde dahil edildiğinde ya da bunu müm-kün olduğu kadar az etkilediğinde başarılı oluyor.

Burada şu noktalar önemlidir:

⋅ Uygulama Sıklığı Terkibi günde bir kez mi yoksa daha fazla mı uygulamanız gerekiyor?

⋅ Uygulama Başına Gereken Süre Örneğin pul temizleme gibi uzun süren hazırlıklar gerekiyor mu yoksa terkip doğru-dan derinin etkilenen bölgelerine sürülebiliyor mu?

⋅ Kişisel Alışkanlıklar Cildinizin bakımını normalde gündüzleri mi yaparsınız? Bu durumda gerekirse su içermeyen renksiz bir jel günlük akışınıza daha iyi uyar: Kolayca dağıtılır, daha çabuk emilir ve derinin üzerinde yağ tabakası bırakmaz. Böylece başkaları tarafından görül-mez ve uygulamanın hemen sonrasında giyinebilirsiniz. Bununla birlikte geceleri en iyi şekilde etki edebilir. Kural şudur: Hangi kullanım şeklinin size en uygunu olduğu-nu deneme yoluyla bulun.

Tem

el B

ilgile

rTe

şhis

Tera

pi(G

ünlü

k) Y

aşam

24 25

D3 vitamini türevleri (D3 vitamini ürünleri)

D3 Vitamini: ⋅ Yeterli güneş ışığı olduğunda vücutta üretilen ya da besinle alınan hormon ⋅ Mide-bağırsak sisteminden kalsiyum ve fosfat alımını düzenler ⋅ Bağışıklık sistemiyle bağlantılı ve deriyi yenileyen süreçlerin yönetimi için önemlidir ⋅ Aşırı doz kalsiyum metabolizmasını bozabilir (olası sonuçlar: Kusma, ishal baş ağrısı, hatta damar kireçlenmesi ve böbreklerde kireç birikimi)

D3 Vitamini Türevleri: ⋅ Enfeksiyonu destekleyen hormonların (zitokinler) üretimini baskılar ve vücudun kendi savunma hücrelerinin çalışma şeklini düzenler

Calcipotriol ⋅ D3 vitamini gibi etki eder, ancak kalsiyum ve fosfat oranını daha az etkiler (100-200 kat daha zayıftır)

⋅ Hastalıklı, yüksek hücre bölünmesini azaltır, deri hücrelerinin normal olgunlaşma sürecini destekler

⋅ Bağışıklık sistemini etkiler → Derideki enfeksiyon süreçlerini olumlu etkiler

⋅ Etkinliği iyidir (orta güçte kortizon merhemiyle benzer etki) ⋅ Krem ve merhem (vücut) ve çözelti (kafa derisi) olarak bulunuyor ⋅ Genelde iyi tolere edilir ⋅ Arada bir geçici cilt tahrişleri olabilir, bu nedenle çok büyük yüzeylerde (vücut üst yüzeyinin >%30'u) ve yüzde uygulamaktan kaçınılmalıdır

⋅ Etkinlik ve tolere edilebilirlik, ayrıca dışarıdan kortikoidlerin verilmesiyle artırılabilir ⋅ Uzun vadeli terapiye de çok uygundur, çünkü uzun vadeli yan etkiler ender olarak görülür

⋅ Çocuklara da uygulanabilir

Calcitriol ⋅ Kartikoidler kadar etkili değildir ⋅ Vücuda ait kalsiyum ve fosfat oranıyla olası etkileşim nedeniyle büyük deri yüzeyleri-ne uygulanmaz

Tacalcitol ⋅ Hafif ile orta ağırlıkta plakalı Psoriasis'te etkili ve güvenlidir ⋅ Hassas deri bölgelerine, örneğin yüze uygundur ⋅ Böbrekleri kısıtlı çalışan ve/veya metabolizma rahatsızlıkları olan hastalarda, belli şartlarda uzun süreli ya da büyük yüzeyli uygulamada kalsiyum ve fosfat oranının sürekli kontrol edilmesi gerekir

Nasır Çözücü Etken maddeler (Keratolitikler)

⋅ Uygulama başka etken maddelerin yanında akut ataklarda ⋅ Kalınlaşan deriyi başka etken maddelere hazırlar, böylece daha iyi emilirler

Üre ⋅ Örneğin kremler, merhemler ve losyonlar ⋅ Vücuda ait maddeler ⋅ Nasırlaşmış deriyi yumuşatır ⋅ Arka plan: Derinin doğal üre oranı Psoriasis hastalarında düşüktür ⋅ Enfeksiyon ve kaşıntıyı engeller, derideki nemi bağlar ⋅ Duruma göre açık deri bölgelerinde yanma yapar

Salisil Asit ⋅ Örneğin vazelinde (vücut), krem ya da yağ (kafa) olarak ⋅ Kalınlaşan pullanmaların çözülmesine yarar ⋅ Gece boyunca etki etmeye bırakılması idealdir, etkisi duruma göre plastik folyo/ boneyle güçlendirilebilir

⋅ Ertesi gün banyo yaparken pulları dikkatlice keseyle çözün ⋅ Özellikle küçük çocuklarda asla derinin tamamına sürmeyin,çünkü etken madde kısmen kan dolaşımına ulaşır

⋅ Aşırı - salisilat hassasiyetine dikkat - Güçlü konsantrasyon

⋅ Çok uzun süreli temasta deride tahrişler olabilir ⋅ Tavsiye yönergesi “Saçlı kafa bölgesinde Psoriasis” (Alman Dermatoloji Topluğu): Salisil asit yalnızca pul oluşumu çok belirginse ve birkaç günle sınırlı olarak uygula-nır.

Glukokortikoidler (Glukokortikosteroide, Kortikoide)

⋅ Yapay olarak üretilen, kortizon türü etken maddeler ⋅ Kortizon = insani, adrenal kortekste oluşan hormon ⋅ Hafif ile orta ağırlıkta Psoriasis'te iyi ile çok iyi arası etki ⋅ Günlük hayata çok uygundur ⋅ Uzun vadeli kullanımda ve/veya hassas deri bölgelerinde duruma göre deride incelme, damarlarda genişleme mümkündür

⋅ Başka etkenlerle kombine edildiğinde etkisi güçlenebilir ve yan etkileri azalabilir (örne-ğin -D3 vitamini türevleri)

Harici tedavi için var olan etken maddelerin yelpazesi geniştir. Aşağıdaki tablo sayesinde fikir edinebilirsiniz:

Tem

el B

ilgile

rTe

şhis

Tera

pi(G

ünlü

k) Y

aşam

26 27

Kalsipotriol + kortizonlar

⋅ Kalsipotriol ve bir kortizondan (betametazondipropiyonat) oluşan hazır kombine bile-şim şeklinde mevcut, ayrıca renksiz ve kokusuz jel olarak (su içermeyen = lipid jel) ve merhem olarak mevcut

⋅ En etkin ve yan etkisi en az tedavi şekillerinden biri ⋅ Yeni bir atakta başlangıç tedavisi için “Psoriasis vulgaris tedavisi için Alman Dermato-loji Birliğinin yönergelerinde” açıkça öneriliyor

⋅ Düşük, orta veya ağır Psoriasis vakalı hastalar için ⋅ Etken maddelerin ayrı ayrı kullanılmasına kıyasla kombine kullanımın etkinliği artırdı-ğını araştırmalar göstermiştir

⋅ Hızlı etki ⋅ Günce 1 kez kullanılır ⋅ Uzun süreli tedavi için de uygun

Diğer kombine tedaviler (günümüzde nadiren uygulanır)

⋅ Karbon katranı + UV ışınları ⋅ Karbon katranı + UV-B ışınları + Ditranol ⋅ Etkisi biliniyor, ancak katran kokusundan, ciltte tahrişten ve renk değişimlerinden dolayı günlük kullanıma pek uygun değil

Çeşitli etken maddelerin kombinasyonuyla tek bir maddeyle yapılan tedaviye kıyasla çoğu vakalarda daha iyi ve hızlı bir etkinlik ve yan etkilerin azalması gözlenebilir:

Dithranol (Antralin ve Cignolin)

⋅ En eski harici Psoriasis terapilerinden biridir ⋅ Psoriasis'te artan hücre büyümesini engeller ⋅ Etkisi iyidir, uzun vadeli hasarlar beklenmez ⋅ Poliklinik alanında yerini gittikçe daha fazla modern terkipler almaktadır, çünkü yalnız-ca sınırlı olarak günlük hayata uygundur

- Deri tahrişleri - Deride/giysilerde kahverengi lekeler olabilir

→ Evde tedavi yapılıyorsa, çoğunlukla dakikalık ya da kısa temaslı terapidir (Terkip kısa etki süresinden sonra yıkanarak temizlenir)

Tazaroten

⋅ A vitamini asidinin ürünü ⋅ Ciddi yan etkileri yok, ancak sağlıklı cilde sürüldüğünde ciltte tahrişlenmeler olabilir ⋅ Harici kortizon kullanımı kombinasyonuyla etkinliği ve tolere edilebilirliği artar

Karbon katranı (zift)

⋅ Aşırı deri hücresi üretimine ve boynuzlaşmaya karşı etkindir ⋅ İltihap ve kaşıntıyı azaltır ⋅ Krem, merhem, şampuan olarak mevcuttur ⋅ Günlük kullanıma sınırlı uygundur

- Rahatsız edici koku - Ciltte ve kıyafetlerde siyah-kahverengi renk verebilir

⋅ Etkinliği kısmen tartışılıyor ⋅ Uzun süreli kullanımlarda kanserojen etki gösterebilir ⋅ Cilt, güneş ışınlarına karşı hassaslaşır

Kalsinörin inhibitörleri (topik immünmodülatörleri veya makrolitler):Takrolimus ve pimekrolimus

⋅ Resmi olarak Psoriasis tedarvisi için izin verilmemiş, atopik dermatitis terapisi için izin verilmiş (nörodermitis)

⋅ Münferit Psoriasis vakalarında hassas cilt noktalarında kullanılır (örn. yüz) ⋅ Genel olarak iyi tolere edilir

Tem

el B

ilgile

rTe

şhis

Tera

pi(G

ünlü

k) Y

aşam

28 29

UV-A

⋅ Derin cilt katmanlarına nüfuz eder ⋅ Enerjisi az → akut bakımdan az zararlı ⋅ Yine de tümör riski fazla

UV-B

⋅ Üst deriye nüfuz eder, burada yeni boynuz hücrelerinin oluşmasını engeller ⋅ Aşırı dozaj durumunda güneş yanığı riski söz konusudur → cilt kanseri riski yüksek

Dar spektrumlu UV-B terapisi

⋅ Tedavi özellikler Psoriasis terapisine uygun olan bir dalga aralığına sahip UV ışınlarıyla gerçekleşir → kısa süreli ışımalarda optimum etki

⋅ Düşük yan etki riski

PUVA terapisi

⋅ UV-A ışınlarının psoralenle (= kimyasal etken madde, harici veya dahili uygulanır) kombinasyonu

⋅ Etken maddeden dolayı cilt, sonraki ışın aşamasına hassas oluyor ⋅ Uzun süreli tedavilerde, özellikle erkeklerin genital bölgesinde cilt kanseri riski artar ⋅ Bu nedenle sadece ağır psoriasis vakalarında kullanılır ⋅ Dahilen alındığında gözler ve cilt güneş ışınlarına hassaslaşır, mide-bağırsakta yan etkiler gözlenir

Balneyo fototerapisi

⋅ Dar spektrumlu UV-B'nin tuz banyolarıyla kombinasyonu ⋅ Tuz banyolarındaki yüksek magnezyum ve bromür oranı boynuz oluşumunu ve iltihap-ları engeller

⋅ Tuzlar cildi sonraki ışın uygulamasına optimum şekilde hazırlar veya tuz banyosu esnasında ışıma yapılır

⋅ Çok iyi tedavi sonuçları elde edilebilir, Ölü Deniz'de bir iklim terapisiyle benzer etki

Lazer

⋅ Ciltte küçük küçük birçok bölgenin olduğu hastalar için uygundur ⋅ Avantajı: Lazer ışını kontrollü şekilde cildin ilgili noktasına tutulabilir → sağlıklı cilde UV ışınından dolayı zarar gelmez → Cilt kanseri riski düşük

⋅ Sağlık sigortaları tarafından karşılanmaz

Işığa Dalmak: Fototerapiler

Foto veya ışın tedavisinde cilde haftalarca artan dozajla ışıma yapılır – çoğu zaman ya-nında bir D3 vitamini ürünü kullanılır.

Kullanılan maddeye göre ultraviyole ışığın (UV ışık) farklı türleri kullanılır. Burada elektromanyetik ışımalar söz konusudur; sahip oldukları kısa dalga boyları nede-niyle insan gözü bunları algılayamaz. Ancak uzun süreli kullanımlarda cilt kan-seri riskini artırma şüphesi vardır. Cildin erken yaşlanması da gözlenebilir. Bunun dışında hasta için tedavi süreci nispeten

sorunludur, çünkü tedavi evde değil mu-ayenehanede veya cilt kliniğinde yapıl-malıdır. Bu nedenle fototerapi yöntemi genelde orta veya ağır Psoriasis vakala-rında başlangıç terapisi için tercih edilir. Kafa derisinde veya tırnaklarda Psoriasis olması durumunda ışın tedavisi noktasal da yapılabilir; hastanın evde kullandığı ci-hazlarla ilgili masrafların bir kısmını sigorta karşılamaktadır.

Aşağıdaki tabloda çeşitli ışın türleri hakkında bir özet sunulmuştur:

Tem

el B

ilgile

rTe

şhis

Tera

pi(G

ünlü

k) Y

aşam

30 31

Retinoitler

⋅ A vitamini ürünleri ⋅ Aşırı hücre gelişimini ve iltihapları engeller ⋅ Karaciğer/böbrek sorunlarında kullanılmamalıdır ⋅ Hamilelerde doğmamış bebekte ciddi hasar bırakabilir → doğurganlık yaşındaki kadın-lar sadece istisnai durumlarda alabilir, bundan sonra mutlak bir koruma gerekir

Kortizonlar

⋅ Kortizon içeren bileşimlerin dahili olarak kullanılması, uzun süreli yan etkilerden ve ilaç etkisini kaybettikten sonra hastalığın olası artma riskinden dolayı çok nadirdir

Biologika (Biologics veya Biologicals)

⋅ Gen teknolojisiyle üretilen biyolojik maddeler ⋅ Sıradan dahili terapilere kıyasla tüm bağışıklık sistemini etkilemezler; Psoriasis has-talığında iltihaba neden olan bağışıklık hücrelerine ve hormonlara karşı kontrollü etki gösterirler → yüksek güvenlik

⋅ Bu kapsamda iyi tolere edilir, ancak etki şekline ve uygulama türüne (infüzyon/iğne) alerjik tepkimelere veya iğne noktasında lokal tepkimelere yol açabilir

⋅ Bağışıklık sisteminin baskı altına alınması sonucu enfeksiyon riski, gribe benzer şika-yetlerde mutlaka doktora bilgi verin

⋅ Tedavi giderlerinden yüksek olmasından dolayı sadece ağır psoriasis veya psoriasis artritis vakalarında uygulanır; sıradan dahili terapilerde veya bir PUVA tedavisinde uygulanmaz

⋅ Etken maddeler: Adalimumab, Etanercerpt, Infliximab, Ustekinumab

Siklosporin

⋅ Bağışıklık sisteminin bazı aktivitelerini durdurarak cilt hücrelerinin aşırı büyümesini engeller

⋅ Işın tedavisiyle kombine edilemez, çünkü cilt kanseri riski yüksek ⋅ Sadece istisnai durumlarda uzun süreli terapi, örn. böbrek hasarı, sinir aksaklıkları veya yüksek tansiyon gibi ciddi yan etkileri var → düzenli kontrol muayeneleri gereklidir

Fumarik asit esteri (fumarat)

⋅ Kimyasal bileşik, insan vücudunda doğal halde bulunur ⋅ Enfeksiyonu çok iyi önler ⋅ Plak psoriasis vakalarında, el ve ayaklarda sivilcemsi şekillerde ve tırnak psoriasis vakalarında etkilidir

⋅ Sık görülen yan etkileri: bulantı, sıcak basması, ishal ⋅ Kah tahlilindeki değişimlerden sürekli laboratuvar kontrolü gerekli ⋅ Sindirim sistemindeki sorunlarda kullanılmamalıdır

Metotreksat

⋅ Tüm vücudu saran ağır (sivilcemsi) psoriasis vakalarında ve psoriasis-artritis hastalı-ğında

⋅ Esasen kanser tedavisi için geliştirilmiş ⋅ Cilt hücrelerinin büyümesini engeller, bağışıklık sistemini baskılar ⋅ Özellikle karaciğer gibi başka organlara ve hücrelere etki eder, çünkü madde yıkımı burada gerçekleşir

⋅ Şunlara uygun değil: Karaciğer/böbrek hastalıkları, aşırı kilo, diyabet, alkol bağımlılığı ⋅ Kalıcı doğum hasarı/düşük riski → hamilelikte alınmaz! ⋅ Düzenli doktor kontrolleri gerekli

İçten Dışa: Dahili Terapiler

Tablet veya iğne şeklinde dahili (veya sistematik) bir terapiyi hekim ancak ağır psoriasis ve/veya psoriasis-artritis vakalarında öngörür. Çünkü bu ilaçlar vücutta meydana gelen önemli proseslere müdahale eder ve bu nedenle istenilen etkinin yanında kısmen ciddi yan etkilere de neden olabilir.

Dahili tedavide hekiminizin talimatlarına mutlaka uymalısınız ve düzenli kontrol tarihlerine harfiyen riayet etmelisiniz.

Aşağıdaki tabloda dahili uygulamayla ilgili çeşitli etken maddeler hakkında bir özet sunul-muştur:

Tem

el B

ilgile

rTe

şhis

Tera

pi(G

ünlü

k) Y

aşam

32 33

Psoriasis hastaları için ideal dinlenme süresi

Ölü Deniz ⋅ %33 tuz içeren deniz → sahip olduğu mineraller sedef hastalığında iyileştirici etkiye sahiptir

⋅ Havadaki oksijen oranı hiçbir yerde olmadık kadar yüksek

⋅ İklim terapisiyle ilgili masraflar bazı durumlarda sigorta tarafından karşılanıyor

⋅ Dikkat: Cildin açık olan noktalarında tuz yakıcı olabilir

⋅ Yakl. dört haftalık süre sonunda çoğu vakada çok iyi iyileşme sonuçları

⋅ Ancak birkaç hafta/ay sonra hastalığın yeniden nüksetme riski var

Mare e Monti: İklim Terapileri

Uygun bir terapinin yanında belirli iklimsel koşullar psoriasis'in ilerlemesine pozitif etki gös-terir. Bu husus Ölü Deniz'in olduğu bölge ve sahil bölgeleri için geçerlidir: Bunun bir nedeni tuzlu sudur. Diğer taraftan da güneş ışığındaki UV ışınları D vitamini üretimini tetikler ve bağı-şıklık sistemini güçlendirir. İklim ayrıca ciltteki kan dolaşımını artırır ve metabolizmayı çalıştı-rır. Dağlık bölgelerde tatil yapmak da, bedensel semptomları azaltmada yardımcı olabilir. Aynı zamanda doğada ruhunuz sakinleşir.

Orta yükseklikte dağlar ⋅ Psoriasis hastalığına pozitif etkide bulunan sayısız koşullar

- Temiz hava - Yumuşak yaz havası

Kuzey Denizi Adaları ⋅ Cilt hastalıklarının terapisi için ideal koşullar

- İyot içeren deniz havası - Polen içermeyen çevre - Kara havasıyla kıyasla daha sabit hava koşulları

Yüksek dağlar (sağlık merkezleri örn. Davos, Leysin ve Arosa) ⋅ Tedavi başarısı iyi:

- Düşük hava nemi - Yoğun UV ışınları

Tem

el B

ilgile

rTe

şhis

Tera

pi(G

ünlü

k) Y

aşam

34 35

İşler Karmaşıklaştığında: Özel Alanların Tedavisi

İltihaplanmış, kepeklenmiş cilt, kaşıntı – bir psoriasis vakası şiddetine göre oldukça rahatsız edici olabilir. Hastalık bir de diğer insanların bakışlarından gizlenmeyecek bir yerde ortaya çıkarsa, hastaların çoğu bu durumu çekilemez olarak algılar. Cildin bazı bölgeleri diğer bölgelere göre daha zor teda-vi edilebiliyor.

Psoriasis hastalarının çoğunda bu iki husus özellikle kafa derisinde görülüyor.

Tedavinin kendisi de bir hastalığın görün-tüsünü etkileyebilir:

Örneğin kafa derisine sürülmeye çalışırken saçlar tarafından emilen ve çok zor yıkana-bilen aşırı yağlı merhemler. Cilde renk veren maddelerle terapi yapılması tabi ki dikkat çekicidir. Örn. köpük gibi çoğu bileşimler alkol içerir ve saç derisini ayrıca kurutabilir. Katran şampuanı gibi aşırı kokan bileşimler dış görüntüyü etkilemese de hasta ve çevre-si tarafından “çok zor yok sayılabilir”.

Neden olan faktörler: Saç derisi psoria-sis'inde şunları önlemelisiniz!

Plastik fırçalarBunun yerine doğal kıllardan yapılmış bir fırça kullanın

Sıcak havaSaçları ılık ila soğuk arasında kurutun

“Zor kullanarak temizlik”Kepekleri tarayarak veya kazıya-rak temizlemeyin

Saçta kimyasalPermalar ve boyalar ayrıca cildi tahriş eder

Hastalar çoğu kez ayrıca şu şikayetlere sahip:

⋅ çoğu kez enseye ve alın kısmına kadar uzanan sedef hücreleri,

⋅ tüm saç derisinde aşırı kabuk bağlama,

⋅ omuzlara dökülen aşırı kepek oluşumu,

⋅ ya da geçici saç dökülmesi (söz konusu enfeksiyonların kaşınması sonucu).

Okul Tıbbının Ötesinde: Alternatif Terapiler

Homeopati, biyorezonans, ayak refleks böl-gesi masajı, Bach çicek tedavisi, hipnoz  – alternatif terapilerin listesi daha da geniş-letilebilir. Münferit psoriasis vakalarında yardımcı olsalar bile: Tolere edilebilirliği ve etkinliği çoğu vakalarda kapsamlı biçimde araştırılmamış ve çoğu zaman sözde bir “İyileşme sonucu” uzun süre kalıcı olmaz. Hasta çoğu zaman tedaviyi kendi cebinden ödemek zorunda. Bu alanda verilen eği-timlerde de kalite farkları var. Bu nedenle para ve zaman harcamaya başlamadan önce söz konusu tedavi şeklini veya tedavi yapan kişiyi “mercek altına almalısınız”.

Ancak alternatif terapiler tıbbi Psoriasis te-davisinin yanında yararlı yardımcı tedaviler olabilir, örneğin bitki terapisi anlamına ge-len fitoterapi gibi. İltihabı önleyen Hindistan menşeli “Mahonia aquifolium” şifalı bitkisi-nin yanında güvercin ağacından, eşekotun-dan, papatyadan ve kadife çiçeğinden (ca-lendula officinalis) oluşan bileşimler sedef hastalığında destekleyici etki gösterirler. Ama dikkat: “Saf doğa” demek yan etkiler ve alerjiler olmayacak anlamına gelmez.

Özellikle şu vakalarda dikkatli olunmalıdır:

⋅ Şüpheli meslek tanımları/unvanlar ⋅ Tedaviyi veren kişi sizi bir cilt doktoru-na başvurmanızdan alıkoymak istiyor.

⋅ “Fantastik” iyileşme vaatleri ⋅ Tedavide kullanılan bileşimlerin etken maddesi/etki şekliyle ilgili belirsiz ifadeler

Tem

el B

ilgile

rTe

şhis

Tera

pi(G

ünlü

k) Y

aşam

36 37

Sadece görüntü problemi değil: Tırnaklarda görülen psoriasis

Sedef hastalarının %50'sinde bu hastalık tır-naklarda da görülür. Burada çoğu zaman par-mak tırnakları etkilenir. Çok az renklenmeler söz konusuysa, henüz terapiye gerek yoktur; bu durumda kozmetik bir oje sürülebilir. Bununla ilgili cilt doktoruna tırnak mantar konusunda başvurmalısınız. Tırnak şeklinde kalınlaşma veya değişim söz konusuysa, çoğu hasta bunu optik bakımdan çok ra-hatsız edici buluyor. Tırnak yavaş yavaş çö-zülmeye başladığında ve bu nedenle ellerle iş yaparken sorunlar çıkıyorsa ve hatta acı çekiliyorsa mutlaka tedavi gereklidir. Çözül-

me sonucu tırnakla tırnak yatağı arasında oluşan boşluk ayrıca mantarlar ve bakteriler için ideal bir yer haline gelir.

Tırnak psoriasis hastalığı dıştan örneğin bir D vitamini ürünüyle ve ağır vakalarda kor-tizonlarla birlikte tedavi edilebilir. İlaçları etken madde geçirgenliği zor olan tırnak yü-zeyine sürmemelisiniz, bunun yerine tırna-

ğın çevresindeki deriye sürmeli ve gerekirse çözelti biçiminde tırnağın altına damlatmalı-sınız. Çoğu zaman harici tedavi yeterli olmaz ve hekim dahili bir terapiye yönelir. Tırnak çok yavaş büyüdüğünden tedavi genelde uzun sürer.

Deri üstünde deri: Yüz çizgilerinde psoriasisYüz çizgilerinde sedef hastalığının tedavisini güçleştiren unsurlar burada bulunan nemli ortam ve oksijenin olmamasıdır. Merhem-ler bu etkiyi daha da artırır ve dolayısıyla kullanılmaz. Daha az yağlı olan kremler veya losyonlar bu nedenle daha iyidir. İnce biçimde sürülmüş bir D vitamini bileşimi

yardımcı olabilir. Cildin bu noktaları çok ince olduğu için kortizon içeren bileşimler düşük dozlarda kullanılmalıdır. Tuz banyoları veya iltihabı önleyen katkılara (kadife çiçeği veya papatya gibi) sahip banyolar hastalıkta iyi-leşmeye neden olabilir.

Akıllı tedaviSaç derisi psoriasis hastalığının tedavisin-den diğer bir zorluk da bu bölgede yüksek sayıda bulunan yağ bezleridir: Vücudun ürettiği yağ sürülen maddeyi bazı durum-larda inceltebilir ve böylece etkinliğini azal-tabilir. Tüm bu faktörler ve başka faktörler saç derisini çok zor tedavi edilen bir bölge haline getiriyor. Ancak günümüzde bu özel ihtiyaçlara cevap veren modern bileşimler bulunuyor.

Vücuttaki tedavide olduğu gibi saç derisi terapisinde bir etken maddenin etkenliği ve tolere edilebilirliği çoğu zaman başka bileşimlerle yükseltilebilir. Bu kapsamda bir kortizondan ve D vitamini ürünü olan kalsi-potriolden oluşan bir kombine ürün kendini göstermiştir. Hazır karışım olarak saç derisi-ne uygun bir lipit-jel bileşimi şeklinde (lipit = su yok) bulunuyor. Renksiz ve kokusuz jeli günde bir kez söz konusu yerlere sürmeniz yeterlidir. Gece boyunca iyice etkiyebilir ve sabahları gerektiğinde tekrar yıkanabilir. Uzun süreli kullanımlara da uygundur.

Tem

el B

ilgile

rTe

şhis

Tera

pi(G

ünlü

k) Y

aşam

38 39

Hareket etmek acı veriyorsa: Psoriasis artritis

Psoriasis artritis hastalığının tedavisi için birinci planda eklemlerdeki iltihapları önle-yen ve acıları azaltan ve cilde etkide bulunan ilaçlar uygundur, örn. metotreksat, siklos-porin veya biyolojika. Bunun yanında ergo-terapi, soğuk veya ısı uygulamaları ya da eklemlere iğneler gibi başka terapi şekilleri

de söz konusu olabilir. Çok ağır vakalarda cerrahi bir müdahale de gerekebilir. Benzer belirtilere sahip başka hastalıkları ayırt et-mek için tıbbi teşhis çok önemlidir. Bunun dışında psoriasis artritis hastalarına hem eklem hastalıkları hekimleri, hem de cilt doktorları bakmalıdır.

3. Bölüm: Kısa ve Öz

⋅ Psoriasis tedavisi dayanma gücünü ve tutarlılığı gerektir.

⋅ Her psoriasis terapisinde günlük temizlik ve cilt bakımı çok önemlidir.

⋅ Dahili tedaviler sadece ağır psoriasis vakalarında kullanılır, çoğu kez harici tedavi yeterlidir.

⋅ Etkinliğin ve uzun sürede tolore edilebilirliğin yanında burada bileşimin gündelik hayata uygun olması büyük bir role sahiptir.

⋅ Cildin türüne, bölgeye ve kişiye özgü tercihlere göre farklı uygulama şekilleri (lipit-jel, merhem, çözelti veya krem) mevcuttur.

⋅ Etken maddeler başka maddelerle karıştırıldığında daha hızlı ve iyi bir etki gösterebi-lir. Bu sayede yan etkiler kısmen azaltılabilir.

⋅ Saç derisi (saç uzamasından dolayı) vücuttaki deriden farklıdır. Bu nedenle burada bu bölgeye özel bileşimler kullanmak yararlı olur.

Tem

el B

ilgile

rTe

şhis

Tera

pi(G

ünlü

k) Y

aşam

40 41

Bilimin günümüz bilgilerine göre belirli gı-dalarla ve psoriasis hastalığının ilerlemesi arasında bir ilişki bilinmemektedir. Sağ-lıklı beslenme doğal olarak pozitif bir etki yapacaktır. İdeal bir beslenme planı oluş-tururken nelere dikkat edeceğinizi Alman Beslenme Birliği'nin internet sayfalarında bulabilirsiniz (www.dge.de).

Sigara ve alkolden kaçınınZor gelse de: Psoriasis hastalığında müm-künse sigara içmeyin ya da sigara tüketi-minizi azaltın. Çünkü: Sigara içenlerde, içmeyenlere göre sedef hastalığına yaka-lanma riski %200 daha fazladır.

Alkol için de aşırı tüketimin belirtileri ve atakları kötüleştirdiği bilinmektedir. Psoriasis hastalığı özellikle alkol bağım-lılığında kritiktir; ağır vakalarda karaciğer

hasarları görülebilir. Çünkü dahili ilaçlar karaciğerde bozulur ve bu durumda kulla-nılamazlar. Arada sırada bir kadeh şarabın sakıncası olmaz, özellikle de takip eden günlerde sedef hastalığınız da bir kötüleş-me tespit etmezseniz.

Psoriasis ve… …Stres

4. Bölüm: (Günlük) Yaşam ++ Stres ++ Beslenme ++ Vücut ağırlığı ++ Kıyafet ++ Tatil yerleri ++ ++ Hamilelik ++ Meslek ++ Spor ++ İkincil hastalıklar ++

Ruhsal anlamda stres psoriasis ataklarını ar-tırabilir veya güçlendirebilir.* Çevresel etkile-re ve ilerlemeye göre hastalığın kendisi zaten bir stres faktörüdür – burada kısır döngü baş-lıyor. Aile hayatındaki sorunlar veya iş yerinde aşırı çalışma gibi nedenler her zaman kolayca bertaraf edilen nedenler değildir. Kendinizi sürekli stres altında hissediyorsanız, günlük hayatınıza bir “Anti Stres Programını” enteg-re etmeye çalışmalısınız (örn. Jacobsen veya yoga ile rahatlama gibi). Profesyonel şekilde uygulanan akupunktur ve yumuşak masajlar stresi azaltmada yardımcı olur. Yeterli uyku da genel rahatlık için önemlidir.

Ruhsal bakımdan kendinizi dengelemiş-seniz, bağışıklık sisteminiz psoriasis ilti-haplanma proseslerlerine karşı daha etkin savaşabilir. Sorunlarınız kendi başınıza veya yakınlarınızın yardımıyla çözülemeyecek kadar ağırsa, bir psikiyatristten profesyonel yardım almalısınız.

Uygun bir tedavinin seçilmesi ve psoriasis tedavisinin sürekli biçimde uygulanması yaşam kalitesi anlamında önemli bir adımdır. Psoriasis hastası olarak hastalığın seyrini pozitif et-kilemek için günlük hayatta neye dikkat edeceğinizle ilgili ve neler yapabileceğinizle ilgili mutlaka sorularınız vardır. Bu bölümde Psoriasis hastalığında bilinmesi gereken konuları bir arada görebilirsiniz.

…Beslenme & Keyif Verici Maddeler

*Ek Bilgi: Stresin sonuçları Fiziksel streste insan vücudu belirli kimyasal maddeler açığa çıkarıyor, bunlara nö-rotransmiter deniyor. Bunlar zincirleme tepkimelere neden olabilir ayrıca cilde etkide bulunurlar; bu da aşırı cilt yenilemesi ve aşırı kepek olarak kendini gösterir. Cilt iltihap-lara karşı daha da hassas olur stresten etkilenen bağışıklık sistemi optimum biçimde iltihaplanma prosesiyle başa çıkamaz.

Tem

el B

ilgile

rTe

şhis

Tera

pi(G

ünlü

k) Y

aşam

42 43

Bol ve rahat!Elbisenin sürtmesi ve baskısı ve aşırı terle-mek cildi tahriş eder ve psoriasis ataklarına yol açabilir. Bunu önlemek için kıyafet seçi-minde şu üç hususu dikkate almalısınız:

...Kilo ...Giyim

Psoriasis hastalığında tartıda bir kilo eksik veya fazla gösterilmesi önemli değildir. Ancak aşırı kilo hastalığı negatif yönde etkileyebilir ve tedavinin etkinliğini boza-bilir. Gereksiz kilolar ayrıca kemiklere ve eklemlere baskı yapar  – özellikle psoriasis

artritis hastalarında vücut için ağrılı bir yük. Aşırı kilolu sedef hastaları çoğu zaman yağ metabolizma sorunlarına ve yüksek ürik asit değerlerine sahiptir; bu da psoriasis ilaç-larının yan etkilerini artırır. Aşırı kilolardan dolayı oluşan yüz çizgilerinde veya gergin ciltte aynı şekilde sedef birikmesi olur. Radi-kal diyetlerden mutlaka kaçınılmalıdır. Uzun süreli beslenme değişikliğinde doktor veya özel eğitimli bir beslenme uzmanı yardımcı olur.

...Tatil Gezileri

Kuru ve güneşli havanın (örn. Akdeniz sahi-li), nemli ılık havaya göre hastalığa daha iyi geldiği kabul edilmektedir.

Güneye gidiyorsanız hassas ciltler için yağ-layıcı güneş koruma kremlerini unutmayın. Psoriasis hastaları da güneş ışınlarını fazla abartmamalıdır  – güneşteki UV ışınları her ne kadar hastalığın seyrini pozitif etkilese de, aynı zamanda cilt kanseri riskini artır.

Seyahate başlamadan önce akut bir atak olmasa bile psoriasis tedavisinde kullanılan bileşimleri yanınıza almalısınız. Trendeki veya uçaktaki klima sisteminden dolayı cil-din kuruması gibi seyahate bağlı faktörler cildinizin durumunu kötüleştirebilir.

⋅ Pamuk, keten veya ipek gibi yumuşak ve hava geçiren kumaşlardan yapılmış sürt-meyen veya baskı yapmayan ve fazla terletmeyen rahat kıyafetler seçin

⋅ Kot pantolonlardan veya cilde sürten yakalardan kaçının

Bugün gözüm karardı!Özellikle saç derisi psoriasis hastalığına sahip kişiler koyu mavi veya siyah kıyafet-lerden kaçınırlar; çünkü koyu renkli kumaş üzerinde dökülen kepekler bariz şekilde or-tadadır. Uygun bir tedaviyle bu sorun çoğu kez kontrol altına alınabilir ve koyu renkli kıyafetler artık tekrar giyilebilir.

Tem

el B

ilgile

rTe

şhis

Tera

pi(G

ünlü

k) Y

aşam

44 45

…Hamilelik

Sedef hastalığı hiçbir şekilde üreme yeteneğini veya hamileliği ya da anne karnındaki çocu-ğu etkilemez; bu nedenle aile kurmanıza engel değildir. Ancak hamilelik ve emzirme süresi boyunca sedef tedavisinde hangi ilaçları kullanacağınıza dikkat etmelisiniz; bazı ilaçlar (örn. retinoitler) bazı durumlarda fetüse veya yeni doğan bebeğe zarar verebilir.

Burada da seçimi doğru yapmak önemlidir: Örneğin salisil içeren maddelerin hamileliğin iler-leyen evrelerden erken doğum sancılarına yol açtığı düşünülüyor. Katran bileşimleriyle yapı-lan tedaviler de önerilmiyor.

Cilt doktoruna erkenden başvurunDahili terapi tüm organizmaya etki eder ve bu nedenle kullanılan ilaca göre hamilelik-ten aylar önce durdurulmalıdır. Çocuk iste-meniz* durumunda mutlaka doktorunuza başvurun. Bu zamana kadar yapılan tedaviye bağlı olarak tedaviyi belirli bir zamana kadar durdurma veya başka bir tedaviye geçme ka-rarını doktor verir.

Bir hamilelik esnasında yaşanan hormonel değişim psoriasisin ilk kez ortaya çıkmasını tetikleyebilir. Hastalık mevcutken sedefin nasıl seyrettiği önceden kestirilemez. Hami-lelik aylarında bazı kadınlarda ciltte iyileşme gözlenirken, bazılarında kötüleşme gözlen-miştir ve bazılarında da hiçbir değişiklik gözlenmemiştir.

Genel olarak hamilelikte harici tedaviler dahili tedavilere tercih edilmelidir.

*Ek Bilgi Sadece sizde veya eşinizde psoriasis varsa, çocuğunuzun sedef hastası olması olasılığı oldukça düşüktür (yaklaşık %8–15). Her ikiniz de hastaysanız olasılık daha yüksektir (yaklaşık %50-60). Aktarılan genetik özelliğin gerçekten “etkinleştiği” ve çocuğunuzun gerçekten psoriasis olacağı birçok çevresel etkene bağlıdır.

Tem

el B

ilgile

rTe

şhis

Tera

pi(G

ünlü

k) Y

aşam

46 47

…İş hayatı …Spor

Sedef ve spor? Bundan hayatta vazgeçmem: Düzenli bedensel hareket yapmak (örn. haftada 2-3 kez yürümek veya bisiklet sürmek) bedeni, ruhu ve aklı pozitif etkiler ve psoriasis hastalı-ğıyla mücadelede pozitif etki gösterebilir.

Burada önemli olan spor sonrası duş alırken cildin kaybettiği nemi uygun bakım ürünleriyle geri vermektir.

Aşırı terleme nedeniyle kaşıntı ve ciltte tahrişlenmeler olursa, geçici süreliğine spora ara veril-mesi ve cildin ilgili noktaları iyileşene kadar tedavi edilmesi önerilir.

Psoriasis hastası çoğu kişi belirli meslekleri icra edemeyeceklerini veya hastalıktan dolayı kısa ya da uzun sürede meslek değiştireceklerini düşünürler. Buna hemen cevap vermek zor-dur, burada hastalığın seyretmesi ve hastalıkla başa çıkma gibi sayısız faktörleri göz önünde bulundurmak gerekir. Bazı kişiler için akut bir psoriasis atağında tanımadık kişilerle birlikte olmak sorun olmazken, bazı kişiler için de doğru müşteriyle temas edilen işlerde rahatsızlık olabilir. Genel olarak bazı meslek gruplarının koşulları hastalığı negatif yönde etkilediği söy-lenebilir, örneğin:

Spor ⋅ Vücudun zinde hissetmesini sağlar, ⋅ Kendine güveni artırır, ⋅ Stresi ve siniri azaltır ve ⋅ bu sayede yaşam kalitesini yükseltir.

⋅ Ciltte aşırı mekanik yüklenme (örn. inşaatta, tarımda) ⋅ Aşırı sıcak veya soğuk (örn. üretim yapan endüstride) ⋅ Solvent maddelerle, asitlerle veya bazlarla sık temas ⋅ Sürekli aşırı terleme veya sürekli suyla temas

Tem

el B

ilgile

rTe

şhis

Tera

pi(G

ünlü

k) Y

aşam

48 49

İltihaplı hastalıklar

Morbus Crohn (MC) ⋅ Kronik iltihaplı (ince) bağırsak hastalığı ⋅ Özellikle genç erişkinlerde ⋅ Şikayetler örn. ishal, karın ağrılar, ateş, kilo kaybı, zayıflık ⋅ Tedavi, psoriasis hastalığında etkin olan kısmen TNF-alfa önleyicilerle yapılır

Metabolizma Hastalıkları

Diyabet ⋅ Kan şekeri değerlerinin sürekli yüksek olması ⋅ Çoğu zaman aşırı kilo nedeniyle → psoriasis hastalarının %50'sinde var ⋅ Metabolizmanın düzenlenmesi gereklidir, aksi takdirde ikincil hastalıklar ortaya çıka-bilir

İrratbl bağırsak sendromları (IBS) ⋅ IBS = irritable bowel syndrome (Türkçesi: “rahatsız edici karın hastalıkları”) ⋅ Özellikle gıda emiliminin yapıldığı organlar söz konusudur ⋅ Rahatsız edici, ancak zararsız bağırsak hastalığı

Kalp-Dolaşım Sistemi

⋅ Sedefli hastalar, topluma kıyasla daha yüksek kalp-dolaşım hastalıkları ve kalp krizi riskine sahiptir.

⋅ Tam ilişki henüz bilinmiyor, araştırmalara göre psoriasis hastaları kalp-dolaşım hasta-lıklarında (şeker, yüksek tansiyon, aşırı kilo, yüksek yağ değerleri vs.) daha yüksek risk grubundadır.

Depresyonlar

⋅ Psoriasis hastaları topluma kıyasla iki kat daha fazla depresyon altındalar. ⋅ Olası belirtiler, örn. kendine güvenin azalması, şevk kırılması, yenilmişlik → çoğu zaman başkalarının açık biçimde dışlamasından kaynaklı

⋅ Sonuç: Stres → tekrarlayan ataklar ⋅ Uzun süreli kötü moral durumunda doktordan yardım alınmalıdır

Bağımlılıklar

⋅ Depresyonla birlikte nikotin (sigara) ve alkol

...Eşlik Eden Hastalıklar

Araştırmalara göre psoriasis hastaları belirli ikincil hastalıkları oluşturmaya daha meyillidirler. Psoriasis ile bu ikincil hastalıkların ilişkileri hakkında bu zamana kadar yalnızca spekülasyon yapılmıştır. Erken tanıyı koyabilmek ve insan sağlığına vereceği zararların önüne geçebilmek için psoriasis hastaları düzenli olarak sağlık kontrolü yaptırmalıdır.

İyi haber: Psoriasis hastalarında mantar hastalıkları veya nasır gibi cilt enfeksiyonları gözlenmez. Bu-nun nedeni de sedefte hızlı olan cilt hücresi yenilemesi olabilir.

Aşağıdaki tabloda psoriasis hastalarında sıkça görülen hastalıklar hakkında bir özet sunul-muştur:

Tem

el B

ilgile

rTe

şhis

Tera

pi(G

ünlü

k) Y

aşam

50 51

Hayatın Ortasında – Psoriasis ile

Size uygun bir terapiyle ve belirli risk faktörlerini önleyerek psoriasis hastalığınızın seyrini çoğu vakada olumlu etkileyebilirsiniz. Belirtilerin yoğun olduğu ve sedefinizi “kontrol edeme-diğinizi” düşündüğünüz zamanlarda da – endişeye kapılmamaya çalışın:

Çoğu psoriasis hastası bu tip durumlarda insan içine çıkmaz, çünkü meraklı ve hatta dışlayıcı bakışlardan uzak durmak istiyorlar veya kendilerinden utanıyorlar. Bu da hayatı güzel kılan bir dizi aktiviteden vazgeçecekleri anlamına da gelir: Arkadaşlarla kafede buluşmak, şehirde gezmek, sinema, tiyatro veya spor müsabakalarıyla vakit geçirmek gibi.

Çoğu zaman “çevreni kafana takma” tarzındaki tavsiyeler söylendiği gibi uygulanamıyor. Baş-kalarının bunlarla nasıl mücadele ettiğini bilmek belki size yardım edebilir. Tüm Almanya'da, psoriasis hastalarıyla fikir alışverişinde bulunabileceğiniz lokal yardım grupları var. İnternet'te sayısız forumlar üzerinden başkalarıyla temasa geçebilirsiniz.

4. Bölüm: Kısa ve Öz

⋅ Spesifik bir “Psoriasis diyeti” yoktur; ancak alkol ve sigara dikkatli tüketilmelidir, dar kıyafetler gibi onlar da ataklara yol açabilir.

⋅ Dengeli bir beslenme genel rahatlığı artırır ve psoriasis hastılağını kötüleştiren aşırı kilolardan korur.

⋅ Tatil yapmak hem vücuda, hem de ruha iyi gelir; psoriasis hastaları güneşli kuru bir iklimi, nemli ılık bir havaya tercih etmeliler.

⋅ Çocuk isteyen kadınlar cilt doktoruna erkenden başvurmalıdır, çünkü hamilelik ve emzirme öncesi ve esnasında ilaçlar buna göre verilmelidir.

⋅ Belirli çalışma koşullarına bağlı meslekler hastalığı kötüleştirebilir.

⋅ Rahatlama teknikleri ve düzenli spor yapmak stresi azaltmada yardımcı olur ve böyle-ce hastalığın seyrini olumlu etkiler.

⋅ Sık görülen ikincil bir hastalık nedeniyle psoriasis hastalarında düzenli sağlık kontrol-leri oldukça önemlidir.

Kontrol sizde olsun!

Psoriasis hastalığıyla başa çıkmadan en önemli husus, tedaviye rağmen hastalık hemen düzelmediğinde hastalığa meydanı bırakmamanızdır. Bir terapinin sonuç vermesi bazen sürebilir. Başarısız sonuç alınması durumunda yeni tedavi yöntemlerinin denenmesinde fayda var. Yeterki kendiniz için ve psoriasise karşı bir şey yapın!

Bu broşür, LEO Pharma hasta programının bir parçasıdır. Bilgi verme niteliğindedir ve bu sa-yede psoriasis hastalığını ve psoriasis hastalarını anlamanızı sağlar. Böylece ilgili hastaların yaşam kalitesi büyük oranda iyileştirilebilir.

Kaynakça kapak resmi: “Happy family with kids”, telif hakları Anna Subbotina’ya aittir, 2011, Shutterstock.com lisansı ile kullanılmaktadır.

Mevcut broşür her ne kadar büyük bir itinayla hazırlanmış olsa da, içeriğin doğruluğu açısından LEO Pharma GmbH sorumluluk kabul etmez.

Doğacak tüm haklar, özellikle çoğaltma, yayınlama ve tercüme hakkı bizde saklıdır.

Bu eserin hiçbir kısmı herhangi bir şekilde (fotokopi, film veya elektronik yolla) LEO Pharma GmbH firmasının yazılı onayı olmadan yeniden oluşturulamaz.

Tem

el B

ilgile

rTe

şhis

Tera

pi(G

ünlü

k) Y

aşam

21-1

-015

0 ©

LEO

Ara

lık 2

011 A

DI G

EÇEN

TÜM

LEO

MAR

KALA

RI L

EO G

ROUP

'A A

İTTİ

R

Saygılarımızla tavsiye ederiz

LEO Pharma GmbHFrankfurter Straße 233, A3 ⋅ D-63263 Neu-Isenburg

Telefon: (06102) 201-0 ⋅ Faks: (06102) 201-200www.leo-pharma.de LEO©

Psoriasis ile iyi

yaşamak

Psor

iasi

s ile

iyi y

aşam

ak

LEO Pharma A/S

Psoriasis ile iyi yaşamak