Psikolojik Danışma ve Rehberlik Çağdaş Bir

Anlayış

•Evlilik ve Aile Danışmanlığı•Gerontoloji Danışmanlığı•Özel Çalışma•Eğitim Kurumlarında Danışmanlık•Geleceğe İlişkin Yöntemler

Evlilik ne kadar kutsal gözükse de

herĢey ilk evlenildiği zaman ki gibi

sürmüyor. Çiftler ise, evliliğin çeĢitli

dönemlerinde sıkıntılar yaĢamakta ve

ayrılma ya da boĢanma dıĢında

uyumu sağlayacak destekler

aramaktadır.

Aile terapileri, aileyi bir bütün olarak ele almayı hedefleyen bir terapi türüdür.

Aile terapisinde amaç doğrudan bireylerin ruhsal sorunlarının tedavisine yoğunlaşmak değil bireyler arasındaki ilişki, iletişim sorunlarını ele almaktır.

Aile ilişkilerinin düzenlenmesi çoğu zaman aile bireylerinin ruhsal sağlığını da olumlu etkiler, çünkü aileler, üyeleri için genellikle en önemli destek kaynağı olduğu gibi en önemli stres kaynağı da olabilmektedirler. Aile terapisi, aile üyelerinin tümünün ya da birkaçının katılımı ile yürütülür. Terapi seanslarında aile bireyleri terapistle birlikte kendi ailelerinin işleyiş biçimini ele alır, tıkanıklık yaratan noktaları bulup alternatif çözümler üretmeye çalışırlar.

“Yaşlanan Dünya” terimi, yaşlı nüfusta yaşanan artışı tamamlamaktadır.

Gerontoloji yaşlılığın bütün yönlerini inceleyen bilim dalıdır. 1960‟lara kadar akademik bir disiplin olarak var olmakla birlikte, günümüzde hızla gelişen bir alandır. Ve psikoloji, biyoloji ve sosyoloji yakından ilişkilidir. Geriyatriise yaşlıların sağlık sorunlarını açıklamaya ve tedavi etmeye yönelik etkinliklerini içerir

Yaşlılık hayatın evrelerinden biridir.

İnsanın doğumdan itibaren

geçirdiği bu evrelerde fonksiyonları,

metabolizması, psikolojisi ve sosyal ilişkileri de değişmektedir. Yaşlılık bir hastalık değildir. Fizyolojik bir süreçtir bu sürecin kendine özgü özellikleri vardır. Yaşlanan kişinin fiziksel ve ruhsal durumları bir daha yerine gelmeyecek şekilde yavaş yavaş kaybolur.

Yaşlıların da diğer gelişim dönemindeki tüm insanlar gibi mutlu ve üretken olabilecekleri, değişebilme, uyum sağlayabilme yetilerinin olduğu göz önünde bulundurulduğunda yaşlı grubunda görülen psikolojik bozuklukların doğru tanı ve uygun tedavisi daha da önem kazanmaktadır. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki payının giderek artması nedeniyle, bu grupta yapılacak epidemiyolojik araştırmalara ihtiyaç duyulmaktadır.

Toplumun eğitilmesi, yeterli ve uygun sosyal destek ve kurumların oluşturulması konularında özellikle yaşlılık psikolojisi alanı ile ilgili olarak alandaki tüm uzmanlara önemli görev ve sorumluluklar düşmektedir. Bu nedenle yaşlıların rehberlik ve psikolojik danışma ihtiyaçlarını

belirlemeye yönelik bir araştırmaya

gereksinim duyulmuştur. Bu

araştırmada yaşlıların rehberlik

ve psikolojik danışma ihtiyaçlarının

belirlenmesine çalışılmıştır.

Özel eğitim, bireyin bazı

özelliklerinde meydana gelen

zedelenme, normalden sapma,

yetersizlik gibi özür ve engelleri nedeniyle, genel eğitimden yararlanamayan çocukların özel olarak geliştirilmiş program ve yetiştirilmiş personel ile özür ve özelliklerine uygun bir ortamında sürdürülen eğitim çalışmalarıdır.

Özel eğitim alanının çeşitliliği, özür gruplarının niteliğine uygun farklı alanlarda yetişmiş uzmanların da devreye girmesini gerektirir.Özel eğitim alanındaki bir çocuk veya öğrencinin eğitim gereksinimini birkaç noktada yoğunlaşır.

I. Normal eğitim programına paralel bir “genel eğitim” görecektir.

II. Birey bu eğitimini özrünün çeşidine uygun olarak, çeşitli ve farklı araç gereçleri gerektiren, farklı özel koşullar içinde sürdürecektir.

III. Bazı hallerde de eğitimleri sırasında özründen kurtulabilmesi için sağlık ve rehabilitasyon çalışmalarını da sürdürmek zorunda kalacaktır.

Okul danışmanlık hizmet alanı, çok geniş bir yaş aralığını ve farklı gelişimsel dönemleri kapsamaktadır. Ayrıca toplumlarda yaşanan hızlı, sosyal ve teknolojik değişimlerden kaçınılmaz olarak okul danışmanlığı da etkilenmektedir.

Aslında danışmanların rol ve işlevlerini, çalışma ortamlarından bağımsız olarak belirliyen iki temel faktör bulunmaktadır.

I. Danışmanın rolüne neyin uygun neyin uygun olmadığını belirleyen etik kurallar, uygulama ilkeleri lisans ve sertifikasyon sınırları, eğitim programlarının içerikleri ve beklentileri gibi profesyonel belirleyicilerdir.

II. Kişisel faktörler; danışmanın ilgileri ne yapmaktan hoşlandığı, hoşlanmadığı, yaşamını genelde nasıl sürdürdüğü, çalışma ortama ilişkin algıladığı rol ve işlevleri, tutumları, değerleri, beklentileri kapsar. Yine de okul danışmanlığı eğitim programlarının sınırları dahilinde bir önceki bölümde tanımlanan geleneksel işlevlerin yanı sıra önleyici ve gelişimsel işlevlerin olduğunu ifade etmek gerekir.

Eğitsel Rehberlik

Eğitim sürecindeki birey ya da bireylere eğitsel yaşamıyla ilgili bütün sorunlarına yönelik olarak sunulan tüm yardım etkinliklerine eğitsel rehberlik denir.

Eğitsel Rehberlin Amaçları Öğrencinin öğrenimi devam ettirmek istediği alandaki bir okulu

seçmesi ve bu okula girebilmesi.

Girdiği okuldaki alanlardan birini ve kendine uygun olanı

seçmesi.

Gerekli baĢarıyı gösterebilmesi için etkili ve verimli ders

çalıĢmayı öğrenmesi ve gerekli çalıĢma alıĢkanlıklarını

göstermesi.

ilgi yetenek ve kiĢilik özelliklerine uygun olarak geliĢmesini

sağlamak.

Okul ve meslek arsındaki iliĢkinin sağlanması.

• Öncelikli uygulama alanlarındandır. • Eğitim sürecinin sonunda bireyin, sosyal yaşama

hazır olması beklenen amaçtır. • Sosyal yaşama hazır olmak için kazanılacak

beceriler;• kendine güven, kararlı, kendini tanıyan ve kabul

eden, paylaşmayı, işbirliğini bilen ve topluma bireyselleşmeyi başararak uyum sağlayabilmek

• İşte bu süreçte, rehberlik ve psikolojik danışmanın önemi daha da belirginleşmektedir.

1. Psikolojik danışmalık (bireysel ve grup)

2. Büyük grup ya da sınıf rehberlik etkinlikleri

3. Konsültasyon4. Koordinasyon

BİREY SAYISINA GÖRE REHBERLİK

Birey sayısına göre rehberlik bireysel rehberlik ve grup rehberliği olarak ikiye ayrılır.

BĠREYSEL REHBERLĠK : Rehberlik ya da psikolojik

danışma hizmetinin, bir seferde yalnızca bir bireye yapılıyor

olmasıdır.

GRUP REHBERLĠĞĠ: Rehberlik ya da psikolojik danışma

hizmetinin, bir seferde bir grup bireye aynı anda

verilmesidir.

Uyum Sağlayıcılık İçinde bulunduğu duruma uyumu temel hedeftir.

Yönelticilik Bireyi n mesleğe, işe, okula, etkinliğe vs. yönelmesini sağlayarak, yaşam kalitesini yükseltmeyi hedefler.

Ayarlayıcılık Hizmet götürülecek öğrenci grubunun ihtiyaçlarının belirlenerek uygun rehberlik programının oluşturulmasını vurgular

Geliştiricilik Gelişimsel ihtiyaçların temel alınmasını vurgulamaktadır

Önleyicilik Problemin ortay açıkmadan önlenmesi anlamını taşımaktadır

Tamamlayıcılık Rehberlik hizmetlerinin eğitim süreci ile iç içe yürütülmesinin gerekliliğini vurgular.

Geleceğe İlişkin Yöntemler Danışmanlık mesleği, yetişen neslin ihtiyaçlarına göre

şekillenecek, yeni bilgilerin ve bu bilgilerin getireceği değişimlerin etkilerine göre yol alacaktır.

1)Danışma eğitim programlarının standartları yükseltilecekler Bireylerin ve okul dışı kurumların farklılaşan ve

karmaşıklaşan ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik olarak danışman eğitim programlarının standartları yükseltecektir. Yeni bilgilerin çoğalması ve sorumluluk alanlarının genişlemesiyle danışman eğitim programlarına ek veya seçmeli dersler boyu öğrenmeye yönelecek; danışmanlara bilgi ve becerilerini güncellemeleri için hizmet içi eğitim kursları gerekli görülecektir

Yeni bilgilerin çoğalması ve sorumluluk alanlarının genişlemesiyle danışman eğitim programlarına ek veya seçmeli dersler boyu öğrenmeye yönelecek; danışmanlara bilgi ve becerilerini güncellemeleri için hizmet içi eğitim kursları gerekli görülecektir

2) Özel uzmanlık alanlarına olan ilgi artacak

Danışman mesleği sadece eğitim ortamlarına özgü olmaktan çıkıp farklı ortamlara yönelik uzmanlık alanlarda danışmanlar özel sektörde uzmanlaşma ihtiyacı duyacaklardır.

3)Teknolojinin kullanımı artacaktır Teknoloji hayatı kolaylaştırmak için vardır. Ölçme ve

değerlendirmeyi kolaylaştıran bilgisayar programlarının kullanımı artacaktır. İnternet danışmanlığı ayrı bir alan olarak gelişebilir; ancak burada iki önemli nokta açıklığa kavuşturmalıdır.

1. Danışan-danışman arasında kurulan yüz yüze ilişkinin psikolojik etkilerden yoksun bir danışma ilişkisi nasıl oluşturulacaktır; çünkü sonuçta danışmalık “ablalık, ağabeylik etmek” değildir.

2. Böyle bir ilişki oluşturulsa bile mahremiyeti nasıl sağlanacak, gizlilik ve güvenirlik ilkelerine nasıl uyulacaktır. Bu noktada belki de ilkeleri, çalışma koşulları,yöntem ve teknikleri yeniden yapılandırılmış özgün bir internet danışmanlığı çalışma alanı oluşturacaktır.

4)Bilimsel olarak kanıtlanmış çalışma Danışman mesleğinin oluşumunda bu yana, özellikle

ülkemizde, danışmanlar hep yaptıklarının ne işe yaradığını ve ne kadar işe yaradığını kanıtlamak ve sunmak durumunda kalmışlardır. Bu açıdan toplumun ve kurumların beklentileri karşılanmayı devam edicektir; ayrıca alanda yapılan çeşitli araştımalarla ve inandırıcı sonuçlarla toplumun artan ilgisini karşılamaya çalışacaktır. Bunun içn danışmanların önleyici programlarda ve insan ilişkilerinde etkilediğini ortaya koymalarına yönelik yeni bir yönelim oluşacaktır.

5)Geleneksel teoriler güncellenecektir

Araştırmalar ve incelemeler ile uygulamaların değerlendirilmesi yoluyla geleneksel kurum ve yaklaşımlar, ana yapısını kaybetmeden, karmaşıklaşan ihtiyaç alanlarını karşılamaya yönelik güncellenecektir. Bunun yanı sıra, yeni kurum ve yaklaşımlar geliştirilecektir; çoklu kültürel danışmalık kurum ve yaklaşımları, kısa-süreli terapi gibi. Ayrıca hem ulusal hem de uluslar arası düzeyde elektrik ve kültüre özgü yeni kurum ve yaklaşımlar da geliştirilecektir.

6)Mesleki danışmanlığın önemi devam edecektir

Bireyi tanımak onun yetenek ve ilgilerini belirlemek

Meslekleri inceleyip tüm özellikleriyle tanımak

Bireyi kendi özelliklerine uygun bir mesleğe yöneltebilmek için kendi nitelikleriyle mesleklerin gerektirdiği özellikler arasında bağlantı kurarak uygun mesleklere yöneltmek ve meslek arsında bağlantı kurarak uygun mesleklere yöneltmek temel amaçtır.

7)Mesleki yapılanma artacaktır Ülkemizde danışmaların hem eğitim kurumlarında

hem de eğitim dışı kurumlarda (ıslah evleri, ceza evleri, adliye, şirketler ve endüstri,sağlık kuruluşu, sosyal hizmetler kurumlar gibi) istihdam edilmesinde artış yaşanacaktır çünkü toplumumuzda duyulan ihtiyaç gerçektir ve artmaktadır.

8)Günümüzde insanların akıl sağlığını korumaya yönelik ve sağlıklı çocuk yetiştirmeye yönelik artan ilgisi, gelecekte devam edecektir.

Ülkemizde, sosyal yardım kurumları arasında sayabileceğimiz mediko-sosyal merkezlerde, yaşlılar için huzur evlerinde, Çocuk Esirgeme Kurumlarında, Kızılay Derneği ve Sosyal Dayanışma Kurumu gibi kurumlarda rehberlik ve psikolojik danışma anlayış ve uygulamaları hızlı bir gelişme içindedir.

Sosyal yardım kurumlarındaki bireyler ruh sağlığı açısından risk gruplarıdır.

Bu grupların ruh sağlığının korunması ve geliştirilmesi için bu kurumlarda psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine duyulan gereksinim gittikçe artmaktadır.

Günümüzde, eğitim ve sağlık ile ilgili kurumların rehberlik hizmetlerine ilişkin işbirliği içinde çalışma gerekliliği belirgin şekilde artmıştır.

Çünkü her iki alanda da temel amaç, insanlara hizmet sunmaktır.

Sağlık kurumlarında, özellikle de psikiyatri bölümlerinde ve ruh sağlığı merkezlerinde psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin benimsendiği, tıp kökenli uzmanlarla, tıp kökenli olmayan uzmanların hizmetlerini işbirliği içinde yürüttükleri görülmektedir.

9)Mesleki çalışma yöntemleri çeşitlenecektir

Günümüzde önleyici ve gelişimsel programlar doğrultusunda çalışmaları yürütmeye artan ilgi, gelecekte de devam edecektir. Geleneksel çalışma yöntemlerinin ve işlevlerinin yanı sıra teori ve uygulamada bütünleşmeyi vurgulayan “bilim adamı-uygulayıcı model” doğrultusunda önleyici, çare bulucu kısa süreli, yaşam boyu gelişimsel, yaşam becerileri eğitimi çalışmaları genişleyecektir.

10)Okul danışmalığı uzmanlık alanı yönelimi ”yöneltme” hizmeti yerine kişisel/sosyal gelişimi desteklemeye odaklanacaktır

Öğrencinin bireysel ve sosyal gelişimini desteklemek, duygusal sorunlarında yardımcı olmak üzere gerekli rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri verilir.

Eğitsel, meslekî ve bireysel rehberlik hizmetlerinin sistemli, sağlıklı ve öğrencinin özellik ve gereksinimlerine uygun şekilde verilebilmesi için bireyi tanıma çalışmaları yürütülür.

Kişisel rehberlik

Bireylerin kendileriyle ilgili kişisel problemlerinin

çözümü için yapılan psikolojik yardımlar kişisel rehberlik

ve psikolojik danışma hizmetleri olarak tanımlanır.

Kişisel rehberlik hizmetlerinin kapsamı Atılganlık becerilerini geliştirme Günlük yaşam becerileri geliştirme İletişim becerileri geliştirme Sorun çözme becerileri geliştirme Öfkeyle baş etme becerileri geliştirme Kaygıyla baş etme becerileri geliştirme Çatışma çözme becerileri geliştirme Kar verme becerileri geliştirme Zaman yönetimi becerileri geliştirme Öz saygı geliştirme Sorumluluk ve görev bilinci geliştirme Oto kontrol becerileri geliştirme Özgüven becerileri geliştirme

DĠNLEDĠĞĠNĠZ

ĠÇĠN

TEġEKKÜR

EDERĠM…

HABĠP HAKAN YILDIRIM

20082200