DEĞERLİDEĞERLİ KATILIMCILARKATILIMCILAR HEPİNİZ HEPİNİZ

HOŞHOŞ GELDİNİZ!GELDİNİZ!

HABİL YİĞİTSOY

Psikoe itim Program n n ğ ı ıPsikoe itim Program n n ğ ı ıAma larç ıAma larç ı

1. Travmatik Olayların Normal Psikolojik Etkileri Hakkında Öğretmenler, Ana-babalar Ve Çocukları Bilgilendirmek Ve Onların Bu Konuya İlişkin Anlayışlarını Geliştirmek.

2. Çocuklar, ana-babalar ve öğretmenleri bilgilendirerek, kendi tepkilerini anlama ve

paylaşma olanağı vermek, tepkilerinin doğal olduğunu göstermek ye normalleştirmek.

3. Okul sistemi ile aileler arasında yaşantıların paylaşılmasını sağlamak, böylece iki sistem

arasındaki iletişimi kurmak ve sağlamlaştırmak.

4. Olumlu başa çıkma yöntemlerini vurgulayarak bunların gerektiğinde

kullanılmalarını sağlamak.

5. Çocukların tepkilerinin normale dönmesini sağlamaya uygun bir ortam

oluşturarak onların öğrenme ve gelişme kapasitelerini arttırmak. HABİL YİĞİTSOY

P s ik o e it im ğP r o g r a m ı n ı n

U y g u la m a e m a s ıŞMilli eğitim bakanlığı / UNICEF

İl Proje Ekibi(İl Milli Eğitim Müdürü, RAM Müdürü ve Rehberlik ve

Danışmanlık Hizmetleri Bölüm Başkanı)

Psikolojik Danışmanlar(Rehber Öğretmenler)

Uzman Ekip

Okul Ekipleri

Öğretmenler

ÖğrencilerAna-Babalar

HABİL YİĞİTSOY

17 AĞUSTOS, 12 KASIM DEPREMLERİ

TRAVMA

MEB-UNİCEF

PSİKOSOSYAL OKUL PROJESİ

DEBRİFİNG(Öğretmen)

SINIF TEMELLİMÜDAHALE PRG.

(Öğrenci)

PSİKOEĞİTİM(Öğretmen-veli- öğrenci)

MESLEKDAŞDAYANIŞMASI(Psikolojik Dan.)

GRUPLA PSİKOLOJİK

DANIŞMA(Öğrenci)

HABİL YİĞİTSOY

Trafik Kazası

Bir Yakının Kaybı

Şiddet Doğal Afetler

Ani yaşanan, yaşamı tehdit edici olaylar

TRAVMA / ZORLU YAŞAM

HABİL YİĞİTSOY

Travma Sonrası Stres Tepkileri

İstenmeden akla gelen düşünce ve görüntüler

Fizyolojik uyarılmışlık

Kaçınma

HABİL YİĞİTSOY

Okula gitmek istememe

YAŞA GÖRE TSS TEPKİLERİ

OKUL ÇAĞINDAKİ ÇOCUKLAR ( 7-12 Yaş )

Okul öncesi dönemdeki davranışlara gerileme

Okul başarısının düşmesi

Tekrarlanan oyunlar Saldırganlık Gevezelik

Erkek çocuklarda özellikle silahlara, savaş oyunlarına v.b. ilgi gösterme

Kabuslar, uyku sorunları Vücutta ağrılar

Doğal olaylardan (yağmur, rüzgar gibi) korku

Dikkat ve konuşma sorunları Ayrılık kaygısı

İsyankar davranışlar Yatak ıslatma

HABİL YİĞİTSOY

NELER YAPILABİLİR?

Duygularını ifade etmelerine yardım edin, sabırlı, ilgili ve esnek davranın.

Oyun oynamalarını teşvik edin, merak ettikleri şeyleri açıklayın.

Dikkatleri kolayca dağılabileceğinden okulda ve evde fazla çalışmalarını beklemeyin.

Basit ve yapılandırılmış görevler verin, ufak sorumluluk almalarına fırsat verin.

İleride olabilecek başka travmatik olaylardan kendisini nasıl koruyacağını anlatın.

HABİL YİĞİTSOY

ERGENLERDE TSS TEPKİLERİ

Dünya ve kendi gelecekleri hakkında olumsuz tutumlar

Kendi korkuları ve travmaya verdikleri tepkilere ilişkin endişe

Risk alma ve duygularını davranışlarla dışa vurma

Günlük etkinliklere karşı ilgi kaybı

İştah ve uyku sorunlarıİştah ve uyku sorunları Okul sorunları

Travmatik yaşantıdan sonra almak zorunda kaldıkları sorumluluklar

nedeniyle yetişkinliğe erken girme

Anne-babalarla çatışma ve tartışmaların artması

HABİL YİĞİTSOY

NELER YAPILABİLİR?

Aile ve arkadaşlarıyla duygularını paylaşmalarına ve ifade etmelerine yardım edin

Kabul, hoşgörü ve destek gösterin

Gündelik faaliyetlere katılmalarını ve spor

yapmalarını teşvik edin

Okul başarılarıyla ilgili beklentilerinizi azaltın

Varsa travma sonrası yeniden yapılandırma çalışmalarına

katılmaları ve başkalarına yardım etmeleri için onları teşvik edin

HABİL YİĞİTSOY

KAYGI ve DEPRESYON TEPKİLERİ-1KAYGI ve DEPRESYON TEPKİLERİ-1

Depresif ya da sinirli bir ruh haliDepresif ya da sinirli bir ruh hali

Tüm etkinliklere karşı ilginin azalması Tüm etkinliklere karşı ilginin azalması ve bunlardan haz almamave bunlardan haz almama

Kilo Kaybı (diyet yapmaksızın) veya artışıKilo Kaybı (diyet yapmaksızın) veya artışı

Kaybedilen kişiyi özlemeKaybedilen kişiyi özleme

Sevilen birinin kaybını kabullenmemeSevilen birinin kaybını kabullenmeme

Uykusuzluk ya da aşırı uyumaUykusuzluk ya da aşırı uyuma

Aşırı huzursuzlukAşırı huzursuzluk

HABİL YİĞİTSOY

KAYGI ve DEPRESYON TEPKİLERİ-2KAYGI ve DEPRESYON TEPKİLERİ-2

Aşırı yavaşlıkAşırı yavaşlık

Enerji kaybı/azalması ve derin yorgunluk hissiEnerji kaybı/azalması ve derin yorgunluk hissi

Değersizlik duygusuDeğersizlik duygusu

Aşırı ya da duruma uymayan suçluluk Aşırı ya da duruma uymayan suçluluk duygularıduyguları

Konsantre olmada; karar vermede zorlukKonsantre olmada; karar vermede zorluk

Tekrarlayan ölüm düşünceleriTekrarlayan ölüm düşünceleri

Hayatın yaşamaya değmediğine dair Hayatın yaşamaya değmediğine dair tekrarlayan düşüncelertekrarlayan düşünceler

HABİL YİĞİTSOY

OKULLARIN ve ÖĞRETMENLERİN ROLÜ ve ÖNEMİ

Okulda bulunmak, oyun ve diğer okul etkinliklerine katılmak çocuklarda özellikle travmatik yaşantı dönemlerinde çok ihtiyaç

duydukları süreklilik, değişmezlik ve normallik hissinin oluşmasına yardımcı olur.

Okulda bulunmak ve etkinliklere katılmak çocukların gereksinimlerini daha kolaylıkla

iletmelerine neden olur.

Öğretmenler eğitim ve öğretim görevlerinin yanı sıra çocukların mutlu ve sağlıklı büyümelerine yardımcı olacak bir gelişme ve öğrenme ortamı

yaratırlar.

Çocuklarla daha çok birlikte oldukları için, onları gereksinimlerini herkesten iyi bilir ve

gerektiğinde onlara yardım edebilirler.

Öğretmenlerin yardımıyla, daha ileri düzeyde psikolojik yardıma gereksinim duyan çocuklar

belirlenebilir.

HABİL YİĞİTSOY

ÖĞRETMENLERİN KATKISIÖĞRETMENLERİN KATKISI

ÇocuklarÇocuklarıın travmatik olayn travmatik olayıın ne olduğunu n ne olduğunu anlamalaranlamalarıına yardna yardıım edebilir.m edebilir.

Travmatik olaya verilen tepkiler konusunda Travmatik olaya verilen tepkiler konusunda çocuklarçocuklarıı bilgilendirebilir. bilgilendirebilir.

ÇocuklarÇocuklarıın duygusal olarak toparlanmalarn duygusal olarak toparlanmalarıına yardna yardıımcmcıı

olacak solacak sıınnııf etkinlikleri düzenleyebilir.f etkinlikleri düzenleyebilir.

ÖÖğğretim etkinliklerini çocuklarretim etkinliklerini çocuklarıın gereksinimlerine n gereksinimlerine göre uyarlayarak ve duyan çocuklara daha fazla göre uyarlayarak ve duyan çocuklara daha fazla

eeğğitim desteitim desteğği verebilir. i verebilir.

Çocuklarla özel iletişim teknikleri kullanabilir.Çocuklarla özel iletişim teknikleri kullanabilir.

Sınıfta sıcak ve destekleyici bir sosyal ortam Sınıfta sıcak ve destekleyici bir sosyal ortam yaratabilir. yaratabilir.

Çocukların kayıplarla, acı veren anılar ve duygularla Çocukların kayıplarla, acı veren anılar ve duygularla başa çıkmalarına yardımcı olacak etkinlikler başa çıkmalarına yardımcı olacak etkinlikler

düzenleyebilir.düzenleyebilir.

Çocukların toparlanma süreçlerini kolaylaştırmak Çocukların toparlanma süreçlerini kolaylaştırmak için okul ve aile arasındaki işbirliğini için okul ve aile arasındaki işbirliğini

güçlendirebilir.güçlendirebilir.HABİL YİĞİTSOY

TRAVMADAN SONRA TRAVMADAN SONRA ÇOCUKLAR İÇİN İLETİŞİMİN ÇOCUKLAR İÇİN İLETİŞİMİN

ÖNEMİÖNEMİ

Çocukların duygularını başkalarına Çocukların duygularını başkalarına anlatmaları onların acı veren bu anlatmaları onların acı veren bu

yaşantıları daha kolay kabul yaşantıları daha kolay kabul etmelerine yol açabilir.etmelerine yol açabilir.

Yaşantılarını ve duygularını Yaşantılarını ve duygularını paylaştıklarında kendilerini paylaştıklarında kendilerini

daha iyi hissederler.daha iyi hissederler.

Olan bitene ilişkin farklı bir bakış Olan bitene ilişkin farklı bir bakış açısı edinebilirler.açısı edinebilirler.

Başkalarının da benzer tepkilere sahip Başkalarının da benzer tepkilere sahip olduğunu bilmek toparlama sürecini olduğunu bilmek toparlama sürecini

başlatır ya da hızlandırır.başlatır ya da hızlandırır.

Gelecekle ilgili daha olumlu bir Gelecekle ilgili daha olumlu bir bakış açısı geliştirebilirler.bakış açısı geliştirebilirler.

HABİL YİĞİTSOY

Çocuklar kendileri ve özel yaşantıları hakkında konuşmaya alışık olmayabilirler.

Daha önce bu gibi konularda kendilerini ifade etmek için hiç cesaretlendirilmemiş

olabilirler.

Duygularını tanımlamakta zorlanıyor olabilirler.

Travmatik olaydan bahsetmek onlara acı veriyor olabilir.

Yetişkinlerden korkuyor ya da onlara güvenmiyor olabilirler.

Yetişkinlerin kendilerini anlamayacaklarını düşünüyor olabilirler.

Yetişkinleri üzmek ya da endişelendirmek istemiyor olabilirler.

ÇOCUKLAR NEDEN KONUŞMAK İSTEMEZLER?ÇOCUKLAR NEDEN KONUŞMAK İSTEMEZLER?

HABİL YİĞİTSOY

Konuşulanları yarıdakesmeyin

Yargılamayın ve eleştirmeyin

Kişiler hakkında yorum yapmayın

Dinlerken şeyler başka yapmayın

Savunmayageçmeyin;

sadece dinleyin

Birisi ağlamaya başladığında tedirgin olmayın

İLETİŞİMİN TEMEL KURALLARI (1) İLETİŞİMİN TEMEL KURALLARI (1)

HABİL YİĞİTSOY

Çok fazla konuşmayın 

Kişileri karar vermeye, yorum yapmaya zorlamayın

Anlatılanlara gülmeyin; insanları

utandırmayın

Saldırgan tavırlar takınmayın

Duygularınızı gizlemeye çalışmayın

Zıtlaşmayın ve tartışmayın

İLETİŞİMİN TEMEL KURALLARI (2)İLETİŞİMİN TEMEL KURALLARI (2)

HABİL YİĞİTSOY

Gerçekçi ve belirli önerilerde bulunun

Daha iyi anlamak için sorular sorun

Dikkatli bir şekilde dinleyin ve dinlediğinizi davranışlarınızla belli edin

Geri bildirim verin

Empatik, sabırlı ve kabul edici olun

Etkileşime önem verin, uygun olduğunda kişiye dokunun ve

sarılın

İLETİŞİMİN TEMEL KURALLARI (3)İLETİŞİMİN TEMEL KURALLARI (3)

HABİL YİĞİTSOY

Yumuşak bir sesle ve acele etmeden konuşun

Yeri ve zamanı uygun olduğunda şaka

yapın, gülümseyin

Basit ve anlaşılır bir dil kullanın

Açık uçlu sorular sorun

Çocukla yüz yüze konuşun, gerekirse yere, yanına oturun

Göz teması kurun

İLETİŞİMİN TEMEL KURALLARI (4)İLETİŞİMİN TEMEL KURALLARI (4)

HABİL YİĞİTSOY

İLETİŞİM ENGELLERİİLETİŞİM ENGELLERİ

İletişimde dinlemek ve anlamaya çalışmak İletişimde dinlemek ve anlamaya çalışmak yerine hemen yargılamakyerine hemen yargılamak

Tek bir olaydan giderek kişiyi tanıdığımızı Tek bir olaydan giderek kişiyi tanıdığımızı düşünmekdüşünmek

Beklentilerimizin söyleneni yorumlamakta etkili olması

Kendimizi ifade etmekten kaçınmak, onun Kendimizi ifade etmekten kaçınmak, onun yerine anlaşılmayı beklemekyerine anlaşılmayı beklemek

onuştuğumuzda da herkesin bizim onuştuğumuzda da herkesin bizim

üşünce ve duygularımızı üşünce ve duygularımızı

emen anlayıp onaylaması veemen anlayıp onaylaması ve

aylaşması gerektiğine inanmakaylaşması gerektiğine inanmak

Kendi kişisel algımızı gerçekmiş gibi düşünmek

HABİL YİĞİTSOY

NEDEN DİNLEMEYİZ?NEDEN DİNLEMEYİZ?

Eğer karşımızdakinin ne söyleyeceğini biliyorsak (bildiğimizi zannedersek)

dinlemeyiz.

Hoşumuza gitmeyen bir şeyi duymak Hoşumuza gitmeyen bir şeyi duymak istemeyiz.istemeyiz.

Hoşlanmadığımız bir insanın söylediklerini dinlemekte zorlanırız.

Karşımızdaki daha sözüne başlar başlamaz cevap hazırlamaya başladığımız için ne dediğini

duyamayız.

HABİL YİĞİTSOY

NASIL DAHA İYİ DİNLERİZ?NASIL DAHA İYİ DİNLERİZ?

Konuşurken dinleyemezsiniz!Konuşurken dinleyemezsiniz!konuşmayı kesin ve dinlemeye istekli konuşmayı kesin ve dinlemeye istekli

olduğunuzu gösterin.olduğunuzu gösterin.

Kendinizi konuşanın yerine koyun. Kendinizi konuşanın yerine koyun. Onun bakış açısını, tutumlarını, değerlerini Onun bakış açısını, tutumlarını, değerlerini

ve yaşını gözönüne alarak anlamaya çalışın.ve yaşını gözönüne alarak anlamaya çalışın.

Onu daha iyi anlamak için sorular sorun.Onu daha iyi anlamak için sorular sorun.

Dikkatinizi konuşulana verip duygularınızı Dikkatinizi konuşulana verip duygularınızı kontrol etmeye çalışın.kontrol etmeye çalışın.

HABİL YİĞİTSOY

Aşırı durumlara tanık olma; Ölümden kıl payı kurtulma, yaralanma, ölmekte olan birini görme, yaralıların

taşınmasını izleme.

Stres varatan durumlara maruz kalma süresi; Süre ne kadar uzunsa kişinin etkilenme düzeyi o denli artar.

Yaşamın tehlikede olduğunu düşünme; Kişideprem, sel, yangın ya da kaza sonucu öleceğini

düşünmüşse daha fazla etkilenir.

Çocuğun va da kişinin basa çıkma gücü; Kişilerde travmatik olay öncesi varolan başa çıkma gücü

etkilenme düzeyini azaltır.

Sosyal desteğin doğası ve derecesi; Kişinin yeterli derecede sosyal desteğinin olması etkilenme düzeyini

azaltır.

Anne-baba tepkileri: Anne-babaları güçlüolumsuz tepkiler gösteren çocuklar travmatik olaydan

daha fazla etkileneceklerdir.

BİREYLERİN TRAVMATİK OLAYLARDAN ETKİLENMELERİNİ BELİRLEYEN ETMENLER

HABİL YİĞİTSOY

TRAVMATİK OLAYLARA DAYANIKLITRAVMATİK OLAYLARA DAYANIKLIBİREYLERİN ÖZELLİKLERİBİREYLERİN ÖZELLİKLERİ

Kendine ve örseleyici yaşam olaylarıyla başa çıkma gücüne güven

Bağımsız düşünebilme ve davranabilme

Başkalarıyla almaya ve vermeye dayalı olumlu ilişkiler kurabilme

Bireysel disiplin ve sorumluluk duygusuna sahip olma

Açık fikirlilik ve esneklik

Kendisinin ve başkalarının duygu ve düşüncelerini tanıma ve anlayabilme

Bu duyguları başkalarına iletebilme

Stres verici olaylara karşı tolerans

Yaşama anlam verecek bir yaşam amacı ve felsefesine sahip olma

HABİL YİĞİTSOY

Çocuğa ait olma, sevilme ve güven Çocuğa ait olma, sevilme ve güven duygusu aşılayın.duygusu aşılayın.

Kendine güven ve öz kontrol Kendine güven ve öz kontrol duygusunu geliştirin.duygusunu geliştirin.

Tutarlı disiplin uygulayın.Tutarlı disiplin uygulayın.

Problem çözme ve sosyal Problem çözme ve sosyal becerilerini geliştirin.becerilerini geliştirin.

TRAVMATİK OLAYLARA KARŞI DAYANIKLI TRAVMATİK OLAYLARA KARŞI DAYANIKLI ÇOCUKLAR YETİŞTİRMEK İÇİN NELER ÇOCUKLAR YETİŞTİRMEK İÇİN NELER

YAPILABİLİR?YAPILABİLİR?

HABİL YİĞİTSOY

ÖĞRENCİLERLE ÇALIŞIRKENÖĞRENCİLERLE ÇALIŞIRKENDİKKAT EDİLMESİ GEREKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN

NOKTALARNOKTALAR

Öğrencileri konuşmaları için zorlamayın, istedikleri zaman tartışmaya katılmalarına izin verin.

Önemli fikirlerini, özellikle kullandıkları başa çıkma yöntemlerini tahtaya yazın.

Öğrencilerin yaptığı olumlu yorumlara geri dönün ve bunları pekiştirin.

Diğer arkadaşlarının da benzer duygu ve yaşantılar geçirdiğini göstererek öğrencilerin

tepkilerini normalleştirin.

Öğrencilere kendi tepkilerinin doğal olduğunu söyleyerek varsa travmatik bir yaşantıya

verdikleri tepkileri onaylayın.

Travma sonrasında yaşadıklarının ve tepkilerinin anlaşılabilir ve kabul edilebilir olduğunu

anlamalarına yardımcı olun.

Bilgi verirken açBilgi verirken açıık ve kesin bir dil kullank ve kesin bir dil kullanıın.n.

HABİL YİĞİTSOY

RESİM YAPMA ETKİNLİKLERİNİ RESİM YAPMA ETKİNLİKLERİNİ UYGULARKEN DİKKAT UYGULARKEN DİKKAT EDİLECEK NOKTALAREDİLECEK NOKTALAR

Resim yaparken amacın güzel resim Resim yaparken amacın güzel resim yapmak değil, duygu ve düşüncelerini kendi yapmak değil, duygu ve düşüncelerini kendi

açılarından ifade etmek olduğunu belirtin.açılarından ifade etmek olduğunu belirtin.

Somut veya soyut tüm resimleri kabul edin.Somut veya soyut tüm resimleri kabul edin.

Resim yaparken aralarında dolaşıp onları Resim yaparken aralarında dolaşıp onları çizmeye teşvik edin, ancak zorlamayın.çizmeye teşvik edin, ancak zorlamayın.

Çocuklar isterlerse resimlerini saklayabilir, çöpe atabilir veya hiç

kimseye göstermeyebilirler.

Resim bir iletişim aracıdır. Renkler ve biçimler Resim bir iletişim aracıdır. Renkler ve biçimler her çocuğa farklı şeyler ifade edebilir.her çocuğa farklı şeyler ifade edebilir.

Tek bir resimden yola çıkarak çocuğun bütün Tek bir resimden yola çıkarak çocuğun bütün kişiliği hakkında yorum yapılmamalıdır. Eğer kişiliği hakkında yorum yapılmamalıdır. Eğer hakkında konuşmak isterse çocuğa resmin ne hakkında konuşmak isterse çocuğa resmin ne ifade ettiğini sormak onu daha iyi anlamanıza ifade ettiğini sormak onu daha iyi anlamanıza

yardımcı olabilir.yardımcı olabilir. HABİL YİĞİTSOY

Bazıları geceleri altını ıslatmaya başlayabilir.Bazıları geceleri altını ıslatmaya başlayabilir.

TRAVMATİK BİR OLAYDAN SONRA TRAVMATİK BİR OLAYDAN SONRA ÇOCUKLARDA GÖRÜLEN DAVRANIŞ ÇOCUKLARDA GÖRÜLEN DAVRANIŞ

DEĞİŞİKLİKLERİDEĞİŞİKLİKLERİ

Daha hareketli, saldırgan ve talep Daha hareketli, saldırgan ve talep edici olabilirler.edici olabilirler.

Sınıfta ve evde davranış bozukluğu Sınıfta ve evde davranış bozukluğu gösterebilirler.gösterebilirler.

Sessiz, mesafeli ve depresif olabilirler.Sessiz, mesafeli ve depresif olabilirler.

Oyunlara karşı ilgisiz kalabilirler..

Bazısı davranışlarında pasif, güvensiz ve Bazısı davranışlarında pasif, güvensiz ve bağımlı hale gelerek gerileme davranışı bağımlı hale gelerek gerileme davranışı

gösterirler. Örneğin, öğretmenlerin gösterirler. Örneğin, öğretmenlerin peşinden ayrılmayıp sürekli ilgi peşinden ayrılmayıp sürekli ilgi

bekleyebilirler.bekleyebilirler.

Okula gitmeyi reddedebilirler..

HABİL YİĞİTSOY

PROBLEMLİ ÇOCUKLARLA PROBLEMLİ ÇOCUKLARLA NE YAPILABİLİR?NE YAPILABİLİR?

Çocuk ve yaşantıları hakkında bilgi toplayın.

Çocukların olumlu davranışlarını ödüllendirin; olumsuz davranışları

konusunda önlemler alın.

Travmatik bir olaydan sonra çocukların kendilerini ifade etme

şansı tanıyın.

Çok yoğun duygular yaşadıklarında onları

anladığınızı davranışlarınızla hissettirin.

Olumlu başa çıkma yöntemlerini vurgulayın.

HABİL YİĞİTSOY

PSPSİİKOEKOEĞİĞİTTİİME ANNE BABALARIN ME ANNE BABALARIN KATILIMLARINI SAKATILIMLARINI SAĞĞLAMANIN LAMANIN

ÖNEMÖNEMİİ

Zorlu ve travmatik bir olay yaşamış veya yaşamakta olan çocuklar, yaşantıları ve

duyguları hakkında anne-babalarıyla iletişim kurabildikleri zaman kendilerini daha iyi

hissetmektedirler .

Çocuğun problemli davranışı evde bazı şeylerin yolunda gitmediğinin bir işareti

olabilir.

Programda ilerleme kaydetmek için anne babanın işbirliği gerekmektedir.

Çocuğu daha iyi tanıyan kişiler olarak anne-baba çocuğun anlaşılmasında yardımcı

olabilirler.

Aileler kaybettiklerini düşündükleri kontrolü yeniden kazanabilirler.

HABİL YİĞİTSOY

Maddi ve manevi kaynakların azalması Maddi ve manevi kaynakların azalması

sorun olabilirsorun olabilir..

TRAVMANIN AİLELER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİTRAVMANIN AİLELER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Travma aile yapısını ve rollerini değiştirebilir.Travma aile yapısını ve rollerini değiştirebilir.

Akraba, arkadaş ve komşuların Akraba, arkadaş ve komşuların desteğinden uzak kalmaya yol açabilir.desteğinden uzak kalmaya yol açabilir.

   Aile üyeleri kendilerini birbirlerinden Aile üyeleri kendilerini birbirlerinden uzaklaşmış hissedebilirler.uzaklaşmış hissedebilirler.

Aile bireylerinde travmatik olay hakkında Aile bireylerinde travmatik olay hakkında konuşmada güçlük ve başkalarını üzmek için konuşmada güçlük ve başkalarını üzmek için

konuşmaktan kaçınma görülebilir.konuşmaktan kaçınma görülebilir.

Aile içinde tartışmalar ve aile bireyleri Aile içinde tartışmalar ve aile bireyleri arasında çatışma ortaya çıkabilir.arasında çatışma ortaya çıkabilir.

Çocukların güven gereksinimleri artabilir, Çocukların güven gereksinimleri artabilir, daha çok ilgi görmek isteyebilirler.daha çok ilgi görmek isteyebilirler.

Ailenin birlikte olması ve hoş vakit Ailenin birlikte olması ve hoş vakit geçirmek için koşullar uygun olmayabilir.geçirmek için koşullar uygun olmayabilir.

Aile bireyleri arasında kayıplarla ilgili yas tutma tutum ve tarzlarındaki farklılıklar ve bunlara

bağlı çatışmalar ortaya çıkabilir.

HABİL YİĞİTSOY

Aile ortamının güven verici olmasıAile ortamının güven verici olması

TRAVMATİK OLAYLARLA BAŞA ÇIKMA:TRAVMATİK OLAYLARLA BAŞA ÇIKMA:AİLELERE ÖNERİLERAİLELERE ÖNERİLER

Stres yaratan durumun varlığını kabul etmeStres yaratan durumun varlığını kabul etme

Sorunları hep birlikte uğraşarak çözmeSorunları hep birlikte uğraşarak çözme

Yaşamla ilgili yeni ve olumlu bir bakış açısı Yaşamla ilgili yeni ve olumlu bir bakış açısı geliştirmegeliştirme

Aile içinde birlik ve şefkatin olmasıAile içinde birlik ve şefkatin olması

Aile içinde açık ve etkili iletişimAile içinde açık ve etkili iletişim

Aile içi rol ve beklentilerde esneklik olması Aile içi rol ve beklentilerde esneklik olması

HABİL YİĞİTSOY

Ç A L IÇ A L IŞŞM A L A R IN M A L A R IN S O N U N D A :S O N U N D A :

Tartışmanın önemli noktalarından Tartışmanın önemli noktalarından bazılarını, özellikle başa çıkma yöntemlerini bazılarını, özellikle başa çıkma yöntemlerini

özetlemeye çalışın.özetlemeye çalışın.

Tepkileri normalleştirmeye devam edin. Tepkileri normalleştirmeye devam edin. ''''BunlarBunlar normal tepkilerdir normal tepkilerdir / / diğer çocuklar diğer çocuklar

da bu şekildeda bu şekilde hissederhisseder'''' gibi gibi ..

Duygularını onaylamaya devam edin. Duygularını onaylamaya devam edin. ''''NedenNeden bu şekilde hissettiğini anlıyorum,bu şekilde hissettiğini anlıyorum,

bu çok doğal vebu çok doğal ve normalnormal'''' şeklinde. şeklinde.

Bitirmeden önce, sormak ya da eklemek Bitirmeden önce, sormak ya da eklemek istedikleri bir nokta olup olmadığını sorun.istedikleri bir nokta olup olmadığını sorun.

Bu konular hakkında her zaman Bu konular hakkında her zaman sizinle konuşabileceklerini söyleyin.sizinle konuşabileceklerini söyleyin.

HABİL YİĞİTSOY