psihoanaliza bih

7/25/2019 Psihoanaliza BiH

1/9

Spasenija eraniFilozofski fakultetIstono Sarajevo

DOPRINOS SRBA IZ BOSNE RAZVOJU

PSIHOANALITI

KE TEORIJE I PRAKSEUvod

Psihoanaliza, sa istorijom jedva neto duom od 100 godina, na naimprostorima ima jo krau istoriju . Orijentaciono /Klajn,1989/, prvi zaetnicipsihoanalitike misli na prostorima bive Jugoslavije pojavljuju se pred drugisvjetski rat.U Beogradu grupa okupljena oko Nikole ugara, a u koju ulaze ifilozofi Nikola Popovi, Milo DjuriVojin Matiuglavnom se okupljala uugarevom stanu, poto im je bilo zabranjeno okupljanje na Filozofskomfakultetu. U to vrijeme, jedini je psihoanalitiku praksu radio Nikola ugar,

kod koga e Vojin Matizavriti trening analizu.Godine 1938. osnovano jePsihoanalitiko udruenje na ijem elu je bio ugar. Narastanje nacistikihideja i porast antisemitizma uticali su na psihoanalitiku misao psihoanalizase tretira kao jevrejska nauka i njeni malobrojni sledbenici praktino rade uilegali, a sa traginom sudbinom Nikole ugara, koji biva deportovan u logori biva proglaen mrtvim 1945. godine prekida se rad ove grupe. U

posleratnom periodu psihoanaliza se tretira buroaskom naukom te jeposlijeratne vlasti ne odobravaju. Psihoanalitike ideje se u strunimkrugovima pokuavaju plasirati u krajnje cenzurisanoj formi, za to imamonajbolju ilustraciju u vezi sa objavljivanjem knjige Huge Klajna Ratnaneuroza Jugoslovena. /Klajn.1955/ Naime, Hugo Klajn je skupljeni materijalo posebnim oblicima neurotskog ispoljavanja kod vojnika krajem rata ineposredno po osloboenju pripremio za tampu 1945. godine, a knjiguobjavio tek deset godina kasnije /1955/ .Pri tome je sa krajnjim naporom

psihoanalitike formulacije kamuflirao i tek je poznavaocima psihodinamikeneurotskih poremeaja moglo biti jasno znaenje formulacija koje su bile

prilagoene izbjegavanju cenzure vlasti.Narasle potrebe prakse sa jedne strane, te veposijane psihoanalitike

ideje, koje poslije drugog rata grupa psihijatara oko Matia i Huge Klajnanastavlja da iri dovee do osnivanja psihoterapijskog odjeljenja u bolniciDragia Miovipod rukovodstvom Vladislava Klajna /1958/ i Medicinsko

pedagokog savjetovalita, koje osniva Vojin Mati/1953/.Vojin Mati, okupljajui strunjake razliitih profesija u

savjetovalitu postae i trening analitiar Nevenke Tadi, djejeg psihijatra ipsihoterapeuta, jednog od zaetnika psihoanalitiki orijentisane psihoterapijedjece i omladine. Mati svoju nastavnu karijeru gradi na Filozofskom


2/9

Doprinos Srba iz Bosne razvoju psihoanalitike teorije i prakse

452

fakultetu na predmetima psihopatologija djetinjstva i mladosti i Mentalnahigijena sa savjetovanjem i nezaobilazno je ime koje se vezuje za karijere

poznatih psihologa sa psihoanalitikom orijentacijom i meu njimanajpoznatijim imenom Ksenijom Kondi. I Nevenka Tadii Ksenija Kondisu roene u Bosni i o njima e biti vie rijei u daljem tekstu.

Srbi iz Bosne kao misionari psihoanalitikih ideja i pokretai psihoanalitikeprakse na prostorima bive Jugoslavije

Psihoanaliza je na prostore Bosne i Hercegovine proirene nekolikodecenija poslije pojave psihoanalitikih pokreta u Srbiji i Hrvatskoj.Interesantno je napomenuti da je, u svijetu poznati psihoanalitiar, koji je

pripadao prvoj generaciji psihoanalitiara, i bio blizak saradnik Frojda,ViktorTausk /1879-1919/ proveo jedan dio svog ivota u Sarajevu i Mostaru, ali onnije doprinio razvoju psihoanalize na bosanskim niti irim jugoslovenskim

prostorima. Naime, on je u Bosni zavrio pravni fakultet i kratko se bavioprofesijom pravnika, da bi po odlasku sa ovih prostora stekao medicinsko ipsihoanalitiko obrazovanje u Berlinu i Beu. Za bive jugoslovenskeprostore vezala ga je idilina ljubav sa jednom Srpkinjom, Kosom Lazareviu toku I svjetskog rata, kada je ivio u Beogradu. Pominje se /Klajn,1989/da

je u to vrijeme u Beogradu drao predavanja o psihologiji dezertera. Ovaveza, kao i brojne druge, zavrila je neuspjehom, a Tausk je svoj ivotokonao samoubistvom 1919. godine.

Meu Srbima koji su bili porijeklom iz Bosne, ili su, pak boraviliizvjestan period ivota u Bosni i za to vrijeme afirmisali psihoanalitikuteoriju i praksu, po naem miljenju, posebnu panju zasluuju: Nevenka

Tadi, Ksenija Kondi, Rade Radosavljevii Aleksandar Markovi.Nevenka Tadi roena je u Bijeljini 1926. godine. Medicinskifakultet zavrila je u Beogradu / u to vrijeme jo nije bio otvoren studijmedicine u Sarajevu./ U Sarajevu je zavrila specijalizaciju izneuropsihijatrije i radila na neuropsihijatrijskoj klinici od 1954 -1962.godine.Zahvaljujui naunom i strunom senzibilitetu Nede Zeca,rukovodioca klinike, prua joj se prilika da ode u Pariz u bolnicu Salpetriere1957. god. gdje ima priliku da ui od najpoznatijih Francuskih djejihanalitiara: Lebovicija, Diatkina i Heyera. Ovdje ostvaruje kontakte, koji joj

pruaju priliku da 1968. godine ponovo boravi u Parizu u Centru A. Bine.Psihoanalitike ideje i praksu sa djecom prenosi u Zavodu za mentalno

zdravlje u Beogradu, gdje poslije odlaska iz Sarajeva radi sve do svogapenzionisanja. Nastavnu karijeru realizuje na Defektolokom fakultetu i tako,zahvaljujui svom izvanrednom intelektualnom potencijalu, otvorenosti,entuzijazmu i kreativnim idejama uspijeva psihodinamsku orijentaciju razviti


3/9

Spasenija erani

453

meu strunjacima razliitih profila djejih psihijatara psihologa,pedijatara, defektologa.

Nevenka Tadi je zaetnik djeje psihijatrije i autor jedinogudbenika iz djeje psihijatrije na bivim jugoslovenskim prostorima koga istudenti psihologije koriste kao udbenik za predmet Psihopatologijadjetinjstva i mladosti. Ona je nosilac edukativne aktivnosti iz podruja djeje

psihopatologije i psihoterapije, organizator tradicionalnog seminara u Zavoduza mentalno zdravlje na kome su se godinama okupljali najvei autoriteti iz

bive Jugoslavije, ali i iz Evrope. Takoe je osniva subspecijalizacije izdjeje psihijatrije, zaetnik edukativne aktivnosti, koji se danas u Beogradurazgranao na razliite ue oblasti i moe se rei da sve to danas postoji u

podruju djeje psihoterapije istorijski je vezano uz imena Vojina Matia iNevenke Tadi. Psihoanalitiarka iz Londona Mirjana Renton i djejipsihoanalitiar Michel Vincent godinama su u zavodu za mentalno zdravlje

edukovali psihoterapeute analitike orijentacije zahvaljuju

i saradnji, koju jesa svjetskim centrima ostvarila Nevenka Tadi. Jugoslovenski seminari iz

psihoterapije, koji su se do poslednjeg rata tradicionalno odravali naPlitvicama svake druge godine bili su nezamislivi bez Nevenke Tadi, koja jeuz Maju Bek iz Zagreba bila kljuni autoritet iz podruja psihoanalitikiorijentisane psihoterapije djece. Ona je uvjek forsirala razmjenu ideja,cijenila razliitost te je i svoju knjigu Psihodinamska psihoterapija djece iomladine, prvu takve vrste na bivim jugoslovenskim prostorima, kasnije

proirila tekstovima autora sa cjelokupnog jugoslovenskog prostora, stie seutisak, pomalo na tetu koherentnosti koju je imala prva verzija iji je bila

jedini autor. Uz dva znaajna i jedinstvena udbenika, N. Tadi je u vrijeme

izrazite oskudice psihoanalitikih tekstova /1970/ prevela i napisalapredgovor za knjigu V. Smirnofa Psihoanaliza detetaiz koje su brojnegeneracije psihologa sticale osnovna znanja iz psihoanalize i djeje analize.

Nevenka Tadi je osoba koja komunicira sa lakoom, nikada negovori o sebi, radije govori o zaslugama drugih nego o vlastitim te i kadasmo je zamolili da popuni upitnik koji smo formulisali za svrhe ovog rada, uz

precizne faktografske podatke vezane za njenu naunu i strunu aktivnost,upozorila nas je: Nemojte zaboraviti doprinose Ace Markovia. Pomenula

je i Duana Kecmanovia koji nije imao psihoanalitiku orijentaciju, ali sunjegovi doprinosi za razvoj socijalne psihijatrije znaajni, a ona je znalacijeniti i doprinose, koji nisu bliski njenoj teorijskoj i psihoterapijskoj

orijentaciji. Uz to je podvukla.Nisu nai doprinosi naroito znaajni. Mi smosamo prenosili psihoanalitike ideje na ove prostore .

Ksenija Kondi roena je u Brkom1934.god. i, kako sama kae,ostala uvjek emocionalno vezana za prostor Bosne, osjeala se Bosankom svedok to nije postala politika odrednica. Cjelokupno kolovanje, akademska


4/9


454

zvanja i naunu karijeru zavrila je u Beogradu, gdje je sa roditeljima kaodijete preselila. Jo u gimnaziji se zainteresovala za psihoanalizu, a nastudijama psihologije zahvaljujui Vojinu Matiu postaju joj bliske

psihoanalitike ideje. Postaje asistent profesora Matia, a po njegovompenzionisanju u statusu profesora psihopatologije djetinjstva i mladostiobrazuje niz generacija studenata psihologije pribliavajui im posebno idejeu to vrijeme vodeih djejih psihoanalitiara Ane Frojd i Melani Klajn. Kod

profesora Matia zavrava didaktiku analizu, ali svoja nauna i praktinaznanja proiruje u saradnji sa Slavkom Brzev, psihijatrom i LjiljanomMilosavljevi, pedijatrom. Uvijek rado pominje ljude od kojih je uila, ak ikada oni nisu poznati u irim krugovima. To je ustvari njena osobina, danaglasi doprinose drugih nikada ne nastojei da istiui povezanost sazvunim imenima uvelia vlastiti znaaj. esto istie da je mnogo nauila iod studenata i postdiplomaca i doktoranata i specijalizanata iz klinike

psihologije.

U svojoj dugogodinjoj karijeri podjednako je doprinosila razvojupsihoanalitike misli i praktinoj primjeni psihoanalize u psihoterapijskomradu sa djecom i omladinom. Meu prvim psihoterapeutima na prostorima

bive Jugoslavije uvela je u praksu play terapiju, provjeravajui istovremenoideje Melani Klajn u praktinom radu. Berger je jednom prilikom izvanredno

primjetio da je Ksenija Kondipsihoanalitike ideje, koje je na Filozofskomfakultetu u Beogradu u okviru predmeta Psihopatologija djetinjstva i mladostirazvijao prof. Mati, psihijatar, inventivno povezala sa praktinomdjelatnou klinikih psihologa te je na taj nain znaajno doprinijela ustvaranju profesionalnog identideta djejeg klinikog psihologa.

Meu brojnim radovima, praktinim prirunicima i knjigama, iji

autor je Ksenija Kondi, moglo bi se rei da Psihologija Ja predstavljamoda najvrednije ostvarenje, jer je po prvi put na prostorima biveJugoslavije K. Kondipribliila jedan psihoanalitiki pravac koji je, kako jetvrdio njegov tvorac Hartman /1939/,obeavao da psihoanaliza postanesveobuhvatna razvojna psihologija. Odabir ovakve strukture materijalaodraava njen senzibilitet za razvojni pristup psihopatologiji djetinjstva imladosti pri emu prepoznaje da se psihopatologija na razvojnom uzrastu nemoe razumjeti bez poznavanja normalnog razvoja. Na liniji takvograzmiljanja, Ksenija Kondina ove prostore donosi i uenje Daniela Sterna,koji kombinuje psihoanalitiki pristup sa akademskom razvojnom

psihologijom.

Na pitanje ta smatra svojim kljunim doprinosom, kratko i jezgrovito jeodgovorila; to sam studentima uspjela da pribliim i demistifikujemarobni svijet djetinjstva, mladosti i, naravno, roditeljstva.

Nevenka Tadi i Ksenija Kondi su svakako prve dame sa ovihprostora koje su razvijale ideje vezane za djeju psihoanalizu i psihoterapiju


5/9

Spasenija erani

455

djece i omladine zasnovane na psihoanalitikim postavkama.Na prostorimaBosne i Hercegovine djelovali su i psihoanalitiki mislioci i praktiari, ije

porijeklo je iz Srbije i o njima elim rei nekoliko rijei.

Aleksandar Markovi, neuropsihijatar, koji je radio naneuropsihijatrijskoj klinici u Sarajevu, kojom je rukovodio Nedo Zec boravio

je ezdesetih godina u Tibingenu, gdje se upoznao sa psihoanalitikimpokretom u Njemakoj i proao vlastitu analizu /Ne raspolaemo podatkom oimenu psihoanalitiara kod koga je bio na analizi/.Vrativi se u Sarajevo sa

preporukama u kojima stoji da posjeduje izvanredan senzibilitet i intuiciju,to su za psihoanalitiara najznaajniji atributi, Aleksandar Markoviokupljaoko sebe psihijatre, a zatim i neke psiholge, koji se interesuju za

psihoanalitiki orijentisanu psihoterapiju. Sedamdesetih godina osniva iCentar za mentalno zdravlje u kome se odvija intenzivna nauna, struna iedukativna djelatnost. Aleksandar Markovi postaje supervizor za mlae

psihoterapeute, a osamdesetih godina organizuje i Centar za edukaciju izpsihoanalitike psihoterapije i ostvaruje saradnju sa centrom za mentalnozdravlje u Zagrebu, iji najeminentniji psihoterapeuti uestvuju uviegodinjoj edukaciji i treningu psihoterapeuta. Takoe intenzivno saraujei sa psihoterapeutima iz Beograda, a na Jugoslovenskim psihoterapijskimskupovima grupa terapeuta iz Sarajeva bila je poznata kao Acina grupa.Aco Markovi nije gradio nastavnu karijeru, ali je ostao zapamen kao

pokretapsihoanalitike misli i prakse na prostorima Bosne i Hercegovine.Napisao je niz strunih radova u koje su utkana iskustva iz psihoanalitikeprakse meu kojima se istie i rad koji tretira probleme straha od ispita sapsihoanalitikog stanovita. Jedan je od autora prvog udbenika iz psihijatrije

u Bosni i Hercegovini iji urednik je Duan Kecmanovi.Psihoanaliza se sa svojom evolucijom u svijetu i kod nas diferenciralau vie teoretskih pravaca,a kao oblik lijeenja psihikih poremeaja takoe jerazvila razliite modalitete. Danas je uz individualni oblik psihoanalitikogtretmana podjednako zastupljena grupna analiza ili analitiki orijentisanagrupna psihoterapija.

Kada govorimo o doprinosima Srba iz Bosne u kontekstu razmiljanjao grupnoj psihoterapiji, nezaobilazno je ime Radeta Radosavljevia,neuropsihijatra, koji je svoja nauna zvanja stekao upravo iz podruja teorijei prakse grupne analize.

Rade Radosavljevi je, roen u Negotinu 1936. god, a najvei dio

ivota provodi u Beogradu, gdje zavrava i ukupno kolovanje. U Bosni jeradio 10 godina, najprije u amcu kao ljekar opte prakse, a zatim kaospecijalizant i specijalista neuropsihijatar u Sarajevu u Psihijatrijskoj bolniciu Jagomiru. Zaljubljenik psihoanalize, a posebno zainteresovan za mogunostkoritenja snova u individualnoj i grupnoj psihoanalizi, Rade Radosavljevi


6/9


456

je meu brojnim naunim radovima posebno originalan doprinos dao krozsvoje razmatranje Vujieve hipoteze o afektivnoj toleranciji u svijesti snahisteriara, pri emu je fenomene, koje je u Beu iznio Vuji1953. godine,on pokuao objasniti psihoanalitikim konceptima. Naime Vuji /1953/iznosi svoju hipotezu po kojoj kod histerinih pacijenata postoji paradoksalno

ponaanje s obzirom na toleranciju afekta u snovima u odnosu na tolerancijuafekta u budnosti. U budnosti, histerici loe toleriu afekate i lako bivaju

preplavljeni njima, dok u snu imaju dobru toleranciju afekta. Zbog toga onisanjaju snove sa nepreruenim elemetntim traumatskih sadraja i pri tome sene bude, mada su takvi snovi visoko optereeni afektom. Pojava takvih snovakod normalnih linosti je rijetka, a ako se jave, izazivaju automatsko buenje.

Radosavljeviu vezi sa ovim Vujievim otkriima, koja ne ukljuujuobjanjenje ovog interesantnog fenomena, provjerava ove postavke krozvlastitu psihoanalitiku praksu i nudi psihodinamsku hipotezu zarazumijevanje ove pojave. On objanjava /1977/ da u traumatskoj situaciji uz

preplavljenost aktuelnim traumatskim doivljajem dolazi i do aktiviranjapotisnutih traumatskih iskustava iz ranog djetinjstva. Takva iskustva su zaego mnogo vie ugroavajua, ako bi se pojavila u svijesti od aktuelnetraume. U nastojanju da odri dinamsku ravnoteu, ego podmee aktuelnutraumu, koja je manje ugroavajua od one koju pamti arhaina psiha. Zbogtoga se u manifestnom snu histerika pojavljuju elementi iz aktuelnetraumatske situacije, dok to nije sluaj sa normalnima koji potiskuju ovesadraje, neoptereeni potisnutim infantilnim traumatskim iskustvima.Psihodinamska hipoteza, koju je ponudio Radosavljevibila je podsticajna zadalja istraivanja snova kod histerinih pacijenata /erani,1985/.

Rade Radosavljevije takoe prvi na prostorima Bosne i Hercegovine

uveo grupnu psihoterapiju. Najprije uvodi grupnu psihoterapiju za pacijentegerijatrijskog odjeljenja, a zatim inicira osnivanje Dnevne bolnice zaneurotine pacijente gdje se bavi grupnom terapijom neuroza i provjeravaterapijsku upotrebljivost snova u grupi. Po odlasku u Beograd u bolnici LazaLazarevi organizuje grupnu psihoterapiju psihoza i radi doktorskudisertaciju iz oblasti upotrebe snova u grupnoj psihoterapiji. Originalno jenjegovo izuavanje znaaja transfernih snova u grupi izraeno kroz parafrazuFrojdove ideje da je interpretacija snova kraljevski put u nesvjesno.Uoavajui da san pojedinca isprian u grupi kroz grupne asocijacije pomaeu otkrivanju transfernih relacija u grupi, Radosavljevioriginalno zapaa dasu snovi kraljevski put u situaciju ovdje i sada. Tako ukazuje da je

upoterbu snova u grupi mogue integrisati sa savremenim pristupomteoretiara objektnih odnosa, koji smatraju da se internalizovani arhainiobjektni odnosi aktiviraju u transferno-kontratransfernim zbivanjima usituaciji ovdje i sada. Isprian san pojedinca i asocijacije koje se u vezi sa


7/9

Spasenija erani

457

snom pokreu u grupi tako mogu korisno posluiti za razumjevanjetransferno-kontratransfernih zbivanja u grupi.

Rade Radosavljevi je prvi osmislio tretman pacijenata na Dnevnojbolnici u Sarajevu i njegove ideje su utkane u koncept lijeenja parcijalnohospitalizovanih pacijenata koji je u Jagomiru odran sve do rata, kada je

prestao rad bolnice.Za Radeta Radosavljevia moe se rei da je jedan od rijetkih

pojedinaca koga nije interesovala nastavna karijera, iako je imao sve usloveda je izgradi, nije ga interesovao publicitet niti se borio za formalno

pripadanje tzv. naunoj eliti. On je uloio svoje naune potencijale unastojanje da na najnijansinariji nain ue u tajne unutranjeg svijeta ljudske

psihe i razradi metode dopiranja do tog svijeta i ispravljanja onoga to je uunutranjem svijetu uznemiravajue. Brojni radovi iz psihoterapije koje jeobjavio upravo se bave navedenim problemima. Brojni psihijatri, koji su podnjegovim mentorstvom spremali specijalizaciju imali su sreu da naue vie i

drugaije i da sa posebnim senzibilitetom za nijanse psiholokog u

u uprofesiju psihijatra.

Umjesto zakljuka:ta je danas sa psihoanalizom u BiH i Republici Srpskoj?

Kada pominjemo Srbe iz Bosne svakako imamo na umu da su njihovidoprinosi neraskidivo vezani i za ideje drugih teoretiara i praktiara koji ilinisu bili Srbi, ili nisu bili iz Bosne. Prije rata psihoanalitike ideje su serazvijale na jedinstvenom jugoslovenskom prostoru. Jugoslovenski

psihoterapijski kongresi odravali su se svake etiri godine, a poslednji takav

kongres odran je u Sarajevu 1987. godine. Psihoanalitiki pristup jedominirao meu temama na kongresima.Na Jugoslovenskim psihoterapijskimseminarima, koji su se odravali svake druge godine, u poetku uMokricama, a zatim na Plitvicama psihoanalitika misao je bila takoedominirajua.

Pristalice psihoanalize u Bosni sa nostalgijom mogu da se sjeajuvremena kada je ona i na ovim prostorima bila u ekspanziji i da sarazoarenjem konstatuju da u poslijeratnom periodu psihoanaliza u Bosnistagnira. Malobrojni pojedinci pokuavaju kroz odravanje spona sa

psihoanalitiarima iz bivih jugoslovenskih republika da odrepsihoanalitiku misao i identitet psihoanalitiki orijentisanog psihoterapeuta.

Pragmatian nain razmiljanja u stilu to bre i to isplativije vodisimplifikaciji znanja i zanemarivanja kompleksnosti ljudskog bia ijojspoznaji je opet psihoanaliza najblia. Inflacija brojki i matematikihoperacija prijeti da da ukloni unutranji svijet ljudske psihe sa naune scene,

proglaavajui sve to izmie mjerenju nenaunim. Ameriki pragmatizam


8/9


458

prodire i na ove prostore, a psihologija bez due prijeti da ukloni psihu izpsihologije. Po logici moderne psihologije, ono to se ne moe iskazatibrojkama, ne postoji. ak i kliniki psiholozi zaboravljaju da je klinikapsihologija izgradila svoj identitet zahvaljujui preuzimanju psihoanalitikihkoncepata u interpretaciji rezultata testovnog ispitivanja.

Utjeno je da u Srbiji u poslijeratnom periodu imamointernacionalizaciju psihoanalitikog pokreta i mogunost sticanja zvanja

psihoanalitiara kroz program edukacije koji je propisan u okviru evropskepsihoanalitike asocijacije. Nadu daje i injenica da su danas naunekomunukacije sve intenzivnije i ostvaruju se kako meu bivim

jugoslovenskim republikama, tako i sa Evropom. Tako zasijanepsihoanalitike ideje, za koje zahvalnost dugujemo navedenim autoritetimapreko njihovih, zasada malobrojnih sledbenika u Republici Srpskoj i Bosni iHercegovini stvaraju osnovu da vjerujemo da e psihoanalitiki pokret naovom prostoru doivjeti svoju drugu individuaciju.

A tzv. poznavaoci ljudske due, koji su moda uobrazili daezaobilazei psihoanalizu i Evropu stii direktno u Ameriku, kada budu malo

bolje informisani, naii e na razoarenje. Jer, stignemo li u Ameriku,vidjeemo koliko trite diktira ideje, a na tom tritu je i mnotvo

psihoanalitikih pokreta i novih psihoanalitikih ideja, koje kritiarima, i, uprincipu, loim poznavaocima psihoanalize oduzimaju kljuni argumentpokome psihoanaliza iskljuivo naglaava znaaj infantilne seksualnosti zarazvoj linosti, a zanemaruje znaaj interakcije sa okolinom.

Literatura

eraniS. /1985/ Odraz traumatskih situacija na snove konverzivnihneurotiara Magistarski rad, Filozofski fakultet, Beograd.

KecmanoviD. i sar. /1987/. Psihijatrija, Medicinska knjiga, Beograd Zagreb.

Klajn H. /1955/. Ratna neuroza Jugoslovena,Tersit, Beograd /1995/.

Klajn P. /1989/. Razvoj psihoanalize u Srbiji, Pedagoka akademija,Subotica.

Kondi K. /1987/. Psihologija Ja, Odabrana poglavlja, Nolit,Beograd.

Kondi K /1998/. Psihodinamska razvojna psihologija, Plato,Beograd.


9/9

Spasenija erani

459

Kondi K. Levkov LJ. /1999/. Prvih deset godina, Centar zaprimenjenu psihologiju Drutva psihologa Srbije, Beograd.

MarkoviA. /1977/. Interpretacija transfera Prikaz putem analitiketehnike, Psihoterapija, vol 7,2, /251-255/.

MarkoviA. /978/. Interpretacija u analitikoj terapiji, Psihoterapija,vol.8,2, /139-147/.

Radosavljevi R. /1977/. Ispitivanje fenomena sna u tokupsihoterapijskog procesa, Magistarski rad, Medicinski fakultet,Univerzitet u Beogradu.

Radosavljevi R. /1979/. Vujieva hipoteza i savremeni pristup

izuavanju snova, Psihijatrija danas, vol.11,3-4 /363-372/.

RadosavljeviR. /1990/. Uloga i znaaj transfernih snova u grupnojpsihoterapiji, Doktorska disertacija, Medicinski fakultet Univerzitetau Beogradu.

Smirnof V. /1970/. Psihoanaliza deteta,Kultura, Beograd.

TadiN. /1974/. Predkolsko i kolsko dete i porodica, Anali Zavodaza mentalno zdravlje, vol.6, 2-3, /157-162/.

Tadi N. /1984/. Psihoterapija dece i omladine, Nauna knjiga,Beograd.

Tadi N. /1985/. Psihijatrija detinjstva i mladosti, Nauna knjiga,Beograd.

psihoanaliza bih

Documents