przyszłośćtransportu -...

TECHNIKATRANSPORT BIZNES9

77

14

28

54

97

09

12

ISSN14

28-549

5

nrindek

su34

0065

ce

na:

12,00z(5%

VAT),3,00

miesic

znik

tom

2120

17nr12

Opona w cyfrowej rzeczywistociDaimler i Kamaz w jednym stali domu...International Truck, Van i Coach Roku

Przyszo transportuTematnumeru:Opona w cyfrowej rzeczywistociDaimler i Kamaz w jednym stali domu...International Truck, Van i Coach Roku

Opona w cyfrowej rzeczywistociDaimler i Kamaz w jednym stali domu...International Truck, Van i Coach Roku

Elektryczny Transport 4.0 10

Cyberbezpieczestwo pojazdw 17

autonomicznych

Prd pilnie potrzebny 23

Samochody autonomiczne 28

przyszoci gospodarki

eCanter wyjeda na trasy 30

Do wielu zada 34

Daimler i Kamaz w jednym 36

stali domu

D-TEC: innowacje w kadym 40

detalu

Produkcja od A do Z 45

Mercedes-Benz Trucks 46

Safety Challenge 2017

Transit Custom w nowej odsonie 51

Z wizyt w Knapen Trailers 52

Dobra passa Scanii Polska trwa 56

Nowy silnik gazowy 58

FPT Industrial

Opona w cyfrowej rzeczywistoci 60

MAN numer 100 000 63

Jubileuszowa naczepa 66

dla Raben Transport

Goodyear wspiera floty 68

Strategia ZPL na lata 20182020 71

Wybracy roku 2018 72

W szkoleniach kierowcw 76

jest moc

Innowacje Volkswagen 80

Truck and Bus

Personalia 82

Cyfryzacja, czno, napd elektryczny toTransport 4.0. Przed elektrycznymi samo-chodami ciarowymi rysuje si wietlanaprzyszo. Zanim jednak pojawi si onemasowo na drogach publicznych, koniecznejest pokonanie wielu przeszkd.

10 Elektryczny Transport 4.0

Oswajamy si z tym, e zautomatyzowana jaz -da bdzie kluczowym elementem przyszejmobilnoci. Wraz ze wzrostem poziomu au-tomatyzacji pojazdw wprowadzanych na ry-nek ronie rwnie zainteresowanie zagad-nieniami zwizanymi z bezpieczestwemprzetwarzanych przez nie danych cyfrowych.

17 Cyberbezpieczestwo pojazdw autonomicznych

Otaczajca nas rzeczywisto staje si corazbardziej cyfrowa, a rozwj nowoczesnychtechnologii zmienia oblicze wspczesnegotransportu. W jakim kierunku bdzie zmierzabrana? O jej przyszoci rozmawiali przed-stawiciele firmy Continental Opony Polskaw czasie listopadowego spotkania BusinessRound Table.

60 Opona w cyfrowej rzeczywistoci

Midzynarodowe Targi Transportu Drogowe -go i Miejskiego Solutrans, ktre odbyy si podkoniec listopada w Lyonie, obfitoway w wielebranowych wydarze. Jednym z nich byowrczenie wyrnie w kategorii midzyna-rodowej ciarwki, vana i pick-upa roku 2018.

72 Wybracy roku 2018

Kamaz PTC rosyjski gigant produkujcysa mochody ciarowe. Daimler-Kamaz Rus joint venture odpowiadajce za produkcjciarwek Mercedes-Benz i Fuso Canter naterenie Federacji Rosyjskiej. Przybliymy nie -co tych obu producentw i ich fabryki w Na-bierienych Czenach w Tatarstanie.

36 Daimler i Kamaz w jednym stali domu

Musz by z pewnoci bardziej wydajne niukady konwencjonalne wykorzystujce w tymcelu silniki spalinowe, chociaby po to, abyzrekompensowa dodatkow moc elektrycznwymagan do sprawnego przetwarzaniaolbrzymich iloci danych. I zapewne nie bdto rozwizania najtasze

Przetwarzanie strumieni danych odbiera-nych z zewntrz przez pojazd autonomicznyoraz danych wewntrznych, generowanychprzez niezliczone czujniki pokadowe,napywajcych od pojazdw znajdujcych siw ssiedztwie, z infrastruktury oraz przecho-wywanych w chmurze wymaga sporych mocyobliczeniowych. Komputery i inne ukady elek-troniczne poeraj w tym celu energi oceniasi, e jest to nawet 1,52,75 kW. Jest to dodatkowe zapotrzebowanie na moc, ktremusi bezwzgldnie by zaspokojone. Monapowiedzie, e jest to taki brudny may sekret zwizany z inynieri pojazdw autonomicznych.

Czy ma to wpyw na rodowisko natu-ralne? A jake. W typowym samochodzie oso-bowym segmentu B zuycie 39 W prdu torwnorzdnie emisja 1 g CO2 do atmosfery.Oczywicie producenci mikroprocesorw pra-cuj nad rozwizaniami do zastosowa moto-ryzacyjnych, ktre pozwol na obnienie po-boru energii elektrycznej nawet o 90%.

W przypadku tzw. najlepszego scenariuszadodatkowa emisja dwutlenku wgla zwizanaze wzmoonym poborem energii elektrycznejmoe wynosi 1020 g CO2, co oznaczawzgldny wzrost obcienia ukadu napdo-wego o 36%, niekorzystnie odbijajcy si na jego efektywnoci.

Autonomicznedylematy

Jakie systemy napdowe znajd si pod maskami wysoce

zautomatyzowanych (SAE Level 3) i cakowicie autonomicznych

(SAE Level 4) samochodw przyszoci?

Rozwijane obecnie autonomiczne pojazdys w pewnym sensie napdowo oporne, jed-nak zapotrzebowanie na nadmiarowe ukadyhamulcowe (i nadmiarowe akumulatory) spra-wia, e hybrydy typu plug-in bd gwnymnurtem w tym obszarze przez prawdopodobnienastpne 20 lat. Pojazdy z napdem elektrycz-nym raczej nie odegraj znaczcej roli w po-cztkach ery autonomicznej. Tym samym sys-temy napdowe autonomicznych pojazdwpowinny by znacznie lepsze ni te, ktre swykorzystywane obecnie, osigajc sprawnoogln na poziomie 5051%. Nie jest to mo -liwe bez hybrydyzacji poczonej z bardziejsprawnymi silnikami spalinowymi.

Wymaganie dotyczce wysokiej dyspozy-cyjnoci pojazdw autonomicznych, sigajcedo 10 godzin dziennie, pociga za sob ko-nieczno zapewnienia czstego doadowywa-nia ich akumulatorw. W zalenoci od warun-kw uytkowania dugo pracowa bdrwnie energochonne ukady, takie jak np.klimatyzacja latem czy ogrzewanie zim w typowej metropolitalnej takswce jest to na-wet do 18 godzin pracy na dob. W samocho-dzie elektrycznym zasilanym z akumulatorwich uruchomienie powoduje skrcenie zasigunawet o 3050%. Rozwizaniem moe bystworzenie infrastruktury wymiany akumulato-rw. Szybkie adowanie licznych flot pojazdwelektrycznych powodowaoby z kolei skokowywzrost obcienia zewntrznej sieci elektrycz-nej na tyle duy, e nie byoby to praktyczne.

Pojazdy autonomiczne s cay czas w centrum uwagi, jednak, jak wida, chwilamipotrzebna jest refleksja i rzeczowa analizaszczegw. Bo nie wszystko zoto, co si wieci

ycz udanej lektury

dr in. Dariusz PiernikarskiRedaktor naczelny

| BIZNES |

6 | GRUDZIE 2017 | Transport Technika Biznes

S cania odwoaa si od wyroku KomisjiEuropejskiej skazujcej koncern na880 mln euro grzywny za udzia w trwa -jcej przez 14 lat zmowie cenowej producen-tw ciarwek.

Komisja Europejska ustalia, e zarzdy firmwielkiej sidemki wsplnie uzgadniay ceny zaswoje ciarwki, kontroloway wprowadzanietechnologii ograniczajcych emisje spalin i prze-rzucay wynikajce z tego koszty na klientw.

W ubiegym roku MAN Truck & Bus, DAF Trucks,Daimler, Iveco oraz Volvo Trucks i Renault Trucks

zgodzili si na porozumienie i wysokie grzywny.Zwolniony z niej zosta tylko koncern MAN,ktry donis KE o istnieniu kartelu. Scania niedoczya do porozumienia i w efekcie KE po-prowadzia dochodzenie w ramach standardo-wej procedury tylko przeciwko tej firmie. Wy-rok skazujcy ogoszono we wrzeniu ubiegegoroku. Proces wejdzie jednak w kolejny etap,jako e w zoonej w poowie grudnia apelacjiScania zaprzecza wszystkiemu. Deklaruje, e nieuczestniczya w adnym oglnoeuropejskim po-rozumieniu zwi zanym z ustalaniem cen i nieopniaa wprowadzenia nowych silnikw zgod-nych z normami emisji spalin. (KW)

BOSCH Z DWIEMA NAGRODAMI

F abryka ukadw hamulcowych RobertBosch w Mirkowie k. Wrocawia otrzymaatytu Fabryki roku 2017 w kategorii IT dlaprzemysu. Jury konkursu docenio wdroone roz-wizania z obszaru Przemysu 4.0.

Nasze projekty skupiaj si gwnie na nowo-czesnym zarzdzaniu procesami produkcyjnymioraz zarzdzaniu przepywem materiaw. Wszyst-kie linie produkcyjne w naszej fabryce generujsetki istotnych danych, ktre w ramach systemuMES (Manufacturing Execution System) s ana-lizowane i stanowi podstaw do budowaniacigoci, jakoci i wysokiej wydajnoci procesuprodukcyjnego powiedzia Piotr Pyzio, dyrek-tor zakadu w Mirkowie. Firma wykorzystuje tetzw. ActiveCocpity, ktre cyfrowo prezentuj nie-zbdne dane dostarczane automatycznie przezMES oraz technologi RFIC do kontroli nad prze -pywem komponentw.

Fabryka Boscha w Mirkowie produkuje zespoymocy oraz podzespoy do ukadw hamulcowychdla przemysu motoryzacyjnego. Jej najbardziej za-awansowanym technologicznie produktem jestiBooster, czyli autonomiczny zesp mocy hamo-wania, funkcjonujcy bez koniecznoci uyciawspomagania podcinieniowego, ktre z koleijest wytwarzane przez silnik spalinowy (lub pompprniow w silniku Diesla). Od 2017 r. fabrykaw Mirkowie jest jedynym globalnym dostawciBoostera. Kupuj go tacy klienci, jak Honda, Te-sla, VW, Audi, Porsche, GM i Chrysler-FCA.

Konkurs Fabryka roku 2017 zorganizowao wy-dawnictwo Trade Media International oraz ma-gazyny Inynieria i Utrzymanie Ruchu i ControlEngineering Polska.

Druga nagroda trafia do rk Krystyny Boczkow-skiej, prezesa zarzdu Robert Bosch i przedstawi-cielki Grupy Bosch w Polsce. Pani prezes zaja dru-gie miejsce w organizowanym przez dziennik PulsBiznesu rankingu 100 Kobiet Biznesu 2017.

Jak wikszo kobiet, dosy dugo czekaam nanajwysze stanowisko w organizacji Boscha w Pol-sce, potwierdzajc wyniki bada McKinsey z roku2013, ktre dowodz, e mczyni s awanso-wani za swj potencja, a kobiety za prac. Mjsukces zawdziczam wszystkim szefom, ktrzy do-strzegli u mnie potencja managerski i poprzez mdrymentoring rozwijali moje liderskie kompetencje podkrelia Krystyna Boczkowska. (KW)

30 LAT FH16

V olvo Trucks obchodzio w tym roku 30.urodziny swojego flagowego modeluFH16.Zaprezentowany w 1987 r. samochd F16 z 16-lit-rowym silnikiem o ogromnej na tamte czasy mocy470 KM (346 kW) zrobi wielkie wraenie w brany.

Volvo odjechao wtedy konkurencji w wieluparametrach. Oprcz rekordowej mocy klientwzachwyciy przestronno kabiny i znakomite wy-posaenie pojazdu. To bya nowa jako pojaz-dw ciarowych mwi Wilhelm Roewski,manager marketingu i komunikacji w VolvoTrucks Poland.

W 1991 r. F16 wzmocnio si do 510 KM(375 kW), a 12 lat pniej ju jako model FH16

po raz pierwszy przekroczyo granic 600 KM(442 kW). Pi lat pniej pka bariera 700 konimechanicznych (515 kW), a w najnowszej ofer-cie Volvo Trucks dostpny jest FH16 z 750-kon-nym silnikiem (552 kW), co czyni go najmoc-niejszym seryjnym samochodem ciarowymna wiecie.

W naszym kraju najwikszym odbiorc szes-nastek jest firma Transannaberg z siedzibw Strzelcach Opolskich. W jej flocie znajduje si30 pojazdw Volvo z rnych generacji modeluFH16, w tym take najnowsze cigniki z 750-kon-nym silnikiem.

Z okazji jubileuszu Volvo Trucks zorganizowaozlot posiadaczy FH16. Latem tego roku, w od-powiedzi na apel firmy na terenie toru wyci-gowego Mantorp Park (Szwecja) pojawia siniemal pena setka szesnastek. (KW)

SCANIA: NIE BRALIMY UDZIAU W ZMOWIE CENOWEJ

Vo

lvo Tr

ucks

SAMOCHODY SPECJALNE | GRUDZIE 2017 | 7

| BIZNES |

WABCO NAWIZUJEWSPPRAC Z NIKOLA MOTORCOMPANY

W grudniu Wabco kupio 1% udziawkapitaowych w Nikola Motor Com-pany firmie, ktra jeszcze w 2018 r.ma wprowadzi na rynek cakowicie elektrycz -n ciarwk Nikola. Akcje kosztoway 10 mlndolarw.

Firmy podpisay take porozumienie o wsppracy,ktra ma przyspieszy rozwj technologii bez-pieczestwa opracowanych specjalnie dla po-

jazdw elektrycznych, w tym elektronicznychukadw hamulcowych (EBS) oraz technologiikontroli trakcji i stabilnoci.

Z radoci inwestujemy w Nikola Motor Com-pany, aby pomc brany w realizacji naszej wspl-nej wizji zelektryzowanych i autonomicznychciarwek, autobusw, przyczep i pojazdw te-renowych mwi przy tej okazji Jacques Esculier,prezes i dyrektor generalny Wabco.

Wabco jest dla nas wanym partnerem bizne-sowym. Dodalimy wiatowej klasy producentado rodziny Nikola i cieszymy si ze wsppracywprowadzajcej na rynek pojazdy ciarowe o ze-rowej emisji rewanowa si Trevor Milton,zaoyciel Nikola Motor Company. (KW)

IDEA GETIN LEASING WZROSTW 2017

Caa brana leasingowa udzielia w trzechkwartaach roku 2017 finansowaniadla maych i rednich przedsibiorstwo wartoci 47,9 mld z, a wzrost caego rynkuwynis 12,9% (w stosunku do roku 2016) tak wynika z danych Zwizku Polskiego Lea-singu. Grupa Idea Getin Leasing odnotowaawzrost znacznie wikszy, bo a 33,7%.

Grupa jest liderem rynku leasingowego dlasektora transportowego, z rekordowymi wy-nikami sprzeday. W pierwszych dziewiciumiesicach 2017 r. sfinansowaa inwestycjeprzedsibiorcw z sektora TSL i maszyn bu-dowlanych o cznej wartoci 1,96 mld z. Naj-wikszy, bo ponad 28-procentowy wzrostw sektorze dotyczy cignikw siodowych(z 728,44 mln z do 934 mln z), a udzia IdeaGetin Leasing w rynku finansowania tych po-jazdw wzrs z 11,3% do 15,3% w III kwar-tale 2017 r. Do tak dobrego wyniku przyczyniysi rwnie dane dotyczce naczep i przyczep:sprzeda grupy wzrosa do ponad 481 mln z,co stanowi 5% udziau w rynku. (KW)

Nikola One ciarwka napdzana ogniwami wodorowo-elektrycznymi. 1% udziaw w Nikola MC kupio Wabco

Ni

kola

Motor

Comp

any

Z OKAZJI ZMIANYWACICIELA

F irma transportowa Link zamwia w Re-nault Trucks limitowan seri 10 pojazdw,ktre bd upamitnia tegoroczn zmianwaciciela spki od lipca jest nim wgierskagrupa Waberers International, jeden z najwik-szych przewonikw w Europie.

Waberers obsugiwa w 2016 r. ok. 3300 klientwz 28 krajw europejskich. Eksploatowa przy tym3550 ciarwek i zatrudnia rednio 4793 kierow-cw. Przejcie Link kosztowao go 50 mln euro.

O tej transakcji bd przypomina te pojazdyz charakterystyczn czarn grafik Link. S to Re-nault Trucks T High 480 Highcab, wyposaonew 13-litrowe silniki DTI 13 o mocy 480 KM (353 kW)i zautomatyzowan skrzyni biegw. (KW)

Li

nk

| BIZNES |


SKONFIGURUJ SOBIE DAF-A

P olska jest pierwszym krajem, w ktrymDAF uruchomi aplikacj 3D Truck Con-figurator. Pozwala ona na stworzenie po-jazdu dopasowanego do rodzaju transportu, jakimzajmuje si dany klient. Aplikacja podpowiadatyp pojazdu, niezbdne do danego transportu sys-temy, komponenty, akcesoria i opcje, po czym po-zwala na obejrzenie ostatecznej wersji w 3D.

S dwie moliwoci konfigurowania pojazdu.Wedug modelu (XF lub CF) klikajc w zakadkOdkryj, albo wedug rodzaju transportu klikajc

UPS ZAMAWIA 125 EGZEMPLARZY TESLA SEMI

K olejny produkt Tesli wzbudza gigantyczne zainteresowanie. Zapre-zentowana zaledwie w listopadzie 2017 r. elektryczna ciarwkaTesla Semi, ktra wcale jeszcze nie trafia do produkcji, ma ju po-nad tysic nabywcw takie dane podaje portal Green Car Reports.

Niedawno wpyno najwiksze dotd zamwienie od UPS na 125 pojaz-dw. Na drugim miejscu jest PepsiCo, ktre poinformowao o planowanymzakupie 100 samochodw, nastpnie Walmart z nieznan dokadnie liczbkilkudziesiciu egzemplarzy. Browar Anheuser-Busch zamwi 40 pojaz-dw, Sysco 50, DHL 10. W gronie klientw Tesli jest te kilku przewonikwz Europy.

Zamwienia te nie s tylko pustymi deklaracjami, kade wie si z kaucjw wysokoci 20 tys. USD. Na dostaw nabywcy musz poczeka do roku2019, kiedy ma ruszy seryjna produkcja, a niewykluczone, e duej, bo Te-sli zdarzyo si ju niejedno opnienie w spenianiu obietnic. Najlepszymprzykadem jest elektryczna osobwka Model 3, ktra take bya sprzeda-wana przedpremierowo, a klienci mieli dosta kluczyki w roku 2016. Czdostaa je w poowie 2017 r., reszta czeka do dzi.

Tesla Semi ma mie 5 sekund przyspieszenia do setki (bez zaadunku), 36 tadownoci, autopilota. Najwiksz zalet dla uytkownika bdzie o wieletasza eksploatacja ni tradycyjnej ciarwki z silnikiem Diesla. Wedug za-pewnie Elona Muska koszt energii wyniesie 1,26 dolara za 1 mil.

Cena samochodu to w najtaszej wersji 150 tys. dolarw, a w wersji z naj-wikszym zasigiem na jednym adowaniu (800 km) 180 tys. dolarw. (KW)

Te

sla

Kabina kierowcyw Tesla Semi.Fotel na rodku,kierownica, dwamonitory i nicwicej

DA

F

w zakadk Pomoc. Tam system podpowie naj-lepsze rozwizanie, jeli chodzi o seri, konfigu-racj osi czy typ kabiny. Po zapisaniu konfigura-cji klient otrzymuje numer identyfikacyjny. Jelipoda go przedstawicielowi handlowemu firmyDAF, ten moe od razu zoy zamwienie. Firma

zabudowujca, zarejestrowana w systemie DAF,widzi rwnie specyfikacj tego pojazdu i moezaproponowa odpowiedni zabudow.

3D Truck Configurator jest dostpny na stroniewww.daftrucks.pl. (KW)

| BIZNES |

reklama

ELEKTRYCZNA MIECIARKA NA BAZIE MERCE-DESA ECONICA

W adze Lewisham dzielnicy pooonejna poudniu Londynu zakupiy nowmieciark na podwoziu MercedesaEconica 1830 z silnikiem Diesla (300 KM/221 kW).Pojazd ma innowacyjne nadwozie z elektrycznymurzdzeniem do podnoszenia kubw i zgniataniamieci, wyprodukowane przez holenderska firmGeesinknorba.

Samochd codziennie obsuguje teren targowiskaLewisham Market. Zarzd dzielnicy jest zadowo-lony elektryczna mieciarka dziaa cicho i nie emi-tuje zanieczyszcze. Akumulator adowany jestw nocy. Pojazd jest o 1200 kg ciszy od trady-cyjnej mieciarki, ale niska masa nie bya w tymprzypadku priorytetem.

W Polsce Econic jest stosunkowo mao popu-larny, ale w Londynie jest jednym z najczciej spo-tykanych na ulicy podwozi do pojazdw komu-

Da

imler

nalnych, a od kilku lat uywa si go tam nawetjako bazy do wywrotki budowlanej i bramowca.Samo tylko Lewisham ma flot 40 Econicw,wszystkie 26-tonowe, z tylnymi osiami skrtnymi.

Dobre osigi, niezawodno i wietny TCO spra-wiaj, e nie bierzemy ju pod uwag innych mo-deli owiadczy Noel Everest, urzdnik odpo-

wiadajcy za zakup samochodw. Podkrela tebezpieczestwo i doskonal widoczno Mer-cedes Econic jest standardowo wyposaony w pa-noramiczne szyby, a take system lusterek i ka-mer zwikszajcy widoczno z tyu i w martwymkcie. Econic jest te ceniony przez uytkownikwza niski stopie (Low Entry) uatwiajcy wsiada-nie do kabiny. (KW)

ElektrycznyTransport 4.0

rogowy transport towarowy znaj-duje si pod ekstremaln presjkosztw. Oglny koszt zwizany

z eksploatacj i obsug floty samocho-dw ciarowych jest decydujcym czyn-nikiem warunkujcym decyzje o zakupietego czy innego modelu pojazdu. Wyszekoszty zakupu nowego samochodu mogby zrwnowaone przez nisze kosztywasnoci i uytkowania. Zarwno pro-ducenci o ugruntowanej od dawna po-zycji rynkowej, jak i nowi gracze w tejbrany upatruj w tym swoje szanse nazwikszenie sprzeday i podniesienie zy-skw i miao sigaj po nowe techno-logie. Producenci finalni, zwaszcza dzia -ajcy na rynkach dojrzaych, takich jakStany Zjednoczone, Unia Europejska czyJaponia, musz przy tym bra pod uwagobowizujce regulacje prawne doty -czce dopuszczalnych poziomw emisjitoksycznych skadnikw spalin i od nie-

Dariusz Piernikarski

| TECHNIKA |


Cyfryzacja, czno, napd elektryczny

to Transport 4.0. Przed elektrycznymi

samochodami ciarowymi rysuje

si wietlana przyszo. Zanim jednak pojawi

si one masowo na drogach publicznych,

konieczne jest pokonanie wielu przeszkd.

Daimler w Europiew 2016 r. pokaza elek-

tryczn ciarwk dys-trybucyjn Urban eTruck,

bazujc na podwoziumodelu Mercedes-Benz

Actros, wyposaonw napd elektryczny.

Rozpoczcie produkcjiseryjnej Urban eTruck

ma nastpi w 2020 r. Da

imler


| TECHNIKA |

mog odgrywa rzdy poszczeglnychkrajw, promujc rozwj napdw alter-natywnych i prowadzc dziaania na rzeczrozwoju wymaganej infrastruktury (np.stacji szybkiego adowania). Nie bez zna-czenia na obecnym etapie rozwoju jestrwnie promowanie programw pilo-taowych, wprowadzanie unormowaw zakresie efektywnoci paliwowej (li-mity emisji CO2) czy ogranicze ekolo-gicznych (zielone strefy w miastach).

Zrnicowane podejciaNiektrzy producenci np. Scania

podejmuj prby poczenia ciarwekz naziemnymi liniami energetycznymi,z kolei inni rozwijaj modele zasilaneakumulatorowo. Przykadem tego dru-giego podejcia moe by Urban eTruck,pokazana przez Mercedes-Benz jeszczew 2016 r. z zasigiem do 200 km, elek-

tryczne wersje ciarwek MAN TGMi TGS czy wprowadzony niedawno do pro-dukcji seryjnej elektryczny Fuso eCanter,przejedajcy bez adowania do 100 kmw ruchu miejskim. Co istotne, pojazdy temaj adowno porwnywaln ze swoi -mi dieslowskimi odpowiednikami. Podob -ne inicjatywy dotyczce samochodwdystrybucyjnych znalazy si rwniew badaniach Volvo Trucks. Ju ponad 10lat temu testowano napdy hybrydowew miejskich pojazdach komunalnych i dy -strybucyjnych, w maju 2016 r. pojawi sihybrydowy Volvo Concept Truck prze-znaczony do transportu dalekobienego.

Z oczywistych wzgldw najwikszezainteresowanie producentw wzbudza -j pojazdy transportu dalekobienego,cho w dalszym cigu due zastrzeeniabudzi to, czy 40-tonowy zestaw z cigni-kiem siodowym napdzanym elektrycz -nie z akumulatorw bdzie w stanie

uzyska wymagany zasig operacyjny.Analizujc rozwizania dostpne na ryn -ku, wydaje si, e bardziej obiecujce podtym wzgldem jest wykorzystanie nap -du elektrycznego, w ktrym rdem pr -du bdzie wodorowe ogniwo paliwowe.Przykadem moe by firma Kenworth,ktra rozwija obecnie prototypowy cig -nik segmentu cikiego (Class 8), w kt-rym ogniwo paliwowe wykorzystywanejest do doadowywania baterii akumu-latorw. Ten sam producent testuje rw-nie zbudowan na tej samej platformiewersj hybrydow, w ktrej niskoemi-syjny silnik spalinowy zasilany spro -nym gazem ziemnym CNG napdza ge-nerator prdu.

Przyszo rodzi si w blachW rozwaaniach na temat elektryfi-

kacji napdu samochodw ciarowychnie mona pomin firmy Nikola MotorCompany, ktra w 2016 r., prezentujcelektryczne modele Nikola One i p niejNikola Two, wywoaa wiele ciekawych

Ju w 2015 r. firmy Scania i Siemens testoway moliwoci elektryfikacjitransportu towarowego za pomoc napowietrznych linii energetycznychna dwukilometrowym torze na pnoc od Berlina. System ten ma potencjaredukcji zuycia energii o 50% i obnienia emisji CO2 o 95%, jeli wykorzys-tana bdzie energia elektryczna ze rde odnawialnych. Podobne projektypilotaowe realizowano w porcie w Los Angeles i w Szwecji

Te

ch Xp

lore

Sc

ania

dawna emisji dwutlenku wgla. Roz-wj pojazdw z napdem elektrycznymjawi si jako rozwizanie godzce wy-magania zarwno w zakresie ekonomikieksploatacji, jak i ekologii.

Bezsprzecznie dekarbonizacja staasi wiodcym nurtem w transporcie dro-gowym. Efektem jest komercjalizacjatechnologii, takich jak elektryczne samo -chody ciarowe zasilane z pokadowychbaterii akumulatorw, zelektryfikowaneautostrady oraz elektryczne ciarwkiwyposaone w ogniwa paliwowe. Czas,w ktrym koszty jednostkowe tych no-wych rozwiza zrwnaj si z koszta -mi zwizanymi z wykorzystaniem kon-wencjonalnych pojazdw wyposaonychw silniki Diesla, jest coraz bliszy. Istot -n rol w przyspieszeniu tego procesu


dyskusji w brany transportowej. NikolaTwo bezemisyjna ciarwka klasy 8moe przejecha 8001200 mil (okoo13001900 km) bez adowania, w zale -noci od takich czynnikw, jak topogra-fia terenu i warunki pogodowe. Uzupe -nienie zbiornikw wodoru zajmuje 15minut, a osigi samochodu s lepszepod kadym wzgldem od odpowied-nika z silnikiem wysokoprnym. Sa-mochd jest lejszy, ma wiksz moc,jest szybszy i bezpieczniejszy.

Ugruntowani rynkowo producenci nie tylko producenci pojazdw, ale rw-nie ich dostawcy komponentw muszwzi pod uwag e-mobilno jako czswojej linii produktowej, w przeciwnym

razie pojawia si ryzyko, e stan si prze-starzali. Trevor Milton, prezes i za o -yciel Nikola Motor Company, wyjania,e ca y pomys elektrycznej ciarwkiwywodzi si tak naprawd z transportukolejowego: Chodzi w tym wszystkimo wykorzystanie efektywnoci silnikwelektrycznych, ktre s stosowane w po-cigach od ponad 50 lat. Wiedziaem, echc zbudowa ciarwk, ktra bdziebazowa na tym samym pomyle. I do-daje: Wierz, e za 5 czy 10 lat coraztrudniej bdzie spotka na drodze ci -arwk z silnikiem Diesla. Milton nieneguje jednak, e modele konwencjonal -ne wci bd znajdowa si w eksplo -atacji, jednak ich sprzeda drastycznie

zmaleje. Jego zdaniem bdzie to dla wie -lu producentw bardzo bolesny proces.

Obecnie tak renomowani producencibrany ciarowej, jak np. Cummins, wy-daj si nie podziela tak optymistycz-nej wizji. Cummins w sierpniu 2017 r.zaprezentowa elektryczn ciarwkkoncepcyjn Aeos electric Class 7. Po-jazd bez adowania moe przejecha do100 mil (160 km) w warunkach ruchumiejskiego, po zamontowaniu dodatko-wych baterii akumulatorw droga wydu -a si do 300 mil (480 km). Jest to wcirozwizanie prototypowe, ale pojawieniesi tego modelu wyranie wskazuje, eelektryczne ciarwki naley ju trakto-wa cakowicie powanie. Cummins kon-

| TECHNIKA |

Elektryczne cigniki Nikola Oneoraz Nikola Two maj wej

do produkcji seryjnej w 2019 r.,cignik Nikola Two ma napd

elektryczny, rdem prdu jestwodorowe ogniwo paliwowe,

zasig ma wynosi ok. 8001000 mil, kade koo ma swj

wasny elektryczny silnik na -pdowy, co stwarza dodat-

kowe moliwoci wykorzysta-nia cignika poza drogami

utwardzonymi

Tesla Semi to elektryczny samochdciarowy segmentu ci kiego (Class 8),ktry ma trafi do produkcji seryjnej juw 2019 roku. Tesla Semi ma mie zasigoperacyjny do 500 mil (800 km), cignikrozpdza si do prdkoci 60 mph(96 km/h) w cigu 5 s, w peni zaado-wany (80 000 lb 36 t) zestaw z na-czep potrzebuje na to zaledwie 30 s.Tesla Semi ma kosztowa midzy 150 a 200 tys. USD

Ni

kola

Motor

Comp

any

Te

sla M

otors


struuje i wytwarza Diesla od ponad 100 lat, a wic dla tegoproducenta odejcie od produktu, ktry uczyni go potenta-tem wiatowym, to co wicej ni tylko pokazanie swoich mo -liwoci. Cummins nie planuje samodzielnie budowa ci ar-wek, ale zamierza skoncentrowa si na ofercie elektrycznychukadw napdowych.

Zalety i wadyNie wnikajc zbytnio w szczegy tech niczne, mona po-

wiedzie, e pojazdy elektryczne jest atwiej wyprodukowani te wyposaone w silniki spalinowe. Szacunkowe oblicze-nia wskazuj, e wyprodukowanie elektrycznej cia rwkiwymaga o ok. 40% mniej godzin produkcji. Jest to dobra wia-domo dla tych firm, ktre chc zrobi nieco zamie szania,zwaszcza na tak w sumie zam knitym i ustabilizowanymrynku jak rynek pojazdw ciarowych.

Mniejsza czasochonno produkcji ciarowego samo-chodu elektrycznego moe by kluczowym czynnikiem bu-dujcym przewag napdu elektrycznego nad dieslowskimprzeciwnikiem. Pozostae korzyci to m.in. uproszczenie kon-strukcji caego ukadu napdowego, mniejsza zoono i kosztkonstrukcji oraz oglnie nisze koszty obsugowe. Zdecydowaniecichsza praca oraz atwe prowadzenie ciarwki, zwaszczaprzez niedowiadczonych kierowcw, to kolej ne zalety zasto-sowania elektrycznego napdu. Tkwi w nim rwnie duy po-tencja, jeli wemie si pod uwag plany wprowadzeniaw przyszoci autonomicz nych pojazdw uytkowych, wyma-gaj cych staej cznoci i zautomatyzowanego dziaania.

Ciarwka elektryczna zwiastuje korzyci nie tylko dla ro-dowiska, ale take dla operatora. Z tego powodu sprzeda sa-mochodw ciarowych z silnikiem Diesla spadnie. Na ich nie-korzy przemawia rwnie to, e s zbyt drogie w utrzymaniu,zbyt drogie w prowadze niu, a cena oleju napdowego w za-sadzie stale wzrasta. W przypadku napdu elektrycznego ser-wis, obsuga, gwarancja i paliwo w zasadzie wszystko to jestpo stronie producenta.

O ile wyprodukowanie i eksploatacja elektrycznego samo -chodu ciarowego moe by prostsze, niestety nie bdzie ta-nie. Oprcz wysokich pocztkowych kosztw baterii i zwiza-nych z nimi uka dw elektronicznych pojawi si rwnie

| TECHNIKA |

reklama

Zupenie nowym graczem jeststart-up Thor Trucks z Los Angeles,ktry ma na celu pokonanie modelu Tesla Semi podobnciarwk. Model ET-One to elek-tryczny cignik klasy 8, moe dzia -a w zestawie o masie do 80 000funtw (36 t) i zosta zbudowanyprzy duym wykorzystaniu uwagpochodzcych od operatorw flo-towych. Zasig pojazdu wynosi do300 mil na jednym adowaniu (czyliw zasadzie tyle samo, co TeslaSemi) przy deklarowanej cenie wynoszcej okoo 150 000 USD.Moce napdu wahaj si od 300do 700 KM. Na razie nie podanowicej danych

Th

or Tru

cks

koszty zwizane z infrastruktur ado-wania oraz jak dotd nieokrelone kosztyczci zamiennych. Nic nie wiadomoo tak istotnej dla waciciela wartocirezydualnej pojazdu ani o kosztach zwi -zanych z zapewnieniem wysokiej nie-zawodnoci i trwaoci. Po stronie kosz-tw naleaoby rwnie doda niezbdnenakady na szkolenie mechanikw i kie-rowcw, jako e pojawi si cakowicieodmienne ni dotychczas ukady kon-strukcyjne i funkcjonalnoci. Caa branazaangaowana w rozwj elektromobilno -ci ciarowej bdzie musiaa zastano-wi si, w jaki sposb zaoferowa dodat -kow pojemno akumulatorw podczasduszych podry i jak przeciwdziaa,na razie powszechnym, obawom przedniedostatecznym zasigiem.

Dja vuW caej problematyce elektrycznych

ciarwek widzimy bliskie podobie-stwo do problemw, ktre ju widzie-limy w segmencie samochodw ciaro-wych zasilanych gazem ziemnym. Tamte pojawiay si (na wielu rynkach na-dal istniej) dylematy sprzenia infra-struktury i popytu. Wyzwania, ktre po-jawiay si przed ciarwkami na gaz,zwizane z ich wpywem na ca brantransportow, byy jednak niewielkiew porwnaniu z tymi, jakim muszsprosta elektrycznie napdzane samo-chody ciarowe, zwaszcza konstruowa -ne z myl o transporcie dalekobienym.Mona by rzec, e z punktu widzeniaoperatorw flotowych pojawia si pe-

wien element ryzyka: przestawienie sina now (elektryczn) technologi wy-maga poniesienia sporych nakadw fi-nansowych na wejciu, ale te i korzycis bardzo obiecujce.

Podobnie jak w przypadku pojazdwzasilanych gazem ziemnym zasig dzia -ania i koszty dodatkowe stanowi dwiez najwikszych przeszkd na drodze doszerszego zastosowania elektrycznych samochodw ciarowych. Zmniejszeniekosz tu jednostkowego energii (za kWh)moe by witym Graalem w tej brany.Sposb podejcia do tego problemu b-dzie si jednak rni w zale noci odrynku. Ameryka Pnocna czy nawet krajeUE nie maj pod dostatkiem surowcwniezbdnych do produkcji baterii. Z ko-lei Chiny ciesz si tym luksusem. Tym

| TECHNIKA |


Chiska firma BYD Motors w 2017 r.zaprezentowaa cikie podwozie komu-nalne przygotowane z myl o rynku amery-kaskim. Nono podwozia to 10 t, zasigoperacyjny 76 mil (ok. 120 km); zasilanieukadu hydrauliki mieciarki zapewnia elek-tryczna przystawka odbioru mocy. mie-ciarka akumulatorowo-elektryczna BYDmoe by adowana z moc 40 kW, 80 kW, 100 kW lub 200 kW, na co potrze -ba od jednej do piciu godzin w zalenociod interfejsu zasilania. Firma twierdzi, e zastosowane akumulatory utrzymaj 80% pojemnoci po 5 tys. cykli adowania lub14 latach, jeli bd adowane codziennie

Elektryczne eFuso Vision One ma11 t adownoci i zasig do 350 km(217 mil), ktry zapewniaj baterieakumulatorw o pojemnoci300 kWh. W zupenoci wystarczato do realizacji zada zwizanychz cik dystrybucj midzymias-tow. Seryjnie produkowany modele-Fuso Vision One ma by ofero-wany w cigu 4 lat na rynkach Europy, USA i Japonii

BY

D Moto

rs

MFTB

C

samym bezpieczestwo energetyczne jawisi jako bardzo wana kwestia w aspek-cie tempa i zakresu wprowadzania nap-dw elektrycznych na rynek.

Prd z gniazdkaProblem bezpieczestwa energetycz -

nego i zapewnienie wymaganego za-sigu moe by rozwizany poprzez wy-korzystanie zewntrznych rde energiielektrycznej, czyli stacji adowania. Ame-rykascy producenci, tacy jak Tesla Mo-tors czy Nikola Motor Company, nie ma -jc bagau dowiadcze zwizanychz rozwojem i produkcj samochodw ci-arowych z napdem konwencjonalnym,bardzo odwanie podchodz do perspek -tywy rychego wprowadzenia na rynekpojazdw elektrycznych. Elon Musk, pre-zentujc jesieni 2017 r. szerokiej pub-licznoci swoj elektryczn ciarwkTesla Semi, bardzo optymistycznie odno -si si do perspektyw rynkowych: Poka-zalimy nasz ciarwk wielu firmom,ktre kupuj cikie samochody cia -rowe, i wszystkim si spodobaa. Chcpo prostu wiedzie, ile mona kupi i jak

szybko, angaujemy ich rwnie w pro-ces projektowania. Elon Musk zakwes-tionowa take sugestie, e elektrycznyukad napdowy jest niedostosowanydo zada dugodystansowych. W rze- czywi stoci Musk opisa uycie ciar-wek z silnikiem Diesla w przyszoci jakoekonomiczne samobjstwo. Jednak pro-jektowany dla Semi zasig operacyjny500 mil (800 km) pod maksymalnym

| TECHNIKA |

reklama

Cummins w sierpniu 2017 r. zaprezento-wa elektryczn ciarwk koncepcyjn

Aeos electric Class 7. Pojazd bez adowa-nia moe przejecha do 100 mil (160 km)

w warunkach ruchu miejskiego, po za-montowaniu dodatkowych baterii akumu-

latorw, zwikszeniu droga wydua sido 300 mil (480 km)

tra

iler-b

odybu

ilders

.com


obcieniem 80 000 funtw (36 000 kg)i przy prdkociach autostradowych su-gerowaby, e ciarwka, w warunkachamerykaskich, jest przeznaczona raczejdo zada dystrybucyjnych ni do zasto-sowa dugodystansowych.

Na razie znamy jeszcze zbyt maoszczegw na temat kosztw, niejasnepozostaj take kwestie zwizane z bu-dow infrastruktury szybkiego doado-wywania akumulatorw, dziki ktrymSemi w krtkim czasie moe zwikszyzasig o 400 mil (ok. 560 km) w ciguzaledwie 30 minut. Produkcja modeluSemi zostaa zaplanowana na rok 2019.

Diesel na wymarciu? Biorc pod uwag wszystkie za i prze-

ciw, elektryczny samochd ciarowywyglda niezwykle atrakcyjnie na papie -rze jeli jest dobrze wykonany. Obec-nie na rynku dostpnych jest ponad 50elektrycznych i hybrydowo-elektrycz-nych modeli pojazdw uytkowych, z kt -rych poowa to autobusy, a w przypadkuciarwek w wikszoci to wci wersjeprzedseryjne. Chocia s modele znaj-

dujce si w seryjnej produkcji (zwasz-cza autobusy), to jednak wolumeny po-zostaj bardzo niskie.

Podsumowujc, mona stwierdzi,e nadal utrzyma si silna konkurencjaze strony pojazdw z silnikami wyso-koprnymi, a ich producenci bd chcieliutrzyma produkcj na jak najwyszym

poziomie tak dugo, jak bdzie to wciopacalne. Biorc pod uwag wysoki po-ziom zainteresowania pojazdami elek-trycznymi, mona bezpiecznie zaoy,e przemys naftowy nie bdzie bezczyn -nie si przyglda, jak ich udzia w pa-liwach transportowych ulega erozji. Tymsamym moe pojawi si dodatkowy czyn-nik podnoszcy konkurencyjno nap-dw konwencjonalnych. Pki co, amery -kascy eksperci przewiduj, e do 2023 r.udzia elektrycznych samochodw ci -arowych nie przekroczy 1% sprzedayrocznej.

Prosta logika handlowa i podstawowaanaliza ekonomiczna mwi, e elektrycz-ny samochd ciarowy powinien byporwnywalny z konwencjonaln cia -rwk z silnikiem wysokoprnym, pa trzcz perspektywy kosztw operacyjnych.Koszt operacyjny jest funkcj kosztwcaego cyklu eksploatacji, a jeli chodzio elektryfikacj, pojcie kosztw operacyj-nych wci pozostaje nieokrelone. Takwic chocia tak genialne samochodyjak Tesla Semi czy Nikola One/Two istnie-j w rzeczywistej formie, nie by bym pe-wien, czy istniej w postaci funkcjonal-nej? Mwic wprost jeszcze nie.


| TECHNIKA |

W maju 2016 r. Volvo Trucks przedstawio pojazd koncepcyjny Volvo Concept Truck, w nowszejwersji, poza popraw waciwoci aerodynamicznych oraz dalszym zmniejszeniem oporu tocze-nia i masy, wprowadzono hybrydowy ukad napdowy jeden z pierwszych, jakie opracowanoz myl o samochodach ciarowych uytkowanych w transporcie dugodystansowym. Hybry-dowy ukad napdowy odzyskuje energi podczas zjazdu ze wzniesie oraz podczas hamowania.Specjalnie na potrzeby napdu hybrydowego dostosowano dziaanie funkcji I-See, ktra okrelanajwaciwszy pod wzgldem ekonomiki i efektywnoci wybr napdu: napd spalinowy lub elek-tryczny, a take oblicza optymalny czas wykorzystania odzyskanej energii

Pod koniec 2017 r. przekazano klientomw Berlinie pierwsze seryjne modele FusoeCanter EV (dmc. 7,5 t, nono podwozia4,63 t) napdzane przez silnik elektrycznyo mocy 185 kW i momencie obrotowym380 Nm; pojemno akumulatorw wynosi70 kWh w zalenoci od typu nadwozia i rodzaju cyklu jezdnego bez adowania monaprzejecha nawet 100 km

Da

imler

Vo

lvo Tr

ucks


| TRANSPORT |

Cyberbezpieczestwopojazdw autonomicznych

prowadzenie autonomicz-nych pojazdw uytkowychprzyniesie wiele wymiernych

korzyci wacicielom flot i operatorom.Korzyci obejmuj zmniejszenie liczbywypadkw i dotkliwoci nieuchronnychkolizji, a take bardziej wydajny styl jazdy,ktry obniy zuycie paliwa. By moepoprawi si rwnie warunki rekruta-cji kierowcw, gdy bdzie mona za-oferowa im bardziej komfortowe, mniejstresujce rodowisko pracy. Praca kie-rowcy zawodowego zazwyczaj wyma gadugich okresw koncentracji, a w wielukrajach obowizuj przepisy ogranicza -jce maksymalny czas pracy kierowcy.Autonomiczne ciarwki nie rozprasza -j si, ani nie wymagaj dugich okre-sw odpoczynku, pozwalajc osign

wyszy poziom wykorzystania pojazdw,szczeglnie w zastosowaniach dalekiegozasigu. Zoptymalizowana i spjna eks-ploatacja moliwa dziki automatyzacji,a take znane ju praktyki takie jak jazdaw konwoju poczonym (platooning), mo -g prowadzi do znacznego ograniczeniazuycia paliwa i kosztw operacyjnych.

wiatowy transport nie jest jeszczegotowy na obecno duej liczby ca -kowicie zautomatyzowanych, autono-micznych ciarwek i autobusw poru-sza j cych si bez kierowcy po drogachpublicznych. Przez wiele lat koniecznabdzie obecno kierowcy a moe ra-czej operatora, ktrego zadaniem bdziemonito rowanie stanu systemu i przej-mowanie kontroli w bardziej zoonychsytuacjach drogowych. Niewtpliwie tech-

nologia staje si na tyle dojrzaa, aby mo-liwe byo oddanie kierowania w zwy -kych, rutynowych warunkach drogo-wych, takich jak np. jazda autostradowaczy powolny ruch uliczny.

Sztuczna inteligencja przejmuje kontrol

Internet i technologie bezprzewodo -we niewtpliwie byy jednym z najbardziejrewolucyjnych wynalazkw w ostatnichlatach. Skoro zapewniaj niespotykanywczeniej poziom cznoci i interakcjimidzy ludmi i maszynami, nie jest za-skoczeniem, e rozwizania cyfrowe sgotowe do penetracji wiata samocho-dw ciarowych, aby potencjalnie spra-

Dariusz Piernikarski

Oswajamy si z tym, e zautomatyzowana jazda bdzie kluczowym elementem

przyszej mobilnoci. Wraz ze wzrostem poziomu automatyzacji pojazdw

wprowadzanych na rynek ronie rwnie zainteresowanie zagadnieniami

zwizanymi z bezpieczestwem przetwarzanych przez nie danych cyfrowych.

Co

ntent

Raven

wi, e ukad kierowcaczowiek staniesi w przyszoci czym przestarzaym.Panowanie nad pojazdem przejmie sztu -czna inteligencja (AI Artificial Intelli-gence).

Dziki postpom w oglnym rozwojumetod sztucznej inteligencji rozwija sirwnie AI wykorzystywana w autono-micznych samochodach ciarowych, po-zostajc w cznoci sieciowej z nadrzd -nymi orodkami przetwarzania informacji,odpowiadajcymi za koordynacj ich dzia-ania. Centrum stale aktualizuje informa -cje przekazywane do samochodu, dostar -czajc dane dotyczce sytuacji w bliszymi dalszym otoczeniu, a take informujco zbliajcych si problemach. Jazdytestowe pojazdw autonomicznych prze-prowadzaj ju wszyscy gwni produ-cenci samochodw ciarowych.

Problemy techniczne ze sztuczn inteligencj

AI zwaszcza w zastosowaniach mo-toryzacyjnych jest jednak technologi,ktra wci jest we wstpnej fazie roz-woju. Udao si ju zidentyfikowa wieleproblemw dotyczcych chociaby samejkoncepcji rozwoju metod sztucznej in-teligencji, rwnie wiele znakw zapyta-

nia pojawia si wci w zwizku z za-stosowaniem AI w pojedzie porusza -jcym si po drogach publicznych. Nietrzeba by specjalist, aby wyobrazisobie sytuacj, w ktrej dochodzi dousterki w funkcjonowaniu elektronicz-nych ukadw sterujcych. Gdyby w ka-binie nie byo czowieka, ktry w wypad -ku takiego zagroenia mgby przejcakowit kontrol nad ciarwk, taostania zamieniaby si w niekontrolo-

| TRANSPORT |


Istot konwoju poczonegojest integracja dostpnychsystemw wspomagajcychbezpieczestwo czynne, takich jak aktywne systemyhamowania awaryjnego, aktywne systemy kontrolizmiany pasa ruchu, aktywnytempomat adaptacyjny i sys-temw cznoci bezprze-wodowej zapewniajcychwymian danych w czasierzeczywistym (WiFi, blue -tooth, GPRS) i synteza funk-cji sterujcych jazd wszyst-kich poczonych w konwjpojazdw

Podzia pojazdw autonomicznychwedug NHTSA i SAE J3016

Kontrolowane otocze-nie i niewielkie prd-

koci jazdy w takichwarunkach testowana

jest autonomicznamieciarka Volvo

Vo

lvo Tr

ucks

DA

F Truc

ks


| TRANSPORT |

wan, wielk mas, podajc z duprdkoci w dowolnym kierunku. O ileczowiek za kierownic nie gwarantujepenego bezpieczestwa i moe stracikontrol, to istnieje wci szansa, e przy-najmniej moe on podj prb jej odzys-kania. Jeli natomiast sztuczna inteli-gencja nie ma bezporednich moliwoci,aby podj prb wyjcia z niebezpiecz -nej sytuacji (utraty kontroli), to pojawiasi powany problem.

Jeszcze gorsze od awarii systemumoe by jego zamanie i przejcie przezhakera. Jeli pojazd moe poczy siz urzdzeniem zewntrznym, nic nie stoina przeszkodzie, aby urzdzenie zewntrz-ne poczyo si z pojazdem. Obowizujekomunikacja dwukierunkowa. Teoretycz-nie hakerzy mogliby nie tylko unieru-chomi pokadowy sprzt nawigacyjnyciarwki, ale mogliby przej nad nimpen kontrol i skierowa samochdtam, dokd by chcieli.

Hakowanie codziennych gadetw,przejmowanie nad nimi kontroli jest jujednym z rosncych zagroe na caymwiecie i powoduje realne straty. Staleronie odsetek osb, ktre pady ofiara -mi cyberprzestpczoci dochodzi ondo 10%. Liczba ta na pewno wzronie,poniewa ataki staj si coraz bardziejzoone i pomysowe, pokonujc stoso-wane zabezpieczenia. Eksperci zajmujcysi bezpieczestwem cyfrowym ostrze-gaj ju przed atwym manipulowaniemsystemami uywanymi w autonomicz-nych samochodach, a zwikszenie odpor -noci pojazdw na cyberataki wymagawci jeszcze wielu dziaa. Niemaletrwa wycig pomidzy cyfrowymi prze-stpcami a producentami chccymi siprzed tymi atakami jak najskuteczniej za-bezpieczy. Pki co, liczba autonomicz-nych pojazdw jest znikoma, a wici szanse na cyberatak s stosunkowoniewielkie.

Zoliwe intencjePierwszym rozwizaniem, jakie przy-

chodzi na myl, ktre mogoby ochronipojazd przed atakami hakerw, jest wy-korzystanie programw antywirusowych

i innych podobnych rodkw zaradczych,tak jak w przypadku ochrony kompute-rw. Skuteczne monitorowanie i caodo-bowa czujno w poczeniu z najnow-szymi programami pozostaj najlepszobron przed wrogimi zagroeniami,chocia najnowsze gone wamaniaw wiecie cyfrowym wskazuj, e nigdynie mona by zbyt dobrze strzeonym.

Powinnimy rwnie bra pod uwagryzyko stwarzane przez osoby starajcesi dokonywa aktw terroru wykorzy -stujce ciarwki jako bro. Okrucie-stwa w Berlinie, Nicei czy Barcelonieuwypukliy nowe sposoby atakw podej -mowanych przez samotne wilki. Cho-cia jest wysoce nieprawdopodobne, abywielu z nich posiadao umiejtnoci po-zwalajce na cyfrowe przejcie kontrolinad pojazdem tak skomplikowanym jakautonomiczna ciarwka, to do czynie -nia za wystarczy przecie tylko jednaosoba o zych intencjach.

Ale tak jak w przypadku wikszociprb hakerskich w sieciach komputero-wych, gwn motywacj jest po prostuzysk przestpcy. Do zdalnego przejciakontroli nad urzdzeniem i zwrcenia jejpo uiszczeniu haraczu przez uytkownikawykorzystywane jest oprogramowanieokrelane jako ransomware, a ofiaramitych wymusze padaj zarwno osoby fizyczne, jak i firmy, a nawet instytucje takspoecznie wane, jak szpitale czy elek-trownie. Firmy, ktre w przyszoci bdmogy pozwoli sobie na zakup floty au-tonomicznych ciarwek, mog szybkoprzycign uwag hakerw, ktrzy n-ceni perspektyw szybkiego i atwego

zysku, podejm prby ataku, nie mylco zagroeniach, ktre mogliby stworzy,gdyby wamali si do pojazdu znajdu -jcego si gdzie na trasie przejazdu.

Inteligencja na wynosPrawdopodobnie kada dua firma

logistyczna wnikliwie przeanalizuje to,czy sztuczna inteligencja w autonomicz -nych ciarwkach bez kierowcy jestczym, w co chce zainwestowa. Oprczznacznego kosztu ich nabycia, nie wspo-minajc o kosztach regularnej obsugi,ryzyko zwizane z tym, co jest maoprawdopodobne, ale moe wystpi,moe mie daleko idce konsekwencje.

Zamiast powica czas, pienidzei zasoby na realizacj takiego przedsi -wzicia, jakim jest zakup pojazdw auto-nomicznych, flotowi decydenci moglibyskupi si na pozyskaniu rozwiza, ktrebd wspomaga kierowc, zamiast gowypiera. Zaawansowane systemy ostrze-gania i wykrywania zagro e (kolizji)mog by coraz szerzej upowszechniane,a gromadzone przez nie informacje mo -g by przekazywane wykwalifikowa-nym profesjonalistom, czyli kierowcom.Kierowca wiadomy moliwo ci i za-sad dziaania systemw wspomagaj -cych pozwoli na to, aby te, przetwa rzajcw peni wszystkie zebrane informacje,autonomicznie podejmoway wszelkieniezbdne kroki w celu zapew nienia bez-pieczestwa wszystkim uytkownikomdrg. Niebezpieczestwo zwizane z in-gerencj z zewntrz, zagraajc do brufirmy, zostaje zminimalizowane.

Freightliner Inspiration Truck dwie takie autonomiczne

ciarwki wyruszyy juw 2014 r. na drogi stanu

Nevada

Fr

eightl

iner

| TRANSPORT |


Ochrona danych telematycznychSystemy telematyczne wykorzysty -

wane wspczenie i stanowice podsta -w funkcjonowania przyszych pojazdwautonomicznych generuj olbrzymieiloci danych. Wrd nich jest szczego-wa historia dziaalnoci pojazdw i kie-rowcw oraz realizowanych operacji.Tego typu dane s niezwykle przydatne

w firmie transportowej do kontrolowa-nia kosztw paliwa i obsugi, zwiksza-nia wydajnoci i bezpieczestwa orazminimalizowania ryzyka.

Ochrona cennych danych jest nie-zbdna. W przypadku niepowoanego,zoliwego przejcia tych danych mogwystpi powane konsekwencje, po-tencjalnie zagraajce kontom klientw,harmonogramom, przesykom, lokaliza-

cji zasobw i danych osobowych. Cy-berprzestpstwa s popeniane, ponie-wa mona czerpa korzyci z danych,niezalenie od tego, czy s to zbiorynazw uytkownikw i hase, numerykart kredytowych lub numery ubezpie-czenia spoecznego, czy jak w trans-porcie dane telematyczne. Dlatego tew kadej firmie, niezalenie od tego, czychodzi o jej waciciela, menedera floty,programist, dyrektora ds. informatykiczy samego dyrektora generalnego, ko-nieczna jest wiedza na temat tego, w jakisposb dane telematyczne s obsugi-wane i chronione.

W miar jak firmy bd zmierzaw kierunku systemw opartych na opro-gramowaniu i pracujcych w chmurze,

W ekosystemie samochodu poczonego znajduje si ponad 50 punktw moliwego cyberataku;Wyjanienie mniej popularnych znanych skrtw na schemacie: CGSN korporacyjna sie obsugiklienta; SMSC centrum zarzdzania wiadomociami gosowymi; TSP informacje o ruchu drogowym;CRM/VRM zarzdzanie relacjami z klientem/odwiedzajcym

Systemy telematyczne s eks-pansywne i wielopoziomowe;poniewa w gr wchodzi wielekomponentw, potencjalne zagroenia s liczne i niebez-pieczne dla dziaalnoci firmy

Tr

uckd

estin

o

sb

d-na.c

om

bezpieczestwo danych telematycznychstanie si jeszcze wikszym wyzwaniem.Systemy telematyczne s ekspansywnei wielopoziomowe: stanowi poczeniefizycznego sprztu, systemw radiowych,serwerw oprogramowania i obsugu -jcych je ludzi. Poniewa w gr wcho-dzi wiele komponentw, potencjalne za-groenia s liczne i mog obejmowakradzie, zaguszanie sygnau GPS, prze-chwytywanie informacji przesyanychprzez sieci komrkowe, manipulacj opro-gramowaniem ukadowym, wykorzysty-wanie czy blokowanie serwerw i wyu -dzanie informacji.

Strategie bezpieczestwa cyfrowego

Ochrona danych telematycznych wy-maga od wszystkich zaangaowanychstron kompleksowego, proaktywnego po -dejcia. Integralno systemu opiera sina utrzymaniu wielu podsystemw, z kt-

rych kady ma odrbny zestaw poten-cjalnych luk. Dlatego te, oprcz wdroe -nia zorientowanych na bezpieczestwodanych cyfrowych metod postpowaniai procesw, tworzenie kultury bezpie-czestwa w caej organizacji jest naj-lepszym sposobem ochrony danych i bu-dowania odpornoci na zo li we ataki.Oglnie rzecz biorc, bezpieczestwo

reklama

Firma Continental proponujezoone rozwizania dotyczce

ochrony poczonych pojazdwprzed cyberatakami

Co

ntine

ntal

| TRANSPORT |


SummaryThe introduction of autonomous com-mercial vehicles will bring manybenefits to fleet owners. Benefits in-clude reducing the number of acci-dents and the degree of severity ofimminent collisions, as well as a moreefficient driving style that will re-duce fuel consumption.Cybersecurity experts already warnagainst the easy manipulation of di-gital systems used in autonomousvehicles. Yet increasing the resis-tance of vehicles to cyber attacks stillrequires many actions. The industryfaces a race between digital criminalsand OEM who want to protect them-selves against these attacks in themost effective way.The protection of valuable data trans-mitted by on-board telematics is es-sential. In case of an hacking attackand seizure of the data, there may beserious consequences that poten-tially threaten customer accounts,schedules, shipments, and the loca-tion of resources and personal data.

PrzywdztwoStworzenie zespou specjalistwds. bezpieczestwa i zarzdzania,ktrzy wierz w celowo wpro-wadzenia zasad bezpieczestwa

ProjektowanieWprowadzenie najlepszych

praktyk w zakresie bezpiecze-stwa w rozwoju produktw

i oprogramowania

ZasadyOkrelenie kompleksowychi przejrzystych zasad do-

tyczcych bezpieczestwa i prywatnoci

SzkolenieRegularne szkolenie pracowni-

kw, partnerw i uytkownikwkocowych w zakresie zasadi procedur bezpieczestwa

e tylko bezpieczne urzdzenia s pod -czone do portu diagnostycznego.

Niezalenie od zalece oficjalnie wy-dawanych przez organy rzdowe czyorganizacje branowe warto pamitao podstawowych zaleceniach dotycz -cych bezpieczestwa, pozwalajcych nawykorzystywanie platformy telematycz -nej odpornej na cyberataki. Wrd nichs dobrze znane uytkownikom kom-puterw zalecenia dotyczce np. stoso-wania bezpiecznego transferu danychi podpisw cyfrowych, stosowanie sil-nych kryptograficznie hase, indywi-dualizowanie danych o krytycznym zna-czeniu dla bezpieczestwa czy wyczeniew aplika cjach funkcji debugowania. War -to przeprowadzi rwnie audyt strontrzecich (firm wsppracujcych) podktem stosowanych przez nich zasadbezpieczestwa, ograniczy dostp doserwera czy stosowa bezpieczne prak-tyki projekto we oraz okresowo aktuali-zowa oprogra mowanie, korzystajc zesprawdzonych rde. Oglnym celemdziaania powinno by podniesienie wia-domoci zagroenia cyberatakami i zbu-dowanie w firmie kultury bezpiecze-stwa w zakresie przetwarzania danychcyfrowych.

systemw i wykorzystywanych przez niedanych telematycznych mona wzmoc-ni dziki stosowaniu zasad bezpiecze -stwa powszechnie akceptowanych w In-ternecie Rzeczy IoT (Internet of Things) ilustruje to tabela (powyej).

Kluczowe zalecenia w zakresie bezpieczestwa

Kwestie bezpieczestwa platformtelematycznych stosowanych w pojaz-dach uytkowych, a wic jeszcze nie-koniecznie autonomicznych, s na tyletematem istotnym, e np. w USA zaj -y si tym wadze federalne (FBI). Reko-menduje si, aby waciciele pojazdwsprawdzali zasady polityki bezpiecze-stwa i prywatno ci realizowane przezzewntrznych producentw urzdzei usugodawcw. Wanym zaleceniemjest rwnie to, i uytkownicy nie po-winni czy adnych nieznanych lubniezaufanych urzdze z portem OBD II.Stowarzyszenie amerykaskich mene -derw flotowych (NAFA Fleet Mana-gement Association) zaleca w podob-nym duchu, aby menederowie flotowimieli wdroone zasady zapewnia jce,

| TRANSPORT |

Ochrona cennych danychjest niezbdna. W przy-padku niepowoanego,zoliwego przejcia tychdanych mog wystpipowane konsekwencje,potencjalnie zagraajcekontom klientw, harmo-nogramom, przesykom,lokalizacji zasobw i da-nych osobowych

Tabela. Podstawowe

zasady bezpie-czestwa inter-

netu rzeczy

sh

utters

tock


| TECHNIKA |

oczenie wielu czynnikw zmu-sza bran motoryzacyjn dozmian w strategii produkcji uka -

dw napdowych na nastpn dekad.Konieczne staje si bowiem uwzgldnie-nie elektryfikacji napdu. Wymagaj cenormy dotyczce zuycia paliwa i emisjitoksycznych skadnikw spalin s stoso -wane na wikszoci rynkw wiatowych.Nowe metodologie przeprowadzania tes-tw na zgodno z normami emisji, w tymwprowadzenie protokou World Light DutyTest Protocol (WLTP) i testw emisji to-ksycznych skadnikw spalin w rzeczy-wistych warunkach drogowych (RDE),ktre wprowadzono po skandalu z silni -kiem Diesla Volkswagena, jeszcze bar-dziej utrudni producentom finalnymspenienie tych standardw. Rwnoleglekilka rzdw w Europie i Azji zamierzawprowadzi zakazy stosowania trady-cyjnych silnikw spalinowych od 2030i 2040 r. lub powanie ograniczy dostppojazdw z silnikami wysokoprnymido cisych centrw miast. Wymaganiapraw ne, ktre napdzaj ten kierunek,bd si pojawiay w coraz wikszym za-kresie, poniewa polityka krajowa i miej-ska coraz bardziej koncentruje si naograniczaniu emisji gazw cieplarnia-nych, toksycznych skadnikw spalin i ha-asu oraz na oglnej poprawie jakocipowietrza.

Akumulatorowe wyzwanieAkumulatory litowo-jonowe s i bd

powszechnie akceptowane w zastosowa-niach motoryzacyjnych przez nastpne810 lat ze wzgldu na istniejc doj-

Brana motoryzacyjna jest niewtpliwie liderem

rozwoju nonikw energii elektrycznej, poniewa

pilnie potrzebuje nowych, niskoemisyjnych

rozwiza napdw elektrycznych, ktre bd

akceptowaln alternatyw dla konwencjonalnych

silnikw spalinowych.

CCS (Combined Charging System) zaakceptowany przez producentw europejskich(m.in. Daimlera, Forda, VW, Audi, Porsche) pojedynczy wtyk CCS Combo pozwalajcy

na adowanie prdem zmiennym w standardzie Level 1/Level 2 (odpowiednio 110/120 Vi 220/240 V) oraz szybkie adowanie staoprdowe okrelane jako Level 3

Dariusz PiernikarskiPrd pilniepotrzebny

BM

W

rzao produkcyjn i konieczno pro-wadzenia dalszych prac badawczo-roz-wojowych nad innymi rozwizaniami al-ternatywnymi. Obserwujemy przy tymstay postp w budowie tych nonikwenergii. W cigu ostatnich 15 lat obj-to ciowa gsto energii zostaa podwo -jona, ich koszt w cigu ostatnich 510lat zosta obniony niemal czterokrot -nie. Udoskonalenia te wynikaj zarwnoz wprowadzenia nowych rozwiza tech-nologicznych, jak i rosncej skali pro-dukcji oraz wikszej dynamiki rynku.

Najwaniejsze wyzwanie z punktuwidzenia producentw polega na tym, enowe technologie, ktre pojawiaj si naetapie weryfikacji koncepcji, wymagajwielu lat (typowo od 8 do 10), aby wejna rynek komercyjny jako w peni zwe-ryfikowane produkty wytwarzane na ska -l przemysow. Zalenoci chemiczne,ktre s obecnie wykorzystywane w aku-mulatorach samochodw elektrycznych,powstay w laboratoriach naukowcwjeszcze w ubiegych dekadach. Bateriestosowane w samochodach elektrycz-nych s wynikiem dugotrwaego pro-cesu rozwoju w celu ich optymalizacjii przygotowania (i zatwierdzenia w sen-sie prawnym) do produkcji na skal prze-mysow do konkretnych zastosowa.Konieczne byo przezwycienie zoo -nych wyzwa zwizanych z wysokimistandardami jakoci, wytrzymaoci, bez-pieczestwa i wydajnoci.

Czy w takim razie stosowana obec-nie technologia litowo-jonowa ma po-tencja rozwojowy, aby rozwiza pro-blemy z akumulatorami napdowymiw perspektywie rednioterminowej? Czypojawi si na czas rozwizania spenia -jce oczekiwania producentw samocho -dw elektrycznych nie tylko osobowych,ale rwnie dostawczych i ciarowych?Nadal mona zrobi wiele, aby ulepszyakumulatory litowo-jonowe pod ktemzastosowa motoryzacyjnych. Pod uwagbrane s nowe formaty i struktury ko-mrek (ogniw), nowe dodatki materia -owe, takie jak kompozyty krzemowe.Pojawiaj si nowe lub bardziej dokadneprognozy dotyczce starzenia si i de-gradacji baterii w czasie. Jednake ma-teriay tworzce poszczeglne ogniwaczy chemia zachodzcych w nich proce-sw s tylko czci problemu. Istniejetake wiele korzyci, jakie mona uzys-ka dziki ulepszeniu procesw produk -cyjnych zwizanych z produkcj ogniw

akumulatorowych, moduw i opako-wa, co moe rwnie znacznie obniyich koszty.

Li-Jon to za mao?Jeli baterie litowo-jonowe nie s

w stanie zaspokoi dugoterminowychpotrzeb brany motoryzacyjnej, jakie al-ternatywy o wysokiej gstoci energiimogyby zosta wprowadzone do maso -wej produkcji w perspektywie rednio-i dugoterminowej? Zrealizowanie am-bitnych celw, zwizanych z szerszym

wprowadzeniem na rynek elektrycznychpojazdw uytkowych, wymaga nowych,alternatywnych rozwiza, ktre wnio -syby skokow zmian jakociow w ob-szarze nonikw energii elektrycznej.

Trwaj prace rozwojowe nad kilko -ma rozwizaniami alternatywnymi, ktremaj duy potencja wdroeniowy, jed-nak nie s to jeszcze projekty dojrzaedo wdroenia przemysowego. Do rozwi-zania s np. kwestie zwizane z bezpie-czestwem, trwaoci wyraan liczbcykli adowania i objtociow gsto -ci energii. Trzeba mie wiadomo,


| TECHNIKA |

Perspektywy rynku produ-centw akumulatorw litowo-jonowych

Be

nchm

ark M

ineral

Intel

ligen

ce

| TECHNIKA |

Baterie do wymiany?Firma Tesla, wprowadzajc na rynek

swoje innowacyjne ciarwki elektrycz -ne, zapewnia, e samochody te bd mia-y zasig operacyjny nawet do 800 km.Jedn z moliwoci zapewnienia tak du -ego zasigu tym pojazdom jest koncep-cja wymiany ba terii akumulatorw. Wy-miana baterii to do zoony problem.Samochody cia rowe poruszaj si po

rnych trasach, ich eksploatacja cha-rakteryzuje si czstymi zatrzymaniamizwizanymi z odbiorem i dostaw prze-woonego towaru.

Czy zatem jest w tym przypadku mo-li we wykorzystanie koncepcji sprawdza -jcej si doskonale w przypadku rowe-rw miejskich? Chodzi oczywicie o gstsie oglnie dostpnych punktw, w kt-rych akumulatory pojazdu mona by do -adowywa lub wymienia.

Porwnanie architektury

elektrycznychciarwek

Tesla i Nikola

Ni

kola

e alternatywne rda zasilania muszoferowa wicej ni tylko zwikszongsto energii. Alternatywy mog niegwarantowa wystarczajcej gstoci mo-cy wymaganej w zastosowaniach moto-ryzacyjnych. Ponadto potrzebne s rnerozwizania dla rnych rynkw moto-ryzacyjnych, w zalenoci od tego, czys one ukierunkowane na wysok lubnisk cen, czy te np. zasig pojazdu jestczynnikiem decydujcym.

reklama

| TECHNIKA |


W zoptymalizowanym acuchu lo-gistycznym ciarwki po dostarczeniuprzesyki na miejsce niezwocznie powin -ny udawa si do kolejnego miejsca na-dania. W rzeczywistoci wiele pojazdwpo dostarczeniu adunku wraca na pustolub poszukiwane s adunki powrotne.Tym samym teoretycznie istniej moli-woci czasowe na to, aby w porednichlub kocowych punktach trasy dokony-wa doadowania baterii, tym samym za-pewniajc wymagany zasig operacyjny.Jeli jednak przerwy w podry bdzbyt krtkie lub nie bdzie moliwe wy-gospodarowanie czasu niezbdnego nadoadowanie, alternatywn i efektywnopcj moe wanie by wymiana zu -ytych (rozadowanych) akumulatorw.

Po wymianie bloku akumulatorw sa-mochd odzyskuje swj zasig operacyj -ny i moe przejecha np. kolejne 300 km.Jednak pokonanie trasy typowej dla transportu dalekobienego, wynoszcej np.23 tys. km (w warunkach ameryka-skich nawet 3000 mil, czyli 4600 km)oznacza nawet pitnastokrotne zatrzy-manie w celu wymiany baterii. Wida za-tem, e ekonomiczne wykorzystanie tegosystemu uzalenione jest od cznychkosztw zwizanych z zakupem samo-chodu elektrycznego, wymian i obsugbaterii oraz nabyciem energii elektrycz -nej. Suma nie powinna przekracza kosz-tw zwizanych z tankowaniem i obsuganalogicznej ciarwki z silnikiem Die-sla. Im bardziej koszt eksploatacji samo -chodu elektrycznego bdzie zbliony doodpowiednika konwencjonalnego, tymbardziej cay elektryczny biznes staniesi bardziej opacalny dla przewonika.

Oczywicie istotna jest te kwestiautworzenia i utrzymania sieci stacji wy-miany akumulatorw. Ten koszt infra-struktury wymiany baterii musiaby byuwzgldniony w bilansie. Aby zapew nimaksymaln operatywno samochodu,zestawy akumulatorw dla ci arwekmo g korzysta z elastycznej kombinacjiwymiany pakietw i szybkiego adowania.

A moe prd z zewntrz? Mona zastanowi si, czy przemys

samochodowy nie powinien odej chona chwil od niekoczcej si debaty natemat baterii i sign po bezprzewodo -we dynamiczne adowanie indukcyjneprzez nawierzchni drogi? Niestety, ta-kie rozwizania s wci zbyt daleko

w fazie rozwoju, nie speniaj wszystkichwymaga, np. w zakresie wydajnociadowania i stwarzaj zbyt wiele proble -mw w odniesieniu do infrastruktury.

Tworzenie rozwiza opartych na in-frastrukturze jest bardzo zoone. Wyma -gaoby to midzysektorowej koordyna-cji oraz szerszych krajowych inwestycjii interwencji. Przemys motoryzacyjnyopracowuje ju mapy drogowe doty -czce rozwoju akumulatorw z perspek -tyw do 2030 r. Rozwj infrastrukturyz pewnoci wymaga duszego czasu nite ramy czasowe, a przecie postpyw technologii akumulatorw nastpujniemale z dnia na dzie.

Samochody osobowe s zdecydowa-nie lepiej przygotowane do zastosowaniaw nich napdu elektrycznego, poniewaich akumulatory mog mie wyduo -ny czas adowania, np. z dnia na dzie,w miejscu pracy. Stosowane w samocho -dach osobowych rozwizania maj rw-

nie stosunkowo niskie koszty wdroe -nia. Jednake w przypadku samochodwciarowych i innych pojazdw uytko-wych pokadowe magazynowanie ener-gii bdzie znacznie wikszym wyzwa-niem. W duszej perspektywie monaz pewnoci liczy na realne (nadajce sido produkcji seryjnej) rozwizania opra-cowane specjalnie dla tych aplikacji.

Wyzwanie polega na tym, e ado-wanie dynamiczne (indukcyjne przez na-wierzchni drogi) wymaga zasilania w cza-sie rzeczywistym, a to oznacza zuywanieenergii w czasie, kiedy bdzie ona najtrud-niej dostpna, np. w godzinach szczytwkomunikacyjnych. Bezprzewodowe ado-wanie samochodw ciarowych w te-renie wymaga prawdopodobnie okoo0,6 MW mocy na kilometr. Konieczne jestrwnie dysponowanie sieci elektroener-getyczn o zwikszonej poday energiielektrycznej i poczenie jej z gwnymisieciami drogowymi. Zanim pojawi si

Prognoza rozwoju stacji adowa-nia samochodw elektrycznychw skali wiatowej

Daimler w 2016 r. pokaza swoj wizj elek-trycznego samochodu ciarowego Urban eTRUCK; pojedyncze ogniwo litowo-jonowewytwarza napicie 4 V, poczenie 12 ogniww modu daje 24 V, kady blok akumulatorwzawiera 10 lub 15 moduw, samochd ma3 bloki akumulatorw litowo-jonowych o cz -nej pojemnoci 212 kWh przy napiciu zasila-nia 720 V, co zapewnia zasig do 200 km

IH

S Auto

motiv

e

Da

imler

tego rodzaju rozwizania, prawdopodobnie minie kil-kadziesit lat, poniewa wymagaoby to duych pro-jektw infrastrukturalnych na skal krajow.

Ze wzgldu na ograniczenia fizyczne adowanieindukcyjne nigdy nie bdzie tak szybkie i wydajne jakadowanie przewodowe. Obecnie najlepsze systemy a -dowania bezprzewodowego, dziaajce ze szczelinpowietrzn rzdu 12 cm, osigaj sprawno rzdu7580%. Dla porwnania: adowarki przewodowe naprd stay (DC) zasilane z sieci prdu zmienne go(230 V) osigaj sprawno 9095%. Biorc pod uwagto, e odleg o pojazdu od ptli indukcyj nej rzadkokiedy jest tak niewielka (przewanie jest to 1520 cm),a ze wzgldw trwaociowych ptla jest przykrytawarstw betonu czy asfaltu, w najlepszym raziesprawno adowania indukcyjnego osi ga 7580%.

adowanie przewodoweInfrastruktura przewodowego adowania stao pr -

dowego (DC) rozwija si szybko, co jest spowodowanezwik szeniem sprzeday samochodw elektrycznychz zasilaniem akumulatorowym i stopniowym wpro-wadzeniem pojazdw elektrycznych o zwikszonymzasi gu. Technologia ta szybko przekszta cia si z seg-mentu niszowego w istotny element rynku pojaz -dw elektrycznych o znacznym tempie inwestycyj-nym. Co wicej, rynek ju potrzebuje obecnie urz dzedo a dowania prdem o wyszej mocy a dowarek,ktre mog zapewni moc przy 100 kW na mini-malnym poziomie i potencjalnie znacznie wyszym.Praktycznie wszyscy producenci prdu staego ofe-ruj lub s gotowi oferowa szybkie adowarki DCo mocy do 100 kW. Kolej nym kluczowym czynni-kiem wzrostu na tym rynku s inwestycje w auto-matyk. Kilku producentw samochodw podjodecyzj o zainwestowaniu we wdra anie sieci ado-wania prdem staym jest to aktywne wsparciewprowadzania samo chodw elektrycznych na sze-rok skal.

Wszystko to dzieje si w rodowisku biznesowymw niepewnoci, poniewa modele biznesowe zwi -zane z naliczaniem opat za korzystanie oglnodostp -nej, publicznej energii elektrycznej nie zostay jesz-cze w peni zdefiniowane. Cho cia adowanie prdemstaym o duej mocy jest uwaane za istotny elementprzy zakupie samochodu elektrycznego zapewniajcykomfort kierowcy, w najbliszych latach nie monajednak liczy na due wykorzystanie stacji adowa-nia tego typu. Pojawia si dylemat znany z rynku za-silania spronym gazem ziem nym CNG: brak popytuogranicza inwestycje infrastrukturalne, z kolei brakmo liwoci szybkiego adowania wynikajcy ze saborozwinitej infrastruktury hamuje popyt na samo-chody elektryczne dalekiego zasigu. Rynek adowa -nia pr dem staym napotyka rwnie techniczneprzeszkody: nie zawsze moliwe jest osig nicie mocyadowania na wysokim poziomie w niektrych sa-mochodach jest to 320 kW lub wicej.

reklam

a

isze zuycie paliwa, krtszy czasdostaw i gwarancja bezpiecze-stwa przejazdw to argumenty,

ktre sprawiaj, e autonomiczne sa-mochody ciarowe z roku na rok zys-kuj coraz wiksz liczb zwolennikw.Ronie take grono producentw, ktrzypojazdy sterowane przez inteligentneoprogramowanie postrzegaj jako przy-szo i wielk nadziej caej branytransportu drogowego.

Testy na SowacjiVolvo Trucks swoje najnowsze samo -

chody ciarowe, poruszajce si w kon-woju, zaprezentowao na torze wyci-gowym Slovakia Ring. Jazda w konwoju,czyli tzw. platooning, to sposb jazdypoczonych ze sob elektronicznie ze-

| TRANSPORT |


Prace nad pojazdami

autonomicznymi trwaj.

Ich wprowadzenie bdzie

znaczce nie tylko

dla brany transportowej,

ale i caej gospodarki.

Do grona firm, ktre

opracoway autonomiczny

samochd ciarowy

doczyo Volvo Trucks.

Automatyzacjatransportu drogowego

jest nieunikniona. Wiele mwi si o korzy-

ciach dla gospodarki,wynikajcych z jazdy

autonomicznej

przyszoci gospodarkistaww drogowych, ktre podaj je-den za drugim w niewielkich odlego-ciach, utrzymujc wzajemn cznoi wymieniajc dane. Pojazdy synchro-nicznie przyspieszaj, hamuj i skr-caj, zgodnie z ruchem pojazdu pro-wadzcego konwj.

Podczas testw na Sowacji instruk -torzy Volvo Trucks w bezpiecznych i kom -fortowych warunkach wiczyli hamo-wanie, manewrowanie i przyspieszaniew konwoju, ktry docelowo w tej formiebdzie si porusza po drogach caej Eu-ropy. Na sowackim torze zaprezentowa-limy take nasz autonomiczn wywrotkprzeznaczon do pracy w kopalni, ktradoskonale radzi sobie nawet w najbar-dziej wymagajcym terenie mwi Wil-helm Roewski, meneder marketingui komunikacji w Volvo Trucks Poland.

Samochody autonomiczne


| TRANSPORT |

Volvo Trucks mocno zaangaowaosi w prace nad autonomicznymi pojaz-dami z kilku powodw. Jednym z nichs m.in. nisze koszty eksploatacji i krt-szy czas dostaw (pojazd autonomicznymoe jedzi bez przerwy i zatrzymywasi tylko na tankowanie). Istotna jestrwnie moliwo zmniejszenia ucili-woci wynikajcej z braku kierowcw,z czym od lat zmagaj si firmy trans-portowe w caej Europie.

W kontekcie polskiej brany trans-portowej, w ktrej wedug rnych sza-cunkw brakuje od 60 do nawet 100 tys.zawodowych kierowcw, ten wtek maszczeglne znaczenie. Jako Volvo Trucksangaujemy si w akcje CSR (CorporateSocial Responsibility spoeczna odpo-wiedzialno biznesu przyp. red.)i wspieramy szkolenie kierowcw, czegoprzykadem jest trwajca ju drugi rokakcja Profesjonalni kierowcy. W jej ra-mach przeszkolilimy ju ponad 450osb, jednak doskonale zdajemy sobiespraw, e potrzeby s duo wiksze.Dlatego ju dzi mylimy o alternatyw-nych rozwizaniach i poszukujemy re-cepty na uniezalenienie firm transpor-towych od deficytu rk do pracy mwiWilhelm Roewski.

Nie tylko na autostradyPrace Volvo Trucks nad autonomicz -

nymi samochodami ciarowymi nieograniczaj si do cignikw siodowychz naczepami, jakie kadego dnia moemyspotka na trasach szybkiego ruchu i au-tostradach. W pierwszej kolejnoci chcie-libymy zautomatyzowa pojazdy, ktreporuszaj si na terenach zamknitych,takich jak porty, terminale, pola upraw -ne, kopalnie czy wysypiska mieci. Naj-pierw jednak musimy mie pewno, ebd one dziaa bez wzgldu na warunkipogodowe i eksploatacyjne mwi Hay-der Wokil, dyrektor ds. autonomatyki i po-jazdw autonomicznych w Volvo Trucks.

O tym, e automatyzacja transportudrogowego moe przynie wymiernekorzyci dla gospodarki, przekonuje takefirma konsultingowa PwC, ktra w ubieg -ym roku przedstawia swoj prognoz

na temat rozwoju tej gazi transportu.Wedug ekspertw PwC autonomicznatechnologia przyczyni si do obnieniakosztw zuycia paliwa i transportu od5% do 30%. W praktyce roczna eks-ploatacja jednego pojazdu moe by ta-sza nawet o 30 tys. euro. Co wane,transport autonomiczny znacznie przy-spieszyby czas dostaw, poniewa auto-nomiczne samochody ciarowe mogybyjedzi niemal przez ca dob w od-rnieniu od tradycyjnych zestaww,ktrych kierowcy musz przestrzegacile okrelonych norm czasu i zjedanawet na kilkunastogodzinne postoje.Pojazd autonomiczny ograniczaoby je-dynie koczce si paliwo.

To jednak nie wszystkie korzyci.Wraz z obnieniem kosztw transportuzmale mog ceny produktw na pkachsklepowych, ktre w znacznej mierzeuzalenione s od kosztw zwizanychz przewozem towarw. Bardzo prawdo-podobne jest rwnie to, e samochodyciarowe bez kierowcw bd duszeod obecnych. Ju trwaj prace nad zesta-wami, ktrych dugo osiga 32 m, a do-puszczalna masa cakowita a 70 t. Torwnie przeoyoby si na czas przewo-zw i efektywno firm transportowych.

Prace nad autonomicznymi samo-chodami maj przede wszystkim uspraw-nia i udoskonala transport drogowyoraz podnosi poziom bezpieczestwana drogach. Podczas realizacji tego pro-jektu powstaje mnstwo technologii,ktre przydaj si ju dzi, tu i teraz. No-woczesne systemy wspomagania ukadukierowniczego, inteligentne tempomatyczy systemy automatycznego hamowa-nia uchroniy przed kolizj wielu kie-

rowcw. Wszystkie te elementy s tes-towane w pojazdach autonomicznychi stopniowo wprowadzane do klasycz-nych modeli. To warto dodana, ktrabez wzgldu na dalsze badania nad sa-modzielnymi pojazdami jest dowodem nasuszno obranych przez nas dziaa.Jestem przekonany, e w kolejnych la-tach zostanie wdroonych wiele nowychrozwiza, ktre sprawi, e podr sa-mochodem ciarowym bdzie jeszczebardziej komfortowa i bezpieczna przekonuje Roewski.

Ku autonomicznej rewolucjiAutonomiczna przyszo na drogach

nie jest jednak utopi, ale niesie za sobwiele barier ze strony infrastrukturalnej,legislacyjnej oraz mentalnej. Dzi niktnie podejmie si okrelenia daty wpro-wadzenia pojazdw bez kierowcw docodziennego ruchu drogowego. To junie ewolucja, a rewolucja, ktra wymagaogromnych zmian w caej transporto-wej rzeczywistoci. Oprcz zmian w pra-wie, ktre bd wymagay niezwykledugich i mudnych bada oraz konsul-tacji spoecznych, konieczne bd dueinwestycje w infrastruktur, a co za tymidzie due wydatki. To oczywicie in-westycja, ktra z czasem zacznie sizwraca, jednak ze wzgldu na jej roz-miary do tematu naley podchodzi z na-leytym umiarem i rozwag tumaczyJakub Fary, prezes Polskiego ZwizkuPrzemysu Motoryzacyjnego.

Opracowaa Renata Pawliszko Zdjcia: Volvo Group

Volvo Trucks na torze w Sowacjitestowao ciarwki poruszajce si

w tzw. konwoju (platooning)

eCanter wyjeda na trasy

pka koncernu Daimler Mitsu-bishi Fuso Truck and Bus Corpo-ration (MFTBC), prezentujc w pa -

dzierniku 2017 r. now mark e-Fuso,jednoznacznie potwierdzia swoje zain-teresowanie alternatywnymi napdami.W nadchodzcych latach wszystkie mo-dele ciarwek i autobusw tego pro-ducenta bd miay dodatkowy, elek-tryczny wariant. Przekazanie pierwszychseryjnych ciarwek elektrycznych jestlogiczn konsekwencj tej deklaracji.

We flotach klientw firm DHL, DBSchenker, Rhenus i Dachser 14 elek-trycznych ciarwek eCanter bdzie wy-

| TECHNIKA |


Daimler Trucks przekaza 14 grudnia 2017 r. europejskim klientom

pierwsze egzemplarze swojej elektrycznej ciarwki Fuso eCanter.

W gronie odbiorcw znalazy si tak renomowane i dziaajce globalnie

firmy logistyczne, jak DHL, DB Schenker, Rhenus i Dachser.

eCanter jest cie-kaw propozycj przede

wszystkim dla firm, ktre zaj-muj si dystrybucj miejski dziaaj gwnie w centrachduych miast i wszdzie tam,

gdzie niezbdne s do-stawy w godzinach

nocnych

Daimler

korzystywanych do zada, ktre do tejpory realizowane byy przy uyciu samo -chodw wyposaonych w napdy kon-wencjonalne. Na decyzj o nabyciu FusoeCantera wpyw miay czynniki proeko-logiczne, takie jak redukcja haasu i emi -sji szkodliwych substancji i CO2, ale rwnie silnym argumentem za mogy bykwestie czysto ekonomiczne zwizanez opacalnoci eksploatacji. Klienci otrzy-mali pojazdy w ramach 2-letniego najmudugoterminowego udzielonego przezCharterWay eksperta w sprawach wy-najmu pojazdw uytkowych, nalecegodo koncernu Daimler AG.

Rozmaite moliwoci zastosowania u klientw

Mimo e wszyscy odbiorcy nowycheCanterw to firmy logistyczne, okazujesi, e ciarwki bd wykorzystywanedo rnych zada. Dwa pojazdy jedcew barwach Deutsche Post DHL w ra-mach usugi DHL Freight bd pracowadla oddziau Berlin Centrum i obsugi-wa klientw biznesowych i prywat-nych, dostarczajc im m.in. cikie prze-syki drobnicowe, takie jak sprzt RTVi AGD. Cztery pozostae samochody tra-


| TECHNIKA |

fi do DHL Paket, gdzie bd obsugiwadostawy do firm i duych klientw w cen-trum Berlina. Elektryczne ciarwki zo-stan przy tym w peni zintegrowanez procesami firmy i zastpi stosowanedotd na danej trasie pojazdy z napdemkonwencjonalnym.

Fuso eCanter we flocie DB Schenkerda moliwo dogbnego przetestowaniaseryjnej ciarwki elektrycznej w miej-skiej logistyce i w realnych warunkachprodukcyjnych. Jeden z trzech nabywa-nych pojazdw znajdzie m.in. zastoso-wanie w obsudze przesyek drobnico-wych w centrum Berlina. W przypadkuGrupy Rhenus, dziaajcego globalnieoperatora logistycznego, trzy nowe Fuso

eCantery zasil jednostk Home Deli-very. Z magazynu centralnego w Hop-pegarten elektryczne ciarwki bddostarcza do klientw w centrum Ber-lina meble, due AGD, elektronik uyt-kow oraz duy sprzt sportowy.

Dwa kolejne eCantery znajd zasto-sowanie w firmie spedycyjnej Dachser.Ich zadaniem bdzie dostarczanie drob-nicy na ostatniej mili, czyli palet z to-warami przemysowymi albo do mikro-hubw, albo bezporednio do klientw,a take odbieranie towarw od klientwi dostarczanie ich do oddziaw Dach-sera. Pojazdy te bd adowane ze sta-cji szybkiego adowania, ktre oddziayzbudoway na swoim terenie.

Fuso eCanter seryjnie Po latach intensywnych prac rozwo-

jowych i wielu rozmaitych testach FusoeCanter zosta w caoci wczony w li-ni produkcyjn konwencjonalnego FusoCantera, stajc si pierwszym na wie-cie seryjnie produkowanym samocho-dem ciarowym z napdem elektrycz-nym. Seryjna produkcja rozpocza siw lipcu 2017 r. w zakadzie w Trama-gal (Portugalia). To tam wytwarzane swszystkie eCantery na rynek europejskii amerykaski.

W cigu kilku najbliszych lat spkaMFTBC planuje dostarczy do wybra-nych klientw 500 ciarwek nowejgeneracji. Rozpoczcie produkcji wiel-koseryjnej przewidziano na rok 2019.W Stanach Zjednoczonych nowe FusoeCantery bd wkrtce jedzi dla firmylogistycznej UPS, natomiast w Japonii po25 eCanterw trafi do flot sieci super-marketw Seven-Eleven oraz firmy Ya-mato Transport.

Marka Fuso moe si pochwali ba-gaem wieloletnich dowiadcze zwiza-nych z napdami hybrydowymi i elek-trycznymi. Od roku 2005 Fuso sprzedajeklientom w Europie i Azji Cantera Eco-Hybrid, czyli lekk ciarwk z nap-dem hybrydowym. W 2010 r. zaprezen-towano na targach IAA w Hanowerze

Pierwsze seryjnie wyprodukowane w portugalskiej fabryce Fuso w Tramagal elektryczne eCantery trafiydo flot duych firm logistycznych, gdzie bd realizo-wa zadania transportowe na terenie Berlina i okolic

Przedstawiciele firm DHL, DB Schenker, Rhenus i Dachser na pamitkowymzdjciu w rodku Marc Llistosella, szef Daimler Truck Asia

32 | GRUDZIE 2017 |

prototyp elektrycznego Cantera przygo-towanego na potrzeby testw realizo-wanych w 2014 r. Przy opracowywaniunowej, seryjnej wersji Fuso eCanterawykorzystano wszystkie dowiadczeniai wnioski z rozmaitych testw klienc -kich, prowadzonych w Portugalii i Niem -czech w latach 20142017.

eCanter od podszewkiPrzy dopuszczalnej masie cakowitej

7,5 t nono podwozia eCantera moewynosi maksymalnie 4,5 t. Elektrycznyukad napdowy pojazdu zasilany jestz 6 baterii wysokonapiciowych (420 V)akumulatorw litowo-jonowych o pojem-noci 13,8 kWh kady (cao 82,8 kWh).Blok akumulatorw ma architektur ska-lowaln minimum to 3, jednak w za-lenoci od potrzeb producent dopusz-cza moliwo zwikszenia ich liczbymaksymalnie do 6 w zalenoci od po-trzeb uytkownika i wymaganej gstocienergii. Prd z akumulatorw trafia domoduu rozdziau mocy, potem do inwer-tera, ktry zasila silnik elektryczny. Za-

miast konwencjonalnego silnika Dieslazastosowano silnik elektryczny z mag-nesami staymi o mocy 129 kW (180 KM)i momencie obrotowym wynoszcym285 Nm, poczony klasycznym waemnapdowym z jednostopniow przekad-ni na osi tylnej. Modu rozdziau mocyobsuguje rwnie wysokonapicioweurzdzenia pomocnicze, z kolei konwer -ter napicia pozwala na zasilenie nisko-napiciowych odbiornikw (instalacjaelektryczna pojazdu). eCanter jest rwniewyposaony w klasyczny akumulator.

Prdko maksymalna eCantera jestograniczona do 80 km/h jak we wszyst-kich innych pojazdach tej klasy tonao -wej. Wace okoo 600 kg akumulatoryzapewniaj zasig powyej 100 km, cow wielu przypadkach przekracza dystanspokonywany dziennie w lekkim trans-porcie dystrybucyjnym. Wykorzystaniestaoprdowych stacji adowania (850 V)pozwala na uzupenienie 80% pojemnocibaterii w cigu 1 h, samochd moe byrwnie adowany prdem zmiennymz sieci 110/230 V (w standardzie jestgniazdo AC Level 2). Silnik elektryczny

Artur Domaski, Product Manager Trucks w Mercedes-Benz Trucks

Z ca pewnoci eCanter wpisuje siw realizowany w Polsce program elek-tromobilnoci. Poniewa na razie niemamy polskich samochodw elektrycz-nych, to pojawia si okazja w Europiedostpny bdzie pierwsza seryjnie pro-dukowana ciarwka elektryczna o a -downoci do 4 t. W Polsce zainteresowa-nie tym modelem rodzi si powoli, gdyobecnie jestemy na etapie wprowa-dzania samochodw hybrydowych, spa-linowo-elektrycznych. Docelowo oczy-wicie chcielibymy sprzedawa corazwicej samochodw o napdzie czystoelektrycznym. eCanter jest ciekaw propozycj przedewszystkim dla firm, ktre zajmuj sidystrybucj miejsk i dziaaj gwniew centrach duych miast i wszdzie tam,gdzie niezbdne s dostawy w godzi-nach nocnych. Dowoc towar do sklepu,samochd porusza si niemal bezgo-nie, nie generuje adnego obcieniadla rodowiska, nie ma smrodu spalin mieszkacy w okolicznych domach mogspokojnie spa. Myl, e zainteresowanie eCanterem wy-ka przede wszystkim due sieci hand-lowe. Poniewa w wielu miejscach ryneksuper- i hipermarketw uleg nasyceniu,firmy te rozbudowuj sieci mniejszychsklepw, w mniejszych miejscowociachi w dzielnicach typowo mieszkaniowych.Sklepy te wymagaj zaopatrzenia w mniej-sze iloci towaru, za to czciej. I w ta-kich zadaniach doskonale sprawdzi sielektryczny eCanter. Brak specjalistycznej infrastruktury ado-wania jest problemem pozornym, dlategoe samochody eCanter mona doadowaze zwykego gniazdka elektrycznego trwa to okoo 9 godzin. Jeeli samochdnie pracuje w trybie trjzmianowym, topo zakoczeniu pracy moe by odsta-wiony do normalnego adowania aku-mulatorw z sieci 230 V w normalnymgarau. Naturalnie du korzyci byabymoliwo skorzystania z adowarek wy-sokoprdowych, ale na razie w Polsce licz -ba takich miejsc jest do ograniczona.

Na pokadzie eCanteraznajduje si 6 wysokona-piciowych (420 V) akumu-latorw litowo-jonowycho pojemnoci 13,8 kWhkady (cao 82,8 kWh) zapewniaj one zasigdo 100 km bez adowania

Akumulatory eCantera monadoadowywa, korzystajc ze sta -

oprdowych stacji adowania(850 V DC) lub prdu zmiennegoz sieci 110/230 V (w standardzie

jest gniazdo AC Level 2)


| TECHNIKA |

peni rwnie rol bardzo skutecznegozwalniacza. Podczas zjazdw ze wznie-sie czy hamowania nastpuje odzyskenergii. Producent przewiduje, e trwa -o pojazdu (jego akumulatorw) niepowinna by krtsza ni 10 lat.

Wprowadzajc na rynek elektrycznlekk ciarwk, MFTBC reaguje na stalerosnc potrzeb cichego i bezemisyjnegotransportu dystrybucyjnego w centrachmiast. eCanter jest przy tym nie tylkoprzyjazny dla rodowiska naturalnego, alete nadzwyczaj oszczdny i ekonomicznydla klientw. W porwnaniu z wersjz konwencjonalnym silnikiem wysoko -prnym moliwe jest obnienie kosztweksploatacji nawet o 1000 euro na kade10 000 przejechanych kilometrw. Co is-totne, Fuso wprowadzajc eCantera, dajeswoim klientom nie tylko elektrycznciarwk, ale rwnie cay ekosystempozwalajcy na efektywn eksploatacjpojazdu zgodnie z wymogami wspczes-nego rynku flotowego. Uytkownik otrzy-muje zatem wsparcie w postaci zdalnejdiagnostyki predykcyjnej, kady pojazdjest stale monitorowany pod ktem wy-korzystania energii gromadzonej w aku-mulatorach. Producent deklaruje rwniewsparcie w zakresie infrastruktury ado-wania. Efektywne realizowanie zadatransportowych wspomaga system te-lematyczny (Truckonnect) oraz liczneaplikacje na telefony komrkowe (loka-lizacja punktw adowania, wspdzie-lenie adunkw itp.).

Pena elektryfikacja caej oferty Fuso

W trakcie zorganizowanej w padzier-niku 2017 r. wystawy Tokyo Motor Showfirma MFTBC zapowiedziaa pen elek -tryfikacj wszystkich ciarwek i auto-busw marki Fuso. Dziki nowej marceproduktowej E-Fuso firma MFTBC jestpierwszym producentem pojazdw z was -n mark dla elektrycznych ciarweki autobusw. W nadchodzcych latachwszystkie modele ciarwek i autobu-sw Fuso otrzymaj dodatkowy, elek-tryczny wariant. Wprowadzenie tychmodeli na rynek bdzie zalee od tech-nicznych moliwoci realizacji oraz uwa-runkowa ekonomicznych.

W procesie elektryfikacji swoich ci -arwek i autobusw Fuso bdzie in-tensywnie korzysta z bogatych do -wiadcze i zdobyczy technologicznych

koncernu Daimler, ktry rwnie inten-sywnie inwestuje w elektromobilno,konsekwentnie wykorzystujc przy tymsynergie midzy dziaami samochodwosobowych i uytkowych. Firma DeutscheAccumotive rwnie naleca do kon-cernu Daimler zaopatrzy pojazdy ci -arowe E-Fuso w akumulatory. Z koleiMercedes-Benz Energy specjalista odstacjonarnych systemw magazynowaniaenergii opracuje rozwizania zapew-niajce tym akumulatorom drugi cyklycia. Daimler ma ponadto udziay w fir-mie ChargePoint, najwikszym na wie-cie dostawcy stacji adowania i przyna-lenej infrastruktury, a take w spceStoreDot izraelskim start-upie, rozwi-jajcym nowe technologie szybkiego a -dowania akumulatorw.

Opracowa Dariusz Piernikarski Zdjecia: D. Piernikarski

Fuso, wprowadzajceCantera, daje swoimklientom nie tylko elek-tryczn ciarwk, alerwnie cay ekosys-tem pozwalajcyna efektywn eksploata-cj pojazdu zgodniez wymogami wspczes-nego rynku flotowego

Po odchyleniu kabiny wida,e nie ma silnika spalino-wego jego miejsce zaj-

muj ukady odpowiadajceza adowanie akumulatorw

i konwersj napicia

Da

imler

Do wielu zada

ziki moduowej konstrukcji pod-wozia samochody z nowej gamymona dopasowa do wielu zada

transportowych. Mog one suy jakobetonomieszarki, wywrotki, hakowce,bramowce, pojazdy do transportu drew -na, urawie z platform, pojazdy aseni-zacyjne czy wywrotki. Podczas premieryStralisa X-Way Ryszard Mrozek, me-neder produktw gamy cikiej Iveco,mwi o ekstremalnym podejciu dokwestii moduowej konfiguracji pojaz-dw. Mog by cile dopasowane dospecyfiki kadego sposobu eksploatacji.Jest to podstawowy atut w sektorze prze-wozw specjalizowanych, gdzie indywi-dualizacja jest bardziej zasad ni wy -jtkiem podkrela.

Wysoko zawieszeniaWysoko zawieszenia Stralisa X-Way

dobiera si do trasy, jak samochd b-dzie pokonywa najczciej. KonfiguracjaOn jest przewidziana gwnie do jazdyszosowej, gdzie liczy si wygodny dostpdo kabiny i szerokie pole widzenia kie-rowcy. On+ to konfiguracja porednia,pterenowa, z przewitem zwikszo-nym o 60 mm i wyszym ktem natar-cia. Konfiguracja Off ma pen homo-

logacj terenow i zapewnia wymaganeosigi na odcinku off-roadowym. Prze-wit, podobnie jak w On+, jest po-wikszony w stosunku do modelu bazo-wego On o 60 mm, kt natarcia wynosiponad 25.

Silniki i skrzynie biegwX-Way moe by napdzany przez

silniki Cursor w trzech pojemnociach:9, 11 (nowo w wersjach 64 i 84) oraz13 litrw, w dziewiciu wariantach mocyod 310 do 570 KM (228429 kW). Do wy-boru s trzy skrzynie biegw: manual -na 16-biegowa Ecosplit, automatyczna6-biegowa Allison oraz zautomatyzo-wana ZF Hi-Tronix z 12 lub 16 przeoe -niami. Oferta obejmuje wersje 2- i 4-osio -

we, w tym wariant 84 Tridem, rneprzystawki odbioru mocy, w tym PTOmontowan midzy silnikiem a skrzynibiegw, przenoszc do 2450 Nm mo-mentu obrotowego. Terenowe waci-woci zwiksza hydrostatyczny napdHi-Traction. To nowo w Stralisie X-Way,zapewniajca dodatkowy hydraulicznynapd przednich k, wczajcy sii wyczajcy automatycznie.

Niektrzy nabywcy doceni wariantnapdzany gazem ziemnym. To np. ope-ratorzy wiadczcy usugi logistycznedla brany budowlanej w centrach miast,gdzie obowizuj ograniczenia wjazdudla samochodw z silnikami wysoko -prnymi, lub na caodobowych placachbudowy, gdzie trzeba przestrzega normemisji haasu.

| TECHNIKA |


Stralis X-Way to nowa gama samochodw Iveco dla transportowej brany budowlanej

i komunalnej. Zaoeniem byo stworzenie pojazdw wszechstronnych, ktre pocz

zalety dugodystansowych Stralisw XP z wytrzymaoci budowlanych Trakkerw.

Do wyboru s trzywysokoci zawieszenia konfigurowane w za-

lenoci od tego, czy samo-chd bdzie czciej jedzi po szosie, czy

po wertepach


| TECHNIKA |

Super LoaderDo betonomieszarek Iveco propo-

nuje podwozia w specjalnej wersji Su-per Loader. Pojazd z podwoziem 84i 9-litrowym silnikiem Cursor 9 o mocy400 KM (294 kW) w stanie gotowymdo jazdy way tylko 8845 kg potwier-dzi to niezaleny orodek certyfikujcyUTAC. To znaczy, e Super Loader manajnisz w swojej klasie mas wasn.Osignito to przez przeprojektowanietylnego mechanicznego zawieszenia, udo-skonalenie ramy podwozia i jej poprze-cznych segmentw. Zastosowano nowe1-pirowe resory z przodu i 2-piroweresory z tyu, bezsprzgow przystawkodbioru mocy przenoszc 800 Nm mo-mentu obrotowego. Opcjonalne wypo-saenie stanowi aluminiowe obrczek i zbiorniki paliwa.

TCOStralis X-Way jest wyposaony w naj-

nowoczeniejsze rozwizania obniajcekoszty utrzymania wyprbowane w mo-delu Stralis XP. Gruntownie przeprojek-towano zesp napdowy, aby oferowalepsze parametry pod wzgldem osigwi zuycia paliwa. Opatentowany ukadoczyszczania spalin Hi-SCR ograniczaemisj tlenkw azotu o 97% i nie wy-maga regeneracji na postoju. Do mniej-szego spalania przyczynia si oszcz-dzajcy energi osprzt silnika (m.in.

sprarka z rozcznym sprzgem i al-ternator z funkcj odzysku energii) orazelektroniczne ukady wspomagajce,czyli np. system Hi-Cruise, w ktrymzintegrowano funkcje przewidujce ste-rowanie zmian biegw i tempomatemoraz Eco-Roll.

KabinyModuowe podejcie zastosowane

w Stralisie X-Way dotyczy take kabin.Klienci mog wybiera wersje najlepiejodpowiadajce czasowi spdzanemuw trasie: krtk kabin z niskim da-chem, kabin sypialn z niskim lub red-nim dachem lub najbardziej komfortowkabin sypialn zaprojektowan spe-cjalnie pod ktem wygody kierowcy pra-cujcego na dugich trasach.

OponyStralis X-Way jest dostpny z oponami

Michelin X Works, opracowanymi z my-l o dostawach na plac budowy. Oponyw rozmiarze 315/80 R 22,5 i 13 R 22,5na osie kierowane i napdowe maj ob-nione opory toczenia.

Z myl o firmach przewozowych odpierwszego kwartau 2018 r. do ofertydodane zostan opony Michelin X MultiEnergy. Nowe opony zapewni im mniej-sze zuycie paliwa i emisj CO2 bezuszczerbku na trwaoci i bezpiecze-stwie, a take moliwo pogbianiai wymiany bienika.

Opracowaa Katarzyna WachowiakZdjcia: Iveco

Stralis X-Way Super Loader wersja specjalnie pod betono-

mieszarki. Gotowa do jazdy way8845 kg, a wic o ponad 350 kg

mniej ni pojazdy konkurencji

adowno wywrotki na bazieStralisa X-Way zwikszaj takierozwizania, jak pneumatycznezawieszenie, aluminiowe obrcze k oraz zbiorniki powietrza i paliwa

Daimler i Kamaz w jednymstali domu

grudniu 2008 r. niemieckikoncern Daimler AG naby10% kapitau zakadowego

Kamaza, co stanowio pocztek nowegostrategic

przyszłośćtransportu -...

Documents