ZZSK – DEFINICJA

• Przewlekły, postępujący proces zapalny, obejmujący stawy

krzyżowo-biodrowe, stawy i więzadła kręgosłupa, pierścienie

włókniste, niemal zawsze prowadzący do ich kostnego

zesztywnienia.

ZZSK - EPIDEMIOLOGIA

• 0.5 – 1 % populacji

• 15 – 40 r.ż.

• częściej u mężczyzn (M : K jak 5 : 1)

• rzadko u Japończyków i rasy czarnej

• związek choroby z układem antygenów zgodności tkankowej HLA-B27:

• 95 % chorych na ZZSK

• 8 % nie chorujących

• osoby z HLA-B27: 2 – 10 % ryzyko zachorowania

ZZSK – KLINIKA (I)

• podstępny początek

• niewielkie natężenie objawów – chory późno zgłasza się do lekarza

• Wczesne:

- przewlekły ból kręgosłupa, najczęściej okolicy krzyżowej, promieniujący

do pośladków, pachwin, stawów kolanowych

- sztywność kręgosłupa (test palec-podłoga)

- tkliwość stawów krzyżowo-biodrowych (sacroiliitis), objaw Patricka

- nasilenie objawów przy niewielkiej aktywności chorego, w spoczynku

- złagodzenie dolegliwości po ćwiczeniach

- entezopatia pięt, stóp (rozcięgno podeszwowe, ścięgno Achillesa)

- łagodne objawy ogólne: osłabienie, stany podgorączkowe, spadek masy

ciała

ZZSK – KLINIKA (II)

• Późne:

- niemal całkowite ograniczenie ruchomości kręgosłupa i klatki

piersiowej (objawy Otta, Schobera, rozszerzalność kl. piersiowej),

przykurcze mięśniowe

- złamanie w obrębie nieruchomych segmentów kręgosłupa

- podwichnięcie w stawie szczytowo - obrotowym

- zmiana toru oddychania z piersiowego na brzuszny

- ograniczenie pola widzenia (okulary pryzmatyczne)

ZZSK – KLINIKA (III)

• Pozastawowe:

- zapalenie tęczówki (iritis) – 25 %, najczęściej jedno oko, nawracające

- zap. aorty, prowadzące do niedomykalności zastawki aorty

- zaburzenia przewodzenia A-V

- zap. osierdzia (wyjątkowo)

- rzadko włóknienie szczytów płuc, powikłane aspergillozą

- powikłania neurologiczne (zapalenie korzeni nerwowych)

- amyloidoza

„CHOROBA SERCA ZWIĄZANA Z ANTYGENEM HLA-B27”

ZZSK – BADANIA DODATKOWE

• badania laboratoryjne: leukocytoza, niedokrwistość, ↑OB,

↑CRP, RF (-)

• inne badania dodatkowe: rtg, scyntygrafia, KT, MRI,

spirometria

ZZSK – BADANIE RADIOLOGICZNE

� obustronne, symetryczne zmiany w stawach krzyżowo –

biodrowych

� kwadratowienie trzonów kręgowych

� syndesmofity (mosty kostne łączące sąsiednie trzony kręgowe,

otaczające łukowato krążki międzykręgowe) – obraz kija

bambusowego

� zarośnięcie stawów międzywyrostkowych kręgosłupa, stawów

żebrowo – kręgowych

� zrosty kręgów

� wyrośla kostne

ZZSK – STAWY KRZYŻOWO BIODROWE

I. Okres wątpliwy – nieostre zarysy powierzchni stawowych

II. Rzekome poszerzenie szpary stawowej, ubytki cieniowe na powierzchniach stawowych, odczyn sklerotyczny w tkance kostnej podchrzęstnej

III. Podobnie jak w okresie II, ale o większym nasileniu, pojawia

się zwężenie szpary stawowej

IV. Zrost kostny, szpary stawowe niewidoczne, brak odczynów sklerotycznych

ZZSK – RÓŻNICOWANIE

• choroba zwyrodnieniowa stawów kręgosłupa,

• dyskopatie,

• ŁZS,

• zespół Reitera,

• zapalenia stawów towarzyszące chorobom jelit,

• chondrokalcynoza,

• artropatia ochronozowa,

• hiperostoza kostna,

• choroba Scheuermanna

ZZSK – LECZENIE

• cele leczenia: ograniczenie bólu i sztywności, utrzymanie lub przywrócenie

prawidłowej ruchomości kręgosłupa, bioder, klatki piersiowej, utrzymanie

prawidłowej postawy, zapobieganie rozwojowi kalectwa i innych powikłań.

• leczenie: rehabilitacja, fizjoterapia, NLPZ, glikokortykosteroidy, leki

modyfikujące przebieg choroby (sulfasalazyna), leki biologiczne, leczenie

operacyjne, dieta (?)

• leczenie zapalenia tęczówki: miejscowo glikokortykosteroidy, leki

rozszerzające źrenicę, ochrona przed światłem.

ŁZS – DEFINICJA I EPIDEMIOLOGIA

• skojarzenie przewlekłego, postępującego zapalenia stawów z łuszczycą

• częstość występowania w populacji ogólnej – 0.1 %

• wśród chorych na łuszczycę – 5 – 8 %

• szczyt zachorowania – 20 – 40 r.ż.

ŁZS – KLINIKA

• 5 klinicznych postaci:

1 Łuszczycowe zapalenie stawów ograniczone do stawów

międzypaliczkowych dalszych rąk i stóp (5 – 10 %)

2 Symetryczne zapalenie wielostawowe przypominające reumatoidalne

zapalenie stawów (25 %)

3 Niesymetryczne zapalenie nielicznych stawów z procesem zapalnym

dotyczącym palców (dactylitis) (50 %)

4 Łuszczycowe zapalenie stawów krzyżowo – biodrowych i kręgosłupa (40

%)

5 Okaleczające zapalenie stawów (arthritis mutilans) (5 %)

� tendencja do usztywniania zajętych stawów, palce teleskopowe

ŁZS – BADANIA DODATKOWE

� badania laboratoryjne: leukocytoza, niedokrwistość, RF (-), ↑ OB, ↑ kwas

moczowy

� rtg: nadżerki stawów międzypaliczkowych dalszych, asymetryczne zapalenie

stawów krzyżowo – biodrowych, narośla kostne wokół nadżerek, kręgosłup:

syndesmofity, parasyndesmofity, osteoliza paliczków paznokciowych (obraz

zaostrzonego ołówka)

ŁZS – RÓŻNICOWANIE I LECZENIE

• różnicowanie:

o ZZSK,

o RZS,

o zespół Reitera,

o zap. stawów w przebiegu chorób jelit,

o gorączka reumatyczna,

o dna

• leczenie: NLPZ, glikokortykosteroidy, leki immunosupresyjne (MTX), leki

biologiczne, kinezyterapia, fizykoterapia, fotochemioterapia, leczenie

chirurgiczne (synowektomia, artroplastyka), dieta

ZESPÓŁ REITERA – EPIDEMIOLOGIA

• HLA-B27 obecny u 40 – 90 % chorych

• 10 x częściej u chorych na AIDS

• związek z przebytymi zakażeniami układu pokarmowego (Yersinia

enterocolitica, Y. Pseudotuberculosis, Salmonella, Shigella, Campylobacter) i

układu moczowo-płciowego (Chlamydia trachomatis, Ureaplasma

urealyticum)

• u około 1% chorych na zapalenie cewki moczowej

• 16 – 35 r.ż.

ZESPÓŁ REITERA – KLINIKA Triada objawów:

• zapalenie stawów (arthritis)

• zapalenie spojówek (conjunctivitis)

• zapalenie cewki moczowej (urethritis) i/lub zapalenie szyjki macicy (cervicitis) –

wyciek z cewki jałowy !

• inne objawy:

- ogólne: gorączka, zmęczenie, brak apetytu (↓ masy ciała)

- zmiany w obrębie skóry i błon śluzowych (keratoderma blennorrhagicum)

- zapalenie serca, niedomykalność zastawki aortalnej, blok A-V

- zapalenie opłucnej

- białkomocz (nefropatia IgA, amyloidoza)

- neuropatie, uszkodzenie CUN (zapalenie opon m.-rdz., mózgu)

ZESPÓŁ REITERA – BADANIA DODATKOWE,

RÓŻNICOWANIE I LECZENIE

• badania laboratoryjne: leukocytoza, niedokrwistość, ↑ OB, ↑ CRP, RF (-)

• inne badania dodatkowe: rtg, scyntygrafia, bad. mikrobiologiczne, ekg

• różnicowanie: ZZSK, RZS, ŁZS, zap. stawów w przebiegu chorób jelit.

• leczenie: NLPZ, glukokortykosteroidy, leki immunosupresyjne,

antybiotyki, kinezy- i fizykoterapia

ZAPALENIA STAWÓW W COLITIS ULCEROSA

• zapalenie stawów obwodowych u około 10 - 12 % chorych (przelotne, zwykle

asymetryczne, duże stawy)

• 25 – 45 r.ż.

• zapalenie stawów kręgosłupa 6 - 12 % (HLA-B27 50 – 70 % chorych), stawów

krzyżowo – biodrowych około 14 %

• zapalenie stawów kręgosłupa może poprzedzać, wystąpić prawie równocześnie

lub po pewnym czasie trwania zapalenia jelita grubego

• najczęściej w ciągu pierwszych 5 lat trwania choroby

ZAPALENIE STAWÓW W COLITIS ULCEROSA – OBJAWY,

LECZENIE

• rumień guzowaty, zapalenie tęczówki, pyoderma gangrenosum,

nadżerkowe zapalenie błony śluzowej jamy ustnej

• zwężenie szpar stawowych, niewielka osteoporoza okołostawowa

• rzadko geody i nadżerki stawowe

• leczenie: edukacja, NLPZ, sulfasalazyna, glikokortykosteroidy,

leki biologiczne, kinezyterapia, fizykoterapia

ZAPALENIE STAWÓW W Ch. LEŚNIOWSKIEGO – CROHNA

• najczęściej we wczesnym okresie choroby

• zapalenie stawów obwodowych występuje u około 10 – 20 % chorych (gł.

stawy kończyn dolnych, asymetryczne, kilkustawowe)

• zapalenie stawów krzyżowo – biodrowych i kręgosłupa w 6 – 20 %

• zwykle powierzchowne zapalenie błony maziowej, ale również ziarniniaki

• objawy pozastawowe: rumień guzowaty, pyoderma gangrenosum,

zapalenie tęczówki, zapalenie jamy ustnej

• leczenie: NLPZ, sulfasalazyna, glukokortykoidy, cytostatyki

ZAPALENIA STAWÓW W INNYCH CHOROBACH JELIT

2. Choroba Whipple’a.

• zapalenie stawów u około 80 % chorych (wędrujące, asymetryczne)

• może wyprzedzać objawy ze strony układu pokarmowego

• leczenie: długoterminowa antybiotykoterapia

3. Zespół skórno – stawowy po zespoleniach jelit.

• nienadżerkowe zapalenie kilku lub wielu stawów u 8 - 40 % chorych, zapalenie

pochewek ścięgien (tenosynovitis)

• towarzyszące zmiany skórne

• leczenie: antybiotyki, reanastomoza jelit, resekcja ślepej pętli

4. Zapalenia stawów towarzyszące różnym postaciom trądziku.