Dr Ewa Habzda-SiwekKatedra Kryminologii UJ

Wykład specjalizacyjny (ECTS-4) Cel wykładu uzupełnienie/ rozszerzenie podstawowego

kursu kryminologii przybliżenie studentom warsztatu

kryminologicznego: analiza i interpretacja statystyk przestępczości, studium przypadku, opis przestępczości w oparciu o badania kryminologiczne, weryfikacja hipotez badawczych

Prawo stacjonarne (30h): środa, godz. 11.30 – 13.00, s. 223, ul. Olszewskiego 2

Prawo niestacjonarne (21h) piątek, godz.10.45 – 13.15, s.219, ul. Olszewskiego 2

zakres egzaminu taki sam!

Wykłady dla studiów niestacjonarnych

w terminach zjazdów tj.

7 marca 2014, 21 marca 2014, 4 kwietnia 2014, 25 kwietnia 2014, 16 maja 2014, 30 maja 2014 oraz 13 czerwca 2014

Terminy egzaminów (sesyjne): 17 czerwca 2014 r. wtorek, g.9.00, s.31623 czerwca 2014 r. poniedziałek, g.9.00,

s.31626 czerwca 2014 r. czwartek, g.9.00, s.3168 września 2014 r. poniedziałek, g.9.00,

s.316

Egzaminy przedterminowe: 4 lub 11 czerwca: godz. 13.00, sala 22313 czerwca 2014: godz. 12, sala 223

 - uczestnictwo w wykładzie- zaliczenie egzaminu końcowego Fakultatywnie:

-zapoznanie z pracą Aresztu Śledczego -zapoznanie z pracą Oddziału Psychiatrii

Sądowej Szpitala im.Babińskiego)

Zakres egzaminu: - wykład - materiały udostępnione (slajdy, tabele)

Forma egzaminu: test jednokrotnego wyboru: 30 pytań, próg

zaliczenia 60 % Punktacja: 18 – 20 pkt = dst 21 - 23 pkt = +dst 24 - 25 pkt = db 26 - 27 pkt = +db 28 - 30 pkt = bdb

 Dyżury:

Środa: godz. 13.00 – 14.00 Piątek (w terminach zjazdów): godz. 10.15 – 10.45,

p.127, ul. Olszewskiego 2

Mail: ewa.habzda-siwek@uj.edu.pl

K. Badźmirowska-Masłowska. Młodociani zabójcy, Zakamycze, Kraków 2000   J. Błachut, A.Gaberle, K.Krajewski: Kryminologia, Wyd. Arche, Gdańsk 1999

J. Brzezińska: Dzieciobójstwo. Aspekty prawne i etyczne, Monografie Lex, 2013   J.K. Gierowski: Motywacja zabójstw, Wyd. UJ 1989   J.K. Gierowski (red): Zabójcy i ich ofiary, Wyd. IES, Kraków 2002

J.K.Gierowski, L.K.Paprzycki, Niepoczytalność i psychiatryczne środki zabezpieczające: zagadnienia prawno-materialne, procesowe, psychiatryczne i psychologiczne, wyd. C.H.Beck, Warszawa 2013

  J. Gilligan, Wstyd i przemoc, Media Rodzina 2001, s. 70-100

R. Hare: Psychopaci są wśród nas, Wydawnictwo Znak , Kraków 2006

E. Habzda-Siwek: Kilka uwag o przestępstwach przeciwko życiu i zdrowiu z rozdziału XIX kodeksu karnego w oparciu o dane ze statystyk policyjnych, w: P.Kardas, T.Sroka, W.Wróbel (red.): Państwo prawa i prawo karne. Księga Jubileuszowa Profesora Andrzeja Zolla, Wydawnictwo UJ i Wolters Kluwer, Warszawa 2012, s.1109-1132.

M.Grzyb, E. Habzda-Siwek, Płeć a przestępczość. O problemie dysproporcji płci wśród sprawców przestępstw z użyciem przemocy, archiwum Kryminologii, t.XXXIII, w materiałach udostępnionych

T. Jaśkiewicz-Obydzińska, E. Wach, Sprawczynie zabójstw, w: Zabójcy i ich ofiary, Kraków 2002

M. Kowalczyk, Zabójcy i mordercy. Czynniki ryzyka i możliwości oddziaływań resocjalizacyjnych, Oficyna Impuls 2010

  K. Krajewski, Bójki i pobicia. Analiza kryminologiczna, Kraków 1988,

UJ.

A. Księżopolska-Breś, Odpowiedzialność karna za dzieciobójstwo w prawie polskim, Wolters Kluwer 2010.

  Z. Lasocik, Zabójca zawodowy i na zlecenie, Zakamycze, Kraków 2003   Z. Majchrzyk, Motywacje zabójczyń. Alkohol i przemoc w rodzinie.,

Warszawa 1995, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.

  Z. Majchrzyk: Nieletni, młodociani i dorośli sprawcy zabójstw, Instytut

Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 2001

Z. Majchrzyk: Zabójczynie i zabójcy. Osobowość, motywy, uwarunkowania sytuacyjne. Analiza z perspektywy psychologicznego orzecznictwa sądowego, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Wyszyńskiego, Warszawa 2008

  K. Marzec-Holka, Dzieciobójstwo, Bydgoszcz 2004, Wyd. Akad.Bydg., s.42-72   A. Moir, D.Jessel: Zbrodnia rodzi się w mózgu. Zagadka biologicznych uwarunkowań

przestępczości, Książka i Wiedza 1998   K. Olszak : Bójka i pobicie. Aspekty wykrywacze i dowodowe, Oficyna a Wolters

Kluwer business 2009.   A.Siemaszko (red): Atlas przestępczości w Polsce 4, Oficyna Naukowa, Warszawa

2009   M.Szwed, L.Wieczorek: Dzieciobójstwo. Od przepisu prawa do indywidualnego

przypadku, Oficyna Wydawnicza „ Humanitas”, Sosnowiec 2009   A.Wolska, Model czynników ryzyka popełnienia zabójstwa, Wyd. Usz., Szczecin 2001

Przestępczość przeciwko życiu i zdrowiu: definicje, możliwe sposoby rozumienia (ujęcie

prawnokarne i kryminologiczne) mala per se i mala prohibita zakres kryminalizacji w kodeksie karnym

Systematyka rozdziału XIX kodeksu karnego

(PPŻZ a przestępczość z użyciem przemocy>przemoc jako tło sytuacyjne i motywacyjne)

Ciemna liczba przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu 

- rozmiary i udział PPŻZ (przestępstw z r. XIX kk) w ogólnej strukturze przestępczości

- dane ze statystyk policyjnych (rozmiary przestępczości stwierdzonej, wykrywalność)

- dynamika przeciwko życiu i zdrowiu ogółem i w poszczególnych subkategoriach

- współczynniki przestępczości ogółem i w poszczególnych kategoriach

- podejrzani (kobiety/mężczyźni) o ppżz - skazani za ppżz

Obraz statystyczny poszczególnych typów/kategorii przestępstw :

zabójstwo (dokonane vs. usiłowane; zabójstwo kwalifikowane i uprzywilejowane) – art. 148 k.k.

Dzieciobójstwo (art. 149 k.k.) uszczerbek na zdrowiu/ naruszenie czynności

ciała ( art. 156 i 157 k.k.) przestępstwa ze skutkiem śmiertelnym jako

kategoria statystyczna (m.in. Eurostat) udział w bójce lub pobiciu (art. 158 i 159 k.k.) Pozostałe przestępstwa z r. XIX k.k.

Struktura i dynamika przestępstw z rozdziału XIX kodeksu karnego (148- 162 kk)

Sprawcy przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu

- podejrzani (zróżnicowanie ze względu na płeć oraz wiek)

 Wykrywalność przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu

Zabójstwo: - ujęcie prawnokarne - ujęcie kryminologiczne   Typologia zabójstw: problemy definicyjne (zabójstwo a morderstwo) zabójstwa dokonane vs usiłowane zabójstwo "zwykłe" a kwalifikowane (“ciężkie”) (zabójstwo ze szczególnym okrucieństwem) zabójstwo pod wpływem silnego wzburzenia

usprawiedliwionego okolicznościami ("w afekcie") – problemy kwalifikacyjne i orzecznicze

Fenomenologia zabójstw: zabójstwo w rodzinie zabójstwo z zazdrości zabójstwo tyrana domowego zabójstwa “na zlecenie” zabójstwa seryjne zabójstwa na tle seksualnym

 

Sprawcy zabójstw i ich ofiary: Przedstawienie wyników badań psychologicznych

i kryminologicznych (Gierowski, Wolska, Majchrzyk)

Psychologiczny portret sprawców zabójstwa (płeć, wiek, status społeczno-ekonomiczny (SSE), zmienne osobowościowe, środowisko wychowawcze, model rodziny)

Motywacja sprawców zabójstw: typologia zabójców ze względu na dominujące motywy

Sylwetka psychologiczna i psychospołeczna ofiar 

Relacja sprawcy i ofiary (syndrom wyuczonej bezradności)

  Profilowanie - typowanie sylwetki

psychologicznej sprawców zabójstw Nieletni sprawcy zabójstw Kobiety - sprawcy zabójstw   Etiologia zabójstwa: problem motywacji Czynniki sytuacyjne jako tło motywacyjne

zabójstw Rola alkoholu w etiologii zabójstwa

  Dzieciobójstwo jako fenomen społeczny Fenomenologia zjawiska Motywacja sprawczyń (na podstawie opinii

psychologiczno-psychiatrycznych) Reakcja prawno karna na dzieciobójstwo:

problemy orzecznicze Studium przypadku 

Kwestie definicyjne (rozumienie potoczne i prawnokarne bójki i pobicia; problemy orzecznicze)

Obraz statystyczny przestępstw z art. 158 i 159 kk (struktura, wskaźniki, dynamika,) 

 Bójka i pobicie z użyciem niebezpiecznego

narzędzia (wykładnia pojęcia "niebezpieczne narzędzie" i “inny podobnie niebezpieczny przedmiot”)

 

Obraz fenomenologiczny bójek/pobić w świetle badań

(Skarżyński, Krajewski, Olszak)czas i miejsce zdarzenia

okoliczności zdarzenia (motywy) uczestnicy/ sprawcy bójek i pobić kontekst wpływu społecznego kontekst kulturowySpecyficzne formy bójek: "ustawki"Nieletni uczestnicy bójek i pobić Zjawisko „Happy slapping”

Spowodowanie uszczerbku na zdrowiu (art.156, 157 i 157a kk)

Przestępstwa z art.156, 157 i 157a kk - uszczerbek na zdrowiu, naruszenie

czynności ciała, rozstrój zdrowia - problemy orzeczniczeObraz statystyczny (struktura, dynamika)

przestępstw z art. 156 i 157 kk    

Art. 160 i 161kk: narażenie na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia człowieka/ na zarażenie wirusem HIV lub chorobą zakaźną)

(Casus Simone Mole'a)  Art. 150 kk: zabójstwo eutanatyczne  Art.151 kk: pomoc do samobójstwa  Art. 152 – 154 kk: kryminalizacja przerwania ciąży z

naruszeniem przepisów ustawy  Art. 155 kk: nieumyślne spowodowanie śmierci

Perspektywa wiktymizacyjna "Wyrównanie szkody" w odniesieniu do

przestępstw p-ko życiu i zdrowiu (Taeter-Opfer Vergleich)

Czy kompensacja jest możliwa? - możliwości implementacji reguł sprawiedliwości

naprawczejProblem relacji rodzinnych sprawcy i ofiary (VOR)- Mediacja

Status i rola ofiary w procesie karnym – aktualne problemy

Model wieloczynnikowy zachowania człowieka (w tym przestępstwa)

Koncepcje biologiczne (rola uszkodzeń mózgu, możliwości diagnostyczne fMRI)

Ujęcie psychoanalityczne (J.Gilligan) Koncepcja osobowości nieprawidłowej,

konstrukt psychopatii (H.Cleckley, R.Hare) Inne czynniki/ determinanty osobowościowe - renesans koncepcji H.J.Eysencka?

Nowe modele zachowania i teoretyczne koncepcje wyjaśniające (podejście integracyjne): ogólna teoria napięcia R. Agnew (Strain Theory of Delinquency)

Koncepcje wyjaśniające zróżnicowane w aktywności przestępczej kobiet i mężczyzn

(gendered theory of crime) - dyskusja o możliwościach wykorzystania

tych teorii w wyjaśnianiu i zapobieganiu przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu

Zagadnienia kryminalno-polityczne Wymiar kary i możliwości indywidualizacji Konstrukcja ograniczenia i wyłączenia

poczytalności w polskim prawie karnym Praktyka stosowania środków

zabezpieczających Nadzwyczajne złagodzenie kary jako

instrument indywidualizacji odpowiedzialności karnej Warunkowe przedterminowe zwolnienie

Programy resocjalizacyjne wobec sprawców przestępstw z użyciem przemocy

Funkcjonowanie systemu terapeutycznego wykonania kary pozbawienia wolności

Możliwości realizacji „therapeutic jurisprudence”

Perspektywa salutogenetyczna w kryminologii(poczucie koherencji: A.Antonovsky)

Metody w ramach strategii destruktywnej i konstruktywnej

Problem powrotności do przestępstwa w kontekście PPŻZ

Zarządzanie ryzykiem (kwestionariusze oceniających ryzyko powrotności do przestępstwa/ ryzyko ponownego popełnienia przestępstwa przez sprawcę niepoczytalnego/ dopuszczającego się przemocy (skala PCL- R: VRAG: Violence Risk Appraisal Guide):)