proteinlerin genel ozellikleri ve islevleri

7/17/2019 Proteinlerin Genel Ozellikleri Ve Islevleri

1/45

PROTENLERN GENELZELLKLER VE

LEVLER

Do. Dr. Nurzen SEZGN


2/45

PROTENLER

Organizmada en yksek oranda bulunan

makromolekller

% 70 su% 15 protein% 15 dier

Total hcre arl

Amino asitlerin lineer polimerleriC, O, H, N, S

N ierii % 16


3/45

Proteinlerin fonksiyonlar

Enzimler Transport (Hb, HDL,transferrin, seruloplazmin,

albumin)

Sinir impuls iletimi (nrotransmitter, glutamat...) Kaslma (miyozin, aktin, kas prot.)

Koruyucu (keratin, phtlama prot, fibrinojen, Igler)

Hormon (insulin, glukagon...)

Depo protein (ferritin, myoglobin...)

Yapsal protein (kollajen, elastin...)


4/45

Proteinlerin Snflandrlmas

I. ekilsel Fibrz Proteinler Suda erimez

ekilsel olarak dayankl

uzun lifliyapsal destek grevi

Globuler Proteinler Suda eriyebilenkresel

nemli dinamik fonksiyonlar


5/45

II. Bileimlerine Gre Basit Proteinler

Albumin, keratin (yalnzca aa ierirler)

Bileik (konjuge) ProteinlerProtein olmayan (prostetik) grup ierirler

Kh ierenler glikoprotein

Lipid ierenler lipoprotein Metal ierenler metalloprotein

Fosfoprotein., hemoprotein ....

Proteinlerin Snflandrlmas


6/45

PEPTDLER

Amino asitlerin (20 aa) -amino ve -karboksilgruplarnn peptid balar ile birbirlerine

balanmasyla oluurlar

Peptid Ba

O

- C N -

H

Amid Ba(kovalent ba)

Lineer amino asit polimerleri


7/45


8/45

R1

R2

R1

R2Karboksil

grup

Aminogrup

Peptid

Ba

Peptid Ba Oluumu


9/45

H3N+CHCOO-

H

GLSN(Gly) ALANN(Ala)H3N

+CHCOO-CH3

H3N+CH

H

CHCOO-CH3

O

C_N

H

H2Okondenzasyon

reaksiyonu

Peptid Ba

Peptid Ba Oluumu

Glisilalanin (Gly-Ala)


10/45

DPEPTD: GLSLALANN

Glisin Alanin

N-terminal

C-

terminal

Peptidba

su

Amid grubu dzlemi

Glisilalanin


11/45

Peptid ba

Ksmi ift ba zellii

Fizyolojik pHda polar fakat yksz

Ba etrafnda rotastyon kstl Trans konfigurasyonunda


12/45

.H2N ( )nCOOHAmino asitler

lineer polimerler:

Dipeptid, tripeptid

Oligopeptid

Polipeptid (10-100 aa) protein


13/45

Proteinlerin yaplarndaki balar

Kovalent balar

Peptit balar

Dislfit balar Kovalent olmayan balar

Hidrojen balar

yon balarHidrofob balar (apolar balar)


14/45

Peptidlerin zellikleriAmino-terminalN-terminal (sol)

OC NH - CH -COO-

CH3

HCOHCH2CH2 OH3N

+CH C NH CH -

(CH3)2

CH

CH2

Karboksi-terminal

C-terminal (sa)

Tripeptid: Fenilalanil lsil - treonin (Phe-Leu-Thr)Rezid (amino asit art): Peptid/protein yapsnakatlan amino asit

Adlandrma: N-terminal(1) C-terminal(n)


15/45

3 boyutlu yap, lineer polimerlerin ok farkl ekillerdekatlanmas ve kvrlmasyla oluur

Her proteinin spesifik birfonksiyonu vardr

Biyolojik fonksiyonlar,3 boyutlu yapya baldr

H2N ( )nCOOH (lineer polimer)

(polipeptid zincir)


16/45

Protein yap eitleri

1. Primer yap

2. Sekonder yap

3. Tersiyer yap

4. Kuaterner yap


17/45


18/45

1. Primer Yap

Aaler peptid balarylakovalent baldr

Peptid balar

yksek sda uzun srekuvvetli asit veya bazlarla

Enzim (tripsin vb)

Kimyasal (siyonejen bromr)


19/45

2. Sekonder Yap

Polipeptid omurgasndaki genellikle dorusaldizilite birbirine yakn aa.lerin boluktakidzenlenimine sekonder yap denir

Polipeptid zinciri tekrarlayan hidrojen

balaryla korunan dzenli bir yapda bklr


20/45

2. Sekonder Yap

a) helix

b) krmal tabaka

c) dnd) Geliigzel kvrmlar

Spersekonder yaplar


21/45

a) - helix

Prolin yapy bozar


22/45

b- Beta krmal tabaka

Polipeptid zinciri zig zag yaparak uzun ekseni boyunca gerilir


23/45

c -Beta dn

Polipeptid zincirlerinin skk molekller haline gelmesine yardmcolur. H balar ve iyonik balarla stabilize olur, sklkla proteinyzeyine yakn bulunur


24/45


25/45

3. Tersiyer Yap

Peptid zincirinin uzayda kendi zerine daha ileri

derecede katlanp bklerek skk bir biim almasn

ve bylelikle younlamasn salar

Globler proteinlerde grlr

Primer yapda birbirinden uzak yaplar bir araya gelir


26/45


27/45

4. Kuaterner (Drdncl) Yap

Monomerik protein

Multimerik protein

ki veya daha fazlapolipeptid alt birimleri

Alt birimler

Benzer/farkl Baml/bamsz


28/45

Protein Molekl AAA

saysZincir

says

nslin 5700 51 2Miyoglobin 16 890 153 1

Albmin 66 000 550 1

glutamatdehidrojenaz(GDH) 1 000 000 8300 40

Baz Protein Yaplar


29/45

Protein Denatrasyonu

Peptid balar hidroliz olmadan protein yapsnn zlp disorganizeolmas

Is

Organik zcler

Mekanik kartrma Kuvvetli asit/bazlar

Deterjanlar

Kurun ve civa gibi ar metaller

Denatre protein kelir

Renatrasyon


30/45

Spiral veya heliks eklinde kvrlm,(kovalent ve Hbalaryla apraz balanm) zincirlerden oluurlar Suda erimez

Kendine zg fakat basit yaplar sayesinde mekanikzellik gsterir

Kollajen, Elastin, Keratin

Fibrz Proteinler


31/45

Proteolitikenzimlere

kar direnlidir

Kollajen: Birbirine sarlm 3 polipeptidzinciri (l heliks)nden oluur

Memelilerde total proteinin%30unu tekil eder

Gly,Ala,Pro,Lysdenzengindir, OHPro,OHLys A

B

C


32/45

Kollajen

Tropokollajen, z helezon Birok farkl genetik tip Karbonhidrat ierir Gly-X-Y

Yksek ekme gc

Lifler arasna yerlemi hidroksiapatit kristalleri sertlii verir Kollejenaz

Scorbt Ehler Danlos

Osteogenez Imperfekta


33/45

Elastin

Lastik benzeri zellik Kan damarlar duvarlar, akcier

Glisin ve alaninden zengin

Lizin , prolin, Hyp ok , OHLys yok

Karbonhidrat iermez

Farkl genetik tipleri yok

1 antitripsin ntrofil elastaz inh

eksiklii - amfizem


34/45

Keratin

Dayankllk ve esneklik kazandrr

Hidrofobik kalntlar ve dislfid apraz

balarndan zengindir Sa, trnak

helix


35/45

Skca katlanm helezon eklinde polipeptidzincirlerden oluurElips, kre

rnek: Albumin, Miyoglobin, Hemoglobin

Globler proteinler


36/45

Globler proteinler

Sentez, transport, metabolizma, savunma gibi

kimyasal fonksiyonlarn ou enzimler, transport

proteinleri, baz peptid hormonlar ve Igler gibi

globuler proteinler ile olur

Katlanm polipeptidler

Helix, Beta tabaka, geliigzel kvrm

oul domenler


37/45

OKSJEN BALAYAN PROTENLER(HEMOGLOBN ve MYOGLOBN)


38/45


39/45


40/45


41/45


42/45


43/45


44/45

Normal insan hemoglobinleri

Hb tipi Tetramerik yap Adult (Yetikin) Yenidoan

Adult

Hb A

Hb A2

2 2 (2 alfa, 2 beta)

22 (2 alfa, 2 delta)

% 95-98

% 2-3

% 20-30

% 0.2

Fetal

Hb F 22 (2 alfa, 2 gama)


45/45

Hemoglobinopati

Hemoglobinopati, hemoglobin moleklndekiglobin zincirlerinden birinin yapsndabozuklua yol aan bir genetik bozukluktur

Hemoglobinin biyolojik fonksiyonu deimitir

proteinlerin genel ozellikleri ve islevleri

Documents