projektimi i procesit tË objektivat e projektimit tË

Projektimi i Proçesit të Prodhimit dhe Shërbimit

LIGJËRATA 5

1

Dr. sc. Bislim Lekiqi

Çështjet kryesore

• Objektivat e projektimit të proçesit

• Tipet e proçesit- proçeset e ndërprera dhe proçeset që

përsëriten

• Llojet e proçeseve – karakteristikat e tyre

• Lidhja e projektimit të produktit me zgjedhjen e proçesit

• Matrica proçes – produkt

2

• Matrica proçes – produkt

• Planifikimi i proçesit

• Projektimi i proçesit të shërbimit


PROJEKTIMI I PROCESIT TË PRODHIMIT/SHËRBIMIT

Proceset janë baza e menaxhimit të operacioneve ku bëhettransformimi i inputeve në outpute, përmes të cilit edhekrijohet avantazhi konkurues i firmës.

Kur kërkohet të merret vendimi per zgjedhjen e procesit do të

3

Kur kërkohet të merret vendimi per zgjedhjen e procesit do tëduhet të përcaktohen:

• Intensiteti i kapitalit - raporti në mes të kapitalit (makinerisë) dhe BNJ.

• Fleksibiliteti i procesit – lehtësia e përshtatjes ndaj ndryshimeve.

• Integrimi vertikal – varësia nga furnitorët.

• Përfshirja e klientëve – roli i klientit në proces.


OBJEKTIVAT E PROJEKTIMIT TË PROÇESIT

I gjithë problemi në projektimin e proçesit është garantimi se

performanca e projektit do të jetë e përshtatshme për të arritur atë

çfarë kërkohet të arrihet (cilësia, shpejtësia, siguria, fleksibiliteti,

kosto)

4

kosto)


Objektivat e performancës së operacioneve

Objektivat e projektit të operacioneve

Përfitimet nga projektimi i mirë i procesit

CILËSIA �Sigurimi i burimeve të

duhura të afta për të

arritur specifikimet e

produkt/shërbimit

�Proçes përpunimi pa

gabime

�Produkt/shërbime të

prodhuara sipas

specifikimeve

�Më pak punë e

harxhuar kot brenda

proçesit

5

SHPEJTËSIA �Kohë minimum

përpunimi

�Sasi outputi e

përshtatshme për

kërkesës

�Kohë e shkurtër pritjes

nga klienti

�Rezervë e ulët e

prodhimit në proces

SIGURIA ... ...

FLEKSIBILITETI ... ...

KOSTO ... ...Dr. sc. Bislim Lekiqi

...

Vendimet për projektimin e procesit duhet të merren kur:• Ekziston një boshllëk ndërmjet prioriteteve konkurruese dhe

aftësive konkurruese• Një produkt/shërbim i ri apo i modifikuar do të ofrohet• Cilësia duhet të përmirësohet• Prioritetet konkurruese kanë ndryshuar

6

• Prioritetet konkurruese kanë ndryshuar• Kërkesa për produktin/shërbimin është në ndryshim• Performanca aktuale është e papranueshme• Kosto e produkteve ka ndryshuar• Konkurrentët janë duke fituar nga përdorimi i procesit të ri• Teknologji të reja janë në dispozicion


...

Performanca e rrjedhës së procesit mund të përshkruhet me:

1. Ritmin e përpunimit – është numri i njësive që kalojnë nëpër proçes për njësinë e kohës.

2. Kohën e përpunimit – është koha mesatare totale që kërkohet nga imputet për të kaluar nëpër proçes për tu

7

kërkohet nga imputet për të kaluar nëpër proçes për tu transformuar në output.

3. Numri i njësive në proçes i quajtur gjithashtu “Prodhimi në proçes” – përfaqëson një mesatare gjatë një kohe.

4. Shkallën e përdorimit të burimeve të procesit – që përfaqëson atë pjesë të kohës në dispozicion që burimet brenda proçesit kryejnë punë të dobishme.


Tipet e proçesit

Të gjitha proceset mund të grupohen në dy kategori të mëdha:

1. Operacione të ndërprera

2. Operacione që përsëriten

8Dr. sc. Bislim Lekiqi

Tipet e proçesit ...

1. Operacione të ndërprera - kërkesa të ndryshme me volume të ulëta –

psh Qendra e shërbimit shëndetësor

a. Harxhim intensiv i punës së gjallë dhe më pak i kapitalit

b. Njohuri të thella të BNJ, BNJ fleksibile

9

kapitalitb. Njohuri të thella të BNJ, BNJ fleksibilec. Automatizimi është më pak i zakonshëmd. Kosto e lartë për njësi


Tipet e proçesit ...

2. Operacione që përsëriten – një apo pak produkte standarde me volume të larta –

p.sh. Një linjë e zakonshme montimi.

a. Burimet organizohen në mënyrë lineareb. Bazuar në efiçiencëc. Harxhim intensiv i kapitalit – automatizimi

10

c. Harxhim intensiv i kapitalit – automatizimid. Kosto e ulët për njësi

Dimensionet kryesore: Vëllimi i P/SH dhe shkalla e standardizimit të P/SH – Efekti: Volum:Varietet



Diagonalja e tipit të proçesit

Operacionet e ndërprera mund të ndahen në:

1. proçese projekt – prodhim filmi, ndërtim objektiKarakteristika: tepër kompleks, volum i ulët, varietet i lartë

2. proçese me reparte pune (proçese job-shop )- spitaliKarakteristika: përdorimi i burimeve të njëjta nga shumë njësi, volum i ulët, varietet i lartë

12

volum i ulët, varietet i lartë

3. proçese me parti – prodhimi i frigoriferëveKarakteristikë: koha e ndryshimit është jo produktive


Diagonalja e tipit të proçesit

Operacionet që përsëriten mund të ndahen në:

1. proçese lineare (pijet, vaji motorik etj.) dhe

2. proçese të vazhdueshme (rryma, uji i rrjetit, ngrohja

qendrore).

13

qendrore).


proçese projekt – prodhim filmi


� tepër

kompleks,

� volum i ulët,

� varietet i lartë

proçese job-shop - spitali


proçese job-shop - spitali

a. Harxhim intensiv i punës së gjallë dhe më pak i kapitalitb. Njohuri të thella të BNJ, BNJ fleksibilec. Automatizimi është më pak i zakonshëmd. Kosto e lartë për njësi


Proçese me parti – prodhimi i frigoriferëve

Karakteristikë:

koha e ndryshimit

është jo

produktive


Proçeset e përsëritshme - proçese lineareUni celalbulus130300176.mp4


Proçeset e përsëritshme -proçese lineare

shkritorja scanrail130500006.mp4


Proçeset e përsëritshme - proçese të vazhdueshmeEnergjia diellore aurielaki120900039.mp4


Lidhja e projektimit të produktit me zgjedhjen e proçesit

VendimiOperacionet e

ndërprera

Operacionet që

përsëriten

Projektimi I produktit

Në fazën e hershme të

ciklit të produktit

Në fazën e vonshme të

ciklit të produktit

21

Prioritetet Konkurruese

Shpërndarja, fleksibiliteti

dhe cilësia

Kosto dhe cilësia

Integrimi Vertikal

I ulët I lartë

Sistemi i Makinerive

Burimet grupohen sipas

funksionit

Burimet vendosen në

mënyrë lineare

Strategjia e Produktit

Prodhim me porosi,

Montim me porosi

Prodhim për rezervë


MATRICA PROCES - PRODUKT

Matrica proçes-produkt është model që përshkruan lidhjen e

zgjedhjes së proçesit me karakteristikat e produktit të prodhuar.

Vertikalisht paraqiten tipet e ndryshme të proçesit dhe

horizontalisht karakteristikat e produkteve.


•I një lloji•I përmasave të mëdha•Kompleks•Ndryshim i madh i detyrave•Burimet dërgohen në vendndodhje

•Kohë e lartë përgatitjeje•Shumë rrugë proçesesh•Përshtatje me specifikimet•Shumë produkte të ndryshme•Nivel i lartë kualifikimi

•Kohë e ulët përgatitjeje•Produkte tepër të ngjashme

Projekt

(Film)

Job - shop

Reparte pune

(Spital)

Linear

(Pije)

Karakteristikat e proçesit

23

•Produkte tepër të ngjashme•Rrjedha lineare dominante•Aftësi të specializuara

•Investime të larta në makineri dhe pajisje•Nuk përbëhet nga pjesë të ndara

•Numri, lloji i produktit I ulët Shumë Disa

(Pije)

Vazhdueshëm

(Energji)

Dr. sc. Bislim Lekiqi Karakteristikat e produktit

•Volumi i kërkesës I ulët I mesëm I lartë

•Shkalla e përshtatjes me specifikime I lartë E mesme I ulët

•Tipi i produktit Prodhim me porosi

Montim me porosi

Prodhim për rezerv

PLANIFIKIMI I PROÇESIT

Planifikimi i proçesit përcakton se si do të prodhohet një produktose si do të ofrohet një shërbim.

� Planifikimi përcakton se cilat komponente do të prodhohen

dhe cilat do të blihen,

24

� Planifikimi zgjedh proceset dhe pajisjet specifike, dhe

� Planifikimi zhvillon dhe dokumenton specifikimet për

prodhimin dhe shpërndarjen.


Vendimi të prodhosh - apo të blesh

Vendimi të prodhosh apo të blesh një komponentë – lidhet me disa faktorë si:

� Kosto – më lirë të blesh apo të prodhosh artikullin, niveli i integrimit vertikal

� Kapaciteti - niveli i shfrytëzimit të kapacitetit, stabiliteti i kërkesës

25

� Kapaciteti - niveli i shfrytëzimit të kapacitetit, stabiliteti i kërkesës

� Cilësia

� Shpejtësia

� Siguria– cilësia dhe koha e furnizimit

� Ekspertiza – Coca-Cola dhe formula


Zgjedhja e pajisjes specifike

Alternativat përfshinë:� Përdorimin, zëvendësimin apo modernizimin e pajisjes

ekzistuese� Rritjen e kapacitetit shtesë� Blerjen e një pajisjeje të re

Zgjedhja e pajisjes specifike lidhet me disa faktorë:

26

Zgjedhja e pajisjes specifike lidhet me disa faktorë:

• Kosto e blerjes (çmimi i blerjes + shpenzimet që lindin)• Kosto e operimit (kosto e mirëmbajtjes)• Kursimet vjetore (kursime në servisim, BNJ, lëndë të parë,

kohë) • Rritja e të ardhurave (rritja e kapacitetit zvogëlon F+VC)• Analiza e zëvendësimit (e varur nga konkurrenca)• Risku dhe pasiguria (zhvillimet teknologjike)


Planet e proçesit

Tërësia e dokumenteve që detajojnë specifikimet e prodhimit dhe të shpërndarjes përbënë planin e proçesit.

Planet e proçesit përfshijnë:

• Vizatimet në detale të projektit të produktit

• Materialet dhe pjesët që përfshihen ne produkt

27

• Materialet dhe pjesët që përfshihen ne produkt

• Diagramin e montimit dhe kombinimet për produktin final

• Strukturën e kapitalit

• Grafikun e operacioneve

• Skemën e rrugëve – renditja e makinave ose qendrave të punës

deri te produkti final


PROJEKTIMI I PROÇESIT TË SHËRBIMIT

Llojet e shërbimeve:Llojet e shërbimeve:

� Shërbimet profesionale�Konsulentët e Menaxhimit, �Arkitekt, �Doktor, Auditorët, Inspektorët e sigurisë etj.

� Repartet e shërbimit

28

� Repartet e shërbimit�Bankat�Dhënia e makinave me qira�Shkollat�Restorantet, Hotelet

� Shërbimet masive�Transporti masiv�Supermarketet,�Shërbimi policor�Shërbimet e telekomunikacionit


Ndërveprimi me klientin dhe projektimin e

procesit

Përshtatja me specifikimet e klientit

ULËT LARTË

Konta

kti m

e k

lientin

ULË

T LA

RT

Ë

29

Shërbimi masiv Shërbimi profesional

Fabrikë shërbimi Repart shërbimi

Konta

kti m

e k

lientin

ULË

T LA

RT

Ë


Teknikat për përmirësimin e produktivitetit të shërbimeve


Treguesit për matjen e performanës së proçesit

Matësit e performancës së proçesit vlerësojnë karakteristikat e

ndryshme të proçesit.

Treguesit Përcaktimi

Koha e përpunimit Shuma mesatare e kohës që një produkt kërkon për të kaluar në gjithë sistemin

31

kaluar në gjithë sistemin

Shpejtësia e proçesit= koha e përpunimit/koha e vlerës së shtuar

Vlerëson kohën e humbur kot në sistem

Produktiviteti=

outputi/inputi

Vlerëson se si kompania i përdor burimet e saj

Shkalla e përdorimit=koha që burimi përdoret/kohën në dispozicion të burimit

Raporti i kohës që burimi përdorët aktualisht

Efiçenca=outputi aktual/outputi standart

Vlerëson performancën në krahasim me standartin


Shembull

Një pikë pastrimi veshjesh ka grumbulluar këto të dhëna:- Mesatarisht kërkohen 3,5 orë për të pastruar e hekurosur një fustan me një kohë të vlerësuar për vlerën e shtuar me 110 minuta për fustan.- BNJ paguhen për 7 orë/ditë pune dhe punojnë mesatarisht 5,5 orë/ditë pune, duke pas parasysh ndërprerjet dhe kohën e pushimit. Standardi i shkallës së përdorimit të BNj është 75%.-Kjo pikë pastrimi përfundon 25 fustane/ditë kundrejt një

32

pushimit. Standardi i shkallës së përdorimit të BNj është 75%.-Kjo pikë pastrimi përfundon 25 fustane/ditë kundrejt një standardi 28 fustane/ditë.

Përcaktoni shpejtësinë e proçesit, shkallën e përdorimit të BNJ dhe efiçiencën e kompanisë.


Zgjidhja

� Shpejtësia e proçesit (min/fustan/)=210:110=1,9 ose 190%�Shpejtësi e ngadalshme e procesit për 90%

� Shkalla e përdorimit të BNJ (orë/ditë)=5,5:7=0,786 ose78,6%�Shkalla e përdorimit krahasuar me standardin prej 75% është

më e lartë për 3,6% (78,6%-75%=3,6%)

33

më e lartë për 3,6% (78,6%-75%=3,6%)

� Efiçienca fustana/ditë = 25:28=0,89 ose 89%�Efiçienca e kompanisë është më e ulët se standardi për 11%

(89% - 100%= -11%)


Pyetje1. Para se te merret vendimi për zgjedhjen e procesit cilat

elemente duhet të përcaktohen?2. Cilat janë Objektivat e projektimit të procesit?3. Kur duhet të meren vendimet për projektet e procesit?4. Si mund të përshkruhet performanca e projektit?5. Cfarë mund të jenë tipet e procesit?6. Cfarë kuptoni me operacionet e ndërprera dhe si ndahen ato?7. Cfarë kuptoni me operacionet që përsëriten dhe di ndahen ato?8. Cfarë është lidhja e projektit të produktit me zgjedhjet e

34

8. Cfarë është lidhja e projektit të produktit me zgjedhjet e procesit?

9. Cka kuptojmë me matricën Proces-Produkt?10. Cka kuptojmë me vendimin të prodhosh apo të blesh dhe cilët

faktorë ndikojnë në të?11. Cilët faktorë ndijkojnë tek zgjedhja e pajisjses specifike?12. Cka përfshijnë planet e procesit?13. Cilat janë llojet e shërbimeve?14. Cilët janë treguesit që përdoren për matjen e performancës së

procesit?15. Shpjegoni karakteristikat e proces projektit, job-ship, me parti

dhe të vazhdueshëm?Dr. sc. Bislim Lekiqi


projektimi i procesit tË objektivat e projektimit tË

Documents