prof.dr. abdullah e. akaybursaobm.ogm.gov.tr/lists/haberler/attachments/249/hassas... ·...

Prof.Dr. Abdullah E. Akay

BTÜ Orman Fakültesi

Orman Mühendisliği Bölümü

Osmangazi-Bursa

HASSAS ORMANCILIK



HASSAS ORMANCILIK

Son yıllarda artan tüketici talepleri doğal kaynaklar

üzerindeki baskıyı artırmış ve bu durum özellikle

orman kaynaklarının daha verimli, etkin ve

sürdürülebilir şekilde yönetilmesini zorunlu hale

getirmiştir.

Doğal kaynakların başında gelen ormanların

bugünün ve gelecek kuşakların ihtiyaçlarını

karşılayabilmesi için hassas ormancılık esaslarına

göre yönetilmesi gerekmektedir.



HASSAS ORMANCILIK

Hassas ormancılık yaklaşımı;

ormancılık çalışmalarında ekonomik, çevresel ve

sürdürülebilir kararlar alınabilmesi için modern

teknikler ve teknolojik araçlar kullanarak orman

kaynaklarından optimum verim sağlamayı ve çevre

zararlarını en aza indirmeyi amaçlamaktadır.

Bu sunum kapsamında hassas ormancılık yaklaşımı

üzerinde durulacak ve uygulamaya dönük örnekler

sunulacaktır.



HASSAS ORMANCILIK

Hassas ormancılıkta temel amaçlar;

1) Çevresel kaynakların korunması ve geliştirilmesi,

2) Asli orman ürünlerinin üretiminde ekonomik,

çevresel ve sahaya özel çalışmaların planlanması

ve uygulanması,

3) orman ürünleri endüstrisi için ekonomik değeri

yüksek ve kaliteli ürünlerin üretilmesidir.



HASSAS ORMANCILIK

Hassas ormancılık yaklaşımı akış şeması



HASSAS ORMANCILIK ÇALIŞMALARINDA

YÖNTEM VE ARAÇLAR

Veri Toplama

Hassas ormancılık çalışmalarında ihtiyaç duyulan

veriler; modern ve teknolojik yöntemler kullanılarak

yüksek doğrulukta gerçekleştirilen ölçümler

sonucunda elde edilmektedir.

Veri toplama yöntemleri,

yersel ölçümler

uzaktan algılama teknolojileri

gerçek zamanlı algılama sistemleri




YÖNTEM VE ARAÇLAR

Yersel ölçümler

Yüksek hassasiyet gerektiren yersel fotogrametrik

ölçümlerde “total station” lar yaygın olarak tercih

edilmektedir.




YÖNTEM VE ARAÇLAR

Örnek Çalışma: 3D Orman Yolu Planlama Modeli

(TÜBİTAK-TOVAG No:105O516)

Hassas Ormancılık araçlarından, modern optimizasyon

teknikleri ve CBS teknolojisi destekli yenilenmiş bir

orman yolu planlama modeli geliştirilmiştir.

Total Station cihazı kullanılarak örnek çalışma alanının

SYM üretilmiştir.




YÖNTEM VE ARAÇLAR

Yapılan ölçümlerde, toplam 563 noktadan x, y ve z ölçümleri

gerçekleştirilmiştir. Arazi yüzeyini temsil eden aralıklı metrik

veri noktalarından (x, y ve z) oluşan bir ASCII veri dosyası

oluşturulmuştur.




YÖNTEM VE ARAÇLAR




YÖNTEM VE ARAÇLAR

Son yıllarda ormanlık alanlarda ve meşcere içlerinde

gerçekleştirilen yersel ölçümlerde yersel lazer tarayıcılar

veya hassas GPS alıcıları tercih edilmeye başlanmıştır.




YÖNTEM VE ARAÇLAR

Meşcerenin doğrudan içine girerek uygulanan yersel lazer

tarama sistemi (LiDAR-Light Detection And Ranging),

meşcerenin yapısal özelliklerinin (çap, boy, tepe çatısı

genişliği, vb.) kısa sürede ve yüksek doğrulukta

belirlenmesini sağlamaktadır.




YÖNTEM VE ARAÇLAR

Gerçek zamanlı kinematik GPS (RTK-Real Time Kinematic)

GPS (Global Positioning System), herhangi bir zamanda,

dünyanın herhangi bir yerinde bulunan bir kullanıcının

konumunu belirleyen ve en az 4 uydudan kod-faz varış

zamanının ölçülmesi esasına dayanan bir uydu ölçme

sistemidir.




YÖNTEM VE ARAÇLAR

Son yıllarda, ormanlık alanlarda birkaç cm duyarlık

gerektiren bilimsel çalışmalarda gerçek zamanlı kinematik

GPS kullanılmaya başlanmıştır.

RTK-GPS yöntemi ile arazide ölçüm çalışmaları ve ölçüm

sonrası değerlendirme işlemleri çok daha kısa süre

almaktadır.




YÖNTEM VE ARAÇLAR

Örnek Çalışma: Üretim işlerinde RTK-GPS

Üretim işlerinin planlanmasında, RTK-GPS yöntemi ile

üretilen yüksek çözünürlüklü SYM kullanılarak hassas

eğim haritaları geliştirilmiştir.

Bu çalışmada, “South S82-V” marka gerçek zamanlı

kinematik (RTK-Real Time Kinematic) GPS kullanılmıştır.




YÖNTEM VE ARAÇLAR

Çalışmada, gezici olarak çalışan GPS alıcısı ile GPS

alıcısına entegre edilmiş olan GSM modemler ile internete

bağlanarak, 24 saat gözlem ve yayın yapmakta olan

TUSAGA (Türkiye Ulusal Sabit GPS Ağı) noktalarından

veriler elde edilmiştir.




YÖNTEM VE ARAÇLAR

IUFRO (International Union of Forest Research

Organizations) tarafından kabul edilmiş eğim sınıfları dikkate

alınarak, çalışma alanının eğim sınıfları haritası üretilmiştir:

Düz arazi (% 0 – 10), Hafif eğimli arazi (% 11 – 20), Orta eğimli

arazi (% 21 – 33), Dik arazi (% 34 – 50) ve Çok dik arazi (>% 51)




YÖNTEM VE ARAÇLAR

Uzaktan algılama teknolojileri

Uzaktan algılama verisi olarak hava fotoğrafları ve

uydu görüntüleri yaygın olarak kullanılmaktadır.

Uzaktan algılama teknolojileri ile ormanlık alanlara

geniş bir açıyla bakılabilmekte ve değerlendirme

yapılarak, alana ait verilerin gösterimi ve sunumu

sağlanabilmektedir.




YÖNTEM VE ARAÇLAR

Günümüzde uzaktan algılama verilerine olan yoğun

talebi karşılamak amacıyla hassas uzaktan algılama

teknolojileri geliştirilmiştir.

Bu teknolojilerin başında yüksek çözünürlüklü

veriler sunan Havasal LiDAR sistemi gelmektedir.

“Işıkla Tespit ve Menzil Bulma” olarak bilinen LiDAR

teknolojisi çeşitli ormancılık çalışmalarında

kullanılmaktadır: meşcere tiplerinin belirlenmesi,

orman amenajmanı,

üretim planlaması,

orman yolları,

yangın davranışı modellemesi




YÖNTEM VE ARAÇLAR




YÖNTEM VE ARAÇLAR

Örnek Çalışma: Yurtdışı Doktora Sonrası Araştırma

Bursu (2010, Oregon, ABD)

Oregon State University, Forest Enginering Departmanı

tarafından sağlanan ve Leica ALS50 Phase II lazer tarayıcı

ile elde edilen McDonald-Dunn Araştırma Ormanı’na ait

LiDAR verileri kullanılmıştır.




YÖNTEM VE ARAÇLAR




YÖNTEM VE ARAÇLAR

Verilerin işlenmesinde ve analizinde FUSION ve LDV

yazılımları kullanılmıştır.

Genel analizler sırasında FUSION yazılımı ve ileri

analizlerde ise yazılım tarafından sunulan bilgisayar dili

komutları kullanılmıştır.




YÖNTEM VE ARAÇLAR




YÖNTEM VE ARAÇLAR

LiDAR verileri kullanılarak elde edilen bulguların

doğruluğunun test edilebilmesi amacıyla McDonald-Dunn

Araştırma Ormanı’nda bir dizi arazi çalışması

gerçekleştirilmiş ve yersel ölçümler yapılmıştır.




YÖNTEM VE ARAÇLAR

Son yıllarda İnsansız Hava Araçları (İHA) ve bu araçlara

monte edilebilen sensörler kullanılarak ormanlık alanlara

ait hassas ve yüksek çözünürlüklü veriler düşük maliyetle

elde edilebilmektedir.

Son gelişmelerle birlikte, LiDAR (Light Detection And

Ranging) sistemleri İnsansız Hava Araçlarına (İHA) monte

edilebilmektedir.

LiDAR teknolojisi ile entegre İHA’lar kullanılarak yüksek

çözünürlükte sayısal veriler çok daha düşük maliyetlerde

üretilecektir.




YÖNTEM VE ARAÇLAR

Örnek Çalışma: A low-cost unmanned aerial system

«Provide examples of high-resolution imagery that were

captured of forest stands, buildings, and other features

during a flight over a university campus in Turkey»




YÖNTEM VE ARAÇLAR




YÖNTEM VE ARAÇLAR

Örnek Çalışma: İÜ Orman Fakültesi Belgrad Araştırma

Ormanı IHA verileri




YÖNTEM VE ARAÇLAR




YÖNTEM VE ARAÇLAR

Gerçek zamanlı algılama sistemleri

Ağaçların ve asli orman ürünlerinin gerçek zamanlı olarak

özelliklerini belirlemek, çürüklükleri algılamak ve kusurları

tespit etmek için çeşitli algılama sistemleri

kullanılmaktadır.

Akustik tomografi cihazı, ağaçlarda çürük bölgelerin

tespit edilmesinde kullanılırlar.




YÖNTEM VE ARAÇLAR

Gerçek zamanlı algılama sistemleri

Otomatik tomruk sınıflandırma sistemi (CT-Computed

Tomography) tomrukların enine kesitlerinin yüksek-

çözünürlüklü görüntülerini üretmek için X ışınları

kullanırlar.

Bu görüntülerle tomrukların kusur haritaları

üretilmektedir.




YÖNTEM VE ARAÇLAR

Üretim çalışmalarında hassas ormancılık

Orman ürünlerinin üretimi, hassas ormancılık yaklaşımı

bağlamında ele alındığında;

meşcere zararlarını dikkate alarak,

ürünlerin kalitesini artırmak,

kayıpları azaltmak

ekonomik değerini yükseltmek amaçlanmaktadır.




YÖNTEM VE ARAÇLAR

Geleneksel bölmeden çıkarmanın uygun olmadığı ve

traktörle bölmeden çıkarmanın tercih edilmediği durumlarda,

hafif ölçekli ve taşınabilen el vinçleri ile odun

hammaddelerinin kablo çekimi yapılarak bölmeden

çıkarılması etkin bir alternatif olarak karşımıza çıkmaktadır.




YÖNTEM VE ARAÇLAR

Örnek Çalışma: Benzinli El Vinci ile Bölmeden Çıkarma

Çalışmaları (TÜBİTAK-TOVAG No:113R001)

1. Doğrudan Zemin Üzerinde Yamaç Yukarı Sürütme




YÖNTEM VE ARAÇLAR

2. Benzinli El Vinci ve Sürütme Konisiyle Yamaç Yukarı

Sürütme




YÖNTEM VE ARAÇLAR

3. Benzinli El Vinci ve Oluk Sistemi İçerisinde Yamaç Yukarı

Çekme




YÖNTEM VE ARAÇLAR

4. Benzinli El Vinci ve Oluk Sistemi İçerisinde Yamaç Aşağı

Kontrollü Kaydırma




YÖNTEM VE ARAÇLAR




YÖNTEM VE ARAÇLAR

Ormanlardan elde edilen ürün ve hizmetlerin bugünün ve

gelecek kuşakların ihtiyaçlarını karşılayabilmesi için hassas

ormancılık yaklaşımı ile yönetilmesi ve işletilmesi

gerekmektedir.

Hassas ormancılık yaklaşımında modern teknikler ve

teknolojik araçlar kullanarak orman kaynaklarından optimum

verim sağlanırken, aynı zamanda çevre zararları en aza

indirilebilmektedir.

Hassas ormancılık çalışmalarının başarısında önemli bir yer

tutan veriler, modern teknikler ve analitik yöntemler

kullanılarak üretilmekte, işlenmekte ve analiz edilmektedir.




YÖNTEM VE ARAÇLAR

Özellikle asli orman ürünlerinin üretiminde hassas ormancılık

çalışmalarının önemi ülkemizde orman ürünlerine olan

talebin artışına paralel olarak giderek daha anlaşılır hale

gelmektedir.

Bu kapsamda, hassas ormancılık yaklaşımının temel

esaslarından olan

çevresel kaynakların korunması,

üretim aşamalarında ekonomik, çevresel ve sahaya özel

çalışmaların planlanması

ekonomik değeri yüksek ve kaliteli ürünlerin üretilmesi

ilkelerinin ülke ormancılığımız açısından önemi ortaya

çıkmaktadır.



Teşekkürler…

Abdullah E. AKAY

[email protected]

prof.dr. abdullah e. akaybursaobm.ogm.gov.tr/lists/haberler/attachments/249/hassas... ·...

Documents