Prof. Dr. Ekin Özgür AktaşEge Üniversitesi Tıp Fakültesi

Adli Tıp Anabilim Dalı

Hata;• İstemeyerek veya bilmeyerek yapılan yanlış.

Kusur, Yanılgı.TDK Büyük Sözlük

Tanı Hatası;• Hekimin istemeyerek veya bilmeyerek hastanın

gerçek durumundan farklı bir tanı koyması

Medikolegal Değerlendirme• Tıbbi süreçlerde oluştuğu ileri sürülen hataların

değerlendirilmesidir.• Disiplin işlemlerinde• Etik Soruşturmalarda• Ceza Soruşturmalarında• Tazminat Davalarında

• Ne Yapılır?• Hata Var mı?• Kimlerin hatası var?• Zarar olmuş mu?• Zararın giderilmesi için ne gerekli?• Yapan kişilere yaptırım uygulanmalı mı?

Patolojik İncelemenin Medikolegal Boyutu

Patolojik İncelemenin Özelliği

• Patoloji, bir çok hastalığın kesin tanısını koyabilmek için gerekli ve sık başvurulan bir «tanı destek» alanıdır.

Klinik Öykü

Fizik Muayene

Laboratuvar İncelemeler• Biyokimya• Mikrobiyoloji vb.

Tanı Destek Araçları• Patoloji• Radyoloji• Nükleer Tıp

Tanı Destek İncelemeleri

• Tanı/ayırıcı tanı için çok önemlidir.• İncelemeleri özel bilgi, deneyim ve yorum gerektirir.• İstem sonuçlarının bilimsel dayanakları ile yanlış

anlaşılmaya izin vermeyecek netlikte rapor edilmesi gereklidir.

Patolojik Tanı Süreci

Kutsal YörükoğluPatoloji Laboratuvarında Toplam Kalite

http://www.turkpath.org.tr/files/53.pdf

KlinisyenAsistan

Sağlık PersoneliSekreter

Asistan/TeknisyenPatologSekreter

SekreterKlinisyen

Patolojik tanı sürecinde bir çok farklı sağlık çalışanı görev alıyor…Hatanın kaynağı her zaman net bilinemeyebiliyor…

Tanı İçin GerekenlerOlgu Özellikleri;

• Yaş• Cinsiyet• Örneklenen Organ• Şikayetler-Klinik-

Laboratuvar Bulguları Makroskobik Bulgular

Mikroskobik Bulgular• Rutin İşlemler• İleri İnceleme Yöntemleri

PATOLOG

TANI

Her Patolog Her Tanıyı Koyabilir mi?(Tanı Yeterliliği)

• Genel Bilgi Düzeyi• Uzmanlık Eğitiminde Kazanılanlar

• Deneyimi• Çalışma yılı• Değerlendirdiği Olgu Sayısı

• Çalıştığı Yerin Özellikleri• Çalıştığı yerin koşulları ve donanımı• Çalışılan yerin olgu çeşitliliği

• Konuya Özel Bilgi Düzeyi• Yan dal uzmanlığı-Kurslar• Alanda spesifik çalışma

Her Patolog Her Tanıyı Koyabilir mi?(Tanı Koyabilme Yeterliliği)

• Yan Dal Uzmanlığı• Kurslar

Patoloji Raporunun Tedavi Kararına Etkisi

Tanı Destek İncelemeleri• Patoloji• Radyoloji• Nükleer Tıp

Klinik ÖyküFizik Muayene

Laboratuvar İncelemeler• Biyokimya• Mikrobiyoloji vb.

TEDAVİ KARARI

Tanı Hatasının Olası Nedenleri• Preanalitik Süreçlerdeki Sorunlar;

• Hasta klinik bilgilerindeki hatalar• Hatalı yerden/yetersiz materyal yapılması• Hasta materyallerinin karıştırılması• Materyal koruma hataları• Geç/uygun olmayan şekilde laboratuvara gönderme

• Analitik Süreçteki Sorunlar• Hatalı kabul ve bilgilerin karıştırılması• Hatalı makroskobi• Misafir dokular veya dokuların kaybedilmesi• Hatalı takip ve boyamalar• İleri inceleme yöntemleri gerekirken yapılmaması• Değerlendirme hataları• Raporlandırma hataları (copy-paste)• Rapor onay hataları

• Postanalitik Süreç Hataları• Kötü Klinisyen-Patolog iletişimi

Tanı Hatasının Olası Sonuçları

Hatalı Pozitif Tanılar(Benign Malign)

Hatalı Negatif Tanılar(Malign Benign )

Psikolojik hasar

Gereksiz ağır tedavi (kemoterapi/radyoterapi)

Agresif cerrahi-organ çıkarılması.

Gereksiz tedavi masrafları

Hastalık tanısının atlanması-ilerleme

Yaşam kalitesinde azalma ve süresinde kısalma

Gereksiz başka tedaviler

HASTADA ZARAR

Tanı Yerine Yorum Yazma

Tanı yazabilecek kadar bilgi-bulgu olmasına rağmen tanı yazmamak patoloji uzmanının yetersizliği olarak değerlendirilebilir.

Tanıyı içerir rapor yerine sözel bilgi vermek Yanlış anlaşılma olasılığını arttırır.

TANI YERİNE YORUM sorumluluğu azaltmaz, aksine artırır.

Tanı sürecindeki işlemler ve sonuçları ile yapılamayan, ancak gerekli görülen ileri inceleme yöntemleri raporda açıkça önerilmelidir.

Tanısal yeterlilik hallerinde kendini garantiye almak için gereksiz ve pahalı incelemelerin yapılması görevi kötüye kullanma suçunu oluşturur (TCK M 257:1-3 yıl hapis).

Geç Tanı

Kutsal YörükoğluPatoloji Laboratuvarında Toplam Kalite

http://www.turkpath.org.tr/files/53.pdfCAP: College of American Pathologists

Hatalı Tanının Hukuksal Sonuçları

• Ceza açısından• Taksirle yaralama (TCK 89: 3 ay-2 yıl hapis) veya öldürme (TCK 85:3-6 yıl

Hapis)

• Tazminat Açısından• Hastadaki zararların ödenmesi

• Etik Açıdan• TTB Açısından (15 gün-6 ay meslekten men)

• Disiplin açısından• Kurumsal Disiplin Sorumluluğu Açısından

• Tıbbi Hatalara neden olan durumlar arasında tanı destek birimi hataları en sırada

Hekimlerin Tıbbi Hatalara Neden Olan Faktörlere İlişkin Değerlendirmeleri: Kocaeli İlinden Bir Alan ÇalışmasıHacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, Cilt:11, Sayı:2 (2008)

http://www.sid.hacettepe.edu.tr/Makale/112/2.pdfk 2. sırada

Hatalı Tanı Sık mı?

• İTO 1993-2003 arasındaki şikayetlerde patoloji şikayet oranı %2.65

Dr. Coşkun Yorulmaz Doktora Teziİ.Ü.Adli Bilimler Enstitüsü

• 64 patolog ile yaptığım anket• 9’u hakkında şikayet veya dava var.

Tartışalım

Son Söz

• Öykü• Fizik Muayene• Laboratuvar

İncelemeleri

• Tanı Destek İncelemeleri

• Tedavi ve Girişimler

• Tedavi ve Girişimler

• Elindeki bilgi ve imkanla tanı koyan Patolog

• Tüm Süreci Bilen Bilirkişi

• .......SAYIN HAKİMLİĞİ’NE

DAVACI :.......

VEKİLLERİ :.......

DAVALILAR :.......

KONU :....... Manevi ve fazlaya ilişkin talep ve dava hakkımız saklı kalmak kaydıyla ....... Maddi Tazminatın ../../.... tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte Davalılardan Müştereken ve Müteselsilen Tahsili Talebimiz Hk.

AÇIKLAMALAR :1-Müvekkilemiz 1995 yılının Kasım ayı içerisinde göğsündeki rahatsızlık nedeniyle ....... Hastanesine başvurmuştur. Muayenesini yapan diğer davalı ....... müvekkilemizi gerekli tahlillerin yapılması için ......te Bulunan diğer davalı .......na sevk etmiştir.

2-.......nda ....... tarihinde müvekkilemizin göğsünden parça alınmış ve incelenmiştir. Daha sonra müvekkilemiz .......ndan almış olduğu ....... tarihli patoloji raporunu .......'ya götürmüştür. ......., .......ndan verilen patoloji raporunu incelemiş ve müvekkilemize meme kanseri teşhisi koymuş ve hastalığın ilerlemiş olduğu gerekçesiyle ameliyat olması gerektiğini söylemiştir.

3-Bunun üzerine yine aynı doktor tarafından ....... tarihinde yapılan ameliyatla müvekkilemizin göğsü alınmıştır. Ameliyattan sonra müvekkilemizin alınan göğsü ../../.... tarihinde yeniden ...... Labaratuvarında incelenmiş ve ../../.... tarihinde patoloji raporu verilmiştir. Bu raporu da inceleyen davalı Dr.......... kanser teşhisinin doğru olduğunu söyleyerek müvekkilemizi radyoterapi tedavisi için ....... Eğitim Hastanesi Onkoloji ve Nükleer Tıp Merkezine sevk etmiştir.

4-......... Hastanesinde müvekkilemizin tedavisine başlanmadan önce müvekkilemize yeni testler yapılması gerektiği ve bunun içinde .......'te kendisinden alınan materyalleri getirmesi gerektiği söylenmiştir. Bunun üzerine ........ Laboratuarından alınana materyaller incelenmek üzere ......... Hastanesine götürülmüş ve Hastane Labaratuvarında incelenmiştir.

5-Muayene ve test sonuçları neticesi ....... Hastanesi Onkoloji Kliniği Doktoru müvekkilemize kanser olmadığını beyan etmiştir. Kanser olmadığını ve yanlış teşhis sonucu göğsünün alındığını öğrenen müvekkilemiz büyük bir şok yaşayarak mağduriyetinin farkına varmıştır.

6-Müvekkilemiz bu gelişmeler neticesinde hem bedensel hem de ruhsal anlamda büyük bir çöküş yaşamıştır. Eşi ve çocukları da bu olayın sonucu olumsuz etkilenmişler, aile olarak üzüntü ve huzursuzluk yaşamışlardır. Müvekkilemiz henüz 41 yaşında olup ileride yaşayacağı hayatında gereksiz yere alınan göğsünün acı ve elemini yaşayacağı, eksikliğini hissedeceği açıkça ortadadır.

7-Ayrıca müvekkilemiz hastane ilaç yol gibi çeşitli masraflar yapmasıyla maddi anlamda da kayıpları olmuştur. Müvekkilemiz gereksiz olarak alınan göğsünün yerine hiç olmazsa estetik olarak görünümünü düzeltmek amacıyla protez göğüs yaptırmak ihtiyacını duymaktadır. Bunun maddi yükünü müvekkilemizin karşılaması mümkün değildir. Bu nedenle maddi tazminat talep etme zorunluluğumuz doğmuştur.

8-Bu gelişmelerin sorumluluğu iki defa art arda hatalı rapor veren ...... Laboratuarı ve bu laboratuarın verdiği ilk rapor üzerine hiçbir yeni tetkik ve teste gerek duymadan ameliyatı yapan müvekkilemizle arasında vekalet ilişkisi bulunan ve bu ilişkiyi kötüye kullanan doktor ve doktorun bağlı olduğu ...... Genel Müdürlüğüdür.

9-Yukarıda bahsedilen sebepler ve gelişmeler ışığında müvekkilemizin mağduriyetinin azda olsa giderilmesi bakımından Mahkemenize başvurmak zorunluluğu doğmuştur.

YASAL NEDENLER : BK., HUMK., İlgili Mevzuat

KANITLAR : Patoloji Raporları, Hastane Kayıtları, Yasal ve Takdiri Diğer Kanıtlar vs.

http://www.bayramarslan.av.tr/dilekce-oernekleri/211-maddi-ve-manevi-tazminat.html