problemy uzaleŻnienia od substancji naturalnych i syntetycznych iwona drożdż

PROBLEMY UZALEŻNIENIA PROBLEMY UZALEŻNIENIA OD SUBSTANCJI OD SUBSTANCJI NATURALNYCH I NATURALNYCH I

SYNTETYCZNYCHSYNTETYCZNYCH

Iwona Drożdż Iwona Drożdż

WYKŁAD 1

RYS HISTORYCZNY SUBSTANCJI

PSYCHOAKTYWNYCH

SUBSTANCJE UZALEŻNIAJĄCE W SUBSTANCJE UZALEŻNIAJĄCE W PRZESZŁOŚCIPRZESZŁOŚCI

- substancje wpływające na nastrój i procesy myślowe znane są ludzkości od zarania dziejów

- obecne w każdej kulturze

- substancje kultowe, używane w obrządkach religijnych, leki

NARKOTYKI STAREGO NARKOTYKI STAREGO ŚWIATAŚWIATA

NARKOTYKI STAREGO ŚWIATANARKOTYKI STAREGO ŚWIATA

WYWAR Z MUCHOMORA WYWAR Z MUCHOMORA CZERWONEGO (CZERWONEGO (Amanita muscariaAmanita muscaria))

- stosowany w neolicie (10 tys. lat temu)- ornamenty na naczyniach – blaszki grzyba- wywar podstawą napojów rytualnych kultur Wschodu: hinduskiej somy i zoroastrańskiej haomy- halucynogeny bufoteina i muscymol- używany jedynie w obrządkach religijnych, obłożony tabu


OPIUMOPIUM

- substancja psychotropowa – morfina- mleczko z niedojrzałych makówek maku Papaver somniferum- używane w celach medycznych oraz rekreacyjnych- Helena trojańska podawała biesiadnikom nepenthes, którym wg opisu Homera, było opium

PAPAVER SOMNIFERUMPAPAVER SOMNIFERUM

NARKOTYKI STAREGO ŚWIATANARKOTYKI STAREGO ŚWIATAPREPARATY Z KONOPII INDYJSKICH (PREPARATY Z KONOPII INDYJSKICH (Cannabis sativaCannabis sativa))

- roślina o bardzo szerokim zasięgu geograficznym- haszysz – produkowany z ekstraktu żywicznego (zmiażdżone łodygi)- marihuana – wysuszone kwiaty konopii- substancje psychoaktywne – grupa kannabinoidów (w tym tetrahydrokannabinol THC)- haszysz znany 5 tys. lat temu, Chiny, Azja Środkowa, kraje islamskie (dozwolone zamiast alkoholu)

CANNABIS SATIVACANNABIS SATIVA

HASZYSZ

MARIHUANA

http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Hashish.jpg

http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:DEA_mar_loose.jpg


ALKOHOL ALKOHOL

- rozpowszechniony na całym świecie- można go produkować praktycznie z każdego materiału organicznego, ulegającego działaniu drożdży- stosowany rekreacyjnie - do celów religijnych- znany wszystkim kulturom świata oprócz wysp Oceanii i Indian Ameryki Pł.- cele kultowe – starożytna Grecja- rytuały chrześcijańskie (biblijny Noe)


BIELUŃ DZIĘDZIERZAWA (BIELUŃ DZIĘDZIERZAWA (Datura stramoniumDatura stramonium))

- substancje halucynogenne – skopolamina, atropina hioscyjamina- silna trucizna, o nieprzyjemnym działaniu- do celów rytualnych- starożytna grecka Pytia żuła liście bielunia przed wieszczeniem- popularny w Chinach wśród buddystów oraz w Indiach, a także wśród Indian meksykańskich

http://www.atlas-roslin.pl/foto/to-to-bielundziendzierzawa6.htm

NARKOTYKI STAREGO ŚWIATANARKOTYKI STAREGO ŚWIATAIBOGAINA IBOGAINA

- otrzymywana z korzenia Tabernanthe iboga- stosowana w obrządkach synkretycznej religii Bwiti w Środkowej Afryce, w plemieniu Fang- w rytuałach pełnoletniości- własności hamowania chęci zażywania narkotyków

NARKOTYKI NOWEGO NARKOTYKI NOWEGO ŚWIATAŚWIATA

NARKOTYKI NOWEGO ŚWIATANARKOTYKI NOWEGO ŚWIATANIKOTYNANIKOTYNA

- alkaloid obecny w roślinach Nicotiana (tytoń)- Nicotiana tabacum (Ameryka Pd. główne źródło, uprawiana obecnie na całym świecie)- Nicotiana rustica (Ameryka Pł. i zachodnnie Indie)

NARKOTYKI NOWEGO ŚWIATANARKOTYKI NOWEGO ŚWIATANIKOTYNANIKOTYNA

- 12 października 1492 r. tubylcy z San Salvador ofiarowali liście tytoniu Kolumbowi- stosowany przez Indian w celach medycznych i do różnych ceremonii - w XVI w Europie uważany za roślinę leczniczą - panaceum (Katarzyna Medycejska palenie tytoniu uważała za lekarstwo na migreny)- aktywny składnik tytoniu wyizolowano w 1828 r.- nikotyna stanowi 2-7% suchej masy liścia

NARKOTYKI NOWEGO ŚWIATANARKOTYKI NOWEGO ŚWIATA

- uprawa i handel tytoniem w Europie była kontrolowana przez królów i przynosiła im dochody (Anglia)- początkowo tytoń był dostępny wyższym klasom społecznym i tylko na receptę (Bawaria)- w XVIII w popularne było zażywanie tabaki (sproszkowany materiał roślinny) (wąchająca Karolinka, snuffy Charlotte, Napoleon zużywał 7 funtów tabaki miesięcznie)- w USA powszechnie żuto prymkę (liście tytoniu)


- cygara, fajki i nowoczesne papierosy wprowadzone w XIX w- pod koniec lat 50-tych XIX w angielski kupiec Philip Morris założył pierwszą fabrykę ręcznie wyrabianych papierosów- od połowy lat 80-tych XX w obserwuje się wolny powrót do zażywania tabaki i żucia liści

NARKOTYKI NOWEGO ŚWIATANARKOTYKI NOWEGO ŚWIATAKOKAINAKOKAINA

- alkaloid z liści krzewu Erythroxylon coca- występuje w Peru, Boliwii i Ekwadorze- liście koki, zmieszane z wapnem lub popiołem roślinnym żuli górale andyjscy - cel rekreacyjny oraz pomoc w przetrwaniu na dużych wysokościach w czasie ciężkiej pracy

NARKOTYKI NOWEGO ŚWIATANARKOTYKI NOWEGO ŚWIATA- kokaina w XIX w stała się modna używką w Europie i Ameryce- Freud zalecał jej użycie twierdząc, że nie uzależnia- składnik wielu „cudownych eliksirów”- Vin Mariani – opatentowany przez korsykańskiego aptekarza Angelo Mariani ekstrakt z liści koki w winie- wino to poprawiało nastrój, było smaczne, stosowane na wszystkie dolegliwości (depresje, bóle gardła, zaburzenia gastryczne)- Mariani został uhonorowany przez Leona XIII specjalnym orderem za zasługi dla ludzkości - w USA bezalkoholowa wersja tego wina, opracowana przez Johna Pembertona Coca Cola (wino zastąpiono ekstraktem z orzeszków kola, a kokainę kofeiną)

WINO MARIANI I COCA COLAWINO MARIANI I COCA COLA

NARKOTYKI NOWEGO ŚWIATANARKOTYKI NOWEGO ŚWIATAOLOLIUQUIOLOLIUQUI

- nasienie wilca Rivea corymbosa lub Ipomoea tricolor- substancja psychodeliczna- opisana przez misjonarzy hiszpańskich w Meksyku- składniki aktywne kwas D-lizergowy i D-izolizergowy- powodowała wizje i przeżycia mistyczne


YOPO (PARICA, COHOBA)YOPO (PARICA, COHOBA)

- halucynogen z nasion drzewa Piptadenia peregrina- składniki czynne to N,N-dwumetylotryptamina i bufoteina- stosowane w inhalacjach przez podwójną rurkę co opisał Kolumb- stosowane do dziś

N,N-dwumetylotryptaminaw liściach tabaki i liściach pietruszki

NARKOTYKI NOWEGO ŚWIATANARKOTYKI NOWEGO ŚWIATAAYAHUASCA (CAAPI, YAJE)AYAHUASCA (CAAPI, YAJE)

- napój produkowany z kory lian Banisteriopsis caapi i Banisteriopsis inebrians- używany w dorzeczu Amazonki- wg Indian ma właściwości lecznicze i daje dar jasnowidzenia- stosowany przez kapłanów starożytnych Inków- substancja psychoaktywna to harmina


NAPAR Z MIMOZYNAPAR Z MIMOZY

- halucynogen otrzymywany z Mimosa hostilis- spożywali go wojownicy przed walką- służy do obrzędów ajuca wśród wyznawców kultu Jurema w Brazylii


HALUCYNOGENY Z GRZYBÓWHALUCYNOGENY Z GRZYBÓW

- Psilocibe mexicana i Stropharia cubensis- zawierają aktywne psylocybinę (pochodna tryptaminy) psylocynę- grzyby były przedmiotem kultu Majów- u Asteków zwane były bożym ciałem

NARKOTYKI NOWEGO ŚWIATANARKOTYKI NOWEGO ŚWIATAPEYOTEPEYOTE

- działanie psychoaktywne wykazują wysuszone szczytowe pędy kaktusa Lophophora williamsi- substancja czynna meskalina- Indianie Amerykańscy byli prześladowani z powodu stosowania peyote- założyli Narodowy Kościół Amerykański (1918 r.) w obrządkach którego obecna jest meskalina nie odnotowano też niekorzystnego jej wpływu

NARKOTYKI SYNTETYCZNENARKOTYKI SYNTETYCZNE


BARBITURANYBARBITURANY

- syntetyczne związki stosowane jako leki nasenne i przeciwpadaczkowe- charakteryzują się wysokim potencjałem uzależniającym- fenobarbital (Luminal – stosowany do dzisiaj), cyklobarbital (Fanodorm)

Kwas barbiturowy


BENZODIAZEPINYBENZODIAZEPINY

- zsyntetyzowane w 30-tych latach XX w przez Leo Sternbacha na UJ- okazały się substancjami silnie uzależniającymi- stosowane jako leki przeciwdepresyjne, przeciwlękowe, uspokajające oraz przeciwdrgawkowe- diazepam (Relanium, Valium), klonazepam (Clonazepamum) -

podstawowy wzór benzodiazepin

NARKOTYKI SYNTETYCZNENARKOTYKI SYNTETYCZNEAMFETAMINAAMFETAMINA

- zsyntetyzowana jako lek przeciwko astmie (wcześniej stosowano efedrynę z krzewu Ephedra vulgaris, który jest rzadki i drogi- szeroko stosowana w latach 30-tych XX w- w czasie II wojny światowej dodawano ją do czekolady dla lotników, znosiła senność i zmęczenie, nasilała uwagę (Anglia, Niemcy, Japonia)- tragedia amfetaminowa w powojennej Japonii – 1946-1948 20% uzależnionych młodych Japończyków

NARKOTYKI SYNTETYCZNENARKOTYKI SYNTETYCZNELSDLSD

- dietyloamid kwasu lizergowego- pochodna alkaloidu sporyszu- związek halucynogeny

ZMIANY W STOSOWANIU ZMIANY W STOSOWANIU SUBSTANCJI SUBSTANCJI

PSYCHOAKTYWNYCH PSYCHOAKTYWNYCH W MIARĘ POSTĘPU W MIARĘ POSTĘPU

CYWILIZACJICYWILIZACJI

ZMIANY W STOSOWANIU ZMIANY W STOSOWANIU SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCHSUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH

SPOŁECZEŃSTWA PIERWOTNESPOŁECZEŃSTWA PIERWOTNE

1. środki medyczne, cele religijne, militarne lub rekreacyjne

2. stosowane w ściśle określonych warunkach i w zrytualizowany sposób

3. pod silną kontrolą duchownych grup

4. poza ceremoniami – tabu

5. substancje nie uzależniały i nie działały szkodliwie


6. proces przyswojenia – akulturacji (opium niebezpieczne w Anglii, ale nie w Indiach, peyote nie szkodliwe dla wiernych Narodowego Kościoła Amerykańskiego)

7. mała moc – pochodzenie naturalne, materiał roślinny świeży, suszony lub niezbyt stężone roztwory


WSPÓŁCZEŚNIEWSPÓŁCZEŚNIE

1. cele rekreacyjne, wywołanie przyjemności

2. przyjmowanie w sposób niekontrolowany

3. skuteczne metody oczyszczania produktów naturalnych - stosowanie stężonych substancji aktywnych - skrócony czas penetracji substancji do mózgu - szybsze i silniejsze działanie związku - wzrost potencjału uzależniającego


Substancja Dawniej Dziś Alkohol 12-14% 96% (40-45%)Morfina Opium HeroinaKokaina Żute liście koki Wino Mariani, forma

krystaliczna, crack

4. kryminalizacja używania narkotyków - stres u ludzi biorących narkotyki (kara) - stres uwrażliwia na działanie psychostymulanta - zwiększenie potencjału uzależniającego

problemy uzaleŻnienia od substancji naturalnych i syntetycznych iwona drożdż

Documents