priručnik za prevođenje pravnih i drugih akata u … · lica, uglavnom nijesu i pravnici,...

VLADA CRNE GORE MINISTARSTVO VANJSKIH POSLOVA I EVROPSKIH INTEGRACIJA

Priručnik za prevođenje pravnih i drugih akata u procesu evropskih integracija

Podgorica, decembar 2012.

2

SADRŽAJ

I. SPECIFIČNOSTI PREVOĐENJA PRAVNIH AKATA

II. PRAVNI SISTEM CRNE GORE

1. Izvori prava Crne Gore

2. Postupak donošenja zakona

3. Posebna uputstva – struktura pravnih akata

4. Obaveze Crne Gore shodno članu 72 SSP-a

III. PRAVNI SISTEM EVROPSKE UNIJE

1. Izvori prava Evropske unije

2. Postupak donošenja pravnih akata EU

IV. POSEBNA UPUTSTVA ZA PREVOĐENJE AKATA EVROPSKE UNIJE

1. Naziv pravnog akta

2. Preambula

3. Naziv organa koji donosi akt

4. Uvodne izjave

5. Polazne osnove za donošenje akta

6. Donošenje

7. Tekst pravnog akta

8. Način izmjene pravnih akata

9. Pozivanje

10. Nabrajanje i definicije

11. Završne odredbe

12. Datiranje i potpisi

13. Upotreba skraćenica i skraćenih izraza

14. Valuta

15. Latinski izrazi u engleskom jeziku

V. TEHNIČKA I PRAVOPISNA PRAKTIČNA UPUTSTVA

VI. OBRASCI AKATA EVROPSKE UNIJE

VII. OBRASCI PRAVNIH PROPISA CRNE GORE SA PREVODOM

VIII. ENGLISH STYLE GUIDE FOR MONTENEGRIN LEGISLATION

1. Spelling

2. Punctuation

3. Italics

4. Numbers

5. Abbreviations, acronyms and symbols

6. Foreign imports

7. Personal names and titles

8. Gender neutral language

9. Geographical names

10. Scientific names

11. Lists and tables

12. Footnotes and endnotes

13. Diagrams

14. Verbs

3

IX. GLOSAR

1. Pravni termini, izrazi i formulacije

2. Termini vezani za državnu upravu

3. Termini vezani za lokalnu samoupravu

4. Akronimi

5. Institucije Crne Gore

6. Nazivi osnovnih dokumenata Evropske unije

4

I. SPECIFIČNOSTI PREVOĐENJA PRAVNIH PROPISA

Ovaj priručnik namijenjen je prevodiocima i drugim stručnim licima koja se bave prevođenjem pravnih propisa s crnogorskog na engleski jezik i obratno. Budući da prevodioci i druga stručna lica, uglavnom nijesu i pravnici, neophodno je istaći osnovne specifičnosti, po osnovu kojih se pravni propisi razlikuju od drugih tekstova.

Ovo je drugo izdanje priručnika za prevođenje koji je izmijenjen, između ostalog, kao posljedica okončanja višegodišnje ratifikacije Lisabonskog ugovora, koji je stupio na snagu 1. decembra 2010. godine. Lisabonski ugovr sastoji se od Ugovora o Evropskoj uniji, Ugovora o funkcionisanju Evropske unije i Povelje o osnovnim pravima u Evropskoj uniji. Kroz izmjene Ugovora o Evropskoj uniji unaprijeđen je i proces donošenja odluka i institucionalno ustrojstvo Unije, a Ugovor o osnivanju EZ postao je Ugovor o funkcionisanju Evropske unije. U svim pravniim aktima „Unija“ je zamijenila „Zajednice“.

Kako se proces evropskih integracija odvija u dva smjera, nije značajno samo prevesti pravnu tekovinu Evropske unije na crnogorski jezik radi njenog kasnijeg prenošenja u domaće zakonodavstvo, već je izuzetno značajno i prevesti propise Crne Gore na jedan od službenih jezika Evropske unije, najčešće – engleski jezik. U slučaju prevođenja naših propisa na engleski jezik, prevodi neće imati pravno dejstvo za građane Evropske unije, već će služiti kao izvor informacija o crnogorskom pravnom sistemu.

To ne znači, naravno, da ne treba posvetiti najveću moguću pažnju preciznosti prevoda. I u ovom slučaju, kao i u procesu prevođenja pravne tekovine Evropske unije1 na crnogorski jezik, radi se o pravnim tekstovima koji podliježu značajnim ograničenjima zbog specifične terminologije i često komplikovanih struktura i koncepata. Da bi prevodioci mogli na pravi način da se izbore sa tim, neophodno je da poznaju ne samo jezik, već i osnove pravnog sistema Crne Gore, vrste pravnih akata, funkciju nekih njihovih djelova, te da savladaju pravnu terminologiju na crnogorskom i engleskom jeziku. Ovaj priručnik nastao je u pokušaju da im se u tome pomogne.

Prevodioci imaju obavezu da naprave „vjeran“ prevod, ali ne prenoseći svaku riječ izvornog teksta i preslikavajući njegovu sintaksu, tj. stvarajući prevod koji će biti u potpunosti orijentisan ka jeziku izvoru. Fokus je na jeziku cilju i crnogorske propise treba na engleski prevoditi „u duhu“ engleskog jezika. Pri tome je od suštinskog značaja upravo obezbijediti da su prevodi dovoljno transparentni da omogućavaju uvid u specifičnosti crnogorskog sistema, a da su pri tome razumljivi i pitki čitaocima i da ne odaju utisak bukvalnog prevoda.

Možemo reći da je transparentnost od suštinskog značaja pri izboru terminologije. Treba svakako izbjegavati engleske pravne nazive tehničke prirode da se ne bi čitaoci prevoda dovodili u zabludu da kod nas postoje apsolutno isti instituti kao u anglosaksonskom pravu. Na primjer, crnogorski Osnovni sud nikada ne treba prevoditi engleskim terminom Magistrates Court, iako se može reći da se u hijerarhiji sudova ova dva suda nalaze na istom nivou. To bi bilo pogrešno najprije u samom značenju, jer se ova dva suda suštinski razlikuju, a s druge strane moglo bi dovesti čitaoce prevoda do uvjerenja da je naš sistem identičan anglosaksonskom. Zato je bolje odlučiti se za ekvivalent Basic Court, iako takav termin u engleskom jeziku ne postoji, jer on odslikava osobenosti crnogorskog sistema.

S druge strane, premda je neophodno koristiti obrasce za formu pravnih akata koji su ponuđeni u ovom priručniku na nivou sintakse, iako nije preporučljivo rečenice dijeliti u više ili kraće rečenice

1 Lisabonskim ugovorom raniji pojam pravna tekovina Zajednice, odnosno acquis communautaire,

zamijenjen je pojmom pravna tekovina Unije, odnosno acquis.

5

spajati, pravim odabirom sintaksičkih obrazaca može se omogućiti da prevod bude pitak i blizak jeziku cilju.

Neophodno je, zatim, da prevodilac u potpunosti razumije normu napisanu na jeziku izvoru, ali i da ne bude opterećen njenom formom, već da njeno značenje prenese na jezik cilj u formi koja se u jeziku cilju koristi. To zahtijeva poznavanje osnova nomotehnike kako u sistemu jezika izvora tako i u sistemu jezika cilja. Od velike pomoći u razumijevanju i pronalaženju rješenja u ovoj oblasti je upravo poglavlje ovog priručnika koje govori o pravnim normama, njihovoj prirodi i načinu na koji se one najbolje prevode na engleski jezik. Na primjer, za odredbe koje se na crnogorskom jeziku pišu u prezentu a izražavaju imperativ, u engleskom treba koristiti glagol shall koji u tom slučaju izražava upravo imperativ.

Prevodilac je dužan prevoditi i nikako ne smije tumačiti tekst. Zato, ako u tekstu naiđe na nejasnoće ili dvosmislenosti, obaveza mu je da traži službeno tumačenje, a ako takvo tumačenje ne pomogne, nejasnoću tj. dvosmislenost treba sačuvati u prevodu.

Ukoliko se u tekstu nalazi izvorni navod iz nekog drugog već prevedenog pravnog akta, prevodilac treba da iskoristiti već postojeći prevod. Stvaranje baze već prevedenih pravnih akata u tome će mu biti od velike pomoći.

II. PRAVNI SISTEM CRNE GORE

Crnogorski pravni sistem primjer je nacionalnog pravnog sistema koji ima dugu tradiciju razvoja i usaglašavanja sa najboljim međunarodnim principima i standardima, pa otud i evropskim standardima.

Uporedno (komparativno) pravo je još znatno ranije prepoznato kao izvorni metod za uvođenje evropskih standarda, a kao primjer posljednjih godina razvoja korišćeni su zakonski tekstovi starijih država članica, ali i zemalja iz regiona koje su brže napredovale ka tom putu. Samo usklađivanje pravnog sistema sa pravom EU sveobuhvatan je i važan zadatak svih zemalja koje streme članstvu u Evropskoj uniji.

Za Crnu Goru, osnovu usklađivanja zakonodavstva sadrži sam tekst Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju, kroz jasno postavljenu obavezu postepenog usaglašavanja sa pravom Evropske unije, dajući prioritet određenim oblastima unutar SSP. Bitno je istaći da usklađivanje zakonodavstva ne podrazumijeva puko prenošenje odgovarajućih normi prava EU u nacionalni pravni sistem, već i njegovu naknadnu primjenu i efikasno sprovođenje, odnosno primjenu zakona i dugih propisa u praksi.

Ispravan pristup može obezbijediti pozitivne rezultate, naročito na dugoročnom planu, kod ocjene nivoa usklađenosti prava Crne Gore sa pravom Evropske unije. U tom smislu, a za potrebe što kvalitetnijeg prevođenja domaćih propisa, kojim putem će se evropskom partneru na najtransparentniji način pokazati uspješnost preuzimanja evropskih normi u domaće zakonodavstvo, daje se prikaz i pojednostavljeno značenje najkarakterističnijih pravnih akata koji se srijeću u crnogorskom pravnom sistemu.

1. IZVORI PRAVA CRNE GORE

6

1.1. MEĐUNARODNI AKTI

Međunarodni pravni akti sastavni su dio crnogorskog pravnog sistema. Naime, brojni međunarodni ugovori i konvencije kojima je Crna Gora pristupila ili ih preuzela još iz vremena SFRJ, SRJ i naposljetku SCG, imaju udio u uređivanju odnosa, na unutrašnjem i međunarodnom planu. U članu 9 Ustava Crne Gore („Službeni list CG“, broj 01/07) jasno je utvrđen primat međunarodnog prava nad domaćim zakonodavstvom, čime je potvrđena evropska perspektiva crnogorskog društva: „Potvrđeni i objavljeni međunarodni ugovori i opšteprihvaćena pravila međunarodnog prava sastavni su dio unutrašnjeg pravnog poretka, imaju primat nad domaćim zakonodavstvom i neposredno se primjenjuju kada odnose uređuju drukčije od unutrašnjeg zakonodavstva.“

Vrste međunarodnih pravnih akata su:

ENGLESKI CRNOGORSKI

Treaty Ugovor

Agreement Sporazum

Framework Agreement Okvirni sporazum

Convention Konvencija

Charter Povelja

Protocol Protokol

Declaration Deklaracija

Modus vivendi Modus vivendi

Memorandum of Understanding Memorandum o saglasnosti

Exchange of Notes/Letters Razmjena pisama, odnosno nota

Međunarodni ugovori (International Treaties) U svom opštem značenju ugovor je generički pojam za sve vrste samostalnih međunarodnih akata, obavezujućih prema međunarodnom pravu, zaključenih između međunarodnih subjekata u načelu u pisanom obliku, kojim se stvaraju prava i obaveze između stranaka. U svom posebnom značenju ugovor obično označava „značajnije“ međunarodne akte, na primjer ugovore o miru, o granicama, o prijateljstvu, o slobodnoj trgovini i saradnji itd. U međunarodnoj praksi ovaj se naziv sve više zamjenjuje drugim nazivima.

7

Treba naglasiti da svaki međunarodni ugovor, odnosno sporazum koji su ratifikovala, odnosno potvrdila zakonodavna tijela država ugovornica po svojoj pravnoj snazi jeste iznad domaćih zakona i podzakonskih akata2 (član 9 Ustava Crne Gore).

Međunarodni sporazumi (International Agreements) U svom opštem značenju sporazum je generički pojam za sve vrste međunarodnih akata koji ne pripadaju međunarodnim ugovorima, dok u posebnom značenju predstavlja manje formalan akt koji uređuje uže područje od ugovora. Pojam sporazum najčešće se koristi za bilateralne ili ograničene multilateralne ugovore. Posebno se upotrebljava za akte tehničke ili administrativne prirode koje potpisuju Vladini predstavnici ili predstavnici Vladinih institucija, a za koje nije potrebno potvrđivanje od strane Skupštine Crne Gore, npr. sporazumi o privrednoj, naučnoj ili tehničkoj saradnji itd. Takođe, sporazumima se uređuju i finansijski odnosi, kao što su sporazumi o izbjegavanju dvostrukoga oporezivanja, finansijskoj pomoći, itd, a za koje postoji potreba potvrđivanja od strane Skupštine Crne Gore, ukoliko njihovo dejstvo ima finansijski uticaj na Budžet Crne Gore. Većina međunarodnih akata naziva se sporazumom.

Konvencija (Convention) Konvencija je sporazum ili dogovor o modalitetima i pravilima ponašanja, koji se u savremenom značenju odnosi na međudržavne sporazume čiji se efekti odnose na sve zemlje potpisnice. Obično su otvorene cijeloj međunarodnoj zajednici ili većem broju država koje joj pristupaju i najčešće su dogovorene pod okriljem tijela međunarodnih organizacija ili su ih ona i donijela (npr. UN i EU3). Povelja (Charter) Povelja označava posebno formalan i službeni akt kojim se, na primjer, ustanovljava međunarodna organizacija - Povelja Ujedinjenih nacija. Protokol (Protocol) Protokoli su manje formalni akti od ugovora, sporazuma ili konvencija. Kada se međunarodna konferencija završi sporazumom o glavnim pitanjima, protokol često sadrži razne odluke koje nijesu unijete u glavni instrument. U tom slučaju protokol predstavlja diplomatski instrument u kome se registruje sporazum po izvjesnim tačkama određenog pitanja, ali nema naziv ugovora ili konvencije. Dodatno, ovaj pojam pokriva niz međunarodnih akata, kao što su akti koji uređuju tumačenje određenih odredaba koje su uređene ugovorom, koji sadrže formalne odredbe koje nijesu ugrađene u sam ugovor, ali i akti koji rješavaju tehnička ili pitanja sprovođenja odredaba samog ugovora. S obzirom da je protokol sastavni dio ugovora, njegovo potvrđivanje uključuje i potvrđivanje samog protokola. Deklaracija (Declaration) Deklaracija je izjava kojom se u načelu na jasan, javan i nedvosmislen način nešto daje do znanja. Deklaracijom se može dati saopštenje jedne države kojom ona daje objašnjenja ili opravdanja za određene radnje iz prošlosti ili namjere za svoje buduće radnje. Isto tako, deklaracija je uobičajen naziv za kolektivni akt tijela UN koji nema obavezujuću snagu. Konačno, njeno značenje može biti i naziv ugovornih odredaba na osnovu kojih se stranke obavezuju da će se u budućnosti držati izvjesnih pravila ponašanja, npr. Pariska deklaracija iz 1896.

2 Ovo prvenstveno u zavisnosti od ustavnih rješenja država pojedinačno.

3 Evropska povelja o ljudskim pravima iz 2000. godine.

8

Memorandum o saglasnosti (Memorandum of Understanding) Memorandum o saglasnosti predstavlja pismenu izjavu o usmeno postignutom međunarodnom sporazumu, odnosno ispravu o tačnom tekstu postignutog usmenog sporazuma. Često se upotrebljava za utvrđivanje operativnih pravila na osnovu okvirnog međunarodnog sporazuma, ali i za uređenje tehničkih ili usko stručnih pitanja. Razmjena pisama/nota (Exchange of Letters/Notes) U najvećem broju slučajeva nota ima karakter jednostranog saopštenja. Međutim, sve češća je praksa da se sklapanje međunarodnih ugovora vrši putem razmjene nota, jer je to najbrži i najpraktičniji put međunarodnog ugovaranja koji ima isto međunarodno dejstvo kao bilo koji drugi ugovor. Obično država koja prihvata notu ponavlja tekst note države koja je uputila notu, kako bi na taj način potvrdila svoj pristanak.

1.2. PRAVNI AKTI SKUPŠTINE CRNE GORE

U sistemu uređenja vlasti u Crnoj Gori, Skupština je nosilac zakonodavne vlasti. Otuda su značaj, broj i vrsta akata Skupštine Crne Gore veliki, a najvažniji su: Ustav, zakoni, Poslovnik Skupštine, pravilnik, odluka, deklaracije, rezolucije, preporuke, zaključci, autentična tumačenja zakona i priznanja.

CRNOGORSKI ENGLESKI

9

Ustav Constitution

Ustavni zakon za sprovođenje Ustava Constitutional Law on Implementation of the Constitution

Predlog amandmana na Ustav Crne Gore Proposal for Amendments to the Constitution

Predlog ustavnog zakona za sprovođenje amandmana na Ustav Crne Gore

Proposal for the Constitutional Law on Implementation of Amendments to the Constitution

Zakon Law

Nacrt zakona Draft Law

Predlog zakona Proposal for the Law

Zakon o izmjenama i dopunama zakona Law Amending the Law

Zakon o budžetu Budget Law

Zakon o završnom računu budžeta Law on the Execution of the Budget

Poslovnik Rules of Procedure

Odluka Decision

Deklaracija Declaration

Rezolucija Resolution

Preporuka Recommendation

Zaključak Conclusion

Autentično tumačenje (akta koje donosi) Authentic Interpretation

Ustav (Constitution) Ustav je najviši pravni akt kojim se utvrđuje pravno uređenje države Crne Gore. U skladu sa odredbama Ustava Crne Gore, zakon mora biti saglasan sa Ustavom i potvrđenim međunarodnim ugovorima, a drugi propis mora biti saglasan sa Ustavom i zakonom. Amandmani na Ustav Propisana procedura za promjenu Ustava sastoji se od više faza:podnošenja predloga za promjenu Ustava;razmatranja predloga i odlučivanja o predlogu;sačinjavanja i razmatranja nacrta

10

akta o promjeni Ustava;utvrđivanja predloga akta o promjeni Ustava i usvajanja istog potvrde na referendumu. Ustav u članu 155 u stavu 1 uređuje da predlog za promjenu Ustava može podnijeti Predsjednik Crne Gore, Vlada ili najmanje 25 poslanika. Zakon (Law) Zakon je akt s najvišom pravnom snagom nakon Ustava. U skladu sa odredbama Ustava Crne Gore, zakon mora biti saglasan sa Ustavom i potvrđenim međunarodnim ugovorima, a drugi propis mora biti saglasan sa Ustavom i zakonom. Zakon i drugi propis objavljuje se u Službenom listu Crne Gore, prije stupanja na snagu, a stupa na snagu najranije osmog dana od dana objavljivanja. Izuzetno, kada za to postoje razlozi utvrđeni u postupku donošenja (javni interes), zakon i drugi propis može stupiti na snagu najranije danom objavljivanja. Pravo predlaganja zakona Skupštini imaju Vlada i poslanik, kao i najmanje šest hiljada birača, preko poslanika koga ovlaste. Zakon o izmjenama i dopunama zakona (Law Amending the Law…) Zakon o izmjenama i dopunama je zakonski akt čijim se odredbama mijenjaju i dopunjavaju odredbe nekog postojećeg zakona. U smislu prethodnog, kao što je i dato u praktičnim primjerima akata Skupštine, ovakvi zakonski akti mogu se usvojiti i samo u obliku zakona o izmjenama zakona ili zakona o dopunama zakona. Prethodno navedeno za zakon važi i za zakone o izmjenama i dopunama ili navedene varijaciije. Zakon o budžetu (Budget Law) Državni budžet je akt kojim se procjenjuju primici i izdaci države za jednu godinu, u skladu sa zakonom koji donosi Skupština (Zakon o budžetu Crne Gore). Budžet se donosi za fiskalnu godinu, važi u godini za koju je donesen i njime se detaljno, u odgovarajućim iznosima, utvrđuju primici budžeta po izvorima i vrstama, kao i izdaci po osnovnim namjenama. Zakon završnom računu budžeta (Law on the Execution of the Budget) Zakon o završnom računu budžeta je akt kojim Skupština za svaku budžetsku godinu utvrđuje ukupno ostvarene prihode, rashode i izdatke i finansijski rezultat budžeta (budžetski deficit ili suficit). Poslovnik (Rules of Procedures) Poslovnik je akt kojim se uređuju organizacija, način rada i odlučivanja Skupštine Crne Gore. Preciznije, njime se uređuju prava i dužnosti poslanika, postupci u Skupštini, odnos Skupštine i drugih državnih organa, saradnja Skupštine sa parlamentima drugih država, kao i sva druga pitanja koja su od značaja za rad i ostvarivanje funkcija Skupštine. Odluka (Decision) Odluka se donosi kao akt uređivanja unutrašnje organizacije i načina rada Skupštine Crne Gore. Odlukom se odlučuje o izboru, odnosno imenovanju, razrješenju i opozivu, o imenovanju lica u određena tijela, o potvrdi akata o osnivanju ili organizaciji određenih institucija, ili davanju saglasnosti na takve akte kad je to određeno zakonom.

11

Deklaracija (Declaration) Deklaracija je akt kojim se izražava opšti stav Skupštine Crne Gore od važnosti za državu i društvo u cjelini, kao i kod pitanja unutrašnje i vanjske politike. Rezolucija (Resolution) Rezolucija je akt kojim Skupština Crne Gore ukazuje na stanje i probleme u određenom području i mjere koje bi trebalo preduzeti. Preporuka (Recommendation) Preporuka je akt kojim se ukazuje na podnešene predstavke i pritužbe o nepravilnostima u radu tijela koja imaju javna ovlašćenja, sa predlogom za njihovo razrješenje. Zaključak (Conclusion) Zaključak je akt kojim Skupština Crne Gore zauzima stav o određenim događajima i pojavama. Na osnovu ocjene stanja u određenoj oblasti zaključkom se zauzima stav, izražava mišljenje ili utvrđuju obaveze Vlade Crne Gore, ministarstava i drugih tijela državne uprave. Radna tijela Skupštine Crne Gore takođe mogu, u okviru svog djelokruga rada, donositi zaključke kojima zauzimaju stav, izražavaju mišljenja i podnose predloge. Zaključke koje donose radna tijela potpisuje predsjednik tijela koje ih je donijelo. Autentično tumačenje (Authentic Interpretation) Autentično tumačenje zakona daje Skupština Crne Gore na osnovu predloga koji sadrži odredbe za koje se predlaže davanje autentičnog tumačenja, ali i razloge zbog kojih se tumačenje predlaže. Predsjednik Skupštine dostavlja predlog za davanje autentičnog tumačenja poslanicima i Odboru za ustavna pitanja i zakonodavstvo koji, ako ocijeni da je potrebno, utvrđuje predlog autentičnog tumačenja i dostavlja ga Skupštini na razmatranje.

1.3. AKTI VLADE CRNE GORE

U sistemu uređenja vlasti u Crnoj Gori, Vlada je nosilac izvršne vlasti. U skladu sa Ustavom, Vlada utvrđuje nacrte i predloge zakona, i donosi uredbe, odluke, rješenja, zaključke i druge akte u skladu sa zakonom, zatim poslovnik i godišnji program rada, druge programe, ocjene i stavove o određenim pitanjima. Ipak, za potrebe informisanja prevodilaca obradićemo samo pojedine.

CRNOGORSKI ENGLESKI

Uredba Decree

Odluka Decision

Poslovnik Rules of Procedure

Pravilnik Rulebook

Rješenje Decision4


4 ! ali Rješenje suda = Ruling (ponekad Order).

12

Kao što smo već naveli, zakon je akt s najvišom pravnom snagom i mora biti saglasan sa Ustavom i potvrđenim međunarodnim ugovorima. Procedura usvajanja zakona podrazumijeva više aktivnosti institucija sistema, počev od obrađivača zakona (ministarstvo, poslanik ili 6000 građana posredstvom ovlašćenog poslanika), međuresorske konsultacije, pribavljanje odgovarajućih mišljenja od nadležnih organa, razmatranja na nadležnim sjednicama Komisija Vlade, do konačnog teksta predloga zakona (proposal for the Law), koji razmatra i utvrđuje Vlada. U nastavku, utvrđen predlog zakona dalje se upućuje u skupštinsku proceduru, koja podrazumijeva prvo, drugo i treće čitanje, razmatranje na nadležnim odborima i konačno usvajanje od strane Skuštine Crne Gore.5 Uredba (Decree) Uredba je pravni akt Vlade i u hijerarhiji pravnih propisa predstavlja najviši podzakonski akt nakon zakona. Uredbe se objavljuju u Službenom listu Crne Gore i stupaju na snagu najranije osmog dana od dana objavljivanja. Izuzetno, kada za to postoje razlozi utvrđeni u postupku donošenja, uredba može stupiti na snagu najranije danom objavljivanja. Treba istaći da, u skladu sa Ustavom, Vlada može - za vrijeme ratnog ili vanrednog stanja, ako Skupština nije u mogućnosti da se sastane - donositi uredbe sa zakonskom snagom, i dužna je da ih podnese Skupštini na potvrđivanje čim ona bude u mogućnosti da se sastane. Poslovnik (Rules of Procedure) Poslovnik je akt Vlade kojim se bliže uređuju organizacija, način rada i odlučivanja Vlade Crne Gore, način rada njenih komisija i druga pitanja od značaja za njen rad. Odluka (Decision) Odluka je akt Vlade kojim se uređuju pojedina pitanja iz nadležnosti Vlade, daje saglasnost, određuju mjere ili potvrđuju akti drugih tijela ili pravnih lica. Odlukom se, na primjer, mogu urediti i određena pitanja koja se odnose na način rada Vlade, koja nijesu uređena Poslovnikom. Odluke koje donosi Vlada potpisuje predsjednik, odnosno potpredsjednik Vlade. Rješenje (Decision)6 Rješenje je akt koji Vlada donosi kada rješava pitanja iz svoje nadležnosti u skladu sa zakonom. Na primjer, Vlada donosi rješenja u upravnom postupku iz svoje nadležnosti, kao i u oblasti administrativnih pitanja, kojima odlučuje o imenovanjima i razrješenjima, postavljenjima, obrazovanju i sastavu raznih radnih tijela, drugim pojedinačnim stvarima i sl. Zaključak (Conclusion) Zaključak je akt Vlade kojim se uređuju pojedina pitanja iz njene nadležnosti. Zaključkom se mogu utvrditi poslovi stalnih radnih tijela Vlade (komisija), utvrditi smjernice za pripremu programa rada Vlade ili utvrditi određene pozicije o sprovođenju određene politike Vlade. Zaključak koji donosi Vlada potpisuje predsjednik, odnosno potpredsjednik Vlade.

1.4. AKTI MINISTARSTAVA

Ministarstva donose pravilnike, naredbe i uputstva. Zajednička karakteristika tih akata je da se njima ne mogu ustanovljavati prava i obaveze za fizička i pravna lica. Kao i ostali pravni akti, tako se i pravilnici, naredbe i uputstva objavljuju u Službenom listu Crne Gore i stupaju na snagu najranije osmog dana od dana objavljivanja. Izuzetno, kada za to postoje razlozi utvrđeni u

5 Detaljan šematski prikaz procedure dat je u tabeli 1, str. 12.

6 ! ali Rjesenje suda = Ruling (ponekad Order).

13

postupku donošenja, pravilnici, naredbe i uputstva mogu stupiti na snagu najranije danom objavljivanja.

CRNOGORSKI ENGLESKI

Pravilnik Rulebook

Naredba Order

Uputstvo Instructions

Pravilnik (Rulebook) Pravilnik je akt kojim se detaljnije razrađuju pojedine odredbe zakona i drugih propisa. Ministarstva donose pravilnike kad su na osnovu zakona za to ovlašćena i uvijek u granicama ovlašćenja sadržanih u tom zakonu. Pravilnikom se ne mogu ustanovljavati prava i obaveze za fizička i pravna lica. Naredba (Order) Naredba je akt ministarstva kojim se naređuje ili zabranjuje postupanje u određenoj situaciji koja ima opšti značaj. Uputstvo (Instructions) Uputstvom se propisuje način rada i vršenja poslova organa uprave, lokalne samouprave i drugih pravnih lica u vršenju prenijetih, odnosno povjerenih poslova.

1.5. NEKI AKTI SUDSKE VLASTI

CRNOGORSKI ENGLESKI

Presuda Judgment

Rješenje Ruling (ponekad Order)


Presuda je pojedinačni akt suda. Rješenje je pojedinačni akt suda i upravnih organa. Zaključak je pojedinačni akt suda.

2. POSTUPAK DONOŠENJA ZAKONA Sam postupak donošenja zakona (priprema, predlaganje, usvajanje i objavljivanje) u Crnoj Gori uređen je odredbama više pravnih akata, od onih sa najvišom pravnom snagom (Ustav Crne Gore), preko onih koji bliže uređuju organizaciju, način rada i odlučivanja Vlade Crne Gore, odnosno Skupštine Crne Gore (odgovarajući poslovnici), do onih koji bliže uređuju način objavljivanja zakona (Zakon o objavljivanju propisa i drugih akata).

14

Zvanični predlagači zakona su Vlada CG, poslanik Skuštine CG ili najmanje 6.000 birača koji ovo pravo ostvaruju preko poslanika koga ovlaste. Budući da je u najvećem broju slučajeva Vlada CG predlagač zakona, slijedi kratak presjek i šematski prikaz postupka donošenja zakona. Rad na zakonu počinje donošenjem godišnjeg programa rada Vlade, kojim se utvrđuju osnovni zadaci, nosioci tih zadataka, rokovi i način njihovog izvršavanja, a samim tim preciznije uređuje i zakonodavni dio programa rada Vlade7. Ministarstvo, odnosno obrađivač u čijoj nadležnosti je priprema predloga zakona, uz prethodno pribavljeno mišljenje nadležnih organa mišljenje Sekretarijata za zakonodavstvo o usklađenosti predloga akta s Ustavom i pravnim sistemom Crne Gore; izjavu o usklađenosti predloga akta s odgovarajućim propisima Evropske unije, s pratećom tabelom usklađenosti, sačinjenu u skladu s Uputstvom Ministarstva vanjskih poslova i evropskih integracija i potvrđenu od strane tog ministarstva; obrazac procjene uticaja propisa (RIA), sačinjen u skladu s aktom Ministarstva finansija, kao i mišljenje Ministarstva finansija o stavu predlagača da nije potrebno vršiti procjenu uticaja odnosno da li je procjena uticaja koju je sproveo predlagač adekvatna i mišljenje Ministarstva vanjskih poslova i evropskih integracija za predlog zakona o potvrđivanju međunarodnog ugovora, na predlog osnove za zaključenje međunarodnog ugovora. Uz predlog zakona, drugog propisa ili opšteg akta predlagač je dužan da dostavi navedena mišljenja nadležnih organa, kao i izvještaj o obavljenim međuresorskim konsultacijama, koji sadrži stavove, predloge i mišljenja iznijeta u konsultacijama, osim u slučaju ako su te konsultacije obavljene tokom javne rasprave, što se posebno konstatuje u izvještaju o javnoj raspravi. Zatim uz predlog zakona predlagač je dužan da dostavi analizu stanja, pojava i problema u oblasti koja se tim zakonom uređuje; zatim predlog komunikacionih teza i propise Evropske unije i potvrđene međunarodne ugovore s kojima je taj akt usaglašen. U pripremi zakona vrlo često se sprovodi postupak javne rasprave u skladu sa Uredbom o postupku i načinu sprovođenja javne rasprave u pripremi zakona („Sl. list CG”, br. 12/2012). Javna rasprava podrazumijeva konsultovanje organa, organizacija, udruženja i pojedinaca, tzv. zainteresovane javnosti u početnoj fazi pripreme zakona i raspravu o tekstu zakona. Ona je jako važna u samom procesu priprema zakona jer se njome obezbjeđuje: informisanje najšire javnosti o planiranim aktivnostima na pripremi zakona; potpunija razmjena informacija između ministarstava i zainteresovane javnosti; učestvovanje zainteresovane javnosti u pripremi zakona; otklanjanje negativnih posljedica u primjeni zakona i kvalitetnije definisanje javnih politika i unapređivanje kvaliteta zakona. Postoje dva „izuzetka“ od ove uobičajene procedure - u dijelu postupka i forme utvrđivanja teksta zakona i forme podnošenja Skupštini - koje je vrijedno istaći.

a) U slučaju kada Vlada ocijeni da je u postupku donošenja pojedinih zakona ili drugih akata potrebno obaviti javnu raspravu, ona će utvrditi nacrt zakona, program rasprave, organ koji je sprovodi i rokove za njeno održavanje koji ne mogu biti kraći od 15 dana.

b) Zakon kojim se uređuju pitanja od naročitog značaja (npr. za građane, privredna društva i druge subjekte) Vlada može podnijeti Skupštini u formi nacrta, a ne predloga.

Imajući u vidu obaveze koje proizilaze iz Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju Crne Gore u EU, važno je još jednom istaći da je obrađivač propisa dužan da pribavi mišljenјe Ministarstva vanjskih poslova i

7 Program obuhvata obaveze zasnovane na NPI kao strateškom dokumentu za proces evropskih integracija, godišnjim izvještajima

Evropske komisije o napretku Crne Gore, drugim strateškim dokumentima i usvojenim zakonima, članstvu u međunarodnim organizacijama, ratifikovanim konvencijama i sl.

15

evropskih integracija, kao organa nadležnog za potvrđivanje obrasca izjave i tabele usklađenosti sa pravnom tekovinom Evropske unije. Obrađivač je dužan da popuni obrazac Izjave i tabelu usklađenosti, , nakon čega slijedi provjera stepena uskladđenosti tog akta s relevantnim propisima EU. Na ovaj način omogućava se detaljan prikaz usklađenosti nacionalnog propis s pravnom tekovinom EU.

PROGRAM RADA VLADE / NPI

Sekretarijat za zakonodavstvo – o usklađenosti predloga zakona

sa Ustavom i pravnim sistemom CG

Ministarstvo vanjskih poslova i evropskih integracija

o usklađenosti predloga zakona sa odgovarajućim propisima EU

Ministarstvo pravde – za zakone kojima se uređuje

postupak pred sudovima, sankcije poseban upravni i prekršajni

postupak

MUP – za zakone kojima se uređuje

postupak pred državnim organima, sistem državnih organa i lokalne

samouprave

Ministarstvo finansija –

- procjena fiskalnog uticaja

- analiza biznis barijera

Ministarstvo (obrađivač)

priprema predlog zakona

Ministarstvo

pribavlja mišljenje na predlog zakona

Nadležna komisija predlaže Vladi usvajanje predloga zakona

Obrađivač podnosi predlog Generalnom sekretarijatu Vlade CG

Vlada utvrđuje predlog zakona

Vlada podnosi Skupštini predlog zakona

Predlog zakona se razmatra u načelu (drugo čitanje) i u

pojedinostima (treće čitanje)

Skupština usvaja zakon

Predlog zakona i amandmani se razmatraju na odborima (prvo čitanje)

Predsjednik CG proglašava zakon Zakon se objavljuje u Sl. list CG

JAVNA RASPRAVA NACRT ZAKONA

/prethodni postupak za sistemske zakone/

Poslanik ili 6000 birača preko poslanika (predlagači zakona)

16

GOVERNMENT AGENDA/NPI

Ministry (drafting authority) prepares proposal for a law

Drafting authority submits proposal for a law to the General Secretariat of

the Government of Montenegro

Proposal for a law is discussed in general (second reading) and in

detail (third reading)

The Government submits proposal for a law to the

Parliament

The Government adopts proposal

for a law

The Parliament adopts a Law

The President of Montenegro

promulgates the Law

Ministry requests opinion on proposal for a law

Secretariat for Legislation – on compliance of the proposed law

with the Constitution and legal system of Montenegro

Ministry of Foreign Affairs and European Integration

on compliance of the proposed law with relevant EU law

Ministry of Justice – for laws regulating procedure before

the courts, sanctions, and administrative and misdemeanour

procedures

Ministry of Interior – for laws regulating procedure before

state bodies, system of state bodies

and local self-government

Ministry of Finance – - fiscal impact assessment - bussines barriers analysis

FOR SYSTEMIC LAWS PUBLIC CONSULTATIONS

ON DRAFT LAW

Competent Commission proposes to the

Government to adopt proposal for a law

Proposal for a law and amendments are discussed

within Committees (first

reading)

An MP or 6000 voters through an MP (proposers

of a law)

Publication in the Official

Gazette of Montenegro

17

Tabela 1 – postupak donošenja zakona

3. POSEBNA UPUTSTVA – STRUKTURA PRAVNIH AKATA

3.1. STRUKTURA ZAKONA I GRUPISANJE, ODNOSNO PODJELA ODREDABA ZAKONA

Pri samom pisanju zakona ili dugog propisa polazi se od pitanja koje treba da uredi obrađivač, odnosno pisac zakona. Najvažnija su: odnosi koji se žele urediti (područje primjene zakona); struktura zakona, odnosno funkcionalni djelovi; definicije pojedinih određenja koja će se koristiti u zakonu; osnovni principi, odnosno regulativa; prelazne odredbe i, konačno, stupanje na snagu. Iz prethodnog jasno proizilazi da je pitanje sistematike i strukture jednog zakona, dakle i podjela grupisanja njegovih odredaba, od posebnog značaja, kako iz razloga jasnije preglednosti, odnosno lakše primjene, tako i iz razloga preciznog utvrđivanja osnovnih principa i budućeg tumačenja samog zakona. Za sistematiku, odnosno strukturu zakona ili drugog propisa bitno je da se podjela, a samim tim i grupe njegovih odredaba, prikažu prema sadržini koju relevantne odredbe obuhvataju, omogućavajući da u istoj grupi budu odredbe koje su povezane istom prirodom odnosa koje regulišu. Po pitanju pregleda strukture zakona sa najširom prisutnošću različitih grupacija (djelovi, glave, odsjeci i sl), ipak treba imati na umu da njihova zastupljenost, odnosno primjena zavisi od veličine zakona, odnosno drugog propisa (v. Primjere dalje u tekstu). U tom smislu, dolje prikazani sastav različitih grupacija je najširi primjer koji može biti prisutan kod zakona sa najrazrađenijom strukturom, gdje ipak treba imati na umu da pojedine grupacije neće biti prisutne u onim zakonima, a naročito drugim propisima (podzakonskim aktima) koji imaju manji stepen razrađenosti svoje strukture. Na osnovu prethodno rečenog dajemo prikaz uobičajene strukture jednog zakona i logičnog rasporeda, odnosno grupisanja i podjele njegovih odredaba. Struktura zakona

I. Odluka o proglašenju

II. Naziv zakona

III. Uvodni dio - opšte, odnosno osnovne odredbe (svrha i cilj zakona) - značenje pojedinih izraza

IV. Središnji dio

- materijalno-pravne odredbe - organizacione (institucionalne) odredbe - procesno-pravne odredbe

18

V. Kaznene odredbe

VI. Prelazne i završne odredbe

Prelazne odredbe sadrže: - odredbe o donošenju podzakonskih akata - odredbe o primjeni zakona na već stvorene odnose - druge odredbe od značaja za primjenu zakona

Završne odredbe sadrže: - odredbe o odnosu prema drugim propisima - odredbe o stupanju na snagu - odredbe o početku primjene

Grupisanje i podjela odredaba zakona

Dio (Part)

Glava (Title) Odјeljak (Subtitle)

Odsjek (Section) Poglavlje (Chapter)

Naziv člana (Heading)

Član - Article Stav - Paragraph

Tačka ili alineja - Item or indent

Prilog 8 - Annex

Dodatak ili aneks – Schedule or Appendix

Dio u odredbama prava EU – podstav (subparagraph) Prije nego što se osvrnemo na primjere u kojima su dati tekstovi izabranih propisa koji sadrže pojedine grupacije i djelove odredaba zakona, ukazali bismo na jednu specifičnost EU prava, koja odstupa od djelova odredaba svojstvenih crnogorskom pravnom sistemu. Naime, za razliku od crnogorskih odredaba gdje članovi sadrže stavove, a stavovi mogu sadržati tačke, odnosno alineje, kod sekundarnih izvora prava EU ustaljena je praksa podjele stava (odgovarajućeg člana) i na podstav. Iako će preuzimanje takvog dijela norme EU (podstava) u domaći pravni sistem vjerovatno rezultirati propisivanjem jednog stava u crnogorskom propisu, smatramo korisnim da sugerišemo prevođenje ipak kao u originalu evropskog propisa, dakle: podstav. Dodatno, radi jasnijeg razumijevanja navedene problematike, dajemo i prikaz navedenog slučaja evropskog podstava, na primjeru Direktive o opštoj bezbjednosti proizvoda.

8 Prilog se najčešće javlja kod pravilnika, kao akta ministarstva, u kom smislu određenu normu prati adekvatni program, obrazac ili sl.

koji se daje u prilogu predmetnog pravilnika i čini njegov sastavni dio (v. Primjer 3).

19

DIREKTIVA O OPŠTOJ BEZBJEDNOSTI PROIZVODA

Poglavlje1

Cilj – Područje primjene –Značenje izraza

Član 1

1. Svrha ove direktive je da osigura da su prozvodi koji se plasiraju na tržište

bezbjedni.

2. Ova direktiva pr imjenjuje se na sve proizvode definisane članom 2 tačka a.

Svaka odredba ove direktive primjenjuje se ukoliko ne postoje određene odredbe

sa istim ciljem u pravilima Zajednice koja regulišu bezbjednost predmetnih

proizvoda.

Kada su proizvodi predmet posebnih uslova, vezanih za bezbjednost proizvoda,

koji su nametnuti propisima Zajednice, ova direktiva se primjenjuje samo na one

aspekte i rizike ili kategorije rizika koji nijesu obuhvaćeni ovim uslovima. To znači

da se:

(a) član 2 tač. b i c i čl. 3 i 4 ne primjenjuju na one proizvode čiji su rizici ili

kategorije rizika uređeni posebnim propisom.

(b) čl. 5 do 18 primjenjuju, osim u slučaju posebnih odredaba koje uređuju

aspekte obuhvaćene pomenutim članovima sa istim ciljem.

stav 1/

paragraph 1

stav 2 /

paragraph2

stav 2 podstav 1/

the first

subparagraph of

paragraph 2

20

Primjer 1

ZAKON O OBLIGACIONIM ODNOSIMA

Dio prvi

OPŠTI DIO

Glava I

OSNOVNA NAČELA

Sadržaj zakona

Član 1

.............................................................................................................................................

Glava IV

PRESTANAK OBAVEZA

ODЈELJAK 1

Opšte pravilo

Član 302

............................................................................................................................................. ODЈELJAK 2

Ispunjenje

Odsјek 1

OPŠTA PRAVILA O ISPUNJENJU

I.1 SUBJEKAT ISPUNJENJA OBAVEZE I TROŠKOVI ISPUNJENJA

Ispunjenje od strane dužnika ili trećeg lica

Član 303

(1) Obavezu može da ispuni dužnik ili treće lice. (2) Povjerilac je dužan da primi ispunjenje od svakog lica koje ima neki pravni interes da

obaveza bude ispunjena, čak i kad se dužnik protivi tom ispunjenju. .............................................................................................................................................

Ispunjenje poslovno nesposobnog

Član 304

(1) I poslovno nesposobni dužnik može ispuniti obavezu ako je postojanje obaveze nesumnjivo i ako je dospio rok za njeno ispunjenje.

(2) Ispunjenje se može osporavati ako je poslovno nesposobno lice isplatilo zastarjeli dug ili dug koji potiče iz igre ili opklade.

1 Obratiti pažnju da se rimski brojevi u ovim slučajevima pišu sa tačkom (kako na crnogorskom tako i na engleskom

jeziku)

Dio - Part

Glava - Title

Odјeljak - Subtitle

Odsjek - Section

Naziv člana - Heading

Poglavlje - Chapter

Naziv - title

21

Primjer 2 ZAKON O JAVNIM NABAVKAMA

I. OSNOVNE ODREDBE

Predmet Zakona

Član 1

...............................................................................................................................

..............................

III. POSTUPAK ZA DODJELU UGOVORA O JAVNIM NABAVKAMA

1. Vrste postupaka

Član 18

Postupci za javnu nabavku robe, usluga ili izvođenje radova su: 1) otvoreni postupak javne nabavke; 2) ograničeni postupak javne nabavke; 3) pregovarački postupak javne nabavke; 4) zaključivanje okvirnog sporazuma; 5) neposredno prikupljanje ponuda (šoping metoda); 6) neposredni sporazum. Naručilac za dodjelu javne nabavke, po pravilu, bira otvoreni ili

ograničeni postupak.

Član 24 Naručilac može, izuzetno, ugovor o javnoj nabavci dodijeliti putem

pregovaračkog postupka, uz prethodno objavljivanje poziva za javno nadmetanje, u slučaju:

1) .......; 2) ........; 3) kada se radi o uslugama iz tačke 6 Aneksa I i intelektualnih usluga,

poput usluga koje uključuju projektovanje, ako ....................................; .............................................................................................................................................................

2. Početak postupka

Plan javne nabavke i obezbjeđivanje sredstava za javnu nabavku

Član 27

Naručilac može da započne postupak javne nabavke samo: - ako je javna nabavka, u slučajevima predviđenim ovim zakonom,

utvrđena u planu javnih nabavki naručioca; .............................................................................................................................................................

ANEKS I: Usluge 1. usluge servisiranja i popravke; 2. usluge kopnenog saobraćaja.....

Aneks - Annex

Poglavlje - Chapter

Alineja - indent

Tačka – item

Stav - paragraph

22

3.2. VRSTE PRAVNIH NORMI

Neophodnost ostvarenja različitih ciljeva i vrijednosti u društvu pravnom regulativom uslovila je nastanak raznovrsnih pravnih normi. Te norme razvrstavaju se u određene tipove pravnih normi prema subjektima koji ih stvaraju (državne norme, norme drugih organizacija i norme građana); prema vrstama državnih djelatnosti (legislativa, egzekutiva i sudstvo - zakonodavne norme, norme izvršne i upravne vlasti, sudske norme); prema vrstama društvenih odnosa koje uređuju (ustavne, finansijske, trgovinske, građanske, krivične, upravne i druge norme); prema tome da li su stvorene u bližoj ili daljoj vezi s konkretnom situacijom na koju se odnose (uslovne i bezuslovne pravne norme); da li se odnose na neodređeni broj slučajeva ili na konkretan slučaj (opšte i pojedinačne norme); prema obliku jezičkog formulisanja norme (naređujuće, zabranjujuće, ovlašćujuće i dopuštajuće) i prema stepenu određenosti norme, odnosno obimu slobode koju ostavljaju adresatima čije ponašanje uređuju (norme s neodređenim pojmovima, kategoričke i disjunktivne norme, prinudne i dispozitivne norme). Za pravnu teoriju, poseban značaj ima podjela pravnih normi na uslovne i bezuslovne, opšte i pojedinačne, kategorične i disjunktivne, prinudne i dispozitivne.

3.2.1. USLOVNE I BEZUSLOVNE NORME

Djelotvornost prava pretpostavlja da se pravne norme donose unaprijed i prije nego što je nastala konkretna situacija na koju se odnose. Tvorac pravne norme predviđa da će takva situacija nastati ili da može nastati i unaprijed je uređuje zbog njene važnosti. Ta vrsta pravnih normi naziva se uslovnim pravnim normama. Unaprijed donijeta pravna norma ne može se primijeniti ako ne nastupi situacija koja je predviđena u njoj. Nastupanje takve situacije uslov je za primjenu date norme. Kada nastane određena konkretna situacija, kada se činjenice na koje se norma odnosi već nalaze pred stvaraocem norme, taj stvaralac donosi bezuslovnu normu za tu konkretnu situaciju.

3.2.2. OPŠTE I POJEDINAČNE NORME

Opšte pravne norme odnose se na neodređeni broj slučajeva, odnosno lica koja se nalaze u istoj situaciji ili mogu doći u istu situaciju predviđenu normom. Pojedinačne norme odnose se samo na jedan, tačno određeni slučaj. Tim slučajem može biti obuhvaćeno jedno ili više lica. Presudno za pojedinačnu normu nije koliko je lica obuhvaćeno tom normom, već da se odnosi na jedan određeni slučaj. Obično se opšte norme smatraju uslovnim normama, a pojedinačne bezuslovnim. U opšte pravne norme spadaju i pravna načela (pravni principi). To su osnovna i najapstraktnija pravila određenog pravnog poretka, najviše opšte pravne norme koje izražavaju vrijednosti na kojima je taj pravni poredak utemeljen i čijem ostvarenju teži u realnim društvenim odnosima. Ta pravna načela utvrđuju se, po pravilu, u najvišim pravnim aktima (naročito u ustavu). Naročit značaj imaju načela pravne sigurnosti, pravednosti, zakonitosti, narodne i nacionalne suverenosti, nezavisnosti sudova, autonomije volje i druga pravna načela. Norme se različito jezički formulišu i prema oblicima tih formulacija (upotrijebljenih jezičkih iskaza), dijele se na naređujuće, zabranjujuće, ovlašćujuće i dopuštajuće pravne norme. Naređujuće (preceptivne) norme obavezuju adresate na određeno činjenje ili nečinjenje. Ova vrsta normi javlja se najčešće u upravnom pravu. U našem jeziku se ove norme (commands)

23

izražavaju prezentom, a u engleskom se koristi riječ shall koja na području prava izražava pravni imperativ. Shall se koristi samo u dispoziciji, ali ne i u hipotezi. U novije vrijeme, u EU se pokušava jezik prava učiniti razumljivijim običnom čovjeku, pa se predlaže da se umjesto shall koristi must, ali predlog nije šire prihvaćen.

Primjer:

Visina naknade štete određuje se prema cijenama u vrijeme donošenja sudske odluke, osim slučaja kad zakon određuje nešto drugo.

The amount of compensation shall be determined in accordance with the prices at the time the court decision is rendered, unless otherwise provided by law.

Novčana renta plaća se mjesečno unaprijed.

Annuity payments shall be made monthly in advance.

Glagol must po pravilu se koristi za iskazivanje odredaba kod kojih vršilac radnje nije naveden, niti se iz konteksta može utvrditi, uglavnom u pasivnim rečenicama. Must se takođe koristi u odredbama koje zahtijevaju ispunjavanje ili udovoljavanje nekim uslovima, a subjekt nije živo biće:

Vrijednosni papir mora sadržati sljedeće bitne sastojke:

Securities must fulfil the following essential requirements:

Ispitivanje treba obavljati tako da se u potpunosti poštuje ličnost optuženog.

The interrogation must be conducted with full respect for the personality of the person charged.

Zabranjujuće (prohibitivne) norme usmjerene su na zabranu određenog ponašanja, da se nešto ne čini (nečinjenje, uzdržavanje). Ta zabrana može biti izričita, indirektna i nesankcionisana. Propis koji sadrži pravnu zabranu, ali ne i sankciju u slučaju njene povrede, naziva se „nesavršenim zakonom“ („lex imperfecta“). Za iskazivanje zabrane koristi se negativni imperativ – shall not – ili se negira subjekt, npr. No person shall ... Kad se izričito navodi da je nešto zabranjeno („zabranjuje se“, „zabranjeno je“), prevodi se sa it is prohibited.

Vlasnik stvari ne smije vršiti svoje pravo vlasništva preko granica koje su svim vlasnicima takvih stvari propisane ovim zakonom.

The owner of a thing shall not exercise his right of ownership beyond the limits placed on all owners by this Law.

Niko ne smije ugroziti zdravlje drugih. No person shall endanger the health of others.

Zabranjena je upotreba ličnih podataka suprotna utvrđenoj svrsi njihovog prikupljanja.

It is prohibited to use personal data contrary to the purpose for which they were collected.

Odredba kojom se ukida neko ovlašćenje, dozvola ili pravo takođe predstavlja zabranu koja se često izriče sa „ne može se“ ili „nije dopušteno“, odnosno sa may not u engleskom. Sličnim odredbama izražava se da neki subjekt ili javna vlast nema ovlašćenje, dozvolu ili pravo da nešto čini:

Odricanje ili odustanak od žalbe ne može se opozvati.

The waiver or withdrawal of an appeal may not be revoked.

Ako je materinstvo, odnosno očinstvo utvrđeno odlukom suda, osporavanje nije dozvoljeno.

A court decision establishing maternity or paternity may not be contested.

24

Za negiranje obaveze ispunjavanja ili udovoljavanja u crnogorskom jeziku upotrebljava se „nije potrebno“ ili „ne treba“, a u engleskom need not ili no person must:

Za pravovaljanost ovog sporazuma nije potrebno da bude zaključen u obliku u kojem je sklopljen posao iz kojeg je obaveza nastala.

In order to be valid, this agreement need not be concluded in the same form as the transaction from which the obligation arose.

Ovlašćujuće (permisivne) norme ne sadrže ni naredbu ni zabranu, nego daju ovlašćenje licu ili grupi lica da stvaraju pravne norme ili druge pravne akte (zaključenje ugovora), odnosno da preduzimaju radnje izvršenja. Ako ovlašćena lica ne pristupe upotrebi ovlašćenja koja su im priznata, neće zbog toga trpjeti nikakvu pravnu sankciju. Odredbe o nadležnostima organa svojevrstan su primjer ovlašćujućih normi. Ponekad je teško razlikovati dopuštenje od ovlašćenja, ali to ne stvara problem za prevodioca jer, iako je njihova funkcija različita, u engleskom se pretežno upotrebljava may za izricanje i dopuštenja i ovlašćenja. Dopuštenje se iskazuje sa „može se“, „smije se“ ili „dopušteno je“. U odredbama o postupku „dopušteno je“ znači it is admissible, dok se izrazi it is permitted i it is allowed ne koriste u pravnim propisima u engleskom jeziku. Ovlašćenje se u propisima izražava sa „ovlašćen je“ ili „može se“. Za izricanje ovlašćenja u engleskom jeziku se, osim may, upotrebljava is authorised to, is empowered to, has the power to. Ako je ovlašćenje obavezujuće, odnosno ako traži neku određenu radnju, prevodilac treba da upotrijebi shall.

Dopuštenje

Ugovor, kao i drugi pravni posao, može se zaključiti, odnosno izvršiti i preko zastupnika.

Contracts and other transactions may also be concluded or performed through an agent.

Protiv drugostepene presude o utvrđivanju ili osporavanju materinstva ili očinstva revizija je dopuštena.

Appeal is admissible against the judgment of a court of second instance establishing or contesting maternity or paternity.

Ko ima pravo na zaštitu posjeda, smije svoj posjed zaštititi…

Persons having the right of possession may protect their possession…

Ovlašćenje

Vlada može ... raspustiti Skupštinu (član 92 Ustava CG).

The Government is empowered to dissolve the Parliament.

Zastupnik je ovlašćen da, radi očuvanja prava svog nalogodavca, daje potrebne izjave njegovom saugovaraču.

In the interest of safeguarding the rights of the principal, agents are authorised to make necessary statements to the other party.

Osnovna prava i slobode koje su zajemčene Ustavom Crne Gore iskazuju se u obliku naredbi koje obavezuju državu da obezbijedi zaštitu tih prava i sloboda, npr.: ''Crna Gora jemči i štiti prava i slobode; prava i slobode su nepovrjedive; svako je obavezan da poštuje prava i slobode drugih'' – član 6 Ustava CG; ''Država jemči ravnopravnost žene i muškarca i razvija politiku jednakih mogućnosti'' – član 18 Ustava CG.

25

Najčešće se ova prava određuju putem indikativnog iskaza „imati pravo“, odnosno has the right to: „Svako ljudsko biće ima pravo na život“ - Every human being has the right to life. U drugim pravnim propisima najčešći oblik za određivanje nekih prava je takođe „imati pravo“, dok se u engleskom upotrebljava has the right to, is entitled to, ili čak may.

Povjerilac ima pravo na zatezne kamate, bez obzira na to je li pretrpio kakvu štetu zbog dužnikovog... zakašnjenja.

The creditor is entitled to interest on arrears regardless of whether any damage was suffered due to the delay.

Protiv rješenja vijeća privatni tužilac ima pravo žalbe.

A private plaintiff may appeal the decision of the court chamber. / A private plaintiff has the right to appeal the decision of the court chamber.

Dopuštajuće norme niti naređuju niti zabranjuju određeno ponašanje, a ne daju ni ovlašćenje za stvaranje normi, već dozvoljavaju (dopuštaju) određeno ljudsko ponašanje (u članu 46 stav 1 Ustava Crne Gore propisuje se: „Svakome se jemči pravo na slobodu misli, savjesti i vjeroispovijesti, kao i pravo da promijeni vjeru ili uvjerenje i slobodu da, sam ili u zajednici sa drugima, javno ili privatno, ispoljava vjeru ili uvjerenje molitvom, propovijedima, običajima ili obredom“). Pri tom, moguće je razlikovati dva oblika tog dopuštenja: dopuštenje utemeljeno neposredno na opštem pravnom propisu (na primjer, zakonu), ili zasnovano na aktu nadležne državne službe (kad su ispunjeni uslovi utvrđeni u zakonu). S druge strane, građani su ovlašćeni za vršenje određenih djelatnosti u zakonu, ali vršenju tih djelatnosti ne mogu pristupiti prije dobijanja određene dozvole nadležnog organa (baviti se advokaturom, pružanjem zdravstvenih usluga, uslugama obezbjeđenja itd.). Interpretativne norme, odnosno norme definicije, posjeduju preskriptivnu funkciju jer njima tvorac norme ili stvara nova značenja ili značenja koja prilikom tumačenja i primjene obavezuju formalno-pravno. Pri tome, treba imati na umu da značenje istog termina u različitim pravnim aktima može biti različito, zavisno od definicije propisane datim aktom. Prilikom utvrđivanja značenja termina treba obratiti naročitu pažnju na to da li su značenja data ''primjera radi'', pa se značenje može proširiti i na situacije koje nijesu nabrojane, ili je u pitanju ''taksativno nabrajanje'' kada izvan datih propisanih značenja nije moguće dodavati nova značenja, pa je tumač (primjenjivač) vezan datim značenjima. Danas se za formulisanje definicija sve više upotrebljava prezent i u našem i u engleskom jeziku, npr: „pojmovi u ovome zakonu imaju sljedeće značenje“ i For the purpose of this Law, the following terms mean. Za određivanje pojedinih oznaka nekog pojma ili pojedinih elemenata nekog činjeničnog stanja, odnosno kriterijuma za postojanje nekog stanja, često se u pravnom jeziku upotrebljava „smatrati se“, odnosno is deemed to be. U pravnim propisima indikativni i preskriptivni stavovi prepliću se i međusobno dopunjuju. Tako ima odredaba koje imaju deskriptivnu ili konstativnu funkciju. One uglavnom opisuju neko činjenično stanje ili konstatuju postojanje nekih entiteta kao što su države, upravna tijela itd. Značenje indikativnih stavova iskazuje se pomoću funktora iz glagola biti i njegovih zamjenskih glagola postojati, nalaziti se, imati itd. Dok se prije u takvim odredbama uglavnom upotrebljavao shall u engleskom jeziku, danas se sve više iskazuju u prezentu. Na primjer, odredbe o stvaranju nekog entiteta ili tijela u starijim propisima su se izražavale sa There shall be…, a danas sa There is hereby established … (npr. There is hereby established a corporation. umjesto There shall be a corporation.). Međutim, prevodilac treba da bude oprezan. Na primjer, „Nema smrtne kazne“ prevodi se There shall be no death penalty, jer je to zabrana. Danas je upotreba prezenta široko prihvaćena i za formulisanje odredaba kojima se određuje područje primjene nekog zakona, dakle

26

This Law applies umjesto This Law shall apply:

Crna Gora je nezavisna i suverena država republikanskog oblika vladavine.

Montenegro is an independent and sovereign state with a republican form of government.

Skupština ima 81 poslanika. The Parliament consists of 81 representatives.

Objekt prava svojine je pojedinačno određena stvar.

The object of the right of ownership is an individually identifiable thing.

Na trgovca pojedinca na odgovarajući način primjenjuju se odredbe prvog dijela ovog Zakona.

The provisions of the first part of this Law apply analogously to a sole trader.

4. OBAVEZE CRNE GORE SHODNO ČLANU 72 SSP-a

CRNOGORSKI ENGLESKI

1. Ugovorne strane potvrđuju važnost približavanja važećeg zakonodavstva u Crnoj Gori zakonodavstvu Zajednice, kao i njegovog efikasnog sprovođenja. Crna Gora će nastojati da osigura postepeno usklađivanje svojih važećih zakona i budućeg zakonodavstva s pravnom tekovinom Zajednice. Crna Gora će osigurati pravilno sprovođenje i izvršavanje važećeg i budućeg zakonodavstva. 2. Približavanje će započeti danom potpisivanja ovog sporazuma i postepeno će se proširivati na sve elemente pravne tekovine Zajednice iz ovog sporazuma do kraja prelaznog perioda iz člana 8 ovog sporazuma. 3. Približavanje će se, u ranoj fazi, usredsrijediti na osnovne elemente pravne tekovine koji se odnosi na unutrašnje tržište, uključujući zakonodavstvo u oblasti finansija, pravosuđa, slobode i bezbjednosti, kao i na oblasti trgovine. U kasnijoj fazi, Crna Gora će se usredsrijediti na ostale djelove pravne tekovine.

1. The Parties recognise the importance of the approximation of the existing legislation in Montenegro to that of the Community and of its effective implementation. Montenegro shall endeavour to ensure that its existing laws and future legislation will be gradually made compatible with the Community acquis. Montenegro shall ensure that existing and future legislation will be properly implemented and enforced. 2. This approximation shall start on the date of signing of this Agreement, and shall gradually extend to all the elements of the Community acquis referred to in this Agreement by the end of the transitional period defined in Article 8 of this Agreement. 3. Approximation will, at an early stage, focus on fundamental elements of the Internal Market acquis, including financial sector legislation, Justice, Freedom and Security as well as on trade-related areas. At a further stage, Montenegro shall focus of the remaining parts of the acquis.

4.1. USKLAĐIVANJE ZAKONODAVSTVA Pravo EU predstavlja vrlo specifičan pravni okvir koji se formira na različitim nivoima i konstantno evoluira. S obzirom da je ono posebno i autonomno u odnosu na međunarodno pravo i na pravo država članica, da ima veću pravnu snagu u odnosu na pravo država članica i da je neposredno primjenjivo na cijelom prostoru EU na države članice, na fizička i pravna lica, države članice EU usklađuju, tj. harmonizuju svoje pravo sa pravom EU. Pod pojmom usklađivanje zakonodavstva podrazumijeva se postupak usklađivanja propisa država članica sa pravom EU. U osnivačkim ugovorima postoje različiti termini za izražavanje stepena

27

integracionih procesa: usklađivanje (harmonisation), približavanje (approximation) ili koordinacija (coordination), koji se takođe koriste radi izražavanja cilja odredaba pravne tekovine EU za pojedine oblasti.

Usklađivanje zakonodavstva je, dakle, politika EU koja služi postizanju cilja, odnosno ujednačavanju prava u državama članicama u obimu i u mjeri koji treba da omoguće uspostavljanje i funkcionisanje zajedničkog tržišta. Usklađivanje nije samo prosta formalna procedura, niti je samo sebi cilj. To je instrument za ostvarivanje širokog spektra pravno-tehničkih, ekonomskih i političkih ciljeva. Takođe, usklađivanje nije prosto transponovanje pravnih normi EU u domaće zakonodavstvo. Kvalitet procesa usklađivanja mjeri se i dokazuje primjenom ovih propisa u unutrašnjem pravnom poretku. Zbog toga proces usklađivanja, pored aktivnosti legislativnih organa, podrazumijeva i izgradnju neophodne prateće infrastrukture koju čine profesionalna i djelotvorna javna uprava i nezavisno i nepristrasno pravosuđe.

4.2. PREVOĐENJE PRAVNE TEKOVINE EVROPSKE UNIJE Unutar EU obezbijeđena je jednakost i pravna valjanost svih službenih jezika, a definisana su i pravila njihove upotrebe u institucijama EU. Posljednji član (član 55) Ugovora o EU utvrđuje da su sve jezičke verzije Ugovora jednako autentične u pravnom smislu, dok član 24 Ugovora o funkcionisanju Evropske unije daje pravo građanima da se na službenom jeziku svoje države pismeno obraćaju institucijama ili tijelima Unije i da na istom jeziku dobiju odgovor. Pored toga, na osnovu člana 342 Ugovora o funkcionisanju EU, donesen je poseban pravni akt (službeni broj u EURLex-u 31958R00019), koji se smatra svojevrsnom jezičkom poveljom EU, a kojim je propisana upotreba službenih i radnih jezika institucija EU, kao i obaveza sastavljanja pravnih tekstova na službenim jezicima i njihovo objavljuje u Službenom listu EU10. Prevođenje pravne tekovine EU spada u prevođenje pravnih tekstova i kao takvo mora se povinovati nizu posebnih pravila i ograničenja. Od opštih uputstava za prevođenje pravne tekovine Evropske unije najprije treba naglasiti da se odustalo od pristupa da se pravna sigurnost i preciznost može postići samo doslovnim prevodom izvornog teksta, tj. da proces prevođenja treba da bude orijentisan prema izvornom jeziku. To ipak ne znači da se može prevoditi sasvim slobodno. Kao što je već navedeno u nizu priručnika i uputstava na nivou Evropske unije, pisanje i prevođenje pravnih akata normirano je. Propisana je struktura akata Unije, koja mora biti ista u svakom jeziku, te sintagme i rečenice koje izražavaju određene pravne radnje i koje moraju biti normirane u svim jezicima. Takođe, propisan je i način pisanja mjernih i novčanih jedinica, datuma, vremena, te upotrebe znakova navoda, brojeva i slova u nabrajanju odredaba, način navođenja različitih akata i slično. Ali, koliko god ograničavajuće izgledalo tako detaljno propisivanje svih pomenutih aspekata, ono u velikoj mjeri čini posao prevodioca lakšim, jer je broj situacija u kojima je prevodilac prepušten sam sebi u donošenju važnih prevodilačkih odluka sveden gotovo na minimum. Osim toga, kada se govori o prevođenju tako velikog korpusa tekstova kao što je pravna tekovina Unije, onda je gotovo najzahtjevniji zadatak obezbijediti ujednačenost i dosljednu upotrebu terminologije i strukturu prevedenih

9 EEC Council: Regulation No 1 determining the languages to be used by the European Economic Community, http://eur-

lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31958R0001:EN:NOT . 10

Jezik ima izuzetno važnu ulogu u procesu formiranja i održanja nacionalnog identiteta. Napori na građenju nadnacionalnog evropskog identiteta podrazumijevaju da je višejezičnost demokratska nužnost koja garantuje ravnopravnost svih građana Evropske unije. Evropska svijest o tome da je Evropska unija, ne samo ekonomska već i politička zajednica i zajednica vrijednosti i dalje je vrlo snažna. Sloboda, jednakost i solidarnost osnovne su vrijednosti suživota u društvu. Tolerancija, pravna država i pravda određuju ustrojstvo moderne demokratije koja se doživljava kao vrijednost za sebe, ne samo kao oblik državnog uređenja nego i kao način života. EU je nastala iz želje za „produbljivanjem solidarnosti naroda, uz poštovanje njihove istorije, kulture i njihovih tradicija“. Odluke evropskih institucija utiču na svakodnevni život građana Unije i da bi one imale legitimitet neophodno je da građani aktivno učestvuju u procesima odlučivanja o njima i to bez ikakve jezičke barijere.

http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31958R0001:EN:NOT

http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31958R0001:EN:NOT

28

tekstova. A to se može postići ukoliko se utvrdi što više pravila i pripremi što veći broj glosara, na čije će se korišćenje prevodioci obavezati. Pravna terminologija na nivou Evropske unije veoma je specifična, što ima odraza i na izbor prevodnih ekvivalenata. Naime, da bi se obezbijedilo da se pravni termini Evropske unije ne tumače jednako kao pravni termini iz domaćeg zakonodavstva država članica, svjesno su uloženi napori da se stvore novi termini na nivou Evropske unije, pri čemu su glavni kriterijumi da novi termin bude prevodljiv i transparentan. Još jedan izazov u prevođenju predstavlja učestala upotreba skraćenica. Iako se u dokumentu Manual of Precedents for Acts Established within the Council of the European Union jasno navodi da upotrebu skraćenica treba izbjegavati kad god je moguće, osim u posebnim slučajevima kao što su nabrajanja, tabele, grafikoni i slično, ipak smo svjedoci da se u praksi skraćenice izuzetno često koriste. Ono što za nas predstavlja veći problem od njihove česte upotrebe jeste činjenica da ne postoje pravila koja bi nam pomogla da odlučimo kako da se sa njima nosimo u prevođenju. Naime i u engleskom jeziku, koji smo uzeli kao izvorni, pojavljuju se i koriste akronimi koji nijesu nastali iz punog naziva na engleskom jeziku11. Neophodno je da prevodioci u potpunosti razumiju tekst koji prevode, ali ga oni ne smiju tumačiti u pravnom smislu. Prevodilac treba da izrazi „ono što je u tekstu rečeno“, a ne ono što „misli da bi trebalo biti rečeno“. Ako se jave nejasnoće u izvornom tekstu, prevodioci moraju konsultovati tekst na nekom drugom jeziku Evropske unije, po mogućnosti francuskom, jer je veliki dio pravne tekovine Unije u originalu nastao upravo na francuskom jeziku. Ukoliko i nakon provjere teksta na više jezika nedoumice ostanu neriješene, prevodilac je dužan da na to skrene pažnju. Ovaj priručnik sadrži primjere obrazaca pravnih akata EU sa primjerima odredaba koje su normirane gdje prevodioci treba da koriste tačno definisane formule (npr. prelazne i završne odredbe). Međutim, kada se radi o odredbama koje se tiču predmeta akta, područja primjene, značenja izraza, te prava i obaveza, tada treba prevoditi u duhu crnogorskog jezika, u mjeri u kojoj je to moguće. Sa aspekta forme, potrebno je naglasiti da prevodilac ne smije da mijenja osnovnu strukturu originala: raspored poglavlja, članova, stavova. Čak i kada se pojave duge i nerazumljive rečenice, prevodilac ne bi trebalo da ih dijeli na više cjelina, niti da spaja kraće rečenice u jednu, jer bi se time poremetio broj rečenica, pa bi pozivanje na neku od njih u daljem tekstu bilo pogrešno. Ipak, ako je nužno, a ponekad zaista jeste, može se duža rečenica prekinuti i sljedeća smislena cjelina nastaviti iza tačke i zareza. Shodno proceduri, pravnici će vršiti pravno tehničku redakturu prevedenog teksta i eventualno ukazati na propuste u prevođenju značajne za dalji rad. Samo u ovakvoj interakciji i razmjeni informacija može se ostvariti napredak i olakšati posao prevođenja pravne tekovine EU svima koji u tom procesu učestvuju.

4.3. PREVOĐENJE POMOĆU RAČUNARA Prevođenje je danas, kao i većina djelatnosti, pod snažnim uticajem razvoja teleinformatičkih tehnologija. Time se mijenjaju mjesto i uloga prevođenja i prevodioca u savremenom svijetu. Mijenja se i brzina procesa prevođenja (uvođenjem mašinskog prevođenja), cijena prevođenja kao intelektualne usluge (po jednoj riječi), ali i kvalitet odnosno vrjednovanje prevoda kao proizvoda.

11

Uz to, u našem jeziku postoji niz skraćenica koje su nastale od prevoda punog naziva nekog organa ili dokumenta, kao što su STO – akronim za Svjetsku trgovinsku organizaciju, ili OEBS – za Organizaciju za evropsku bezbjednost i saradnju. Međutim, postoji još veći broj skraćenica koje su nastale od punog naziva na stranom jeziku i kao takve ušle u naš jezik, gdje su se odomaćile.

29

Kao ideja, prevođenje pomoću mašine datira još od 17. vijeka, a postaje realnost tek krajem 20. vijeka. Računarski programi stvaraju nesavršene prevode, zbog toga nijesu podesni za književne prevode, ali jesu za prevođenje tehničkih priručnika, naučne dokumentacije, komercijalnih prospekata, poslovnih pisama, medicinskih izvještaja i slično. Termin „mašinsko prevođenje“ (Machine Translation – MT) odnosi se na kompjuterizovane sisteme odgovorne za stvaranje prevoda sa ili bez čovjekove pomoći. Granica između čovjekovog prevođenja uz pomoć mašine (machine-aided human translation – MAHT) i mašinskog prevođenja uz pomoć čovjeka (human-aided machine translation – HAMT) često je neizvjesna i zato bi termin prevođenje uz pomoć računara mogao da obuhvati oboje. U najširem smislu, mašinsko prevođenje (machine translation, MT): - obezbjeđuje dosljednost u upotrebi terminologije, - eliminiše dosadno i sporo otklanjanje pravopisnih i slučajnih grešaka, - može se lako prilagoditi zahtjevima naručioca različitim stepenima dovršenosti teksta, - veza on-line putem interneta omogućava prevodiocima direktan pristup:

(a) pomoćnim sredstvima i alatima za prevođenje (on-line rječnici), (b) tekstovima istog ili sličnog sadržaja, pojmovnicima i leksičkim bazama podataka, dvojezičnim paralelnim korpusima,

- brzim pregledom i pretraživanjem „radne“ verzije prevoda (draft), korisniku se omogućava racionalan pristup odgovarajućem dijelu prevedenog teksta, a zatim i kvalitetna obrada tog dijela teksta.

No, ono što je za nas vrlo bitno jeste takozvano automatsko i poluautomatsko prevođenje teksta uz pomoć računara (Computer Aided Translation - CAT) koje je postalo dio naše svakodnevice. Na tržištu se nude programi u rasponu od jednostavnih rječnika, koji se koriste za traženje prevodnih ekvivalenata i sinonima pojedinih termina, do programa koji analiziraju gramatičku i sintaksičku strukturu teksta i automatski prevode pojmove, fraze i rečenice, uzimajući u obzir jezičke i gramatičke različitosti jezika izvora i jezika prava. Na internetu se mogu naći online obrasci za prevođenje tekstova i čitavih web stranica. Poznatiji programi ove vrste su Word Translator, NeuroTran, Deja Vu, Wordfast i program koji je postao svojevrsni standard za automatsko prevođenje – TRADOS. Ovaj program, proizvod jedne njemačke firme, razvijen je tokom protekle decenije i danas nudi zaista mnogo korisnih mogućnosti. On kombinuje dvije tehnologije, segmentaciju i prevodilačku memoriju, radi na principu neuralnih mreža i aktivno pretražuje internu bazu podataka, tzv. Translation Memory (TM – prevodilačka memorija). TM se popunjava tokom prevođenja, a program munjevito pretražuje svoju radnu memoriju i nudi moguće prevode rečenica, fraza i pojedinih riječi po obrascu „poklapanja“, tj. stepena podudaranja izvornih i ciljnih termina. TRADOS se isporučuje u obliku modula: - Trados WorkSpace integrisano je okruženje koje vam omogućava da pokrenete razne

komponente Trados paketa i organizujete projekte, kao i datoteke unutar projekata; - Translator's Workbench (objedinjava sve funkcije programa i to je ono što većina ljudi zove

Trados. On opslužuje prevodilačku memoriju, omogućava vam da analizirate svoja dokumenta, da ih segmentirate i „sređujete“. Radi u kombinaciji sa ostalim Trados modulima i obično sa Wordom);

- MultiTerm (to je neka vrsta rječnika, tj. pretražuje pojedine djelove rečenice ili „segmente“, tj. fraze i riječi);

- TagEditor (dozvoljava prevođenje HTML, XML, ... dokumenata);

30

- Winalign (omogućava automatsko generisanje prevodilačkih memorija (TM-a) poređenjem izvornih i već prevedenih dokumenata).

Trados, po mogućnostima i cijeni, spada u tzv. tešku artiljeriju. Na tržištu se može naći jedan manji program koji je u velikoj mjeri kompatibilan sa njim, po funkcionalnosti veoma sličan a višestruko jeftiniji i zato ga prevodioci sve više koriste. To je Wordfast. Wordfast radi iz MS-Worda, ali i dokumenti iz MS-Excela, MS-Accesa, MS-PowerPointa i HTML datoteke takođe mogu da se prevode. Wordfast TM format je otvoren – i može da se vidi ili uređuje sa Wordom, Excelom, Accessom i drugim popularnim programima. Pored toga, Wordfast otvara prevodilačke memorije TMX tipa, kao što su one koje stvaraju TWB (Trados Translator’s Workbench), Deja Vu, Star Transit itd. Wordfast je veoma moćna alatka spakovana u kompaktan Wordov šablon (template). Radi sa MS-Wordom 97, 2000, XP i 2003 na PC platformi, a na Macu sa MS-Wordom 98, 2001 i 2004. Do 20 korisnika može da dijeli istu prevodilačku memoriju preko lokalne računarske mreže. Mašinsko prevođenje ograničeno je nealgoritmičkom prirodom teorije prevođenja, pa sva ograničenja izražena još pedesetih godina prošlog vijeka, ostaju da važe i danas. Ipak, napredak statistike, informatike i vještačke inteligencije, s jedne strane i lingvističkih teorija, računarske i korpusne lingvistike, prepoznavanja ljudskog govora itd. s druge strane, obezbjeđuju mašinskom prevođenju sve veći, iako ograničen uspjeh u vrlo strogo ograničenim uslovima (novi tageri i parseri, programi za rješavanje leksičke višeznačnosti, leksička semantika, leksičke baze podataka i pojmovnici, baze znanja, unošenje pragmalingvističkih i tekstualnih informacija u programe, prevodilačka memorija itd.). Zbog toga se možemo nadati da prevodilački programi neće predstavljati samo pomoćni alat ljudskom prevođenju (npr. CAT/MT) ili brze postupke koji prethode ljudskom prevođenju, već da će u strogo ograničenim, unaprijed poznatim ili pripremljenim leksičkim, morfosintaksičkim, pragmalingvističkim i diskursnim uslovima (npr. institucionalni tekstovi, uputstva za upotrebu mašina i uređaja, bezbjednosne komunikacije u pomorskom i vazdušnom saobraćaju, apstrakti naučnih članaka) biti u stanju da naprave prevod koji će zahtijevati minimum čovjekove intervencije. Istraživanja na planu mašinskog prevođenja stalno će doprinositi boljem razumijevanju procesa ljudskog prevođenja i jasnijem lingvističkom opisu teksta, vrjednovanju prevoda i podučavanju prevođenja. Tako će postepeno nestajati ili pak slabiti neke od predrasuda o mašinskom prevođenju.

31

III. PRAVNI SISTEM EVROPSKE UNIJE Evropska unija danas je zajednica 27 država, u kojoj na 4,4 miliona km2 živi oko 501 miliona stanovnika i u kojoj se službeno komunicira na 23 jezika, gdje se zajedničke politike sprovode preko veoma razgranatog mehanizma institucija koje objedinjava i uređuje pravna tekovina Unije, tzv. acquis.

Istorijat: Od samog početka njenog stvaranja, u temelje Evropske (ekonomske) zajednice ugrađene su sve osnovne velike ideje i vrijednosti: garancija mira, jednakost, sloboda, solidarnost, lična i kolektivna bezbjednost. Da bi se takva, ipak uopštena načela ostvarivala, morala su biti stavljena u okvir vladavine zakona, u osnovne dokumente EU: od Pariskog i Rimskih ugovora, preko Jedinstvenog evropskog akta, do Ugovora o Uniji, koji je dopunjen ugovorima iz Amsterdama i Nice, kao i Lisabonskim ugovorom. Sve to zajedno čini evropsko primarno zakonodavstvo. Na osnovama takve regulative, a za potrebe složene ekonomske, političke, monetarne i socijalne integracije, „proizvode“ se zatim brojni drugi propisi (dugoročnijeg ili privremenog karaktera). To je sekundarno zakonodavstvo EU, koje prije stupanja na snagu prolazi i složenu proceduru odlučivanja u institucionalnom trouglu: Savjet – Evropska komisija – Parlament. Iako je u osnovi riječ o nadnacionalnim propisima, oni uvijek moraju uvažavati nacionalni suverenitet zemalja članica Evropske unije i njihove interese. Tu spadaju: regulative (ili uredbe), direktive i odluke – kao obavezujući pravni akti za sve države članice; te preporuke i mišljenja – kao neobavezujući pravni akti.

Sveukupno evropsko pravo najčešće se naziva pravna tekovina Unije (acquis) i predstavlja širok pojam koji obuhvata: - načela i političke ciljeve ugovora o osnivanju, - zakonodavstvo koje je donijeto radi primjene ugovora i praksu Suda pravde, - deklaracije i rezolucije EU, - mjere koje se odnose na zajedničku vanjsku i bezbjednosnu politiku, - mjere koje se odnose na pravosuđe i unutrašnje poslove, - međunarodne sporazume u nadležnosti EU koje su zaključile Unija i države članice.

1. IZVORI PRAVA EVROPSKE UNIJE Pravni sistem EU razlikuje se od nacionalnog i međunarodnog prava i označava se kao pravni sistem sui generis. Pravna tekovina EU ne odnosi se samo na države članice, već i na fizička i pravna lica u njima. Pravo EU čini skup propisa koji se dijeli u dvije grupe - primarne i sekundarne. Primarne izvore stvaraju države članice EU prilikom uređivanja međusobnih odnosa i sama EU zaključivanjem sporazuma sa trećim državama i međunarodnim organizacijama. Primarno zakonodavstvo ima prednost u odnosu na sekundarno. Primarne izvore prava čine:

a) Osnivački ugovori kojima su uređena osnovna pitanja nastanka i rada Unije, te samim tim predstavljaju osobeni ustavni okvir njihovog postojanja. Osnovni ugovori su: Ugovor o osnivanju Evropske zajednice za ugalj i čelik (zaključen na period od 50 godina, prestao da važi 2002. godine); Ugovor o osnivanju Evropske ekonomske zajednice; Ugovor o osnivanju Evropske zajednice za atomsku energiju; Jedinstveni evropski akt kojim su izmijenjeni i dopunjeni osnivački ugovori; Ugovor o osnivanju Evropske unije; Ugovor iz Amsterdama; Ugovor iz Nice; Lisabonski ugovor; ugovori o spajanju organa tri zajednice i ugovori o pristupanju novih država članica tokom procesa evropskih integracija od početnih šest do današnjih 27 država članica.

32

b) Opšta pravna načela koriste se prilikom primjene prava EU u popunjavanju pravnih

praznina i prilikom utvrđivanja pravog značenja nejasnih odredaba pozitivnog prava EU. Polaznu osnovu za utvrđivanje opštih pravnih načela predstavljaju načela koja su zajednička za pravne poretke država članica.

c) Međunarodni sporazumi Evropske unije čine sporazume koje Evropska unija zaključuje sa trećim državama i međunarodnim organizacijama. Najznačajniji međunarodni sporazumi su trgovinski sporazumi, sporazumi o saradnji i sporazumi o pridruživanju, odnosno o stabilizaciji i pridruživanju. Pored tzv. primarnog zakonodavstva, najobimniji dio posla na prevođenju odnosi se na tzv. sekundarno zakonodavstvo, odnosno propise koje donose institucije EU. Danas se u EU primjenjuje više od 20.000 različitih akata sekundarnog prava. Sekundarni izvori prava EU su propisi opšte primjene, a razvile su ih institucije EU u okviru ovlašćenja koja su im povjerena. Ti propisi mogu biti obavezujući i neobavezujući, u skladu sa članom 288 Lisabonskog ugovora. Obavezujuće sekundarne izvore prava čine regulative, direktive i odluke.

a) Regulative, koje se ponekad u literaturi navode i kao pravila, pravilnici ili uredbe12

(engleski: regulation, francuski: règlement, njemački: Verordnung) imaju opštu primjenu, obavezujuće su u cjelini i neposredno se primjenjuju. One uređuju materiju na opšti način i zbog toga se javlja potreba za dodatnim mjerama za njihovo sprovođenje. Regulative imaju opšti, normativni karakter i sadrže apstraktne pravne norme. One se odnose na neodređeni broj lica i situacija i ne prestaju primjenom u jednom konkretnom slučaju. Po tome su veoma slične zakonima u unutrašnjem pravu države. Za regulative je karakteristično da se neposredno primjenjuju na teritoriji država članica. Njihovoj primjeni ne prethodi neka druga vrsta legislativne intervencije organa država članica. Regulative su obavezujuće u cjelini i obavezuju sve subjekte, počevši od organa država članica, pa sve do fizičkih i pravnih lica. Iz njih se direktno izvode prava i obaveze za sve subjekte, bez ikakve razlike jer sadrže opšta pravila i direktno se primjenjuju. One imaju najveću pravnu snagu i obavezuju sve, kako na nivou Unije, tako i na nivou država članica.

b) Direktive13 (engleski: directive, francuski: directive, njemački: Richtlinie), prema članu 288 Lisabonskog ugovora, opisuju cilj koji je obavezan za države članice i rok za njihovo postizanje (uvođenje određene zabrane, promjena standarda i slično), ali je u nadležnosti država da odaberu oblik i način postizanja tog cilja. Direktive dolaze kao kompromis između potrebe za ujednačenim zakonodavstvom unutar Unije i potrebe da se zadrži što veća raznolikost pravnih sistema država članica. Direktive, dakle, ne obavezuju u cjelini, već samo u pogledu cilja, roka i rezultata koje treba postići. Državama članicama ostavlja se sloboda u pogledu izbora sredstava, oblika i metoda za

izvršavanje obaveza koje proističu iz direktive. Pored toga, legislativna intervencija države članice

12

Više pokušaja da se ovakvim izrazima prevede naziv regulativa (kao posebna vrsta pravnog akta EU) nije dalo rezultate. Jednostavno, takvi prevodi naziva ove vrste akta nisu zaživjeli u praksi. Zbog toga su se većina autora Priručnika, na osnovu potrebe da se koriste što transparentniji prevodi, opredijelili za termin „regulativa“ kao najbliži izvornom terminu na engleskom jeziku. 13

Ovdje se autori Priručnika opredjeljuju za izraz koji je u praksi najčešće u upotrebi, s obzirom da je izraz „uputstvo“, koji se često olako miješao sa ostalim uputstvima ili uputstvima za upotrebu nekih proizvoda, u suprotnosti sa važnošću koju ima direktiva u evropskom pravnom poretku.

33

kod direktive ne samo da nije zabranjena nego je nužna i potrebna. Ovdje država mora donijeti neki propis, npr. zakon ili uredbu, da bi sprovela direktivu. Bez toga se direktiva ne može implementirati na nacionalnom planu. Takođe, direktive nijesu upućene svim subjektima, već samo državama članicama. U načelu, one su bez značaja za individualne subjekte, što znači da se fizička i pravna lica ne bi mogla pozvati na direktive pred domaćim sudovima i drugim organima. Međutim, Sud pravde je dopustio individualnim subjektima da se u postupcima za zaštitu svojih prava pozivaju i na direktive, iako su one upućene samo članicama, a ne i pojedincima. Naravno, direktive nemaju uvijek neposredno dejstvo kao što je to slučaj sa regulativama. To je moguće samo izuzetno i pod određenim uslovima, od kojih je najvažniji da država članica kojoj je direktiva upućena nije u određenom roku sprovela potrebne mjere. U tom slučaju pojedinci se mogu i pred domaćim organima vlasti pozvati na prava iz direktive. Direktive, dakle, obavezuju samo u pogledu cilja i rezultata. No, bez obzira na to, države nemaju potpunu slobodu u sprovođenju direktiva. Prema stavu Suda pravde, one moraju da izaberu onu mjeru, sredstvo ili formu implementacije koja treba da obezbijedi korisno dejstvo direktive. Na primjer, država će morati da donese zakon, a ne podzakonski akt, ako je za izvršenje direktive potrebno ukidanje ili izmjena postojećih zakona. U tom slučaju donošenje pravilnika ili uputstva ne bi bilo dovoljno. Takođe, države moraju da poštuju rok koji je dat u direktivi zbog istovremene i ujednačene primjene prava EU u svim državama članicama. Njima se zabranjuje da uvode izuzetke i odstupanja koja nijesu predviđena direktivom. Radi obezbjeđenja jednoobraznosti u primjeni, nekad se donose toliko detaljne i precizne direktive da države članice gotovo da nemaju izbora.

c) Odluka (engleski: decision, francuski: décision, njemački: Entscheidung) pojedinačni je administrativni akt koji obavezuje samo one kojima je upućen - države, pravna i fizička lica. Prema pravnom dejstvu, odluke se mogu podijeliti na izvršne, upravne i kvazi sudske. Odluke, dakle, nemaju opšti karakter. One obavezuju u cjelini i neposredno se primjenjuju. Regulišu konkretne situacije i upućene su pojedinačnim subjektima, državama članicama ili fizičkim i pravnim licima. Istina, treba imati u vidu da pravni akti organa EU nijesu uvijek i do kraja jasno razdvojeni po nazivu, funkcijama i hijerarhijskom ustrojstvu.

Neobavezujući sekundarni pravni akti su:

a) Preporuka (engleski: recommendation, francuski: recommandation, njemački: Empfehlung) i mišljenje (engleski: opinion, francuski: avis, njemački: Stellungnahme) pravno su neobavezujući akti i više predstavljaju „korisne smjernice“ Sudovi ih uzimaju u obzir u postupku tumačenja i primjene domaćeg prava.

b) Ostali sekundarni pravni akti su pravila kojima se uređuje način rada organa EU,

uputstva, preporuke ili mišljenja jednog organa upućena drugom organu Unije, zatim odluke o osnivanju raznih odbora i pomoćnih tijela, kao i statuti tih tijela i drugo.

Presude Suda pravde Evropske unije

34

S obzirom na važnu ulogu koju imaju u tumačenju prava Unije i ustanovljavanju nepisanih pravnih principa, kao izvori prava nezaobilazno se moraju istaći i interpretativni instrumenti Suda pravde Evropske unije i Opšteg suda (nekadašnjeg Prvostepenog suda). U tom smislu, presude Suda pravde Evropske unije detaljnije razrađuju ideje zakonodavca i pomažu u određivanju djelokruga i načina primjene propisa. Sud pravde ima zadatak da nadgleda sprovođenje prava EU, ima mogućnost da objašnjava i dopunjava osnivačke ugovore i pravo EU, odnosno da preciznije definiše pojedine aspekte prava EU. Praksa Suda pravde Evropske unije definisala je primat prava EU nad domaćim pravom. Pored primata prava Unije, druga njegova odlika jeste princip neposredne primjenljivosti. Ovaj princip odnosi se na mogućnost individualnih subjekata prava EU da zahtijevaju od domaćeg suda da zaštiti njihova prava koja proističu neposredno iz ugovora ili drugih akata Unije.

2. POSTUPAK DONOŠENJA PRAVNIH AKATA EU

2.1. PRINCIPI PRI DONOŠENJU PRAVNIH AKATA

U stvaranju prava EU, tj. postupku donošenja odluka od predloga do konačne odluke, bitna su dva principa kojima se rukovodi Unija: princip subsidijarnosti i princip proporcionalnosti, koji su definisani članom 5 Ugovora o Evropskoj uniji. Princip subsidijarnosti podrazumijeva da u oblastima podijeljene nadležnosti između Unije i država članica djeluje samo ako ciljeve i mjere predloženog djelovanja ne mogu u zadovoljavajućoj mjeri - znači, bolje i efikasnije - ostvariti same države članice. Pri tome je rukovodeći princip da se odluke donose što je moguće bliže samim građanima Unije. Da bi se ovaj princip implementirao neophodno je da se radi o oblasti konkurentskih nadležnosti (znači o pitanjima u kojima Unija dijeli nadležnost sa državama članicama) i da ovo pitanje nije već regulisano propisima država članica. Princip proporcionalnosti, odnosno primjerenosti, obezbjeđuje da Unija normativno ne interveniše više nego što je potrebno za ostvarivanje njenih ciljeva i mjera. To znači da se aktima organa Unije mogu sužavati, odnosno ograničavati prava građana Unije samo kada to ograničenje služi legitimnom cilju i kada je to ograničenje proporcionalno cilju koji se njime želi postići. Pored dva ključna principa koja karakterišu pravo EU u različitim oblastima, još jedno značajno načelo je i fleksibilnost. Ona omogućava bližu bilateralnu saradnju između država članica, pod uslovom da se ta saradnja ostvaruje uz promociju ciljeva Unije i zaštite njenih interesa, poštovanje principa utvrđenih osnivačkim ugovorima, nemogućnost postizanja ciljeva postojećim mehanizmima Unije, obuhvatanje većine država članica, poštovanje prava EU, poštovanje nadležnosti, prava i obaveza država koje nijesu obuhvaćene saradnjom i otvorenost za kasnije učešće ostalih država članica.

2.2. POSTUPCI DONOŠENJA PRAVNIH AKATA

Pravni akti u EU donose se na specifičan način putem više razrađenih postupaka. Postupak saodlučivanja danas je najznačajniji postupak donošenja pravnih akata u Uniji. Postepeno je razvijan kroz revizije osnivačkih ugovora, obuhvatajući sve više područja djelovanja Unije, čineći samu proceduru jednostavnijom i obezbjeđujući veći demokratski legitimitet odluka. Prema ovom modelu, Savjet EU i Evropski parlament su ravnopravni partneri u zakonodavnom procesu. Tako pravni akt može biti donesen samo ako se ovi akteri slažu po pitanju konačne odluke.

35

Postupak savjetovanja zahtijeva mišljenje Parlamenta prije nego što Savjet EU donese odluku o pravnom aktu koji predlaže Komisija. Međutim, ni Komisija niti Savjet EU nijesu obavezni da prihvate izmjene koje se predlažu u mišljenju Parlamenta. U oblastima odlučivanja koje karakteriše konsenzus, u donošenju odluka primjenjuje se postupak pristanka Parlamenta. Ovaj postupak primjenjuje se kada Parlament ne učestvuje u zakonodavnoj proceduri, ali je njegov naknadni pristanak uslov za stupanje na snagu određenog akta. Ovaj postupak primjenjuje se u oblastima koje se odnose na organizaciju i ciljeve strukturnih i kohezionih fondova, određene poslove Evropske centralne banke, zatim zaključivanje važnih međunarodnih sporazuma sa trećim državama i postupak pristupanja novih država članica. Postupak saradnje uveden je Jedinstvenim evropskim aktom 1987. godine, a proširen na više oblasti Ugovorom iz Mastrihta 1992. godine. Međutim, ovaj trend promijenjen je Ugovorom iz Amsterdama promovisanjem principa saodlučivanja. Zbog toga se metod saradnje primjenuje samo u oblasti ekonomske i monetarne unije. Osim ovih oblika, unutar pojedinih institucija postoji niz pravila u donošenju odluka kojima se utvrđuju posebni oblici kvalifikovane većine kod odlučivanja.

IV. POSEBNA UPUTSTVA ZA PREVOĐENJE AKATA EVROPSKE UNIJE

1. NAZIV PRAVNOG AKTA Naziv pravnog akta sastoji se iz sljedećih djelova:

vrste akta,

datuma akta,

predmeta akta,

informativnog dodatka.

1.1. VRSTA AKTA

Regulative

1. Council Regulation No 29 Regulativa Savjeta br. 29

2. Commission Regulation No 64 Regulativa Komisije br. 64

3. Council Regulation No 219/66/EEC Regulativa Savjeta br. 219/66/EEZ

4. Commission Regulation No 131/64/EEC Regulativa Komisije br. 131/64/EEZ

5. Council Regulation (EEC) No 918/83 Regulativa Savjeta (EEZ) br. 918/83

6. Commission Regulation (EEC) No 3020/77 Regulativa Komisije (EEZ) br. 3020/77

7. Council Regulation (EC) No 314/2000 Regulativa Savjeta (EZ) br. 314/2000

8. Commission Regulation (EC) No 1250/1999 Regulativa Komisije (EZ) br. 1250/1999

9. Council Regulation (EU) No 267/2012 Regulativa Savjeta (EU) br. 267/2012

10. Commission Regulation (EU) No 10/2011 Regulativa Komisije (EU) br. 10/2011

11. Council Regulation (ECSC, EC, Euratom) No 3163/94

Regulativa Savjeta (EZUČ, EZ, Euroatom) br. 3163/94

12. Council Regulation (EU, Euratom) No Regulativa Savjeta (EU, Euroatom) br.

36

577/2012 577/2012

13. Commission Regulation (Euratom) No 3137/74

Regulativa Komisije (Euroatom) br. 3137/74

14. Regulation (EC) No 1783/1999 of the European Parliament and of the Council

Regulativa Evropskog parlamenta i Savjeta (EZ) br. 1783/1999

15. Regulation (EU) No 260/2012 of the European Parliament and of the Council

Regulativa Evropskog parlamenta i Savjeta (EU) br. 260/2012

14. Regulation (EC) No 2818/98 of the European Central Bank

Regulativa Evropske centralne banke (EZ) br. 2818/98

15. Regulation (EU) No 1358/2011 of the European Central Bank

Regulativa Evropske centralne banke (EU) br. 1358/2011

16. Financial regulation Finansijska regulativa

Direktive

1. Council Directive Direktiva Savjeta

2. Commission Directive Direktiva Komisije

3. Second Commission Directive Druga direktiva Komisije

4. Council Directive 92/12/EEC Direktiva Savjeta 92/12/EEZ

5. Council Directive 2011/85/EU Direktiva Savjeta 2011/85/EU

6. Commission Directive 91/356/EEC Direktiva Komisije 91/356/EEZ

Commission Directive 2012/4/EU Direktiva Komisije 2012/4/EU

7. Directive 98/34/EC of the European Parliament and of the Council

Direktiva Evropskog parlamenta i Savjeta 98/34/EZ

8. Directive 2012/19/EU of the European Parliament and of the Council

Direktiva 2012/19/EU Evropskog parlamenta i Savjeta

9. Council Directive 97/43/Euratom Direktiva Savjeta 97/43/Euroatom

Odluke

1. Decision No 22/66 Odluka br. 22/66

2. Commission Decision No 2233/97/ECSC Odluka Komisije br. 2233/97/EZUČ

3. Decision No 818/95/EC of the European Parliament and of the Council

Odluka Evropskog parlamenta i Savjeta br. 818/95/EZ

4. Decision No 1105/2011/EU of the European Parliament and of the Council

Odluka Evropskog parlamenta i Savjeta br. 1105/2011/EU

5. Council Decision 1999/198/JHA Odluka Savjeta 1999/198/PUP

6. Decision of the representatives of the Governments of the Member States, meeting within the Council (and of the Commission)

Odluka predstavnika vlada država članica, koji zasijedaju u Savjetu (i predstavnika Komisije)

7. Decision of the Council and of the representatives of the Governments of the Member States, meeting within the Council

Odluka Savjeta i predstavnika vlada država članica, koji zasijedaju u Savjetu

8. Decision of XXX Odluka XXX14

Preporuke

1. High Authority Recommendation No 1/64 Preporuka Visoke vlasti br. 1/64

14

XXX zamjenjuje naziv organa.

37

2. Commission Recommendation No 245/78/ECSC Preporuka Komisije br. 245/78/EZUČ

3. Recommendation of XXX Preporuka XXX

Drugi akti

1. Common Strategy 1999/66/CFSP of the European Council

Zajednička strategija Evropskog savjeta 1999/66/ ZSBP

2. Joint Action 2000/6/CFSP of the Council Zajednička akcija Savjeta 2000/6/ZSBP

3. Common Position 2000/45/CFSP of the Council Zajednički stav Savjeta 2000/45/ ZSBP

4. Common Position 1999/302/JHA of the Council Zajednički stav Savjeta 1999/302/PUP

5. Framework Decision 2000/105/JHA of the Council

Okvirna odluka Savjeta 2000/105/PUP

6 Act akt

7. action programme akcioni program

8. communication / notice kominike / saopštenje

9. interinstitutional agreement međuinstitucionalni sporazum

10. interpretative communication interpretativna izjava

11. Conclusions zaključci

12. general programme opšti program

13. green paper zelena knjiga

14. guideline(s) smjernica (-e)

15. Initiative inicijativa

16. opinion mišljenje

17. Pact pakt

18. priority programme program prioriteta

19. Report izvještaj

20. final report završni izvještaj

21. Resolution Rezolucija

22. statement Izjava

23. white paper bijela knjiga

24. declaration deklaracija

25. corrigendum Ispravka

26. code of conduct kodeks ponašanja

27. treaty Ugovor

28. convention konvencija

29. agreement Sporazum

30. framework agreement okvirni sporazum

31. cooperation agreement sporazum o saradnji

32. Europe agreement evropski sporazum

33. Stabilisation and Association Agreement Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju

34. interim agreement privremeni sporazum

35. agreement in the form of an exchange of letters/notes

sporazum u obliku razmjene pisama/nota

36. Protocol Protokol

37. memorandum of understanding memorandum o saglasnosti

38. agreed minutes usaglašeni zapisnik

39. non-paper radni dokument

40. negotiating framework pregovarački okvir

41. general position generalna pozicija

38

1.2. DATUM DOKUMENTA

of 24 May 1978 od 24. maja 1978. godine

Izbjegavati da se u datumu mjesec piše brojem. U tekstu pravnih akata mjesec se piše slovima (tim prije što se i u originalu piše slovima), u fusnotama prilikom pozivanja piše se brojem (kao i u originalu).

1.3. PREDMET PRAVNOG AKTA

Kod prevoda naziva pravnog akta treba izbjegavati relativne rečenice i uvijek ih zamijeniti odgovarajućim predlogom. Po pravilu to je predlog „o“, osim u slučaju propisa za sprovođenje drugog propisa kada se koristi predlog „za“.

(Regulation) establishing the standard import values…

Treba prevesti:

Regulativa o utvrđivanju standardnih uvoznih vrijednosti ...

Directive ... concerning urban waste water treatment

Treba prevesti:

Direktiva ... o prečišćavanju komunalnih otpadnih voda

A NE:

Direktiva koja se odnosi na...

Primjeri za akte o izmjenama i dopunama, prestanku važenja i za sprovođenje drugih akata:

1. Directive A amending Directive B Direktiva A o izmjenama i dopunama Direktive B

2. Directive A amending and consolidating Directive B

Direktiva A o izmjenama i dopunama i o utvrđivanju prečišćene verzije Direktive B

3. Directive A repealing Directive B Direktiva A o prestanku važenja Direktive B

4. Directive A amending Directive B and repealing Directive C

Direktiva A o izmjenama i dopunama Direktive B i o prestanku važenja Direktive C

5. Directive A on .. and amending/repealing Directive B

Direktiva A o….i o izmjenama i dopunama /prestanku važenja Direktive B

6. Directive A implementing Directive B Direktiva A za sprovođenje Direktive B

7. Directive A adapting to technical progress Directive B

Direktiva A o prilagođavanju Direktive B tehničkom napretku

8. Directive A laying down provisions for implementation of Directive B

Direktiva A za sprovođenje Direktive B

9. Directive A laying down detailed rules for the application / implementation of Directive B

Direktiva A o utvrđivanju detaljnih pravila za primjenu/sprovođenje Direktive B

10. Council Directive XXX (amended and consolidated)

Direktiva Savjeta XXX (izmijenjeno i dopunjeno i prečišćeno)

1. Regulation A concerning the derogation(s) ... from Regulation B

Regulativa A o odstupanju(ima) ... od Regulative B

2. Regulation A laying down derogations/measures derogating from …

Regulativa o odstupanjima/ mjerama koje odstupaju od ...

3. Regulation A derogating /providing for a derogation from Regulation B

Regulativa A o odstupanju od Regulative B

39

4. Regulation A granting Portugal a derogation from Regulation B

Regulativa A o odobravanju Portugalu da odstupi od Regulative B

5. Regulation A derogating from and amending Regulation B

Regulativa A o odstupanju od i izmjenama i dopunama Regulative B

Pravni osnov zajedničkih stavova i zajedničkih akcija

1. defined by the Council on the basis of Article X of the Treaty on European Union

koji je definisao Savjet na osnovu člana X Ugovora o Evropskoj uniji

2. adopted by the Council on the basis of Article X of the Treaty on European Union

koji je donio Savjet na osnovu člana X Ugovora o Evropskoj uniji

Akti koji se odnose na ugovore, sporazume i odluke mješovitih organa

1. on the conclusion (signature) of the agreement (between the European Community and...)

...o zaključivanju (potpisivanju) sporazuma (između Evropske zajednice i ...)

2. ... and laying down provisions for its implementation

...i o odredbama za njegovo sprovođenje...

3. approving the conclusion by the Commission of the Agreement X

...kojim se Komisiji odobrava da zaključi Sporazum X...

4. based on (drawn up on the basis of) Article K.3 (34) of the Treaty on European Union, on

...(sačinjen) na osnovu člana K.3 (34) Ugovora o Evropskoj uniji o...

5. drawing up the Convention on izrada Konvencije o…

6. drawing up the Convention based on Article K.3 (34) of the Treaty on European Union, on

izrada Konvencije, na osnovu člana K.3 (34) Ugovora o Evropskoj uniji, o...

7. on the application of Decision / Recommendation

…o primjeni Odluke/Preporuke…

1.4. INFORMATIVNI DODATAK

Postoje četiri tipa informativnih dodataka:

a) Informacija o notifikaciji adresata

notified under document number C(1998) 3154 notifikovano kao dokument pod brojem C(1998) 3154

b) Informacija od značaja za Evropski ekonomski prostor

Text with EEA relevance Tekst od značaja za EEP

c) Informacija o obaveznom jeziku teksta

Only the XXX text is authentic Autentičan je jedino tekst na XXX jeziku

d) Broj dokumenta, ukoliko nije naveden u dijelu I

1. 2011/85/EU 2011/85/EU

2. 97/83/EC 97/83/EZ

40

3. 84/255/EEC 84/255/EEZ

4. 95/614/ECSC 95/614/EZUČ

5. 92/547/Euratom 92/547/Euroatom

6. 95/1/EC, Euratom, ECSC 95/1/EZ, Euroatom, EZUČ

7. 97/105/JHA 97/105/PUP

8. 99/12/CFSP 99/12/ZSBP

9. ECB/1998/17 ECB/1998/17

10. 93/C 225/04 93/C 225/04

11. COM(93) 299 final KOM(93) 299 konačni (konačni predlog Komisije)

12. PE 220.895/fin. EP 220.895/ konačni (konačni predlog Evropskog parlamenta)

13. ESC 236/94 ESK 236/94

e) Podaci o postupku

Adopted unanimously/with two abstentions/during the 337th session of 10 October 1997

Usvojeno jednoglasno/sa dva uzdržana/ na 337. sjednici od 10. oktobra 1997. godine

2. PREAMBULA Preambula je sastavljena od: - naziva organa koji donosi akt, - uvodnih izjava, - polazne osnove za donošenje akta, - donošenja.

3. NAZIV ORGANA KOJI DONOSI AKT

1. European Council Evropski savjet

2. Council of the European Union Savjet Evropske unije

3. Council of the European Communities Savjet evropskih zajednica

4. Council of the European Economic Community Savjet Evropske ekonomske zajednice

5. Council of the European Atomic Energy Community Savjet Evropske zajednice za atomsku energiju

6. European Parliament Evropski parlament

7. European Parliament and the Council of the European Union

Evropski parlament i Savjet Evropske unije

8. Commission of the European Communities Komisija evropskih zajednica

9. Commission of the European Union Komisija Evropske unije

10. European Commision Evropska komisija

11. Commission of the European Economic Community Komisija Evropske ekonomske zajednice

12. Commission of the European Atomic Energy Community

Komisija Evropske zajednice za atomsku energiju

13. Representatives of the Governments of the Member Predstavnici vlada država članica koji

41

States, meeting within the Council zasijedaju u Savjetu

14. Governing Council of the European Central Bank Upravni savjet Evropske centralne banke

15. General Council of the European Central Bank Generalni savjet Evropske centralne banke

16. Board of Governors (of the European Investment Bank)

Savjet guvernera (Evropske investicione banke)

17. Court of Justice Sud pravde

18. Court of First Instance Prvostepeni sud

19. General Court Opšti sud

20. European economic and Social Committee Evropski ekonomsko-socijalni komitet

21. Committee of the Regions of the EU Komitet regiona EU

22. Court of Auditors Revizorski sud

23. Management Board (of Europol) Upravni odbor (Europola)

24. Supply Agency (of the European Atomic Energy Community)

Agencija za nabavke (Evropske zajednice za atomsku energiju)

25. Consultative Committee (of the European Coal and Steel Community)

Konsultativni odbor (Evropske zajednice za ugalj i čelik)

3.1. Decentralizovane agencije i službe Evropske unije

1. Agency for the Cooperation of Energy Regulators

Agencija za saradnju energetskih regulatora

2. Civil Service Tribunal Sud za službenike Evropske unije

3. Community Plant Variety Office Kancelarija Zajednice za biljne sorte

4. Education, Audiovisual and Culture Executive Agency

Izvršna agencija za obrazovanje, audiovizuelnu oblast i kulturu

5. Euratom Supply Agency Agencija za snabdijevanje Euratoma

6. Eurojust Eurojust

7. European Administrative School Evropska škola za upravu

8. European Agency for Reconstruction Evropska agencija za rekonstrukciju

9. European Agency for Safety and Health at Work Evropska agencija za zaštitu i zdravlje na radu

10.

European Agency for the Management of Operational Cooperation at the External Borders of the Member States of the European Union (Frontex)

Evropska agencija za upravljanje i operativnu saradnju na vanjskim granicama država članica Evropske unije (Frontex)

11. European Asylum Support Office Evropska kancelarija za podršku azilu

12. European Aviation Safety Agency Evropska agencija za bezbjednost u vazduhoplovstvu

13. European Central Bank Evropska centralna banka

14. European Centre for Disease Prevention and Control

Evropski centar za prevenciju i kontrolu bolesti

15. European Centre for the Development of Vocational Training

Evropski centar za razvoj stručnog obrazovanja

16. European Chemicals Agency Evropska agencija za hemikalije

17. European Data Protection Supervisor Evropski supervizor za zaštitu podataka

18. European Defence Agency Evropska agencija za odbranu

19. European Environment Agency Evropska agencija za životnu sredinu

42

20. European External Action Service Evropska služba za vanjske poslove

21. European Fisheries Control Agency Evropska agencija za kontrolu ribarstva

22. European Food Safety Authority Evropska agencija za bezbjednost hrane

23. European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions

Evropska fondacija za poboljšanje životnih i radnih uslova

24. European GNSS Agency Agencija za evropski globalni navigacijski satelitski sistem

25. European Institute for Gender Equality Evropski institut za rodnu ravnopravnost

26. European Institute of Innovation and Technology Evropski institut za inovacije i tehnologiju

27. European Investment Bank Evropska investiciona banka

28. European Investment Fund Evropski investicioni fond

29. European Maritime Safety Agency Evropska agencija za pomorsku bezbjednost

30. European Medicines Agency Evropska agencija za lijekove

31. European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction

Evropski centar za praćenje droga i zavisnosti od droga

32. European Network and Information Security Agency

Evropska agencija za bezbjednost mreža i informacija

33. European Ombudsman Evropski zaštitnik ljudskih prava

34. European Personnel Selection Office Evropska kancelarija za izbor osoblja

35. European Police College Evropska policijska akademija

36. European Police Office (Europol) Evropska policijska kancelarija (Europol)

37. European Railway Agency Evropska agencija za željeznicu

38. European Research Council Executive Agency Izvršna agencija Evropskog istraživačkog savjeta

39. European Training Foundation Evropska fondacija za obuku

40. European Union Agency for Fundamental Rights Agencija Evropske unije za temeljna prava

41. European Union Institute for Security Studies Institut Evropske unije za bezbjednosne studije

42. European Union Satellite Centre Satelitski centar Evropske unije

43. Executive Agency for Competitiveness and Innovation

Izvršna agencija za konkurentnost i inovacije

44. Executive Agency for Health and Consumers Izvršna agencija za zdravlje i potrošače

45. High Representative of the Union for Foreign Affairs and Security Policy

Visoki predstavnik Unije za vanjske poslove i bezbjednosnu politiku

46. Office for Harmonisation in the Internal Market (Trade Marks and Designs)

Kancelarija za usklađivanje na unutrašnjem tržištu (zaštitni znakovi i dizajni)

47. Publications Office of the European Union (formerly: Office for Official Publications of the European Communities)

Kancelarija za publikacije Evropske unije (ranije: Kancelarija za zvanične publikacije evropskih zajednica)

48. Research Executive Agency Izvršna agencija za istraživanje

49. Trans-European Transport Network Executive Agency

Izvršna agencija za transevropsku saobraćajnu mrežu

50. Translation Centre for the Bodies of the European Union

Prevodilački centar za tijela Evropske unije

43

4. UVODNE IZJAVE

a) Moguća forma

Meeting in the composition of the heads of State or Government

U sastavu šefova država ili vlada...

b) Uputstvo za primarno zakonodavstvo

1. Having regard to the Treaty XXX, and in particular Article 28 thereof,

Imajući u vidu Ugovor XXX, a naročito15

član 28,

2. Having regard to the Treaty XXX, and in particular Articles 121 and 122 thereof, in conjunction with Article 300(1),

Imajući u vidu Ugovor XXX, a naročito čl. 121 i 122, u vezi sa članom 300 stav 1,

3. Having regard to the 1979 Act of accession, and in particular Article 26(1) thereof,

Imajući u vidu Akt o pristupanju iz 1979. godine, a naročito član 26 stav 1,

4. Having regard to Article 29 of the Statute of the European System of Central Banks and of the European Central Bank (hereinafter referred to as the „Statute“),

Imajući u vidu član 29 Statuta Evropskog sistema centralnih banaka i Evropske centralne banke (u daljem tekstu: Statut),

c) Uputstvo za sekundarno zakonodavstvo

Having regard to Regulation (Directive, Decision…)XXX, and in particular Article 9 thereof,

Imajući u vidu Regulativu (Direktivu, Odluku…) XXX, a naročito član 9,

Recalling Council Decision XXX... Pozivajući se na Odluku Savjeta XXX,

d) Uputstvo za pripremni postupak

1. Having regard to the proposal from the Commission, Imajući u vidu predlog Komisije,

2. Having regard to the proposal submitted by the Commission after consultation with the Advisory Committee set up by (provided for in) the above Regulation,

Imajući u vidu predlog Komisije podnesen nakon konsultacija sa Savjetodavnim odborom osnovanim (predviđenim) navedenom regulativom,

3. Having regard to the proposal from the Commission submitted after consultation within the Advisory Committee,

Imajući u vidu predlog Komisije podnesen nakon konsultacija Savjetodavnog odbora,

4. Having regard to the draft Regulation (Directive, Decision...) submitted by the Commission,

Imajući u vidu Nacrt regulative (direktive, odluke...) koji je podnijela Komisija,

5. Having regard to the Recommendation of the Commission,

Imajući u vidu Preporuku Komisije,

6. Having regard to the Recommendation (of the Governing Council) of the European Central Bank,

Imajući u vidu Preporuku (Upravnog savjeta) Evropske centralne banke,

7. Having regard to the request made by XXX Imajući u vidu zahtjev XXX,

8. Having obtained the agreement of the Member States,

Po dobijanju saglasnosti država članica,

9. In cooperation with the European Parliament, U saradnji sa Evropskim parlamentom,

10. Having regard to the opinion of the European Parliament,

Imajući u vidu mišljenje Evropskog parlamenta,

15

A ne posebno!

44

11. Having regard to the assent of the European Parliament,

Imajući u vidu saglasnost Evropskog parlamenta,

12. Having regard to the opinion of the Economic and Social Committee,

Imajući u vidu mišljenje Ekonomsko-socijalnog komiteta,

13. Having regard to the opinion of the Committee of the Regions,

Imajući u vidu mišljenje Komiteta regiona,

14. Having regard to the opinion of the Court of Justice, Imajući u vidu mišljenje Suda pravde,

15. Having regard to the opinion of the Court of Auditors, Imajući u vidu mišljenje Revizorskog suda,

16. Having regard to the opinion of the Monetary Committee,

Imajući u vidu mišljenje Monetarnog odbora,

17. Having regard to the opinion of the Economic and Financial Committee,

Imajući u vidu mišljenje Ekonomsko-finansijskog odbora,

18. Having regard to the opinion of the Staff Regulations Committee,

Imajući u vidu mišljenje Odbora za propise za službenike,

19. Acting in accordance with the procedure laid down in Article 252 (189c) of the Treaty,

Postupajući u skladu sa postupkom iz člana 252 (189c) Ugovora,

20. Acting in accordance with the procedure laid down in Article 251 (189b) of the Treaty, in the light of the joint text approved by the Conciliation Committee on XXX,

Postupajući u skladu sa postupkom iz člana 251 (189b) Ugovora, a imajući u vidu zajednički tekst koji je odobrio Odbor za usaglašavanje XXX,

21. Acting in accordance with the voting rules laid down in...

Postupajući prema pravilima glasanja iz...

22. Having regard to the contribution of the General Council of the European Central Bank provided in accordance with Article 47.2 of the Statute,

Imajući u vidu doprinos Generalnog savjeta Evropske centralne banke, u skladu sa članom 47.2 Statuta,

23. Having consulted (After sonsultation of) the Consultative Committee,

Nakon konsultacija sa Konsultativnim odborom,

24. ...and with the (unanimous) assent of the Council, ... i uz (jednoglasnu) saglasnost Savjeta,

25. In agreement with the Commission, U saglasnosti sa Komisijom,

26. Having taken into account XXX, Uzevši u obzir XXX,

5. POLAZNE OSNOVE ZA DONOŠENJE AKTA

Stari sistem za propise izdate do 1. juna 1999. godine:

- uređuje se prema francuskoj verziji, uz određene izmjene prema engleskoj verziji, dok se njemačka verzija razlikuje;

- tačke polaznih osnova počinju malim slovima, a završavaju se tačkom i zarezom, izuzev posljednje tačke polaznih osnova koja se završava zarezom;

- pojedine rečenice u okviru tačke polaznih osnova odvajaju se tačkom i zarezom; - tačke polaznih osnova numerišu se ako su numerisane u originalu.

Whereas AAA; whereas BBB and whereas CCC; whereas DDD;

S obzirom na to da AAA; s obzirom na to da BBB i s obzirom na to da CCC; s obzirom na to da DDD;

Novi sistem kod propisa koji važe od 1. juna 1999. godine: - polazne osnove počinju riječima: „s obzirom (na to) da“, nakon čega slijede dvije tačke; - tačke polaznih osnova počinju malim slovima, a završavaju se tačkom i zarezom, izuzev

posljednje tačke polaznih osnova koja se završava zarezom; - pojedine rečenice u okviru tačke polaznih osnova odvajaju se tačkom i počinju velikim slovima; - ne upotrebljavaju se uvodni izrazi;

45

- tačke polaznih osnova su numerisane.

Whereas S obzirom na to da:

Uobičajeni oblici polaznih osnova

1.

(Whereas) Adoption of this Directive constitutes the most appropriate means of attaining the desired objectives; whereas this Directive is limited to the minimum necessary to attain these objectives and does not go beyond what is needed for this purpose;

(S obzirom na to da) Donošenje ove direktive predstavlja najprikladniji način za postizanje željenih ciljeva; (da) se ova direktiva ograničava na minimum neophodan za postizanje ovih ciljeva i da ne prevazilazi okvir potreban za tu svrhu;

2.

(Whereas) This Directive concerns the European Economic Area (EEA) and whereas the procedure under Article 99 of the Agreement on the European Economic Area has been complied with;

(S obzirom na to da) Ova direktiva odnosi se na Evropski ekonomski prostor (EEP), a da su ispunjeni uslovi postupka iz člana 99 Sporazuma o Evropskom ekonomskom prostoru;

3.

(Whereas) The measures provided for in this Regulation (Directive) are in accordance with the opinion of the XXX Committee,

(S obzirom na to da) Mjere predviđene ovom regulativom (direktivom) usklađene su sa mišljenjem XXX odbora,

4.

(Whereas) The XXX Committee has not delivered an opinion within the time limit set by the chairman,

(S obzirom na to da) XXX odbor nije dao mišljenje u roku koji je odredio predsjedavajući,

5.

(Whereas) The measures necessary for the implementation of this directive should be adopted in accordance with Council Decision 1999/468/EC of 28 June 1999 laying down the procedures for the exercise of implementing powers conferred on the Commision;

(S obzirom na to da) Mjere potrebne za sprovođenje ove direktive treba da budu utvrđene16 u skladu sa Odlukom Savjeta 1999/468/EZ od 28. juna 1999. godine o postupcima za vršenje ovlašćenja za sprovođenje prenijetih na Komisiju;

6.

(Whereas) In accordance with Article(s) 12.1 and (Article) 14.3 of the Statute (of the European System of Central Banks and of the European Central Bank), ECB guidelines form an integral part of Community law,

(S obzirom na to da) U skladu sa čl. 12.1 i 14.3 Statuta (Evropskog sistema centralnih banaka i Evropske centralne banke), smjernice ECB predstavljaju sastavni dio prava Zajednice,

7.

In agreement with the Commission

U saglasnosti sa Komisijom

8.

After consulting the Commission

Nakon savjetovanja sa Komisijom

16

Mjere se propisuju ili utvrđuju, a ne usvajaju!

46

6. DONOŠENJE

1. has (have) adopted this Regulation donio je (Donijeli su) ovu Regulativu.

2. has adopted this Financial Regulation donio je (Donijeli su) ovu Finansijsku regulativu.

3. has (have) adopted this Directive donio je (Donijeli su) ovu Firektivu.

4. has (have) adopted this Decision donio je (Donijeli su) ovu Odluku.

5. has (have) decided as follows odlučio je (odlučili su)

6. has adopted this Common Strategy (Joint Action, Common Position, Framework Decision)

donio je ovu zajedničku Strategiju (Zajedničku akciju, Zajednički stav, Okvirnu odluku).

7. hereby recommends (Member States) preporučuje (državama članicama)

8. hereby invites the Commission to poziva Komisiju da

9. hereby adopts this Resolution donosi ovu Rezoluciju

10. has (have) agreed as follows saglasio (saglasili su) se o sljedećem:

11. have decided to conclude the following agreement

odlučili su da zaključe sljedeći sporazum:

12. have agreed on following dispositions saglasili su se o sljedećim odredbama:

7. TEKST PRAVNOG AKTA

7.1. STRUKTURA TEKSTA

a) Osnovna struktura

Tekst dokumenta raščlanjuje se prema originalu, pri čemu se za pojedine djelove upotrebljavaju sljedeći nazivi:

1. Part Dio

2. Title Glava

3. Subtitle Odjeljak

4. Chapter Poglavlje

5. Section Odsjek

6. Subsection Pododsjek

7. Article Član

8. Sole Article Jedini član

9. Point Tačka

10. Paragraph Stav

11. Subparagraph Podstav

12. Indent Alineja

13. Subindent Podalineja

14. Phrase Rečenica

Ponekad se različiti izvorni termini prevode istom riječju, npr. point, item = tačka.

b) Posebni djelovi pravnih akata i njihova podjela

Propisi često imaju anekse:

47

1. Annex Aneks

2. Annex I / Annex A Aneks I/ Aneks A

3. Annex B to / of Directive X Aneks B Direktive X

Forma aneksa slobodnija je od forme osnovnog teksta; upotrebljava se gorenavedena podjela, pri čemu osnov raščlanjivanja nije član, već tačka. Aneksi sadrže tekstove različite prirode, npr:

1. Appendix Dodatak

2. Appendix B2 to Annex B to Directive X

Dodatak B2 uz Aneks B Direktive X

3. List Lista

4. Schedule Dodatak

5. Timetable Dinamika

6. Table Tabela

7. Correlation table Uporedna tabela

8. Transposition table Tabela transpozicije

c) Kombinovana nomenklatura, Taric i harmonizovani sistem Kombinovana nomenklatura i Taric dijele se na:

1. Section Odjeljak

2. (tariff) heading Tarifni broj

3. Subheading Podbroj

4. CN / Taric subheading CN Taric podbroj

d) Statistička klasifikacija EZ (npr. NACE rev. 1, COICOP)

Statistička klasifikacija

Abecedni kod

1 Section Sektor

2 Subsection Podsektor

48

1 2-digit level (division) Oblast

2 3-digit level (group) Grana

3 4-digit level

(class)

Grupa

4 5-digit level

(sub-class)

Podgrupa

7.2. NAZIVI ODREDBI

49

1. Aim Cilj

2. Scope/ Field of application Područje primjene

3. Definitions Značenje izraza

4. Subsidiary definitions Dopunska značenja izraza

5. Basic provisions Osnovne odredbe

6. General provisions Opšte odredbe

7. Miscellaneous provisions Ostale odredbe

8. Other provisions Ostale odredbe

9. Notification and reporting Notifikacija i izvještavanje

10. Technical adjustments Tehnička prilagođavanja

11. Advisory Committee Savjetodavni odbor

12. Advisory (Committee) procedure Savjetodavni postupak (postupak Savjetodavnog odbora)

13. Management Committee Upravni odbor

14. Management (Committee) procedure Postupak Upravnog odbora

15. Regulatory Committee Regulatorni odbor

16. Regulatory (Committee) procedure Regulatorni postupak (Postupak Regulatornog odbora)

17. Safeguard procedure Postupak zaštite

18. Liaison with the authorities of the Member States

Veza s nadležnim organima država članica

19. Transitional provisions Prelazne odredbe

20. Final provisions Završne odredbe

21. Review Pregled, ocjena

22. Transposition Transpozicija

50

23. Implementing provisions Odredbe za sprovođenje

24. Entry into force Stupanje na snagu

25. Publication Objavljivanje

26. Addressees Adresati

7.3. ODREDBE KOJE SE ODNOSE NA KOMISIJU

1.

The Commission shall be assisted by a (advisory) (implementation) (management) (regulatory) committee (of an advisory nature) composed of the representatives of the Member States and chaired by the representative of the Commission.

Komisiji pomaže (savjetodavni) (za sprovođenje) (upravni) (regulatorni) odbor (koji ima savjetodavnu ulogu), koji čine predstavnici država članica i kojim predsjedava predstavnik Komisije.

2.

The Commission shall be assisted by the XXX Committee established by Decision YYY.

Komisiji pomaže XXX odbor, osnovan Odlukom YYY.

3.

A Committee XXX, hereinafter referred to as the ”Committee", shall be set up, consisting of representatives of the Member States and chaired by a representative of the Commission.

Osniva se Odbor XXX (u daljem tekstu: Odbor) koji čine predstavnici država članica i kojim predsjedava predstavnik Komisije.

4.

The Committee shall adopt its Rules of Procedure.

Odbor usvaja svoj poslovnik.

5.

Where the procedure laid down in this Article is to be followed, the chairman shall, (without delay), refer the matter to the Committee XXX (hereinafter called the ''Committee'', either on his own initiative or the request of the representative of a Member State.

U slučaju primjene postupka iz ovog člana, predsjedavajući (bez odlaganja) upućuje predmet Odboru XXX (u daljem tekstu: Odbor) na svoju inicijativu ili na zahtjev predstavnika države članice.

6.

The representative of the Commission shall submit (to the Committee) a draft of measures to be adopted.

Predstavnik Komisije dostavlja (Odboru) nacrt mjera koje treba utvrditi.

7.

The Committee shall deliver its opinion on such measures (on the draft) within a time limit which the chairman may lay down (within a time limit set by the Chairman) according to the urgency of the matter, (if necessary by taking a vote) (within a period of two months).

Odbor daje svoje mišljenje o tim mjerama (nacrtu) u roku koji odredi predsjedavajući, u zavisnosti od hitnosti predmeta (ako je potrebno – i glasanjem) (u roku od dva mjeseca).

8.

The Committee shall deliver its opinion on such measures (on the draft) within a period of two months.

Komitet daje svoje mišljenje o tim mjerama (o nacrtu) u roku od dva mjeseca.

9.

Opinions shall be adopted by a majority of XXX votes.

Mišljenja se usvajaju XXX većinom glasova.

51

10.

The opinion shall be delivered by the majority laid down in Article 148 (205) (2) of the Treaty in the case of decisions which the Council is required to adopt on a proposal from the Commission.

U slučaju kada Savjet donosi odluku na predlog Komisije, mišljenje se usvaja većinom glasova propisanom članom 148 (205) stav 2 Ugovora.

11.

Opinions shall be adopted by a majority of XXX votes, the votes of the Member States being weighted as provided in Article 148 (2) of the Treaty.

Mišljenja se usvajaju XXX većinom glasova, pri čemu se glasovi država članica odmjeravaju saglasno članu 148 stav 2 Ugovora.

12.

(Within the Committee) The votes of (the representatives of) the Member States within the Committee shall be weighted in the manner set out in that Article (as provided in Article 148 (2) of the Treaty).

Prilikom glasanja u Odboru glasovi (predstavnika) država članica odmjeravaju se na način iz tog člana (iz člana xxx) (na način utvrđen članom 148 stav 2 Ugovora).

13.

The Chairman shall not vote.

Predsjedavajući ne učestvuje u glasanju.

14.

The opinion shall be recorded in the minutes; each Member State shall have the right to ask to have its position recorded in the minutes.

Mišljenje se unosi u zapisnik; svaka država članica ima pravo da zatraži da se njen stav unese u zapisnik.

15.

The Commission shall take the utmost account of the opinion delivered by the Committee.

Komisija u najvećoj mogućoj mjeri uzima u obzir mišljenje Odbora.

16.

It shall inform the Committee of the manner in which its opinion has been taken into account.

Ona obavještava Odbor o tome kako je njegovo mišljenje uzeto u obzir.

17.

The Commission shall adopt measures which shall apply immediately.

Komisija utvrđuje mjere koje se primjenjuju odmah.

18.

The Commission shall adopt the measures envisaged (and shall implement them immediately) if they are in accordance with the opinion of the Committee.

Komisija utvrđuje predviđene mjere (i odmah ih sprovodi) ukoliko su one u skladu sa mišljenjem Odbora.

19.

However, if these measures are not in accordance with the opinion of the Committee, they shall forthwith be communicated by the Commission to the Council.

Međutim, ako ove mjere nijesu u skladu sa mišljenjem Odbora, Komisija odmah obavještava Savjet.

20.

If measures envisaged are not in accordance with the opinion of the Committee, or if no opinion is delivered, the Commission shall, without delay, submit to the Council a proposal relating to the measures to be taken.

Ako predviđene mjere nijesu u skladu sa mišljenjem Odbora ili ako mišljenje nije dato, Komisija – bez odlaganja – podnosi Savjetu predlog o mjerama koje treba preduzeti.

21.

In that event the Commission may defer application of the measures which it has adopted for not more than one month from the date of such communication.

U tom slučaju, Komisija može odložiti primjenu mjera koje je utvrdila, ali ne duže od mjesec dana od dana dostavljanja saopštenja.

52

22.

The Council, acting by a qualified majority, may take a different decision within the time limit (referred to in the previous paragraph) (of one month).

Savjet može, kvalifikovanom većinom glasova, donijeti drugačiju odluku u utvrđenom roku (iz stava xxx) (od jednog mjeseca).

23.

The Commission shall (may) defer application of the measures which it has decided for a period to be laid down in each act adopted by the Council (basic instrument), but which may in no case exceed three months from the date of communication.

Komisija odlaže (može odložiti) primjenu mjera koje je utvrdila na period koji se utvrđuje u svakom aktu Savjeta posebno (osnovnom instrumentu), a koji ne može biti duži od tri mjeseca od dana dostavljanja saopštenja.

24.

The Council shall act by a qualified majority.

Savjet odlučuje kvalifikovanom većinom glasova.

25.

If, on the expiry of a period to be laid down in each act to be adopted by the Council under this paragraph but which may in no case exceed three months from the date of referral to the Council, the Council has not acted, the proposed measures shall be adopted by the Commission, (save where the Council has decided against the said measures by a simple majority).

Ako Savjet ne postupi po isteku perioda koji se utvrđuje posebno u svakom aktu koji donosi Savjet u skladu sa ovim stavom, a koji ne može biti duži od tri mjeseca od dana upućivanja Savjetu, predložene mjere utvrđuje Komisija (osim u slučaju kada je Savjet odluku protiv navedenih mjera usvojio prostom većinom glasova).

26.

If the Council has not adopted any measures within XXX of the date on which the matter is referred to it, the Commission shall adopt the proposed measures and shall implement them immediately unless the Council has voted against the measures by a simple majority.

Ako Savjet ne utvrdi mjere u roku od XXX od dana kad mu je predmet upućen, Komisija utvrđuje predložene mjere i odmah ih sprovodi, osim ako Savjet nije glasao protiv tih mjera prostom većinom glasova.

27.

If the measures envisaged are not in accordance with the opinion of the Committee, or if no opinion is delivered, the Commission shall, without delay, submit to the Council a proposal relating to the measures to be taken and shall inform the European Parliament.

Ako predviđene mjere nijesu u skladu sa mišljenjem Odbora ili ako mišljenje nije dato, Komisija bez odlaganja podnosi Savjetu predlog o mjerama koje treba preduzeti i obavještava Evropski parlament.

28.

If the European Parliament considers that a proposal submitted by the Commission pursuant to a basic instrument adopted in accordance with the procedure laid down in Article 251 of the Treaty exceeds the implementing powers provided for in that basic instrument, it shall inform the Council of its position.

Evropski parlament o svom stavu obavještava Savjet ako smatra da predlog koji je podnijela Komisija, u skladu sa nekim osnovnim instrumentom usvojenim u skladu sa postupkom iz člana 251 Ugovora, prevazilazi ovlašćenja za sprovođenje predviđena tim osnovnim instrumentom.

29.

The Council may, where appropriate in view of any such position, act by qualified majority on the proposal, within a period to be laid down in each basic instrument but which shall in no case exceed three months from the date of referral to the Council.

Savjet može, kada je to potrebno radi takvog stava, kvalifikovanom većinom glasova odlučivati o predlogu, u roku utvrđenom u svakom osnovnom instrumentu posebno, a koji ne može biti duži od tri mjeseca od dana upućivanja Savjetu.

53

30.

If within that period the Council has indicated by qualified majority that it opposes the proposal, the Commission shall re-examine it. It may submit an amended proposal to the Council, re-submit its proposal or present a legislative proposal on the basis of the Treaty.

Ako se u tom roku Savjet kvalifikovanom većinom glasova izjasni protiv predloga, Komisija preispituje predlog. Komisija može podnijeti Savjetu izmijenjeni i dopunjeni predlog, ponovo podnijeti svoj predlog ili podnijeti novi predlog pravnog akta na osnovu Ugovora.

31.

If on the expiry of that period the Council has neither adopted the proposed implementing act nor indicated its opposition to the proposal for implementing measures, the proposed implementing act shall be adopted by the Commission.

Ukoliko po isteku tog roka Savjet ne usvoji predloženi akt za sprovođenje, niti se izjasni protiv predloženih mjera za sprovođenje, predloženi akt za sprovođenje donosi Komisija.

32.

The Commission shall notify the Council and the Member States of any decision regarding safeguard measures.

Komisija obavještava Savjet i države članice o svakoj odluci o zaštitnim mjerama.

33.

(It may be stipulated that) Before adopting this decision the Commission shall consult the Member States in accordance with procedures to be determined in each case.

(Može biti predviđeno da) Komisija prije donošenja ove odluke konsultuje države članice, u skladu sa postupcima koji se utvrđuju za svaki slučaj posebno.

34.

Any Member State may refer the Commission's decision to the Council within a time limit to be determined in the act (within the basic instrument) in question.

Svaka država članica može odluku Komisije uputiti Savjetu u roku koji se utvrđuje u predmetnom aktu (osnovnom instrumentu).

35.

The Council, acting by a qualified majority, may take a different decision within a time limit to be determined in the act (in the basic instrument) in question.

Savjet, kvalifikovanom većinom glasova, može donijeti drugačiju odluku u roku koji se utvrđuje u predmetnom aktu (osnovnom instrumentu).

36.

The Council, acting by a qualified majority, may confirm, amend or revoke the decision adopted by the Commission.

Savjet, kvalifikovanom većinom glasova, može potvrditi, izmijeniti i dopuniti ili ukinuti odluku koju je donijela Komisija.

37.

If the Council has not taken a decision within a time limit to be determined in the act in question, the decision of the Commission is deemed to be revoked.

Ako Savjet ne donese odluku u roku utvrđenom predmetnim aktom, odluka Komisije smatra se ukinutom.

38.

Alternatively, it may be stipulated in the basic instrument that the Council, acting by qualified majority, may confirm, amend or revoke the decision adopted by the Commission and that, if the Council has not taken a decision within the above mentioned time-limit, the decision of the Commission is deemed to be revoked.

Može se i osnovnim instrumentom propisati da Savjet može, kvalifikovanom većinom glasova, potvrditi, izmijeniti i dopuniti ili ukinuti odluku koju je donijela Komisija i da se odluka Komisije smatra ukinutom ako Savjet ne donese odluku u utvrđenom roku17.

17

U utvrđenom roku, a nikako u gore navedenom roku.

54

39.

Where reference is made to this paragraph, Articles XXX and XXX of Decision 1999/468/EC shall apply, having regard to the provisions of Article 8 thereof.

Kada se upućuje na ovaj stav, primjenjuju se čl. XXX i XXX Odluke 1999/468/EZ, a imajući (pri tome) u vidu odredbe člana 8 te odluke.

40.

The period laid down in Article XXX (XXX) of Decision 1999/468/EC shall be set at three months.

Rok iz člana XXX stav XXX Odluke 1999/468/EZ određuje se na tri mjeseca.

8. NAČIN IZMJENE PRAVNIH AKATA

Načini na koje se formulišu izmjene pravnih akata često se razlikuju u pojedinim jezicima i nijesu ujednačeni, naročito ako je riječ o dokumentima različite starosti. Zbog toga, prilikom njihovog prevođenja treba prije svega imati u vidu smisao, a naročito treba poštovati pravila formulacije koja važe u jeziku cilju. Najčešće formulacije kojih prevodioci treba strogo da se pridržavaju nalaze se u ovom poglavlju Priručnika.

Izrazi kojima se mijenja ili prestaje da važi pravni akt

1. Regulation (Directive, Decision...) XXX is hereby amended as follows:

Regulativa (Direktiva, Odluka ...) XXX mijenja se i glasi:

2. Regulation (Directive, Decision...) XXX is hereby repealed.

Regulativa (Direktiva, Odluka...) prestaje da važi.

3. The following Regulations and Directives are hereby repealed:

Prestaju da važe sljedeće regulative i direktive:

4. Directive XXX shall cease to have effect/ to apply on 31 December 1992

Direktiva XXX prestaje da važi / da se primjenjuje od 31. decembra 1992. godine

5. Council recommendation XXX shall cease to have effect as from the date on which this Directive is applied by the Member States.

Preporuka Savjeta XXX prestaje da važi danom primjene ove direktive u državama članicama.

6. Regulation XXX shall be repealed with effect from the date of entry into force of this regulation.

Regulativa XXX prestaje da važi danom stupanja na snagu ove regulative.

7. Regulation XXX shall be repealed with retroactive effect from 1 January 1995.

Regulativa XXX prestaje da važi sa retroaktivnim dejstvom od 1. januara 1995. godine.

References made to the repealed Directive shall be construed (shall read) (shall be understood) as (being made) to this Directive (and should be read in accordance with the correlation table set out in Annex).

Pozivanja na Direktivu koja prestaje da važi tumače se (glase) (podrazumijevaju se) kao pozivanja na ovu direktivu (i tumače se u skladu sa uporednom tabelom koja se nalazi u Aneksu).

Izrazi kojima se navode izmjene djelova pravnih akata

a) Izmjena u cjelini

Kao uvod za izmjenu dijela pravnog akta u cjelini koristi se opšta formula: (Naziv odredbe koja se mijenja) mijenja se i glasi:

55

1. Article 3 is amended/reworded as follows: paragraph 1 is replaced by the following: paragraphs 2 and 3 become paragraphs 3 and 4;

Član 3 mijenja se i glasi: stav 1 zamjenjuje se ... st. 2 i 3 postaju st. 3 i 4;

2.

Annex I to Directive XXX, is hereby amended in accordance with the Annex to this Directive.

Aneks I uz Direktivu XXX mijenja se u skladu sa Aneksom uz ovu direktivu.

b) Brisanje odredaba

Brisanje (repealing, deleting) odredbe koja se ne zamjenjuje drugom izražava se formulacijom: (Naziv odredbe koja je predmet izmjene) briše se. Ukoliko je u pitanju samo dio jedne odredbe koristi se formulacija: U (naziv odredbe koja je predmet izmjene) (naziv dijela odredbe na koju se izmjena odnosi ili riječ „...“ odn. riječi: „...“) briše(u) se. Za eventualnu renumeraciju – v. dio d) Dopuna.

1. Articles 141, 142 and 143 (of Regulation XXX) are hereby repealed.

Čl. 141, 142 i 143 (Regulative XXX) brišu se.

2. Article 6 of Directive XXX shall be repealed as from 1 January 1993.

Član 6 Direktive XXX prestaje da važi od 1. januara 1993. godine.

3. Articles 7 and 11 are (hereby) deleted. Čl. 7 i 11 brišu se.

4. in Article 13(2), point (c) shall be deleted. U članu 13 stav 2 tačka c briše se.

5. in point (a) of Article 83,“in accordance with Article 66” shall be deleted

U članu 83 tačka a riječi: „u skladu sa članom 66“ brišu se.

6. Article 6 shall be deleted and Article 7 shall become Article 6.

Član 6 briše se a član 7 postaje član 6.

c) Djelimična izmjena

Djelimična izmjena odredbe izražava se formulacijom: … (Odredba koja je predmet zamjene) mijenja se i glasi: „ … “. Izuzetak su riječi, brojevi i iznosi kada se upotrebljava formulacija: Riječ (riječi:) „ … “ (riječ(i) koja(e) se mijenja(ju) u odgovarajućem padežu) zamjenjuje(u) se riječju (riječima:) „ … “ (nove riječi u odgovarajućem padežu).18 Broj „ … “ (broj koji se mijenja) zamjenjuje se brojem „ … “ (novi broj). Iznos „ … “ (iznos koji se mijenja) zamjenjuje se iznosom „ … “ (novi iznos). Brojevi i iznosi, isto kao i riječi koje se mijenjaju, stavljaju se pod navodnike. Ukoliko se neki izraz mijenja u čitavom tekstu akta, a više puta se ponavlja, koristi se sljedeća formulacija:

U … (naziv akta ili dijela akta koji se mijenja) riječ(riječi:) „ … “ zamjenjuje(u) se riječju (riječima:) „ … “ u odgovarajućem padežu.

18

Riječi pod navodnicima treba staviti u odgovarajući padež, zavisno od teksta koji se mijenja. Treba, dakle, uz prevod konsultovati i tekst akta koji se mijenja.

56

1. Article 47 shall be replaced by the following: Član 47 mijenja se i glasi:

2. Article 56(2) shall be replaced by the following: U članu 56 stav 2 mijenja se i glasi:

3. In Article 2 (b) and (f) are replaced by the following:

U članu 2 tač. b i f mjenjaju se i glase:

4. The fïrst subparagraph of Article 118a(2) shall be replaced by the following:

U članu 118a stav 2 podstav 1 mijenja se i glasi:

5. The final part of point 5 shall be replaced by the following:

Završni dio tačke 5 mijenja se i glasi:

6. The first indent of point 7 shall be replaced by the following:

U tački 7 alineja 1 mijenja se i glasi:

7. Item 4.2.1.1 shall be amended to read: Tačka 4.2.1.1. mijenja se i glasi:

8. The title of Chapter 4 shall be replaced by the following:

Naziv Poglavlja 4 mijenja se i glasi:

9. In Article 55, ”43” shall be replaced by “42” U članu 55 broj „43“ zamjenjuje se brojem „42“.

10. In paragraph 1, “ECU 105” is replaced by “ECU 95“

U stavu 1 iznos „105 ekija” zamjenjuje se iznosom „95 ekija”.

11. The following shall be substituted for paragraph 12 (c)

U stavu 12 tačka c mijenja se i glasi:

12. The introductory sentence in Article 10(1) is hereby amended as follows:

U članu 10 stav 1 uvodna rečenica mijenja se i glasi:

13. The reference to Articles 129 and 130 shall be replaced by a reference to Articles 198d and 198e

Pozivanje na čl. 129 i 130 zamjenjuje se pozivanjem na čl. 198d i 198e.

d) Dopuna

1. Dodavanje nove odredbe:

Dodavanje odredbe ili odredaba izražava se formulacijom:

Poslije (prethodna odredba) dodaje se novi/a (nova odredba, eventualno sa brojem) koji/a glasi: „...”.

Poslije (prethodne odredbe) dodaju se novi/e (nove odredbe) koji/e glase: „...”.

U (naziv cijele odredbe) dodaje se novi/a (nova odredba) koji/a glasi: „...”.

U (naziv cijele odredbe) dodaju se novi/e (nove odredbe) koji/e glase: „...” i navodi se tekst dodate (dodatih) odredbe/aba.

Dopuna je često praćena renumeracijom: Dosadašnji/e (odredbe numerisane starim brojevima) postaju (odredbe renumerisane novim brojevima). Uvodna rečenica mora jasno upućivati na koji dio odredbe se odnosi (član, stav, riječi...). Ukoliko u originalnoj rečenici ne postoji odgovarajući izraz (npr. engleski tekst sadrži samo the following ili the following text), potrebno je taj izraz u prevodu dopuniti prema stvarnom smislu i prema kontekstu, tj. prema prirodi umetnute odredbe.

57

The following se prevodi kao riječ/riječi/broj i sl.

1. The following shall be inserted: Dodaju se riječi:

2. The following Article (87a) shall be inserted: Dodaje se član (87a) koji glasi:

3. In Article 15 (2), the following (new) point (g) shall be inserted

U članu 15 stav 2 dodaje se (nova) tačka g:

4. After the words “XXX", the words “YYY" shall be inserted

Poslije riječi: „XXX“ dodaju se riječi: „YYY“.

5. A new point 5 shall be added, worded as follows: Dodaje se nova tačka 5 koja glasi:

6. After point 4 a new point shall be added, worded as follows:

Poslije tačke 4 dodaje se nova tačka koja glasi:

7. Articles 8, 8a, 8b and 8c shall become respectively Articles 7, 7a, 7b and 7c.

Čl. 8, 8a, 8b i 8c postaju čl. 7, 7a, 7b i 7c.

8. In Article 92(3) the present point (d) shall become (e).

U članu 92 stavu 3 dosadašnja tačka d postaje tačka e.

9. Items “2.1.2.2, 2.1.2.3, and 2.1.2.4“ are “2.1.2.1, 2.1.2.2 and 2.1.2.3“ respectively

Tač. 2.1.2.2, 2.1.2.3 i 2.1.2.4 postaju tač. 2.1.2.1, 2.1.2.2. i 2.1.2.3.

10. The second subparagraph of Article 144 shall be supplemented by the following sentence:

U članu 144 podstav 2 dodaje se rečenica:

11. The second subparagraph of Article 144 shall be supplemented by the following sentences:

U članu 144 podstav 2 dodaju se rečenice:

12. Paragraph 17 shall be renumbered 22, and the following shall be added thereto:

U dosadašnjem stavu 17, koji postaje stav 22, dodaju se riječi:

13. In Article 31(1), "of 1994" shall be added at the end of the first indent

U članu 31 stav 1 na kraju alineje 1 dodaju se riječi: „iz 1994. godine“.

14. The following shall be added to point (r): U tački r dodaju se riječi:

15. The Annex shall become Annex I and the following point shall be added to paragraph 1:

Aneks postaje Aneks I, a stavu 1 dodaje se tačka:

16. Annexes II and III attached hereto shall be added to Directive 00/000/EEC.

Aneksi II i III uz ovu direktivu dodaju se Direktivi 00/000/EEZ.

58

9. POZIVANJE19 Pri prevođenju pozivanja naročitu pažnju treba posvetiti nazivima dokumenata i podjeli teksta. a) Pozivanje na akt Unije Puni nazivi osnivačkih ugovora Unije pišu se velikim početnim slovom prve riječi u nazivu. Kratko označavanje the Treaty / le traité / der Vertrag, koje se pojavljuje u kontinuiranom tekstu kod pozivanja na odgovarajući ugovor, na crnogorski jezik prevodi se kao Ugovor i piše velikim početnim slovom.

1. Directive A as amended by Directive B Direktiva A izmijenjena i dopunjena Direktivom B,

2. Directive A as last amended by Directive B Direktiva A, kako je posljednji put izmijenjena i dopunjena Direktivom B,

3. Directive X and amendments (thereof / thereto / to it) Directive X and subsequent provisions amending it

Direktiva X i (njene) izmjene i dopune Direktive X i odredbe o naknadnim izmjenama i dopunama,

Ukoliko je citiran cio naziv propisa, radi bolje preglednosti dobro je da se odvoji zarezom od izraza „glasi“ ili „posljednji put izmijenjen“.

b) Pozivanje na djelove akata i pojedinih odredaba Unije

Na naziv i na preambulu obično se poziva riječima:

1. title naziv

2. title of Directive XXX naziv Direktive XXX

3. citation citat

4. first and second citations prvi i drugi citat

5. recital uvodna izjava

6. twenty-fifth recital uvodna izjava 25

7. recitals 11 and 12 uvodne izjave 11 i 12

8. recitals 9 to 13 uvodne izjave 9 do 13

9. the recitals / the statement of the reasons of the Regulation XXX

uvodne izjave / razlozi za donošenje Regulative XXX

Za pozivanje na pojedine odredbe važe sledeća pravila: Odredba, odnosno odredbe na koje se upućuje, označavaju se navođenjem oznaka cjelina od većih ka manjim. Ako želimo da uputimo samo na jednu tačku onda će upućivanje na određenu tačku nekog člana glasiti npr. u članu 33 stav 5 tačka f. Ako se navodi više cjelina iste vrste na koje se upućuje onda se skraćuje naziv te cjeline i to na sljedeći način: - Treba pisati čl. 2 i 3, a ne članovi 2 i 3! - Treba pisati st. 2 i 3, a ne stavovi 2 i 3! - Treba pisati podst. 2 i 3, a ne podstavovi 2 i 3! - Treba pisati tač. a i b, a ne tačke a i b! - Treba pisati al. 2 i 3, a ne alineje 2 i 3!

19

Bolje nego upućivanje!

59

Međutim, kad se upućuje na više većih cjelina iste vrste kao što su poglavlja, glave, djelovi itd. nema skraćivanja, npr. poglavlja 2 i 3. Primjenom istih ovih pravila primjeri za „složenije“ upućivanje bi glasili: - član 100 st. 2 i 3, stav 5 tač. 7 i 8... - čl. 1, 2, 3, 45, član 48 stav 1 tač. 3, 4 i 5, čl. 58, 62, 73 ... Ako upućujemo na pojedine rečenice u pojedinoj cjelini važi isti princip (npr. u članu 3 stav 2 podstav 5 u prvoj rečenici...). Ako se upućuje na jednu cjelinu prema prethodno navedenim pravilima ni slučajno ne treba odvajati cjeline zarezom. Npr. pravilno je član 3 stav 5 tačka 9, a nikako ne treba pisati član 3, stav 5, tačka 9. U izvornim tekstovima, naročito starijim, upućivanja često počinju riječju „odredba“ (provisions – dispositions – Bestimmungen). Često je to nepotrebno pa se preporučuje da se izostavi, ukoliko nije bliže određena.

1. Article 2 član 2

2. Article 2 (1) član 2 stav 1

3. Article 2 (a) član 2 tačka a

4. Article 2 (1) (a) član 2 stav 1 tačka a

5. Article 2 (1) (a) (i) član 2 stav 1 tačka a podtačka i

6. Article 2a član 2a

7 Article 2 (2) and (3) član 2 st. 2 i 3

8. Articles 2 (2) and 3 član 2 stav 2 i član 3

9. Articles 2 and 4 čl. 2 i 4

10. Articles 2 to 5 čl. 2 do 5

11. paragraphs 1, 2, 3, 4 and 6 st. 1, 2, 3, 4 i 6

12. the first and second indents of the first subparagraph of Article 5 (1) of Regulation (EEC) No 1837/80

član 5 stav 1 podstav 1 al. 1 i 2 Regulative (EEZ) br. 1837/80

13. In the third subparagraph of Article 2 (1) u članu 2 stav 1 podstav 3

14. in the first and second sentences of the first subparagraph of Article 7 (1)

u članu 7 stav 1 podstav 1 u prvoj i drugoj rečenici

Ukoliko se upućuje na odredbe određenog pravnog propisa ili nekog njegovog samostalnog dijela (aneks, protokol), naziv tog propisa ili njegovog dijela dodaje se poslije upućivanja na konkretnu odredbu (nezavisno od redosljeda originala).

1. Article 189b of the Treaty Član 189b Ugovora

2. Annex I point 21.1 tačka 21.1 Aneksa I

3. Chapter 1 of Directive X Annex B Poglavlje 1 Aneksa B Direktive X

c) Upućivanje pomoću riječi ovaj (član, aneks...) i navedeni Upućivanje na tekst ili na dio teksta (član, stav, aneks, direktiva, regulativa...) koji se nalazi u istom tekstu u kome se vrši upućivanje, obično u obliku: “this Directive”, - prevodi se samo onda kad bi moglo doći do zamjene. Tada se upotrebljava zamjenica ova (ova direktiva i slično).

60

Upućivanje na tekst ili na dio teksta koji se nalazi u drugom tekstu, a ne u onom u kome se vrši upućivanje, obično u obliku: “that /the said/the above mentioned Directive”, prevodi se pomoću riječi: navedeni ili taj: navedena direktiva, ta direktiva i slično.

d) Upućivanje u fusnotama

1. OJ L 300, 19.11.1994, p. 86. Sl. list L 300, 19.11.1994, str. 86.

2. OJ 35, 19.4.1964, p. 753/64. Sl. list 35, 19.4.1964, str. 753/64.

3. OJ C 139, 5.6.1989, pp. 23 and 31. Sl. list C 139, 5.6.1989, str. 23 i 31.

4. See page 23 in this Official Journal V.20 str. 23 ovog Službenog lista.

5. OJ C 84, 28.3.1991, p. 9 and amendments forwarded on 13 December 1991.

Sl. list C 84, 28.3.1991, str. 9 i izmjene i dopune dostavljene 13. decembra 1991. godine

6. OJ C 284, 12.11.1990, p. 80, and Decision of 12.2.1992 (not yet published in the Official Journal).

Sl. list C 284, 12.11.1990, str. 80 i Odluka od 12.2.1992. (još nije objavljena u Službenom listu).

7. Opinion submitted/delivered on 12 December 1975 (not yet published in the Official Journal).

Mišljenje dostavljeno/dato 12. decembra 1975. godine (još nije objavljeno u Službenom listu).

8. Assent of 29.1.1998. Saglasnost od 29.1.1998. godine

9. Opinion of the European Parliament of 18 December 1997 (OJ C 14, 19.1.1998), Council Common Position of 9 March 1998 (OJ C 135, 30.4.1998, p. 7) and Decision of the European Parliament of 30 April 1998 (OJ C 152, 18.5.1998), Council Decision of 19 May 1998.

Mišljenje Evropskog parlamenta od 18. decembra 1997. godine (Sl. list C 14, 19.1.1998), Zajednički stav Savjeta od 9. marta 1998. godine (Sl. list C 135, 30.4.1998, str. 7) i Odluka Evropskog parlamenta od 30. aprila 1998. godine (Sl. list C 152,18.5.1998), Odluka Savjeta od 19. maja 1998. godine.

10. OJ L 281, 1.11.1975, p. 1. Regulation last amended by Regulation (EEC) No 3653/90 (OJ No L 362, 27.12.1990, p. 28).

Sl. list L 281, 1.11.1975, str. 1. Regulativa, posljednji put izmijenjena i dopunjena Regulativom (EEZ) br. 3653/90 (Sl. list L 362, 27.12.1990, str. 28).

11. OJ L 316, 31.10.1992, p.19. Directive as amended by Directive 94/74/EC (OJ No L 365, 31.12.1994, p. 46).

Sl. list L 316, 31.10.1992, str.19. Direktiva izmijenjena i dopunjena Direktivom 94/74/EZ (Sl. list L 365, 31.12.1994, str. 46).

12. OJ L 181, 4.7.1986, p. 16, as subsequently amended

Sl. list L 181, 4.7.1986, str. 16, sa naknadnim izmjenama i dopunama.

20

See je najbolje prevoditi sa v. a ne sa vidi, pogledaj i sl.

61

10. NABRAJANJE I DEFINICIJE

a) Nabrajanje

* Interpunkcija u uvodnom tekstu

Dvije tačke su obavezne ako je početak niza formalno obilježen najavnim riječima (ovi, sljedeći i slično): „Od poreza se oslobađa sljedeća roba:“ Kada nema formalnog obilježja početka niza, dvije tačke ne treba pisati ako tekst ispred nabrajanja ne čini posebnu sintaksičku cjelinu, te se u govoru nastavlja daljim kazivanjem. Niz se tada uklapa u rečenicu kao njen normalni nastavak, pa je znak ispred njega suvišan: „Organ odgovoran za kontrolu - ima pravo da zahtijeva pristup (...); - može da zahtijeva (...); - može izabrati probni uzorak (...).“ * Interpunkcija pri nabrajanju Djelovi nabrajanja završavaju se: - zarezom, ako nabrajanja nijesu u vidu rečenice; - tačkom i zarezom ili zarezom, ako bar neki djelovi nabrajanja predstavljaju cijele rečenice ili

rečenične cjeline. Ako se nabrajanje sastoji od više rečenica, pri njihovom odvajanju može se koristiti tačka i zarez ili tačka. Ako je nabrajanje na kraju rečenične cjeline, na kraju nabrajanja stavlja se tačka.

Primjer 1. Norme kvaliteta utvrđuju se za: - rezano cvijeće i pupoljke za bukete za dekoraciju, svježe, broj 06.03 A zajedničke carinske

tarife; - lišće, listove, grane i druge djelove bilja, svježe, broj 06.04 A II zajedničke carinske tarife.

Primjer 2. Ako pravnim propisima Unije nije uređeno drugačije, na obalsku plovidbu odnose se pravni i administrativni propisi koji važe u državi domaćinu za: - tarife i uslove prema kojima su zaključeni ugovori o transportu; - mase i dimenzije drumskih vozila; - uslove za transport određenih kategorija robe, naročito opasne robe, kvarljivih prehrambenih

proizvoda, živih životinja itd; - vrijeme vožnje i odmora; - porez na dodatu vrijednost za transportne usluge i na ovu oblast usluga navedenih u prilogu 1

ove direktive, odnosi se član 2 stav 1 tačka a Regulative Savjeta 77/388/EEZ.

62

* Nabrajanje na početku pasusa

Ako poslije nabrajanja slijedi kraj rečenice, potrebno je ovaj završetak premjestiti u poseban pasus na početku, na primjer: Where (a) ... (b) ... (c) ... the consumer shall have the right to pursue remedies against the grantor of credit.

U slučaju da (a) ... (b) ... (c) ... potrošač ima pravo da traži primjenu odgovarajućeg pravnog lijeka protiv davaoca kredita.

b) Značenje izraza

Značenje izraza piše se u obliku nabrajanja i za njih važe gorenavedena pravila. Definisani izrazi ne stavljaju se pod navodnike i ne pišu se velikim slovom u početnoj riječi. U određenim slučajevima, naravno prema pravopisu, definisani izraz treba pisati velikim slovom (ako je u pitanju lično ime, naziv pravnog lica, naziv dokumenta itd.). Standardna uvodna formulacija je:

Za svrhe ove direktive podrazumijeva se da je: - vozilo - svako vozilo sa motorom s unutrašnjim sagorijevanjem, namijenjeno drumskom

saobraćaju, sa karoserijom ili bez nje, s najmanje četiri točka i maksimalnom brzinom od 250 km/h;

- tip motora s unutrašnjim sagorijevanjem - motor sa unutrašnjim sagorijevanjem kome može biti dodijeljena homologizacija samostalne tehničke cjeline, prema članu 9a Direktive 70/156/EEZ.

11. ZAVRŠNE ODREDBE

a) Odredbe za sprovođenje regulativa, odluka i okvirnih odluka

1. Member States shall bring into force (adopt) the laws, regulations and administrative provisions necessary to comply with this Directive before (not later than) 1 March 1997 ... as from 1 March 1997. ... within 24 months of its entry into force /adoption / notification.

Države članice dužne su da usvoje zakone i druge propise potrebne za usklađivanje s ovom Direktivom ... (najkasnije) do 1. marta 1997. godine....od 1. marta 1997. godine....u roku od 24 mjeseca od stupanja na snagu /donošenja/ notifikacije.

2. Member States shall take measures necessary to comply...

Države članice preduzimaju mjere potrebne za usklađivanje ...

3. Member States shall amend their national provisions to comply…

Države članice mijenjaju i dopunjavaju domaće propise kako bi sprovele...

4. The Commission shall inform the other Member States thereof.

Komisija o tome obavještava ostale države članice.

5. Member States shall (after consulting the Države članice (nakon savjetovanja sa

63

Commission) adopt and publish the laws, regulations and administrative provisions necessary to comply with this Directive by 1 March 1997 at the latest.

Komisijom) donose i objavljuju zakone i druge propise potrebne za usklađivanje sa ovom direktivom najkasnije do 1. marta 1997. godine.

6. Not later than 1 March 1996 Member States shall adopt and publish the provisions necessary to comply with this Directive not later than 1 March 1997.

Najkasnije do 1. marta 1996. godine države članice donose i objavljuju propise potrebne za usklađivanje sa ovom direktivom do 1. marta 1997. godine.

7. They shall (forthwith) inform the Commission thereof.

One o tome (odmah) obavještavaju Komisiju.

8. They shall apply these measures from (not later than) 1st January 1997.

One primjenjuju ove mjere od (najkasnije do) 1. januara 1997. godine.

9. They shall apply these measures 18 months after the date of the entry into force of this Directive.

One primjenjuju ove mjere po isteku 18 mjeseci od dana stupanja na snagu ove direktive.

10. When Member States adopt these provisions, they shall contain a reference to this Directive or be accompanied by such reference on the occasion of their official publication.

Kada države članice usvoje ove propise, ti propisi sadržaće pozivanje na ovu direktivu ili se pozivanje na ovu direktivu navodi prilikom njihovog službenog objavljivanja.

11. The methods of making such a reference shall be laid down by the Member States.

Načine takvog pozivanja utvrđuju države članice.

12. Member States shall communicate to the Commission the text of the (main) provisions of national law, whether laws, regulations or administrative provisions, which they adopt in the field covered by this Directive.

Države članice Komisiji dostavljaju tekst (glavnih) odredaba domaćeg prava, bilo da su to zakoni ili drugi propisi, koje donesu u oblasti na koju se odnosi ova direktiva.

13. (As soon as this Directive has entered into force / been notified,) Member States shall also inform the Commission, in sufficient time for it to submit its comments of any draft (major) laws, regulations or administrative provisions which they intend to adopt in the field covered by this Directive.

(Čim ova direktiva stupi na snagu / se izvrši notifikacija,) države članice o tome obavještavaju i21 Komisiju, ostavljajući joj dovoljno vremena da dostavi svoje primjedbe na nacrte svih (značajnih) zakona i drugih propisa koje namjeravaju da donesu u oblasti na koju se odnosi ova direktiva.

14. Member States shall immediately inform the Commission of the measures taken pursuant to this Directive.

Države članice odmah obavještavaju Komisiju o mjerama preduzetim na osnovu ove direktive.

15. The Member States shall notify the Commission and the other Member States of the provisions under which they make use of the authorisation granted in Article 1.

Države članice upućuju notifikaciju Komisiji i drugim državama članicama o odredbama na osnovu kojih one primjenjuju ovlašćenje propisano članom 1.

16. The Commission shall publish (in the Official Journal of the European Communities) and keep up to date...

Komisija objavljuje (u Službenom listu evropskih zajednica) i ažurira...

17. The Member States and the Commission shall cooperate closely to ensure that this Decision is complied with.

Države članice i Komisija tijesno sarađuju kako bi obezbijedile usklađenost sa ovom odlukom.

18. The Member States shall, in close Države članice, u tijesnoj saradnji sa

21

U normativi nemamo takođe.

64

cooperation with the Commission, take all necessary measures to ensure that this Decision is applied.

Komisijom, preduzimaju sve potrebne mjere da se obezbijedi primjena ove odluke.

19. The Member States (and the Commission) shall take all measures necessary for the implementation of this Decision.

Države članice (i Komisija) preduzimaju sve potrebne mjere za sprovođenje ove odluke.

20. Member States shall take the necessary measures to comply with the provisions of this Framework Decision by 1 April 2001.

Države članice preduzimaju sve potrebne mjere da se obezbijedi usklađenost sa odredbama ove okvirne odluke do 1. aprila 2001. godine.

21. Member States shall transmit to the General Secretariat of the Council, the Commission of the European Communities and ... (the European Central Bank) the text of the provisions transposing into their national law the obligations imposed on them under this Framework Decision.

Države članice dostavljaju Generalnom sekretarijatu Savjeta, Komisiji evropskih zajednica i ... (Evropskoj centralnoj banci) tekst odredaba kojima obaveze utvrđene ovom okvirnom odlukom prenose u svoje domaće zakonodavstvo.

22. On the basis of this information, the Council will, by 1 April 2003 at the latest, assess the extent to which Member States have complied with this Framework Decision.

Na osnovu ove informacije, Savjet će najkasnije do 1. aprila 2003. godine procijeniti u kojoj mjeri države članice postupaju po ovoj okvirnoj odluci.

23. An evaluation, notably also of the practical application of the provisions of this Framework Decision, shall be carried out by 1 January 2002 at the latest.

Ocjena, a naročito i praktične primjene odredaba ove okvirne odluke, sprovešće se najkasnije do 1. januara 2002. godine.

b) Odredbe o izvještajima i provjerama

1. The Commission shall submit to the Council, within six years from the date of notification of this Directive, a report on...

Komisija u roku od šest godina od dana notifikacije ove direktive podnosi Savjetu izvještaj o ...

2. The Commission shall submit, on a yearly basis, a progress report on the implementation of... to the European Parliament and the Council.

Komisija jednom godišnje dostavlja Evropskom parlamentu i Savjetu izvještaj o napretku u sprovođenju ....

3. (Not less frequently than) Every three years, and for the first time not later than 31 December 2000, the Council, acting on the basis of a report and, where appropriate, a proposal from the Commission, shall examine XXX and, acting unanimously after consulting the European Parliament, shall adopt the necessary measures.

(Najmanje) svake tri godine, a prvi put najkasnije do 31. decembra 2000. godine, Savjet, postupajući po izvještaju, a u datom slučaju po predlogu Komisije, razmatra XXX i jednoglasno – nakon savjetovanja sa Evropskim parlamentom – utvrđuje neophodne mjere.

4. The report by the Commission and the examination by the Council shall take into account the proper functioning of the internal market and the wider objectives of the Treaty.

U izvještaju Komisije i prilikom razmatranja u Savjetu vodiće se računa o neometanom funkcionisanju unutrašnjeg tržišta i širim ciljevima Ugovora.

5. Not later than 31 December 1993 the Commission shall present to the Council a progress report on the implementation of this Directive and shall, where appropriate, submit proposals...

Najkasnije do 31. decembra 1993. godine, Komisija dostavlja Savjetu izvještaj o napretku u sprovođenju ove direktive, a po potrebi podnosi i predloge...

65

6. Member States shall communicate to the Commission, every two years, a report on the application of the system introduced.

Države članice svake dvije godine dostavljaju Komisiji izvještaj o primjeni uvedenog sistema.

c) Odredbe koje se odnose na akte zajedničkih organa u okviru sporazuma sa trećim zemljama

1. Decision No 2/88 of the EEC-XY Joint Committee shall apply in the Community.

Odluka br. 2/88 Zajedničkog komiteta EEZ i XY22 primjenjuje se u Zajednici.

2. The measures provided for in Recommendation No ... of the ACP-EC Council of Ministers XXX shall apply in the Community.

Mjere propisane Preporukom Savjeta ministara AKP i EZ XXX br. ... primjenjuju se u Zajednici.

3. The text of the recommendation is attached to this Decision.

Tekst preporuke dat je u prilogu ove odluke.

4. The ACP States, the Member States and the Community shall be bound, each to the extent to which it is concerned, to take the measures necessary to implement this Decision.

Zemlje AKP, države članice i Zajednica dužne su da, u mjeri u kojoj se to na njih odnosi, preduzmu mjere neophodne za sprovođenje ove odluke.

d) Odredbe koje se odnose na ugovore i sporazume

1. The Community shall be represented in XXX set up by Article 5 of the Agreement by the Commission assisted by representatives of the Member States.

Komisija će, uz podršku predstavnika država članica, zastupati Zajednicu u XXX, kako je utvrđeno članom 5 Sporazuma.

2. The Agreement XXX (between the Community and...) are hereby approved on behalf on the (European) Community

U ime (Evropske) Zajednice, odobrava se Sporazum XXX (između Zajednice i ...)

3. ...between the Community, of the one part, and A, of the other part...

... između Zajednice, s jedne strane i A, s druge strane ...

4. ...and (together with) the protocols and declarations annexed thereto

... zajedno sa priloženim protokolima i deklaracijama...

5. ...and the declarations attached to the Final Act...

...i deklaracijama priloženim uz Završni akt

...

6. ...and the exchange of letters relating hereto...

... i razmjena pisama/nota u vezi sa njom ...

7. The text of the Agreement is attached to this Regulation.

Tekst Sporazuma dat je u prilogu ove regulative.

8. The text of the acts referred to in the first paragraph are attached to this Decision.

Tekst akata iz stava 1 dat je u prilogu ove odluke.

9. The President of the Council is hereby authorised to designate the person(s) empowered to sign the Agreement in order to bind the Community.

Ovim se ovlašćuje predsjednik Savjeta da odredi lice(a) koje(a) će biti opunomoćeno(a) da potpiše(u) Sporazum kojim se obavezuje Zajednica.

10. The President of the Council shall, on behalf of the Community, give the notification provided for in Article A of the Agreement.

Predsjednik Savjeta u ime Zajednice upućuje notifikaciju predviđenu članom A Sporazuma.

11. The President of the Council shall deposit the acts as provided for in Article X of the Agreement.

Predsjednik Savjeta deponuje akte kako je predviđeno članom X Sporazuma.

22

XY odnosi se obično na neku državu, grupu država i sl.

66

12. The President of the Council shall take the measures necessary for the exchange of instruments provided for in Article X of the Agreement.

Predsjednik Savjeta preduzima mjere neophodne za razmjenu instrumenata, kako je predviđeno članom X Sporazuma.

e) Odredbe koje se odnose na važenje i stupanje propisa na snagu

1. This Regulation (Directive, Decision, Joint Action, Framework Decision) shall enter into force on 9 January 1998.

Ova regulativa (direktiva, odluka, zajednička akcija, okvirna odluka) stupa na snagu 9. januara 1998. godine.

2. This Regulation shall enter into force on the day of its publication in the Official Journal of the European Communities.

Ova regulativa stupa na snagu danom objavljivanja u Službenom listu evropskih zajednica.

3. This Regulation shall enter into force on the day following that of its publication in the Official Journal of the European Communities.

Ova regulativa stupa na snagu sljedećeg dana od dana objavljivanja u Službenom listu evropskih zajednica.

4. This Regulation shall enter into force on the third day following its publication in the Official Journal of the European Communities.

Ova regulativa stupa na snagu trećeg dana od dana objavljivanja u Službenom listu evropskih zajednica.

5. It shall apply as from 1 January 1982 (until 1 January 1987).

Primjenjuje se od 1. januara 1982. godine (do 1. januara 1987. godine).

6. It shall apply from 1 January 1982 until 1 January 1987.

Primjenjuje se od 1. januara 1982. godine do 1. januara 1987. godine.

7. It shall expire on 31 September 1995. Prestaje da važi 31. septembra 1995. godine.

8. It shall apply until 31 December 1992. Primjenjuje se do 31. decembra 1992. godine.

9. It shall apply from 1 July 1989 with the exception of Articles 15 and 16 which shall be applied as from the entry into force of this Regulation.

Primjenjuje se od 1. jula 1989. godine, osim čl. 15 i 16, koji se primjenjuju od dana stupanja na snagu ove regulative.

10. It shall apply from 1 July 1995, with the exception of Articles 1, 2 and 3, which shall apply immediately.

Primjenjuje se od 1. jula 1995. godine, osim čl. 1, 2 i 3, koji se primjenjuju odmah.

11. It shall apply from the first day of the month following its entry into force.

Primjenjuje se od prvog dana sljedećeg mjeseca od stupanja na snagu.

12. However, Member States may, after consulting the Commission, postpone the application of Article 5 until 31 December 1986.

Međutim države članice mogu, nakon savjetovanja sa Komisijom, odložiti primjenu člana 5 do 31. decembra 1986. godine.

13. Regulation A shall cease to have effect when this Regulation enters into force.

Stupanjem na snagu ove regulative prestaje da važi Regulativa A.

14. This decision shall enter into force on the third day following its publication in the Official Journal of the European Communities.

Ova odluka stupa na snagu trećeg dana od dana objavljivanja u Službenom listu evropskih zajednica.

15. This Decision shall take effect (enters into force) on the day following its adoption

Ova odluka stupa na snagu sljedećeg dana od dana donošenja.

16. This Decision shall apply from 15 October 2000. Ova odluka primjenjuje se od 15. oktobra 2000. godine.

17. This Common Strategy shall apply from 10 June 2000.

Ova zajednička strategija primjenjuje se od 10. juna 2000. godine.

18. It may be prolonged, reviewed and, if necessary, Evropski savjet, na preporuku Savjeta,

67

adapted by the European Council on the recommendation of the Council.

može je produžiti, preispitati i, ako je to potrebno, prilagoditi.

19. This Common Position shall take effect on 1 July 1998.

Ovaj zajednički stav važi od 1. jula 1998. godine.

f) Odredbe koje se odnose na objavljivanje (odredbe koje se odnose na važenje i stupanje na snagu)

This Decision (Common Strategy, Joint Action, Common Position) shall be published in the Official Journal.

Ova odluka (zajednička strategija, zajednička akcija, zajednički stav) objavljuje se u Službenom listu.

g) Objavljivanje

Izraz publish/publication - prevodi se kao objavljuje/objavljivanje a ne publikuje/publikovanje. Direktive, regulative, odluke, preporuke i ostali akti se objavljuju.

h) Završne rečenice direktiva i regulativa

1. This Regulation (Decision) shall be binding in its entirety and directly applicable in all Member States.

Ova regulativa (odluka) obavezujuća je u cjelini i neposredno se primjenjuje u svim državama članicama.

2. This Directive (Decision) is addressed to the Member States.

Ova direktiva (odluka) upućena je svim državama članicama.

3. This Directive (Decision) is addressed to the United Kingdom

Ova direktiva (odluka) upućena je Ujedinjenom Kraljevstvu.

12. DATIRANJE I POTPISI

12.1. Datiranje

1. Done at Brussels (Luxembourg, Frankfurt am Main), 12 October 1992.

Sačinjeno u Briselu (Luksemburgu, Frankfurtu na Majni) 12. oktobra 1992. godine.

2. This Decision was considered and adopted by the High Authority at its meeting on 25 June 1954.

Ovu odluku razmatrala je i usvojila Visoka vlast na sjednici održanoj 25. juna 1954. godine.

12.2. Potpisi

a) Institucija u čije ime se potpisuje akt

1. For the Council Za Savjet

2. For the Commission Za Komisiju

3. For the European Parliament Za Evropski parlament

4. For the High Authority Za Visoku vlast

5. On behalf of the Governing Council of ECB U ime Upravnog savjeta ECB

6. For and on behalf of the General Council Za Generalni savjet i u njegovo ime

7. For and on behalf of the Governing Council Za Upravni savjet i u njegovo ime

8. For the Government Za Vladu

9. For the ACP-E(E)C Council of Ministers Za Savjet ministara AKP i E(E)Z

68

10. By the ACP-E(E)C Committee of Ambassadors Komitet ambasadora AKP i E(E)Z

11. For the Association Council Za Savjet za pridruživanje

12. For the Cooperation Council Za Savjet za saradnju

13. For the (EEA) Joint Committee Za Zajednički komitet (EEP)

b) Ime potpisanog lica (prema originalu; ženska prezimena se ne mijenjaju)

c) Funkcija lica potpisnika

1. The President predsjednik

2. The Vice-President potpredsjednik

3. Member of the Commission član Komisije

4. The President of the ECB predsjednik ECB

13. UPOTREBA SKRAĆENICA I SKRAĆENIH IZRAZA Kako crnogorski jezik nema toliku sklonost ka formiranju i korišćenju skraćenica kao engleski, kada se u tekstu na engleskom jeziku pojavljuju skraćenice preporučuje se sljedeći pristup: ukoliko nije nužno, ne koristiti skraćenicu već puni naziv kroz čitav tekst prevoda. Ukoliko je moguće treba skratiti naziv na način koji je više u duhu našeg jezika, tj. koristiti prvu riječ iz naziva (npr. Agencija za prestrukturiranje privrede i strana ulaganja – u daljem tekstu: Agencija). Ukoliko je, pak, iz nekog razloga neizbježno koristiti skraćenice, pri prvom pominjanju termina (naziva institucije, konvencije, ugovora, udruženja i sl.) u prevodu treba upotrijebiti prevod punog naziva. Nakon prevoda punog naziva u zagradu se stavlja skraćenica koja će se koristiti (služeći se pri tom listom akronima iz ovog priručnika), te puni naziv na engleskom jeziku, ukoliko je skraćenica nastala skraćivanjem engleskog naziva.

1. SME (SMEs) MSP (mala i srednja preduzeća)

2. MEP (MEPs) — (poslanici Evropskog parlamenta)

3. NCB (NCBs) NCB (Nacionalna centralna banka)

4. CIS ZND (Zajednica nezavisnih država23)

Prilikom skraćivanja treba voditi računa da se u našem jeziku prilikom skraćivanja skraćeni oblik u zagradama ne stavlja pod navodnike kao u engleskom jeziku.

1. signatories of the Treaty on the non-proliferation of nuclear weapons, hereinafter referred to as ”the Treaty’’

potpisnice Ugovora o neširenju nuklearnog oružja (u daljem tekstu: Ugovor)

2. public access to documents of the Committee of the Regions (hereinafter ”the Committee")

pristup građana dokumentima Komiteta regiona (u daljem tekstu: Komitet)

14. VALUTA

1. unit of account obračunska jedinica

23

bivšeg SSSR-a

69

2. European unit of account (EUA) evropska obračunska jedinica (EUA)

3. European Currency Unit (ECU/ecu) evropska novčana jedinica (eki)

4. euro (EUR) euro (EUR)

15. LATINSKI IZRAZI U ENGLESKOM JEZIKU

Latinski izrazi koji se pojavljuju u engleskim tekstovima obično se naglašavaju kurzivom. Pri prevodu takvi izrazi obično se zamjenjuju crnogorskim ekvivalentima, bez upotrebe kurziva. Pojedini latinski izrazi, koji su uobičajeni i u drugim jezicima, u principu se ne prevode sem nekoliko izuzetaka. Navodimo primjere nekih uobičajenih latinskih izraza i mogućih ekvivalenata u našem jeziku.

ex officio po službenoj dužnosti

bona fide u dobroj vjeri

a posteriori aposteriori

a priori apriori

mutatis mutandis mutatis mutandis/shodno

de jure de jure

de facto de facto

ad hoc ad hoc

modus vivendi modus vivendi

pro rata pro rata

i.e. (id est) tj. (to jest)

e.g. (exempli gratia) npr. (na primjer)

i.a. (inter alia) između ostalog

V. TEHNIČKA I PRAVOPISNA PRAKTIČNA UPUTSTVA

1. PRAVOPISNA PRAVILA

Analizom i obradom prevoda u ovoj oblasti, ali i šire, može se uočiti da se neke pravopisne i gramatičke greške češće ponavljaju. Nije nam, naravno, cilj da ovim priručnikom rješavamo jezičke nedoumice, te se njima nećemo baviti. Mnogih se pravopisnih i gramatičkih pravila nećemo doticati, svjesni da je proces standardizacije crnogorskog jezika još u toku. Ovdje ćemo, stoga, navesti samo neke najčešće greške i dati jezičke savjete kako se one mogu izbjeći.

a) Upotreba velikog i malog slova

U crnogorskom jeziku, za razliku od engleskog, velikim početnim slovom piše se samo prva riječ imena ustanova, naziva propisa, zakona i dokumenata, a od ostalih riječi velikim se slovom pišu samo one koje su i same vlastita imena:

npr. Methodological Guide for EU Regulation Impact Assessment ali: Metodološki priručnik za procjenu učinaka propisa Evropske unije npr. Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju ali: Stabilisation and Association Agreement

70

nikako: Evropska Unija, već Evropska unija!!! ali naravno: Savjet Evrope, a ne Savjet evrope!!!

U crnogorskom jeziku opšte imenice pišu se malim slovom, dok se u engleskom one često pišu velikim slovima:

npr: - Member States - države članice - Stabilisation and Association Process - proces stabilizacije i pridruživanja - Article - član

b) Pisanje brojeva

Decimalni brojevi u engleskom jeziku odvajaju se tačkom, a u crnogorskom jeziku zarezom. Kod pisanja cijelih brojeva u engleskom jeziku se ispred svake treće cifre (s desna nalijevo) piše zarez, a u crnogorskom stoji tačka. Posebnu pažnju treba posvetiti pisanju brojeva, jer pogrešno napisan zarez ili tačka mogu dovesti do potpuno drugačije vrijednosti broja:

5.8 per cent - 5,8 procenata 10,781.9 – 10.781,9

c) Pravopisni znaci

Pravopisne znakove treba koristiti prema pravopisnim pravilima jezika cilja, tj. crnogorskog jezika. U engleskom se često upotrebljava zarez, što svakako olakšava razumijevanje dugačkih rečenica, ali se mjesto zareza ne može doslovno preslikavati u prevođenju. Iako se u potpunosti treba pridržavati strukture izvornog teksta, ponekad je neophodno u prevodu rečenicu koja je preduga prekinuti i sljedeću smislenu cjelinu nastaviti iza tačke-zareza. Ne preporučuje se umetanje nove rečenice jer to remeti broj rečenica, npr. u nekom članu, pa u tom slučaju pozivanje na neku od njih može biti pogrešno. Treba razlikovati crtu i crticu.

d) Pasiv

U engleskim pravnim tekstovima pasiv se često koristi, dok je u crnogorskom jeziku mnogo prirodnije koristiti aktivnu rečenicu.

npr. NE: prevod je prihvaćen od institucija EU; DA: prevod prihvataju institucije EU.

e) Shall

Kako je već i ranije istaknuto u ovom priručniku, upotreba modalnog glagola shall karakteristična je za pravne tekstove pisane na engleskom jeziku. Ovdje se ne radi o futuru, već o izricanju obaveze, gdje se pomoću shall jasno kazuje da se radi o obavezujućoj odredbi. U crnogorskom jeziku se za izricanje obaveze koristi prezent i stoga shall u najvećem broju slučajeva treba i prevoditi prezentom:

71

it shall apply from - primjenjuje se od

f) Red riječi

U engleskom jeziku red riječi manje je slobodan nego u crnogorskom. Ograničenja u redu riječi u crnogorskom jeziku odnose se na položaj enklitika. One se najčešće stavljaju iza prve naglašene cjeline:

npr. NE: ova regulativa se primjenjuje... DA: ova regulativa primjenjuje se...

g) Nizanje imenica

U engleskom jeziku često se niže i po nekoliko imenica zaredom. U prevodu na crnogorski jezik taj problem treba riješiti pridjevom, genitivom, predloškim izrazom ili odnosnom rečenicom:

npr. community co-insurance contracts - ugovori o saosiguranju na nivou Zajednice

U tako nastalim imenskim grupama prisvojni genitiv treba zamijeniti prisvojnim pridjevom, ako se time ne mijenja značenje:

npr. NE: Sud revizora DA: Revizorski sud ALI: pravo mora (law of the sea) NE: morsko pravo (što je pogrešno) DOK JE POTPUNO DRUGI POJAM: pomorsko pravo (maritime law)

h) Akronimi Akronimi u engleskom jeziku stoje ispred imenice, dok u crnogorskom mogu stajati ispred imenice bez crtice i sa crticom ili iza imenice:

npr. IPA programme - program IPA, a ne: IPA program nije dobro: EU propisi, EU Komisija, treba: propisi EU, Komisija EU

i) Nominalizacija

U crnogorskom jeziku sve češće se (vjerovatno usljed interferencije engleskog jezika) umjesto glagolskih konstrukcija koriste nominalne. Prednost treba dati glagolskom iskazu:

NE: ova je regulativa primjenjiva... DA: ova regulativa primjenjuje se...

j) Internacionalizmi

Načelno, domaća riječ ima prednost pred internacionalizmima:

npr. (in)direktno - (ne)posredno implementacija – sprovođenje

72

Pri zamjeni treba biti izuzetno oprezan jer je značenje često određeno kontekstom. Posebno treba obratiti pažnju na tzv. lažne parove (false friends), tj. kad internacionalizam u crnogorskom ima drugačije značenje nego u engleskom jeziku:

npr. eventually nije eventualno, već konačno, na kraju; actual nije aktuelno već stvarno (dok je aktuelno - topical)

73

VI. OBRASCI AKATA EVROPSKE UNIJE

I. ACTS OF THE COUNCIL

1. REGULATIONS

1.1. Regulations (general)

COUNCIL REGULATION (…) No…/…

of............. ................................................

THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION, [Having regard to the Treaty ..................... , [and in particular Article(s) ................. thereof,] [Having regard to ................ ,] [Having regard to the proposal from the Commission,] [presented following consultation with (following consultations within) the Advisory Committee, set up (provided for) by .......... (the said Regulation),] [Having regard to the draft Regulation submitted by the Commission,]24 [Having regard to the recommendation from the Commission,] [Having regard to the initiative of . . . . (Member State),]25 [Having regard to the recommendation from the European Central Bank,] [After consulting the Commission,] [Having regard to the Opinion of the European Parliament,] [Having regard to the assent of the European Parliament,] [Having regard to the Opinion of the Economic and Social Committee,] [Having regard to the Opinion of the Committee of the Regions,] [Having regard to the Opinion of the Court of Justice,] [Having regard to the Opinion of the European Central Bank,] [Having regard to the Opinion of the Economic and Financial Committee,] [Having regard to the Opinion of the Staff Regulations Committee,]

24 This citation is used in place of the preceding one when, in the absence of any formal right of initiative to make a proposal or recommendation, the Commission submits a draft text. 25 This citation is used when a Member State presents an initiative pursuant to Title IV of Part Three of the EC Treaty.

74

[Acting in accordance with the procedure laid down in Article 252 of the Treaty,]26

Whereas: (1)...........

(2)...........

(3)...........

HAS ADOPTED THIS REGULATION:

Article 1

…………………………

This Regulation shall enter into force on………….. [This Regulation shall enter into force on the (….) day (following that) of its publication in the Official Journal of the European Communities.]27 [It shall apply from……. (to…….. ).] [It shall expire on……… ] This Regulation shall be binding in its entirety and directly applicable in all Member States.28 [This Regulation shall be binding in its entirety and directly applicable in the Member States in accordance with the Treaty establishing the European Community".]29

Done at Brussels30

For the Council The President ______________________________

26 So called "cooperation" procedure introduced by the Single European Act and amended by the Treaty on European Union. 27 This wording in square brackets, followed by the wording "It shall apply from (future date)", is used when the Regulation requires implementing texts which must be published and enter into force before its effective application. If such is not the case, only the wording "This Regulation shall enter into force on the ....." is used, indicating the effective date of its application, since the very fact of the adoption of the Regulation confers the necessary powers on the institutions for all preparatory measures other than the abovementioned implementing texts. Where the Regulation has retroactive effect, the wording "It shall apply from (date in the past)" is used. 28 This sentence, which appears in every Regulation, does not form part of the last Article. 29 This wording is to be inserted instead of the usual wording when the Regulation is not applicable to, or in, all Member States (e.g. Member States not taking part in the euro, Protocol integrating the Schengen acquis into the framevvork of the European Union, strengthened cooperation etc). In the statement concerning Annex IIA to its Rules of Procedure, the Council pointed out that in these cases it is necessary to make clear the territorial application in the reasons given for, and content of, the act concerned. 30 Usually Brussels, except for April, June and October, when Council meetings are held in Luxembourg.

75

I. AKTA SAVJETA

1. REGULATIVE

1.1. Regulative (opšte)

REGULATIVA SAVJETA (…) br…/…

od............. ................................................

SAVJET EVROPSKE UNIJE, [imajući u vidu Ugovor..................... , [a naročito član/čl.................. ,] [imajući u vidu................ ,] [imajući u vidu predlog Komisije,] [iznesen nakon konsultacija sa Savjetodavnim odborom (nakon konsultacija unutar Savjetodavnog odbora), osnovanim (predviđenim).......... (Regulativom xxx

31),]

[imajući u vidu nacrt regulative koji je podnijela Komisija,]

32

[imajući u vidu preporuku Komisije,] [imajući u vidu inicijativu ... (države članice),]

33

[imajući u vidu preporuku Evropske centralne banke,] [nakon konsultacija s Komisijom,] [imajući u vidu mišljenje Evropskog parlamenta,] [imajući u vidu saglasnost Evropskog parlamenta,] [imajući u vidu mišljenje Ekonomsko-socijalnog komiteta,] [imajući u vidu mišljenje Komiteta regiona,] [imajući u vidu mišljenje Suda pravde,] [imajući u vidu mišljenje Evropske centralne banke,] [imajući u vidu mišljenje Ekonomsko-finansijskog odbora,] [imajući u vidu mišljenje Odbora za propise za službenike,] [postupajući u skladu sa postupkom iz člana 252 Ugovora,]

34

31

Uvijek navesti tačan naziv uredbe o kojoj je riječ. 32

Ovaj citat upotrebljava se umjesto prethodnog kad Komisija, ako ne postoji formalno pravo inicijative da podnosi predlog ili preporuku, podnosi nacrt teksta. 33

Ovaj citat upotrebljava se kad država članica iznosi inicijativu na osnovu Dijela 3 Glave IV Ugovora o EZ. 34

Tzv. postupak saradnje uveden je Jedinstvenim evropskim aktom i izmjenjen Ugovorom o Evropskoj uniji.

76

S obzirom na to da: (1)...........

(2)...........

(3)...........

DONIO JE OVU REGULATIVU:

Član 1 …………………………

Ova regulativa stupa na snagu (dana) ………….. [Ova regulativa stupa na snagu danom (...dana od dana) objavljivanja u Službenom listu evropskih zajednica.]

35

[Primjenjuje se od ..................... (do .....................).] [Prestaje da važi ………] Ova regulativa obavezujuća je u cjelini i neposredno se primjenjuje u svim državama članicama

36.

[Ova regulativa obavezujuća je u cjelini i neposredno se primjenjuje u državama članicama, u skladu sa Ugovorom o osnivanju Evropske zajednice".]

37

Sačinjeno u Briselu,

38

Za Savjet Predsjednik ______________________________

1.2. Regulations concerning the conclusions of international agreements

1.2.1. Two-stage procedure39

COUNCIL REGULATION40

(EC) No .......... /.......... of .............

concerning (relating to) the conclusion of the Agreement

35

Ovakva formulacija u uglastim zagradama, iza koje slijedi „Primjenjuje se od (neki budući datum)", upotrebljava se kad se regulativom predviđaju akta za sprovođenje koja se moraju objaviti i stupiti na snagu prije primjene same regulative. Ako to nije slučaj, upotrebljava se samo formulacija: „Ova regulativa stupa na snagu ...", čime se označava stvarni datum njene primjene, s obzirom na to da se samim donošenjem regulative institucijama daju potrebna ovlašćenja za sve pripremne mjere osim navedenih akata za sprovođenje. Kad regulativa ima retroaktivno dejstvo, upotrebljava se izraz: „Primjenjuje se od (prošli datum)". 36

Ova rečenica, koja se pojavljuje u svakoj regulativi, nije dio posljednjeg člana. 37

Ova formulacija upotrebljava se umjesto uobičajene kad se regulativa ne primjenjuje na sve države članice ili u svim državama članicama (npr. države članice koje nemaju euro, ne učestvuju u Protokolu o uključivanju šengenske pravne tekovine u okvir Evropske unije, jačanju saradnje itd.). U izjavi koja se odnosi na Aneks IIA Poslovnika Savjeta, Savjet je ukazao da je u tim slučajevima potrebno jasno odrediti područje primjene, u obrazloženju i u sadržaju odgovarajućeg akta. 38

Obično Brisel, osim u aprilu, junu i oktobru kad se sastanci Savjeta održavaju u Luksemburgu. 39

The first stage being the decision for the signing of the agreement within the meaning of the first subparagraph of Article 300(2) of the EC Treaty (see point 2.2 Decisions concerning the signing and provisional application of international agreements). 40

The fact that the instrument takes the form of a Regulation is exceptional; international agreements are normally concluded by a "sui generis" Decision.

77

[between the European Economic Community and ..................... ]...41

[and laying down provisions for its application]

THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION, Having regard to the Treaty establishing the European Community, [and in particular Articles (133), (181), (308), (310) ( ... ) thereof, in conjunction with Article 300(2), (and the … subparagraph

42 of Article 300 (3),]

thereof, [Having regard to the proposal from the Commission,] [Having regard to the draft Regulation presented by the Commission,] [Having regard to the Opinion of the European Parliament,]

43

[Having regard to the assent of the European Parliament,]

44

Whereas: (1) .....................

(2) .....................

( ) .....................,

[( ) The Agreement ..................... should be approved]45

,

HAS ADOPTED THIS REGULATION: Article 1

The Agreement (between the European Community and ..................... )...46

is hereby approved on behalf of the (European) Community.

47

The text of the Agreement is attached to this Regulation.

[Article 1 The Agreement (between the European Community and ..................... )…

48 and the Protocols, declarations

and ..................... annexed thereto, (together with the declarations ( ..................... ) attached to the Final Act,)

49 are hereby approved on behalf of the (European) Community

50.

The texts of the acts referred to in the first subparagraph are attached to this Regulation.]

[Article …

The President of the Council shall, on behalf of the Community, give the notification provided for in Article...of the Agreement

51.]

41

The whole title of the Agreement should appear here. Where appropriate, the expression "conclusion" is replaced by "acceptance" or "accession". 42

In addition to paragraph 2, reference should be made to: - "the first subparagraph of paragraph 3" in the case of consultation of the European Parliament (including agreements based on Article 133, in the case of optional consultation) or - "the second subparagraph of paragraph 3" in the case of assent by the European Parliament. 43

Citation used for the conclusion of agreements referred to in the first subparagraph of Article 300(3). 44

Citation used for the conclusion of agreements referred to in the second subparagraph of Article 300(3). 45

Since the title of the Agreement in question appears in full in the title and Article 1 of the Regulation, it is advisable either to paraphrase it in the recitals or, if there is no ambiguity, to use wording such as "the Agreement referred to in this Regulation". 46

The title of the Agreement should be quoted in full here. 47

If "European Community" already appears in the title, "Community" suffices here. 48


In addition to the Agreement, acts that do not form an integral part of the Agreement should be indicated. 50

If "European Community" already appears in the title, "Community" suffices here. 51

The following footnote shall appear in the Official Journal: "The date of entry into force of the Agreement will be published in the Official Journal of the European Communities by the General Secretariat of the Council."

78

[Article … The President of the Council shall, on behalf of the Community, deposit the acts provided for in Article … of the Agreement.]

[Article.., The President of the Council shall take necessary measures for the exchange of the acts provided for in Article...of the Agreement.]

[Article... The Commission, assisted by the representatives of the Member States, shall represent the Community within (the Joint Commission) (the Joint Committee) (the Committee) set up by Article...of the Agreement.

Article... This Regulation shall enter into force on ..................... [This Regulation shall enter into force on the (…) day (following that) of its publication in the Official Journal of the European Communities.] This Regulation shall be binding in its entirety and directly applicable in all Member States. Done at

For the Council

The President

1.2. Regulative koje se odnose na zaključivanje međunarodnih sporazuma

1.2.1. Dvostepeni postupak52

REGULATIVA SAVJETA53

(EZ) br. .......... /.......... od ...

o zaključivanju Sporazuma

[između Evropske ekonomske zajednice i ..................... ]...54

[kojim se utvrđuju odredbe za njegovu primjenu]

SAVJET EVROPSKE UNIJE, imajući u vidu Ugovor o osnivanju Evropske zajednice, [a naročito čl. 133, 181, 308, 310 ( … ), u vezi sa članom 300 stav 2 (i članom 300 stav 3 podstav

55... ],

[imajući u vidu predlog Komisije,]

52 Prvi stepen je odluka o potpisivanju sporazuma u smislu člana 300 stav 2 podstav 1 Ugovora o EZ (v. dio 2.2 Odluke o potpisivanju i privremenoj primjeni međunarodnih sporazuma). 53 Činjenica da instrument ima oblik regulative je izuzetak; međunarodni sporazumi redovno se zaključuju odlukom sui generis. 54 Ovdje treba navesti puni naziv sporazuma. Ako je potrebno, izraz „zaključivanje” zamjenjuje se izrazima „prihvatanje” ili „pristupanje”. 55 Uz stav 2 treba uputiti na: - „stav 3 podstav 1” u slučaju konsultacija sa Evropskim parlamentom (uključujući sporazume zaključene na osnovu člana 133, u slučaju konsultacija koje nijesu obavezne) ili - „stav 3 podstav 2 ” u slučaju pristanka Evropskog parlamenta.

79

[imajući u vidu nacrt regulative koji je podnijela Komisija,] [imajući u vidu mišljenje Evropskog parlamenta,]

56

[imajući u vidu saglasnost Evropskog parlamenta,]

57

s obzirom na to da: (1) .....................

(2) .....................

( ) .....................,

[( ) Sporazum ..................... treba odobriti]58

,

DONIO JE OVU REGULATIVU:

Član 1 Odobrava se Sporazum (između Evropske zajednice i ...)

59 u ime (Evropske) Zajednice

60 ...

Tekst Sporazuma dat je u prilogu ove regulative.

[Član 1 U ime (Evropske) Zajednice

61, odobrava se Sporazum (između Evropske zajednice i...) ...

62 te protokoli,

deklaracije i... dati u prilogu ove regulative (zajedno s deklaracijama (...) priloženim uz Završni akt)63

. Tekstovi akata iz podstava 1 dati su u prilogu ove regulative.]

[Član … Predsjednik Savjeta, u ime Zajednice, vrši notifikaciju predviđenu članom ... Sporazuma.]

64

[Član …

Predsjednik Savjeta, u ime Zajednice, deponuje akta iz člana ... Sporazuma.]

[Član... Predsjednik Savjeta preduzima mjere potrebne za razmjenu akata iz člana ... Sporazuma.]

[Član... Komisija će, uz pomoć predstavnika država članica, predstavljati Zajednicu u (Zajedničkoj komisiji) (Zajedničkom odboru) (Odboru) osnovanom članom ... Sporazuma.]

Član... Regulativa stupa na snagu (dana) ... ] [Ova regulativa stupa na snagu (danom) (... dana od dana) objavljivanja u Službenom listu evropskih zajednica.] Ova regulativa obavezujuća je u cjelini i neposredno se primjenjuje u svim državama članicama. Sačinjeno u

56 Citat koji se upotrebljava pri zaključivanju sporazuma iz člana 300 stav 3 podstav 1. 57 Citat koji se upotrebljava pri zaključivanju sporazuma iz člana 300 stav 3 podstav 2. 58 S obzirom na to da se u nazivu i u članu 1 Regulative navodi pun naziv sporazuma o kome je riječ, poželjno ga je parafrazirati u uvodnim izjavama ili, ako nema dvosmislenosti, upotrijebiti izraz kao što je „sporazum iz ove regulative”. 59 Ovdje se mora navesti puni naziv sporazuma. 60 Ako se izraz „Evropska zajednica“ već pojavljuje u nazivu, ovdje je dovoljno navesti izraz „Zajednica“. 61 V. napomenu u fusnoti 59. 62 V. napomenu u fusnoti 58. 63 Uz Sporazum treba navesti akta koja ne čine sastavni dio Sporazuma. 64

U Službenom listu pojaviće se sljedeća fusnota: „Generalni sekretarijat Savjeta objavljuje datum stupanja Sporazuma na snagu u Službenom listu evropskih zajednica."

80

Za Savjet

Predsjednik

2. SUI GENERIS DECISIONS65

2.1. Decisions (general)

COUNCIL DECISION of .............

THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION, [Having regard to the Treaty ..................... ,] [and in particular Article(s) ..................... thereof,]

[Having regard to the Staff Regulations ..................... ,]

[Having regard to .....................,]

[Having regard to the proposal from the Commission,]

[Having regard to the draft Decision submitted by the Commission,]

[Having regard to the Recommendation from the Commission,]

[Having regard to the recommendation from the European Central Bank,]

[Having regard to the report from the Commission,]

[Having regard to the Opinion of the European Parliament,]

[Having regard to the Opinion of the Economic and Social Committee,]

[Having regard to the Opinion of the Committee of the Regions,]

[Having regard to the Opinion of the European Central Bank,]

[Having regard to the Opinion of the Staff Regulations Committee,]

[After consulting the Staff Committee,]

[Acting in accordance with the procedure laid down in Article 252 of the Treaty,]66

Whereas: (1) .....................

(2) .....................

( ) .....................,

HAS DECIDED AS FOLLOWS: Article 1 (Sole Article)

.....................

[Article… (This Decision shall take effect (come into force)

67 on the day of its publication in the Official Journal of

65

Certain Decisions sui generis are entirely free as to form and are simply entered in the Council minutes. They are often termed "Conclusions". 66

So-called "cooperation procedure" introduced by the Single European Act and amended by the Treaty on European Union

81

the European Communities.) It shall apply as from ..................... (It shall apply until ..................... ) (from ..................... to ..................... ].

Done at

For the Council The President

2. ODLUKE SUI GENERIS68

2.1. Odluke (opšte)

ODLUKA SAVJETA od .............

SAVJET EVROPSKE UNIJE, [imajući u vidu Ugovor ...,] [a naročito član (čl.) ...,] [imajući u vidu propise za službenike......,]

[imajući u vidu...,] [imajući u vidu predlog Komisije,] [imajući u vidu nacrt odluke koji je podnijela Komisija,]

[imajući u vidu preporuku Komisije,] [imajući u vidu preporuku Evropske centralne banke,] [imajući u vidu izvještaj Komisije,] [imajući u vidu mišljenje Evropskog parlamenta,] [imajući u vidu mišljenje Ekonomsko-socijalnog komiteta,] [imajući u vidu mišljenje Komiteta regiona,] [imajući u vidu mišljenje Evropske centralne banke,] [imajući u vidu mišljenje Odbora za propise za službenike,] [nakon Savjetovanja sa Odborom za službenike] [postupajući u skladu sa postupkom iz člana 252 Ugovora,]

69

s obzirom na to da: (1) .....................

(2) .....................

(3) ..................... ,

67

The normal wording is "take effect". "Come into force" is used, by way of exception, in Council decisions taken with regard to the Member States concerned under the ACP-EC Convention. 68

Neke odluke sui generis potpuno su slobodne u pogledu oblika i samo se unose u zapisnik Savjeta. Često se nazivaju „zaključcima". 69

Tzv. postupak saradnje koji je uveden Jedinstvenim evropskim aktom i izmijenjen Ugovorom o Evropskoj uniji.

82

ODLUČIO JE:

Član 1 (jedini član) .....................

[Član … (Ova odluka stupa na snagu

70 danom objavljivanja u Službenom listu evropskih zajednica.)

Primjenjuje se od ..................... (Primjenjuje se do ..................... ) (od ..................... do ..................... ]. Sačinjeno u

Za Savjet Predsjednik

70

Uobičajena je formulacija na engleskom jeziku "take effect ". "Come into force" upotrebljava se izuzetno u odlukama Savjeta koje se odnose na države članice u okviru Konvencije između AKP i EZ, ali u prevodu na crnogorski jezik ne treba praviti razliku.

83

2.2. Decisions concerning the signing and provisional application of international agreements71

COUNCIL DECISION

of ............. on the signing [, on behalf of the (European)

72 Community,]

[and provisional application]73

of the Agreement [between (the European Communities) and ..................... ] …

74

THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION, Having regard to the Treaty establishing the European Community, [and in particular Article … (Articles (95 and 133) (170) ( … ) thereof, (in conjunction with Article 300(2) thereof)], Having regard to the proposal from the Commission, Whereas: (1) .....................

(2) .....................

( ) .....................,

[( ) the Agreement ..................... should be signed,] [and the attached declaration on ..................... be approved],

75 [(certain provisions of) the Agreement should be applied on a provisional basis, pending the

completion of the procedures for its formal conclusion,] HAS DECIDED AS FOLLOWS:

Article 1 The signing of the Agreement (between the European Community (the European Communities) and .....................)

76 is hereby approved on behalf of the (European) Community, subject to the Council Decision

concerning the conclusion of the said Agreement. [The text of the Agreement is attached to this Decision.]

[Article… The Declaration attached to this Decision shall be approved on behalf of the (European) Community.]

[Article … The President of the Council is hereby authorised to designate the person(s) empowered to sign the Agreement on behalf of the (European) Community subject to its conclusion.]

[Article… Subject to reciprocity, the Agreement shall be applied on a provisional basis (as from … /signature thereof),

77

pending the completion of the procedures for its formal conclusion].

71

In what follows, the usual form is reproduced. 72

Where the title of the agreement already comprises the expression "European Community", "Community" suffices here. The full name is, however, necessary if the European Communities or several of these Communities are mentioned as contracting parties to the Agreement. 73

Provisional application may also be the subject of a Decision by itself. 74


In addition to the Agreement, acts that do not form an integral part of the Agreement should be indicated. 76


If no date is given or if the Article refers to an event the date of which is as yet unknown, the following footnote will appear: "The date from which the Agreement will be provisionally applied (or, e.g., "The date of signature of the Agreement") will be published in the Official Journal of the European Communities by the General Secretariat of the Council."

84

[Article …

The Community shall notify ..................... (the United Nations Secretary-General) of its intention to apply the agreement provisionally, in accordance with Article … thereof. or The President of the Council shall deposit a declaration of provisional application as provided for in Article … of the Agreement with ..................... (the Secretary-General of the United Nations) on behalf of the European Community. Done at


2.2. Odluke o potpisivanju i privremenoj primjeni međunarodnih sporazuma78

ODLUKA SAVJETA od .............

o potpisivanju [, u ime (Evropske)

79 Zajednice,]

[i privremenoj primeni]80

Sporazuma [između (evropskih zajednica) i ..................... ] …

81

SAVJET EVROPSKE UNIJE, imajući u vidu Ugovor o osnivanju Evropske zajednice, [a naročito član … (čl. (95 i 133) (170) (...), (u vezi sa članom 300 stav 2 Ugovora], imajući u vidu predlog Komisije, s obzirom na to da: (1) .....................

(2) .....................

( ) .....................,

[( ) Sporazum ..................... treba potpisati,] [a priloženu deklaraciju o ..................... odobriti],

82 [(određene

odredbe) Sporazuma treba primjenjivati privremeno do okončanja postupaka za njegovo formalno zaključivanje,] ODLUČIO JE:

Član 1 U ime (Evropske) Zajednice, odobrava se potpisivanje Sporazuma (između Evropske zajednice (evropskih zajednica) i ...),

83 u skladu sa odlukom Savjeta o zaključivanju navedenog sporazuma.

[Tekst Sporazuma dat je u prilogu ove odluke.]

78

U nastavku se navodi uobičajena forma. 79

Ako se izraz „Evropska zajednica“ već nalazi u nazivu, ovdje je dovoljno navesti izraz „Zajednica“. Međutim, pun naziv je potreban ako su evropske zajednice ili neke od njih pomenute kao ugovorne strane. 80

Privremena primjena može i sama biti predmet odluke. 81

Ovdje treba navesti pun naziv sporazuma. 82

Uz sporazum, treba navesti akte koji ne čine sastavni deo sporazuma. 83

Ovdje treba navesti puni naziv sporazuma.

85

[Član ...

U ime (Evropske) Zajednice odobrava se Deklaracija data u prilogu ove odluke.]

[Član ... Predsjednik Savjeta ovlašćen je da odredi lice(a) koje(a) će biti opunomoćeno(a) da potpiše(u) Sporazum u ime (Evropske) Zajednice, a u skladu sa zaključkom Savjeta.]

[Član …

Uz uslov uzajamnosti, Sporazum se primjenjuje privremeno (od ... /njegovog potpisivanja)84

do okončanja postupaka za njegovo formalno zaključivanje].

[Član … Zajednica upućuje notifikaciju ..................... (generalnom sekretaru Ujedinjenih nacija) o svojoj namjeri da privremeno primjenjuje Sporazum u skladu s članom … . ili U ime Evropske zajednice predsjednik Savjeta deponuje deklaraciju o privremenoj primjeni u skladu sa članom… Sporazuma kod ..................... (generalnog sekretara Ujedinjenih nacija). Sačinjeno u


84

Ako nije naznačen datum ili se u članu upućuje na događaj čiji je datum još nepoznat, pojaviće se sljedeća fusnota: „Generalni sekretarijat Saveta objaviće datum od kojeg će se sporazum privremeno primenjivati (ili npr. „datum potpisivanja sporazuma“) u Službenom listu evropskih zajednica.“

86

3. DIRECTIVES

COUNCIL DIRECTIVE ..../.../...85

of .....................

THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION, [Having regard to the Treaty ..................... ,] [and in particular Article(s) ..................... thereof,] [Having regard to ..................... ,] [Having regard to the proposal from the Commission,] [Having regard to the draft Directive submitted by the Commission,] [Having regard to the initiative of the ..................... (Member State),] [After consulting the Commission,] [Having regard to the Opinion of the European Parliament,] [Having regard to the Opinion of the Economic and Social Committee,] [Having regard to the Opinion of the Committee of the Regions,] [Having regard to the Opinion of the European Central Bank,] [Acting in accordance with the procedure laid down in Article 252 of the Treaty,]

86

Whereas: (1) .....................

(2) .....................

( ) .....................,

HAS ADOPTED THIS DIRECTIVE:

[Article 1 This Directive shall apply to (concern) (The purpose of this Directive is to ............)

Article...

1. Member States shall bring into force the laws, regulations and administrative provisions necessary (take the necessary measures) to comply with this Directive before ...(with effect from ...

87) (within a period of …

from the date of its entry into force (adoption) (notification)). They shall forthwith inform the Commission thereof. When Member States adopt these measures, they shall contain a reference to this Directive or shall be

85

The placing of an ordinal ("first", "second", etc.) before "Council Directive" is not to be recommended. (Such numbering, which may be of use to experts before the Directive is adopted, is superfluous since the Directive is given an official number when it is adopted; moreover, numbering may give rise to confusion if the sequence originally envisaged is not respected chronologically when the Directives are adopted.) 86

So-called "cooperation procedure" introduced by the Single European Act and amended by the Treaty on European Union. 87

The date to be indicated is that of the start of the new arrangements (i.e. "1 January 2002" and not "31 December 2001").

87

accompanied by such reference on the occasion of their official publication. The methods of making such reference shall be laid down by Member States. 2. Member States shall communicate to the Commission the text of the (main) provisions of national law which they adopt in the field covered by this Directive (together with a table showing how the provisions of this Directive correspond to the national provisions adopted). (The Commission shall inform the other Member States thereof.)

[Article … 1. Before ..................... Member States shall (, after consulting the Commission,) adopt and publish the provisions necessary to comply with this Directive. They shall forthwith inform the Commission thereof. They shall apply these provisions from ...

88(at the latest).

When Member States adopt these measures, they shall contain a reference to this Directive or shall be accompanied by such reference on the occasion of their official publication. The methods of making such reference shall be laid down by Member States. 2. As soon as this Directive has entered into force, Member States shall ensure that the Commission is informed, in sufficient time for it to submit its comments, of any draft laws, regulations or administrative provisions which they intend to adopt in the field covered by this Directive.]

[Article... Member States shall adopt and publish, not later than ..................... , the laws, regulations and administrative provisions necessary to comply with this Directive before ................. . They shall forthwith inform the Commission thereof. When Member States adopt these measures, they shall contain a reference to this Directive or shall be accompanied by such reference on the occasion of their official publication. The methods of making such reference shall be laid down by Member States.]

[Article... Member States shall communicate to the Commission their laws, regulations and administrative provisions with regard to the application of this Directive.]

[Article... Member States shall immediately inform the Commission of measures taken pursuant to this Directive.]

89

[Article...

90

This Directive shall enter into force on ..................... ] [This Directive shall enter into force on the ( ..................... ) day (following that) of its publication in the Official Journal of the European Communities] [It shall apply until ..................... ] [It shall expire on ..................... ]

[Article...

88

The date to be indicated is that of the start of the new arrangements (i.e. "1 January 2002" and not "31 December 2001"). 89

This wording is used when the Directive makes provision simply for the right to take measures. 90

This Article is used for Directives addressed to all Member States. Since the entry into force of the Treaty on European Union, such directives no longer have to be notified to the Member States, but have to be published in the Official Journal of the European communities. They enter into force in accordance with the same rules as Regulations (see Article 254(2) of the EC Treaty). For Directives addressed to individual Member States or those falling within the Euratom Treaty, the notification procedure must always be applied (see Article 254(3) of the EC Treaty and Article 163, second subparagraph, of the ECSC Treaty).

88

This Directive shall apply from ..................... (until ..................... ) (from .................. to ..................... )]

Article... This Directive is addressed to the Member States. (This Directive is addressed to ..................... ) [This Directive is addressed to the Member States in accordance with the Treaty establishing the European Community.] Done at


3. DIREKTIVE

DIREKTIVA SAVJETA..../.../...91

od .....................

SAVJET EVROPSKE UNIJE, [imajući u vidu Ugovor ..................... ,] [a naročito član (čl.)…,]

[imajući u vidu ..................... ,]


[imajući u vidu nacrt direktive koji je podnijela Komisija,]

[imajući u vidu inicijativu ..................... (države članice),]

[nakon konsultacija sa Komisijom,]

[imajući u vidu mišljenje Evropskog parlamenta,]

[imajući u vidu mišljenje Ekonomsko-socijalnog komiteta,]

[imajući u vidu mišljenje Komiteta regiona,]

[imajući u vidu mišljenje Evropske centralne banke,]

[postupajući u skladu sa postupkom iz člana 252 Ugovora,]92

s obzirom na to da:

(1) .....................

(2) .....................

( ) .....................,

DONIO JE OVU DIREKTIVU: [Član 1

91

Ne preporučuje se upotreba rednog broja („prvi“, „drugi" itd.) ispred riječi „Direktiva Savjeta". (Takvo numerisanje, koje može biti korisno stručnjacima prije donošenja direktive, suvišno je jer direktiva po donošenju dobija službeni broj; takođe, numerisanje može izazvati zabunu ako se prvobitno predviđeni redosljed ne poštuje hronološki prilikom donošenja direktiva.) 92

Tzv. postupak saradnje uveden Jedinstvenim evropskim aktom i izmijenjen i dopunjen Ugovorom o Evropskoj uniji.

89

Ova direktiva primjenjuje se na (odnosi se na) (Svrha ove direktive je ...)]

Član... 1. Države članice donose zakone i druge propise (preduzimaju mjere) potrebne za usklađivanje sa ovom direktivom do ... (koji važe od ...

93) (u roku od ... od dana stupanja na snagu (donošenja) (notifikacije). One o

tome odmah obavještavaju Komisiju. Kada države članice utvrde ove mjere, one će sadržati pozivanje na ovu direktivu ili se pozivanje na ovu direktivu navodi prilikom njihovog službenog objavljivanja. Načine takvog pozivanja utvrđuju države članice. 2. Države članice Komisiji dostavljaju tekst (glavnih) odredaba domaćeg prava koje donesu u oblasti na koju se odnosi ova direktiva (zajedno sa tabelom koja sadrži uporedni prikaz odnosa odredaba ove direktive i odredaba donesenih domaćih propisa). (Komisija o tome obavještava druge države članice.)

[Član... 1. Do ... države članice (nakon savjetovanja sa Komisijom,) usvajaju i objavljuju potrebne odredbe, kako bi se uskladile sa ovom direktivom. One o tome odmah obavještavaju Komisiju. One ove odredbe primjenjuju (najkasnije) od ...

94

Kada države članice utvrde ove mjere, one će sadržati pozivanje na ovu direktivu ili se pozivanje na ovu direktivu navodi prilikom njihovog službenog objavljivanja. Načine takvog pozivanja utvrđuju države članice. 2. Čim ova direktiva stupi na snagu, države članice o tome obavještavaju Komisiju, ostavljajući joj dovoljno vremena da dostavi svoje primjedbe na nacrte svih zakona i drugih propisa koje namjeravaju da donesu u oblasti na koju se odnosi ova direktiva.]

[Član... Države članice dužne su da donesu i objave zakone i druge propise potrebne za usklađivanje sa ovom direktivom do ...... One o tome odmah obavještavaju Komisiju. Kada države članice utvrde ove mjere, one će sadržati pozivanje na ovu direktivu ili se pozivanje na ovu direktivu navodi prilikom njihovog službenog objavljivanja. Načine takvog pozivanja utvrđuju države članice].

[Član...

Države članice Komisiji dostavljaju svoje zakone i druge propise koji se odnose na primjenu ove direktive.]

[Član... Države članice odmah obavještavaju Komisiju o mjerama preduzetim na osnovu ove direktive.]

95

[Član...

96

Ova direktiva stupa na snagu ...] [Ova direktiva stupa na snagu (danom) (...dana od dana) objavljivanja u Službenom listu evropskih zajednica.]

[Primjenjuje se do ...]

93

Datum koji treba navesti je datum stupanja na snagu novih rješenja propisanih direktivom (tj. „1. januar 2002. godine", a ne „31. decembar 2001. godine"). 94

Datum koji treba navesti je datum stupanja na snagu novih rješenja propisanih direktivom (tj. „1. januar 2002. godine", a ne „31. decembar 2001. godine"). 95

Ova formulacija upotrebljava se kad direktiva predviđa samo pravo na preduzimanje mjera. 96

Ovaj se član upotrebljava kod direktiva upućenih svim državama članicama. Nakon stupanja na snagu Ugovora o Evropskoj uniji, o tim direktivama ne treba više obavještavati države članice, ali se one moraju objaviti u Službenom listu evropskih zajednica. One stupaju na snagu prema istim pravilima koja važe za regulative (v. član 254 stav 2 Ugovora o EZ). Za direktive upućene pojedinim državama članicama ili onim državama članicama na koje se primjenjuje Ugovor o Euroatomu, postupak notifikacije mora se uvijek sprovesti (v. član 254 stav 3 Ugovora o EZ i član 163 podstav 2 Ugovora o EZUČ).

90

[Prestaje da važi ...] [Član...

Direktiva se primjenjuje od ... (do ...) (od... do)]

Član... Ova direktiva upućena je državama članicama. (Ova direktiva upućena je...) [Ova direktiva upućena je državama članicama u skladu sa Ugovorom o osnivanju Evropske zajednice.] Sačinjeno u Za Savjet

Predsjednik

4. RECOMMENDATIONS97

4.1. Recommendations in simple form

COUNCIL RECOMMENDATION of...............

...................................................

THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION,

[Approving ..................... ,]

[Noting that ..................... ,]

[Desirous of ..................... ,]

HEREBY RECOMMENDS Member States:

[(l) to .....................

(2) to ..................... ]

[HEREBY RECOMMENDS:

(1) that Member States ..................... ;

(2) that Member States ..................... (;)]

[HEREBY INVITES the Commission to ..................... ]

Done at For the Council

The President

97

The form of recommendations is variable. However, recommendations always have the closing formula ("Done at ...") and the signature of the President.

91

4. PREPORUKE98 4.1. Preporuke – jednostavne forme

PREPORUKA SAVJETA

od............... ...................................................

SAVJET EVROPSKE UNIJE,

[Odobravajući ..................... ,]

[Primjećujući da..................... ,]

[S namjerom..................... ,]

PREPORUČUJE državama članicama:

[(l) da .....................

(2) da ..................... ]

[PREPORUČUJE:

(1) da države članice..................... ;

(2) da države članice..................... (;)]

[POZIVA Komisiju da..................... ]

Sačinjeno u Za Savjet

Predsjednik

98

Preporuke mogu imati različitu formu. Ipak, preporuke uvijek sadrže završnu izjavu („Sačinjeno u ...") i potpis predsjednika.

92

4.2. Recommendations in more elaborate form

COUNCIL RECOMMENDATION of...............

...................................................


Having regard to the Treaty establishing the European Community, [and in particular Article … thereof,]

[Having regard to the Treaties establishing the European Communities,]

[Having regard to the proposal from the Commission,]

[Having regard to the draft recommendation submitted by the Commission,]



[Approving ..................... ,]

[Noting that ..................... ,]

[Desirous of ..................... ,]

[Whereas:

(1) .....................

(2) .....................

( ) ..................... ,]

HEREBY RECOMMENDS .....................

Done at


93

4.2. Preporuke – složenije forme

PREPORUKA SAVJETA od...............

...................................................


imajući u vidu Ugovor o osnivanju Evropske zajednice, [a naročito član …,]

[imajući u vidu Ugovore o osnivanju evropskih zajednica,]


[imajući u vidu nacrt preporuke koji je podnijela Komisija,]



[odobravajući ..................... ,]

[primjećujući da ..................... ,]

[s namjerom ..................... ,]

[s obzirom na to da:

(1) .....................

(2) .....................

( ) ..................... ,]

PREPORUČUJE:………………………………………………..

Sačinjeno u


94

5. RESOLUTIONS99 100

COUNCIL RESOLUTION of..............

......................................................

THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION, [Having regard to the Treaty ..................... ,]

[Having regard to the draft Resolution submitted by the Commission,]



[Anxious to ..................... ,]

[Noting that ..................... ,]

[Aware ..................... ,]

[Desirous of ..................... ,]

[Having noted ..................... ,]

[Convinced that ..................... ,]

[Considering that ..................... ,] [Whereas ..................... ,]

[HEREBY ADOPTS THIS RESOLUTION:]

HEREBY AGREES to ..................... ]

[HAS AGREED AS FOLLOWS:]

[INVITES ..................... ]

[NOTES ..................... ]

[...................]

99

The form of Resolution varies. Some Resolutions have a more formal structure than others, containing citations, recitals and enacting terms introduced by the phrase "HEREBY ADOPTS THIS RESOLUTION" and sometimes being divided into points (I, II, etc. or A, B, etc., - these numerals or letters usually appearing above the corresponding text - or 1, 2, etc., these figures appearing on the left of the corresponding text, as for numbered paragraphs) or into Articles. Resolutions contain no closing formula and are not signed. 100

In Resolutions, "will" is used rather than "shall".

95

5. REZOLUCIJE101 102

REZOLUCIJA SAVJETA od ..............

....................................................................

SAVJET EVROPSKE UNIJE, [imajući u vidu Ugovor ..................... ,]

[imajući u vidu nacrt rezolucije koji je podnijela Komisija,]



[u velikoj želji da ..................... ,]

[primjećujući da ..................... ,]

[upoznat sa ..................... ,]

[želeći ..................... ,]

[primjetivši ..................... ,]

[uvjeren da ..................... ,]

[smatrajući da ..................... ,] [s obzirom na to da ..................... ,]

[DONOSI OVU REZOLUCIJU:]

[SAGLASAN JE da ..................... ]

[SAGLASIO SE:]

[POZIVA ..................... ]

[PRIMJEĆUJE ..................... ]

[...................]

101

Rezolucije mogu imati različitu formu. Za neke je propisana stroža forma, pa sadrže citate, uvodne izjave i odredbe kojima prethodi rečenica: DONOSI OVU REZOLUCIJU, a ponekad se dijeli na tačke (I, II itd. ili A, B itd. - s tim što te brojke ili slova obično stoje ispred odgovarajućeg teksta - ili 1, 2 itd., - s tim što se ovi brojevi stavljaju na lijevu stranu odgovarajućeg teksta, kao za numerisane stavove) ili na članove. Rezolucije ne sadrže završne izjave i ne potpisuju se. 102

U rezoluciji se u engleskom jeziku češće koristi oblik will u futurskom značenju nego oblik shall u zapovjednom značenju.

96

6. CONCLUSIONS103

COUNCIL CONCLUSIONS of.....................

................................ THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION, [Having regard to the Treaty establishing the European Community,]

[Whereas ..................... ,]

[(1) APPROVES ..................... ;

(2) CONSIDERS ..................... ;

(3) EMPHASISES the interest in ..................... ;

(4) RECORDS ..................... ;

(5) NOTES ..................... ;

(6) INVITES ...............]

6. ZAKLJUČCI104

ZAKLJUČCI SAVJETA od.....................

................................ SAVJET EVROPSKE UNIJE, [imajući u vidu Ugovor o osnivanju Evropske zajednice,]

[s obzirom na to da ..................... ,]

[(1) ODOBRAVA ..................... ;

(2) SMATRA ..................... ;

(3) NAGLAŠAVA svoju zainteresovanost za ..................... ;

(4) BILJEŽI ..................... ;

(5) PRIMJEĆUJE ..................... ;

(6) POZIVA ..................... ]

103

The form of conclusions varies. Conclusions do not have a closing formula and are unsigned. 104

Zaključci mogu imati različitu formu. Zaključci ne sadrže završne izjave i ne potpisuju se.

97

7. STATEMENTS AND DECLARATIONS105

7.1. Statements

STATEMENTS

[to be recorded in the minutes of the Council meeting on ..................... ]

1. Statement by the Council [the Commission] [the ..................... delegation] [ ..................... ] re Article ... ''.............................................................''

2. [Re Article …]

[The ..................... delegations state .....................]

[With reference to Regulation ..., the ..................... Governments state that .....................]

[The Council invites the Commission to .....................]

[The Commission states that it is prepared to .....................]

[The Council and the Commission state that (the wording of Article … is to be understood as meaning that)

...................]

[The Council considers that the main aims of this review should be .....................]

[The Council requests the Commission to .....................]

[The Council and the Commission recall the provisions applicable .....................]

105

The word "Declaration" should be confined to Treaties and Agreements. Entries in the minutes of a meeting are "statements". The titles of declarations vary:

Declaration Joint Declaration Declaration of Intent Declaration of Principle, etc.

The form of declarations also varies.

98

7. IZJAVE I DEKLARACIJE106

7.1. Izjave

IZJAVE

[koje se unose u zapisnik sa sastanka Savjeta održanog...]

1. Izjava Savjeta [Komisije] [ ..................... delegacije] [ ..................... ] u vezi sa članom …

''.............................................................''

2. [U vezi sa članom …]

[ ..................... delegacije izjavljuju ..................... ]

[Pozivajući se na Regulativu ..................... , ..................... vlade izjavljuju da ..................... ]

[Savjet poziva Komisiju da ..................... ]

[Komisija izjavljuje da je spremna da ..................... ]

[Savjet i Komisija izjavljuju da (tekst člana … treba razumjeti u smislu) ..................... ]

[Savjet smatra da glavni ciljevi ovog razmatranja treba da budu .....................]

[Savjet zahtijeva od Komisije da ..................... ]

[Savjet i Komisija podsećaju na odredbe koje se primjenjuju ..................... ]

106

Riječ „deklaracija" treba ograničiti na osnivačke ugovore i međunarodne sporazume. Unosi u zapisnik sa sastanaka nazivaju se „izjave". Deklaracije mogu imati različite nazive:

deklaracija zajednička deklaracija deklaracija namjere deklaracija načela itd.

Deklaracije takođe mogu imati različitu formu.

99

7.1. Declarations

COUNCIL DECLARATION

of ........................

....................................................................


[Noting that ..................... ;]

[Considering that ..................... ;]

[Anxious to ..................... ;]

[Having regard to the Resolution of the European Parliament on ..................... ,]

[Having regard to the Judgment of the Court of Justice of ..................... ,]

[NOTES THAT ..................... ;]

[INVITES ..................... ]

7.1. Deklaracije

DEKLARACIJA SAVJETA

od ........................

....................................................................


[primjećujući da ..................... ;]

[smatrajući da ..................... ;]

[u želji da ..................... ;]

[imajući u vidu Rezoluciju Evropskog parlamenta o ..................... ,]

[imajući u vidu presudu Suda pravde od ..................... ,]

[PRIMJEĆUJE DA .....................;]

[POZIVA ..................... ]

100

II. ACTS COMMON TO THE EUROPEAN PARLIAMENT AND THE COUNCIL107

1. REGULATIONS

REGULATION (EC) No .../.... OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL

of ........................ ....................................................................

THE EUROPEAN PARLIAMENT AND THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION, Having regard to the Treaty ..................... , [and in particular Article(s) …..thereof,]

[Having regard to ..................... ,]

Having regard to the proposal from the Commission, [presented following consultation with (following consultations within) the Advisory Committee, set up (provided for) by ..................... (the said Regulation),] [Having regard to the Opinion of the Economic and Social Committee,]


[Having regard to the Opinion of the Court of Justice,]

[Having regard to the Opinion of the Staff Regulations Committee,]

Acting in accordance with the procedure laid down in Article 251 of the Treaty [in the light of the joint text approved by the Conciliation Committee on ..................... ,] Whereas: (1) ..................... (2) ..................... ( ) ..................... , HAVE ADOPTED THIS REGULATION:

Article 1 .........................................

Article…

……………………………… This Regulation shall enter into force on..........

[This Regulation shall enter into force on the ( ..................... ) day (following that) of its publication in the

Official Journal of the European Communities.]

[It shall apply from ..................... (until ..................... ) (from ..................... to ..................... ).]

[It shall expire on ..................... ]

This Regulation shall be binding in its entirety and directly applicable in all Member States.

Done at For the European Parliament For the Council

The President The President

107

Acts adopted according to the so-called "codecision procedure" introduced by the Treaty on European Union.

101

II. ZAJEDNIČKA AKTA EVROPSKOG PARLAMENTA I SAVJETA108

1. REGULATIVE

REGULATIVA (EZ) br..../... EVROPSKOG PARLAMENTA I SAVJETA

od ........................

....................................................................

EVROPSKI PARLAMENT I SAVJET EVROPSKE UNIJE,

imajući u vidu Ugovor ..................... ,[a naročito član (čl.) …,]

[imajući u vidu ..................... ,]

imajući u vidu predlog Komisije, podnesen nakon konsultacija sa Savjetodavnim odborom (nakon konsultacija unutar Savjetodavnog odbora), osnovanim (predviđenim)... (navedenom regulativom),] [imajući u vidu mišljenje Ekonomsko-socijalnog komiteta,]


[imajući u vidu mišljenje Suda pravde,]

[imajući u vidu mišljenje Odbora za propise za službenike,]

postupajući u skladu sa postupkom iz člana 251 Ugovora [a imajući u vidu zajednički tekst koji je odobrio Odbor za usaglašavanje........ ,] s obzirom na to da:

(1) .....................

(2) .....................

( ) ..................... ,

DONIJELI SU OVU REGULATIVU: Član 1

.........................................

Član … ........................................

Ova regulativa stupa na snagu .....................

[Ova regulativa stupa na snagu (danom) (… dana od dana) objavljivanja u Službenom listu evropskih

zajednica.]

[Regulativa se primenjuje od ..................... (do ..................... ) (od ..................... do ..................... ).]

[Regulativa prestaje da važi ..................... ]

Ova regulativa obavezujuća je u cjelini i neposredno se primjenjuje u svim državama članicama.

Sačinjeno u

Za Evropski parlament Za Savjet

108

Akta donesena u skladu s tzv. postupkom saodlučivanja koji je uveden Ugovorom o Evropskoj uniji.

102

Predsjednik Predsjednik

2. DECISIONS WITHIN THE MEANING OF ARTICLE 288 TFEU109

DECISION No .../.. ../EC OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL

of ........................ ....................................................................

THE EUROPEAN PARLIAMENT AND THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION,

Having regard to the Treaty establishing the European Community, [and in particular Article(s) … thereof,]

[Having regard to the ..................... ,]

Having regard to the proposal from the Commission,



Acting in accordance with the procedure laid down in Article 251 of the Treaty [in the light of the joint text approved by the Conciliation Committee on ..................... ,] Whereas: (1) .....................

(2) .....................

( ) ..................... ,

HAVE ADOPTED THIS DECISION:

Article 1 .........................................

[Article …

This Decision shall enter into force on ...............]110

[This Decision shall enter into force on the ( ...............) day (following that) of its publication in the Official Journal of the European Communities.]

111

[It shall apply from ..................... (until ..................... ) (from ..................... to ..................... ).] [It shall expire on ..................... ]

Article …

This Decision is addressed to the Member States. [This Decision is addressed to ..................... ].

Done at For the European Parliament For the Council


109

ex Article 249 TEC 110

See Article 254(1) of the EC Treaty. 111

See Article 254(1) of the EC Treaty.

103

2. ODLUKE U SMISLU ČLANA 288 UFEU112

ODLUKA br. .../.../EZ EVROPSKOG PARLAMENTA I SAVJETA

od ........................ ....................................................................

EVROPSKI PARLAMENT I SAVJET EVROPSKE UNIJE,

imajući u vidu Ugovor o osnivanju Evropske zajednice, [a naročito član (čl.)… ,]

[imajući u vidu ..................... ,]

[imajući u vidu predlog Komisije,],


[imajući u vidu mišljenje Komiteta regiona,] postupajući u skladu sa postupkom iz člana 251 Ugovora, [a imajući u vidu zajednički tekst koji je odobrio Odbor za usaglašavanje... ,] s obzirom na to da: (1) .....................

(2) .....................

( ) ..................... ,

DONIJELI SU OVU ODLUKU:

Član 1 .........................................

[Član …

Ova odluka stupa na snagu ...]113

[Ova odluka stupa na snagu (danom) (... dana od dana) objavljivanja u Službenom listu evropskih zajednica.]

114

[Primjenjuje se od ... (do ...) (od ... do ...).] [Prestaje da važi...]

Član …

Ova odluka upućena je državama članicama. [Ova odluka upućena je..................... ]. Sačinjeno u



112

raniji član 249 UEZ 113

V. član 254 stav 1 Ugovora o EZ. 114

V. član 254 stav 1 Ugovora o EZ.

104

3. SUI GENERIS DECISIONS

DECISION No .../ .. ../EC OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of........................

..................................................


Having regard to the Treaty ..................... , [and in particular Article(s) ..................... thereof,]

[Having regard to ..................... ,]



[Having regard to the Committee of the Regions,]

Acting in accordance with the procedure laid down in Article 251 of the Treaty, [in the light of the joint text approved by the Conciliation Committee on ..................... ,] Whereas: (1) .....................

(2) .....................

( ) ..................... ,

HAVE DECIDED AS FOLLOWS:

Article 1 .....................

[Article …

This Decision shall enter into force on ..................... ]

115

[This Decision shall enter into force on the ( … ) day (following that) of its publication in the Official Journal of the European Communities.]

116

[It shall apply from ...(until...) (from ..................... to ..................... ).] [It shall expire on ..................... ] Done at For the European Parliament For the Council


115

See Article 254(1) of the EC Treaty. 116

See Article 254(1) of the EC Treaty.

105

3. ODLUKE SUI GENERIS

ODLUKA br. .../.../EZ EVROPSKOG PARLAMENTA I SAVJETA od .....................

..................... EVROPSKI PARLAMENT I SAVJET EVROPSKE UNIJE,

imajući u vidu Ugovor ..................... , [a naročito član/čl.… ,]

[imajući u vidu ..................... ,]

imajući u vidu predlog Komisije,



postupajući u skladu sa postupkom iz člana 251 Ugovora, [a imajući u vidu zajednički tekst koji je odobrio Odbor za usaglašavanje..................... ,] s obzirom na to da: (1) .....................

(2) .....................

( ) ..................... ,

ODLUČILI SU:

Član 1

.........................................

[Član …

Ova odluka stupa na snagu ..................... ]117

[Ova odluka stupa na snagu (danom) ( … dana od dana) objavljivanja u Službenom listu evropskih zajednica.]

118

[Primjenjuje se od ..................... (do ..................... ) (od ..................... do ..................... ).] [Prestaje da važi ..................... ]

Sačinjeno u



117



106

4. DIRECTIVES

DIRECTIVE ..../.../EC119

OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of..............

....................................................................


Having regard to the Treaty establishing the European Community, [and in particular Article(s) … thereof,]

[Having regard to ..................... ,]




Acting in accordance with the procedure laid down in Article 251 of the Treaty, [in the light of the joint text approved by the Conciliation Committee on ..................... ,] Whereas: (1) .....................

(2) .....................

( ) ..................... ,

HAVE ADOPTED THIS DIRECTIVE:

[Article 1 The purpose of this Directive is to .....................

This Directive shall apply to (concern) (The purpose of this Directive is to .....................)]

Article … 1. Member States shall bring into force the laws, regulations, and administrative provisions necessary (take the necessary measures) to comply with this Directive before ..................... (with effect from .....................)

120

(within a period of ..................... as from the date of its entry into force (adoption) (notification)). They shall forthwith inform the Commission thereof. When Member States adopt these measures, they shall contain a reference to this Directive or shall be accompanied by such reference on the occasion of their official publication. The methods of making such reference shall be laid down by Member States. 2. Member States shall communicate to the Commission the text of the (main) provisions of national law which they adopt in the field covered by this Directive, together with a table showing how the provisions of this Directive correspond to the national provisions adopted). (The Commission shall inform the other Member States thereof.)

[Article …

119

The placing of an ordinal ("first", "second", etc.) before "Council Directive" is not to be recommended. Such numbering, which may be of use to experts before the Directive is adopted, is superfluous, since the Directive is given an official number when it is adopted; moreover, numbering may give rise to confusion if the sequence originally envisaged is not respected chronologically when the Directives are adopted. 120

The date to be indicated is that of the start of the new arrangements (i.e. "1 January 2002" and not "31 December 2001").

107

1. Before ..................... Member States shall (, after consulting the Commission,) adopt and publish the provisions necessary to comply with this Directive. They shall forthwith inform the Commission thereof. They shall apply these provisions from ..................... (at the latest). When Member States adopt these measures, they shall contain a reference to this Directive or shall be accompanied by such reference on the occasion of their official publication. The methods of making such reference shall be laid down by Member States. 2. As soon as this Directive has entered into force, Member States shall ensure that the Commission is informed, in sufficient time for it to submit its comments, of any draft laws, regulations or administrative provisions which they intend to adopt in the field covered by this Directive.]

[Article … Member States shall adopt and publish, not later than ....................., the laws, regulations and administrative provisions necessary to comply with this Directive before ..................... . They shall forthwith inform the Commission thereof. When Member States adopt these measures, they shall contain a reference to this Directive or shall be accompanied by such reference on the occasion of their official publication. The methods of making such reference shall be laid down by Member States.]

[Article … Member States shall communicate to the Commission their laws, regulations and administrative provisions with regard to the application of this Directive.]

[Article … Member States shall immediately inform the Commission of measures taken pursuant to this Directive.]

121

[Article …

This Directive shall enter into force on ............... ].122

[This Directive shall enter into force on the ( ..................... ) day (following that) of its publication in the Official Journal of the European Communities.]

123

[It shall apply until ..................... ] [It shall expire on ..................... ]

[Article … This Directive shall apply from ..................... (until ..................... ) (from ..................... to ..................... )]

Article … This Directive is addressed to the Member States. (This Directive is addressed to ............... ). Done at For the European Parliament For the Council


121

This wording is used when the Directive makes provision simply for the right to take measures. 122

See Article 254 (1) of the EC Treaty. 123

See Article 254 (1) of the EC Treaty.

108

4. DIREKTIVE

DIREKTIVA .../.../EZ124

EVROPSKOG PARLAMENTA I SAVJETA od.......................

............................................................... EVROPSKI PARLAMENT I SAVJET EVROPSKE UNIJE,

imajući u vidu Ugovor o osnivanju Evropske zajednice, [a naročito član/čl.…,]

[imajući u vidu...,]

imajući u vidu predlog Komisije,



postupajući u skladu sa postupkom iz člana 251 Ugovora, [a imajući u vidu zajednički tekst koji je odobrio Odbor za usaglašavanje...,] S obzirom na to da: (1) .....................

(2) .....................

( ) ..................... ,

DONIJELI SU OVU DIREKTIVU:

[Član 1 Svrha ove direktive je ... Ova direktiva primjenjuje se na (odnosi se na) (Svrha ove direktive je ...)]

Član … 1. Države članice donose zakone i druge propise (preduzimaju mjere) potrebne za usklađivanje sa ovom direktivom do ... (koje stupaju na snagu...)

78 (u roku od ... dana od dana stupanja na snagu (donošenja)

(notifikacije) ove direktive). One o tome odmah obavještavaju Komisiju. Kada države članice utvrde ove mjere, one će sadržati pozivanje na ovu direktivu ili se pozivanje na ovu direktivu navodi prilikom njihovog službenog objavljivanja. Načine takvog pozivanja utvrđuju države članice. 2. Države članice Komisiji dostavljaju tekst (glavnih) odredaba domaćeg prava koje donesu u oblasti na koju se odnosi ova direktiva, zajedno s tabelom koja sadrži uporedni prikaz odnosa odredaba ove direktive i odredaba donesenih domaćih propisa. (Komisija o tome obavještava druge države članice.)

[Član … 1. Do ... države članice (nakon konsultacija sa Komisijom,) usvajaju i objavljuju potrebne odredbe, kako bi se uskladile sa ovom direktivom. One o tome odmah obavještavaju Komisiju. One ove odredbe primjenjuju (najkasnije) od...

124

Ne preporučuje se upotreba rednog broja („prvi", „drugi" itd.) ispred riječi „Direktiva Savjeta". Takvo numerisanje, koje može biti korisno stručnjacima prije donošenja direktive, suvišno je jer direktiva po donošenju dobija službeni broj; takođe, numerisanje može izazvati zabunu ako se prvobitno predviđeni redosljed ne poštuje hronološki prilikom donošenja direktiva.

109

Kada države članice utvrde ove mjere, one će sadržati pozivanje na ovu direktivu ili se pozivanje na ovu direktivu navodi prilikom njihovog službenog objavljivanja. Načine takvog pozivanja utvrđuju države članice. 2 Čim ova direktiva stupi na snagu, države članice o tome obavještavaju Komisiju, ostavljajući joj dovoljno vremena da dostavi svoje primjedbe na nacrte svih zakona i drugih propisa koje namjeravaju da usvoje u oblasti na koju se odnosi ova direktiva].

[Član … Države članice donose i objavljuju, najkasnije do ..., zakone i druge propise potrebne za usklađivanje sa ovom direktivom do ... One o tome odmah obavještavaju Komisiju. Kada države članice utvrde ove mjere, one će sadržati pozivanje na ovu direktivu ili se pozivanje na ovu direktivu navodi prilikom njihovog službenog objavljivanja. Načine takvog pozivanja utvrđuju države članice.]

[Član …

Države članice Komisiji dostavljaju svoje zakone i druge propise koji se odnose na primjenu ove direktive.]

[Član … Države članice Komisiju odmah obavještavaju o mjerama preduzetim na osnovu ove direktive.]

125

[Član …

Ova direktiva stupa na snagu ...]126

Ova direktiva stupa na snagu (danom) (... dana od dana) objavljivanja u Službenom listu evropskih zajednica.]

127

[Primjenjuje se do ...] [Prestaje da važi...]

[Član … Ova direktiva primjenjuje se od ... (do ...) (od... do).]

Član …

Ova direktiva upućena je državama članicama. (Ova direktiva upućena je...) Sačinjeno u



125

Ova formulacija upotrebljava se kad direktiva predviđa samo pravo na preduzimanje mjera. 126



110

III. ACTS OF THE REPRESENTATIVES OF THE GOVERNMENTS OF THE MEMBER STATES

1. INTERNAL AGREEMENTS

INTERNAL AGREEMENT

[AGREEMENT BETWEEN THE REPRESENTATIVES OF THE GOVERNMENTS OF THE MEMBER STATES

(, MEETING WITHIN THE COUNCIL,)] of ……

…………………………………..

THE REPRESENTATIVES OF THE GOVERNMENTS OF THE MEMBER STATES OF THE EUROPEAN COMMUNITIES [OF THE ..................... COMMUNITY], [MEETING WITHIN THE COUNCIL,] [Having regard to the Treaty ..................... ,] [Having regard to ..................... ,] Whereas: (1) ..................... (2) ..................... ( ) ..................... , [After consulting the Commission,] HAVE AGREED AS FOLLOWS:

Article 1 .........................................

Article 2 .........................................

Article … .........................................

IN WITNESS WHEREOF, the undersigned ..................... have hereunto set their hands. Done at (venue), (date)

128

For the government .....................



128

The date appears here written out in full.

111

III. AKTA PREDSTAVNIKA VLADA DRŽAVA ČLANICA

1. UNUTRAŠNJI SPORAZUMI

UNUTRAŠNJI SPORAZUM

[SPORAZUM IZMEĐU PREDSTAVNIKA VLADA DRŽAVA ČLANICA

(, KOJI SU SE SASTALI UNUTAR SAVJETA,)] od ……

…………………………………..

PREDSTAVNICI VLADA DRŽAVA ČLANICA EVROPSKIH ZAJEDNICA [... ZAJEDNICE], [KOJI SU SE SASTALI UNUTAR SAVJETA,] [imajući u vidu Ugovor ..................... ,] [imajući u vidu ..................... ,] s obzirom na to da: (1) ..................... (2) ..................... ( ) ..................... , [nakon savjetovanja sa Komisijom,] SPORAZUMJELI SU SE:

Član 1 .........................................

Član 2 .........................................

Član … .........................................

KAO POTVRDU NAVEDENOG doljepotpisani ..................... potpisali su ovaj sporazum. Sačinjeno u ................... (mjesto), ....................... (datum)

129

Za Vladu.....................

Za Vladu.....................

Za Vladu.....................

129

Datum treba pisati na uobičajen način, npr. 2. februar(a) 2009. godine.

112

IV. INTERNATIONAL AGREEMENTS

1. TEXTS OF INTERNATIONAL AGREEMENTS130

1.1. Treaties and Conventions

TREATY [CONVENTION]

…………………………………..

(Heads of State)131

[Community] ..................... ..................... [DETERMINED TO .....................;] [DESIROUS OF .....................;] [RESOLVED TO .....................;] [CONSIDERING that .................... ,] HAVE DECIDED to ..................... and to this end have designated as their Plenipotentiaries: (Heads of State) (Plenipotentiaries) ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... WHO, having exchanged their Full Powers, found in good and due form, HAVE AGREED AS FOLLOWS:

[Article 1 .....................

[Article ...

This Treaty (Convention) shall apply, on the one hand, to the territories in which the Treaty establishing the European Community is applied and under the conditions laid down in that Treaty and, on the other hand, to the territory of the ..................... .]

[Article... Either Contracting Party may denounce this Treaty (Convention) by notifying the other Contracting Party. This Treaty (Convention) shall cease to be in force ..................... months after the date of such notification.]

[Article... The Annexes to this Treaty (Convention), together with the Declarations ..................... (, the Exchange of Letters .....................) (, the Protocols .....................) (.....................) which are annexed to the (this) Treaty (Convention) shall form an integral part thereof.]

130

On the copies submitted for signature, the title of an Agreement is placed on a special cover page. 131

The order to be followed is the order of protocol.

113

[Article... 1. This Treaty (Convention) shall be subject to ratification, acceptance or approval in accordance with the Contracting Parties’ own procedures and the Parties shall notify one another at ..................... (venue) ..................... of the completion of the procedures necessary for that purpose (shall carry out at ..................... (venue) ..................... the exchange of acts necessary for that purpose) (shall deposit with ..................... the acts necessary for that purpose.) 2. This Treaty (Convention) shall enter into force on the first day of the (.....................) month following that during which the notifications [the exchange of acts] [the deposit of acts,] provided for in paragraph 1 (has) have been carried out.]

Article... This Treaty (Convention), drawn up in a single original in the ..................... languages, each text [all ..................... texts] being equally authentic, shall be deposited in the archives of ..., which shall transmit a certified copy to...................... IN WITNESS WHEREOF, the undersigned Plenipotentiaries have hereunto set their hands.

132

Done at this ...... day of ...... in the year

133 134

For .....................

135

For .....................

For .....................

132

This part of the text is incorporated into a multilingual page which follows the alphabetical order. 133

This part of the text is incorporated into a multilingual page which follows the alphabetical order. 134

The date appears here written out in full. 135

In the case of Member States, the alphabetical order is to be followed. The names of the Contracting Parties should be entered here as they appear at the beginning of the preamble.

114

IV. MEĐUNARODNI SPORAZUMI

1. TEKSTOVI MEĐUNARODNIH SPORAZUMA136

1.1. Međunarodni ugovori i konvencije

UGOVOR [KONVENCIJA]

…………………………………..

(Šefovi država)137

[Zajednica] ..................... ..................... [ODLUČNI DA I .....................;] [S NAMJEROM DA.....................;] [RIJEŠENI DA .....................;] [SMATRAJUĆI da.................... ,] ODLUČILI SU da..................... i u tu su svrhu odredili kao svoje punomoćnike: (Šefovi država) (Punomoćnici) ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... KOJI su se, razmjenivši svoja punomoćja, za koja je utvrđeno da su u propisanoj formi, SAGLASILI O SLJEDEĆEM:

[Član 1 .....................

[Član ...

Ovaj ugovor (konvencija) primjenjuje se, s jedne strane, na područjima na kojima se primjenjuje Ugovor o osnivanju Evropske zajednice, i pod uslovima utvrđenim tim ugovorom, a s druge strane, na područje ..................... .]

[Član... Svaka ugovorna strana može otkazati ovaj ugovor (konvenciju) notifikacijom/obavještenjem upućenom(im) drugoj ugovornoj strani. Ovaj ugovor (konvencija) prestaje da važi ...... mjeseci od dana notifikacije.]

[Član... Aneksi ovog ugovora (konvencije), zajedno sa deklaracijama ...... (razmjenom nota/pisama ...) (, protokolima) priloženim (uz ovaj) ugovor (konvenciju) čine njegov/njen sastavni dio.]

136

Na primjercima podnesenim na potpis naziv sporazuma nalazi se na posebnoj naslovnoj strani. 137

Treba poštovati protokolarni redosljed.

115

[Član... 1. Ovaj ugovor (konvencija) potvrđuje se

138, prihvata ili odobrava u skladu sa postupcima ugovornih strana, a

ugovorne strane će se međusobno u (mjesto) ... obavijestiti o okončanju postupka potrebnog za tu svrhu (obaviće u.............(mjesto) razmjenu akata potrebnih za tu svrhu) (deponovaće kod .......... akta potrebna za tu svrhu.) 2. Ovaj ugovor (konvencija) stupa na snagu prvog dana (...) mjeseca nakon mjeseca u kojem su izvršene notifikacije [razmjena akata] [deponovanje akata] iz stava 1 ovog člana.]

Član...

Ovaj ugovor (konvencija), sačinjen u jednom izvornom primjerku na .....jeziku, s tim da je svaki tekst jednako autentičan [da su svi ... tekstovi jednako autentični], deponuje se u arhivu ..........., koja dostavlja ovjereni primjerak... KAO POTVRDU NAVEDENOG doljepotpisani punomoćnici potpisali su ovaj ugovor (konvenciju)

139.

Sačinjeno u ..................... , (datum).

140 141

Za .....................

142

Za .....................

Za .....................

138

! a ne ratifikuje! 139

Ovaj dio teksta nalazi se na višejezičnoj stranici koja treba da prati abecedni redosljed jezika. 140

Ovaj dio teksta nalazi se na višejezičnoj stranici koja treba da prati abecedni redosljed jezika. 141

Datum treba pisati na uobičajen način, npr. 2. februar(a) 2009. godine. 142

Ovdje se mora poštovati abecedni redosljed imena država članica. Imena ugovornih strana ovdje treba unijeti redom kojim se pojavljuju na početku preambule.

116

1.2. Final acts143

FINAL ACT

The representatives [The Plenipotentiaries]144

of ..................... ,145

[on the one part,] and

of ..................... ,

[on the other part,] meeting in (at) ..................... on

146 .....................

in the year one thousand nine hundred and ..................... for the signature of ..................... , have at the time of signature of this ..................... : - adopted the [following texts] [following declarations (statements)] attached to this Final Act

147

..................; - taken note of the [exchange(s) of letters] [of the following declaration(s)] attached to this Final Act

148:

..................... ; [- ..................... ] [In witness whereof, the undersigned representatives (Plenipotentiaries) have hereunto set their hands.] Done at ..................... this ..................... day of ..................... in the year .....................

149

For .....................

For .....................

For .....................

143

The texts of Final Acts vary. 144

The term "Plenipotentiaries" is used if plenipotentiaries are in fact mentioned in the Preamble to the Agreement concerned. 145

In the case of Member States, the alphabetical order is to be followed. The names of the Contracting Parties should be entered here as they appear at the beginning of the preamble. 146


For protocols and joint declarations (statements). 148

For agreements in the form of exchanges of letters and unilateral declarations (statements). 149

The date appears here written out in full.

117

1.2 Završni akti150

ZAVRŠNI AKT

Predstavnici [punomoćnici]151

.....................152

,

[s jedne strane,] I

..................... ,

[s druge strane,] koji su se sastali u..................... dana

153 .....................

19... godine ... radi potpisivanja..................... , u trenutku potpisivanja ovoga..................... : - donijeli su [sljedeće tekstove][sljedeće deklaracije (izjave)] priložene uz ovaj završni akt

154;

..................; - primili k znanju [razmjenu/razmjene pisama/nota][sljedeću deklaraciju/sljedeće deklaracije] priloženu/priložene uz ovaj završni akt

155:

..................... ; [- ..................... ] [Kao potvrdu navedenog doljepotpisani predstavnici (punomoćnici) potpisali su ovaj akt.] Sačinjeno u..................... (datum).

156

Za .....................

Za .....................

Za.....................

150

Tekstovi završnih akata se razlikuju. 151

Izraz „punomoćnici“ upotrebljava se ako se punomoćnici spominju u preambuli odgovarajućeg sporazuma. 152

Ovdje se mora poštovati abecedni redosljed imena država članica. Imena ugovornih strana ovdje treba unijeti redom kojim se pojavljuju na početku preambule. 153


Za protokole i zajedničke deklaracije (izjave). 155

Za sporazume u obliku razmjene nota i jednostrane deklaracije (izjave). 156

Datum treba pisati na uobičajen način, npr. 2. februar(a) 2009. godine.

118

1.3. International agreements

AGREEMENT

BETWEEN THE EUROPEAN COMMUNITY (COMMUNITIES)157

[AND (ITS) (THEIR) MEMBER STATES, ON THE ONE PART,)]

AND ..................... [ON THE OTHER PART]

[CONCERNING] .....................

THE EUROPEAN COMMUNITY, [THE EUROPEAN COAL AND STEEL COMMUNITY] [THE EUROPEAN ATOMIC ENERGY COMMUNITY] [hereafter referred to as the "Community"]

158

[AND (ITS) (THEIR) MEMBER STATES,]

[THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION,]

[on the one part,] THE ..................... , [hereafter referred to as " ..................... ",] [on the other part,] [DESIROUS of ..................... ;]

[RESOLVED to ..................... ;]

[CONSIDERING THAT ..................... ,]

[ ..................... ,]

HAVE DECIDED TO CONCLUDE THIS AGREEMENT:

HAVE DECIDED to ..................... and to this end have designated as their Plenipotentiaries:

THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION:159

(name(s)) ..................... , ..................... ,

THE ..................... :

(name(s)) ..................... , ..................... ,

WHO (, having exchanged their Full Powers, found in good and due form,)

HAVE AGREED AS FOLLOWS:

157

The Community is cited first in the copy of the Agreement which is intended for it and last in the copy intended for the other party to the Agreement (Alternance rule). 158

The Community is cited first in the copy of the Agreement which is intended for it and last in the copy intended for the other party to the Agreement (Alternance rule). 159

The Community is cited first in the copy of the Agreement which is intended for it and last in the copy intended for the other party to the Agreement (Alternance rule).

119

Article 1 .....................

Article ...

This Agreement shall be drawn up in duplicate in the Danish, Dutch, English, Finnish, French, German, Greek, Italian, Portuguese, Spanish, Swedish and ..................... languages, each text [all ..................... texts] being equally authentic. [IN WITNESS WHEREOF, the undersigned Plenipotentiaries, have hereunto set their hands (the undersigned Plenipotentiaries, duly empowered to this effect, have signed this Agreement).

160

Done at…………… , this ..................... day of ..................... in the year ...............

161 162

For .....................

163

For ......................

For ...................... ]

160

This part of the text is incorporated into a multilingual page which follows the language order. 161

This part of the text is incorporated into a multilingual page which follows the language order. 162


The order to be followed is the order of protocol. The alternance rule applies.

120

1.3. Međunarodni sporazumi

SPORAZUM

IZMEĐU EVROPSKE ZAJEDNICE (ZAJEDNICA)164

[I (NJENIH) (NJIHOVIH) DRŽAVA ČLANICA, S JEDNE STRANE,]

I ..................... [S DRUGE STRANE]

[O] .....................

EVROPSKA ZAJEDNICA, [EVROPSKA ZAJEDNICA ZA UGALJ I ČELIK] [EVROPSKA ZAJEDNICA ZA ATOMSKU ENERGIJU] [u daljem tekstu: Zajednica]

165

[I (NJENE) (NJIHOVE) DRŽAVE ČLANICE,]

[SAVJET EVROPSKE UNIJE,] [s jedne strane,] ....................................... , [u daljem tekstu: ..................... ,] [s druge strane,] [S NAMJEROM DA ..................... ,]

[RIJEŠENI DA ..................... ,]

[SMATRAJUĆI DA ..................... ,]

[ ..................... ,]

ODLUČILI SU DA ZAKLJUČE OVAJ SPORAZUM:

ODLUČILI SU da..... i za tu svrhu odredili su za svoje punomoćnike:

SAVJET EVROPSKE UNIJE:166

(ime/imena) ..................... , ..................... ,

…....................... :

(ime/imena) ..................... , ..................... ,

KOJI SU SE (, razmijenivši svoja punomoćja za koja je utvrđeno da su u propisanoj formi,)

SPORAZUMJELI:

Član 1 .....................

164

Zajednica se navodi prva na primjerku sporazuma koji je namijenjen njoj, a posljednja na primjerku koji je namijenjen drugoj ugovornoj strani (pravilo alternacije). 165

Zajednica se navodi prva na primjerku sporazuma koji je namijenjen njoj, a posljednja na primjerku koji je namijenjen drugoj ugovornoj strani (pravilo alternacije). 166

Zajednica se navodi prva na primjerku sporazuma koji je namijenjen njoj, a posljednja na primjerku koji je namijenjen drugoj ugovornoj strani (pravilo alternacije).

121

Član ... Ovaj sporazum sačinjen je u dva primjerka na danskom, holandskom, engleskom, finskom, francuskom, njemačkom, grčkom, italijanskom, portugalskom, španskom, švedskom, i ... jeziku, pri čemu je svaki tekst jednako autentičan [su svi tekstovi jednako autentični ]. [KAO POTVRDU NAVEDENOG doljepotpisani punomoćnici potpisali su ovaj sporazum (doljepotpisani ovlašćeni punomoćnici potpisali su ovaj sporazum).

167

Sačinjeno u ..................... , (datum).

168 169

Za .....................

170

Za ......................

Za ...................... ]

167

Ovaj dio teksta dio je višejezične stranice koja treba da poštuje redosljed jezika. 168

Ovaj dio teksta dio je višejezične stranice koja treba da poštuje redosljed jezika. 169


Treba poštovati protokolarni redosljed. Primjenjuje se pravilo alternacije.

122

2. PROCEDURAL ACTS LINKED WITH INTERNATIONAL AGREEMENTS

2.1. Decision authorising the Commission to negotiate an international agreement

2.1.1. Usual form171 The Council, on the recommendation of the Commission, has authorised the Commission to negotiate an Agreement between the European Community and ..................... [to take part in the negotiation of an Agreement ..................... ]. The Commission shall conduct the negotiations in consultation with the Special Committee provided for in Article 133 of the Treaty [a special committee designated by the Council] [and in accordance with the directives contained in ..................... ] [, subject to any directives which the Council may issue to the Commission subsequently].

2. PROCESNI AKTI VEZANI ZA MEĐUNARODNE SPORAZUME

2.1. Odluka kojom se Komisija ovlašćuje da pregovara o međunarodnom sporazumu

2.1.1. Uobičajena forma172 Na preporuku Komisije, Savjet je ovlastio Komisiju da pregovara o Sporazumu između Evropske zajednice i ..................... [učestvuje u pregovorima o Sporazumu ..................... ]. Komisija vodi pregovore u konsultaciji sa Posebnim odborom predviđenim članom 133 Ugovora [posebnim odborom koji je odredio Savjet] [i u skladu sa smjernicama iz .............] [, u skladu sa svim smjernicama koje Savjet naknadno izda Komisiji].

171

Decisions in this form are recorded in the minutes of Council Meetings. 172

U ovoj formi odluke se unose u zapisnik sa sastanaka Savjeta.

123

2.1.2. Exceptional form

COUNCIL DECISION of .....................

authorising the Commission to negotiate [take part in the negotiation of] an Agreement .....................

THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION, Having regard to the Treaty establishing the European Community, [and in particular Article(s) 133 (308) (310) (...) thereof,] in conjunction with Article 300(1) thereof, Having regard to the Recommendation from the Commission, Whereas: (1) ..................... .

(2) ..................... .

( ) ..................... ,

HAS DECIDED AS FOLLOWS:

Sole Article

The Commission is hereby authorised to negotiate an Agreement [between the European Community and ..................... ] ..................... . [The Commission is hereby authorised to take part in the negotiation of an Agreement ..................... .] The Commission shall conduct the negotiations in consultation with the Special Committee provided for in Article 133 of the Treaty [a special committee designated by the Council] [and in accordance with the directives contained in the Annex] [, subject to any directives which the Council may issue to the Commission subsequently]. [The Commission shall conduct the negotiations with the assistance of representatives of the Member States and in accordance with the directives appearing in the Annex.] Done at For the Council The President

124

2.1.2. Posebna forma

ODLUKA SAVJETA

od ..................... kojom se Komisija ovlašćuje da pregovara [učestvuje u pregovorima]

o Sporazumu ..................... SAVJET EVROPSKE UNIJE, Imajući u vidu Ugovor o osnivanju Evropske zajednice, [a naročito član/čl. 133, (308,) (310,) (... ,)] a u vezi sa članom 300 stav 1, imajući u vidu preporuku Komisije, s obzirom na to da: (1) .....................

(2) .....................

( ) ..................... ,

ODLUČIO JE:

Jedini član

Komisija se ovlašćuje da pregovara o Sporazumu [između Evropske zajednice i ..................... ] ..................... [Komisija se ovlašćuje da učestvuje u pregovorima o Sporazumu ..................... .] Komisija vodi pregovore u konsultaciji sa Posebnim odborom predviđenim članom 133 Ugovora [posebnim odborom koji je odredio Savjet] [i u skladu sa smjernicama iz Aneksa ] [, u skladu sa svim smjernicama koje Savjet naknadno izda Komisiji]. [Komisija vodi pregovore uz pomoć predstavnika država članica i u skladu sa smjernicama iz Aneksa.] Sačinjeno u Za Savjet Predsjednik

125

2.2. Decision concerning negotiating directives

2.1.1. Usual form173 The Council, on the recommendation of the Commission, has adopted the negotiating directives contained in..................... [The Council, on the recommendation of the Commission, has amended (replaced) (supplemented) the negotiating directives adopted by the Council Decision of ..................... in accordance with (by those contained in) (by the addition of those contained in) the Annex [Annex ..................... ] to the minutes of the Council (or: in document ..................... ).]

2.2. Odluka o pregovaračkim smjernicama

2.1.1. Uobičajena forma174 Na preporuku Komisije, Savjet utvrđuje pregovaračke smjernice sadržane u..................... [Na preporuku Komisije, Savjet je izmijenio i dopunio (zamijenio) (dopunio) pregovaračke smjernice koje su utvrđene Odlukom Savjeta od..................... u skladu sa (onim sadržanim u) (dodavanjem smjernica sadržanih u) Aneksom [Aneksu ..................... ] zapisniku Savjeta (ili: u dokumentu......................).]

173

Decisions in this form are recorded in the minutes of Council meetings. 174

U ovoj formi odluke se unose u zapisnik sa sastanaka Savjeta.

126

2.2.2. Exceptional form

COUNCIL DECISION

of .....................

adopting [amending the] [replacing the] [supplementing the]

directives for the negotiation of an Agreement .....................

THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION, Having regard to the Treaty establishing the European Community, [and in particular Articles (133) (308) (310) (...) thereof,] in conjunction with Article 300(1) thereof, Having regard to the Recommendation from the Commission, Whereas: By Decision of ..................... , the Council authorised the Commission to negotiate [take part in the negotiation of] an Agreement ..................... Directives should be adopted for that purpose [and the Council has adopted directives for that purpose.] Those directives should be amended (replaced) (supplemented)], HAS DECIDED AS FOLLOWS:

Sole Article The Commission shall conduct the negotiations concerning an Agreement ..................... in accordance with the directives contained in the Annex. [The negotiating directives adopted by the Decision of ..................... shall be amended (replaced) (supplemented) in accordance with (by the directives contained in) (by the addition of those contained in) the Annex.] Done at For the Council The President

127

2.2.2. Posebna forma

ODLUKA SAVJETA

od .....................

kojom se utvrđuju [mijenjaju i dopunjavaju][zamjenjuju][dopunjavaju]

pregovaračke smjernice za Sporazum .....................

SAVJET EVROPSKE UNIJE, imajući u vidu Ugovor o osnivanju Evropske zajednice, [a naročito čl. 133, 308, 310, ... ,] a u vezi sa članom 300 stav 1, imajući u vidu preporuku Komisije, s obzirom na to da je: odlukom od ..................... Savjet ovlastio Komisiju da pregovara [učestvuje u pregovorima] o Sporazumu ..................... , u tu svrhu treba utvrditi smjernice [Savjet je za tu svrhu utvrdio smjernice.] Te smjernice bi trebalo izmjeniti i dopuniti (zamjeniti) (dopuniti)], ODLUČIO JE:

Jedini član Komisija vodi pregovore o Sporazumu ..................... u skladu sa smjernicama sadržanim u Aneksu. [Pregovaračke smjernice usvojene Odlukom od ..................... mijenjaju se i dopunjavaju (zamjenjuju) (dopunjavaju) u skladu sa (smjernicama sadržanim u) (dodavanjem smjernica sadržanih u) Aneksom.] Sačinjeno u Za Savjet Predsjednik

128

VII. OBRASCI PRAVNIH PROPISA CRNE GORE SA PREVODOM

1. OBRASCI PREVODA ODREĐENIH AKATA SKUPŠTINE CRNE GORE

a) ZAKON a) LAW UKAZ O PROGLAŠENJU ZAKONA Na osnovu člana 95 tačke 3 Ustava Crne Gore donosim

Ukaz o proglašenju Zakona o patentima

Proglašavam Zakon o patentima, koji je donijela Skupština Crne Gore 23. saziva, na četvrtoj sjednici drugog redovnog zasijedanja u 2008. godini, dana 22. oktobra 2008. godine. Broj: 01-1854/2 Podgorica, 24. oktobra 2008. godine Predsjednik Crne Gore,

ZAKON O PATENTIMA

I. OPŠTE ODREDBE

Član 1 ……………………….…

ZAVRŠNE ODREDBE ZAKONA

PRIMJER 1

Član xy Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom listu Crne Gore“. PRIMJER 2

Član xy Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom listu Crne Gore“, a primjenjivaće se od 1. januara 2010. godine. PRIMJER 3

Član xy Ovaj zakon stupa na snagu danom objavljivanja u „Službenom listu Crne Gore“. ZAVRŠETAK ZAKONA

…………………………………………….. ………………………………..……………

SU-SK Broj 01-819/6 Podgorica, 22. oktobra 2008. godine

DECREE PROMULGATING THE LAW Pursuant to Article 95 item 3 of the Constitution of Montenegro, I hereby issue the

Decree Promulgating the Law on Patents I hereby promulgate the Law on Patents passed by the 23

rd Parliament of Montenegro at the fourth sitting of

the second ordinary session in 2008 on 22 October 2008. No 01-1854/2 Podgorica, 24 October 2008 The President of Montenegro

LAW ON PATENTS

I. GENERAL PROVISIONS

Article 1 ………………………….

FINAL PROVISIONS

CASE 1:

Article xy This Law shall enter into force on the eighth day following that of its publication in the Official Gazette of Montenegro. CASE 2:

Article xy This Law shall enter into force on the eighth day following that of its publication in the Official Gazette of Montenegro and it shall apply from 1 January 2010. CASE 3:

Article xy This Law shall enter into force on the day of its publication in the Official Gazette of Montenegro.

…………………………………………….. …..…………………………..……………

SU-SK No 01-819/06 Podgorica, 22 October 2008

129

Skupština Crne Gore Predsjednik,

The Parliament of Montenegro The Speaker,

130

PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE ZAKONA PRIMJER 1

Član 105 Javne nabavke za koje su javni pozivi objavljeni prije stupanja na snagu ovog zakona sprovešće se po propisima po kojima su započeti.

Član 111 Podzakonski akti čije donošenje je predviđeno ovim zakonom donijeće se u roku od 90 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Član 112 Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaje da važi Zakon o javnim nabavkama („Službeni list RCG“, broj 40/01). Podzakonski akti doneseni na osnovu Zakona o javnim nabavkama („Službeni list RCG“, broj 40/01) primjenjivaće se do donošenja podzakonskih akata predviđenih ovim zakonom. PRIMJER 2

Član 122 (1) Propisi na osnovu ovlašćenja sadržanih u ovom zakonu donijeće se u roku od tri mjeseca od dana njegovog stupanja na snagu. (2) Do donošenja propisa iz stava 1 ovog člana, primjenjivaće se propisi doneseni na osnovu Zakona o patentima („Službeni list SCG“, broj 32/04) ukoliko nijesu u suprotnosti sa ovim zakonom.

Član 123 Danom stupanja na snagu ovog zakona neće se primjenjivati Zakon o patentima („Službeni list SCG“, broj 32/04).

TRANSITIONAL AND FINAL PROVISIONS CASE 1:

Article 105 Public procurements for which the invitations for tender were published before this Law entered into force shall be completed according to the legislation on the basis of which they were initiated.

Article 111 Secondary legislation whose adoption is provided for hereby shall be passed within 90 days from the day of entry into force of this Law.

Article 112 The Law on Public Procurement (Official Gazette of the Republic of Montenegro 40/01) shall be repealed on the day of entry into force of this Law. Secondary legislation adopted on the basis of the Law on Public Procurement (Official Gazette of the Republic of Montenegro 40/01) shall apply until the secondary legislation provided for hereby is adopted. CASE 2

Article 122 (1) Legislation based on authorisations conferred hereby shall be adopted within three months from the day of entry into force of this Law. (2) The legislation adopted on the basis of the Law on Patents (Official Gazette of Serbia and Montenegro 32/04) shall apply until the legislation referred to in paragraph 1 hereof is adopted unless it is contrary to this Law.

Article 123 The Law on Patents (Official Gazette of Serbia and Montenegro 32/04) shall not apply from the day of entry into force of this Law.

131

b) ZAKON O IZMJENAMA I DOPUNAMA ZAKONA

b) LAW ON AMENDMENTS TO THE LAW

UKAZ O PROGLAŠENJU ZAKONA O IZMJENAMA I DOPUNAMA ZAKONA

Na osnovu člana 95 tačke 3 Ustava Crne Gore donosim

Ukaz o proglašenju Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o privrednim društvima

Proglašavam Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o privrednim društvima koji je donijela Skupština Crne Gore na drugoj sjednici drugog redovnog zasijedanja u 2007. godini, dana 18. decembra 2007. godine. Broj: 01-1470/2 Podgorica, 26. decembra 2007. godine Predsjednik Crne Gore, ZAKON O IZMJENAMA I DOPUNAMA ZAKONA

O PRIVREDNIM DRUŠTVIMA

Član 1 ……...................….

Član 2

U članu 2 u stavu 1 tačka 6 mijenja se i glasi: „6) dio stranog društva.“ Poslije stava 2 dodaje se novi stav koji glasi: „(3) Stav 2 ovog člana ne primjenjuje se u slučaju propuštanja produženja registracije akcionarskog društva.“ Dosadašnji stav 3 postaje stav 4.

Član 3 U članu 3 u stavu 2 druga rečenica briše se.

Član 4 Poslije člana 4 dodaju se naslovi i dva nova člana koja glase: „Sjedište Član 4a (1) Sjedište je mjesto u kome preduzetnik i privredno društvo obavljaju djelatnost. …………

DECREE PROMULGATING THE LAW ON

AMENDMENTS TO THE LAW Pursuant to Article 95 item 3 of the Constitution of Montenegro I hereby issue the

Decree Promulgating the Law on Amendments to the Law on Business Organisations

I hereby promulgate the Law on Amendments to the Law on Business Organisations adopted by the Parliament of Montenegro at the second sitting of its second ordinary session in 2007 on 18 December 2007. No 01-1470/2 Podgorica, 26 December 2007 The President of Montenegro

LAW ON AMENDMENTS TO THE LAW ON BUSINESS ORGANISATIONS

Article 1

………………….……..

Article 2 In Article 2 paragraph 1, item 6 shall be replaced by the following “6) a branch of foreign company “. After paragraph 2 the following paragraph shall be inserted: “(3) Paragraph 2 of this Article shall not apply in case of failure to extend the registration of the joint-stock company.” Paragraph 3 shall become paragraph 4.

Article 3 In Article 3 paragraph 2, the second sentence shall be deleted.

Article 4 After Article 4 the following headings and two new Articles shall be added: “Registered office Article 4a (1) Registered office is the place where entrepreneur and business organisation perform their business activities. ………….

132

Član 5

U članu 5 i drugim odredbama ovog zakona riječ „profit“ zamjenjuje se riječju „dobit“, u odgovarajućem padežu. …………............

Član 9 U članu 15 u stavu 4, na kraju teksta, tačka briše se i dodaju riječi: „u parničnom postupku.“ …………............ PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE ZAKONA O IZMJENAMA I DOPUNAMA ZAKONA

Član 66

Postupci restrukturiranja započeti do stupanja na snagu ovog zakona završiće se po propisima koji su važili do dana stupanja na snagu ovog zakona. Postojeća akcionarska društva dužna su da usklade svoje akte sa ovim zakonom, najkasnije do 30. juna 2008. godine.

Član 67 Ovlašćuje se Odbor za ustavna pitanja i zakonodavstvo Skupštine Crne Gore da utvrdi prečišćeni tekst ovog zakona.

Član 68

Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom listu Crne Gore“. ........................................

Article 5

In Article 5 and other provisions of this Law, the Montenegrin word translated as “profit” shall be replaced by another Montenegrin word, with no relevance to the English translation. ……………………

Article 9 In Article 15 the full stop shall be deleted and the words “in civil procedure” shall be added at the end of paragraph 4. …………………… TRANSITIONAL AND FINAL PROVISIONS OF THE LAW AMENDING THE LAW

Article 66 Restructuring procedures initiated before the entry into force of this Law shall be completed pursuant to the legislation in force before the entry into force of this Law. The existing joint-stock companies shall harmonise their acts with this Law no later than 30 June 2008.

Article 67

The Constitution and Legislation Committee of the Parliament of Montenegro shall hereby be authorised to draw up consolidated text of this Law.

Article 86 This Law shall enter into force on the eighth day following that of its publication in the Official Gazette of Montenegro. …….…………………..

133

c) ISPRAVKA ZAKONA c) CORRIGENDUM TO THE LAW

PROGLAŠENJE ISPRAVKE ZAKONA

ISPRAVKA ZAKONA Po izvršenom sravnjenju sa izvornim tekstom, utvrđeno je da se u tekstu Zakona o obeštećenju korisnika prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja, objavljenog u „Službenom listu Crne Gore“, broj 40/08, potkrala tehnička greška, pa se daje

ISPRAVKA ZAKONA O OBEŠTEĆENJU KORISNIKA PRAVA IZ PENZIJSKOG I

INVALIDSKOG OSIGURANJA U članu 10 u stavu 1 al. 1 i 2, umjesto u objavljenom tekstu, treba da glase: „- plaćanje računa utrošene električne energije; - plaćanje poreskih obaveza koje pripadaju budžetu Crne Gore.“

Iz službe Skupštine Crne Gore

PROMULGATION OF THE CORRIGENDUM TO THE

LAW

CORRIGENDUM TO THE LAW Upon a comparison with the original text, it was established that an error found its way into the text of the Law on Indemnification of the Beneficiaries of the Rights Stemming from Pension and Disability Insurance, published in the Official Gazette of Montenegro 40/08, resulting in the following

CORRIGENDUM TO THE LAW ON INDEMNIFICATION OF THE BENEFICIARIES OF THE RIGHTS STEMMING FROM PENSION AND

DISABILITY INSURANCE In Article 10 paragraph 1 the first and the second indents shall be replaced by the following: “-payment of electricity bills: - payment of taxes into the Budget of Montenegro.”

Service of the Parliament of Montenegro

ISPRAVKA ZAKONA O IZMJENAMA I DOPUNAMA ZAKONA

CORRIGENDUM TO THE LAW AMENDING THE LAW

Po izvršenom sravnjenju sa izvornim tekstom, utvrđeno je da su se u tekstu Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o porezu na dohodak fizičkih lica, objavljenom u „Službenom listu RCG“, broj 78/06, potkrale tehničke greške, pa se daje

ISPRAVKA ZAKONA O IZMJENAMA I DOPUNAMA ZAKONA O POREZU NA

DOHODAK FIZIČKIH LICA 1) U članu 29, umjesto riječi: „člana 2“ treba da stoje riječi: „člana 3“, a član 29 treba da stoji ispred člana 30 u poglavlju „Prelazne i završne odredbe“; 2) U članu 30, umjesto riječi „čl. 6, 21 stav 2 i 26“ treba da stoje riječi: „čl. 7, 22 stav 2 i 27“.

Skupština Republike Crne Gore

Upon a comparison with the original text, it was established that errors found their way into the text of the Law Amending the Law on Personal Income Tax, published in the Official Gazette of the Republic of Montenegro 78/06, resulting in the following

CORRIGENDUM TO THE LAW AMENDING THE LAW ON PERSONAL INCOME TAX

1) In Article 29, the words “Article 2” shall be replaced by “Article 3” and Article 29 shall be placed before Article 30 in the Chapter “Transitional and Final Provisions”; 2) In Article 30 the words “Article 6, Article 21 paragraph 2 and Article 26” shall be replaced by the words “Article 7, Article 22 paragraph 2 and Article 27”.

Parliament of Montenegro

134

PRAKTIČNI PRIMJERI ISPRAVKE ZAKONA U članu 56 umjesto riječi „do“ treba da stoji riječ "od". U članu 15 u stavu 2 umjesto riječi: „unosi se i na“ treba da stoje riječi: „unosi se na“. U članu 115 stav 3 poslije riječi: „u pravnom licu“ umjesto zareza treba da stoji slovo „i“, a poslije riječi „poslovođu“ treba da stoje riječi: „i fizičko lice“. U članu 5 u stavu 2 umjesto riječi: „stav 4“ treba da stoje riječi: „stav 5“. U članu 29 u stavu 1, kojim se dodaje član 45a, umjesto riječi: „Komisija iz člana 34 ovog zakona vodi“ treba da stoje riječi: „komisije iz člana 28 ovog zakona vode“.

EXAMPLES OF CORRIGENDUM TO THE LAW In Article 56 the word “by” shall be replaced by “from”. In Article 15 paragraph 2, the words “shall also be inserted into” shall be replaced by “shall be inserted into”. In Article 115 paragraph 3, the comma after the words “in the legal person” shall be replaced by “and”, and the words “natural person” shall be added after the word “manager”. In Article 5 paragraph 2, the words “paragraph 4” shall be replaced by “paragraph 5”. In Article 29 paragraph 1, inserting Article 45a, the words “the Commission referred to in Article 34 hereof shall conduct” shall be replaced by “commissions referred to in Article 28 hereof shall conduct”.

2. OBRASCI PREVODA ODREĐENIH AKATA VLADE CRNE GORE

a) UREDBA a) DECREE

DONOŠENJE UREDBE

Na osnovu člana 123 stav 2 Zakona o zaštiti potrošača („Službeni list RCG“, broj 26/07), Vlada Crne Gore, na sjednici od 20. marta 2008. godine, donijela je

UREDBU

o bližim kriterijumima, načinu i postupku pružanja finansijske pomoći organizacijama potrošača

iz Budžeta Crne Gore

Član 1 Ovom uredbom uređuju se bliži kriterijumi, način i postupak pružanja finansijske pomoći organizacijama potrošača iz Budžeta Crne Gore (u daljem tekstu: Budžet). ZAVRŠNA ODREDBA UREDBE

Član 9 Ova uredba stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom listu Crne Gore“. Broj: 03-2538 Podgorica, 20. mart 2008. godine Vlada Crne Gore Predsjednik,

ADOPTION OF DECREE Pursuant to Article 123 paragraph 2 of the Consumer Protection Law (Official Gazette of the Republic of Montenegro 26/07), at its session held on 20 March 2008 the Government of Montenegro adopted the following

DECREE

on more detailed criteria, manner and procedure for providing financial support from the Budget of

Montenegro to consumer organisations

Article 1 This Decree shall regulate in more detail the criteria, manner and procedure for providing financial support from the Budget of Montenegro (hereinafter referred to as the “Budget”) to consumer organisations.

FINAL PROVISION OF DECREE

Article 9 This Decree shall enter into force on the eighth day following that of its publication in the Official Gazette of Montenegro. No 03-2538 Podgorica, 20 March 2008 Government of Montenegro Prime Minister,

135

b) ODLUKA b) DECISION Na osnovu člana 12 Zakona o mirnom rješavanju radnih sporova („Službeni list CG“, broj 16/07), Vlada Crne Gore na sjednici od 23. oktobra 2008. godine donosi

ODLUKU o osnivanju Agencije za mirno rješavanje radnih

sporova

Član 1 --------------------------------------

Član 10

Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom listu Crne Gore“. Broj: 03-10335 Podgorica, 23. oktobar 2008. godine Vlada Crne Gore Predsjednik,

Pursuant to Article 12 of the Law on Amicable Settlement of Labour Disputes (Official Gazette of Montenegro 16/07), at its session held on 23 October 2008 the Government of Montenegro adopted the following

DECISION

Establishing the Agency for Amicable Settlement of Labour Disputes

Article 1

--------------------------------

Article 10 This Decision shall enter into force on the eighth day following that of its publication in the Official Gazette of Montenegro.

No 03-10335 Podgorica, 23 October 2008 Government of Montenegro Prime Minister,

3. OBRASCI PREVODA ODREĐENIH AKATA MINISTARSTAVA

a) PRAVILNIK a) RULEBOOK Na osnovu člana 111 Zakona o zaštiti potrošača („Službeni list RCG“, broj 26/07), Ministarstvo za ekonomski razvoj donijelo je

PRAVILNIK

o Arbitražnom odboru za rješavanje sporova potrošača

Predmet pravilnika

Član 1

Ovim pravilnikom utvrđuju se bliži kriterijumi o načinu izbora članova Arbitražnog odbora za rješavanje sporova potrošača (u daljem tekstu: Odbor), načinu pokretanja postupka i postupku pred Vijećem. ………………

Stupanje na snagu Član 44

Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom listu Crne Gore“. Broj: 01-3214/3 Podgorica, 23. april 2008. godine Ministar,

Pursuant to Article 111 of the Consumer Protection Law (Official Gazette of the Republic of Montenegro 26/07), the Ministry of Economic Development hereby issues the

RULEBOOK

on Arbitration Committee for Resolution of Consumer Disputes

Subject matter

Article 1

This Rulebook shall lay down more detailed criteria for the appointment of the members to the Arbitration Board for resolution of consumer disputes (hereinafter referred to as the “Board”), the manner of initiating procedeedings and the proceedings before the Panel. ……………….

Entry into force Article 44

This Rulebook shall enter into force on the eighth day following that of its publication in the Official Gazette of Montenegro.

No 01-3214/3 Podgorica, 23 April 2008 Minister,

136

b) NAREDBA b) ORDER Na osnovu člana 137 Opšteg zakona o obrazovanju i vaspitanju („Službeni list RCG“, br. 64/02, 31/05 i 49/07), a u vezi sa čl. 38 i 39 stav 2 Zakona o državnoj upravi („Službeni list RCG“, broj 38/03 i „Službeni list CG“, broj 22/08), Ministarstvo prosvjete i nauke donosi

NAREDBA

O ZABRANI UTVRĐIVANJA PARTICIPACIJE TROŠKOVA OBRAZOVANJA UČENIKA

Član 1 U javnim ustanovama predškolskog, osnovnog i srednjeg obrazovanja i vaspitanja zabranjuje se da se za pokriće troškova obrazovanja (nastavne i vannastavne aktivnosti) obezbjeđuju sredstva, od učenika i roditelja, odnosno staratelja.

Član 2 Za sprovođenje ove naredbe staraće se direktori ustanova iz člana 1 ove naredbe i Prosvjetna inspekcija.

Član 3 Ova naredba stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom listu Crne Gore“. Broj: 01-79 Podgorica, 14. januar 2009. godine Ministar,

Pursuant to Article 137 of the General Law on Education (Official Gazette of the Republic of Montenegro 64/02, 31/05 and 49/07), and in conjunction with Articles 38 and 39 paragraph 2 of the Law on State Administration (Official Gazette of the Republic of Montenegro 38/03 and the Official Gazette of Montenegro 22/08), the Ministry of Education and Science hereby adopts the

ORDER

ON PROHIBITION TO IMPOSE PARENTAL OR STUDENTS’ CONTRIBUTION TO COVERING

EDUCATION COSTS

Article 1 It is hereby prohibited for the public institutions of pre-school, primary school and secondary school education to secure funds from students and parents i.e. custodians for the purposes of covering education costs.

Article 2

Headmasters of the institutions refered to in Article 1 hereof and the Education Inspectorate shall be responsible for the implementation of this Order.

Article 3

This Order shall enter into force on the eighth day following that of its publication in the Official Gazette of Montenegro.

No 01-79 Podgorica, 14 January 2009 Minister,

c) UPUTSTVO c) INSTRUCTIONS Na osnovu člana 34 stav 7 Zakona o finansiranju lokalne samouprave („Službeni list RCG“, broj 42/03 i „Službeni list Crne Gore“, broj 5/08), Ministarstvo finansija donijelo je

UPUTSTVO o načinu i postupku raspodjele sredstava

Egalizacionog fonda opštinama

Opšta odredba Član 1

Ovim uputstvom propisuje se bliži način i postupak raspodjele sredstava Egalizacionog fonda opštinama. ……………….

Pursuant to Article 34 paragraph 7 of the Law on Local Self-Government Financing (Official Gazette of the Republic of Montenegro 42/03 and the Official Gazette of Montenegro 5/08), the Ministry of Finance hereby issues the

INSTRUCTIONS on the manner and procedure for allocating funds

from the Equalisation Fund to municipalities

General Provision Article 1

These Instructions shall regulate in more detail the manner and the procedure for allocating funds from the Equalisation Fund to municipalities. ………………………….

137

Član 7

Ovo uputstvo stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u „Službenom listu Crne Gore“.

Broj: 01-1753/1 Podgorica, 15. aprila 2008. godine Ministarstvo finansija Ministar

Article 7

These Instructions shall enter into force on the day following that of its publication in the Official Gazette of Montenegro.

No 01-1753/1 Podgorica, 15 April 2008 Ministry of Finance Minister,

NAPOMENA: Pri prevođenju izmjena i dopuna zakona potrebno je uvijek konsultovati original i prevod osnovnog teksta zakona i voditi računa da smisao izmjene zakonske norme bude vjerodostojno prenesen, čak i u slučaju kada je, usljed razlike u sintaksi engleskog i crnogorskog jezika, potrebno u prevodu izmijeniti samu odredbu kojom se mijenja osnovni tekst zakona. Primjer: Član 20 stav 4 Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o elektronskom potpisu: „U članu 32 tačka 6, poslije riječi „periodu“ dodaju se zarez i riječi: „osim ako usluge certifikovanja ne prenese na drugog davaoca tih usluga“. Član 32 stav 6 Zakona o elektronskom potpisu: „Davalac usluga certifikovanja dužan je da prekine uslugu certifikovanja, odnosno izvrši opoziv certifikata u slučajevima kada: ... 6) prestaje sa radom ili mu je rad zabranjen, a izdati certifikati su u važećem periodu.“ Njegov doslovni prevod bi glasio: “In item 6, after the word “period” a comma shall be added followed by: “except if certification services are transferred to another provider of those services.” Ovaj doslovni prevod, međutim nije moguće primijeniti na engleski prevod Zakona o elektronskom potpisu koji se mijenja, zbog razlike u sintaksi engleskog i crnogorskog jezika. Engleski prevod člana zakona koji se mijenja glasi: Article 32 paragraph 6 of the Law on Electronic Signature: “Certification service provider shall terminate the certification service, i.e. revoke certificates, in cases when: … 6) it has ceased to operate or its work has been banned and the validity period of the certificates issued has not yet expired.” Potrebno je, dakle, da bi se sačuvao smisao zakonske norme, prevesti član 20 stav 4 Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o elektronskom potpisu na sljedeći način: "In item 6, after the word “expired” a comma shall be added followed by: “except if certification services are transferred to another provider of those services.”

138

VIII. ENGLISH STYLE GUIDE FOR MONTENEGRIN LEGISLATION http://ec.europa.eu/translation/writing/style_guides/english/style_guide_en.pdf

1. SPELLING

1.1. CONVENTIONS

British spelling and usage

Give preference in your work to British English usage. Where there is a choice, spelling should follow the first entry in the Oxford English Dictionary. Influences are crossing the Atlantic in both directions all the time (the spellings program and disk have become required British usage in data processing, for example).

Words that end in -ise/-ize

Both spellings are correct in British English. However, the -ise form is much more common. When translating Montenegrin legislation, the -ise form should be used.

Words that end in -yse/-yze

The -yse form for such words as paralyse and analyse is the only correct spelling in British English.

Digraphs

Keep the digraphs in aetiology, caesium, foetus, oenology, oestrogen, etc. (etiology, etc. are US usage), but note that a number of such words (e.g. medieval) are now normally spelt without the diagraph in British English. Words with -ct/-x In connection, reflection, etc. use -ct. But note complexion and flexion, some of the few words ending in -exion.

Metric units

Write gram, kilogram, litre, metre (not kilogramme, liter). However, use tonne not ton (ton refers to the nonmetric measure). Write metre for the unit of length, meter for measuring instruments.

Programme vs. program

Use program for computer software, programme elsewhere.

Plurals

For plurals of words of Latin origin, follow the list below:

http://ec.europa.eu/translation/writing/style_guides/english/style_guide_en.pdf

139

addendum addenda

apparatus apparatus

appendix appendices (books)

appendixes (anatomy)

bacillus bacilli

bacterium bacteria

consortium consortia

corrigendum corrigenda

criterion criteria

curriculum curricula

focus

focuses

focal points

foci (mathematics, science)

formula formulas (politics)

formulae (science)

forum fora or forums

genus genera

index indexes (books)

indices (science, economics)

maximum maximums or maxima

medium media

mediums (spiritualism)

memorandum memoranda

phenomenon phenomena

140

plus pluses

premium premiums

referendum referenda or referendums

spectrum spectra (science)

spectrums (politics)

symposium symposia or symposiums

Words that end in -able

When adding -able, drop a final silent -e (debatable, conceivable), unless it affects the pronunciation of a preceding consonant (changeable, traceable); the only common exceptions are sizeable and saleable.

Confusion between English words

Guard against errors involving the words below:

dependent (adj.) dependant (noun)

license (verb) licence (noun)

counsel (verb) council (noun)

practise (verb) practice (noun)

principal (adj.) principle (noun - thought; approach)

principal (noun) = a person represented by an agent

stationary (adj.). stationery (noun)

NOTE ALSO

dependence dependency

all together (in a body) altogether (entirely)

discreet (prudent) discrete (separate)

elicit (verb - draw forth) Illicit (adj. - unlawful)

1.2. CAPITALISATION

Capitalise specific references, but lower-case general references.

141

a) Specific institutions

Capitalise all nouns and adjectives in designations of specific institutions, their subdivisions (directorates, departments, sections), committees, working parties and the like:

Ministry for European Integration

Ministry of Foreign Affairs

Tax Administration

Institute for Standardisation of Montenegro

Maritime Safety Administration

In cases where this rule would produce a long series of capitalised words, use discretion, especially where the name of a department, committee or programme reads more like a description of its function than a real title:

Committee for the adaptation to technical progress of the Directive on the introduction of recording equipment in road transport (tachograph).

Joint MAFWM/MEPPPC working party on forest and forest product statistics

The general rule is ‘the longer the title, the fewer the capitals’.

b) Non-specific references

Use lower case for non-specific references:

The Ministry of Justice is one of the 17 ministries.

The European Affairs Committee is one of the parliamentary committees.

The Court of Justice rules on matters referred to it by courts or tribunals in the Member States.

It was decided to set up a number of working groups.

c) Legislative instrument

Capitalise references to specific laws, rulebooks, decrees:

The Rulebook on measures for the control and eradication of honeybee diseases entered into force in 2004.

On 27 July 2009 the Parliament of Montenegro adopted the Criminal Procedure Code.

BUT USE LOWER CASE FOR GENERAL REFERENCES:

It was felt that a law rather than a rulebook was the appropriate instrument.

Volume, chapter, section, article should have an initial capital when followed by a numeral, whereas paragraph, subparagraph and item should have a lowercase letter.

Payment of the tax referred to in Article 16 paragraph 2 item 4 of this Law…

The payment referred to in other articles...

Note: the words draft and proposal should always be written in lower case when referring either specifically or generally to draft legislation.

142

d) Montenegrin legislation titles

Be aware that Montenegrin laws are capitalised in full, whereas rulebooks, decrees, decisions, etc. are only capitalised in the first word. Note the form of the title itself, i.e. how the position of the word law is optional whereas subordinate legislation has the obligatory form: type of the legal act + on….. : Law on General Product Safety

but for shorter acts it is possible to pre-modify the word Law: Criminal Code Public Procurement Law

and: - Rulebook on the method of and requirements for verification of measuring instruments, - Decree on notification procedure in the field of technical regulations, standards and conformity

assessment procedures,

e) Official titles

Capitalise the titles of officials and their offices:

The current President of the Council is the Prime Minister of the Netherlands.

Director-General for Translation is Juhani Lönnroth.

Andrija Lompar, the Minister of Transport, Maritime Affairs and Telecommunication, visited the European Individual Chess Championship in Budva.

NB: The word “Ministry” is usually followed by of something “Ministry of …” Ministers always have a responsibility for a particular area. However, of is more frequently used, therefore we have opted for of:

Minister of Foreign Affairs

Minister of Defence

Minister of Interior and Public Administration, etc.

Note also:

The meeting opened at 10:00 with Ms Smith presiding. The Chair asked …

The usage ‘Chair’ is now the rule in the European Parliament for all its committees.

f) Political entities

Capitalise references to specific political entities; use lower case when the reference is general, e.g.:

the (Montenegrin) Government

the Member States (of the EU)

the Baltic States

143

the State (where reference is to a specific state, e.g. the Republic of Montenegro)

BUT

nation states

a matter for governments

the Montenegrin authorities

state-owned

Capitalise names of political parties and organisations:

the Socialist Group

the Liberal Party

BUT

a liberal

a conservative, etc.

g) International agreements, conferences etc.

Follow the same specific/general rule for treaties, conventions, arrangements, understandings, protocols, etc.:

Stabilisation and Association Agreement

Treaty of Paris

International Tin Agreement

European Partnership

Conference on Security and Co-operation in Europe

BUT

by treaty

under an agreement

the parties agreed to a memorandum of understanding

NB: Titles of important international documents should normally be checked in the original. In such cases, back-translation is not an option, as for the titles as for the parts of these documents such as the titles of the chapters, subchapters, etc. Therefore, the basic documents concerning European integration such as the European Partnership, SAA, National Programme for the Integration of Montenegro into the European Union, the Opinion on the application of Montenegro for membership of the European Union (Avis) and similar are necessary as reference. Also, in references to the institutions or documents whose name has been changed, it is vital that the name in force at the time is used and not replaced by the new name.

h) Permanent and ad hoc bodies

Distinguish between the Commission Delegation in the United States, the UK Commission, etc. (permanent), and delegation to a meeting (ad hoc group of persons). NB: The title European Commission is current usage, but in legal texts, the form Commission of the European Communities must be used.

144

i) Religious references

Capitalise references to religions and specific institutions: the Roman Catholic Church, the Orthodox Patriarchy, St Michael’s Church; however, the church charities takes lower case.

j) Compass points

No capitals are used for north, north-west, north-western, etc. unless they form part of an administrative or political unit or a distinct regional entity. Hence South Africa, Northern Ireland but southern Africa, northern France. Note, however, Central and Eastern European countries (capitalised because the connotations are more political than geographic). Compass bearings are abbreviated with a capital and without a full stop (54°E). Compound compass points are hyphenated and, in official designations, each part is capitalised (South-West Germany, the North-West Frontier); always abbreviate as capitals without space between the letters (NWFrance).

k) Proprietary names

Proprietary names (or trade names) are normally capitalised, unless they have become generic terms, such as aspirin, gramophone, linoleum, nylon, celluloid. Thus, capitalise registered trade names such as Airbus, Boeing, Land-Rover, Polaroid.

l) Place names

Capitalise all parts of recognised geographical names and political divisions: North Pole, Northern Ireland, River Plate, Scandinavian Peninsula, the Baltic States, Lower Bavaria.

m) Quotations

Start with a capital in running text only if the quotation is a complete sentence in itself:

Aristotle once said “Law is order, and good law is good order.”

BUT

The American Government favours “a two-way street in arms procurement”.

n) Derivations from proper nouns

Words derived from proper nouns usually take a capital (e.g. Bunsen burner, degrees Fahrenheit). Consult an up-to-date dictionary. However, not all such adjectives take a capital:

arabic (numerals)

french (chalk, polish, windows)

morocco (leather)

roman (type)

145

1.3. HYPHENS AND COMPOUND WORDS

a) General

Compounds may be written as two or more separate words, or with hyphen(s), or as a single word; many compounds have followed precisely those steps: (data base → data-base → database). Use hyphens sparingly but to good purpose: the phrase crude oil production statistics needs a hyphen to tell the reader whether ‘crude’ applies to the oil or to the statistics. Thus crude-oil production statistics (applies to the oil) and crude oil-production statistics (applies to the statistics). Sometimes hyphens are essential to clarify the sense:

re-cover recover

re-creation recreation

re-form reform

re-count recount

Some examples

The rules for hyphenation are complex and not always helpful. The primary purpose of hyphenation should be to enhance clarity. Avoid overuse of hyphens. Compound terms used before a noun (attributively) tend to be hyphenated more frequently than similar terms used following the noun. Note the following examples:

well-known problem balance-of-payments policy

broad-based programme cost-of-living index

two-day meeting long-term investment

user-friendly software non-co-operation

large-scale project

BUT

policy for the long term production on a large scale

Adverbs that end in -ly

In adverb-participle modifiers, no hyphen is used when the adverb ends in -ly.

a fully indexed pension a beautifully phrased sentence a broadly based programme

Chemical terms

Note that open compounds designating chemical substances do not take a hyphen in the attributive position:

boric acid solution sodium chloride powder

Prefixes

Prefixes are usually hyphenated in recent or ad hoc coinages:

146

anti-smoking campaign co-responsibility levies

co-sponsor ex-army

non-resident non-flammable

pre-school quasi-autonomous

If prefixes are of Latin or Greek origin, however, they tend to drop the hyphen as they become established:

antibody subparagraph subcommittee

Two-word terms are more resistant to losing the hyphen:

end-user all-embracing end-product

case-law off-duty off-market operations

BUT

endgame waterproof overalls

Words with co- still retain the hyphen in British spelling:

co-operation non-co-operation co-ordinate

co-produce co-administration

Nouns formed from phrasal verbs

These are often hyphenated, but the situation is fluid and US usage (no hyphen) is increasingly being adopted in British English:

handout takeover comeback

BUT

follow-up run-up spin-off

Present participles of phrasal verbs

When used attributively these are generally hyphenated:

cooling-off period setting-up stage

Avoiding double consonants and vowels

Hyphens are often used to avoid juxtaposing two consonants or two vowels:

aero-elastic anti-intellectual part-time

re-entry re-examine re-election

Hyphen omitted

As compounds become established, the hyphen is often omitted in frequently used words:

bookkeeping macroeconomic socioeconomic

radioactive subsection

147

Numbers and fractions

Numbers take hyphens when they are spelled out. Fractions take hyphens when used attributively, but not when used as nouns:

twenty-eight, two-thirds completed

BUT

an increase of two thirds

Prefixes before proper names

Prefixes before proper names are hyphenated:

pro-American intra-Community mid-Atlantic trans-European (exception:

transatlantic)

Co-ordination of compounds

Hyphenated compounds should be co-ordinated as follows:

gamma- and beta-emitters acid- and heat-resistant hot- and cold-rolled products

Where compounds are not hyphenated (closed compounds), they should not be coordinated but written out in full:

macrostructural and microstructural changes

prenatal and postnatal effects

OR

macro- and micro-structural changes pre- and post-natal effects

NOT

macro- and microstructural changes pre- and postnatal effects

mini- and microcomputers agricultural in- and outputs

Closed compounds in technical texts There are two major categories. Firstly, those that consist of pairs of short native English words:

sugarbeet groundwater foodstuffs

yellowcake wetfish shortgrasses

Secondly, there is the highly productive category of compounds derived from Greek or Latin stems:

keratoderma keratomalacia keratolytic phyllophaga phyllopod

2. PUNCTUATION Do not feel bound by the punctuation of the original document, as far as the inner structure of a sentence is concerned. Punctuation rules and conventions vary from one language to another. However, as opposed to other categories of translating where sentences can be combined, cut and similar, when translating legal documents it is unacceptable to do so.

2.1. FULL STOP a) Avoidance of double punctuation

148

If a sentence ends with an abbreviation that takes a full stop (e.g. “etc.”) or a quotation complete in itself that ends in a full stop, question mark or exclamation mark before the final quotation marks, no further full stop is required: Winston Churchill once said, “Numbers do not daunt us.”

b) Headings

The full stop is normally deleted from headings. An exception is run-in side headings, which are followed by a full stop in English typographical practice.

c) Contractions

A full stop follows abbreviations unless the last letter of the word is included:

No Mrs Ltd BUT Co.

d) Latin abbreviations

Write all Latin abbreviations in roman type, followed by a full stop:

i.e. e.g. op. cit. ibid. et al. et seq.

exception

NB (v. Poglavlje IV.15 ovog priručnika)

2.2. COLON

a) No preceding space

Colons should be closed up to the preceding word: The United Kingdom comprises four countries: England, Wales, Scotland and Northern Ireland.

2.3. SEMICOLON Use a semicolon rather than a comma to combine two sentences into one without a linking conjunction: The committee dealing with the question of commas agreed on a final text; however, the issue of semicolons was not considered. You may also use semicolons instead of commas to separate items in a series, especially phrases that themselves contain commas.

2.4. COMMA

a) Clarity

Rules for the use of the comma are vague and include many exceptions. Personal judgement is often required and should be guided by considerations of clarity.

b) Meaning of sentence changed

On occasion, the insertion or deletion of commas can completely change the meaning of a sentence:

The ambassador did not die as reported. (i.e. the circumstances were different from those

149

reported)

The ambassador did not die, as reported, (i.e. he is still living)

c) Non-defining relative clauses

Non-defining relative clauses must be set off by commas to distinguish them from relative clauses that define the preceding noun:

The translations, which have been revised, can now be typed. (Adds detail — they have all been revised.)

The translations which have been revised can now be typed. (Defines the subset that is to be typed — only those that have been revised are to be typed.)

NB: In defining relative clauses, that often reads better than which. ‘That’ reads more naturally. It also helps make the meaning clearer, reinforcing the lack of commas, since it is used as a relative pronoun only in defining clauses. Unlike ‘which’, however, ‘that’ needs to be close to the noun to which it refers.

The translations that have been revised can now be typed.

d) Inserted phrases

Use two commas, or none at all, for inserted text. Local self-governments may, in compliance with the provisions of this Law, issue binding regulations...

e) Strings of adjectives

Several adjectives all modifying a later noun but not each other should be separated by commas: …moderate, stable prices…. Where the last adjective is part of the core, however, it is not preceded by a comma: …moderate, stable agricultural prices…..

Here, moderate and stable each separately modify the core agricultural prices. Insert an additional comma before the final ‘and’ (or ‘or’) if needed for clarification: Sugar, beef and veal, and milk products

f) Parenthetic and introductory phrases

If a phrase is intended to complement or introduce the information in a sentence and has a separate emphasis of its own, it is set off by a comma, or by a pair of commas if inside the sentence:

150

Mindful of the need to fudge the issue, the committee on commas never came to a conclusion.

The committee on commas is composed of old fogeys, as you know.

The committee on commas, however, was of a different opinion.

Note that the sentence must remain a complete sentence even if the parenthetic or introductory phrase is omitted. Parenthetic phrases may also be created by setting off part of the sentence with a comma (or commas) while retaining the normal word order. Both of the following are possible:

The President was a great man despite his flaws.

The President was a great man, despite his flaws.

Without the comma, the phrase ‘despite his flaws’ forms part of the statement. With the comma, the phrase complements it, i.e. the sentence retains its sense if the phrase is omitted. The comma is therefore correctly left out in the following sentence: Phrases must not be set off by commas if this changes the intended meaning of the sentence. However, a comma is required if the phrase has a separate emphasis simply by virtue of being moved out of position, for example to the beginning of the sentence: If this changes the intended meaning of the sentence, phrases must not be set off by commas. Note, though, that short introductory phrases need not have any separate emphasis of their own, i.e. they may be run into the rest of the sentence. Both the following are possible:

In 2003, the committee took three decisions.

In 2003 the committee took three decisions.

Parenthetic phrases (but not introductory phrases) may sometimes be marked by dashes or brackets.

g) Combined uses of commas

The uses of commas described above can of course be combined. Worth noting is that an initial comma is not needed before introductory phrases in linked sentences: The committee dealing with the question of commas agreed on a final text, but despite the importance of the matter, the relationship with semicolons was not considered.

h) Avoiding commas

Avoid liberally sprinkling sentences with commas, but do so by constructing sentences so as to minimise the number of commas required rather than by breaching the comma rules described above. For example, inserted phrases can often be moved to the beginning of the sentence. Parenthetic phrases can also be rendered with brackets or dashes.

151

Finally, a complex sentence can be divided by a semicolon or even split into two or more sentences.

2.5. BRACKETS

a) Round brackets

Also known as parentheses, round brackets are used much like commas, except that the text they contain has a lower emphasis. They are often used to expand on or explain the preceding item in the text: ARZOD (an employment service) is based in Ruritania.

b) Square brackets

Square brackets are used to make insertions in quoted material. They are also used by convention in administrative drafting to indicate optional passages or those still open to discussion, so do not replace with round brackets. When translating, also use square brackets to insert translations or explanations after names or titles left in the original language.

2.6. DASH VS. HYPHEN Hyphens are shorter than dashes. Both hyphens (-) and dashes (−) are available in modern word processors. A hyphen is used to join co-ordinate or contrast pairs (a current-voltage graph; the height-depth ratio). These are not subject to hyphenation rules.

2.7. QUOTATION MARKS Use quotation marks as sparingly as possible for purposes other than actual quotation. NB: The Official Gazette of the Republic of Montenegro is called and translated in many ways, in both italics and quotation marks. However, regardless of the original style, it SHOULD always be translated in this form: Official Gazette of (the Republic of) Montenegro + the number itself (words No and Nos are unnecessary, as is the comma) e.g. Official Gazette of the Republic of Montenegro 25/05 or OGRM 25/05 or Official Gazette of Montenegro 48/08 or OGM 48/08 NB: Do not enclose titles of books, newspapers or foreign-language expressions in quotation marks, since they are usually displayed in italics.

a) Back-translating of quotes

Avoid if possible. However, if you cannot find the original English version, turn the passage into indirect speech without quotation marks. The same applies where the author has applied quotation marks to a non-verbatim reference.

b) So-called

Quotation marks are preferable to so-called, which has pejorative connotations, to render soi-disant, sogenannt, etc.

152

c) Double vs. single quotation marks

Use double quotation marks as the first choice and single marks for quotations within these. The Minister noted: “In the text of the new act ‘a four-wheeled vehicle’ means...”.

2.8. APOSTROPHE

a) Words ending in -s

Common and proper nouns and abbreviations ending in -s form their singular possessive with -’s (the plural remains -s’), just like nouns ending in other letters.

Mr Jones’s paper hostesses’ duties (plural) a hostess’s pay (singular)

UNIX’s success MS-DOS’s outlook Helios’s future is uncertain

Note that some place names omit the apostrophe (Earls Court, Kings Cross). Possessives of proper names in titles (e.g. Chambers Dictionary) sometimes also omit the apostrophe. There is no apostrophe in Achilles tendon. See the Oxford Writers’ Dictionary for individual cases. Contractions are common in informal texts, but not in formal texts.

b) Plurals of figures

Plurals of figures do not require an apostrophe: Pilots of 747s undergo special training.

c) Plurals of abbreviations

Plurals of abbreviations (MEPs, OCTs, SMEs, UFOs, VDUs) do not take an apostrophe.

d) Plurals of single letters

The plurals of single lower-case letters may, however, take an apostrophe to avoid misunderstanding:

Dot your i’s. Mind your p’s and q’s

2.9. THE OBLIQUE or SOLDIUS

a) Alternatives, per, fractions

The oblique stroke, also known as the diagonal, solidus or slash, is used for alternatives (and/or), to mean “per” (km/day) and with fractions (19/100).

b) Years

Marketing years, financial years, etc. that do not coincide with calendar years are denoted by a forward slash, e.g. 2001/02, which is 12 months, rather than by a dash, e.g. 2001-02, which means two years.

3. ITALICS Italics must not be used simultaneously with quotation marks. To cite quotations from books and periodicals, use quotation marks rather than italics.

153

NB: Always use italics with the phrase acquis communautaire.

Quotations Quotations that are not being translated, such as the actual wording of other documents, should be placed in quotation marks without italicising the text. A translation of the quotation should follow in quotation marks, in square brackets.

U lijevom gornjem dijelu adresne strane malog paketa pošiljalac je dužan da stavi oznaku „MALI PAKET” i svoju adresu.

The sender shall write the words “MALI PAKET” [SMALL PARCEL] and his/her address in the upper left-hand corner of the small parcel’s address side.

4. NUMBERS

4.1. NUMBERS WRITTEN OUT

a) General rule Both cardinal and ordinal numbers one to nine inclusive are written out in full

one, two, three, four, five, six, seven, eight, nine

first, second, third, fourth, fifth, sixth, seventh, eighth, ninth

Except in ranges:

9-11

Articles 19-21

This rule does not apply to statistical documents, where figures are preferred. Ordinal numbers 10 and above are expressed by means of superscript letters: 10th, 11th… 22nd, 23rd, 24th, etc.

Groups of three figures must be separated by a space (specific or fixed space if possible) and not a comma e.g. 300 000

Years and page folios are written without a space, e.g. 1991, p. 2064,

decimals are written with a full stop, not a comma e.g. 13.6.

NB: The comma is used in all languages, except English, to separate the whole numbers from the decimals. The whole numbers are presented in series of three, each series separated by a thin space (and not by a point). Decimals are grouped in a single block: 152231.324

b) Consistency In deciding whether to write numbers as words or figures, the first consideration should be consistency within a document. For a series of numbers in running text, use figures: The ages of the eight members of the city council are 69, 64, 58, 54 (two members), 47, 45 and 35.

154

If there are several numbers applicable to the same category in a paragraph and numerals must be used for one of them then, for consistency’s sake, numerals should be used for all the numbers in the paragraph: There are 6 graduate students in the philosophy department, 56 in the classics department and 117 in...

c) With symbols and abbreviations Always use figures with units of measurement denoted by symbols or abbreviations:

EUR 50

O R

fifty euro

250 kW two hundred and fifty kilowatts

205 µg two hundred and five micrograms

The converse does not hold, however; numbers qualifying units of measurement that are spelled out may be written with figures:

250 kilowatts 500 miles

d) Currency - The euro

According to the European Council conclusions reached in Madrid in December 1995, the single currency will be known as the ‘euro’. The ISO code for the euro is EUR. The euro is divided into 100 cent. In English the terms ‘euro’ and ‘cent’ are invariable (no plural). NB: The euro sign € is only used in a limited number of promotional publications (e.g. key publications of the European Union).

- Start of sentence Do not start a sentence with a figure or a symbol followed by a figure. Either move it further back in the sentence, or write it out. Useful devices include inversions, such as:

In all..., Of the total, 55 million ...

- Currency abbreviation

The currency abbreviation precedes the amount and is followed by a space: EUR 2 million The currency symbol, however, if it must be used is closed up: €2m

- Currency written out In running text, currencies are written in lower case: two million euro

- Currency sub-units Use a full stop to separate units from sub-units (in Montenegrin a comma is used):

In English: 1 000.00 In Montenegrin: 1.000,00

NB: One of the most common mistakes made by translators is not translating the numbers from Montenegrin into English, i.e. not replacing decimal commas with points.

155

e) Figures and words combined

Do not combine single-digit figures and words by means of hyphens but write them out:

a two-hour journey a three-year period a five-door car

NOT

a 2-hour journey a 3-year period a 5-door car

f) Compound attributes

Compound attributes that include numbers must be hyphenated:

a seven-year-old wine two four-hectare plots

g) Compound numbers

Compound numbers that are to be written out (e.g. in treaty texts) take a hyphen, whether cardinal or ordinal:

the thirty-first day of December nineteen hundred and eighty-one

h) Adjacent numbers

When two numbers are adjacent, it is often preferable to spell out one of them:

ninety 50-gram weights seventy 25-cent stamps

i) Large numbers

With hundreds and thousands, etc. there is a choice of using figures or words:

300 or three hundred EUR 3 000 or three thousand euro

NOT

3 hundred EUR 3 thousand

Million and billion, however, may be combined with figures:

2.5 million EUR 3 million 31 billion

j) Grouping of thousands

Do not use either commas or full stops but insert protected spaces. 4 000 000 NB: Serial numbers (such as pages) are not grouped in thousands, except for money.

k) Obligatory use of figures Use figures, not words, for temperatures, times, distances (about 5 kilometres), percentages, people’s ages and votes (2 delegations were in favour, 7 against, and 1 abstained). Legal references should also be in figures (Chapter 5, Section 9, Article 4).

l) Billion Be careful to note the difference between the use of billion and million. Billion is used to designate thousand million and is now officially recognised by the European Commission. It is standard usage in official Community publications. This is also North American usage. However, use 1 000 million in preference to billion when a single billion is mentioned.

m) Abbreviations for million and billion The letters m and bn can be used for sums of money to avoid frequent repetitions of million, billion; this applies particularly in tables, where space is limited. The letters should be closed up to the figure: EUR 230m

156

4.2. FRACTIONS a) Written out

Insert hyphens in fractions used as adverbs or adjectives but not if they are nouns:

a two-thirds increase two-thirds completed an increase of two thirds

b) Figure-word combinations Avoid combining figures and words:

two-thirds finished NOT 2/3 finished

c) Decimal point

When translating, replace decimal commas with points.

d) Accuracy In quoting statistics, 3.5 (as in 3.5%) is not the same as 3.50; each decimal place, even if zero, adds to accuracy.

4.3. INCLUSIVE NUMBERS a) Written out

To indicate a range of numbers in a sentence, repeat the symbols and multiples (i.e. thousand, million, etc.):

from EUR 20 million to EUR 30 million between 10°C and 70°C

b) Abbreviated form (with a hyphen)

If the symbol or multiple remains the same, a closed-up hyphen may be inserted between the figures:

10-70°C EUR 20-30 million

Leave a blank space on either side of the hyphen if the symbol or multiple changes: 100kW - 40MW

c) Patterns Note the following patterns:

from 1990 to 1995 N O T

from 1990-95

between 1990 and 1995 between 1990-95

1990 to 1995 inclusive 1990-95 inclusive

d) Years

For a series of consecutive years, use a closed-up hyphen, after which the decade is repeated. If more than two figures change, use all four:

1870-1901 1980-86 1996-2006 2002-10

e) Approximation

Use a closed-up hyphen for such expressions as:

The Minister will be back in 40-45 minutes.

4.4. ROMAN NUMERALS

157

Roman numerals are used in Montenegrin legislation usually to number Parts, Titles or Chapters. As is the case with ordinal Arabic numerals in English, a full stop is not written after Roman ordinals. The seven Roman numerals are:

I = 1

V = 5

L = 50

X = 10

C = 100

D = 500

M = 1000

158

4.5. DATES a) Month written out

Within a sentence, write out the month, preceded by a simple figure for the day, e.g. 23 July 1997, not July 23, 1997. Use all four digits when referring to specific years (i.e. 1997 not ’97). Note: In the international dating system 23 July 1997 is 1997-07-23. (In American usage it is 7.23.97.)

b) Decades When referring to decades, write the 1990s (no apostrophe) and not the nineties.

c) Eras The letters AD come before the year number (AD 2000), as do AH (anno Hegirae) in the Islamic calendar. Note that BC follows the numeral (347 BC).

4.6. TIME a) The 24-hour system

Use the 24-hour system in preference to the 12-hour system. When writing times, use a colon in preference to a point between hours and minutes, without adding hrs or o’clock: 11:30. For midnight, either write the word midnight or use 24:00 (for periods ending then) or 00:00 (for periods starting then). For duration use h

The time allowed for the test is 2½ h. b) Summer time

Distinguish summertime (the season) from summer time: e.g. Central European Summer Time (CEST)

c) Calendar vs. financial year Note that 1990-91 is two years. Single marketing years, financial years, etc. that do not coincide with calendar years, are denoted by a forward slash, e.g. 1990/91, which is 12 months or less.

5. ABBREVIATIONS, ACRONYMS AND SYMBOLS

5.1. ABBREVIATIONS AND ACRONYMS

a) Definition An acronym is defined as a word formed from the initial letters of other words (e.g. NATO, UNESCO). Acronyms, in which each letter or part is pronounced separately, are called initialisms (e.g. BBC, DNA). In this Handbook initialisms are not treated separately.

b) Capitalisation

159

Most acronyms of five or fewer letters take the upper case throughout, without full stops.

ACP EIB COST R&D NASA EFTA

CCC EMS ISDN AIDS NOW FAST

EEA ERDF MCA NET PACE EMU

EEC FADN OECD ECHO SALT USSR

c) Longer acronyms

Lower-case those with six letters or more, with initial capital, provided that they can be pronounced. Some with five letters are also written lower case. Thus:

Benelux Esprit Helios Interreg Phare Resider

BUT

EAGGF UNRWA UNHCR

Computer and some other terms are exceptions:

ASCII BASIC CELEX CRONOS

d) Indefinite article

Apply the rule “a before a consonant, an before a vowel”. Note that some consonants, pronounced as if they had an initial vowel, also take an, and some vowels pronounced with an initial consonant take a:

a UN resolution an EDF project

a NATO decision an MP

e) Plurals of abbreviations

Plurals of abbreviations do not take an apostrophe:

MEPs OCTs SMEs UFOs VDUs

f) Viz. and cf.

Use namely as opposed to viz. (videlicet) which means “that is to say” and is used in much the same way as a colon. The abbreviation cf. (confer - compare) is acceptable (do not change it to see).

g) Foreign-language abbreviations Do not translate foreign-language abbreviations concerning commercial entities. They should retain the capitalisation and punctuation conventions of the original, such as GmbH (German). In general, abbreviations denoting the nature of a commercial entity should not be translated. The same is, of course, with the name of the Montenegrin companies containing the abbreviations d.o.o. or a.d., e.g.

Crnogorska komercijalna banka a.d. NB: Ukoliko nazivu institucije prethodi JU (javna ustanova) ili JP (javno preduzeće), u engleskoj verziji obavezno prevesti u PI (public institution) odnosno PE (public enterprise).

h) Contact The following abbreviations are used:

Tel. with full stop and without colon; Telex without colon

Fax without colon E-mail without colon

160

NB

Abbreviate Nota Bene as NB (not N.B.). No and Nos ‘No’ as in ‘No 1’ (a contraction of ‘numero’, not an abbreviation) is never followed by a full stop.

5.2. MATHEMATICAL SYMBOLS a) General

The range of mathematical symbols available on most word processors is probably sufficient for most practical purposes. Where an original document is available in electronic form, mathematical formulae should be copied over, or your translation should be inserted into a copy of the original, leaving the mathematical parts to stand.

b) Per cent and % The per cent sign (%) is closed up to the figure (33% not 33 %). Note that percentage is one word, but per cent is written as two words. In legal texts use per cent rather than the symbol, unless the original uses the symbol. Be very careful to cite the figure exactly as in the original! Observe the distinction between per cent (or %) and percentage point(s): an increase from 5% to 7% is an increase of two percentage points (or an increase of 40%), not an increase of 2%.

c) Technical tolerances Do not use “±” to mean about or approximately. Use it only for technical tolerances. Multiplication sign. Change points used as a multiplication sign to ‘x’ or ‘*’, e.g. 2.6 . 1018 becomes 2.6 x 1018 or 2.6 * 1018.

5.3. SCIENTIFIC SYMBOLS AND UNITS OF MEASUREMENT a) General

Most scientific symbols in current use are interlingual forms and one should normally be able to reproduce them as they appear in the source document. In the specific case of weights and measures, the International System of Units (SI - Systeme international d’unites) has now been adopted in most realms of science and technology.

b) Names of units of measurement Names of basic and derived units of measurement are always lower-cased, even if they are derived from a personal name:

ampere kelvin hertz newton

pascal

watt

siemens

They have normal plurals in -s:

250 volts 50 watts

c) Symbols for units of measurement

These are normally abridged forms of the unit names. They are written without full stops, are not closed up to figures and do not have plurals:

4 ha 9 m 60 Hz 20 m/s 55 dB 2 000 kc/s

161

d) Capitalisation of units of measurement

The initial letter of symbols for SI units derived from personal names is always capitalised:

Hz (hertz) Bq (becquerel) N (newton) K (kelvin)

Symbols derived from generic nouns are always lower-cased:

1m (lumen) lx (lux) mol (mole) cd (candela)

* Ohm - The ohm symbol is capital omega (Ω). All other SI symbols for units of measurement are formed from unaccented Latin characters.

e) Prefixes used with units of measurement Prefixes and their symbols are used to designate decimal multiples and sub-multiples of units of measurement. All symbols for prefixes are unaccented Latin characters except for H, the symbol for micro.

f) Radiation protection In 1985 the derived units curie (Ci), rad (rad) and rem (rem) were officially superseded by the Becquerel (bq), gray (Gy) and sievert (Sv) respectively, but many scientists continue to use the older terms. Follow the usage of the source document. NB: The name and symbol are identical in the case of the rad and rem.

g) Quantities and values The quantity length is measured with the unit metre (m), and a value is an instance of such a measurement, e.g. 350. Likewise the quantity absorbed dose is measured with the unit gray (Gy); 207 Gy is a value instantiating such a measurement.

h) Internal capitals Symbols for units of measurement that start with a capital letter keep the capital internally when used with a prefix:

kHz MHz eV

i) Electric power

Kilowatt (kW) and megawatt (MW) are used for generating capacity; kWh (kilowatt hours) and MWh for output over a given period.

j) Nuclear reactors Nuclear reactor types are identified by upper case abbreviations: LWR, AGR, etc. Note that there is no hyphen in fast breeder reactor (a fast reactor that also breeds fissile material).

k) Chemical elements The names of the chemical elements start with a lower-case letter, including elements whose designations are derived from proper names:

californium einsteinium nobelium

Their symbols (which are interlingual) consist either of a single capital or a capital and small letter (N, Sn, U, Pb, Mg, Z) without a full stop. A list of English names of 106 elements and their symbols is provided as Annex 9 of the European Commision’s English Style Guide.

l) Radioisotopes

162

When written out, radioisotopes are indicated by the name of the element followed by the mass number separated by a closed-up hyphen:

uranium-232 plutonium-236 carbon-14

Science publications now use the new convention in which the mass number is raised and immediately precedes the element’s name:

14C 239 plutonium

Follow the convention in the source document.

6. FOREIGN IMPORTS

6.1. FOREIGN WORDS AND PHRASES IN ENGLISH TEXT

a) Foreign words and phrases used in an English text should be italicised (no inverted commas) and should have the appropriate accents, e.g. inter alia, raison d’être. Exceptions: words and phrases now in common use and/or considered part of the English language, e.g. role, ad hoc, per capita, per se, etc.

b) Personal names should retain their original accents, e.g. Grybauskaitė, Potočnik, Wallström.

c) Quotations. Place verbatim quotations in foreign languages in quotation marks without italicising the text.

d) Latin. Avoid obscure Latin phrases if writing for a broad readership. When faced with such phrases as a translator, check whether they have the same currency and meaning when used in English.

e) The expression ‘per diem’ (‘daily allowance’) and many others have English equivalents, which should be preferred e.g. ‘a year’ or ‘/year’ rather than ‘per annum’.

6.2. ROMANISATION SYSTEMS

a) Greek. Use the ELOT phonetic standard for transliteration, except where a classical rendering is more familiar or appropriate in English. Both the ELOT standard and the classical transliteration conventions, along with further recommendations and notes, are reproduced in the Transliteration Table for Greek annexed to the English Style Guide.

b) Cyrillic. When transliterating for EU documents, use the scheme set out in the Transliteration Table for Cyrillic annexed to the English Style Guide. (Note that the ‘soft sign’ and ‘hard sign’ should be omitted.) Remember that the EU languages have different transliteration systems (DE: Boschurischte, Tschernobyl; FR: Bojourichté, Tchernobyl; EN: Bozhurishte, Chernobyl). An internet search will normally reveal whether there is a more commonly used English transliteration which is acceptable for particular proper names. For other languages, see e.g. the Wikipedia entry on Cyrillic.

163

c) Arabic. There are many different transliteration systems, but an internet search will normally reveal the most commonly used English spelling convention. When translating, do not always rely on the form used in the source text. For example, French, German or Dutch writers may use j where y is needed in English or French (e.g. DE: Scheich Jamani = EN: Sheikh Yamani). Note spellings of Maghreb and Mashreq.

The article Al and variants should be capitalised at the beginning of names but not internally: Dhu al Faqar, Abd ar Rahman. Do not use hyphens to connect parts of a name. d) Chinese. The pinyin romanisation system introduced by the People’s Republic in the 1950s has now become the internationally accepted standard. Important new spellings to note are:

Beijing (Peking) Guangzhou (Canton) Nanjing (Nanking) Xinjiang (Sinkiang)

The spelling of Shanghai remains the same. Add the old form in parentheses if you think it necessary.

7. PERSONAL NAMES AND TITLES Translating personal academic titles presents a great difficulty mostly due to the fact that educational systems vary from country to country. Most of these translations cannot transpose the academic level of the subject. The mission of the department translating the Montenegrin legislation is to present the normative texts of the Montenegro to the institutions of the European Union in English language. Our legal experts agree on the fact that this difficulty can be avoided and omitted as this will present no harm to the document as regards the abovementioned mission. However, there are cases when titles need to be translated. Here are some of the most frequently used titles:

MONTENEGRIN ENGLISH

dipl. ing. BSc

dipl. prav. LLB

dr Dr (of medicine)

mr sc. MSc (for a degree in the technical sciences; there is no proper equivalent in English, because the title depends on the subject matter of the Masters, e.g. LLM, MA, MBA, etc.)

dr sc. DSc (for a degree in the technical sciences; the same as above, e.g. JD, PhD, etc.)

prof. Prof.

164

NB: When translating normative texts into English, such as Montenegrin legislation, omit all degree titles listed with a personal name (e.g. the Montenegrin titles: prof., dr, mr sc., dipl. ing., etc.). Of course, everything else in the text must be translated as in the original.

8. GENDER NEUTRAL LANGUAGE

a) General

The most usual problem is the legal or natural person, which is neutral in Montenegrin language. When pronouns are used the best solution is often both pronouns, i.e. he/she. Other solutions include the following:

1. eliminate the pronoun completely; 2. repeat the noun; 3. use a neutral word such as one, individual; and 4. use both pronouns, i.e. he/she. 5. however, do not use s/he!

b) Gender-specific

In gender-specific contexts, such as “mother of the child”, use of appropriate masculine or feminine pronouns is a matter of common sense.

9. GEOGRAPHICAL NAMES

a) Country names Recommended English spellings of country names (full and shortened forms), currencies, and ISO codes for countries and currencies are given in the Interinstitutional Style Guide175. Many place names have an anglicised form, but as people become more familiar with these names in the language of the country concerned, so foreign spellings will gain wider currency in written English. As a rule of thumb, therefore, use the native form for geographical names except where an anglicised form is overwhelmingly common. If in doubt as to whether an anglicised form is in widespread use, use only those given in this Guidebook.

Short name, source language(s) (geographical name)

Official name, source language(s) (protocol name)

Short name in English (geographical name)

Official name in English (protocol name)

Country code

Puni i skraćeni naziv na crnogorskom jeziku

Belgique/België Royaume de Belgique/ Koninkrijk België

Belgium Kingdom of Belgium BE

Kraljevina Belgija (Belgija)

България Република България

Bulgaria Republic of Bulgaria BG

Republika Bugarska (Bugarska)

Česká republika Česká republika Czech Republic

Czech Republic CZ

Republika Češka

Danmark Kongeriget Denmark Kingdom of DK Kraljevina Danska

175

The abbreviation to use = ISO code, except for Greece and the United Kingdom, for which EL and UK are recommended (instead of the ISO codes GR and GB). The former abbreviations (generally taken from the international code for automobiles) were used until the end of 2002.

165

Danmark Denmark (Danska)

Deutschland Bundesrepublik Deutschland

Germany Federal Republic of Germany DE

Savezna Republika Njemačka (Njemačka)

Eesti Eesti Vabariik Estonia Republic of Estonia

EE Republika Estonija (Estonija)

Éire/Ireland Éire/Ireland Ireland Ireland IE Irska

Ελλάδα Ελληνική Δημοκρατία

Greece Hellenic Republic EL

Republika Grčka (Grčka)

España Reino de España Spain Kingdom of Spain ES

Kraljevina Španija (Španija)

France République française

France French Republic FR

Republika Francuska (Francuska)

Italia Repubblica italiana

Italy Italian Republic IT

Republika Italija (Italija)

Κύπρος/Kıbrıs Κυπριακή Δημοκρατία

Cyprus Republic of Cyprus

CY Republika Kipar (Kipar)

Latvija Latvijas Republika

Latvia Republic of Latvia LV

Republika Letonija (Letonija)

Lietuva Lietuvos Respublika

Lithuania Republic of Lithuania

LT Republika Litvanija (Litvanija)

Luxembourg Grand-Duché de Luxembourg

Luxembourg Grand Duchy of Luxembourg LU

Veliko Vojvodstvo Luksemburg (Luksemburg)

Magyarország Magyar Köztársaság

Hungary Republic of Hungary HU

Republika Mađarska (Mađarska)

Malta Repubblika Ta’ Malta

Malta Republic of Malta MT

Republika Malta (Malta)

Nederland Koninkrijk der Nederlanden

Netherlands Kingdom of the Netherlands NL

Kraljevina Holandija (Holandija)

Österreich Republik Österreich

Austria Republic of Austria

AT Republika Austrija (Austrija)

Polska Rzeczpospolita Polska

Poland Republic of Poland

PL Republika Poljska (Poljska)

Portugal República Portuguesa

Portugal Portuguese Republic

PT Republika Portugal (Portugal)

România România Romania Romania RO Rumunija

Slovenija Republika Slovenija

Slovenia Republic of Slovenia SI

Republika Slovenija (Slovenija)

Slovensko Slovenská republika

Slovakia Slovak Republic SK

Republika Slovačka (Slovačka)

Suomi/Finland Suomen tasavalta/ Republiken Finland

Finland Republic of Finland

FI

Republika Finska (Finska)

Sverige Konungariket Sverige

Sweden Kingdom of Sweden

SE Kraljevina Švedska (Švedska)

166

United Kingdom United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland

United Kingdom

United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland

UK

Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Sjeverne Irske (Ujedinjeno Kraljevstvo)

NB: Ireland is the full name laid down in the Irish Constitution; ‘Eire’ (the name in Irish) and ‘Republic of Ireland/Irish Republic’ are incorrect in English. Use ‘the Netherlands’ not Holland, which is only part of the Netherlands (the provinces of North and South Holland); a capital T is not necessary on ‘the’. In tables ‘Netherlands’ will suffice. Use ‘United Kingdom’ for the Member State, not ‘Great Britain’, which comprises England, Scotland and Wales; these three together with Northern Ireland are the constituent parts of the United Kingdom. The purely geographical term ‘British Isles’ includes Ireland and the Crown Dependencies (the Isle of Man and the Channel Islands, which are not part of the United Kingdom).

b) Orthography. Recommended spellings of countries (full names and short forms), country adjectives, capital cities, currencies and abbreviations are given in Annex 5 of the Interinstitutional Style Guide. Geographical names frequently contain pitfalls for the unwary, particularly in texts dealing with current events. Check carefully that you have used the appropriate English form. Examples: Belén/Bethlehem; Hong-Kong/Hong Kong; Irak/Iraq; Mogadiscio/Mogadishu; Karlsbad/Karlovy Vary; Naplouse/Nablus; Saïda/Sidon.

c) Scandinavian/Nordic. When referring to the countries of the Nordic Council, i.e. Denmark (including the Faeroes and Greenland), Finland (including Åland), Iceland, Norway and Sweden, use ‘Nordic’ rather than ‘Scandinavian’ in terms such as ‘Nordic countries’ or ‘Nordic cooperation’. However, you may use ‘Scandinavia(n)’ if you do not need to be specific, though bear in mind the following points. In its narrow geographical interpretation, ‘Scandinavia’ refers to the two countries of the Scandinavian peninsula, i.e. Norway and Sweden. In practice, however, it includes Denmark and is often stretched to cover Finland. As a cultural term, ‘Scandinavian’ also embraces Iceland and the Faeroes. Note that ‘Scandinavian languages’ refers to the northern Germanic languages, i.e. Danish, Faeroese, Icelandic, Norwegian, and Swedish, but not of course Finnish.

d) Names of regions. Regional names fall into three types. - Administrative units. Anglicise only those names given in the list in Annex 1 of the English Style Guide. - . Anglicise if the English has wide currency, e.g. the Black Forest, the Ruhr. Otherwise retain original spelling and accents. Regional products are a frequent example: a Rheinhessen wine, the eastern Périgord area, the Ardèche region (NB: it is useful to add ‘region’ or ‘area’ in such cases), Lüneburger Heide - Officially designated development areas. Designated development areas are mostly derived from names of administrative units or from traditional geographical names, often with a defining adjective. Follow the appropriate rule above, e.g.: Lower Bavaria; the Charentes development area The name of the cross-border region Euregio is written with an initial capital only.

e) Rivers. Moselle always for wine, and for the river in connection with France and

Luxembourg; Mosel may be used if the context is Germany. Use Meuse in French/Belgian contexts, Maas for the Netherlands; Rhine and Rhineland for Rhein, Rhin, Rijn, Rheinland; Tiber for Tevere; Tagus for Tajo/Tejo.

167

f) Seas. Anglicise seas (e.g. the Adriatic, the North Sea, the Baltic); Greenland waters

implies official sea limits; use ‘waters off Greenland’ if something else is meant. g) Lakes. Anglicise Lake Constance, Lake Geneva, Lake Maggiore. But note Königssee. h) Strait/straits. The singular is the form commonly used in official names, for example:

Strait of Dover or Strait of Gibraltar. i) Other bodies of water. Write Ijsselmeer (without capital J), Wattenmeer, Kattegat

(Danish), Kattegatt (Swedish), Great/Little Belt. j) Islands. Islands are often administrative units in their own right, so leave in original

spelling, except Corsica, Sicily, Sardinia, the Canary Islands, the Azores and Greek islands with accepted English spellings, such as Crete, Corfu, Lesbos. Use Fyn rather than Fünen in English texts and use West Friesian Islands for Waddeneilanden.

k) Mountains. Anglicise the Alps, Apennines (one p), Dolomites, Pindus Mountains, and

Pyrenees (no accents). Do not anglicise Massif Central (except for capital C), Alpes Maritimes (capital M) or Schwäbische Alb. Alpenvorland should be translated as the foothills of the Alps.

l) Valleys. Words for valley should be translated unless referring to an official region or local produce: the Po valley, the Valle d’Aosta, Remstal wine.

m) Cities Austria Use Vienna for Wien

Belgium Use the forms Antwerp, Bruges, Brussels, Ghent, Ostend.

Flemish v. French forms

Use Flemish names of places in Dutch-speaking provinces and French for French-speaking areas.

Denmark Note Copenhagen, Aarhus, Aalborg.

Finland176

Write Helsinki, Oulu, Tampere, Turku, not Helsingfors, Uleåborg, Tammerfors, Åbo

France Write Lyon, Marseille, Strasbourg

Germany Use the forms Cologne and Munich

Greece

Use traditional English spellings for well-known cities, regions, islands, etc. — the officially recommended transcription system has not found acceptance even within the European Union and is unknown elsewhere. However, use transliteration for unfamiliar localities, and note that preference should always be given to the demotic forms of place names (where known).

Ireland Use the English names of cities and towns, except for those in an Irish-speaking area (Gaeltacht). A list of English and Irish names can be found at http://en.wikipedia.org/wiki/Place_names_in_Irish#Names_of_Irish_cities.

Italy Use the English spellings Florence, Genoa, Milan, Naples, Rome, Turin, Venice. Take care not to use the French spelling of other towns, which may differ only slightly from the Italian.

Luxembourg Use the French spelling for Luxembourg (country and city).

Netherlands Always write The Hague with a capital T except when used attributively (e.g. the Hague Convention).

Portugal Use Lisbon.

176

Finland is a bilingual country, and many cities and localities have official names in both Finnish and Swedish. When translating from either language, remember that the form to be used depends on the local language situation, not on the text you are translating. A full list of the Finnish/Swedish names which take precedence is kept by the Research Institute for the Languages of Finland. Note in particular that for all major cities the Finnish name must be used.

http://en.wikipedia.org/wiki/Place_names_in_Irish#Names_of_Irish_cities

168

Spain Write Seville. Otherwise use Spanish spelling, e.g. Córdoba, La Coruña.

Sweden Note Gothenburg for Göteborg. However, the Swedish form should be used in some EU-specific contexts, e.g. the Göteborg summit/process.

n) Non-literal geographical names. Geographical names used in lexicalized compounds

tend to be lowercased, as they are no longer considered proper adjectives: roman numerals, gum arabic, prussic acid. Consult an up-to-date reliable dictionary in cases of doubt.

10. SCIENTIFIC NAMES

a) Biological sciences Given that the binomial system for classifying living organisms is used in all languages, it is normally sufficient to reproduce the original Latin terms. Note that the initial letter of the scientific name is capitalised, while species epithets are always lower-cased, even if derived from proper names (e.g. Manes americana, Degenia velebitica).

b) Abbreviating genus name Most text references are to genus or species (i.e. the name of the genus followed by an epithet). The genus name should be spelled out in full on first occurrence and subsequently abbreviated:

Escherichia coli E. coli

Italics

The names of genera, species and subspecies (varieties, cultivars) are always italicised.

c) Non-technical usage Some scientific plant names are identical with the vernacular name and should not be capitalised or italicised when used non-technically:

rhododendron growers BUT Rhododendron canadens

d) Geology Use initial capitals for formations:

Old Red Sandstone Eldon formation and for geological time units:

Tertiary period Holocene epoch but not for the words era, period, etc.

e) Chemical compounds For details see Einecs (European inventory of existing commercial chemical substances). Einecs is a multi-volume work (1808 pages in each language version) published by the EC Office for Official Publications.

11. LISTS AND TABLES

a) Lists

169

When translating lists, you should always use the same type of numbering as in the original, e.g. Arabic numerals, small letters, Roman numerals. If the original has bullets or dashes, use these. Also, take care not to change syntactical horses in midstream, e.g. from noun to verb, even if the original does so.

b) Tables In general, follow the format of the original. Tables inset in text matter should never be introduced with a colon.

c) Figures and symbols in tables Figures and internationally recognised symbols in tables are language-independent elements and should not normally have to be retyped if the original is available in electronic format.

square metre m² kvadratni metar

hour h sat

megawatt MW megavat

12. FOOTNOTES AND ENDNOTES

Follow the original, noting a difference between footnotes and endnotes (notes placed at the end of a document).

a) Punctuation in footnotes Begin the text with a capital letter (the footnote indicator being automatically supplied by the word processor), and end with a full stop (whether the footnote is a single word, a phrase or one or more complete sentences).

13. DIAGRAMS

Translations must respect the physical layout of the original text. Legal texts, especially subordinate legislation often contain diagrams. Inside these diagrams there is normally some text to be translated which may present complications for some translators. As regards these issues, feel free to consult your coordinator in the Translation Centre.

14. VERBS

14.1. SINGULAR OR PLURAL AGREEMENT

a) Collective nouns. Use the singular when the emphasis is on the whole entity:

The Government is considering the matter.

The Commission was not informed.

Use the plural when the emphasis is on the individual members:

170

The police have failed to trace the goods.

A majority of the Committee were in favour.

b) Countries and organisations with a plural name take the singular:

The Netherlands is reconsidering its position.

The United Nations was unable to reach agreement.

c) Use a singular verb when a multiple subject clearly forms a whole:

Checking and stamping the forms is the job of the customs authorities.

d) Words in -ics. These are singular when used to denote a scientific discipline or body of

knowledge (mathematics, statistics, economics) but plural in all other contexts.

Economics is commonly regarded as a soft science.

The economics of the new process were studied in depth.

e) A statistic. The singular statistic is a back-formation from the plural and means an

individual item of data from a set of statistics.

f) ‘Data’ is properly a plural noun and therefore goes with a plural verb.

g) The word none takes either a singular or plural verb, depending on sense. h) Percentages and money

Percentages can be treated as either singular or plural. Sums of money can take a singular or plural verb:

Only 10 per cent of those eligible were likely to ...

EUR 2 million was made available, of which 56 per cent has been...

14.2. PRESENT PERFECT/SIMPLE PAST

When writing from the standpoint of the present moment in time, the present perfect is used to refer to events or situations in the period leading up to that time:

The Commission is meeting to consider the proposal. It has (already) discussed this several times in the past.

Where the starting point of this period is indicated, the present perfect is often used in its continuous form to emphasise the ongoing nature of the process:

171

The Commission is meeting to consider the proposal. It has been discussing this since 2001.

If the reference is not to a period up to the present but to a time that ended before the present, the simple past is used:

The Commission is meeting to consider the proposal. It discussed this last week.

14.3. TENSES IN MINUTES

a) Minutes and summary records are written in the past tense in English, unlike in

French and some other languages, where they are written using the present tense. This means converting actual or implied statements from the present to the past. A simple example of English reported speech conventions:

Dutch spokesman: ‘We are concerned at the number of exceptions which have been included.’

Chairman: ‘The legal experts will be looking into this question.’

In reported speech, this becomes:

The Dutch delegation was concerned at the number of exceptions that had been included.

The Chairman said the legal experts would be looking into the question.

b) Sequence of tenses. Simple past is normally replaced by past perfect (pluperfect):

Dr Nolde said the tests had been a failure.

However, to avoid a clumsy string of past perfects in minutes where a speaker is reporting on another meeting or event, start with At that meeting or On that occasion and continue with the simple past. Note that in order to maintain a logical sequence of tenses, indications of time may have to be converted as well as verbs:

Chair: ‘Last year, if you remember, we referred this problem to the subcommittee because we felt that legislation was inappropriate. It looks now, however, as if tougher measures may be needed, and I propose that we discuss these at tomorrow’s session.’

This could become, for example:

The Chair reminded delegates that in 2003 the problem had been referred to the subcommittee, since legislation was then felt to be inappropriate. Now, however, she thought tougher measures might be needed and proposed that the committee discuss them at the following day’s session.’

c) Streamlining. Lengthy passages of reported speech can be made more reader-friendly

by avoiding unnecessary repetition of ‘he said/explained/pointed out’, provided the argument is followed through and it is clear from the context that the same speaker is continuing.

d) Auxiliaries. The auxiliaries would, should, could, must, might are often unchanged, but sometimes various transpositions are possible or required (e.g. must => had to; could => would be able to; should => was to).

14.4 VERBS IN LEGISLATION

172

a) The use of verbs, in particular the modal verb shall, in legislation often gives rise to

problems, since such uses are rarely encountered in everyday speech. Consequently, writers may lack a feel for the right construction. The following section is intended to provide guidance.

b) Use of verbs in enacting terms. The enacting terms of binding EU legislation, i.e. the articles of EU treaties and of EU regulations, directives and decisions, can be divided broadly into two linguistic categories: imperative terms and declarative terms. Imperative terms can in turn be subdivided into positive and negative commands and positive and negative permissions. Declarative terms are terms that are implemented directly by virtue of being declared, for example definitions or amendments. Note that the explanations here apply only to the main clauses of sentences in enacting terms. For subordinate clauses, see Use of verbs in non-enacting terms below.

c) For a positive command, use shall:

This form shall be used for all consignments.

Note that this provision expresses an obligation. However, this is not always the case:

This Decree shall enter into force on ...

In the first but not the second case, must could be used instead of shall.

However, this is not the convention in EU legislation.

d) Where a negative command expresses a prohibition, use may not:

This additive may not be used in foods.

Linguistically speaking, shall not or must not could also be used to express a prohibition, but this is not the convention in EU legislation. Note, however, that shall not is used where no prohibition is meant, for example:

The contract shall not be valid in any of the cases below:

This agreement shall not enter into force until/if ...

e) For a positive permission, use may:

This additive may be used ...:

f) For a negative permission, use need not:

This test need not be performed in the following cases:

g) For declarative terms, use the simple present (together with an optional ‘hereby’ where

the declaration constitutes an action, as in the first three examples):

173

Decree … is (hereby) repealed.

A committee … is (hereby) established.

Article 3 of Decree …is (hereby) amended as follows:

This Decree applies to aid granted to enterprises in the agriculture or fisheries sectors.

For the purpose of this Decree, ‘abnormal loads’ means …

Note that shall be could be used in the first four examples (without hereby), but the meaning would be different: instead of declaring something to be so, this would be ordaining that something is to be so at some point or in some event (Two years after the entry into force of this Regulation/Should the Member States so decide, ...). In the last example as well, shall mean would in effect be instructing people how to use the term ‘abnormal loads’ from now on, rather than simply declaring what it means in the regulation. Consequently, where no futurity or contingency is intended, the correct form here is a declarative term using the simple present.

h) Use of verbs in non-enacting terms. Do not use shall in non-enacting terms, for example recitals or points in annexes. This is because these are not normally imperative terms (but see point i) below) and shall is not used with the third person in English except in commands (and to express resolution as in it shall be done). Use other verbs such as will or must as appropriate. Note that this also applies to subordinate phrases in enacting terms, since these refer or explain and do not in themselves constitute commands (e.g. where applicants must/have to/are to [not shall] submit documentation under paragraph 1, ...). Avoid also the archaic use of shall in subordinate clauses to express contingency: use instead the present tense (e.g. if an application is [not shall be] submitted after the deadline, ...) or the inverted construction with should (e.g. should an application be submitted after the deadline, ...). Do not use may not in non-enacting terms to express a prohibition since it will often be interpreted as expressing possibility: use, for example, must not instead.

i) Instructions in annexes to legislation. While instructions will contain imperative terms, they often contain descriptions and statements of fact as well. For the sake of clarity, therefore, you should use the second person imperative rather than shall for commands:

Place a sample in a round-bottomed flask …

Use must to express objective necessity:

The sample must be chemically pure (i.e. if it isn’t, the procedure won’t work properly)

14.5. SPLIT INFINITIVE

This refers to the practice of inserting adverbs or other words before an infinitive but after the ‘to’ that usually introduces it, as in ‘to boldly go where no-one has gone before’. Although there is nothing wrong with this practice from the standpoint of English grammar, there are still many who think otherwise. One way of encouraging such readers to concentrate on the content of your text rather than on the way you express it is to avoid separating the ‘to’ from its following infinitive.

174

Note, however, that this does not justify qualifying the wrong verb, as in ‘we called on her legally to condemn the practice’. In these and similar cases, either split the infinitive with a clear conscience or move the qualifying adverb to the end of the phrase.

14.6. SPELLING a) Doubling of consonants

In British usage (unlike US), a final -/ is doubled after a single vowel when -ing or -ed is added (sole exception: parallel, paralleled):

Total totalling totalled

Level levelling levelled

Other consonants are doubled only if the last syllable of the root verb is stressed or carries a strong secondary stress:

admit admitting admitted

refer referring referred

format formatting formatted

handicap handicapping handicapped

BUT

benefit benefiting benefited

combating combating combated

target targeting targeted

focus focusing focused

develop developing developed

b) Input and output

In a data processing context, avoid the forms input(t)ed and output(t)ed; write input and output: 70 000 records were input last month.

c) Ageing Note the spelling of age, ageing.

175

IX. GLOSAR

176

1. INSTITUCIJE CRNE GORE

INSTITUCIJE VLADE CRNE GORE - ORGANI DRŽAVNE UPRAVE MINISTARSTVA MINISTRIES

MP Ministarstvo pravde Ministry of Justice

MUP Ministarstvo unutrašnjih poslova Ministry of Interior

MO Ministarstvo odbrane Ministry of Defence

MF Ministarstvo finansija Ministry of Finance

MVPEI Ministarstvo vanjskih poslova i evropskih integracija

Ministry of Foreign Affairs and European Integration

MPS Ministarstvo prosvjete i sporta Ministry of Education and Sports

MK Ministarstvo kulture Ministry of Culture

ME Ministarstvo ekonomije Ministry of Economy

MSP Ministarstvo saobraćaja i pomorstva Ministry of Transport and Maritime Affairs

MORT Ministarstvo održivog razvoja i turizma Ministry of Sustainable Development and Tourism

MP Ministarstvo poljoprivrede Ministry of Agriculture

MZ Ministarstvo zdravlja Ministry of Health

MLjMP Ministarstvo za ljudska i manjinska prava

Ministry of Human and Minority Rights

MIDT Ministarstvo za informaciono društvo i telekomunikacije

Ministry for Information Society and Telecommunications

MRSS Ministarstvo rada i socijalnog staranja Ministry of Labour and Social Welfare

MN Ministarstvo nauke Ministry of Science

PRETHODNI NAZIVI MINISTARSTAVA

MPLJP Ministarstvo pravde i ljudskih prava Ministry of Justice and Human Rights

MUPJU Ministarstvo unutrašnjih poslova i javne uprave

Ministry of Interior and Public Administration

MIP Ministarstvo inostranih poslova Ministry of Foreign Affairs

MVP Ministarstvo vanjskih poslova Ministry of Foreign Affairs

MPN Ministarstvo prosvjete i nauke Ministry of Education and Science

MKSM Ministarstvo kulture, sporta i medija Ministry of Culture, Sports and Media

MKM Ministarstvo kulture i medija Ministry of Culture and Media

MER Ministarstvo za ekonomski razvoj Ministry of Economic Development

MEOIEI Ministarstvo za ekonomske odnose sa inostranstvom i evropske integracije

Ministry for International Economic Relations and European Integration

MPS Ministarstvo pomorstva i saobraćaja Ministry of Maritime Affairs and Transport

MSPT Ministarstvo saobraćaja, pomorstva i telekomunikacija

Ministry of Transport, Maritime Affairs and Telecommunications

MTZŽS Ministarstvo turizma i zaštite životne sredine

Ministry of Tourism and Environmental Protection

MZŽSUP Ministarstvo zaštite životne sredine i uređenja prostora

Ministry of Environmental Protection and Spatial Planning

MUPZŽS Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine

Ministry of Spatial Planning and Environmental Protection

MT Ministarstvo turizma Ministry of Tourism

MPRR Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja

Ministry of Agriculture and Rural Development

177

MPŠV Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede

Ministry of Agriculture, Forestry and Water Management

MZRSS Ministarstvo zdravlja, rada i socijalnog staranja

Ministry of Health, Labour and Social Welfare

MZLjMP Ministarstvo za zaštitu ljudskih i manjinskih prava

Ministry for Protection of Human and Minority Rights

MZPPNEG Ministarstvo za zaštitu prava pripadnika nacionalnih i etničkih grupa

Ministry for Protection of Rights of Members of National and Ethnic Groups

MMP Ministarstvo za manjiska prava Ministry for Minority Rights

MID Ministarstvo za informaciono društvo Ministry for Information Society

MEI Ministarstvo za evropske integracije Ministry for European Integration

SEKRETARIJATI SECRETARIATS SRP Sekretarijat za razvojne projekte Secretariat for Development Projects

SZ Sekretarijat za zakonodavstvo Secretariat for Legislation

PRETHODNI NAZIVI SEKRETARIJATA

SEI Sekretarijat za evropske integracije Secretariat for European Integration

SR Sekretarijat za razvoj Secretariat for Development

UPRAVE ADMINISTRATIONS FU Fitosanitarna uprava Phytosanitary Administration

LU Lučka uprava Port Administration

PU Poreska uprava Tax Administration

UAI Uprava za antikorupcijsku inicijativu Administration for Anti-Corruption Initiative

UC Uprava carina Customs Administration

UI Uprava za imovinu Public Property Administration

UIP Uprava za inspekcijske poslove Administration for Inspection Affairs

UIS Uprava za igre na sreću Administration for Games of Chance

UJN Uprava za javne nabavke Public Procurement Administration

UK Uprava za kadrove Human Resources Administration

UN Uprava za nekretnine Real-Estate Administration

UP Uprava policije Police Administration

UPS Uprava pomorske sigurnosti Maritime Safety Administration

USPN Uprava za sprječavanje pranja novca i finansiranja terorizma

Administration for Prevention of Money Laundering and Terrorism Financing

UŠ Uprava za šume Forest Administration

UV Uprava za vode Water Administration

UZK Uprava za zaštitu konkurencije Administration for Protection of Competition

UZKD Uprava za zaštitu kulturnih dobara Administration for Protection of Cultural Goods

VU Veterinarska uprava Veterinary Administration

PRETHODNI NAZIVI UPRAVA

UCV Uprava za civilno vazduhoplovstvo Civil Aviation Administration

ULMS Uprava za ljekove i medicinska sredstva

Administration for Pharmaceuticals and Medical Devices

UMS Uprava za mlade i sport Administration for Youth and Sports

USO Uprava za sport i omladinu Administration for Youth and Sports

USPN Uprava za sprječavanje pranja novca Administration for Prevention of Money Laundering

ZAVODI OFFICES

ZIS Zavod za intelektualnu svojinu Intellectual Property Rights Office

ZIKS Zavod za izvršenje krivičnih sankcija Institution for Enforcement of Criminal Sanctions

178

ZM Zavod za metrologiju Metrology Office

ZŠ Zavod za školstvo Education Office

MONSTAT Zavod za statistiku Statistical Office

ZZI Zavod za zbrinjavanje izbjeglica Refugee Care and Support Office

ZHS Zavod za hidrometeorologiju i seizmologiju

Hydrometeorological and Seismological Office

DA Državni arhiv State Archives

PRETHODNI NAZIVI ZAVODA

ZAMTES Zavod za međunarodnu naučnu, prosvjetno-kulturnu i tehničku saradnju

Office for International Scientific, Educational, Cultural and Technical Cooperation

HMZ Hidrometeorološki zavod Hydrometeorological Office

SZ Seizmološki zavod Seismological Office

DIREKCIJE DIRECTORATES

DJR Direkcija javnih radova Public Works Directorate

DRMSP Direkcija za razvoj malih i srednjih preduzeća

Directorate for Development of Small and Medium Sized Enterprises

DS Direkcija za saobraćaj Transport Directorate

DZTP Direkcija za zaštitu tajnih podataka Directorate for Protection of Classified Data

DŽ Direkcija za željeznice Railways Directorate

PRETHODNI NAZIVI DIREKCIJA

DDP Direkcija za državne puteve Public Roads Directorate

DIAP Direkcija za izgradnju auto-puteva Highway Construction Directorate

DJN Direkcija za javne nabavke Public Procurement Directorate

AGENCIJE AGENCIES

AD Agencija za duvan Tobacco Agency

AZŽS Agencija za zaštitu životne sredine Environmental Protection Agency

Generalni sekretarijat Vlade Crne

Gore General Secretariat of the Government of

Montenegro

- Kancelarija za borbu protiv trgovine ljudima

Office for Fight against Trafficking in Human Beings

- Kancelarija za održivi razvoj Sustainable Development Office

- Kancelarija za saradnju s nevladinim organizacijama

Office for Cooperation with Non-Governmental Organisations

- Kancelarija za ravnopravnost polova Gender Equality Office

NAZIVI ORGANIZACIONIH JEDINICA ORGANA DRŽAVNE UPRAVE

CRNOGORSKI ENGLESKI

sektor department

odjeljenje section

odsjek division

179

služba service

referat desk

biro bureau

područna jedinica regional unit

filijala branch office

ekspozitura outpost

ispostava field office

INSTITUCIJE VAN DRŽAVNE UPRAVE AKCG Advokatska komora Crne Gore Bar Association of Montenegro

AGENTEL Agencija za elektronske komunikacije i poštansku djelatnost

Agency for Electronic Communications and Postal Services

ALMS Agencija za lijekove i medicinska sredstva Agency for Pharmaceuticals and Medical Devices

ANB Agencija za nacionalnu bezbjednost Crne Gore

National Security Agency of Montenegro

ANO Agencija za nadzor osiguranja Insurance Supervision Agency

AMRRS Agencija za mirno rješavanje radnih sporova

Agency for Amicable Settlement of Labour Disputes

APPSU Agencija Crne Gore za prestrukturiranje privrede i strana ulaganja

Agency of Montenegro for Restructuring of Economy and Foreign Investments

ARD Agencija za radio-difuziju Broadcasting Agency

ATCG Akreditaciono tijelo Crne Gore Accreditation Body of Montenegro

AZLP Agencija za zaštitu ličnih podataka Personal Data Protection Agency

CAICG Centar za arheološka istraživanja Crne Gore

Archaeological Research Centre of Montenegro

CANU Crnogorska akademija nauka i umjetnosti Montenegrin Academy of Sciences and Arts

CBCG Centralna banka Crne Gore Central Bank of Montenegro

CDA Centralna Depozitarna Agencija a.d. Podgorica

Central Depository Agency a.d. Podgorica

CENPF Centar za edukaciju nosilaca pravosudne funkcije

Judicial Training Centre

CETI Centar za ekotoksikološka ispitivanja Crne Gore

Ecotoxicological Examination Centre of Montenegro

CIRK Centar za istraživanje i razvoj kulture Crne Gore

Montenegrin Centre for Cultural Research and Development

CORKM Centar za očuvanje i razvoj kulture manjina Crne Gore

Montenegrin Centre for Preservation and Development of Minority Cultures

CI Centar za iseljenike Diaspora Centre

CP Centar za posredovanje Centre for Mediation

CSO Centar za stručno obrazovanje Vocational Education Centre

DRI Državna revizorska institucija State Audit Institution

ESSCG Ekonomsko-socijalni savjet Crne Gore Economic and Social Council of Montenegro

FKCG Farmaceutska komora Crne Gore Chamber of Pharmacists of Montenegro

FO Fond za obeštećenje Compensation Fund

FPIO Fond penzijskog i invalidskog osiguranja Crne Gore

Pension and Disability Insurance Fund of Montenegro

180

FZD Fond za zaštitu depozita Deposit Insurance Fund

FM Fond za manjine Fund for Minorities

FZO Fond za zdravstveno osiguranje Crne Gore

Health Insurance Fund of Montenegro

FR Fond za razvoj Crne Gore Development Fund of Montenegro

IC Ispitni centar Examination Centre

IJZ Institut za javno zdravlje Crne Gore Public Health Institute of Montenegro

IKCG Inženjerska komora Crna Gore Chamber of Engineers of Montenegro

ISME Institut za standardizaciju Crne Gore Institute for Standardisation of Montenegro

KHOV Komisija za hartije od vrijednosti Crne Gore

Securities Commission of Montenegro

KKDP Komisija za kontrolu državne podrške i pomoći

State Aid Control Commission

KKPJN Komisija za kontrolu postupka javnih nabavki

Commission for Control of Public Procurement Procedure

KKCG Komisija za koncesije Crne Gore Montenegrin Commission for Concessions

KKBA Komisija za koncesije i BOT aranžmane Commission for Concessions and BOT Arrangements

KSSI Komisija za sprječavanje sukoba interesa Commission for Prevention of Conflict of Interest

LjKCG Ljekarska komora Crne Gore Chamber of Physicians of Montenegro

MIPA Agencija Crne Gore za promociju stranih investicija

Montenegrin Investment Promotion Agency

NTOCG Nacionalna turistička organizacija Crne Gore

National Tourism Organisation of Montenegro

PKCG Privredna komora Crne Gore Chamber of Commerce of Montenegro

RAE Regulatorna agencija za energetiku Energy Regulatory Agency

SOB Savjet za odbranu i bezbjednost Defence and Security Council

SOOCG Savjet za opšte obrazovanje Crne Gore Montenegrin Council for General Education

SSCG Socijalni savjet Crne Gore Social Council of Montenegro

SSOCG Savjet za stručno obrazovanje Crne Gore Montenegrin Council for Vocational Education

SVO Savjet za visoko obrazovanje Higher Education Council

SOOCG Savjet za obrazovanje odraslih Crne Gore Montenegrin Council for Adult Education

SP Savjet za privatizaciju Privatisation Council

VKCG Veterinarska komora Crne Gore Veterinary Chamber of Montenegro

UPCG Unija poslodavaca Crne Gore Union of Employers of Montenegro

ZTKCG Zavod za transfuziju krvi Crne Gore Blood Transfusion Institute of Montenegro

ZZZCG Zavod za zapošljavanje Crne Gore Employment Office of Montenegro

NEKI PRAVOSUDNI ORGANI I INSTITUCIJE Ustavni sud Crne Gore Constitutional Court of Montenegro

Vrhovni sud Crne Gore Supreme Court of Montenegro

Upravni sud Crne Gore Administrative Court of Montenegro

Apelacioni sud Crne Gore Appelate Court of Montenegro

privredni sud Commercial Court

osnovni sud Basic Court

181

Osnovni sud u Podgorici Basic Court in Podgorica

viši sud High Court

Sudski savjet Judicial Council

Tužilački savjet Prosecutorial Council

Državno tužilaštvo Public Prosecution Office

Vrhovno državno tužilaštvo Supreme Public Prosecutor’s Office

više državno tužilaštvo High Public Prosecutor’s Office

osnovno državno tužilaštvo Basic Public Prosecutor’s Office

Vrhovni državni tužilac Supreme Public Prosecutor

viši državni tužilac High Public Prosecutor

osnovni državni tužilac Basic Public Prosecutor

zamjenik državnog tužioca Deputy Public Prosecutor

Odjeljenje za suzbijanje organizovanog kriminala, korupcije, terorizma i ratnih zločina

Division for suppressing organised crime, corruption, terrorism and war crimes

Specijalni tužilac za suzbijanje organizovanog kriminala, korupcije, terorizma i ratnih zločina

Special prosecutor for suppressing organised crime, corruption, terrorism and war crimes

Opšta sjednica Vrhovnog suda Supreme Court Bench

Disciplinsko vijeće Tužilačkog savjeta Disciplinary Committee of the Prosecutorial Council

2. NAZIVI OSNOVNIH DOKUMENATA EVROPSKE UNIJE

ENGLESKI CRNOGORSKI

Treaty establishing the European Community of Coal and Steel (ECSC Treaty)

Ugovor o osnivanju Evropske zajednice za ugalj i čelik (Ugovor o EZUČ)

Treaty of Paris Pariski ugovor

Treaty establishing the European Community (EC Treaty) Ugovor o osnivanju Evropske zajednice (Ugovor o EZ)

Treaty establishing the European Economic Community (EEC Treaty)

Ugovor o osnivanju Evropske ekonomske zajednice (Ugovor o EEZ)

Treaty establishing the European Atomic Energy Community (EAEC Treaty, Euratom Treaty)

Ugovor o osnivanju Evropske zajednice za atomsku energiju (Ugovor o EZAE, Ugovor o Euroatomu)

Treaty on European Union Ugovor o Evropskoj uniji

Treaty on the Functioning of the European Union Ugovor o funkcionisanju Evropske unije

Lisbon Treaty / Treaty of Lisbon Lisabonski ugovor / Ugovor iz Lisabona

Povelja o osnovnim pravim u Evropskoj uniji Charter of Fundamental Rights of the European Union

Treaties of Rome Rimski ugovori

182

Treaties establishing the European Communities ugovori o osnivanju evropskih zajednica

Treaty on European Union (EU Treaty) Ugovor o Evropskoj uniji (Ugovor o EU)

Maastricht Treaty / Treaty of Maastricht Ugovor iz Mastrihta

Amsterdam Treaty / Treaty of Amsterdam Ugovor iz Amsterdama

Treaty of Nice Ugovor iz Nice

Single European Act (SEA) Jedinstveni evropski akt (JEA)

Treaty between the AAA (Member States of the European Union) and the BBB concerning the accession of the BBB to the European Union (to the European Economic Community and the European Atomic Energy Community)

Ugovor između AAA (država članica Evropske unije) i BBB o pristupanju BBB Evropskoj uniji (Evropskoj ekonomskoj zajednici i Evropskoj zajednici za atomsku energiju)

Treaty concerning the accession of the BBB to the European Union

Ugovor o pristupanju BBB Evropskoj uniji

Treaty of Accession from 19../ 19.. Accession Treaty Ugovor o pristupanju iz 19..

Treaty of Accession of BBB Ugovor o pristupanju BBB

Act concerning the conditions of the accession of the BBB and the adjustment to the Treaties (on which the European Union is founded)

Akt o uslovima pristupanja BBB i prilagođavanja ugovorima (na kojima se zasniva Evropska unija)

Act concerning the conditions of accession and the adjustments to the Treaties

Akt o uslovima pristupanja i prilagođavanja ugovorima

Act of Accession from 19.. Akt o pristupanju iz 19..

Act of Accession of BBB Akt o pristupanju BBB

Protocol on the Statute of the European System of Central Banks and of the European Central Bank

Protokol o Statutu Evropskog sistema centralnih banaka i Evropske centralne banke

Statute of the European System of Central Banks and of the European Central Bank

Statut Evropskog sistema centralnih banaka i Evropske centralne banke

Protocol on the Statute of the Court of Justice of the European Communities

Protokol o Statutu Suda pravde evropskih zajednica

European agreement establishing an association between the European Communities and their Member States, of the one part, and the XXX, of the other part

Evropski sporazum o pridruživanju između evropskih zajednica i njihovih država članica, s jedne strane i XXX, s druge strane

Fourth ACP-CE Convention of Lomé Četvrta konvencija iz Lomea između AKP i EZ

3. NAZIVI PUBLIKACIJA EVROPSKE UNIJE

Official Journal of the European Communities (OJ) Službeni list evropskih zajednica (Sl. list)

Official Journal of the European Union (OJ) Službeni list Evropske unije (Sl. list)

183

European Court Reports (ECR) Zbirka sudskih odluka (ZSO)

4. AKRONIMI

A ENGLISH MONTENEGRIN

AASM Associated African States and Madagascar

PDAM Pridružene države Afrike i Madagaskar

ABM Treaty, ABMT

Anti-Ballistic Missile Treaty ABM sporazum

Antibalistički raketni sporazum

ACEA European Automobile Manufacturer’s Association

ACEA Evropsko udruženje proizvođača automobila

ACFM Advisory Committee on Fishery Management

ACFM Savjetodavni komitet za upravljanje ribarstvom

ACP African, Caribbean and Pacific States party to the Lomé Convention

AKP Države Afrike, Kariba i Pacifika ugovornice Konvencije iz Lomea

ADR

The European Agreement concerning the International Carriage of Dangerous Goods by Road

ADR Evropski sporazum o međunarodnom drumskom prevozu opasne robe

AECMA European Association of Aerospace Industries

AECMA Evropsko udruženje vazduhoplovnih industrija

AETR Agreement, AETR

European Agreement concerning the work of crews of vehicles engaged in International Road Transport

Sporazum AETR

Evropski sporazum o radu posada vozila u međunarodnom drumskom prevozu

AIDS acquired immune deficiency syndrome

SIDA sindrom stečenog gubitka imuniteta

APEC Asia-Pacific Economic Cooperation

APEC Azijsko-pacifička ekonomska saradnja

APO Asian Productivity Organization AOP Azijska organizacija za produktivnost

ASEAN Association of South-East Asian Nations

ASEAN Udruženje zemalja Jugoistočne Azije

ATP

Agreement on the international carriage of perishable foodstuffs and on the special equipment to be used for such carriage

ATP Sporazum o međunarodnom prevozu lako kvarljivih namirnica i specijalnoj opremi za njihov prevoz

B BCC Business Cooperation Centre CPS Centar za poslovnu saradnju

Benelux Economic Union of Belgium, Luxembourg and the Netherlands

Beneluks Ekonomska unija Belgije, Luksemburga i Holandije

BEUC European Bureau of Consumers’ Unions

BEUC Evropski biro udruženja potrošača

BLEU Belgo-Luxembourg Economic Union

BLEU Ekonomska unija Belgije i Luksemburga

BSE bovine spongiform encephalopathy

BSE goveđa spongiformna encefalopatija („kravlje ludilo“)

C

184

Caribank Caribbean Development Bank CDB Karipska banka za razvoj

CABEI Central American Bank for Economic Integration

CABEI Centralnoamerička banka za ekonomsku integraciju

CAP common agricultural policy ZPP zajednička poljoprivredna politika

CARICOM Caribbean Community CARICOM Karipska zajednica

CARDS programme

Community Assistance for Reconstruction, Development and Stabilisation programme

Program CARDS

Program pomoći Zajednice za obnovu, razvoj i stabilizaciju

CBI Confederation of British Industry KBI Konfederacija britanske industrije

CCC Customs Cooperation Council SCS Savjet za carinsku saradnju

CCNR Central Commission for Navigation on the Rhine

CKPR Centralna komisija za plovidbu Rajnom

CCP common commercial policy ZTP zajednička trgovinska politika

CCT Common Customs Tariff ZCT Zajednička carinska tarifa

CEECs Central and East European countries

DCIE države Centralne i Istočne Evrope

CEFTA Central European Free Trade Agreement

CEFTA Sporazum o slobodnoj trgovini u centralnoj Evropi

CEN European Committee for Standardisation

CEN Evropski komitet za standardizaciju

Cenelec European Committee for Electrotechnical Standardisation

CENELEC Evropski komitet za standardizaciju u elektrotehnici

CEPS Centre for European Policy Studies

CEPS Centar evropske političke studije

CEPT European Conference of Postal and Telecommunications Administrations

CEPT Evropska konferencija poštanskih i telekomunikacionih uprava

CER Community of European Railways ZEŽ Zajednica evropskih željeznica

CERN European Organisation for Nuclear Research

CERN Evropska organizacija za nuklearna istraživanja

CFI Court of First Instance PSS Prvostepeni sud

CFP common fisheries policy ZPR zajednička politika ribarstva

CFSP common foreign and security policy

ZSBP zajednička vanjska i bezbjednosna politika

CIREA Centre for Information, Discussion, and Exchange on Asylum

CIREA Centar za informacije, studije i razmjenu podataka o azilu

CIREFI Centre for Information, Discussion, and Exchange on the Crossing of Frontiers and Immigration

CIREFI Centar za informacije, studije i razmjenu podataka o prelasku granica granicama i imigraciji

CIS Commonwealth of Independent States

ZND Zajednica nezavisnih država

CMEA Council for Mutual Economic Assistance (Comecon)

SEV Savjet za uzajamnu ekonomsku pomoć

COELA Working Party on Enlargement and Countries Negotiating Accession to the Union

COELA Radna grupa za proširenje i zemlje koje pregovaraju o pristupanju Uniji

CONT Committee on Budgetary Control OKB Odbor za kontrolu budžeta

185

COPA Committee of Professional Agricultural Organisations

COPA Komitet strukovnih poljoprivrednih organizacija

CoR Committee of the Regions CoR

Komitet regiona

Coreper Permanent Representatives Committee

Coreper Komitet stalnih predstavnika

CORINE coordination of information on the environment in Europe

CORINE koordinacija informacija o životnoj sredini u Evropi

COST European cooperation in the field of scientific and technical research

COST Evropska saradnja u oblasti naučnih i tehničkih istraživanja

CPE European Farmers Coordination KPE Koordinacija poljoprivrednika Evrope

CREST Scientific and Technical Research Committee

CREST Komitet za naučna i tehnička istraživanja

COSAC

Conference of Community and European Affairs Committees of Parliaments of the European Union

COSAC Konferencija odbora parlamenata Evropske unije za evropske poslove

COWEB Working Party on the Western Balkans Region

COWEB Radna grupa za Zapadni Balkan

CSCE Conference on Security and Cooperation in Europe

KEBS Konferencija o evropskoj bezbjednosti i saradnji

CTE Committee on Trade and Environment (WTO)

CTE Komitet za trgovinu i zaštitu životne sredine (STO)

D DAC

Development Assistance Committee

DAC Komitet za pomoć u razvoju

DG directorate-general (of the European Commission)

GD generalni direktorat (Evropske komisije)

DNA deoxyribonucleic acid DNK dezoksiribonukleinska kiselina

DSB Dispute Settlement Body ORS Organ za rješavanje sporova

DSU

Understanding on rules and procedures governing the settlement of disputes (Dispute Settlement Understanding)

DRS Dogovor o pravilima i procedurama za rješavanje sprova (Dogovor o rješavanju sporova)

E EA Europe Agreement ES Evropski sporazum

EAC European Association for Cooperation

EUS Evropsko udruženje za saradnju

EAC East African Community EAC Istočnoafrička zajednica

EAEC European Atomic Energy Community (Euratom)

EZAE Evropska zajednica za atomsku energiju (Euratom)

EAES European Atomic Energy Society EDAE Evropsko društvo za atomsku energiju

EAGGF European Agricultural Guidance and Guarantee Fund

EFSGP Evropski fond za smjernice i garancije u poljoprivredi

EAPC Euro-Atlantic Partnership Council EAPC Savjet evroatlantskog partnerstva

EBAA European Business Aviation Association

EBAA Evropsko udruženje avio-prevoznika

EBRD European Bank for Reconstruction and Development

EBRD Evropska banka za obnovu i razvoj

EBU European Broadcasting Union EBU Evropska unija za radio-difuziju

186

EC European Community EZ Evropska zajednica

ECAC European Civil Aviation Conference

EKCV Evropska konferencija civilnog vazduhoplovstva

ECHO Directorate-General for Humanitarian Aid

ECHO Generalna direkcija za humanitarnu pomoć

ECHR Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms

EKLJP Evropska konvencija za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda

ECJ European Court of Justice (Court of Justice of the European) Communities

ESP Evropski sud pravde (Sud pravde evropskih zajednica)

ECLAC Economic Commission for Latin America and the Caribbean

ECLAC Ekonomska komisija za Latinsku Ameriku i Karibe

ECMT European Conference of Ministers of Transport

EKMS Evropska konferencija ministara saobraćaja

ECOFIN Council

Economic and Financial Affairs Council

Savjet Ekofin

Savjet ministara ekonomije i finansija

Ecosoc Economic and Social Council (UN) EKOSOC Ekonomsko-socijalni savjet (UN)

ECSA European Community Shipowners’ Association

ECSA Udruženje brodovlasnika Evropske zajednice

ECSC European Coal and Steel Community

EZUČ Evropska zajednica za ugalj i čelik

ECtHR European Court of Human Rights ESLjP Evropski sud za ljudska prava

ECU European currency unit ECU evropska novčana jedinica, eki

EDF European Development Fund EFR Evropski fond za razvoj

EEA European Economic Area Evropski ekonomski prostor

EEB European Environmental Bureau Evropski biro za životnu sredinu

EEC European Economic Community Evropska ekonomska zajednica

EEZ exclusive economic zone EEZ ekskluzivna ekonomska zona

EFB European Federation of Biotechnology

EFB Evropska federacija za biotehnologiju

EFICS European forestry information and communication system

EFICS Evropski informacioni i komunikacioni sistem u šumarstvu

EFIP European Federation of Inland Ports

EFIP Evropska federacija rječnih luka

EFTA European Free Trade Association EFTA Evropsko udruženje za slobodnu trgovinu

EIONET European Environment Information and Observation Network

EIONET Evropska informaciono-posmatračka mreža za životnu sredinu

EMCF European Monetary Cooperation Fund

EFMS Evropski fond za monetarnu saradnju

EMEA European Medicines Agency EMEA Evropska agencija za lijekove

EMF European Monetary Fund EMF Evropski monetarni fond

EMI European Monetary Institute EMI Evropski monetarni institut

EMS European Monetary System EMS Evropski monetarni sistem

EMU economic and monetary union EMU ekonomska i monetarna unija

187

ENEA European Nuclear Energy Agency ENEA Evropska agencija za nuklearnu energiju

EP European Parliament EP Evropski parlament

EPA Environment Protection Agency EPA Agencija za zaštitu životne sredine

EPO European Patents Office EZP Evropski zavod za patente

EPO European Patent Organisation EPO Evropska patentna organizacija

ERDF European Regional Development Fund

EFRR Evropski fond za regionalni razvoj

ERM exchange rate mechanism ERM Mehanizam deviznog kursa

ERT European Round Table of Industrialists

ERT Evropski okrugli sto industrijalaca

ESA European Space Agency EKA Evropska kosmička agencija

ESC Economic and Social Committee ESK Ekonomsko-socijalni komitet

ESCB European System of Central Banks

ESCB Evropski sistem centralnih banaka

ESF European Social Fund ESF Evropski socijalni fond

Esprit European strategic programme for research and development in information technology

ESPRIT Evropski strateški program za istraživanje i razvoj u oblasti informacione tehnologije

ETF European Transport Workers’ Federation

ETF Evropska federacija transportnih radnika

ETSC European Transport Safety Council

ETSC Evropski savjet za bezbjednost u saobraćaju

ETSI European Telecommunications Standards Institute

ETSI Evropski institut za telekomunikacione standarde

ETUC European Trade Union Confederation

EKS Evropska konfederacija sindikata

EU European Union EU Evropska unija

EUA European unit of account EUA evropska obračunska jedinica

EUFORES European Forum for Renewable Energy Sources

EUFORES Evropski forum za obnovljive izvore energije

EUMC European Union Military Committee

VKEU Vojni komitet Evropske unije

EUMS European Union Military Staff VŠEU Vojni štab Evropske unije

Euratom European Atomic Energy Community (EAEC)

Euroatom Evropska zajednica za atomsku energiju (EZAE)

Eureka European Research Coordination Agency

EUREKA Evropska agencija za koordinaciju istraživanja

EURES European employment services EURES evropske službe za zapošljavanje

Eurocontrol European Organisation for the Safety of Air Navigation

Eurocontrol Evropska organizacija za bezbjednost vazdušne plovidbe

EUMETSAT European Organisation for the Exploitation of Meteorological Satellites

EUMETSAT Evropska organizacija za korišćenje meteoroloških satelita

Eurydice information network on education in Europe

Euridika mreža informacija o obrazovanju u Evropi

188

EWEA European Wind Energy Association

EUEV Evropsko udruženje za energiju vjetra

F FAO

Food and Agriculture Organization of the United Nations

FAO Organizacija Ujedinjenih nacija za hranu i poljoprivredu

FDI foreign direct investment DSI direktna strana investicija

FEDARENE European Federation of Regional Energy and Environment Agencies

FEDARENE Evropska federacija regionalnih agencija za energetiku i zaštitu životne sredine

FIFG Financial Instrument for Fisheries Guidance

FIUR Finansijski instrument za usmjeravanje ribarstva

fob free on board fob franko brod

FORATOM European Atomic Forum FORATOM Evropski atomski forum

FTA Free Trade Agreement SST Sporazum o slobodnoj trgovini

G GAERC

General Affairs and External Relations Council

SOPVO Savjet za opšte poslove i vanjske odnose

GATS General Agreement on Trade in Services

GATS Opšti sporazum o trgovini uslugama

GATT General Agreement on Tariffs and Trade

GATT Opšti sporazum o carinama i trgovini

GCC Gulf Cooperation Council GCC Savjet za saradnju u Zalivu

GDP gross domestic product BDP bruto društveni proizvod

GMO genetically modified organism GMO genetski modifikovan organizam

GNP gross national product BNP bruto nacionalni proizvod

GSP generalized system of preferences OSP opšti sistem preferencijala

H HS Harmonised System HS harmonizovani sistem

I

IAEA International Atomic Energy Agency (UN)

IAEA Međunarodna agencija za atomsku energiju

ISSA International Social Security Association

ISSA Međunarodno udruženje za socijalno osiguranje

IATA International Air Transport Association

IATA Međunarodno udruženje avio-prevoznika

IBRD International Bank for Reconstruction and Development

IBRD Međunarodna banka za obnovu i razvoj

ICAO International Civil Aviation Organisation

ICAO Međunarodna organizacija za civilno vazduhoplovstvo

ICC International Chamber of Commerce

MPK Međunarodna privredna komora

ICES International Council for the Exploration of the Sea

ICES Međunarodni savjet za istraživanje mora

189

ICJ International Court of Justice MSP Međunarodni sud pravde

ICRC International Committee of the Red Cross

MKCK Međunarodni komitet Crvenog krsta

ICSID International Centre for Settlement of Investment Disputes

ICSD Međunarodni centar za rješavanje investicionih sporova

IDA International Development Association

IDA Međunarodno udruženje za razvoj

IEA International Energy Agency (OECD)

MAE Međunarodna agencija za energiju (OECD)

IFAD International Fund for Agricultural Development

IFAD Međunarodni fond za razvoj poljoprivrede

IFC International Finance Corporation IFC Međunarodna finansijska korporacija

IGC Intergovernmental Conference MVK Međuvladina konferencija

IGO intergovernmental organisation MVO međuvladina organizacija

ILO International Labour Organisation MOR Međunarodna organizacija rada

IMF International Monetary Fund MMF Međunarodni monetarni fond

IMO International Maritime Organisation

MPO Međunarodna pomorska organizacija

IMP integrated Mediterranean programme

IMP integrisani mediteranski program

IMPEL European Union Network for the Implementation and Enforcement of Environmental Law

IMPEL Mreža Evropske unije za sprovođenje i izvršenje prava iz oblasti životne sredine

INCB International Narcotics Control Board

INCB Međunarodni odbor za kontrolu narkotika

Interpol (ICPO) International Criminal Police Organisation

Interpol (MOKP)

Međunarodna organizacija kriminalističke policije

Intelsat International Telecommunications Satellite Organisation

INTELSTAT Međunarodna organizacija za satelitske telekomunikacije

IOM International Organisation for Migration

IOM Međunarodna organizacija za migracije

IRF International Road Federation MFP Međunarodna federacija za puteve

ISO International Organisation for Standardisation

ISO Međunarodna organizacija za standardizaciju

ISPA Instrument for Structural Policies for Pre-accession

ISPA Instrument za strukturne politike u predpristupnom periodu

IT information technology IT informaciona tehnologija

ITU International Telecommunication Union

ITU Međunarodna unija za telekomunikacije

IUCN International Union for Conservation of Nature and Natural Resources

MUOPR Međunarodna unija za očuvanje prirode i prirodnih resursa

IWC International Whaling Commission IWC Međunarodna komisija za lov na kitove

J JAA Joint Aviation Authorities JAA Zajednički vazduhoplovni organi

JAR Joint Aviation Requirements (of JAA)

JAR Zajednički vazduhoplovni propisi

190

JHA Justice and Home Affairs PUP pravosuđe i unutrašnji poslovi

L LCD least developed country MRD najmanje razvijena država

M MCAs monetary compensatory amount MCA iznos novčane nadoknade

MDG Multidisciplinary Group on Organised Crime

MDG Multidisciplinarna grupa za borbu protiv organizovanog kriminala

MEP Member of the European Parliament

- poslanik Evropskog parlamenta

MFN most favoured nation SND status najpovlašćenije države

MIGA Multilateral Investment Guarantee Agency

MIGA Multilateralna agencija za garanciju investicija

N NAFO

North-West Atlantic Fisheries Organisation

NAFO Organizacija za ribarstvo na sjeverozapadnom Atlantiku

NAFTA North American Free Trade Agreement

NAFTA Sjevernoamerički sporazum o slobodnoj trgovini

NATO North Atlantic Treaty Organisation NATO Organizacija Sjevernoatlantskog pakta

NCI New Community Instrument NIZ Novi instrument Zajednice

NEA Nuclear Energy Agency (OECD) NEA Agencija za nuklearnu energiju (OECD)

NEAFC North-East Atlantic Fisheries Commission

NEAFC Komisija za ribarstvo na sjeveroistočnom Atlantiku

NGO non-governmental organisation NVO nevladina organizacija

Nimexe

nomenclature of goods for the external trade statistics of the Community and statistics of trade between Member States

Nimexe nomenklatura roba za spoljnotrgovinsku statistiku Zajednice i trgovinsku statistiku država članica

NTB non-tariff barrier NTB necarinska barijera

O

OAPEC Organisation of Arab Petroleum Exporting Countries

OAPEC Organizacija arapskih zemalja izvoznica nafte

OAS Organisation of American States OAD Organizacija američkih država

OAU Organisation of African Unity OAJ Organizacija africkog jedinstva

OCAS Organisation of Central American States

OCAD Organizacija centralnoameričkih država

OCTs overseas countries and territories PZT prekomorske zemlje i teritorije

OECD Organisation for Economic Cooperation and Development

OECD Organizacija za ekonomsku saradnju i razvoj

OJ

Official Journal of the European Union (before 1 February 2003: Official Journal of the European Communities)

Sl. list Službeni list Evropske unije (prije 1. februara 2003. godine: Službeni list evropskih zajednica)

191

OLAF European Anti-fraud Office OLAF Evropska kancelarija za borbu protiv prevara

ONP open network provision OOM obezbjeđivanje otvorene mreže

OPEC Organisation of Petroleum Exporting Countries

OPEK Organizacija zemalja izvoznica nafte

OSCE Organisation for Security and Cooperation in Europe

OEBS Organizacija za evropsku bezbjednost i saradnju

OTIF Intergovernmental Organisation for International Carriage by Rail

OTIF Međuvladina organizacija za međunarodni željeznički prevoz

P

Phare programme of Community aid to central and east European countries

PHARE Program pomoći Zajednice za države centralne i istočne Evrope

PfP Partnership for Peace PM Partnerstvo za mir

PSC Political and Security Committee PBO Političko-bezbjednosni odbor

Q QMV qualified majority voting GKV glasanje kvalifikovanom većinom

QR quantitative restriction KO kvantitativno ograničenje

R Raphael

Community action programme in the field of cultural heritage

Raphael akcioni program Zajednice u oblasti kulturne baštine

R & D research and development IR istraživanje i razvoj

REGEN Community initiative on energy networks

REGEN Inicijativa Zajednice za energetske mreže

S SAA

Stabilisation and Association Agreement

SSP Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju

SAARC South Asian Association for Regional Cooperation

SAARC Južnoazijska asocijacija za regionalnu saradnju

SALT strategic arms limitation talks SALT pregovori o ograničavanju strateškog naoružanja

SCA Special Committee on Agriculture SKP Specijalni komitet za poljoprivredu

SEA Single European Act JEA Jedinstveni evropski akt

SECI Southeast European Cooperative Initiative

SECI Inicijativa za saradnju u Jugoistočnoj Evropi

SIS Schengen information system ŠIS Šengenski informacioni sistem

SLIM simpler legislation for the internal market

SLIM pojednostavljeno zakonodavstvo za unutrašnje tržište

SME small and medium-sized enterprises

MSP* mala i srednja preduzeća

SOEC/Eurostat Statistical Office of the European Communities

Eurostat Statistički zavod evropskih zajednica

SPD single programming document JPD jedinstveni programski dokument

Stabex system for the stabilisation of ACP and OCT export earnings

STABEX sistem stabilizacije prihoda od izvoza država AKP i prekomorskih zemalja i

192

teritorija

START strategic arms reduction talks START pregovori o smanjenju strateškog naoružanja

STECF Scientific, Technical and Economic Committee for Fisheries

NTEOR Naučni, tehnički i ekonomski odbor za ribarstvo

T

TACIS technical assistance to the Commonwealth of Independent States

TACIS tehnička pomoć za Zajednicu nezavisnih država

TAIEX Technical Assistance Information Exchange

TAIEX Razmjena informacija o tehničkoj pomoći

TARIC integrated tariff of the European Communities

TARIC Integrisana carinska tarifa evropskih zajednica

TBT technical barrier to trade TOT tehnička prepreka trgovini

Tempus trans-European mobility scheme for university studies

TEMPUS transevropski program za saradnju u oblasti visokog obrazovanja

TENs trans-European networks TEM transevropske mreže

TRIMs trade-related investment measures TRIMS investicione mjere vezane za trgovinu

TRIPs trade-related aspects of intellectual property rights

TRIPS trgovinski aspekti prava intelektualne svojine

U UIC International Union of Railways UIC Međunarodna željeznička unija

UN United Nations UN Ujedinjene nacije

UNCED United Nations Conference on Environment and Development

UNCED Konferencija Ujedinjenih nacija o životnoj sredini i razvoju

UNCLOS United Nations Convention on the Law of the Sea

UNCLOS Konvencija Ujedinjenih nacija o pravu mora

UNCRD United Nations Centre for Regional Development

UNCRD Centar Ujedinjenih nacija za regionalni razvoj

Unctad United Nations Conference on Trade and Development

UNCTAD Konferencija Ujedinjenih nacija o trgovini i razvoju

UNDP United Nations Development Programme

UNDP Program Ujedinjenih nacija za razvoj

UNECE United Nations Economic Commission for Europe

UNECE Ekonomska komisija Ujedinjenih nacija za Evropu

UNEP United Nations Environment Programme

UNEP Program Ujedinjenih nacija za životnu sredinu

Unesco United Nations Educational, Scientific and Cultural Organisation

UNESCO Organizacija Ujedinjenih nacija za prosvjetu, nauku i kulturu

UNFCCC United Nations Framework Convention on Climate Change

UNFCCC Okvirna konvencija Ujedinjenih nacija o promjeni klime

UNHCR Office of the United Nations High Commissioner for Refugees

UNHCR Visoki komesarijat Ujedinjenih nacija za izbjeglice

UNICE Union of Industrial and Employers' Confederations of Europe

UNICE Unija saveza evropskih industrijalaca i poslodavaca

Unicef United Nations Children’s Fund UNICEF Fond Ujedinjenih nacija za djecu

Unido United Nations Industrial Development Organization

UNIDO Organizacija Ujedinjenih nacija za industrijski razvoj

193

UPU Universal Postal Union UPU Svjetski poštanski savez

UR Uruguay Round UR Urugvajska runda

V VAT value added tax PDV porez na dodatu vrijednost

W WEU Western European Union ZEU Zapadnoevropska unija

WHO World Health Organisation SZO Svjetska zdravstvena organizacija

WIPO World Intellectual Property Organisation

SOIS Svjetska organizacija za intelektualnu svojinu

WMO World Meteorological Organisation SMO Svjetska meteorološka organizacija

WTO World Trade Organisation STO Svjetska trgovinska organizacija

WTO World Tourism Organisation Svjetska turistička organizacija

WWF Worldwide Fund for Nature (formerly World Wildlife Fund)

WWF Svjetski fond za zaštitu prirode (ranije Svjetski fond za zaštitu divljine)

priručnik za prevođenje pravnih i drugih akata u … · lica, uglavnom nijesu i pravnici,...

Documents