Milica Bjelid Marko Barovid

Priručnik za spremanje drugog

kolokvijuma iz radiologije

Ovaj priručnik napisan je uz pomod audio snimaka vježbi prof. dr Zorice Miloševid. Svi snimci

prikazani u priručniku su iz kolekcije prof. dr Zorice Miloševid i korišdeni su uz njenu dozvolu.

Trudili smo se da opišemo snimke onako kako ih je ona nama opisivala. Za eventualne greške

zaslužni smo nas dvoje, i unaprijed se izvinjavamo.

Priručnik je napisan da bi bio besplatan i dostupan svima kojima je potreban, tako da vas

molimo da ne uzimate ljudima pare za nešto što nije vaše.

1. Traumatska fraktura tibije

Naziv: Rendgengrafija potkolenice sa oba susedna zgloba, profilni snimak

Opis: Vide još uvek neosifikovane zone rasta prema proksimalnoj i distalnoj epifizi, što ukazuje na

dečiji uzrast. Patološka promena se vidi na tibiji u vidu frakture, sa svim znacima frakture: koso

postavljena svetlina frakturne pukotine na distalnoj tredini dijafize, angulirana ivica na mestu prekida

kontinuiteta kosti (frakturni stepenik) i minimalna dislokacija fragmenata po širini. U celini, struktura

svih prikazanih kostiju je normalna što govori protiv patološke frakture.

Dijagnoza: Traumatska fraktura tibije (Fractura tibiae partis distalis)

2. Traumatska fraktura leve potkolenice

Naziv snimka: Ciljani snimak levog skočnog zgloba sa distalnim delom potkolenice

Opis: Patološka promena je lokalizovana na maleolusu tibije kao i na prelazu dijafize prema metafizi

fibule gde se vide frakturne pukotine odnosno prekid kontinuiteta kosti od ivice do ivice u vidu

svetlina. U predelu maleolusa svetlina je horizontalno postavljena, a u predelu fibule svetlina je koso

postavljena. Na fibuli se vidi i frakturni stepenik kao i minimalna dislokacija fragmenata po širini.

Struktura kosti je očuvana što govori u prilog traumatske, a ne patološke frakture.

Dijagnoza: Fraktura leve potkolenice (Fractura cruris et regionis talocruralis lat. sin.)

3. Fraktura levog humerusa

Naziv: Rendgengrafija leve nadlaktice sa ramenom

Opis: U predelu prelaza metafize prema dijafizi vidi se potpuni prekid kontinuiteta kosti sa

dislokacijom fragmenata pri čemu se vidi da su oni dislocirani i po širini i po dužini sa kontrakcijom

fragmenata. Okolina i struktura kosti je neizmenjena, a vidi se još uvek transprarentna epifizna

hrskavica rasta što ukazuje da je reč o dečijem uzrastu.

Dijagnoza: Fraktura levog humerusa (Fractura humeri extremitatis partis proximalis lat. sin.)

4. Fraktura L2

Naziv: Rendgengrafija torakolumbalnog dela kičmenog stuba iz dva pravca

Opis: Vidi se na nivou drugog lumbalnog pršlljena izmenjen oblik pršljenskog tela utoliko što je

anteriorno visina pršljenskog tela snižena dok je posteriorno očuvana. Senka pršljenskog tela je

intenzivnija što bi govorilo u prilog pseudohipertrofiji kostiju (utiskivanje frakturnih fragmenata

pršljenskog tela jednog u drugi). Susedni interverebralni diskovi su normalni, a ostali pršljenovi su

očuvane strukture i oblika.

Dijagnoza: Fraktura pršljenskog tela drugog lumbalnog pršljena (Fractura vertebrae lumbalis secundi)

5. Osteom levog frontalnog sinusa

Naziv: Rendgengrafija kranijuma u postero-anteriornom položaju.

Opis: U predelu facijalnog masiva vidi se nekoliko senki inteziteta metala koji predstavljaju artefakt.

Patološka promena se nalazi u levom frontalnom sinusu gde se u svetlini vazduha normalno

prisutnog u sinusu vidi kružna senka inteziteta kosti ivično intenzivnija centralno slabijeg intenziteta

što govori o tome da na površini ima kortikalis, a centralno verovatno spongiozu. Ova promena kao

na peteljci stoji na krovu frontalnog sinusa bez ikakvih promena u strukturi kostiju svoda lobanje kao i

bez periostne reakcije što ukazuje, uz pravilan oblik i oštru konturu, da je reč o benignom tumoru, a

tipična lokalizacija i predilekcija prema frontalnom sinusu da je reč o osteomu.

Dijagnoza: Osteom levog frontalnog sinusa (Osteoma sinus frontalis lat. sin.)

6. Osteohondrom femura

Naziv: Ciljani rendgenski snimak leve natkolenice sa delimično prikazanim zglobom kuka

Opis: Patološka promena se nalazi na distalnoj metafizi femura gde se vidi pečurkasta formacija koja

ima bazu, a baza se nastavlja od metafize same kosti. Baza sadrži iste strukture kao i metafiza, ima

široku trakastu senku kompakte i centralno spongiozu. Distalni deo promene vidi se kao ovalna

senka, heterogena, intenzivnija centralno gde ima izgled gužvice vune. Nalaz u celini je

patognomoničan za osteohondrom. (lokalizacija, izgled kao pečurka, baza ista kao metafiza,

centralno intenzivnije senke, struktura koja pripada matičnoj kosti)

Dijagnoza: Osteohondrom (Osteochondroma)

7. Kavernozni hemangiom L2

Naziv: Rendgengrafija torakolumbalnog prelaza, profilni snimak

Opis: Patološka promena se vidi na telu L2. Oblik pršljenskog tela normalan je i isti kao susedna

pršljenska tela. Struktura pršljenskog tela je izmenjena po tipu hipertrofične atrofije jer se vide

naizmenične vertikalne svetline koje pripadaju atrofiji i trakaste intenzivinije senke koje pripadaju

hipertrofiji spongioznih gredica. Nalaz je po tipu palisada i patognomoničan je za kavernozni

hemangiom pršljenskog tela. Susedni intervertebralni diskusi su normalne širine bez patoloških

promena dok su ostala pršljenska tela očuvanog oblika i morfologije.

Dijagnoza: Kavernozni hemangiom pršljenskog tela L2 (Hemangioma cavernosus corporis vertebrae

lumbalis secundi)

8. Osteoklastom karlične kosti

Naziv: Rendgenski snimak karlice sa oba kokso-femoralna zgloba

Opis: Patološka promena se nalazi na krilu leve ilijačne kosti koje je izmenjene strukture. Umesto

očekivane trabekularne strukture spongioze vide se brojna ovalna i poligonalna rasvetljenja različite

veličine koja su međusobno u kontaktu zaravnjenim potpunim i nepotpunim koštanim gredicama.

Strukturno izmenjena zona zahvata celo krilo ilijačne kosti, ali ne remeti sakroilijačni zglob i ne daje

periostnu reakciju što govori u prilog benignog tumora kosti. Prema okolnoj kosti promena je

relativno oštro ograničena ali nema sklerotičnu ivicu koja bi ukazivala na koštanu kapsulu. Nalaz je

patognomoničan, sa slikom izmenjene strukture kao mehurovi od sapunice, za osteoklastom

(lokalizacija je atipična jer je češdi na epifizi duge cevaste kosti pa je mogude da ima semi maligni

karakter).

Dijagnoza: Osteoklastom karlične kosti (Osteoclastoma ossis coxae)

9. Multipli mijelom

Naziv: Ciljani rendgenski snimak leve natkolenice sa delimično prikazanim koksofemoralnim zglobom

Opis: Na proksimalnom okrajku femura i gornjoj polovini dijafize vide se brojna istovetna po

morfologiji rasvetljenja. Ova rasvetljenja su pravilnog oblika i idelano kružna, oštro ocrtana, ali bez

sklerotične ivice koja bi ukazivala na koštanu kapsulu.Veda rasvetljenja sa unutrašnje strane vrše

osteolizu kompakte što ukazuje na maligne osobine ovih patoloških promena.

Dijagnoza: Multipli mijelom (Myeloma multiplex)

Diferencijalna dijagnoza: Atipično radiološko ispoljavanje metastaza u kostima

10. Patološka fraktura femura

Naziv: Profilna rendgengrafija natkolenice sa zglobom kolena

Opis: Vidi se prekid kontinuiteta dijafize femura od ivice do ivice sa izraženim frakturnim stepenikom,

i anteriorno i posteriorno, sa dislokacijom fragmenata po širini i umereno pod uglom, što sve ukazuje

na tipične znake frakture. Okolna kost je u celini izmenjena u vidu brojnih mrljastih nepravilnih

neoštro ograničenih rasvetljenja, a na distalnom frakturnom fragmentu vidi se da je senka kompakte

izrazito stanjena. Nalaz odgovara patološkoj frakturi femura na terenu izraženih atrofičnih fokalnih

promena.

Dijagnoza: Patološka fraktura femura (Fractura femoris pathologica)

11. Osteolitične metastaze u kostima

Naziv: Rendgengrafija kranijuma, PA snimak

Opis: Senke intenziteta metala pripadaju artefaktima (stomatološko protetskom materijalu).

Patološke promene se vide u projekciji frontoparijetalno desno na kranijumu. Na kostima svoda

lobanje u frontoparijetalnoj projekciji, put desno, vide se dva rasvetljenja. Oba rasvetljenja imaju

nepravilni oblik. Manje rasvetljenje ima izrazito neoštru i nareckanu konturu, dok vede rasvetljenje na

jednom svom delu ima zupčasta zasenčenja koja prominiraju prema centralnoj svetlini. Kontura je

neoštro ograničena i nema sklerotičnu ivicu. Bifokalnost, kao i tipična lokalizacija uz neoštre konture,

odsustvo sklerotičnog ruba kao i odsustvo periostne reakcije govori u prilog osteolitične metastaza u

kostima svoda lobanje.

Dijagnoza: Osteolitične metastaze u kostima svoda lobanje (Neoplasma malignum ossis cranii

secundarium)

12. Osteolitične metastaze u karlici

Naziv: Rendgengrafija karlice sa oba koksofemoralna zgloba

Opis: Patološka promena se nalazi u desnom hemipelvisu kao i na proksimalnom okrajku desnog

femura. Patološka promena je po tipu atrofije što se uočava na osnovu izmenjene morfologije

hemipelvisa gde je došlo do dislokacije i acetabuluma i femura put medijalno i proksimalno. Vidi se

protruzija acetabuluma i femura prema karlici što ukazuje na gubljenje čvrstine kosti. Razlog ovakve

promene su brojna osteolitična rasvetljenja koja su na nekim mestima i slivena u predelu

proksimalnog okrajka femura, a zahvataju ceo desni hemipelvis.

Dijagnoza: Ekstenzivne osteolitične metastaze (Neoplasma malignum ossis secundarium)

13. Osteoblastne metastaze u karlici

Naziv: Rendgenski snimak karlice sa oba koksofemoralna zgloba.

Opis: Patološka promena se nalazi u predelu levog acetabuluma kao i pubične simfize gde se vidi

intenzivna skleroza kosti sa potpunim gubljenjem strukture spongioze koja se uočava na

korespodentnim mestima desnog hemipelvisa. Komparativno, na obolelom hemipelvisu u predelu

acetabuluma i pubične simfize vidi se ekstremna skleroza gde je kost intenzivno i homogeno

zasenčena pa podseda na slonovu kost (eburnizacija), a odgovara patološkoj i nekontrolisanoj

hiperprodukciji kosti. Tipična lokalizacija kao i neoštra kontura ovih patoloških promena govori u

prilog osteoblastnih metastaza. U predelu krila ilijačne kosti levo kao, pelvisne aperture i krila ilijačne

kosti desno, vide se brojna ovalna i slivena rasvetljenja koja odgovaraju gasu u meteorističnom

kolonu.

Dijagnoza: Osteoblastne metastaze u karlici (Neoplasma malignum ossis secundarium)

14. Mešoviti osteosarkom femura

Naziv: Ciljani snimak desne natkolenice sa kolenom

Opis: Patološka promena je lokalizovana u predelu distalne metafize femura gde se vidi izmenjena

struktura. Struktura femura je izmenjena, dominantno po tipu hipertrofije, ali se vide i rasvetljenja

koja bi odgovarala osteolizi. Lateralno lokalizovano rasvetljenje na metafizi dovodi i do prekida

kontinuiteta senke kompakte što ukazuje na malignu infiltrativnu prirodu patološke promene. U

projekciji mekih tkiva uz obolelu kost vide se nehomogene senke intenziteta kalcijuma koje su bolje

ispoljene duž lateralne konture metafize i ređaju se u odnosu na povšinu femura pod pravim uglom

kao naizmenične diskontinuirane trakaste senke i trakaste svetline zrakastog rasporeda. Ovaj nalaz u

projekciji mekih tkiva pripada periostnoj reakciji, a tipična orjentacija gotovo pod pravim uglom je

karakteristična za osteosarkom. Izmena strukture kosti po tipu hipertrofije, ali i osteolize pokazuje da

je u pitanju mešoviti osteolitično osteoblastni osteosarkom. Zglobna pukotina kolena je intaktna.

Zapaža se i otok mekih tkiva.

Dijagnoza: Mešoviti osteosarkom desnog femura (Neoplasma malignum ossis extremitatum lat. dex.)

15. Osteosarkom femura

Naziv: Rendengrafija desne natkolenice sa zglobom kolena

Opis: Reč je o kosti u razvoju jer se vide pukotine enhondralne osifikacije. Izmenjena je struktura

distalne metafize femura po tipu eburnizacije (ekstremne skleroze). Kontura strukturno izmenjene

kosti prema dijafizi je neoštra i izvijugana. U projekciji mekih tkiva postoji periostna reakcija koja je

heterogenog izgleda, duž lateralne konture je zupčasto pravilna (zraci). Put medijalno periostna

reakcija je gruba i amorfna uz na nekim mestima još uvek prisutne trakaste senke pod pravim uglom

na kost. (Amorfna, nepravilna, bizarna, gruba periostna reakcija obično se viđa kao terapijski efekat

na hemioterapiju.) Na medijalnoj konturi femura na prelazu obolele metafize prema dijafizi vidi se

senka kalcijumske gustine trouglastog oblika koja odgovara Kodmanovom trougao. Uočava se i

intenzivan otok mekih tkiva. Zglobna pukotina je intaktna.

Dijagnoza: Osteosarkom (Neoplasma malignum ossis extremitatum lat. dex.)

16. Ewing sarkom

Naziv: Rendgengrafija lijeve potkoljenice sa koljenom

Opis: Patološka promjena se vidi na dijafizi fibule u vidu potpunog gubitka sijene kosti centralno sa

centralnom patološkom frakturom. Proksimalno i distalno na dijafizi fibule vide se mala, nepravilna

rasvjetljenja dimenzija nekoliko milimetara. Interosalno medijalno i djelimično lateralno vidi se u

projekciji mekih tkiva periostna reakcija koja ima nehomogenu, trakastu, diskontinuiranu sijenku koja

ima izgled lukovice. Lokalizacija lezije, njen osteolitičan karakter i izgled lukovice u periostnoj reakciji

ukazuju na Ewing-ov sarkom.

Dijagnoza: Ewing-ov sarkom lijeve fibule (Neoplasma malignum ossis extremitatum lat. sin.)

17. Gonartroza

Naziv: Rendgenski snimak lijevog koljena

Opis: Svjetlina zglobne pukotine neravnomjerno je sužena put medijalno. Vide se ivični osteofiti duž

zglobne površine na femuru i tibiji. Lateralno, vidi se vede rasvjetljenje sa sklerotičnom ivicom koje

odgovara cisti. Manje ciste se vide i u interkondilarnoj kvržici tibije koja je u cjelini zašiljenog oblika.

Dijagnoza: Gonarthroza lijevog koljena (Gonarthrosis lat. sin.)

18. Gonartroza

Naziv: Rendgenski snimak lijevog koljena

Opis: Zglobna pukotina je neravnomjerno sužena put medijalno. Lateralno se vide ivični osteofiti i

cistična rasvjetljenja. Nalaz je karakterističan za artrozu.

Dijagnoza: Gonartroza lijevog koljena (Gonarthrosis lat. sin.)

19. Ehinokokna cista u jetri (UZ)

Naziv: Ultrazvučni presjek kroz jetru

Opis: Vidi se cistična multilokularna, septirana formacija. Mjestimično se vide unutrašnji odjeci koji

ukazuju na gušdi sadržaj. Iza ciste vidi se posteriorno pojačanje ultrazvučnog signala. Nalaz ukazuje na

ehinokoknu cistu koja sadrži i derke ciste.

Dijagnoza: Ehinokokna cista u jetri (Echinococcosis hepatis)

20. Metastaze u jetri (UZ)

Naziv: Ultrazvučni presjek kroz jetru

Opis: Jetra u cjelini izmijenjena, sa brojnim kružnim i ovalnim, fokalnim formacijama koje su

izoehogene, a imaju hipoehogeni rub. Uz jetru primjeduje se anehogena slobodna tečnost koja

odgovara ascitesu.

Dijagnoza: Metastaze u jetri (Neoplasma malignum secundarium hepatis et ductuum hepaticorum)

21. Kamenac u žučnoj kesi (UZ)

Naziv: Longitudinalni presjek kroz žučnu kesu

Opis: Unutar anehogenog sadržaja žučne kese vidi se hiperehogena formacija ovalnog oblika koja ima

akustičnu sijenku i odgovara kalkulusu u žučnoj kesi koji je lociran prema vratu žučne kese u ležedem

položaju pacijenta. Zid žučne kese ima normalnu, homogenu strukturu što govori protiv holecistitisa.

Dijagnoza: Kamenac u žučnoj kesi (Calculus vesicae felleae sine cholecystitide)

22. Kalkuloza lijevog bubrega (UZ)

Naziv: Dva longitudinalna presjeka kroz lijevi bubreg

Opis: Vidi se niz lučnih, hiperehogenih odjeka, koji su locirani u projekciji pijelona. Iza odjeka, vidi se

akustična sijenka. Elementi hidronefroze se ne vide. Oblik bubrega je normalan, a kapsula očuvana.

Nalaz odgovara multiplim kalkulusima u pijelokaliksnom sistemu lijevog bubrega ili koraliformnom

kalkulusu.

Dijagnoza: Kalkuloza lijevog bubrega (Calculosis renis lat. sinistri)

23. Cista bubrega (UZ)

Naziv: Power Doppler prikaz desnog bubrega

Opis: Prema donjem polu bubrega vidi se anehogena, kružna promjena koja nema vaskularizaciju.

Promjena potiskuje okolne krvne sudove. Oblik bubrega je očuvan, vidi se korteks i u odnosu na njega

hiperehogena medula. Nalaz odgovara kortikalnoj cisti bubrega.

Dijagnoza: Cista bubrega (Cysta renis acquisita)

24. Karcinom bronha (CT)

Naziv: Kompjuterizovana tomografija grudnog koša u prozoru za pluda

Opis: Aksijalni presjek kroz grudni koš na nivou carinae tracheae. U desnom pludnom krilu vidi se

subpleuralno lokalizovana nepravilna tumorska lezija postkontrastno heterogenog denziteta. Lezija

ima zupčaste izdanke prema periferiji u vidu coronae radiatae. Lezija odgovara primarnom malignom

tumoru pluda.

Dijagnoza: Karcinom bronha perifernog tipa (Neoplasma malignum bronchi)

25. Karcinom bronha (CT)

Naziv: Kompjuterizovana tomografija grudnog koša u prozoru za pluda

Opis: Aksijalni presjek kroz grudni koš na nivou traheje. U lijevom pludnom krilu posteriorno, uz zid

grudnog koša, vidi se nepravilna formacija po tipu kavuma. Debljina zida kavuma je nejednaka, sa

atenuacijom mekih tkiva, nepravilnom spoljašnjom konturom koja ima i coronu radiatu. Centralno se

vidi vazduh, a prema vazduhu prominiraju zupčasta ispupčenja prstenaste formacije. Vidi se

minimalna afekcija pleure. Nalaz odgovara ekskaviranom karcinomu bronha.

Dijagnoza: Karcinom bronha perifernog tipa (Neoplasma malignum bronchi)

Diferencijalna dijagnoza: Tuberkulozna kaverna, apsces

26. Metastaze u pludima (CT)

Naziv: Kompjuterizovana tomografija grudnog koša u prozoru za pluda

Opis: Aksijalni presjek kroz bazalni dio pluda. Prikazuju se brojne mikro- i makronodusne promjene sa

atenuacijom mekih tkiva. Promjene su distribuirane pretežno periferno i odgovaraju obostranim

metastazama u pludima, po tipu pečatastih metastaza. S obzirom na proširenost i veličinu

primjedenih promjena može se pretpostaviti da se radi o hroničnom procesu maligne embolizacije

pluda.

Dijagnoza: Metastaze u pludima (Neoplasma malignum pulmonis secundarium)

Diferencijalna dijagnoza: Milijarna tuberkuloza

27. Pleuralni izliv (CT)

Naziv: Kompjuterizovana tomografija grudnog koša u prozoru za pleuru

Opis: Aksijalni presjek grudnog koša u nivou velikih krvnih sudova baze srca. U lijevom hemitoraksu, u

gravitaciono zavisnim djelovima, vidi se formacija koja ima atenuaciju tečnosti. Kontura formacije

okrenuta put anteriorno je oštra, lučna, viša uz lateralni zid, a prema medijastinumu niža. Opisana

kontura odgovara Ellis-Damoiseau liniji. Nalaz je karakterističan za slobodni pleuralni izliv.

Dijagnoza: Pleuralni izliv (Effusio pleuralis)

28. Hepatocelularni karcinom (CT)

Naziv: Kompjuterizovana tomografija gornjeg abdomena

Opis: Aksijalni presjek kroz jetru, postkontrastno, u arterijskoj fazi, prikazuje nepravilnu tumorsku

promjenu lokalizovanu u desnom režnju jetre. Promjena ima nepravilne, vaskularizovane pregrade i

ivičnu vaskularizaciju. Centralno, vide se zone nižeg denziteta koje odgovaraju nekrozi. Nalaz

odgovara malignoj neoplazmi jetre.

Dijagnoza: Hepatocelularni karcinom (Carcinoma hepatocellulare)

29. Metastaze u jetri (CT)

Naziv: Kompjuterizovana tomografija gornjeg abdomena

Opis: Aksijalni presjek kroz jetru, postkontrastno, u arterijskoj fazi, prikazuje brojne fokalne kružne i

ovalne promjene koje imaju niži postkontrastni denzitet od tkiva jetre. Na rubovima ovih promjena

vidi se povedanje atenuacije. Nalaz odgovara metastatskoj bolesti jetre.

Dijagnoza: Metastaze u jetri (Neoplasma malignum secundarium hepatis et ductuum hepaticorum)