primaedizione - morgongiori contu...primaedizione...
TRANSCRIPT
Concorsoatema′’ConoSCenZadeiproprioterritorioeraccontidivita〝
PrimaEdizione
MemorialinricordodeIloscolaroGarauEmanuele.chepurneIlasuabrevevita,ha
lasciatoinnoiMorgongl0reSi,unricordoindelebile・
〟Lastoriadelmiopaese,isuoiusiecostumi′raCCOntidivita〃
珊siangeloContu
’’§utrigudeSaterI.aaSamOba”
SU TRIGUDESATERRAASAMOBA
AIca雌0,くわve噸効OnelJ的場
qu脇epO型伽0高枕,e‘わ伽旬IeSe肋bmlam掘0m慣筋ml高畑晒.
amo÷al納棺g771ね,馳競OIelerlle
VacChe餌I曙:aれ猫柳競Im:m富めa確
hpor訪e00乃鋤amp庭賂〝碕
C振ilpa的柳のS呼l佃肋C(lrg細線7み
。l在り〟0箪Iaf窃窃 miimくねlm0月):
eiIp(加悦砂紙0:ne枕d申isbゐ
II鋤OSO的l加納noC0肋edbnD.
G10同朋Ihcoh
NotizietrattedaldizionarioAngius“CasalissulI’agI’icoIturaaMorgongioI・mel
See010XlX
lldizionariostoricosardoAngitlS-Casalis,1afonteinassolutopit-attendibilecheriguardaii1800in
Sardegna,affermacheragri00IturaeraaMorBOngioril’attiv船produttivaprincipaie.infatti,eCondodati
Chesiriterisconoa118395uunapopelaziorledi811abitanteon265maschiconetaSuperioreai20anni,
200uominivivevarIodiagrico同ra,301060erarI°deditiaIIapastoriZiamentregIiabrimestierierano
assoiutamenteminorilah.Solitamentesicoitvavano600stare踊digrano(IostareiIocorrispondea50iitri
Oppure40are:〝unmOrJ,00diorzo.50d刷れ0,80d白faveelDdialtrilegumi,Siaffermacheiterrerlidi
MorgongiorieranomenofertilidiquellideIlavalleuselleseecheiracco陥eranospessominacciatidaIle
piogge,dalianebbia.dallefrequentigrandinateeda”egeIate.perquarldoriguardaie∞伽rearboreegli
amoridellanostrafontenonSispieganopercheiMo喝ongioresi∞ltil伺SSel’olaviteinluogllipocoidoneia
taIecoItura:aliependicidelmonteenoninterreniconSorlichepureeranoadisposizioneneりavastaarea
SottoStanteJ’abitato.TaledatoeattendibilisSirnoequestaconsqetudineSieprOtrattaneltempotantoche
GnOapoChidecennifaabbondavanoivignetineIlezonediTe舶S,pramaCquaSetC..,perquantoConCernela
CoItivazionedelltIliyoparechegliabitarItideIpaesefosserodisinteressatiacib.Nonostantenelia
CampagnaVivossegramdeabbondanzadioiiⅧStriebaStaSSeproCedereainnestarliperpoterbeneficiare
deiieoIiveesopra慣置ttodeiI’olio.taieptaticarIoneraConSuetaeSiricorrevaspessoall’olioestrattodaiIe
bacchedelIentisco.
HItem如Oemb的mentmhgno,dten珊asotIpfXIStaV州ellSeIlc9e,PCrnqualmmraldi触fo,elai邸10mlRa,di〃6,denep〃incbdi
mssimagmnc,aWime血eabbi紬oP。Co飢moetemiBSimolucmC°Amgdoristmzioneeditigenzas録地心cbmallridmSi
額鑓重lha働也聯h劃血倒同軸直拙d邸mo000,廿の敬)00,出血ve80,価18g田山10,dJho50.1両0出gmOa17畔l純血qd10pォ
lTrattodalDizionartoStori∞SardoAngiusIcasalis鱒33-調56.
人
l’orzo,dl’8perlcぬve,a12pt訂llegum‖DilnOSeneracCognecuca mLamanipollNegJ10rtlSico樋Ⅴ紬OclPOne,c京VOlLpOmi
dom,郷関鴫qu粗めp鍬bb羽中咋叩臓址虚血ighe.HSuOlo朗喋加わ0償lmOa’血血統,idmneo血cas唯心a’noc諦’mclLead粗直e
呼∞吟調n肝心anmSih弛めine的al的WOea00瞭imnlph胸囲out的cap囲S時機Ononum餌場700面iv血i調mm涌c丘
Gl通C,Susini,lBSChi,nOCiMcmreabl集mdimOgiiolivagdinessunoa肱BeajmestarIr,Cchinonpub00mlPJarOlled’0Vodcve
sc種VlrSldiquellodtetm徳1品ne∞CCOleddl餌tiSCO.SeqtJalmtJOmodlgemmmummSSeeqtJtl畷iequeicolml筒屯eDOn
Sa購bb劇0hdociiin働くmd00Oimo堰00匂or料,Chellc克manonsiaぬvoかcVOle劇cv垂cQK追eV鑓aImemIc鎖か1億cmclluogo,dovc
hmvollltO∞ldvanc・Sc触ieJrOS膜IiIl孤Omagg10IipiをaccoltIeaVeSSCrDcerCaめsidぬvorevoltliaⅥebbeobDVatiNoIlgQquando
Smehesi匹!乱闘心mochcles岬leVo虫的noeSSer00臨ateh叩el蘭md鳩03mn血no州cpam∞lah皿mre的ndovepajalom.
II1900eilgrano
Ilparagrafoprecedentehavolutoo珊renotiziegeneralisull’agricolturaaMorBOngiorineは800.Sipub
affermarecheinlineadimassimalasituazionenon cambiataconsiderevoImenteneIlaprimametadel
SeColoXX,SoprattLJttopericaratterigeneraIi.1mquestoscr舶operesivuoIecorISiderareligranoirltu簡i
Suoiaspetti.〟Desaterraasusobariuedesusobariuasamoba〝:lacoltivazione,lacomieh鰭~ioneeIa
macinaturadiuntempo.
Siesceltopr°prioilgranoperi冊rgousochesifaeches自由cevadeisuoidervati(!enoteLorighiuas,is
Cruguxionis,SaFregpa,isMaIloreddus,SuCivraxiu,SaLada,SLICoccoi...)eperchelacoltvaziorIeodierrIa
quasiinte胴mentemeCCanizzatahaportatoall’obliodelieantichetecrIiche,degliarcaicistJ.umerlti,dei
sacr縞cioede冊mmaneねtica.oggiinpartealieviatadallavorodeliemacchine.
L,obliohainvestitoanchelefigurechegravitavanointorn°aIlacoltivaziohedeIgrano:ismessadoris,SaS
Spigadrixis.sucastiadoris‘earxiobas,Sumaistu′ecarruchesioccupavadeiiacostruzionedelcarrq,del
giogoedeIraratro,eiIuoghicaratteristicicomeadesempioisarxiobasoggiscomparse的nl’awentodelia
mietituraedellatrebbiaturameccaniche.
Siparlera,inoltre,deldrammaticoperiododellasecondaguerramondiaieincuipartedeiraccortiveniva
∞ntiscatoperilsostentamentodeglieserciti,aggraVandointalmodolasituazionedipovertadelle
popoIazione.
lnognicasononbisogrIapenSareadunacomunitabenestanteincuitu競elefamigliepossedevanograndi
campiconricchi ccoIti.Nontuttipossedevanoterrenidacoltivareemoltivivevanoinsituazionedi
poYerta・Color。Chenor,pOSSedevanoterrecoltitrabilico胎vavar,0当smraxitteddus′′:appeZZamentiincorti
strappatiainfestantierovi,oppureofmvano掴orosewizioaiproprietariterrieriiqualipagavanoconuna
partedelraccolt°.Sihamocostfiguretipichecome当scastiadoris〝,e〝SaSSpigatrixis〝dicLlisiparierをpiu
avanti.
Asemiai:lasemina
LaseminadelgranovenivaefFe請uatadopoSantaSuia,VaIeadireneilasecondametade-mesedio競obre,
dopocheIeprimepiQggeaVeVanogiaammorbiditoilterreno・Lepio重婚einfattiarrivavanoquasisempre
versometさsettembre,′aora′eSantaRuxin.iterreniada舶allaseminadelgranoeranoque航tenutia
maggesel′anhopreCedente(terrasapausu)Oppureque冊incuieranostatecoItivateIeIeBuminose・
Queste,infatti,pneSentanounaSimbiosicondeimicrorBarIism崎hizobiumLeguminosarlum)ingradodi
fissarei,azoto.QuestoparticolareprocessocheavvieneinnodLJricarattt南sticipresentinelleradicidelle
piante,portaaiIariduzionedaIl’azotoinertedeII’atmosferaadazotoammirIico.importanteperIa
fbrrrlaZionedegIiamminoacidiedialtresostanZeaZotateChefertilizzanoiIterreho・
圏
TaIerotazionetriennaledellecolturesipraticadatantotempoedeunasoiuzioneado競ataempincamente
dainostriaviperlaprevenzionedeidepauperamentodeiterreni・
Laseminaeraeffettuatasec°ndolatecnica〝aspaglio〝Suterrenononlavoratooppurecheavevasubito
unaieggeraaratura(Sumanixiu)川giomodecisoperlaseminavenivatracciatasuIcamposatuache
∞nSistevanell,areacheSiintendevaseminareinqueldeterminatogiorno-L!ampiezzadesatuaera
determinatainbaseaItempoadispozioneeaIlec°ndizionimeteoroIogichedellagiornata・lrIfatesubito
dopolospargimemodellesementioc∽rreVarOoprirle∞1.I′aratu陶a締nchさ tJc∝e購nonsimangiassero
lestesse.
raraturaerae僧e憤りataconranticoaratrodilegnoe,Sebbenesiacornparsosuccessvamerlteunaramdi
ferro,queSrurtimononhamai∞mpletame”teSoStituitf白IsuopredeeesaDreeonSideratopidvantagBioso
neinostriterreniscoscesi,
E′opporturl°fareunadescrizionedelr,anticoaratrodilegnotrainatodaibuoi・0ggiassol舶menteindisuso
c国師○ぬa随nuovegenerazioni・
Essoeracosti調itodaunapartedetta〝antabiuconunaporzioneimpariemedianaedueaietteposteriori:
当sorigas〃・inposizioneanteriore′invece′erapoStOunVomerediferrochiamato〟orbada〃・Caudalmentea
〝S′antabi〃prendeatta∝ouSuPei〃;queSt,u畑modescrivepoiunacurvaapertaanteriormente∞Si
i′eStremitachesivieneatrovareinposizionedorsaieeanteriorerispe憤oa〝S’antabi〟とcongiuntacon
〟S′acciunta〃,unlungopezzodilegnochevierIeunitomediarItel’estrem船Iiberaaigiogodeibuoi・A“su
peinerainse咄〟sasteva〝,unaSo鴫dimanubho・Inoltretral′supei〝e〝S′antabinerapostosu〝rlerbiuhche
servivaavariareI,inclinazionedelvomere.
perl′araturasiutiIizzavaungiogoleggero,ChepermorfotogiapocodifferivadaIgiogop…perlanteuSato
pertrainareilcarro・l一giogovenivasistematosuIverticedellatestadeibuoieassicuratoaJiecomadegli
animalipermezzodeilorus〟‥deiIe∞rreggedipelIenelnumerodiunaperognibue・〝Jslorus〃eran。
fissatialgiogomediante当SOSSieddus〃‥duepezzidiferroinfissiaigiogostesso・
Gi喝o睦mad雄牒odl’a館山棚
∴∴‾ 二㌔ノ年子等言草___記し___ ��芸畿霊1.
暮噌/ 主. .i__ノ■Te � �
・録
‘●∴子:
∴ � + ∴∴∵ \∴ � �きく み‘高
1 、/-、←- �′ ′ �ilS費「、
預言∴‾‥、-‾)、、鍔㍗/“‾’‘ 書出国選瞳で言∴\
嵐湾○呼sanb確ぬめぬめal血odclcamo
Dopoaverassicu闘t0..5′acciunta′′dell′aratroaIgiogosipotevaprocedere訓,aratLm・Siedetto
precedentemer,teChel′aratrodilegnorisu鳴VaPmVantaeeiosodiqueilod日程rro・llmotivodiciestaneI
fa競OChel′aratroligneograziea′′isorigasdes′antabi rc。privaisemisiadaumparl:eSiada肝altradel
soi∞;mentrequellodiferrosolodaunaparte・Quest,uItirno′dur.que′facevasicheur.grandemu∝hi。di
te憫SidepositassedaunapartedelsoIcoeinterrenipostiinpendiocomequellideiIanosmcampagna′la
pendenZaSteSSafacevascivolareIaterraappenasmossaversolapartescoscesa“TaleihConVehientenonsi
verificavaooni′ara廿odiIegnochedistribuivamegliolatem・AncheiidisegnocheraratrotbCCiavainsa
tuaeradiffererlteaSe∞ndadeltipodelIostrumentoutilizzato.Coni’aratroligrleoSiprocedevatracciand°
SoIchiparallelidatJrlcapoa臨rtrodesatuapartendedaqnmargine;00nquellodiferro・dalmomentoche
isemisiricoprvanosolodaunaparte.siprocedevadescriver.doLlnaSpiraledaIcentroversoIaperiferiao
SeIecondizioniatmostenChecambiavanobruscamehteelapIOgglaSOrpreltdevaicontadiniprimadiaveI.
fattoI′araturaoametadellastessabisognavatomareacasaepregarechegliucce踊nonsimangiasseroi
chic的altrimendtu龍g”storzieranostativanie∝correVaripeterelasemina・
I・aVOnprimadellamietitura
llgrar,0′unaVo船gemogliato′habisognodicure′ComemOJtealtrecolture・Occorreinfattie純ttuareqna
Zappatura(marradura)・eliberare亜errenod訓eintestanti:piantespinose,altregraminaceeetc…La
Zappat”aVenivaeffettualtarIormalmentequandoIapiantaerapicc〇一a′Siapere-iminareleerbeinfestanti
SiaperrivoltareIezoile・Salimpiadura㍉nvece・Cor.Sistevanel岬一ireilcampodalleirIfestantipidgrosSe.
Tae。peraZioneera=灘eguitaamaninudeverso‖mesedimggioquando,apiantaeragiaalねe,a
di惰erenzade〝samarradura〝,eraeSeguitaanchedalledonne.
Samessa
AMorBobgiorilamietituravenivaefFem胞tar,elmesed…gIio(mes′earxiobas),quandoilgraboaSStJmeVa
primadellamietil議ra。CCOrreVapreparareglistrumentinecessar涌affi-are-a-amadel-efanciedeifa-ce鴫,
preparare〟sacedra.eincungiaimaghia〃・QuestdItimaerauhaSortadipaniereper航rasportodeicovoni
COStruitosulcarroabuoieaddossatointemamentealtesponde(iscubas).Bracostituitadabastor.ibit。.Cuti
dipioppo(lirlrIarb幽Gssiattornoalpiar,odeicarroekgatiassiemedaunafunicella(Sinz航栂ttadatralci
intrecciatidiurlaparti∞larevitesevatica.
Bisognavapoichiamare〟ismessadorisesasspigadrixis〃・iprimieran〇g-iuorrIirlichedovevanoai鴫reil
padronen的mietitura,Venivanoretribuiti∞れ〟unaquam・etRgu〃、a‘eadirecon25輔digranoe
inoitreavevanoiiv純ogratis.
‘SasSpigadixis〃eranoledonnechecoadiuvavar,ogiit,。mini・I・SSeaVeVanoSVariatic°mpm,Come
ra∝oglierelespigheprivedigambocherimanevanonelcampodopoiIpassaggiodegIiuomirIi.arldarealla
SorBentepiuvicillaperPortarel′acqua...
LamattinapretiSSal遇pe川niziodeIlarr.ieGtu的当smessadoris〝sivestivano00nindurrtentiparti∞larmerlte
resisterltiperdifendersidallearisteacumirlateetaglienti:agliavambracciportavano〟ismabixibis〝.delle
marIopolediteぬrobusta,SuIdavantiunasortadigrembiulede慣〇・・pann・・eanantiuetra‖atestaesu
ubarrettu′′indossavanour,aSortadi,′mucadori〃conilmargineirlferiore-iberoesvolazzar,teSu-co一一〇per
proteggersidalsoil∞ne・Arrivatiaicamp〇両ontadinodecidevaqualesarebbestatoilfronted‖Eaglio:〟sa
tenta〃・SiprocedevapoiconlamietituIraVeraepropria・当§meSSadoris〃abbattevano-etalcisugIistelie
racco却evano∞llunamanoilmazzodeIlespighe.ilquarltitativodispighecheriuscivaastarerleIlamar.o
eradettoumamugun;uninsiemedi〟mannugus〃costituiva‘′samaghia当一covone∴′sasspigadrixis〃erano
SolitamenteinnumeropariagIiuomirlie気avanodietro卸SteSSiaraccoglierelespighechecadevarIoal
Suoloprivedistelo・EraIorocompitoarICheqt,eliodiandareaprendereI′acquaa-lafbntep‘uVicina.
し’acquavenivatrasportataattraversosu′価scuル′LlnreCipientediterra00ttaaVentedueね∝G,Llnapiattae
unaconvessaeunmarginecircoIaresucuierapostaiab∝Cadeirecipiente,oppOrtunamentechiusadaun
tappodisughero・〝Sufrascu〝venivapoggiatoaterra,poSSibilmentedentrouncespu郎oo00munqueal
riparodairaggisolariperpreserYareilsuocontenutodalrisICaidamento・Anchei-pastodimezzogiornoera
ConSumatoirIcampagna・So請ourlapiantaombriferaederaportatodaipadroni.Solitamenteconsistevain
pane,formaggioecipolle(pani.casuecibudda).
Finitaunagiomatadimietiturai∞Vor.ivenivar.oissatiin〟saxedra′eincungiaimaghia〝eportatirIeil,aia:
‘ち’arxobap-
_与
∵∴普 く
二〇〇““●裏各駅1、, 1■幣/ i漂∴
諒館
灘 直言
亨 を
臨∴∴∴や し季÷ ∴∴ ー_1‾、
mluSl鴻Hden缶dleSetVOnO血‘喀抄出i購los虎lodeHa匹u一億-
IsArxiobas
当SarBiobas〝eranoieaieutiLiZZateperlatrebbiaturadelgranoederanospessomoItodistarItidaiterrerIo
incuierastataeffe憤uataiaraccorta.LeaieeranodiviseinbasealIezoneincuieranositeeperognlZona
Venivapagatounguardiano:〝SuCaStiadoriearxobas〝・AMorgongiorilsaSxobasneranoinnumeromoito
C°SpicuonellezoneoracompresetraleattualivieS.Lucia,S.Suia.VittorioEmanqeieelVNovembre.A肘e
erahopoSteinIocalita〝FuntahaSitZreaItreancorasiestendevarIoOltre〝suGri nn Beeciu〝inlocalita当s
Pedriaxius’’.
Nontuttiicontadiniperdavevanoiapropriaaia;ehirloni’avevachiedevaaiproprietaridigrandiaiedi
poterusufruirediquesteultime.lrlqueStoCaSoilraccolt°Vehivatrebbiatoassiemeaquellodel
pr°prietarioperpoidividereilgranotrebbiatoirIpropOrZioneairac00妃ogrezzo.
Leaieeranocostituitedaunapistapidomenoci「00larediterrabattutaperpemettereCheibuoioi
cavalIi胸erasseroiagraneIiadaJlacariossidecolloropassareripetutamentesuicovoni.
DopoogrliglomOdimietituraic°Voniraccoltive11ivanoportat‖n〟S’arxoba〝neIlaqualeeranop°StiinaLti
Curn踊detti〝bigas〝.〝SucastiadorravevailcompitodicontroliarechequaIchefurbQoqIJalcuno
intenzionatoaviverede=bvoroattruinonrubasseicovonidalraia.Sucastiadoridormivaincampagnaesi
costruivanelI’aiaunasortadirudimentalecaparlnadettaasabarracca‘esucastiadori’’
Atrebai;1atrebbiatura
peri‖avoroditrebbiaturaibuoIVenivanogiunticolgiogoleggeroevenivarlomunitidispottizzas.Queste
ultimeeranocostituiteinretemetaltcaedavevanounaformacoltCaVaChesiadattavaalmusodegii
animaJisucuiverIivain制ata.ErapoifissatamediantedueIegaccialgiocoedavevaiafunzionedievitare
Cheglianimaiisimarlgiasserolegranaglie.GlianimalivenivanofattigilareirltondorleilapistadaaIcuni
uorrIini,mentrealtriarmatidi〝trautzu〝(forconeatridente)buttavanosottolezampedeglianimaliIespighe
rlOnarl00rafrantumatechesfqggivanoaimarBinideIlapista.Affihchetu競otossebenfranturrlatoocCorreVa
poi’′furriais’aTXoba〝oweroriba愉recompietamentelapagliaeIespighe.L:operazioneditrebbiaturaera
moltoe餓CaCeSee惰ettuataneiiegiornaterrloItocaIdeesecchepoichelespigheinariditevenivarIO
frantumatemegliodagiianimali.
QtJahdotuttalapagIiaerasminuzzataeichcehiermoliberidaIIororivestimentoeda‖earisteirliziava〝sa
bentuadura”,operaZioneindispensabileaseparareiIgranodallapula.Taleoperazionevenvae飾ettuatain
〟S′arxoba〝neItardopomeriggio(amarcceddu)quandoiIventodiponentecominciavaaso稲are.EseIa
giornataseertanoneraventosabisognavaaspettarneunachetossetaielAIloraBliuominicorl〝ispabias〝
(paIediiegno)larlCiavanoinaltorinsiemedipulaechicchi.QuestiuItimiriadevanoalsuoI0.maIapagIia,
pi部eggera,Venivatrascinataviadalvento.Questaoperazioneandavaavarrti僧nchetutt0時ranoerastato
Sepa閤to.poteVaaIloraessereraccoltoinsacchieconsen個to.
S’imcungla
CoItermineNincungia〃sidesigltaVaI’operazionediconservazionedelgranoedellapaglia.Quest’ultima
VenivaraccoItad訓’aiaetrasportatamediarIte〝SaXedra‘esapallansuIcarroabuoi.〝Sacedra’esap〔湘a〟
eraunasortadienormepanierecostituitodaunastuoiaintessutadasteiidiverbasco(cadumbu)efissata
ellesporIdedelcarro.Lapagiiavenivapoiut揃zzataperfarelalettieraagIianimaliocomeaIimentopergii
SteSS時oneunalimentonutrientedaImomentocheecompostadaabbondante鯖branondigeribiie,
tu憤aviaunapagliaottimaepreferibileadunfIenoSCadente).Lapagliapitlfirleedelicatairleitreerauha
ComponenteeSSenZiaiede’′suludu〝,urIparticoiareintorIacofa龍odapaglia,eSCrementidibueeterra
bianca.
11granoinvecevenivaconservatoirICapientisacchichevenivarIopOrtatiacasaissatisulcarro.Unavo的
giurItinelI’abitazionede〝sumassaiq当SacchidigranovenivarIOConSerVat‖rl〝susobariu’’・Eraquestouna
partedelIacasadestinataallaconservazionedeiraccoitie,inunazonaseparata,Sipotevaanchedormire.Il
pavimentode〟SusobariunpotevaesseredileghO(sobariLl‘elinna)odicanna(SOba血‘ecarIrIa),lItettoera
costiltuit°daite競OSteSSodell’abitazione.A〝susobariu〝siaccedevaa龍raversounascaladilegno.
Samobidur氷hmacimaziome
Granpartedeigranoprod0億ovenivamacinat°perottenerelafarinaeiasemola,indispensabileper
produrreilpahe,Lapastaeaitriprodotti.
SaumobidurahvenivaeseguitamediarIteJatradiziorIaIemacina(SamOba)rnossad訓’aSino,Cheproprioper
questafunzionevienechiamatoneir10Stripaesi〝moberIti〝(coluichemacina)・Lamacinaecostituitadauna
sortadivascacircoIareinpietrachiara(SuIaccu′esam°ba)prowistadiurl’apemraiatemIeperfar
fuoriuscireglisiarinati.Taievascaeprovvistaintemamentedatrespuntonidipietraoppurepresentainfissi
duepalidilegnorobustisucuieranoadagiatiipezzichecostittJivanoIamacinapropriamentedetta.Questi
uItimieranoinnumerodidueederanochiamati〝C°ruSdesamoba〟-Queilopidiltternohaunaforma
coniacorIiabaSerivo鳴versoiIbassoeIasIJperficielateraIescoIpitadanumeroseprotondeincisLIre膏
costituitodapietrascuraerimanefisso.SuquestopeZZeSimodeilaperfe憤amente〝su00ru〝pidesterno
fa龍odipietramortoscuraeporosa.Quest’uItimopo鴫alrapiceLln’aperturadallaqualeentranoichicchi.
LasupemcieiatemiepresentadelleaIettetoratelateraImenteedorsalmente・AiforiIate鴫Iielegato“su
giuabi′’:ultlegnor°bustoebiforcutochevenvalegatoalrasino・AiforidorsalisiinnestaiIsupportode“su
maiou〝,unaSOrtadijmbutodigiunch白面treociatichevenivariempitodigrano・〝Sumaiou〝erasorre能oaI
Supportoinlegrlomedianteduefuniceile,
L’asinovenivagiuntoalIamacillamediante’′sugiuabi〟eurIaSeliarudimentaledilegno・L’animaleveniva
fattoruotaretutt,a競ornoallastessamacina.Sullafacciadell’animaIevenivapostounpalmomoitospesso
tessut°altelaiodetl:o〟faccibr,privodifbriimpedivachel’asinoavesseicapogiri.ilgranoaccumulatoin
〟sumai°unscerIdevafrauiscorusnederamaCinatodall“atritodeglistessi.Glisfarinatieranoraccoltiinsu
laccu′esamoba’’evenivarIOtattifuoriuscireconunapaletta(sapabiaposafarl’a)daun’appositaapertura
munitadiporticinainIegno(S’ecchixedda’esamoba).
困 � �停 �i華 「∴ ト●∴ � �予泳 �‘蚤償園容器莞
ヽ. �.、在で �∴「 言、● 揖:: �十∴\ � �
曲SEL∴ ∴ � � 広言. ‘寸書鵜鵜臆園田短- �∴流言表
組mb血poa重ねmn
困
AfaisaぬTTa。LaseparazionedeIlefarine
LaseparaZionedeglisfarinatierae惰ettuatamedianteripetitlvipassaggia的aversosgtaccifsadazzuse
cibirus2′efaisafarra)dimagliedifferenti.Lefa而nesetacciatevenivar10ra∝oiteintradizionaiirecipienti
fa舶dagiuhChiintrecciatidettipdi(巾aSs.sucuiveniⅦteSounCandidoteiodic(光oneolino.Sudiquesto
Venivamessosu〝sadazzadori〝:unSupportoinlegnosucuivenvafattoscorrereilsetaccio.
perprimacosaocoorrevasepararelacruscadaliarestanteparte.perquestosiusavaunsetaccioamaglie
meta臨hede龍o〝sadazzu‘exerripoddi’’.LesemoIeeiefarineprecipitaNanoeVenivanoraccolteinsa
poi(n)a.Lacruscarimanevanelsetaccio,VenVameSSadaparteperl’alimentazionedeivoIatilidacortile:
〟pofaisacokina′eispuddasル.
Lasecondaoperazioneconsistevanelseparare’’suscetti’’(iafarinaOO)daIIesemoleedalcruschello.mIe
operazioneerae飾ettuatamedianteripetutipasSaegiirluSuSadazzueseda’’(lecuilmgIieerano∞S龍uite
da郁diseta).〝Suscetti〝venivautiHzzatoperlaproduzionede〝salada〝ede〟sucivraxiu〃.
LaterzaoperazioneprevedevaiaseparazionedelIasemoiafine(ut櫨zataperlapreparaziorlede,′sucoccor
edeJlapasta)dalIasemolagrossaedaIcruscheiIo.PertaieoperaziorIeSiusavasudxibirufinilurISetaCCiodi
pagliaamaBliastretta)・LasemoIafina(simbua緬)cadevainsa‘‘potくれ)a”mentrequellagrossa(simbua
grussa)eilcruschello(supoddineddu直marIeVanoneIsetaccio.
Laquartaopera~ione consistevarIelseparareIasemoIagrossadalcruschelIo;erae晴ettuatacon〟suxibiu
grluSSu〝.LasemoIagroSSacheprecipitavavenivautiiizzataincucinapermoltepreparaBioni:CorneSoStituto
delIaminestra(SpeSSohelbrododimaiaieininverno),oppureboIlitae00nditaconsalsccia(perchipoteya
PermetterSeio)amodipolenta・IIcruscheliocherimaneVaVerlivarnessoinuna〝poi(n〉a〝econmovimehti
circolarideIIastessasifacevaa鮪°rareillSuperGciequellopitlgrOSSo(supoddirleddugmssu)cheveniva
raccoltoconlemalliemessodaparteperlaprepa艦腹ionede〝sucuccu’esuca(t母〝,unaSortadipane
destinatoa can=lcruscheIiofine(poddineddu血判erautilizzatoperlapreparazionede〟saladagrussa〝e
〝sucivraxiugrussun,parleintegralemoltorIutrienteedalsaporecaratteristi∞Ie離ermenteamarognolo.
201trealsxibirqs′efaisafarraesistevanoancheisxib血S′esciorronciuaic°nlerna郎e免償edistelidigiur,cointeri
cheserYivarloperlacemitadeilegumi.
alspoi(rl)asfacevanopartedeisistrexIusdefer,u(recipientievtensIIic°Stttuitidagiunch日航reccぬti),∞meanCheis
CrObiseisxibirusiSonocostituitedaunfohdomoltoampiocir∞breconalcerltmunforocopertodateladeco青ata
∞nmotivifbreaii,eunbordoaItounadeclnadicentirrIetriomatodaunnastroditessuto.
つ
Js棚田も血。Su孤独も
沸すrl軸心sm函!峨Ver50健気m)
SantuSidoru;SuSantumaSSaiu
nfestadiSant’isidoro(lSrrlaggio),Sebbenen°ntbsseiafestainassolutopidsentitadaiMolBongioresL
avevar10teVoleimportanza,SoPrattuttoperjcontadini用SantocoTltadinoinfattieraprotettoredellemessi
edeiraccoIti.
LjIfeSta∞minciavai114maggioaitramontocorIilfaIeinonoredelSanto;econtinuavaiigiornosuccessivo
CorIlaprocessione,lamessasolenneeifesteggiamerIticiv綱(ba踊egaredipoesia),llsimulacrodi5-1sidorQ,
adomat°daunmazz°dispigheancoraverdeggianti,VerlivaportatoinproceSSioneperieviedelpaesesu
uncarrotrainatodabuoi.Glianima”venivanobardaticoncoronedi‘′frorinca〝e〝car,aganZu当pervinchee
marBheriteselvatiche)attomoalle∞rrla,dueararICealI′apeedeliestessee〟isgutturadas証書ttorrloai
CoIlo.llcarroeraornatodatappetiebisacce(bettuas)abiImentetessutialtelaiodalIedomedi
Morgongiori.QuarIdolaprocessionearrivavairl〝subixianu′efunta周a〃Siloorteosostavaeilsacerdote
davalabenedizioneaicampieaiseminati.SirientravapoiinchiesaperiamessasolerIrIe.
4-sgum旧dassonodegliamp~collarltessutialtelaie.decoraticonlTlotivitladizionalide-paeseeaventlsonagIidi
diversamisIJra,CheorhaVanOiicoIiodeibuolinprocessbne.
5compresotra-eattualivieRomaeCesareBirttIsti・
iO
Lasera,invecec’eranoifesteggiamenticiviiiconbalIiirIpiazzaegaredipoesia・
Sutriguinsutempusdesaguerra
L,impattodeIIasecondaguerramondialefuenormeanchenelpaesediM°rgOrlgiori,ChefOrtunatamentee
statorisparmiatodaiterribiIibombardamenti.LasituaZionepere,SebberIertonfossedeliemigliorieIa
gue胴aVeSSeimpoveritomoItoiepe鴫ohe′nOneradrammaticacomeneilecitta・Moitiinfattia
MorgorIglormuSCivanoatirareaventicoIcornmercioclandeStinodeiIaiegna′chevenh伺SCambiata〟a
mantininca′,∞ngenerialimentari,teSSutiepic∞liutenS消.Viempereunagrandequantitadisfolla僧
provenientidallazonadiCagtiariJidottiinmiseria:′′primmucifudisureieterIaimmLIZu∝urueCaffei,
immec・ests,imperarorienotenemmunicafFeiniturrarori”6・Moltirac00ntaVanoCheperpotercucire
qualcheabitoavevanodovutodisねreipiZZideicopr醇tti.percherIeiJlegoZirIorIerarimastorIeancheun
rotoiodifilo,eilp°CoCheerarirrlaStoeraStatOnaSCoStodaipr°prietari・
Tbrniamoperdaitemadellanostratra競azione・
Iigranoerarazionato.Larerzioneprocapiteeladi軸tri(uncinqui)alIasettimana,1’eocedentevenva
sequestrat°direttamentenell′aiaalmomerltodes廟curLgia・LaquantitaprOCapiteeraevidentemente
nnsqfficiente,datochelproprietaridigranononpoteVanoComPerarene魚rinanepastainnegozi〇・is
massaiusaiioranascondevanoilgrano,al°rorischioepericolo,perChesecoltiinmgranteeranocostrettia
pagareunamulta(鵬Im廟oredeicasi)comesefosserodeiladri・
,・Bivi7insutempusdesaguerranonfudIunuscherZuIme皿schinotorridimailCinan由Sempriis
carabinierisins′arxobaecandufausincungendisutrigudumasurantaenot涌difadiantaihgO捕prusde
unucillquiatesta.MahOSupereasuno龍南ausandaus,ndiausSabaralJdesabigaecuaud’iausirlSu
car….insaxedra′esapaIIa.crobe憤り‘epalla.S’incrasiamangianuhiausgiuntuisboisehiaqsbittiusu
carruadomu.MaincussaspasadasmabassujiifudiaccantaartOnCipodipasaicasucarmfudprenu′e
trigunodepaIlalArribausadornud’hiauscuauin-d-unuSObariedduchihiausta調asIJbaaSaStadda.imoi
nciarrimmaiaussapa嶋cedda.Un’arItraOrtad’hiauscuauinsusobariumanrIueS’hiabtaCaSSaueSifudi
toccauadutorrai〝.
perevitarechepidgrarIodelconsentitovenissemacinatoincasalemacineeranostatetuttesigilhte・li
sig細bver,ivato-toso-operurIgi。rnoa-kISettimanaeinque-giomobisogr,aVamacinaretutt〇・割osu8〃
racc°ntanonna′′tanaiausurtamomentibecciae,mischina,nOnfudilestrapo仙ddalet0℃CadaasiponI
noSuagiraisamobacandus’arrabaIIadacussa〝・
GMianonnaGiuseppinamiraccorltaVadiaverSentitoquestafTaSedaunasignorasfbllatadaCagliari・Lafra捉Si
riferisl海alrazionamentodeigenerialimentaridurantelase∞ndaguemmondiale.
73isonovolLJtelnSerieiepanoledlmlahorlnaAnnetta.chespiegano〃lprobleIl.alnmadieram。h:oeffIcace・S=riportaquiuna
traduzioneitalialla∴MveredurarIteIaguerranorleraunoSCherZo,me郎ochetempi∞Sino…mOminomajp融C’eraTIoSemprei
carabinieIlnell′aiaeqqandoinsa∝aVamoilgranolomlsuravanoenon一回epoteVamOprer.denepiddlSlatesta・IVlanoiperesはmo
arIdaddinotte,tIeabbiamoseekodaIla的iBa’er’abbiamonaSeoStoneIcarrc.当nsaxedra’esapal鳴子oopertodipaBlia・rindomani
mattinaabbiamoaを麺Oeatoibuoieabbiamoport.atollcarroacasa・MainqueileSameripideibuoi o00riLISCivanoasaIiepercheiI
carroerapierlod一granOnondlpaBI-alArriYatiacasaabbiamorIaSCoStoilGranoinunpo∝OIosolaioricavatoslopri日はS畦Iuadove
∞nSerVaVamOlapagliapitlfne.U而Itravo鴫l’abbiamonas∞Stonelsolalog胴mde,davevallQCo請01m偽grarrteeabbiamo
dovutorestnunetllttoか.
8Avevamoun・asirmvecchiache′peVerirta,noneraF堰l・nIentevelocerEbisognavachecimettessimonoiagirarela
macinaquandoi’asirIaeratmppoStanCa・
ChiavevagranoirICaSainnegoziopotevacompraresolozucchero′CafFenorICen’erapernessunq・eCOS=e
altrec°Se.Chiavevaisoldimanonpossedevanientedipropriostavapef函OdegliaLtriperchenonc’era
nielIteChepotessecomprare・
Conclusioni
InqLleStOSC柵osiecercatoditestimoniareiIIaYOroeilsacr鵬ochemoltegenerazionididonneedi
uominiharlnOCOmpiutoperpotervivere・QBBilarnaggiorpartedellepersoneignoranotuttocie・Orae
quaSiautomaticorecarsialsupermercatoecomperarefari間′parle′paStaeCC・・・eppureprimarIOnera00Bi・
qprimasuparIicandu血diinsufbmpotadasudoril〝
Bibliografiaefbnti
● DizionarioStoricoSardoAhgius/Casaiis1833-1856・
● TigellioContu‥〟Morgongiorialie譲dediMonteArci〃・CasaEditriceCondaghes・
● RaccontidegIian~ianidiM0時ongiori.
●‘ricordidimiopadre。
Ij