EUROPEJSKI MECHANIZM STABILNOŚCI JAKO STABILIZATOR W PLANOWANEJ UNII FINANSOWEJ

Seminarium Instytutu Ekonomicznego

10 kwietnia 2013 r.

Agnieszka Trzcińska Departament Zagraniczny, NBP

Prezentacja przedstawia osobiste poglądy Autora, nie stanowi oficjalnego stanowiska NBP

Plan prezentacji

Kontekst powstania i konstrukcja ESM

Pogłębianie integracji a rola ESM

ESM jako stabilizator w UGW w obecnym kształcie

ESM jako stabilizator w planowanej unii finansowej

Konkluzje

Główne pytania

Jaka jest rola ESM na planowanych etapach integracji?

Czy ESM dysponuje wystarczającym zestawem narzędzi, aby zagwarantować stabilność finansową w Unii Gospodarczej i Walutowej w jej obecnym oraz przyszłym kształcie?

Czy zasoby ESM są adekwatne do przypisanych mu funkcji?

Źródło: w ww.nietylkoubezpieczenia.pl

ESM jako element reformy zarządzania gospodarczego

2010: początek kryzysu zadłużenia Pierwszy program pomocy dla Grecji (maj 2010)

Utworzenie EFSM i EFSF

Prace nad reformą zarządzania gospodarczego w KE i grupie zadaniowej HvR (Task Force)

Uzgodnienie zasad działania stałego mechanizmu ratunkowego (listopad 2010)

Porozumienie ws. ESM

Grudzień 2010: decyzja RE o utworzeniu stałego mechanizmu pomocy finansowej dla państw strefy euro

Marzec 2011: Ograniczona zmiana Traktatu (art. 136.3 TFUE)

„Państwa Członkowskie, których walutą jest euro, mogą ustanowić mechanizm stabilności uruchamiany, jeżeli będzie to niezbędne do ochrony stabilności strefy euro jako całości. Udzielenie wszelkiej niezbędnej pomocy finansowej w ramach takiego mechanizmu będzie podlegało rygorystycznym warunkom.”

Lipiec 2011: Traktat o utworzeniu ESM Luty 2012: Zmodyfikowany Traktat o utworzeniu ESM Październik 2012: inauguracja działalności ESM

Konstrukcja ESM

Międzynarodowa instytucja finansowa

Pomoc dla państw strefy euro

Kapitał subskrybowany: 700 mld EUR, w tym kapitał opłacony: 80 mld EUR

Zdolność pożyczkowa: 500 mld EUR (łącznie z EFSF: 700 mld EUR)

Status uprzywilejowanego wierzyciela (podporządkowany wobec MFW)

Najważniejsze decyzje wymagają jednomyślności*

Konstrukcja ESM – formy wsparcia

Żródło: www.fototapeta4u.pl

Planowana unia finansowa

Unia bankowa Unia fiskalna

Legitymacja demokratyczna

Rozliczalność

Unia gospodarcza

ESM?

Wizja faktycznej UGW

Czerwiec 2012

Listopad 2012

Grudzień 2012

Wizja faktycznej UGW: Rada Europejska, czerwiec 2012

Unia gospodarcza

Koordynacja i konwergencja

polityk gospodarczych

Unia fiskalna

Wdrożenie reform w zakresie zarządzania

gospodarczego

Roczne pułapy salda budżetowego i długu

publicznego

Dla €: możliwe zmiany w wielkości budżetów

W średnim okresie:

Formy wspólnej emisji długu

Unia bankowa Jednolity nadzór

finansowy

Europejski system gwarantowania depozytów oraz europejski system

resolution

- Zabezpieczenie fiskalne dla €: ESM

De

mo

kratyczna le

gitymacja i

„rozliczaln

ość”

Wizja faktycznej UGW: Komisja Europejska, listopad 2012

Źródło: Sprawozdanie ogólne z działalności Unii Europejskiej - 2012, Komisja Europejska, Urząd Publikacji Unii Europejskiej, Luksemburg, 2013

Wizja faktycznej UGW: Sprawozdanie van Rompuy’a, grudzień 2012

Etap I (2012-2013):

Jednolity nadzór finansowy,

Ramy koordynacji ex ante reform gospodarczych

Porozumienie ws. zharmonizowanych ram resolution i DGS

Ramy bezpośredniego dokapitalizowania banków przez ESM

Etap II (2013-2014):

Jednolity mechanizm resolution (właściwy organ, fundusz oraz mechanizm zabezpieczający: linia kredytowa z ESM)

Koordynacja reform strukturalnych: ustalenia o charakterze umownym, tymczasowe wsparcie finansowe na marginesie WRF

Etap III (po 2014):

Mechanizm amortyzacji wstrząsów

Wpływ na budżety krajowe oraz koordynacja polityk gospodarczych, w szczególności w dziedzinie podatków i zatrudnienia

Le

git

ym

ac

ja

de

mo

kr

at

yc

zn

a i

r

oz

lic

za

lno

ść

Wizja faktycznej UGW: Rada Europejska, grudzień 2012

Unia bankowa

• Uzgodnienie i wdrożenie pakietu CRDIV/CRR,

zharmonizowanych ram resolution i DGS (I poł. 2013 r.)

• Jednolity mechanizm nadzorczy (I poł. 2014)

• Ramy bezpośredniego dokapitalizowania

banków z ESM (I poł. 2013; uruchomienie:

I poł. 2014)

• Jednolity mechanizm resolution (I poł. 2014)

Stabilność budżetowa i koordynacja polityk

gospodarczych

• Ukończenie prac nad reformą zarządzania gospodarczego i jej

wdrożenie (6-pak, 2-pak, TSCG)

Elementy unii gospodarczej i fiskalnej

– do uzgodnienia

• Ramy koordynacji ex ante polityk gospodarczych

• Społeczny wymiar UGW, w tym dialog społeczny

• Umowy na rzecz konkurencyjności i

wzrostu gospodarczego

• Mechanizmy solidarności wspierające umowy na

rzecz konkurencyjności i wzrostu

D e m o k r a t y c z n a l e g i t y m a c j a i r o z l i c z a l n o ś ć

Źródło: images.elephantjournal.com

Reakcja na kryzys zadłużenia

Pożyczki bilateralne dla Grecji (80 mld EUR)

Utworzenie tymczasowych mechanizmów ratunkowych: EFSM: 60 mld EUR, z czego 48,5 mld EUR przeznaczono na

pomoc dla Irlandii i Portugalii

EFSF: 440 mld EUR, z czego 192 mld EUR przeznaczono na pomoc dla Grecji, Irlandii i Portugalii

Przyśpieszenie wpłat kapitału do ESM (całość do Q1 2014): Zdolność pożyczkowa: 500 mld EUR

Pomoc dla hiszpańskiego sektora bankowego: do 100 mld EUR

Pomoc dla Cypru: do 10 mld EUR

Pożyczki bilateralne dla MFW

Działania niekonwencjonalne EBC (SMP, OMT…)

Skuteczność ESM

Podejście przepływowe – podejście zasobowe

Podejście przepływowe – model Kapp’a (2012): Wypełnienie luki w finansowaniu (financing gap)

Kraje rdzenia i peryferyjne

Motyw przezorności: ESM na wypadek scenariusza gwałtowanego zatrzymania (sudden stop) w regionie peryferyjnym

Optymalny rozmiar ESM: 680 mld EUR (gra kooperatywna)

Nie uwzględnia bezpośredniego dokapitalizowania

Skuteczność ESM

Podejście zasobowe: Np. Wyplosz (2012), de Grauwe (2011) Brak wiary w zdolność beneficjenta do całkowitej spłaty

zobowiązań w przyszłości Pomoc finansowa zwiększa dług publiczny Mechanizm ratunkowy skuteczny, gdy może

zagwarantować całkowite zadłużenie - konieczne jest wyeliminowanie zagrożenia ogłoszenia niewypłacalności lub określenie górnego pułapu restrukturyzacji długu

Przedłużająca się recesja podważa zdolność do spłaty zaciągniętego długu => potrzeba stosowania podejścia zasobowego

Skumulowany dług EL, IRL, PT, CY: 719 mld EUR; + SI, ES, IT: 3 653 mld EUR => skuteczny wyłącznie EBC

Źródło: images.elephantjournal.com

ESM jako stabilizator w planowanej unii bankowej

Bezpośrednie dokapitalizowanie banków przez ESM

Kolejne narzędzia: gwarancje ex-ante?

ESM jako zabezpieczenie fiskalne (fiscal backstop) dla europejskiego funduszu resolution

Stworzenie jednolitego mechanizmu resolution: eliminacja gwarancji państwa i potrzeby dokapitalizowania banków (de facto nacjonalizacji)

Fundusz resolution: pokrycie kosztów związanych z procesem restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji pojedynczych banków => kryzys systemowy: fiscal backstop

Zagrożenie upadłością banku

ESM jako stabilizator w planowanej unii bankowej

Skuteczność ESM jako zabezpieczenia fiskalnego zależy od kosztów kryzysu systemowego:

Pomoc publiczna w UE (wykorzystana) w latach 2008-2011: 1 600 mld EUR (ok. 13% PKB UE), w tym 439 mld EUR (ok. 3,6% PKB UE) na dokapitalizowanie i pomoc związaną z aktywami o obniżonej wartości

KE: Koszty wsparcia sektora bankowego w UE* wahają się między 2,4%-5,4% PKB UE:

Poważny kryzys: 296 mld EUR

Bardzo poważny kryzys: 467 mld EUR

Ekstremalnie poważny kryzys: 668 mld EUR

Instytut Breugel’a (na podstawie danych MFW): Bezpośrednie koszty fiskalne w sytuacji kryzysu bankowego w gospodarkach zaawansowanych:

Obecny kryzys w strefie euro: 3,9% PKB (ES: 4% PKB – IRL: 40% PKB)

1970-2011: mediana ok. 4% PKB

Zasoby ESM a koszty kryzysów bankowych w strefie euro

ESM

Zdolność pożyczkowa: 500 mld EUR

Koszty kryzysów bankowych w strefie €:

KE: 220-495 mld EUR

MFW/Breugel: 350 mld EUR

Kryzys bankowy

Fiscal backstop

Kryzys fiskalny ?

Źródło: images.elephantjournal.com

ESM jako stabilizator w planowanej unii fiskalnej i gospodarczej

Postęp integracji fiskalnej i gospodarczej

Pojawienie się instrumentów solidarności fiskalnej amortyzujących wstrząsy => komplementarna rola ESM

Europejski budżet stabilizacyjny => europejski budżet transferowy + uwspólnotowienie długu

marginalizacja ESM jako mechanizmu wsparcia państw strefy euro

Źródło: www.prweb.com

Konkluzje

Jaka jest rola ESM na planowanych etapach integracji?

W obecnej UGW: mechanizm ratowania państw strefy euro, których problemy zagrażają stabilności strefy euro jako całości

W planowanej unii bankowej: rozszerzenie mandatu ESM o bezpośrednie dokapitalizowanie banków, a w przyszłości zabezpieczenie fiskalne dla funduszu resolution

W planowanej unii fiskalnej i gospodarczej: marginalizacja roli ESM jako mechanizmu ratunkowego dla państw strefy euro (mało prawdopodobne, aby stał się on zalążkiem budżetu strefy euro)

Konkluzje

Czy ESM dysponuje wystarczającym zestawem narzędzi, aby zagwarantować stabilność finansową w UGW w jej obecnym oraz przyszłym kształcie?

Gwarancje ex-ante dla instytucji finansowych

Doprecyzowanie przyszłej roli ESM (ew. jednolity organ restrukturyzacji, zalążek budżetu strefy euro…) - inne narzędzia

Konkluzje

Czy zasoby ESM są adekwatne do przypisanych mu funkcji?

W obecnej UGW: Podejście przepływowe: tak, ale łącznie z EFSF; optymalny rozmiar mechanizmu ok. 680

mld EUR

Podejście zasobowe: nie, potrzebne zasoby od ok. 720 mld EUR do 3 650 mld EUR => wiarygodny może być tylko EBC

W unii bankowej: Największe zasoby potrzebne w początkowej fazie

Bezpośrednie dokapitalizowanie banków: tylko w ograniczonym zakresie (wyższe ryzyko pożyczek dla banków => wyższe rezerwy kapitału; ograniczona elastyczność ESM)

Kryzys bankowy przeciętnej wielkości: tak, ale ograniczona zdolność ratowania państw, których problemy nie są bezpośrednio związane z sytuacją w sektorze finansowym

W unii finansowej: (raczej) tak: wraz z postępem integracji fiskalnej i gospodarczej (utworzenie budżetu

transferowego, uwspólnotowienie długu) marginalizacja roli ESM (ale: E=M w EMU?)

Dziękuję za uwagę.

Agnieszka Trzcińska Departament Zagraniczny, NBP

agnieszka.trzcinska@nbp.pl