Niezwykłe budowle hydrotechniczne Wrocławia –

autorzy, konstrukcje, estetyka, analiza obecnych potrzeb, analiza informacji miejskiej oraz projekt popularyzacji

Po co nam one?

Przed budowlami hydrotechnicznymi stawiamy coraz to nowe wyzwania. Dzisiaj nie wymagamy tylko aby służyły nam doprowadzając wodę do naszych domów i miejsc pracy. Ważną dla nas

rzeczą powinno być także nasze poczucie bezpieczeństwa. W tej sprawie użyteczne mogą być budowle hydrotechniczne takie jak zbiorniki

retencyjne.

Lecz czy to wszystko?

Coraz częściej wykorzystujemy je jako wytwory mające zapewnić enklawę spokoju na małym

skwerze w środku miasta, gdzie można by odpocząć od wielkomiejskiego chaosu. Jak

również chcemy aby były to dzieła, na których można by pokazywać zapierające dech w

piersiach, wspaniałe widowiska wody, ognia i nowoczesnej techniki.

Przedstawimy teraz najciekawsze i najważniejsze z nich.

Stopień Wodny Szczytnikilokalizacja: przy Wybrzeżu Stanisława Wyspiańskiego

odnoga Odry: Stara Odra

spad na stopniu dla normalnego poziomu piętrzenia*: 2,05m

droga wodna: Miejska Droga Wodna

Jaz Szczytniki (Zwierzyniecki) Śluza Szczytniki

45m 55mx9,6m

*najwyższe położenie zwierciadła spiętrzonej wody poza okresem wezbrania

Stopień Wodny Różankalokalizacja: przy mostach Trzebnickim i Osobowickim

odnoga Odry: Stara Odra

spad na stopniu dla normalnego piętrzenia: 2,3m

droga wodna: Odrzańska Droga Wodna

Jaz Różanka Śluza Różanka

25+25+25m* 193mx9,6m

*trzy przęsła

Stopień Wodny Bartoszowicelokalizacja: wschodnie Bartoszowice

odnoga Odry: Kanał Żeglugowy

spad na stopniu dla normalnego piętrzenia:

droga wodna: Główna Droga Wodna

Jaz Bartoszowice Śluza Bartoszowice

30+40+30m 187,7mx9,6m

Ciekawostka:

Powyższy jaz jest związany z prawie półwiecznym już wrocławskim festiwalem, którego założyciele: Wojciech Siwek i Maciej Partyka, będący mieszkańcami Biskupina, przechadzając się wałami przy rzece, wymyślili „Jazz Nad Odrą”.

Piaskowy Stopień Wodny

lokalizacja: Wyspa Piasek, Wyspa Daliowa, Wyspa Tamka

odnoga Odry: Odra Południowa

spad na stopniu dla normalnego piętrzenia: 0,2m

droga wodna: Śródmiejski Węzeł Wodny

Jaz św. Macieja Śluza Piaskowa

23+8m 39,1mx5,3m

Mieszczański Stopień Wodnylokalizacja: Kępa Mieszczańska

odnoga Odry: Odra Północna i Południowa

spad na stopniu dla normalnego piętrzenia: 5,62m

droga wodna: Śródmiejski Węzeł Wodny

Jaz Elektrowni Wodnej Śluza Mieszczańska

I 6,5+22,4+11m 42,8mx5,3m

II 25,7+25,7+6,5m

„Śluzowa” galeria

A jak już do nas dotrze?

Czyli Wieże ciśnień

Wieża ciśnień przy Wiśniowej

Wieża ma wysokość 62 m. W 2/3 wysokości galeryjka widokowa, z której można było

niegdyś - za drobną opłatą - oglądać panoramę miasta

Wieża reprezentuje formy stylowe późnego eklektyzmu wzbogacone secesją, dodatkowo

uzupełniane neogotykiem (sklepienie pod zbiornikiem) i stylem neoromańskim. 

Historia oraz ciekawostki

Wybudowana została w latach 1903-1904 wg projektu Karla Klimma na południowych obrzeżach miasta. W czasie

oblężenia Festung Breslau w 1945 odgrywała rolę punktu obserwacyjnego do kierowania ogniem.

Zbiorniki wykorzystywano jeszcze do połowy lat 80. W końcu lat 90. wieża została wykupiona przez Stephan Elektronik

Investment. Przekształcono ją w kompleks restauracji o nazwie "Wieża Ciśnień".

W Archiwum Budowlanym Miasta Wrocławia (znajdującym się obecnie w Arsenale) zachował się oryginalny egzemplarz

projektu Karla Klimma zatwierdzony do budowy w sierpniu 1903 r.

Wieża Ciśnień „Na Grobli”

40-metrowej wysokości neogotycki budynek należącej do wrocławskich wodociągów Wieży

Ciśnień „Na Grobli”, jest jednym z najlepiej zachowanych zabytków przemysłowych

Wrocławia. To także jedyna w Europie wieża ciśnień, gdzie wszystkie maszyny parowe oraz

zbiornik wody ukryte zostały w jednym budynku.

Źródło:wrocławmm.pl

 W 1864 roku rada miejska zadecydowała o konieczności budowy nowoczesnego

centralnego wodociągu miejskiego. Ostateczny kształt nadał mu radca budowlany Carl Christian

Zimmermann. Budynek oddano do użytku 1 sierpnia 1871 roku, a jego budowa pochłonęła

kwotę około 2,9 mln marek niemieckich.

Estetyka

Prostokątna bryła oraz ceglana elewacja z charakterystycznymi łukami nawiązującymi do

antycznych akweduktów. Śpośród budowli neogotyckich we Wrocławiu, Wieża Ciśnień „Na

Grobli” wyróżnia się prostotą formy. Symetrię kompleksu pierwotnie wzmacniały 2 bliźniacze

kominy „flankujące” budynek od wschodu i zachodu. Komin zachodni rozebrano po II

wojnie światowej. W 2006 roku budynek zyskał nocną iluminację

Wieża ciśnień w Lesie Mokrzańskim

Wieża ciśnień w Lesie Mokrzańskim - powstała w 1915 roku. Jest wpisana do rejestru

zabytków. Wieża należy do MPWiK. Jest już ostatnim działającym tego typu obiektem we Wrocławiu, w którym obok nowoczesnych

kaskad napowietrzających wciąż pracują pompy pochodzące z 1931 roku.

Wieża ciśnień na Karłowicach

    Wieża reprezentuje typ kolumny "dwumodułowej". Wyróżniono ośmiokątną

podstawę, cylindryczny trzon z takąż głowicą oraz pawilon na planie ośmiokąta foremnego.

Całkowita wysokość budowli wynosi 46 m.

   Jak wspomniano, wieża posadowiona jest na rzucie ośmiokąta foremnego o średnicy 10 m.

Elewacja jest betonowa, surowa. W betonie wykonano też detal

Historia

Projekt wieży ciśnień na Karłowicach powstał w 1914 roku. Opracowano go we wrocławskiej firmie Lolal Eisenbeton. W tym samym roku firma ta przystąpiła do budowy wodociągu

lokalnego dzielnicy Karłowice, którą zakończono w 1915. Wodociąg Karłowic został przejęty

przez Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji ok. 1930 r.

Około 1985 roku wieżę ostatecznie wyłączono z eksploatacji.

A teraz coś przyjemniejszego.

Czyli najpiękniejsze wrocławskie fontanny

FONTANNY

Fontanny – urządzenia składające się ze zbiornika z przelewem i trzonu z dyszą, z której tryska doprowadzona pod ciśnieniem woda.

We Wrocławiu występowały fontanny prywatne jak i publiczne, stosowane jako dekoracja głównych placów miasta.

Wzrost popularności fontann nastąpił na przełomie XIX i XX wieku. Powstało wtedy wiele obiektów w formie okrągłego basenu z wodotryskiem, związanych z zielenią i miejscami rekreacji.

Wiele z nich stanowiło, mimo prostej formy, mocne akcenty ałożeń urbanistycznych lub architektonicznych z dominantą wysokiego słupa rozpryskiwanej wody

Fontanna W parku południowym

Park Południowy jest jednym z największych zielonych obszarów na terenie Wrocławia. Na środku parku

znajduje się staw, na którym usytuowana jest fontanna składająca się z sześciu wodotrysków. Zaraz nad

stawem znajduje się taras widokowy, z którego można oglądać przepiękne fontanny.

Fontanna przy teatrze lalek

Fontanna na planie owalu z wypukłym środkiem, otoczona niskim murkiem poprzecinanym w czterech naprzeciwległych miejscach. Na środku fontanny poustawiane są rzeźby krasnalii. Znajduje się na placu teatralnym tuż przed wejściem do teatru lalek.

Pomysł na fontanne z krasnalami wziął się z bajek, jak równierz z Pomarańczowej alternatywy, gdzie były symbolem oporu.

Fontanna w parku staromiejskim

Fontanna z piaskowca otoczona kamiennymi ławami. Ustawiona na planie koła, na którego środku ustawiona została rzeźba z brązu przedstawiająca chłopca z łabędziem. Woda tryska z dzioba ptaka na wysokość 3,5m. Jest to bardzo popularny model rzeźby.

Fontanna jest repliką XIX-wiecznego wodotrysku, który niegdyś stał w parku. Nowa rzeźba ma zastąpić starą socrealistyczną, która stała w tym miejscu do niedawna. Twórcą jest Grzegorz Łagowski.

Fontanna przy kościele św. Marii Magdaleny

Kamienna niecka na planie kwadratu (z okręgami w rogach) W rogach znajdują się szklane kule, między którymi przeskakują strumienie wody

Fontanna została ustawiona w tym miejscu podczas remontu placu, którego zadaniem było stworzenie miejsca, które z powodzeniem będzie mogło pełnić np. funkcję kuluarów dla koncertów, które odbywają się w kościele.

Fontanna znajduje się na placu między ulicami Szewską, Wita Stwosza i Łaciarską, przy katedrze św. Marii Magdaleny.

Fontanna na placu solnym

Kamienna misa, na środku której znajduje się rzeźba przedstawiająca smoki, których zadaniem jest pilnowanie pieniędzy wrzucanych przez turystów

Według legendy smoki we Wrocławiu pojawiły się w 1647 roku, wtedy to do miasta przyleciał pierwszy ognisty jaszczur. Wrocław był zamieszkany prze smoki domowe, jak i leśne. Stąd zrodził się pomysł na udekorowanie fontanny na placu solnym smokami.

Fontanna „Szermierz”

Pośrodku okrągłego, płytkiego basenu umieszczony jest marmurowy cokół ozdobiony rzeźbami przedstawiającymi dwie siedzące, nagie kobiety. Czaszę fontanny dekorują cztery maski, w których ustach znajdują się miejsca wylewu wody. Zwieńczenie fontanny stanowi wykonana z brązu, pozieleniała ze względu na patynę, figura młodego, nagiego mężczyzny, który, stojąc w harmonijnej i spokojnej pozie kontrapostu, trzyma w dłoni modną w początkach wieku szpadę o wygiętej głowni.

Zaprojektowana została przez Hugo Lederera a ustawiono ją na placu Uniwersyteckim 26 listopada 1904 roku.

Fontanna na placu Jana Pawła IIFontanna i rzeźba przedstawiają motyw Walki i Zwycięstwa. Autorami są

Bernarn Sehring oraz Ernst Seger. Obiekt utrzymany jest w stylu neobarokowym

Cała kompozycja składa się z dwóch pomników oraz fontanny umieszczonej pomiędzy nimi.

Fontanna w rynkuW lipcu 1996 roku zadecydowano, że na zachodniej pierzei Rynku stanie nowoczesna fontanna. Autorem

projektu, który wygrał konkurs, a następnie został zatwierdzony przez Zarząd Miasta Wrocławia, był prof. Alojzy Gryt z naszej ASP. Model fontanny pokazano w mediach: pionowo ustawione, szklane płyty, oblewane

strugami wody i podświetlane od dołu.

Fontanna na Rynku

Wywiad z prof. Alojzym Grytem – autorem projektu

Alojzy Gryt

Urodził się 18 kwietnia 1937 roku w Rybniku. Studia na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej w latach 1956-62, dyplom w

1962 r. oraz w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych we Wrocławiu w latach 1961-65. Dyplom z zakresu rzeźby

architektonicznej w 1965 r. Obecnie profesor zwyczajny na Wydziale Malarstwa i Rzeźby ASP we Wrocławiu.

Wystawia od 1975 roku prace rzeźbiarskie, instalacyjne (z częstym wykorzystaniem szkła, a także kamieni), malarskie, rysunkowe.

Spośród około 35 indywidualnych wystaw zorganizowanych przez artystę część miała charakter pokazów – instalacji. Poświecone były

jednemu problemowi sprawdzanemu niejako w określonym miejscu.

Ważne miejsce w twórczości Alojzego Gryta zajmuje uczestnictwo w konkursach rzeźbiarskich. Zdobywa w nich szereg nagród i wyróżnień.

W roku 1994 wygrał konkurs na pomnik „rodzin katyńskich” we Wrocławiu, którego jednak nie zrealizowano. W Wyniku wygranego

konkursu zrealizowano natomiast fontannę „Zdrój” na Rynku wrocławskim (projekt 1999 r.).

W jaki sposób doszło do tego, że Pański projekt fontanny został zrealizowany?

W 1996 roku Miasto Wrocław ogłosiło konkurs na projekt fontanny w Rynku. Decyzją jury praca

„Zdrój” mojego autorstwa została wybrana do realizacji. Bardzo się ucieszyłem z tego powodu

Jak zrodził się pomysł na takie dzieło?

Jako rzeźbiarz i architekt od wielu lat zawodowo zajmuję się zagadnieniami rzeźby w połączeniu

z architekturą. Taki problem zachodził w przypadku tego projektu. Propozycja fontanny w formie tafli szklanych i kamieni była przeze mnie

podejmowana wcześniej i wynikała także z moich dokonań w tym zakresie. Można też

dodać, że szkło posiada właściwości odbijania i przepuszczania światła, a to w przypadku

zabytkowego otoczenia Rynku dobrze wpisuje się w jego przestrzeń, nie stanowiąc elementu

obcego.

Jak funkcjonuje przebieg wody w fontannie?

Ze względu na dużą ilość trysków wodnych oraz instalacji oświetleniowych, pod podłożem niecki

fontanny znajduje się pomieszczenie w jej rzucie, w którym znajdują się urządzenia

techniczne, jak pompy i dozowniki, do których jest dostęp z zewnątrz.

Czy w trakcie realizacji Pańskiego projektu zaistniały jakieś problemy z instalacją wodną

lub oświetleniem?

Projekt przewidywał zmiany barwy oświetlenia w różnych porach dnia oraz unoszenie i opadanie

trysków wodnych. Tych zamierzeń nie zrealizowano w pełnym zakresie, albowiem nie

znano wówczas takich możliwości technicznych. Ponadto, dla zachowania bezpieczeństwa,

wykonano trójwarstwowe tafle szklane, przy czym zewnętrzne warstwy to szkło hartowane.

Czy odczuwa Pan satysfakcję ze zrealizowanego dzieła?

Tak, sprawia mi ono satysfakcję, szczególnie, że w opinii społecznej fontanna przyjęta została z dużym uznaniem, i stoi do dziś, mimo planów

usunięcia jej po 2 latach.

Dziękuję za wywiad i życzę dalszych sukcesów artystycznych.

Wrocławska fontanna multimedialna

Źródło:http://www.wroclaw.pl/wroclawska_fontanna.dhtml

Budowa

Budowa fontanny weszła w skład renowacji Pergoli przy Hali Stulecia, którą rozpoczęto w 2008. Zakończono ją w 2009 roku, a otwarcie obiektu odbyło się 4 czerwca.

Źródła:http://www.wroclaw.pl/wroclawska_fontanna.dhtml

Dane o obiekcie

powierzchnia około 1 ha posiada 300 dysz wodnych

różnego rodzaju wysokośc, na jaką tryska

woda - do 40 m koszt - około 20 mln zł w zimie wykorzystuje się ją

do tworzenia lodowiska

Gdzie się znajdujeFontanna mieści się w kompleksie przy wrocławskiej Hali

Stulecia, wybudowanej w latach 1911-1913 według projektu Maxa Berga (w stylu ekspresjonistycznym), przy ulicy Wystawowej (w pobliżu Parku Szczytnickiego).

http://www.wroclaw.pl/wroclawska_fontanna.dhtml

Po co fontanna?

Ze względu na olbrzymi koszt inwestycji, kiedy postanowiono ją zrealizować, pojawiły się liczne głosy sprzeciwu, szczególnie ze strony polityków opozycji. Jej budowę argumentowano wzrostem prestiżu miasta na arenie międzynarodowej, atrakcją dla turystów, jak również i mieszkańców Wrocławia. Fontanna miała stać się jedną z wizytówek miasta. W chwili obecnej cieszy się duża popularnością, więc można powiedzieć, iż nie były to pieniądze wyrzucone w błoto.

Ekran wodny Ciekawostką na temat fontanny jest istnienie ekranu wodnego o powierzchni ponad 700 metrów kwadratowych. Wyświetlane są na nim rozmaite obrazy wyświetlane przez rzutnik, co jest świetnym pomysłem i powoduje, że cały obiekt jest znacznie ciekawszy.

Źródło:http://www.wroclaw.pl/wroclawska_fontanna.dhtml

Ale jak woda trafia do naszych domów?

Jaką drogę przebywa woda zanim dotrze do naszego domu?

Zanim woda dotrze do nas z kranu, przebywa dość długą drogę. Najpierw jest czerpana u źródła, często z rzeki lub zbiornika wody.

Następnie kierowana jest do stacji filtrów, gdzie woda jest oczyszczana, filtrowana, dezynfekowana i uzdatniana do picia.

Ze stacji filtrów za pomocą pomp wodę pompuje się rurami do zbiorników, najczęściej umieszczonych na wzgórzu lub na szczycie wieży. takie wysokie położenie zbiornika zapewnia stałe ciśnienie wody, dzięki czemu dociera ona do naszych kranów.

Ostatecznie z wieży ciśnień woda trafia do naszych kranów.

System wodny działający we Wrocławiu.

Woda dostarczana do kranów we Wrocławiu pobierana jest z rzeki Oławy zasilanej z kolei przez Nysę Kłodzką. Źródła tej ostatniej znajdują się w Sudetach. Wody z Oławy i Nysy Kłodzkiej trafiają do dwóch wrocławskich Zakładów Uzdatniania Wody: „Mokry Dwór” i „Na Grobli”. Woda w obu zakładach jest oczyszczana przez nowoczesne filtry piaskowe i węglowe. Następnie poprzez liczącą ponad 1844 kilometry sieć wodociągową trafia do mieszkań wrocławian oraz kilku podwrocławskich miejscowości.

Mimo niedoboru wody w naszym kraju, wrocławianom susza w kranach nie grozi. Miasto chronione jest bowiem przez dwa zbiorniki retencyjne na rzece Nysa Kłodzka - „Głębinów” i„Otmuchów”. Zgromadzona w nich rezerwa 5 miliardów litrów gwarantuje normalne zaopatrywanie Wrocławia nawet przez kilka miesięcy katastrofalnej suszy.  Źródło:http://www.mpwik.wroc.pl/

Jak nasze miasto zachęca do zainteresowania się tym

tematem?

Trasy Turystyczne

Aby lepiej zrozumieć istotę bytu budowli hydrotechnicznych, miasto Wrocław opracowało

specjalną trasę turystyczną, począwszy od Stopnia Wodnego Opatowice, aż po Stopień Wodny Rędzin. Łącznie wszystkie te miejsca dzielą około 23 km, które szacunkowo można

pokonać w 7 godzin. Jak się okazuje wystarczy zagospodarować jeden dzień, aby ujrzeć wszystkie najciekawsze obiekty wodne

Wrocławia.

A co jeśli mamy więcej dni?

Kolejna trasa turystyczna znajduje się w obrębie Śródmiejskiego Węzła Wodnego. Prócz

docelowych budowli może podziwiać gmachy związane bezpośrednio z historią Wrocławia

oraz jego funkcjonowaniem koegzystencjalnym z Odrą. Około 8 km wytyczone zostało dla

pieszych i rowerzystów. Szacunkowo jedno przejście nie powinno zająć więcej niż 5 godzin.

Co ciekawego tam znajdziemy?

Warto wspomnieć, iż trasa prowadzi również do mniej znanych, często wręcz zapomnianych,

miejsc, które nie funkcjonują już tak jak dawniej, a niemniej zaskakują swą przestronnością.

Podziwiać możemy: nadbrzeże przeładunkowe dawnego browaru przy Kanale Miejskim, elewator zbożowy, fragmenty spichlerza,

magazyny portowe, suwnice i żurawie portowe oraz niemały basen Portu Miejskiego.

Co według nas mogłoby zrobić miasto?

• Utworzenie czasowej wystawy na Rynku Wrocławskim na temat budowli hydrotechnicznych.

• Ustawienie tabliczek przy obiektach wodnych, aby każdy mógł przechodząc dowiedzieć się czegoś ciekawego.

• Zaangażowanie Wrocławskich Krasnali do rozpowszechniania zabytków.

• Lokalny projekt muzyczny „Jazzowe Jazy”.

• Miejskie informatory w postaci folderów rozdawane w szkołach.

Dziękujemy za obejrzenie prezentacji

Autorzy:

Adam Loch Ia

Krystian Borodacz Ia

Mikołaj Herman Ia

Staszek Tomaszewski Ia

Piotr Bargieła Ia

bibliografia Zdjęcia użyte W tle 22-39 slajd – źródło : wrocław.pl.

www.wrocław.pl/wroclawska_fontanna.dhtml

www.bryla.gazetadom.pl/bryla/1,86009,4750974.html

pl.wikipedia.org/wiki/Wrocławska_Fontanna

www.fontannawroclaw.pl

http://wrocław.hydral.com.pl/33238,obiekt.html

https://www.google.pl/search?q=wroc%C5%82awska+fontanna+multimedialna&oe=utf-8&rls=org.mozilla:pl:official&client=firefox-a&um=1&ie=UTF-8&hl=pl&tbm=isch&source=og&sa=N&tab=wi&ei=MGuYT8XZHOqL4gSfpa3FBg&biw=1280&bih=637&sei=MWuYT_7AMuTk4QSnx5nFBg

http://www.mpwik.wroclaw.pl/

www.wieze.republika.pl/Wroclaw_Karlowice_wodociag.htm

www.tuwroclaw.com

www.psiepole.com.pl

www.mmwroclaw.pl

http://www.wroclaw.pl/zabytki_techniki_srodmiejskiego_wezla_wodnego.dhtml

http://zabytki.ocalicodzapomnienia.eu/lista-1-6.html

Bibliografia„Encyklopedia wrocławia”, wydawnictwo dolnośląskie

http://domowy-survival.pl/2010/07/woda-alternatywne-zrodla-zaopatrzenia/

http://wroclaw.gazeta.pl/wroclaw/1,84967,4459281.html

http://www.fontanny.wroclaw.pl/fontanna-szermierz/

http://wroclaw.gazeta.pl/wroclaw/1,84967,4459281.html

http://miastowroclaw.blox.pl/2007/04/W-centralnej-czesci-wroclawskiego-Rynku-stoi.html

http://miastowroclaw.blox.pl/2007/07/fontanna-na-placu-Wita-Stwosza.html

http://wroclaw.wikia.com/wiki/Plac_Solny

http://wroclaw.gazeta.pl/wroclaw/1,35767,8250723,Wypieknial_park_przy_Wroclawskim_Teatrze_Lalek.html

http://www.tl.wroclaw.pl/wroclaw/fontanny/fon_krasnali.htm

http://www.fontanny.wroclaw.pl/fontanny-park-poludniowy/

http://www.tajemniczywroclaw.pl/

http://www.rybobranie.pl/wiadomosci/2611/24/co_sie_czai_w_odrze

www.nadbor.pwr.wroc.pl/

otopolska.eu/9169,obiekt.html

Czerwinski J., Miszewska B., Pawlak W., Dzieje Wrocławia i Odry, Wrocław 1999