preventivni stomatolo[ki...

KLINIKA ZA DETSKA I PREVENTIVNA STOMATOLOGIJA

STOMATOLO[KI FAKULTET

Prof. d-r Ana Sotirovska-Ivkovska

PREVENTIVNI

STOMATOLO[KI

PROGRAMI

Здравје

Дефиниција според СЗО: Состојба

на потполна физичка, ментална и

социјална благосостојба, а не само

отсуство на болест и

онеспособеност

Орално здравје

Што е забен кариес?

Заболување на

забите

предизвикано

од шеќери и

бактерии.

Information for this section taken from the following source: The

American Dental Association; www.ADA.org

http://www.ada.org/

Што е плак?

Леплива супстанца

изградена од

бактерии и храна

која адхерира на

забите.

Кога бактериите ќе дојдат во контакт со

храна која е богата со шеќери, плакот

создава киселини кои се лепат на забите.

Може ли плакот да се

отстрани?

Да, со добра орална хигиена која

вклучува:

• Четкање на забите најмалку два пати на ден за да

се отстрани плакот од површината на забите.

• Секојдневна употреба на дентален конец за да се

отстрани плакот помеѓу забите.

• Испирање со водички за уста.

Што е кавитет?

Кавитет е дефект во

забот кој е предизвикан

со киселина која го

разјадува забот.

Кои се најдобрите начини

за да се одржат забите и

гингивата здрави?

• Правилна исхрана

• Стоматолошки прегледи

• Правилно миење заби

• Правина употреба на конец

• Кавитети

• Ендодонтски

третман и

губиток на забот

• Протези

• Мостови

Што се случува ако не се

грижите за забите?

Стоматолошки преглед:

Примарна Превенција

Посети го

твојот

стоматолог

најмалку

два пати

годишно.

PRЕВЕНТИВНА STOMATOLOГИЈАДефиниција

PРЕТСТАВУВА НАУКА И ВЕШТИНА ЗА ПРЕВЕНИРАЊЕ НАЗАБОЛУВАЊАТА ВО УСТАТА И НА ЗАБИТЕ,

ОБЕЗБЕДУВАЈЌИ ДОЛГОТРАЈНО ОРАЛНО ЗДРАВЈЕ ИУНАПРЕДУВАЊЕ НА КВАЛИТЕТОТ НА ЖИВОТОТСО ОРГАНИЗИРАНИ НАПОРИ НА ОПШЕСТВОТО

PROGRAMSKA STOMATOLO[KA

ZA[TITA

PROGRAMSKATA STOMATOLO[KA ZA[TITA

PRETSTAVUVA PRIMENA NA ORGANIZIRANI NAPORI

NA OP[TESTVOTO ZA DA SE UNAPREDI ORALNOTO

ZDRAVJE NA NASELENIETO


ZA[TITA

OSNOVNI KRITERIUMI:

Da e prakti~na

Prifatliva

Relativno eftina

Lesna i sigurna za izveduvawe

Karisot i parodontopatijata - glavni zaboluvawa, seu{te

so visoka prevalenca, tie ne mo`at da se stavat pod

kontrola samo so le~ewe, no mo`at mnogu efikasno da se

spre~at


ZA[TITA

Zdravstvenata politika pretstavuvakoncenzus od idei koi se osnova za donesuvawena preventiven program

Toa e dinami~en sloèn proces so kojdràvnite organi gi odreduvaat nasokite nadeluvawe, se so cel na najdobar i najbrz na~inda se ovozmoì unapreduvawe na oralnotozdravje na naselenieto

KLASIFIKACIJA NA PREVENTIVNI

PROGRAMI

Spored stepen na opfatenost

Vid na zaboluvawe

Stepen na prevencija

Generalno ima dve mo`nosti za kreirawe nazdravstvenata politika:

- Individualni-redukcija na pojava naspecifi~ni zaboluvawa vo odredenipopulacioni grupi (strategija zavisokorizi~ni populacioni grupi)

- Masovni -unapreduvawe na op{toto zdravje sopomo{ na faktori koi vlijaat pozitivno nazdravjeto vo celata populacija i vo grupite sovisok rizik (populaciona strategija)

ZDRAVSTVENA POLITIKA VO

OBEZBEDUVAWE NA ORALNOTO ZDRAVJE

TRADICIONALNI PREVENTIVNI

STOMATOLO[KI PROGRAMI

Tradicionalni stomatolo{ki programi zaobezbeduvawe na zdravjeto na ustata i zabitese naso~eni kon specifi~ni populacionipodgrupi ili grupi na zaboluvawa

Naj~esti tradicionalni programi se:

- program na stomatolo{ko zdravstveno vospituvawe

- program na prevencija na bolesti na ustata i zabite

- program za prevencija na karies vo ranoto detstvo



Naj~esti tradicionalni programi se:

- program za edukacija na trudnici i mladi majki

- program za prevencija na karies so fluoridi

- program za prevencija i rana dijagnoza na oralniotkarcinom

- program za prevencija i terapija na bolesti na ustatai zabite kaj osobi poпre~eni vo psihofizi~kiotrazvoj

- program za prevencija na povredi na zabi kaj u~enicikoi se zanimavaat so kontaktni sportovi



Spored Svetskata zdravstvena organizacijase razlikuvaat 3 nivoi na preventivnodeluvawe vo stomatologijata:

Primarna prevencija

Sekundarna prevencija

Tercierna prevencija



Primarna prevencija

Gi opfa}a site metodi, tehniki i sretstva sokoi se spre~uva nastanuvawe na zaboluvawe, seobezbeduva vozobnovuvawe na o{tetenototkivo ili organ, odnosno se stopira bolestapred da ima poтreba od klasi~en terapiskitretman



Sekundarna prevencija

Podrazbira koristewe na merki za ranadijagnoza na oralnite zaboluvawa, primena napreventivni i profilakti~ki merki zastopirawe na po~etnite znaci na bolesta iprimena na specifi~ni ili rutinskiterapiski merki vo po~etniot stadium nabolesta (plombirawe, otstranuvawe na zabenkamen, kireta`a na xepovi, endodontskitretman) za da se rehabilitira o{tetenototkivo ili da se nadoknadi pribli`no doprirodnata sostojba



Tercierna prevencija

Koristi terapiski merki neophodni zanadoknada na o{tetenite zabni tkiva ilizamena na izvadenite zabi i rehabilitacija nafunkcijata na organot za xvakawe pribli`nodo prirodnata funkcija. Terciernatapreventiva vo stomatologijata ja pretstavuvaprotetskata rehabilitacija

PREVENTIVEN PROGRAM NA

STOMATOLO[KA ZA[TITA

1. Op{ti celi

2. Specifi~ni celi i merki

3. Populacioni grupi opfateni so programata

4. Organizacija i sproveduvawe na programot

5. Dinamika na sproveduvawe na programot

6. Kadar za izveduvawe na programot

7. Finansirawe na programot

8. Evidencija i izvestuvawe

9. Evaluacija



1. Op{ti celi

Vo sklad so programata na SZO se definiraataktivnosti so koi treba da se postigne odredeno nivona zdravje kaj site vozrasni grupi na naselenie



2. Specifi~ni celi i merki

Promocija na zdravjeto i zdravstveno vospituvawe

Merki za specifi~na prevencija na oralnitezaboluvawa (oralna higiena, sistemska i lokalnaprimena na fluoridi, zalevawe na fisuri)

Dijagnosticirawe na rizikot za pojava na oralnitezaboluvawa

Merki na sekundarna prevencija (rana dijagnoza isanacija na oralnite zaboluvawa) kaj u~ili{ni deca



3. Populacioni grupi opfateni soprogramata

1. @eni trudnici

Cel: Dobro oralno zdravje natrudnicata i deteto

Sodr`ina: Motivirawe na trudnicataza o~uvuvawe na sopstvenoto i zdravjetona deteto

Mesto: Sovetuvali{te za trudnici istomatolo{ka ambulanta




2. Novoroden~iwa

Cel: Redukcija na pojavata na kariesot na ranotodetstvo (cirkularen karies)

Sodr`ina: Promocija na zdravjeto i zdravstvenovospituvawe na roditelite (pravilen na~in naishrana, oralna higiena-sopsтvena i na deteto, fluorprofilaksa, prevencija na lo{i naviki).

Mesto: Pedijatrisko sovetuvali{te za zdravi deca




3. Mali i pred{kolski deca

Cel: Rano steknuvawe na naviki za za~uvuvawe naoralnoto zdravje

Sodr`ina: Promocija na zdravjeto i zdravstvenovospituvawe na roditelite, naviki za pravilna ishrana,odr`uvawe na pravilna oralna higiena, fluorprofilaksa, koregirawe na lo{i naviki

Mesto: Pedijatrisko sovetuvali{te za zdravi deca ,predu~ili{ni ustanovi, predu~ili{ni stomatolo{kiambulanti




4. Deca na {estgodi{na vozrast

Cel: Zdravi trajni zabi

Sodr`ina: Dijagnosticirawe na rizikot za pojava nakaries, zalivawe na fisuri na prvite trajni molari,eventualna sanacija na kariesot

Mesto: Stomatolo{ka u~ili{na ambulanta




5. U~ili{ni deca (7-14 godini)

Cel: Promocija na oralnoto zdravje kaj deca, roditelii nastavnici, sekundarna prevencija, rana dijagnostikai sistemska sanacija

Sodr`ina: Koordinirana aktivnost stomatolog,roditel, nastavnik, korekcija na ishranata, lo{inaviki, fluor profilaksa, borba protiv pu{ewe ialkoholizam i bolesti na zavisnost, sistematski (I, V iVIII odd) i kontrolni pregledi-godi{no, pregledi zaortodontski anomalii II иV odd

Mesto: [kolo (u~ilnica), ({kolska) stomatolo{kaambulanta




6. U~ili{na mladina (15-18 godini) i studenti

Cel: Prevencija na parodontopatija

Sodr`ina: Dijagnoza na rizikot za pojava naparodontopatija, promocija na oralno zdravje istomatolo{ko vospituvawe, borba protiv pu{ewe ialkoholizam i bolesti na zavisnost, usovr{uvawe natehniki na miewe zabi, konec i dr. sr.

Mesto: [kolo (u~ilnica), ({kolska) stomatolo{kaambulanta




7. Vozrasni

Cel: Promocija na oralnoto zdravje, namaluvawe nabrojot na bezzabi osobi, motivacija za oralno zdravje irehabilitacija na organot za xvakawe, prevencija naoralen karcinom

Sodr`ina: Promocija na zdravjeto, zdravstvena kultura,nivo na oralna higiena, zna~eweto na organot zaxvakawe, sanacija na oralni zaboluvawa i oralnarehabilitacija (tercierna prevencija), redovnipregledi, skrining za oralen karcinom i negovaterapija

Mesto: Stomatolo{ka ambulanta,maksilofacijalna hir



4. Organizacija i sproveduvawe na programot

Op{tini-lokalna programa

Zdravstveni ustanovi (dr`avni i privatni)

Predu~ili{ni ustanovi

U~ili{ta

Humanitarni organizacii

Kratkoro~ni (3-5 godini) i operativni (1 godina)



5. Dinamika na sproveduvawe na programot

Programot predviduva postepeno zgolemuvawe naobemot na naselenieto. Minimum 3 nulta generacii -trudnici, deca vo prvo i petto odd



6. Kadar za izveduvawe na programot

Timska rabota: specijalisti po detska i preventivnastomatologija, ortodonti, parodontolozi, pedijatri,ginekolozi, doktori po socijalna medicina, lekari poop{ta praksa, sreden medicinski personal(stomatolo{ki i medicinski sestri, patrona`a) i drzdravstveni rabotnici sorabotnici



7. Finansirawe na programot

Sretstva za izveduvawe na programot se obezbeduvaatod: buxetot, zadol`itelno osiguruvawe, donacii i drizvori



8. Evidencija i izvestuvawe

Aktivnostite od operativniot plan se evidentiraatvo soodvetni dokumenti (zdravstven karton) ievidencioni obrasci, od koi se sostavuvaatperiodi~ni i godi{ni izve{tai, nivna analiza iocena za izvr{eniot operativen plan.



9. Evaluacija

Del od procesot na planirawe i realizacija naprogramot so koja se utvrduva uspe{nosta,adekvatnosta, efektivnosta i efikasnosta nazdravstvenata slu`ba vo sproveduvaweto naprogramot.

PREVENTIVEN [KOLSKI STOMATOLO[KI

PROGRAM

Se smeta za mnogu efikasen bidej}i opfa}a deca odsite socijalno-ekonomski grupi

[kolskata stomatolo{ka nega pretstavuvasistematska, planska zdravstvena za{tita koja ima zacel da spre~i i blagovremeno da gi le~i sitezaboluvawa na ustata i zabite


PROGRAM

Pretstavuva najpogoden na~in da se opfaticelokupnoto naselenie so sistematska preventivna iterapiska za{tita

[kolskite deca pretstavuvaat edna organiziranagrupacija od naselenieto na koja i pripa|aat sitema{ki i `enski `iteli vo edna sredina


PROGRAM

Postoe~kite programi na {kolska stomatolo{kaza{tita se zasnovaat na:

- odr`uvawe na oralna higiena

- fluor profilaksa

- rana dijagnoza i terapija na oralnite bolesti (karies)


PROGRAM


odr`uvawe na oralna higiena

- pravilna tehnika na miewe zabi, mehani~kootstranuvawe na plakot

- upotreba na pasta za zabi so fluor

- opfateni se site deca od soodvetnata vozrast

- motivacija za redovno odewe na kontrolni pregledi isanacija kaj stomatolog


PROGRAM


odr`uvawe na oralna higiena

- zdravstveno vospituvawe, zdravstvenite rabotniciprenesuvaat informacii i aktivno u~estvuvaat vorealizacijata na preventivniot program

- ulogata na nastavnicite i vospituva~ite

- edukacija na roditelite za so~uvuvawe i unapreduvawena sopstvenoto oralno zdravje


PROGRAM


fluor profilaksa

- upotreba na tableti i rastvori za ispirawe pod nadzor

- primena na profilakti~ki merki (zalevawe nafisuri, otstranuvawe na cvrsti i meki naslagi, lokalnaaplikacija na koncentrirani fluoridi)


PROGRAM


rana dijagnoza i terapija na oralnite bolesti (karies)

- sistematski pregledi

- periodi~ni kontrolni pregledi

- sistematska sanacija vo {kolo, najbliska ambulanta iliizvestuvawe na roditelite da go odnesat deteto kajstomatolog


PROGRAM

Osnovni pravila pri rabotata na {kolskiotstomatolo{ki program:

da e dobro isplaniran (celi, kadar, preventivni merki,na~in na finansirawe)

ostvarena dobra sorabotka so {kolskite vlasti(zdravstveno-vospitna rabota, sistematski, kontrolnipregledi, organizirana sanacija)

ostvarena dobra sorabotka so roditelite (paralelnaedukacija deca i roditeli, u~estvo vo aktvnostite isoglasnost za sanacija)


PROGRAM


da gi opfa}a site deca vo {koloto (se po~nuva od prvooddelenie)

sistematski pregledi so analiza na dobienite podatoci(prvo, petto i osmo odd)

intenzivna rabota na promocija na oralnoto zdravje

da se obezbedi motivacija na u~enicite za dobra oralnahigiena (obuka, tehnika, so nagledni sretstva, direktno,bezplatni ~etki i pasti)


PROGRAM


da se obezbedi sistematska primena na preventivnitemerki so cel da se spre~i rana pojava na oralnitezaboluvawa (zalevawe na fisuri na prvi trajni molari,vтori trajni molari, primena na koncentriranifluoridi edna{ godi{no)

kontrola na ishrana vo {kolite (u`ina, frekfencija navnes na saharoza)

rana dijagnoza na zaboluvawata, organizirana sanacija ikontrola na efektite


PROGRAM

Organizacija na {kolskiot stomatolo{ki program:

Treba da gi opfati site {kolski deca, so zdrava usta izabi i da im ozmo`i planska i organizirana za{tita inega

Stomatolo{ka ambulanta vo {koloto

Podvi`na stomatolo{ka ambulanta

U~estvo na visoko kvalifikuvan kadar-specijalisti podetska i preventivna stomatologija

preventivni stomatolo[ki...

Documents