preventie ‘wijzer’ samen‘werken’ aan een gezond, veilig en stimulerend arbeidsklimaat...
TRANSCRIPT
Preventie ‘wijzer’
Samen‘werken’ aan een gezond, veilig en
stimulerend arbeidsklimaat
Annemie LagrainPreventieadviseur psychosociaal welzijn
Algemeen preventiebeleid
Vaststellingen
Hoge maatschappelijke eisen:work-life balancetoenemende onzekerheden
(relationeel, materieel)
Nieuwe opdrachten: ziekteverzuimbeleidstress beheersingconflicthantering
Waarom regelgeving?
Arbeidsongevallen Gezondheidsklachten door o.a.
gevaarlijk en ongezond werk beeldschermwerk en RSI (repetitive strain
injury) Psychosociale belasting door o.a.
stress te wijten aan de arbeidsvoorwaarden relationeel leed bij inter-persoonlijke of
groepsconflicten geweld, pesterijen , ongewenst seksueel
gedrag en discriminatie op het werk
Inspectie
Doorlichting van de schoolprocessen Beperkte controle en eerste evaluatie
van ‘veiligheid en welzijn ‘ op school Sporen hiaten op inzake het
risicobeheersingsbeleid Verwachten een actieplan
documenten ppp\website onderwijsinspectie.doc
documenten ppp\02_Schooldoorlichting-Veiligheidsindex 1.doc
documenten ppp\RBB_controlelijst_deel2_0809.doc
Basisbegrippen
1. Welzijnswetgeving2. Welzijnsbeleid voeren3. Preventieadviseurs4. Interne/externe dienst voor
preventie en bescherming op het werk
Basisbegrippen
5. Comité Preventie en Bescherming op het Werk
6. Risicoanalyse 7. Dynamisch
risicobeheersingssysteem8. Preventieplan en jaaractieplan
1.Welzijnswetgeving
Wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk ,
schrijft elke werkgever voor om een welzijnsbeleid te voeren d.w.z.
preventief maatregelen nemen zodat de werknemers kunnen werken in een gezonde, veilige en stimulerende werkomgeving.
Wettelijke verplichting
Welzijnsbeleid voeren KB betreffende het beleid 27/03/1998
Beschermen op verschillende domeinen Oprichten preventiedienst
KB betreffende IDPB 27/ 03/ 1998 KB betreffende EDPB 27/03/1998
Installeren van een Comité voor preventie en bescherming KB betreffende opdrachten en werking CPBW
3/05/1999
2.Welzijnsbeleid voeren
Door: Multidisciplinaire risicoanalyse (RA) Dynamisch
risicobeheersingssysteem (DBRS) Globaal preventieplan Jaaractieplan
Verschillende domeinen
Het welzijn wordt nagestreefd door maatregelen die betrekking hebben op:1. de arbeidsveiligheid2. de bescherming van de gezondheid van de
werknemer op het werk3. de psychosociale belasting veroorzaakt door
het werk, waaronder inzonderheid geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk
4. de ergonomie 5. de arbeidshygiëne6. de verfraaiing van de arbeidsplaatsen7. de maatregelen van de onderneming inzake
leefmilieu op de punten 1°tot 6°
3.Preventieadviseurs
Arbeidsveiligheid Gezondheid Psychosociale
belasting, pesten , OSGW en agressie
Ergonomie Arbeidshygiëne, Verfraaiing van de
arbeidsplaatsen Leefmilieu
PA arbeidsveiligheidPA arbeidsgeneeskunde
PA psychosociaal welzijn+vertrouwenspersoon
PA ergonomiePA arbeidshygiëne
PA milieu
Taken preventieadviseur
Advies aan de werkgever inzake ‘welzijn’
Verplichte jaarlijkse werkpostbezoeken
Vergaderingen overlegcomités Opleidingen geven aan en
informeren van personeel:via onthaal
Taken preventieadviseur
OngevallenonderzoekOpstellen ongevallensteekkaart
Dynamisch Risicobeheerssysteem Voorkomingsbeleid Adviezen op bestekken van aankoop,
inhuringOpmaak indienststellingsverslagen
Opvolgen van werven Risicoanalyses
De PA arbeidsgeneeskunde
Deelnemen aan vergadering Comité en heeft vrije toegang tot de onderneming
De AG mag de gegrondheid van afwezigheid van de werknemer niet nagaan, kan wel info inwinnen bij behandelende arts
Hij en “ EHBO helpers” zijn gebonden aan het beroepsgeheim
KB 28-05-2003 betreffende het gezondheidstoezicht op de
werknemersDe preventieve handelingen en de specifieke verplichtingen van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer:
Preventieve medische onderzoeken uitvoerenGeneeskundig dossier samenstellenPlaatsen en opvolgen van inentingen
PA Arbeidsveiligheid Dynamische risicobeheersing
Verrichten onderzoek arbeidsplaats, werkpost: Identificatie gevaren, voorstellen preventiemaatregelen,
advies verlenen over het opstellen van instructies
Ondersteunen bij de opmaak en het actualiseren van het globaal preventieplan en jaaractieplan
Advies over arbeidsplaats, werkpost, PBM en arbeidsmiddelen
Vergaderingen overlegcomités en werkgroepen: advies verlenen aan werkgever en comité over maatregelen met impact op het welzijn van de werknemer
PA Arbeidsveiligheid
Opleiden en informeren van personeel Brand- en evacuatierichtlijnen, onthaal,
workshops ergonomie, rugpreventie, e,… Deelname aan onderzoek van
ongevallen en incidenten: opstellen ongevallensteekkaart, opmaken omstandig verslag
Voorkomingsbeleid: adviezen bij aankoop + in dienst stellen
Meewerken aan de uitwerking van interne noodprocedures
Opstellen van maandverslagen en opstellen jaarverslag
PA Ergonomie
Advies ergonomie bij klachten van werknemers/ op vraag van arbeidsarts
Preventieve acties: Verspreiden van ergonomietips Advies beeldschermwerk RSI-controle
Opleiding en vorming Workshops beeldschermergonomie Rugpreventie
PA psychosociaal welzijn
Preventiebeleid: ondersteuning aanbieden bij het opstellen van een beleid inzake stress, ongewenst gedrag, ziekteverzuim, drugs, alcohol,…
Bemiddeling bij klachten (informele en formele klachten)ivm geweld, pesten en ongewenst seksueel gedrag
Vorming aanbieden ivm: agressie door derden, voeren van opvanggesprekken, opleiding van vertrouwenspersonen
Uitvoeren (participatieve) risicoanalyse
4. Interne en externe preventiedienst
Opdrachtde werkgever, het lijnmanagement en de werknemer
bijstaan in de uitwerking, programmatie, uitvoering en evaluatie van het welzijnsbeleid aan de hand van het
dynamisch-risico-beheersings-systeem (DRBS) bedoeld in het KB van 27 maart 1998
betreffende het beleid inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk.
5.Comité voor preventie en bescherming
Welzijnsmaterie overleggen en onderhandelen:
Vakorganisaties Werkgever Preventieadviseurs
arbeidsgeneeskunde , arbeidsveiligheid, psychosociale aspecten
6. Dynamische risicobeheersingssysteem
Risico= blootstelling aan een gevaar Risico’s inventariseren Risico’s evalueren Risico’s beperken
Maatregelen nemen, maatregelen bijsturen
SCHEMA DYNAMISCHE RISICOBEHEERSING IN 5 STAPPEN
GEVAREN OPSPORENSTAP 1
BLOOTGESTELDEN IDENTIFICEREN
STAP 2
RESTRISICO’sBEOORDELEN
STAP 3RISICO?
MAATREGELEN BEPALENSTAP 4
PRIORITEITEN BEPALENSTAP 5
EVALUEREN
MAATREGELEN UITVOEREN
Wijziging
situatie
Neen
Ja
7.Globaal preventieplan en jaaractieplan
Welzijnsbeleid
Opmaken
Regelmatig screenen en beoordelengebruik controlelijst ( zie
inhoud)
Psychosociaal preventiebeleid
Basisbegrippen
Wet Onkelinkx Vertrouwenspersoon Preventieadviseur psychosociaal
welzijn Risicoanalyse Psychosociale belasting Klachtenprocedure
Wet L. Onkelinx
KB ter bescherming van werknemers tegen OSGW op het werk 18/09/1992
Wet :bescherming geweld, pesterijen en OSGW van 11 juni 2002 en KB 11 juli 2002
Beschermen tegen psychosociale belasting, KB van 17 mei 2007 betreffende de
voorkoming van psychosociale belasting veroorzaakt door het werk waaronder pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk ( vervangt KB van 11 juli 2002)
Welzijn op het werk
Algemeen: jobsatisfactie behoeften bevredigen
Verschuiving in motivatie van de werknemers:
1. Loon2. Bijkomende voordelen3. Secundaire arbeidsvoorwaarden4. Relaties, cultuur, sfeer5. Ontplooiing, leermogelijkheden6. Zingeving
Psychosociaal welbevinden vs psychosociale belasting
ruzieconflicten pesterijen
= grens-overschrijdend
gedrag
ziekte
burn-out
depressie
psychosomatische klachten
psychosocialebelasting
demotivatie
Psychosociale belasting
Elke belasting van psychosociale aard Oorsprong :
Uitvoering van het werk Naar aanleiding van de uitvoering van
het werk Schadelijke gevolgen voor de gezondheid
van een persoon lichamelijk psychisch
Psychosociaal welzijnsbeleid
Stimuleren van een positief arbeidsklimaat
Tevreden werknemers leveren betere resultaten !
Psychosociaal welzijnsbeleid
Preventieplan Primaire preventie: schade voorkomen Secundaire preventie: schade beperken Tertiaire preventie: schade herstellen
Interventieplan Klachtenbehandeling
Primaire preventie
Maatregelen nemen om psychosociale belasting (feiten van pesterijen, grensoverschrijdende gedrag en agressie) te voorkomen Engagementsverklaring van het schoolbestuur Werking opstarten Aanwijzen preventieadviseur gespecialiseerd
in psychosociale aspecten en eventuele vertrouwenspersonen
Aanpassen arbeidsreglement Risicoanalyse doen Positief arbeidsklimaat realiseren ( structurele
maatregelen nemen) Informeren van het lijnmanagement Informatie en vorming van de leerkrachten
Secundaire preventieDeze maatregelen hebben tot doel de schade die
er kan ontstaan door geweld, OGG en agressie te beperken. De maatregelen gelden om het gedrag, als het voorkomt, te doen stoppen. Uitwerking klachtenbehandeling
(procedure) Deze kenbaar maken aan de leerkrachten Zorgen voor snel en onpartijdig onderzoek Onthaal, hulp en vereiste ondersteuning van
de vermeende slachtoffers
Tertiaire preventie
Deze maatregelen hebben tot doel de schade die door geweld, OGG en agressie is ontstaan te herstellen. Voorzien van adequate psychologische
ondersteuning
documenten ppp\Checklist.doc
Preventieadviseur en/of vertrouwenspersoon
1° Mee uitwerken procedures
2° Raad, opvang, hulp en bijstand slachtoffers (bemiddeling)
3° Ontvangst van met reden omklede klacht
Deze van de VP + beheer formele klacht+
4° risicoanalyse-preventiemaatregelen
5° Maatregelen voorstellen aan WG om feiten te beëindigen (na klachtenonderzoek formele klacht)
6° Opstellen verslag voor onderneming (collectief en anoniem verslag)
Taken
Werkgever
Vertrouwenspersoon
Preventieadviseur Psychosociaal Welzijn
Verplichteaanduiding
Niet Verplicht
Taken VP bij klachtenbehandeling
Opvang en hulp aan klager Gesprek met aangeklaagde Eventueel gesprek met
getuigen/collega’s Bemiddelen Beleidsadviezen Enkel informele meldingen
“Feiten doen stoppen”
Positie vertrouwenspersoon (art 16 KB 17 05 07)
Autonomie van de functie Rechtstreeks toegang tot persoon belast met
dagelijks beheer Nodige tijd Passend lokaal( vertrouwelijkheid) Kan alle contacten met PA hebben Bekwaamheid en mogelijkheid om vorming te
volgen Geen druk op de AP door andere personen
( bekomen info) Hangt functioneel af van de interne dienst
Geen nadeel door functie
Statuut PA psychosociale aspecten
bevindt zich als onafhankelijke persoon tussen WG en WN( wet 20/12/2002)
geniet sociale bescherming (KB bescherming van de PA: wet van 20/12/02)
mag geen deel uitmaken van WG of WN afvaardiging moet rechtstreeks rapporteren aan de persoon belast
met de dagelijkse leiding van de onderneming/technische bedrijfseenheid
moeten werkplaats/kantoor hebben in de eenheid waarvoor hij/zij aangesteld zijn
staat de WG, de leden van de HL en de WN bij in de programmatie, de toepassing , uitvoering en evaluatie van het beleid bepaald door het DRBS
Risicoanalyse
Opsporen risico’s op 4 deelgebieden die de kwaliteit van de arbeid uitmaken:
Arbeidsinhoud Arbeidsomstandigheden Arbeidsvoorwaarden Arbeidsverhoudingen
Risico’s: 4 deelgebiedendie de kwaliteit van de arbeid uitmaken
Arbeidsinhoud Teveel werk, te hoog werktempo Te moeilijk werk , te veel
verantwoordelijkheid Te eenvoudig werk, monotoon, kortcyclisch
werk Te weinig werk, verveling Onduidelijke, tegenstrijdige taakeisen
Arbeidsomstandigheden Chemische stoffen ,
straling,besmettingsgevaar, lawaai, verlichting, temperatuur,ventilatie en luchtvochtigheid
Gevaarlijke situaties, zwaar werk, onvoldoende hygiëne
Ontbreken van hulpmiddelen en/of van persoonlijke beschermingsmiddelen
Werkhouding
Arbeidsvoorwaarden Werk en rusttijdregeling Lage verloning, stukloon, premieloon Weinig loopbaanmogelijkheden Werkonzekerheid,precaire
contractvormen
Arbeidsverhoudingen Slechte wijze van leidinggeven, te
weinig medezeggenschap Slechte onderlinge relaties op het werk Onvoldoende sociale ondersteuning op
het werk Ongewenste intimiteiten, pesten,
discriminatie
documenten ppp\Risicofactoren.doc
Interventieplan
Luisteren, Opvangen, hulp bieden Bemiddeling bij conflicten Onderzoek van klachten (informeel
en formeel) i.v.m. psychosociale belastinggeweldpesten ongewenst seksueel gedrag op het
werk
Klachtenbehandeling
Klachten zijn een signaal Klachten zijn subjectief Het zwijgen doorbreken Lijden van het slachtoffer Het ongewenst gedrag doen stoppen De betrokken groep Bemiddeling Intern onderzoek
Grensoverschrijdend gedrag
Subjectief Afhankelijk van
Jezelf ( oa opvoeding, cultuur, familie) De ander De context
Grenzen overschrijden of LATEN overschrijden
Schuldvraag? Lineair, causaal denken versus circulair
denken
Onderscheid plagen vs pesten
Incidenteel Onschuldig =machtsverhoudin
g Wisselende
slachtoffers 2 richtings Weinig nadeel Vlug vergeten
Systematisch Met voorbedacht rade ><machtsverhouding Zelfde slachtoffer
1 richtings Zware gevolgen Moeilijk herstel-
aanslepend
Reacties van klager
4 fasen 1e: slachtoffer ontkent 2e: als last ervaren, strain
symptomen 3e: berusting, copingstrategieën,
vermijdingsgedrag 4e:ontsnapping in ziekte, burn-out,
depressie,zelfdoding!!
Complexiteit
5 betrokken partijen Pester - aangeklaagde( empathie?) Slachtoffer- klager ( rol ! ?,oorzaak?) Directe collega’s ( angst, voordeel,
conformisme) Leidinggevende( onwetend of passief) Niet-direct betrokkenen( weten-
vermijden)
Circulair versus lineair
Circulair denken
In een context is er altijd wederzijdse beïnvloeding
(= communicatie)
Lineair denken
Oorzaak–gevolg denken
zender ontvanger
Klacht=communicatiestoornis
Gevolgen
Slachtoffer Kent groot lijden, waardigheid wordt
aangetast Het lijden kan zich uiten in
Arbeidsongeschiktheid ( kosten maatschappij)
Demotivatie ( verminderde productiviteit)
Ernst van de gevolgen
Afhankelijk van de Duur Aard Omgeving (onbegrip, reacties) Betrokken personen
Aanpak
Luister naar beide partijen, vooraleer maatregelen te nemen
Zorg dat het stopt Overleg met de vertrouwenspersoon Schakel de preventieadviseur
psychosociale aspecten in Neem verantwoordelijkheid
Annemie LagrainPreventieadviseur Psychosociaal Welzijn
Departement BestuurszakenAfdeling Preventie en Bescherming
Boudewijnlaan 30 bus 44 1000 Brussel
tel.: 02 553 49 54