preskes diare sarah almira

8/17/2019 Preskes Diare Sarah Almira

http://slidepdf.com/reader/full/preskes-diare-sarah-almira 1/32

Presentasi Kasus

Seorang Anak Laki-Laki dengan Diare Akut Dehidrasi

Sedang dan Obese, Overweight, Normoheight

Oleh :

Ratu Siti Khadijah Sarah G99142022/C-17

Almira Muthia Deanea G9914202!/C-1"

Pembimbing:

dr# $ndan% De&i 'e(tari) S*A+K,) M.

K$A$RAA K'K 'M K$S$.AA AAK

3AK'AS K$DOK$RA S / RSD DR# MO$ARD

SRAKARA

2015

BAB ISTATUS PASIE



A! IDETITAS PASIE

ama : An# 6

mur : 1 tahun 5 ulan

8eni( Kelamin : 'ai-lai

A%ama : (lam

Alamat : Suharj

;; : 1< K%

; : "! =m

an%%al ma(u : 21 3eruari 2015

an%%al emeri(aan : 21 3eruari 2015

# CM : 01!22957

B! ALLOAA"ESIS #Dengan Ibu Kandung Pasien$

%! Ke&uhan Utama

Diare

'! (i)a*at Pen*akit Sekarang

4 hari (eelum ma(u Rumah Sait *a(ien demam) demam nai

turun den%an *en%atan) demam di(ertai atu tida erdaha) *ile+-,)

(aria&an +>,) muntah +>,# Muntah (ean?a 4-<@/hari# Setia* ali

muntah eri(i (u(u B %ela() na(u maan menurun# a(ien emudian

dia&a e RSDM) lalu di*eri(a la dida*atan ha(il . 1!)5) .t 41)0

dmina(i lim(it) a(ien di*erenanan ra&at jalan#

! hari (eelum ma(u Rumah Sait *a(ien ma(ih demam namun

(umer-(umer# a(ien emudian dia&a e *u(e(ma(# a(ien ma(ih

muntah 4-<@/hari (ean?a 1/4 %ela( aua i(i (u(u) lema( +>,) atu +>,) intae menurun# Di*eri(a la dida*atan ha(il trm(it 144#000#

Kemudian *a(ien emudian dira&at#

2 hari (eelum ma(u Rumah Sait *a(ien ;A; <@/hari# ;A;

am*a() =air) lendir +>, unin%) darah +-,) tida ada n?eri men%edan)

;AK+>, an?a) ra(a hau( menin%at) mata =eun%) air mata menurun)

arena tida memai *a(ien dia&a e RSDM#

2



+! (i)a*at Pen*akit Dahu&u

Ri&a?at ;A; =air : di(an%al

Ri&a?at aler%i at / maanan : di(an%al

Ri&a?at %anti (u(u rmula : di(an%al

Ri&a?at *en%%unaan antiiti ?an% lama: di(an%al

Ri&a?at ra&at ina* : +>, " ulan den%an rnhiti(

! (i)a*at Pen*akit Ke&uarga

Ri&a?at diare eluar%a dirumah : di(an%al

Ri&a?at aler%i at/maanan : di(an%al

! (i)a*at Lingkungan Sekitar

a(ien tin%%al den%an edua ran% tuan?a) (ea%ai ana tun%%al# Rumah

?an% dihuni tida terlalu lua() uuran "@10 m2# Sumer air ?an%

di%unaan untu eutuhan (ehari-hari era(al dari (umur ?an% letan?a

erdeatan den%an (e*ti= tan# 'in%un%an di (eitar rumah *a(ien

tida ada tetan%%a ?an% mem*un?ai *en?ait ?an% (ama den%an *a(ien#

.! (i)a*at Kehami&an

emeri(aan ehamilan dilauan iu *a(ien di idan *rate (&a(ta

(etem*at# 3reuen(i *emeri(aan *ada trime(ter dan 1 ali tia*

ulan) dan *ada trime(ter ! ali tia* ulan# en?ait ehamilan +-,#

Ri&a?at minum jamu (elama hamil +-,) at-atan ?an% diminum

adalah itamin dan talet *enamah darah dari idan#

/! (i)a*at Ke&ahiran

a(ien lahir (*ntan dari (eran% iu u(ia 25 tahun G10A0 (aat u(ia

ehamilan !7 min%%u) lahir menan%i( +>,) %era ati +>,) eiruan +-,#

!



0! (i)a*at Postnata&

u *a(ien mema&a *a(ien e *u(e(ma( untu timan% adan dan

melauan imuni(a(i (e(uai jad&al#

1! Status Imunisasi

Ea(in ;CG (aat u(ia : 1 ulan

Ea(in D (aat u(ia : 2 ulan) ! ulan) 4 ulan

Ea(in *li (aat u(ia : 1 ulan) 2 ulan) ! ulan) 4 ulan

Ea(in he*atiti( ; (aat u(ia : 0 ulan) 2 ulan) ! ulan) 4 ulan

Ea(in .i (aat u(ia : 2 ulan) ! ulan) 4 ulan

Ea(in =am*a (aat u(ia : 9 ulanKe(an :muni(a(i da(ar len%a* menurut De*e( 2014#

%2! (i)a*at Pertumbuhan dan Perkembangan

ertumuhan

;; lahir !000 %r) ; lahir 49 =m# Seja e=il ana (elalu dia&a e

*(?andu dan tida dida*atan *enurunan erat adan# mur (earan% 1

tahun 5 ulan) ;; 1< %) ; "! =m#

ereman%an

• Mtri a(ar dalam ata( nrmal

• Mtri halu( dalam ata( nrmal

• ;aha(a dalam ata( nrmal

• er(nal ((ial dalam ata( nrmal

Ke(an: *ertumuhan dan *ereman%an (e(uai u(ia

%%! (i)a*at utrisi

(ia 0 F 5 ulan : *a(ien han?a minum AS) reuen(i minum AS tia*

ali a?i menan%i( atau minta minum) (ehari

ia(an?a 12 ali *er hari) adan% leih dan lama

men?u(ui 10 menit) er%antian iri anan#

4



(ia 5 ulan F 9 ulan: a(ien (udah memulai maan maanan

*endam*in% AS ?aitu uur (u(u dan *a(ien teta*

minum AS#

(ia 9 ulan F 12 ulan : a(ien menda*at M-AS eru*a na(i

luna ! ali (ehari (erta maanan (elin%an#

(ia 12 ulan F (aat ini : a(ien ma(ih minum AS dan (udah maan

maanan eluar%a ! ali (ehari

Ke(an : ualita( dan uantita( a(u*an %ii =uu*

Pohon Ke&uarga

Keteran%an:

3! PE"E(IKSAA 4ISIK

A Keadaan mum : tam*a (ait (edan%

; Ke(adaran : =m*( menti(

C Statu( %ii (e=ara lini( : %ii e(an ai

<

25 tahun

!! tahun

An# 6 +1 tahun 5 ulan,

: 'ai F lai hidu*

: 'ai F lai menin%%al

: erem*uan hidu*

: a(ien



D anda ital

.R : 104 @/menit

RR : 42 @/menit

: !5)5C

A# Statu( %ii (e=ara lini( : %ii e(an ai

Statu( %ii (e=ara antr*metri( :

;;/ : 1</11)4 @100 H I 1!1 H +2SD J 6-S=re J ! SD,

;/ : "!/"4 @ 100H I 9")"H +-2 SD J 6 S=re J 0 SD,

;;/; : 1</11 @ 100 I 1!5)!5H + 6-S=re ! SD,

Ke(an : Oe(e den%an er&ei%ht dan nrmhei%ht#

$ Ke*ala

;entu me(=e*hal) nrm=e*hal) ; tida =eun%#3 Mata :

"ata 5ekung, air mata berkurang, njun%tia anemi( +-/-,) edem

*al*era +-/-,) (lera iteri +-/-,) *u*il i(r +2mm/2mm,) rele( =aha?a

+>/>,#

G .idun%

;entu nrmal) na*a( =u*in% hidun% +-,) (eret +-/-,) darah +-/-,)

dermita( +-,

. Mulut

Sian(i( +-,) mukosa basah #6$ menurun, lidah tr +-,) %u(i erdarah

+-,) n(il +1/1,) hi*eremi( +-,

elin%a

;entu auriula anan dan iri nrmal) elainan MA$ +-,) (erumen +-/-,)

memrana tim*ani inta) *r(e(u( ma(tideu( tida n?eri tean) tra%u(

*ain +-,) (eret +-,#

8 'eher

eme(aran KG; +-,#

K hra@ : entu nrm=he(t) retra(i +-,

Cr : n(*e(i : =tu( =rdi( tida tam*a

al*a(i : =tu( =rdi( teraa di SC E 'MCS

5



- -

--- -

--

eru(i : ;ata( jantun% e(an tida melear

Kiri ata( : SC 'SS

Kiri a&ah : SC E 'MCS

Kanan ata( : SC 'SD

Kanan a&ah : SC E 'SD

Au(ulta(i : ;un?i jantun% - inten(ita( nrmal)

re%uler) i(in% +-,

ulm : n(*e(i : en%eman%an dada anan I iri

al*a(i : 3remitu( raa anan I iri

eru(i : Snr / Snr di (emua la*an% *aru

;ata( *aru-he*ar : SC E anan

;ata( *aru-lamun% : SC E iri

Redu* relati di : SC E anan

Redu* a(lut : SC E anan +he*ar,

Au(ulta(i : Suara da(ar e(iuler +>/>,)

' Admen : n(*e(i : dindin% dada // dindin% *erut

Au(ulta(i : *eri(talti +>,

eru(i : tim*ani)

al*a(i : (u*el) n?eri tean +-,) he*ar dan lien tida

teraa# tur%r nrmal

M r%enital : *him(i( +-,

$(tremita( :

a aral din%in edem

CR J 2 deti

= Arteri dr(ali( *edi( teraa uat) *te=hie +-,

O Statu( lali(: Anu( tida er&arna emerahan

I PE"E(IKSAA PEU7A8

a 'aratrium Darah 'en%a* +21 3eruari 2015,

Pemeriksaan 21/2 Satuan Rujuan

7



% ada ha(il *emeri(aan laratrium terda*at lim(it*enia dan

*enin%atan jumlah mn(it

III DIA8OSIS BADI8

Diare aut den%an dehidra(i (edan% et =au(a dd rtairu() $$C) $$C

I DIA8OSIS KE(7A

a Diare aut den%an dehidra(i (edan% et =au(a rtairu( dd $$C) $$C

ntae (ulit

= Oe(e) er&ei%ht) nrmhei%ht

PEATALAKSAAA

a Ra&at an%(al a%ian ana (u %a(trenterl%i ana#

E3D A(erin% 109 ml/jam

= Diet na(i lau 1<00 al/ hari

d ara=etaml 2 =th alau *erlu jia demam

e 6in= 1 @ 10 m%

riti 2@4 (a=h * (am*ai den%an hari e 10

% Oralit 10ml/% F 120 ml jia diare# <ml/% F 50 ml jia muntah

I PLAI8

a Darah len%a*

GDS

= eletrlit

d rinali(a dan 3e(e( rutine GD

II "OITO(I8

Keadaan umum ital (i%n dan (tatu( hidra(i *er jam (elama rehida(i

Balance =airan *er " jam

9



Diure(i( *er " jam

III P(O8OSIS

Ad itam : nam

Ad (anam : nam

Ad un%(inam : nam

I; 4OLLO< UP

EALUASI I! '' 4ebruari '2%.

RS : ;A; +>, 2 @) =airIam*a() lendir +-,) &arna unin%) ;A;

darah +-,) muntah +>, !@ eri(i maanan dan minuman) maan +-, (eja 1

min%%u ?an% lalu) minum +>, (u(u) demam +-,) n?eri e*ala +-,) ;AK

dalam ata( nrmal) atu+-,) *ile+-,

%! STATUS 8EE(ALIS

Keadaan mum : Sedan%) compos mentis) %ii leih

anda Eital :

SiO2 : 9"H

adi : 112 @ / menit

Re(*iratr? Rate : <0 @/menit

Suhu : !7#< 0 C

Ke*ala : me(=e*hal

Mata : =njun%tia anemi( +-/-,, (lera iteri +-/-,)

*u*il i(r ∅ 2/2 mm) rele =aha?a +>/>,) air

mata +>/>, menurun

.idun% : a*a( Cu*in% .idun% +-,) (eret +-/-,

Mulut : Mu(a a(ah +>,) (ian(i( +-,) arin% hi*eremi(

+-,) tn(il 1 F 1 hi*eremi( +-,

elin%a : di(=har%e +-/-,

'eher : elenjar %etah enin% tida meme(ar

hra@ : retra(i +-,

10



ulm

n(*e(i : *en%eman%an dindin% dada anan I iri

al*a(i : remitu( raa dindin% dada anan I iri

eru(i : (nr // (nr

Au(ulta(i : (uara da(ar e(iuler +>/>,) (uara

tamahan +-/-,

Cr

n(*e(i : i=tu( =rdi( tida tam*a

al*a(i : i=tu( =rdi( teraa tida uat an%at

eru(i : ata( jantun% e(an tida melear

Au(ulta(i : ;8 - inten(ita( nrmal) re%uler) i(in% +-,

Admen

n(*e(i : dindin% *erut // dindin% dada

Au(ulta(i : i(in% u(u( +>, nrmaleru(i : tim*ani di(eluruh la*an% *erut) *ea alih

+-,) undula(i +-,)

al*a(i : (u*el) n?eri tean +-,) he*ar dan lien tida

teraa)tur%r ulit emali =e*at

r%enital : dalam ata( nrmal

$(tremita( :

edema aral din%in

- - - -

- - - -

AD teraa uat) CR J2L;alan=e Cairan : >40 ml/hari

Diure(i( : 1)5 ml/%;;/jam

'! DIA8OSIS

1# Diare aut dehidra(i (edan% den%an intae (ulit +terehidra(i,

2# Oe(e

+! TE(API

1# E3D D1/2 <2==/jam2# Diet na(i lau 1<00 al/hari

!# ara=etaml 2 =th jia *erlu +demam,

4# Oralit 7< == jia muntah) 1<0 == jia diare

<# 6in= 1@10 m% O +(am*ai hari ,

5# riti 2@1 (a=het O

! PLA

%! Ce laratrium *atl%i lini : urin rutin

11



'! 3e(e( rutin

! "OITO(I8

Keadaan umum ital (i%n dan (tatu( hidra(i *er 4 jam


Diure(i( *er " jam

.! P(O8OSIS

;nam

EALUASI II! '+ 4ebruari '2%.

RS : ;A; +>, <@) leme) &arna unin%) ;A; lendir +-, darah +-,)

muntah +>, (ediit) maan +-,) minum +>,) demam +-,) ;AK dalam ata(

nrmal) atu+>,) *ile+-,

%! STATUS 8EE(ALIS


anda Eital :

SiO2 : 9"H

adi : 112 @ / menit

Re(*iratr? Rate : !2 @/menit

Suhu : !5#< 0 C

Ke*ala : me(=e*hal


*u*il i(r ∅ 2/2 mm) rele =aha?a +>/>,

.idun% : a*a( Cu*in% .idun% +-,) (eret +-/-,

Mulut : Mu(a a(ah +>,) (ian(i( +-,) arin% hi*eremi(

+-,) tn(il 1 F 1) hi*eremi( +-,elin%a : di(=har%e +-/-,


hra@ : retra(i +-,

ulm



eru(i : (nr // (nr

12




tamahan +-/-,

Cr


al*a(i : i=tu( =rdi( teraa tida uat an%at



Admen


Au(ulta(i : i(in% u(u( +>, nrmal

eru(i : tim*ani di(eluruh la*an% *erut) *ea alih

+-,) undula(i +-,)

al*a(i : (u*el) n?eri tean +-,) he*ar/lien tida

teraa)tur%r ulit emali =e*atr%enital : dalam ata( nrmal

$(tremita( :

edema aral din%in

- - - -

- - - -

AD teraa uat) CR J2L

;alan=e Cairan : >4<0 ml/hari


'! PE"E(IKSAA PEU7A8

Pemeriksaan =eses rutin #''>'>'2%.$

1!

PARAMETER HASIL NILAI NORMALA. MakroskopisKonsistensi Lunak Lunak berbentukWarna Kuning Kuning coklatDara Negati! Negati! Len"ir Negati! Negati! Le#ak Negati! Negati! Pus Negati! Negati!

Makanan ti"ak"icerna Negati! Neg$"ite#ukanse"ikitParasit Negati! Negati! %. MikroskopisSel e&itel Positi! Neg$"ite#ukan

se"ikitLeukosit Positi! Neg$"ite#ukan

se"ikitEritrosit Negati! Negati! Makanan ti"ak

"icernaNegati! Neg$"ite#ukan

se"ikit

Telur cacing Negati! Negati! Lar'a cacing Negati! Negati! Progloti" cacing Negati! Negati! Proto(oa Negati! Negati! )east atau

Pseu"oi!a )east cell

*+,Negati!



Ke(an: ditemuan ?ea(t =ell *ada (am*el tinja

Pemeriksaan Urin (utin #''>'>'2%. %+:%.$

Pemeriksaan 9asi& Satuan (u?ukan

SEK(ESI

"AK(OSKOPI

S

arna

Kejernihan

KI"IA (UTI

;erat jeni(

*.'eu(it

$ritr(it

rtein

Glu(a

Ketn

rilin%en

;iliruin

rm(it

"IK(OSKOPIS

$ritr(it

'eu(itEPITEL

$*itel (uamu(

$*itel tran(i(inal

$*itel ulat

SILIDE(

.?aline

Granulated

'e(it

;ateri

Kri(tal

Nea(t lie =ellMuu(

S*erma

Kndutiita(

?ell&

Clear

%,2%

7)0 e%ati

e%ati

e%ati

rmal

e%ati

rmal

e%ati

e%ati

%%,

0)2

-

-

-

0

-

-

15)!

%,+

0)00)0

0#0

<#9

/ul

M%/dl

M%/dl

M%/dl

M%/dl

M%/dl

M%/dl

/ul

/';

/';

/';

/';

/'K

/'K

/'K

/ul

/ul

/ul/ul

/ul

mS/=m

1)01< F 1)02<

4)< F ")0 e%ati

e%ati

e%ati

rmal

e%ati

rmal

e%ati

e%ati

0 F 5)4

0 - 12

e%ati

e%ati

e%ati

0 - !

e%ati

e%ati

0)0-21<0)0

0)0

0)00)0

0#0-0#0

!#0-!2#0

'ain-lain$ritr(it 2-!/';) leuit 0-1/';)

ri(tal amr +>,

+! DIA8OSIS

14




2# Oe(e

! TE(API

1# E3D D< 1/4 S <2 ==/jam2# Diet na(i lau 1<00 al/hari

!# ara=etaml 2 =th jia *erlu +demam,


<# riti 2@1 (a=het O

<# 6in= 1@10 m% O +/,

.! PLA

(ul ;'' ila diare +-,

eri(a e(e( rutin ulan%

/! "OITO(I8

Keadaan umum ital (i%n dan (tatu( hidra(i *er 4 jam


Diure(i( *er " jam

/! P(O8OSIS

;nam

EALUASI III! ' 4ebruari '2%.

RS : ;A; +>, !@) am*a(I=air) &arna unin%) ;A; lendir +>,

darah +-,) muntah +>, 1@ (ediit) maan +>,) minum +>,) demam +-,) ;AK

dalam ata( nrmal) atu+>,) *ile+-,

%! STATUS 8EE(ALIS


anda Eital :

SiO2 : 9"H

adi : 10" @ / menit

Re(*iratr? Rate : 24 @/menit

Suhu : !5#! 0 C

Ke*ala : me(=e*hal

1<




*u*il i(r ∅ 2/2 mm) rele =aha?a +>/>,)

mata =eun% +-/-,

.idun% : a*a( Cu*in% .idun% +-,) (eret +-/-,Mulut : Mu(a a(ah +>,) (ian(i( +-,) arin% hi*eremi(

+-,) tn(il 1 F 1) hi*eremi( +-,



hra@ : retra(i +-,

ulm



eru(i : (nr // (nr


tamahan +-/-,

Cr


al*a(i : i=tu( =rdi( tida uat an%at



Admen



eru(i : tim*ani di(eluruh la*an% *erut) *ea alih+-,) undula(i +-,)




$(tremita( :

edema aral din%in

- - - -

- - - -

AD teraa uat) CR J2L;alan=e Cairan : >2<0 ml/hari

Diure(i( : 1)" ml/%;;/jam

'! DIA8OSIS


2# Oe(e

15



+! TE(API

1# E3D D< 1/4 S <2 ==/jam a

2# Diet na(i lau 1<00 al/hari

!# ara=etaml 2 =th ila *erlu +demam,


<# riti 2@1 (a=het O

5# 6in= 1@10 m% O +/,

! PLA

(ul ;''

! "OITO(I8

1# Keadaan umum ital (i%n dan (tatu( hidra(i *er 4 jam

2# Balance =airan *er " jam!# Diure(i( *er " jam

.! P(O8OSIS

;nam

EALUASI I! ' 4ebruari '2%.

RS : ;A; +>, 2 @) leme a%a era() lendir +-,) darah +-,) diare

+-,) mual +-,) muntah +-,) maan minum +>,) demam +-,) n?eri e*ala +-,)

n?eri tt +-,) mimi(an +-,) %u(i erdarah +-,) (e(a +-,) ;AK dalam ata(

nrmal) atu+-,) *ile+-,

%! STATUS 8EE(ALIS


anda Eital :

SiO2 : 9"H

adi : 95 @ / menit

Re(*iratr? Rate : 2" @/menit

Suhu : !5#" 0 C

Ke*ala : me(=e*hal

17




*u*il i(r ∅ 2/2 mm) rele =aha?a +>/>,)

mata =eun% +-/-,

.idun% : a*a( Cu*in% .idun% +-,) (eret +-/-,Mulut : Mu(a a(ah +>,) (ian(i( +-,) arin% hi*eremi(

+-,) tn(il 1 F 1) hi*eremi( +-,



hra@ : retra(i +-,

ulm



eru(i : (nr // (nr


tamahan +-/-,

Cr


al*a(i : i=tu( =rdi( tida uat an%at



Admen



eru(i : tim*ani di(eluruh la*an% *erut) *ea alih+-,) undula(i +-,)




$(tremita( :

edema aral din%in *eteiae

- - - - - -

- - - - - -AD teraa uat) CR J2L

;alan=e Cairan : -120 ml/hari


'! DIA8OSIS

1# Diare aut dehidra(i (edan% den%an intae (ulit

2# Oe(e

+! TE(API

1"



1# E3D D< 1/4 S <2 ==/jam a inu(

2# Diet na(i lau 1<00 al/hari

!# ara=etaml 2 =th ila *erlu +demam,


<# riti 2@1 (a=het O5# 6in= 1@10 m% O +E/,

! PLA

• ;''

! "OITO(I8

Keadaan umum ital (i%n dan (tatu( hidra(i *er jam


Diure(i( *er " jam

.! P(O8OSIS

;nam

BAB II

TI7AUA PUSTAKA

A! DIA(E 3AI( AKUT%! De=inisi

Diare =air aut meru*aan diare ?an% terjadi (e=ara aut dan

erlan%(un% uran% dari 14 hari +ahan ean?aan uran% dari 7 hari,)

den%an *en%eluaran tinja ?an% luna / =air# Mun%in di(ertai muntah dan

*ana(# Diare =air aut men?eaan dehidra(i) dan ila ma(uan maanan

uran% da*at men%aiatan uran% %ii# Kematian ?an% terjadi di(eaan

arena dehidra(i# en?ea ter*entin% diare *ada ana-ana adalah Shigella,

Campylobacter jejuni dan Cryptosporidium, Vibrio cholera, Salmonella, E.

coli, rotavirus +;ehrman) 2009,#

'! E@idemio&ogi

Kuman *en?ea diare men?ear ma(u melalui mulut antara lain

maanan dan minuman ?an% ter=emar tinja atau ?an% nta lan%(un%

den%an tinja *enderita#

19



erda*at eera*a *erilau hu(u( menin%atan re(i terjadin?a

diare ?aitu tida memerian AS (e=ara *enuh 4-5 ulan *ertama ehidu*an)

men%%unaan tl (u(u ?an% ter=emar) men?im*an maanan ma(a *ada

(uhu amar dalam &atu =uu* lama) men%%unaan air minuman ?an%

ter=emar leh ateri ?an% era(al dari tinja) tida men=u=i tan%an (etelah

uan% air e(ar) (e(udah memuan% tinja atau (eelum mema(a maanan)

tida memuan% tinja (e=ara enar +Ardhani) 200",#

3atr ?an% menin%atan erentanan terhada* diare antara lain tida

memerian AS (am*ai umur 2 tahun) uran% %ii) =am*a)

imunodefisiensi / imunosupressif.

mur Kean?aan diare terjadi *ada 2 tahun *ertama ehidu*an)

in(iden *alin% an?a *ada umur 5 F 10 ulan +*ada ma(a *emerian

maanan *endam*in%,#

Earia(i mu(iman *la mu(im diare da*at terjadi melalui leta %e%rai#

ada daerah (u tr*i) diare arena ateri leih (erin% terjadi *ada mu(im

*ana( (edan%an diare arena iru( +rtairu(, *un=an?a *ada mu(im

din%in# ada daerah tr*i diare rtairu( terjadi (e*anjan% tahun) reuen(i

menin%at *ada mu(im emarau (edan%an *un=a diare arena ateri

adalah *ada mu(im hujan#Kean?aan ine(i u(u( er(iat a(imtmati / tan*a %ejala dan

*r*r(i ini menin%at di ata( umur 2 tahun arena *ementuan imunita(

ati#

+! Etio&ogi

erda*at eera*a ma=am *en?ea diare antara lain (ea%ai eriut

a! 3atr ine(i

ne(i enteral ?aitu ine(i (aluran *en=ernaan ?an% meru*aan *en?ea

utama diare) meli*uti ine(i ateri +Vibrio, E. coli, Salmonella, Shigella,

Campylobacter, Yersinia, eromonas, dsb!, infe"si virus #Enterovirus,

denovirus, $otavirus, strovirus, dll,) ine(i *ara(it + E. hystolytica,

%.lamblia, &. hominis! dan jamur #C. albicans!.

ne(i *arenteral ?aitu ine(i di luar (i(tem *en=ernaan ?an% da*at

menimulan diare (e*erti titi( media aut) tn(iliti() rn*neumnia)

en(ealiti( dan (ea%ain?a# +;ehrman) 2009,#

20



b! 3atr Mala(r(i

Mala(r(i arhidrat ?aitu di(aarida +intleran(i lat(a) malt(a dan

(ur(a,) mn(aarida +intleran(i %lu(a) rut(a dan %alat(a,#

ntleran(i lat(a meru*aan *en?ea diare ?an% ter*entin% *ada a?i

dan ana# Di (am*in% itu da*at *ula terjadi mala(r(i lema dan *rtein#

5! 3atr Maanan

Diare da*at terjadi arena men%n(um(i maanan a(i) era=un dan

aler%i terhada* jeni( maanan tertentu#

d! 3atr (il%i(

21



Diare da*at terjadi arena atr *(il%i( +ra(a taut dan =ema(,#

Gamar 1# ;a%an en?ea *en?ait diare

22



Gejala Klini( Rtairu( Shi%ell

a

Salmnella $$C $$C Klera

Kn(i(ten(i Cair 'eme

'eme Cair 'eme Cair

'endir darah - Serin% Kadan% - > -

;au - - ;u(u > - Ami( ha(

arna Kunin%-

hijau

Merah-

hiaju

ehiajauan a

er&ana

Merah-

hijau

Se*erti air

=u=ian era(

'eu(it - > > - - -

'ain lain Anre(ia Kejan% Se*(i( Meteri(m

u(

n

(i(temi

-

Gamar 2# Mirr%ani(me *en?ea diare

! Pato=isio&ogi

erda*at eera*a meani(me da(ar ?an% men?eaan timuln?a diare

?aitu:

a# Gan%%uan (mti

2!



Adan?a maanan atau at ?an% tida da*at di(era* aan men?eaan

teanan (mti dalam lumen u(u( menin%at (ehin%%a terjadi *er%e(eran

air dan eletrlit e dalam lumen u(u(# (i rn%%a u(u( ?an% erleihan

aan meran%(an% u(u( untu men%eluarann?a (ehin%%a timul diare

+r&) 200!,#

# Gan%%uan (ere(i

Aiat ran%(an%an tertentu +mi(aln?a t(in, *ada dindin% u(u( aan

terjadi *enin%atan (ere(i) air dan eletrlit e dalam lumen u(u( dan

(elanjutn?a timul diare arena *enin%atan i(i lumen u(u(#

=# Gan%%uan mtilita( u(u(

.i*er*eri(talti aan men?eaan eruran%n?a e(em*atan u(u( untu

men?era* maanan (ehin%%a timul diare# Sealin?a ila *eri(talti u(u(menurun aan men%aiatan ateri tumuh erleihan) (elanjutn?a

da*at timul diare +r&) 200!,#

! Diagnosis

ada diare =air aut da*at ditemuan %ejala dan tanda-tanda (ea%ai eriut

a# ;A; leih =air/en=er dari ia(an?a) reuen(i leih dari ! ali (ehari

# A*aila di(ertai darah di(eut di(entri +diare aut ina(i,

=# Da*at di(ertai den%an muntah) n?eri *erut dan *ana(

d# emeri(aan i(i :ada *emeri(aan i(i haru( di*erhatian tanda utama) ?aitu e(adaran) ra(a

hau() tur%r ulit admen# erhatian ju%a tanda tamahan) ?aitu uun-uun

e(ar =eun% atau tida) mata =eun% atau tida) ada atau tida adan?a air

mata) erin% atau tidan?a mu(a mulut) iir dan lidah# 8an%an lu*a

meniman% erat adan#

enilaian derajat dehidra(i dilauan (e(uai riteria (ea%ai eriut:

a# an*a dehidra(i +ehilan%an =airan J <H erat adan,

• ida ditemuan tanda utama dan tanda tamahan

• Keadaan umum ai) (adar

• anda ital dalam ata( nrmal

• un-uun e(ar tida =eun%) mata tida =eun%) air mata ada)

mu(a mulut dan iir a(ah

• ur%r admen ai) i(in% u(u( nrmal

• Aral han%at

24



• a(ien da*at dira&at di rumah) e=uali a*aila terda*at m*lia(i

lain +tida mau minum) muntah teru(-meneru() diare reuen,

+Ardhani) 200",#

# Dehidra(i (edan% +ehilan%an =airan <-10H erat adan,

• A*aila dida*atan dua tanda utama ditamah dua atau leih tanda

tamahan

• Keadaan umum %eli(ah atau =en%en%

• un-uun e(ar (ediit =eun%) mata (ediit =eun%) air mata

uran%) mu=(a mulut dan iir (ediit erin%

• ur%r uran%

• Aral han%at

• a(ien haru( ra&at ina*+Ardhani) 200",#

=# Dehidra(i erat +ehilan%an =airan 10H erat adan,

• A*aila dida*atan dua tanda utama ditamah den%an dua atau leih

tanda tamahan

• Keadaan umum lemah) letar%i atau ma

• un-uun (an%at =eun%) mata (an%at =eun%) air mata tida ada)

mu=(a mulut dan iir (an%at erin%

• Ana mala( minum atau tida i(a minum

• ur%r ulit uru • Aral din%in

• a(ien haru( ra&at ina* +Ardhani) 200",#

Diare aut arena ine(i da*at di(ertai muntah-muntah) demam)

tene(mu() hemat(=heia) n?eri *erut dan atau ejan% *erut# Aiat *alin%

atal dari diare ?an% erlan%(un% lama tan*a rehidra(i ?an% adeuat adalah

ematian aiat dehidra(i ?an% menimulan renjatan hi*lemi atau

%an%%uan iimia&i eru*a a(id(i( metali ?an% erlanjut# Se(eran%

?an% euran%an =airan aan mera(a hau() erat adan eruran%) mata

=eun%) lidah erin%) tulan% *i*i tam*a leih mennjl) tur%r ulit menurun

(erta (uara menjadi (era# Keluhan dan %ejala ini di(eaan leh de*le(i air

?an% i(tni# +;ehrman) 2009,#

Karena ehilan%an iarnat +.CO!, maa *erandin%ann?a den%an

a(am arnat eruran% men%aiatan *enurunan *. darah ?an%

2<



meran%(an% *u(at *erna*a(an (ehin%%a reuen(i *erna*a(an menin%at dan

leih dalam +*erna*a(an Ku((maul,#

Gan%%uan ardia(uler *ada taha* hi*lemi ?an% erat da*at eru*a

renjatan den%an tanda-tanda den?ut nadi =e*at + 120 @/menit,) teanan darah

menurun (am*ai tida teruur# a(ien mulai %eli(ah) mua *u=at) aral din%in

dan adan%-adan% (ian(i(# Karena euran%an alium *ada diare aut ju%a

da*at timul aritmia jantun%#

enurunan teanan darah aan men?eaan *eru(i %injal menurun

(am*ai timul li%uria/anuria# ;ila eadaan ini tida (e%era diat(i aan timul

*en?ulit ner(i( tuulu( %injal aut ?an% erarti (uatu eadaan %a%al %injal

aut#

.! Tata&aksana

1#atala(ana

A*aila derajat dehidra(i ?an% terjadi aiat diare (udah di tentuan) aru

emudian menentuan tatala(ana ?an% aan ditera*an (e=ara n(i(ten##

erda*at lima linta( tatala(ana diare) ?aitu:

• Rehidra(i

• Duun%an nutri(i

• Su**lement in=

• Antiiti (eleti

• $dua(i ran% tua

a# Diare =air aut tan*a dehidra(i

enan%anan lini *ertama *ada diare =air aut tan*a dehidra(i antara lain

(ea%ai eriut:1, Memerian e*ada ana leih an?a =airan dari*ada ia(an?a

untu men=e%ah dehidra(i# Da*at ita %unaan =airan rumah tan%%a

?an% dianjuran) (e*erti ralit) maanan =air +(e*erti (u* dan air

tajin, dan ila tida ada air matan%) ita da*at men%%unaan larutan

ralit untu ana# emerian larutan dierian teru( (emau naa

hin%%a diare erhenti# Elume =airan untu u(ia uran% dari 1tahun :

25



<0-100==) untu u(ia 1-< tahun menda*at 100-200==) untu u(ia

leih dari < tahun da*at dierian (emaun?a#

2, Memerian talet in=# emerian talet in= dierian (elama 10-

14 hari erturut-turut me(i*un ana telah (emuh dari diare# D(i(

in= untu ana eraria(i) untu ana u(ia dia&ah 5 ulan (ee(ar

10m% +1/2 talet, *erhari) (edan%an untu u(ia diata( 5 ulan

(ee(ar 20 m% *erhari# 6in= dierian (elama 10-14 hari erturut-

turut) me(i*un ana telah (emuh dari diare#

!, Memerian ana maanan untu men=e%ah euran%an %ii#

4, Mema&a ana e*ada *etu%a( e(ehatan ila ana tida memai

dalam ! hari atau menderita (ea%ai eriut uan% air e(ar =air

leih (erin%) muntah teru( meneru() ra(a hau( ?an% n?ata) maan

atau minum (ediit) demam) dan tinja erdarah#

<, Ana haru( dieri ralit di rumah 3rmula ralit aru ?an% era(al

dari .O den%an m*(i(i (ea%ai eriut:

• atrium : 7< mml/'

• Klrida : 5< mml/'

• Glu(a) anh?dru( : 7< mml/'

• Kalium :20 mml/'

• Sitrat :10 mml/'

• tal (mlarita( :24< mml/'

Ketentuan *emerian ralit rmula aru :

'arutan 1 un%u( ralit rmula aru dalam 200 ml air matan%)

erian larutan ralit *ada ana (etia* ali uan% air e(ar den%an

etentuan untu ana u(ia uran% dari 1 tahun erian <0-100 ml (etia*

27



ali uan% air e(ar) (edan%an untu ana erumur leih dari 1 tahun

erian 100-200 ml tia* ali uan% air e(ar#

# Diare =air aut den%an dehidra(i rin%an-(edan%

Rehidra(i da*at men%%unaan ralit 7<==/%;; dalam ! jam *ertama

dilanjutan *emerian ehilan%an =airan ?an% (edan% erlan%(un% (e(uai

umur (e*erti diata( (etia* ali uan% air e(ar#

=# Diare Cair aut den%an Dehidra(i ;erat

Ana-ana den%an tanda-tanda dehidra(i erat da*at menin%%al den%an=e*at arena (? hi*lemi) (ehin%%a merea haru( menda*atan

*enan%anan den%an =e*at#

Rehidra(i (ea%ai *ririta( utama tera*i# Ada eera*a hal ?an%

*entin% di*erhatian a%ar da*at memerian rehidra(i ?an% =e*at dan

aurat) ?aitu:

1, Menentuan =ara *emerian =airan

en%%antian =airan melalui intraena meru*aan *en%atan *ilihan

untu dehidra(i erat) arena =ara ter(eut meru*aan jalan ter=e*at

untu memulihan lume darah ?an% turun# Rehidra(i E *entin%

terutama a*aila ada tanda-tanda (? hi*lemi +nadi (an%at =e*at

dan lemah atau tida teraa) ai tan%an din%in dan a(ah) eadaan

(an%at lema( atau tida (adar,# Cara lain *emerian =airan *en%%anti

han?a leh ila rehidra(i E tida memun%inan atau tida da*at

ditemuan di(eitarn?a dalam &atu !0 menit#

2, 8eni( =airan ?an% henda di%unaan#

ada (aat ini =airan Rin%er 'atat meru*aan =airan *ilihan arena

ter(edia =uu* an?a di *a(aran me(i*un jumlah aliumn?a rendah

2"



ila diandin%an den%an adar alium tinja# ;ila R' tida ter(edia

da*at dierian aCl i(tni +0)9H, ?an% (eain?a ditamahan

den%an 1 am*ul ai 7)<H <0 ml *ada (etia* (atu liter aCl

i(tni# ada eadaan diare aut a&al ?an% rin%an da*at dierian

=airan ralit untu men=e%ah dehidra(i den%an (e%ala aiatn?a#

!, 8umlah =airan ?an% henda dierian#

ada *rin(i*n?a jumlah =airan *en%%anti ?an% henda dierian haru(

(e(uai den%an jumlah =airan ?an% eluar dari adan# 8ia

memun%inan) *enderita (eain?a ditiman% (ehin%%a eutuhan

=airann?a da*at diuur den%an te*at# Kehilan%an =airan *ada

dehidra(i erat (etara den%an 10H erat adan +100 ml/%,#

;a?i haru( dieri =airan !0 ml/% ;; *ada 1 jam *ertama)

diiuti 70ml/% ;; < jam eriutn?a) jadi (eluruhn?a 100 ml/%;;

(elama 5 jam# Ana ?an% leih e(ar dan de&a(a haru( dieri !0

ml/%;; *ada !0 menit *ertama) diiuti 70 ml/%;; dalam 2)< jam

eriutn?a (ehin%%a (eluruhn?a 100 ml/%;; (elama ! jam# San%at

er%una memeri tanda *ada tl) untu menunjuan jumlah =airan

?an% haru( dierian (etia* jam a%i (etia* *enderita#

Se(udah !0 ml/% =airan *ertama dierian ) nadi radiali( ?an%

uat da*at teraa# ;ila ma(ih lemah dan =e*at) inu(e !0 ml/% haru(

dierian la%i dalam &atu ?an% (ama# Me(i*un e%itu hal ini jaran%

diutuhan# 'arutan ralit dalam jumlah e=il haru( ju%a dierian

melalui mulut +(eitar <ml/% ;; *er jam, (e%era (etelah *enderita

da*at minum) untu memeri tamahan alium dan a(a# .al ini ia(a

dilauan (etelah !-4 jam untu a?i dan 1-2 jam untu *enderita

?an% leih e(ar#

4, 8alan ma(u atau =ara *emerian =airan

29



Rute *emerian =airan meli*uti ral dan intraena# 'arutan

ralit den%an m*(i(i eri(ar 29 % %lu(a) !)< % aCl) 2)< %

a;i dan 1)< % KCl (tia* litern?a dierian *er ral *ada diare

rin%an (ea%ai u*a?a *ertama dan ju%a (etelah rehidra(i ini(ial untu

mem*ertahanan hidra(i#

2#ata erja terarah untu men%identia(i *en?ea ine(i#

ntu men%etahui *en?ea ine(i ia(an?a dihuun%an den%an den%an

eadaan lini( diare teta*i *en?ea *a(ti da*at dietahui melalui

*emeri(aan iaan tinja di(ertai den%an *emeri(aan urine len%a* dan

tinja len%a* +.a(an) 2007,#

Gan%%uan e(eiman%an =airan) eletrlit dan a(am a(a di*erjela(

melalui *emeri(aan darah len%a*) anali(a %a( darah) eletrlit) ureum)

reatinin dan ;8 *la(ma#

;ila ada demam tin%%i dan di=uri%ai adan?a ine(i (i(temi

*emeri(aan iaan em*edu) idal) *re*arat malaria (erta (erl%i

.eli=a=ter jejuni (an%at dianjuran# emeri(aan hu(u( (e*erti (erl%i

amua) jamur dan Rtairu( ia(an?a men?u(ul (etelah melihat ha(il

*emeri(aan *en?arin% +.a(an) 2007,#

Se=ara lini( diare arena ine(i aut di%ln%an (ea%ai eriut:

• Klerirm) diare den%an tinja terutama terdiri ata( =airan (aja#

• Di(entrirm) diare den%an tinja er=am*ur lendir ental dan

adan%-adan% darah#

2# Memerian tera*i (imtmati

!0



era*i (imtmati haru( enar-enar di*ertiman%an eru%ian dan

euntun%ann?a# Antimtilita( u(u( (e*erti '*eramid aan mem*eruru

diare ?an% diaiatan leh ateri enter-ina(i arena mem*er*anjan%

&atu nta ateri den%an e*itel u(u( ?an% (e?%?an?a =e*at

dielimina(i# +u(*ne%r) 2004,#

!# Memerian tera*i deiniti#

era*i au(al da*at dierian *ada ine(i:

a# Klera-eltr: etra(ilin atau Ktrim(a(l atau Klramenil#

# E# *arahaeml?ti=u()$# =li) tida memerlua tera*i (*e(ii

=# A# aureu( : Klramenil

d# Salmnell(i(: Am*i(ilin atau Ktrim(a(l atau %ln%an

Puinln (e*erti Si*rl(a(in

e# Shi%ell(i(: Am*i(ilin atau Klramenil

# .eli=a=ter: $ritrmi(in

%# Ameia(i(: Metrnidal atau rinidal atau Se=nidal

h# Giardia(i(: Puina=rine atau Chlruineitirm atau Metrnidal

i# ;alantidia(i(: etra(ilin

j# Candidia(i(: M?=(tatin

# Eiru(: (imtmati dan (u**rt +.a(an) 2007,

!1



DA4TA( PUSTAKA

Adullah M +2005,# erdarahan Saluran Cerna ;a%ian ;a&ah dan erdarahan

Samar# Dalam: Bu"u jar 'lmu (enya"it )alam. *ilid ' # 8aarta: ;a%ian

en?ait Dalam 3K) **: 29<#

Ardhani *un?) 200") Art hera*h?: lmu en?ait Ana) u(taa

Cendeia re((: 8%jaarta

Di ) Oerti 3) Cale( +2005,# Current mana%ement =m*li=atin( *rtal

h?*erten(in: ari=eal leedin% and a(=ite(# C+ +edia 'nc. **: 14!!-4!#

.a(an Ru(e*n et all) 2007) lmu Ke(ehatan Ana 1: =etaan e 11)nmedia: 8aarta#

.a((an R) Alata( . +2007,# 'lmu esehatan na", Bu"u uliah -# 8aarta:

ri=e SA) il(n 'M +2007,# (atofisiologi onsep linis (roses(roses

(enya"it 0 th Edition# 8aarta: $GC) **: 1!!2-1!!!#

r& (umar( et all) 200!) ;uu Ajar lmu Ke(ehatan Ana: ne(i Q

en?ait r*i() atan Dter Ana ndne(ia#

u(*ne%r hardi?n et all) 2004) Standar ela?anan Medi( Ke(ehatan Ana:

edi(i ) atan Dter Ana ndne(ia#

preskes diare sarah almira

Documents