presentatie mayan exel 5 maart

Mayan Exel

Utrecht5 maart 2010

Veranderprocessen: kleurendenken

Leergang communicatie

© Twynstra Gudde 5-3-2010


2

Agenda

1. Waarom veranderen moeilijk is

2. Kleurentest invullen

3. De veranderkleuren

4. Buzzen

5. Gezamenlijk/plenair: inzichten delen, vragen stellen & exploreren



3

Waarom veranderen moeilijk is



4

Niet elke organisatieverandering is gepland of geslaagd

20% gepland80 % niet geslaagd

4% gepland

& geslaagd

16% gepland,

niet geslaagd

80% ongepland



5

Veel geplande organisatieveranderingen falen; vanwege (1):Sturing die is te neutraliseren door:

– pocket veto’s – organisatorische ijsbergen

– machtsbronnen – dilemma’s van stafafdelingen

– losjes gekoppelde systemen – …

Processen die niet zijn af te dwingen / te beheersen:

– rouwproces – onderhandelingen

– leercurve – ontwikkeling volgens chaosdenken

– levensloop – groepsdynamica

– klok van Looten – structurele oscillaties / conflicten

– megatrends – …



6

Formal (Overt)Aspects: Goals Technology Structure Policies and

procedures Products Financial

resources

Informal (Covert) Aspects: Beliefs and

assumptions Perceptions Attitudes Feelings (anger,

fear, liking, despair, etc)

Informal interactions Group norms

About the formal and informal systems

Bron: French & Bell

De ongrijpbare organisatie

De ijsberg



7

Veel geplande organisatieveranderingen falen; vanwege (2):Problemen die tussen de oren van mensen zitten:

– mentale modellen – Johari window

– losse koppeling tussen opvatting en gedrag

– paradoxen versus problemen – …

– selectieve perceptie

Interactiespelletjes die mensen spelen:

– gebroken grammofoon – wollen deken

– zwarte pieten – op tribune zitten

– economische uitwisseling – vuilnisvaten

– …



8

‘Wijs’ plannen!

– Met oog voor de complexiteit van de werkelijkheid

– Met oog voor verschillende manieren van denken over veranderen

Meervoudig kijken als uitgangspunt

Kleurendenken als hulpmiddel



9

Kleurentest invullen



10

Vier praktische toepassingen kleurendenken

– Communicatie: gemeenschappelijke taal om collectief te praten en beslissen over veranderen zonder ‘scholenstrijd’

– Diagnose: meervoudig kijken naar mensen, organisaties, vraagstukken.…, vooral als het complex is

– Strategie: situationele keus voor een kansrijke ‘kleur’ voor een veranderaanpak. Wat past bij vraagstuk, bij organisatie, bij …?

– Veranderaar: besef van eigen voorkeursstijl, aannames, competenties, beperkingen…



11

Vijf manieren van denken/kijken

Denkwijze Kernwoord

GeeldrukBelangen

BlauwdrukExpert

Rooddruk

Sociaal proces

GroendrukLeren

WitdrukEnergie en blokkades



12

Geeldrukdenken

AanpassenAkkoordAchterbanActorAfdwingenAftredenAgendaAlliantieBeslisserBesluitenCoalitieComitéCompromisConclaafDepolitiserenDraagvlakDubbelrolGezichtsverliesIntentieMachtMandaatMedestaanderOnderhandelingPartijPersPersberichtPettenprobleemPoliticusPolitiserenPressurecookerProcedureProcesontwerpPubliekSpelregelStakeholderStatusTegenstanderTijdsdrukUittredenVerklaringVervlechtenVrijheids-graadWantrouwenWinwinAanpassenAkkoordAchterbanActorAfdwingenAftredenAgendaAlliantieBeslisserBesluitenCoalitieComitéCompromisConclaafDepolitiserenDraagvlakDubbelrolGezichtsverliesIntentieMacht-MandaatMedestaanderOnderhandelingPartijPersPersberichtPettenpro-bleemPoliticusPolitiserenPressurecookerProcedureProcesontwerpPu-bliekSpelregelStakeholderStatusTegenstanderTijdsdrukUittredenVer-klaringVervlechtenVrijheidsgraadWantrouwenWinWinAanpassenAkkoordAchterbanActorAfdwingenAftredenAgendaAlliantieBeslisserBesluiten

Er verandert iets als je belangen bij elkaar brengt- van de sleutelfiguren- in een onderhandelings- en lobbyproces- om een consensus te vormen (win-win)

Condities:- Achter gesloten deuren- Sense of urgency

Motto: veranderen is een machtspel

Aannames Democratische samenleving- Poldermodel van politieke coalities- Haalbare oplossing

Idealen

Oppervlakkig geel: achterkamertjesgedoe, de sterkste wint

- Blinde vlek: luchtfietsen, loose-loose strijd, onbetrouwbaarheid

- Allergieën: ideologen, details, gezichtsverlies

Schaduwkanten

Interventies: Mediatie, alliantievorming, stemsessies Topstructurering, beleidsvormingDiagnosebrillen:- Krachtenveldanalyse, concurrentiestructuur- BesluitvormingsfuikBeheersbaarheid:- Onbekend en verschuivend resultaat- Borging via contracten en machtsbalans

Traject

Veranderaar: procesregisseur die zijn macht inzet Politiek fingerspitzengefühl (posities en context)- Besturen, beschouwen en conflicten hanteren- Onafhankelijk, beheerst en met goede

netwerken

Andere actoren: afgevaardigden, achterbannen, opinieleiders

Veranderaar



13

Blauwdrukdenken

ActiviteitAfbakenenAfspraakArchiverenBeheersbaarBeslisdocumentBeslissenBesturingBevoegdheidBewakingBoeteBudgetCapaciteitChecklistControleDeelprojectDetaillerenDoelDoorlooptijdEfficiëntEisenFaseGoedkeuringHiërarchieInformatiebewakingIngangscontrolIeinrichtingISOKeuringKwaliteitscontroleMargesMiddelenMijlpaalOnderzoekOp-drachtgeverOpdrachtnemerPlannenPrestatieProjectProjectleiderRappor-tageReductieResultaatStapTaakTaakgeledingVoortgangWeerstandActiviteitAfbakenenAfspraakArchiverenBeheersbaarBeslisdocumentBeslissenBesturingBevoegdheidBewakingBoeteBudgetCapaciteitChecklistControleDeelprojectDetaillerenDoelDoorlooptijdEfficiëntEisenFaseGoedkeuringHiërarchieInformatiebewakingIngangscontrolIeinrichtingISOKeuringKwaliteitscontroleMargesMiddelenMijlpaalOnderzoekOp-drachtgeverOpdrachtnemerPlannenPrestatieProjectProjectleiderRappor-tageReductieResultaatStapTaakTaakgeledingVoortgangWeerstand

Er verandert iets als je eerst denkt en dan (planmatig) doet- onderzoek biedt objectieve antwoorden en

richting- oplossingen worden ontworpen (stappenplan)- implementatie gaat planmatig en transparant

Condities:- Toereikend sponsorschap- Sense of control, objectiviteit

Motto: veranderen is een rationeel proces

Aannames Maakbare en kenbare wereld Orde, efficiëntie en voorspelbaarheid Beste concrete oplossing (harde organisatie-

aspecten)

Idealen

Oppervlakkig blauw: mechanistisch, irrationele en

externe aspecten negeren Blinde vlek: alles maakbaar verklaren, over

mensen heen walsen

Allergie: vage toestanden, emotionaliteit, ingebakken onzekerheid/ ambiguïteit

Schaduwkanten

Interventies: ISO, BPR, PMW Strategische analyse (SWOT, portfolio´s, e.d.)Diagnosebrillen:- Visgraatdiagrammen- Structuren, organisatieconfiguratiesBeheersbaarheid:- Vooraf omschreven en gegarandeerd resulaat- Borging via ´meten = weten´,

monitoringssystemen

Traject

Veranderaar: expert, projectleider Inhoudelijke deskundigheid Analyseren, structureren, presenteren, plannen Prestatiegericht, accuraat, zelfstandig, rechtlijnig

Andere actoren: opdrachtgevers, project-medewerkers, doelgroepen, (boze) buitenwereld

Veranderaar



14

Rooddrukdenken

AandachtAangenaamArboregelingAssessmentBelangstellingBeloningBeoordelingBetrokkenBindingBonusCollega´sCompetentieCurriculum vitaeFunctiebeschrijvingFunctionerenHeadhunterHuisstijlIdeeënbusJuniorKwaliteitLief-en-leed-potLoopbaanMedewerkersborrelMediorOplei- denOutplacementOverlegPotentiePrikkelenProfielPromotieRegelingRui-lenSalarisSecundairevoorwaardenSeniorSfeervolSociaalStatusSteunenStimulerenStrafTalentVaklunchVerlokkenWerkklimaatWerkomgevingZorgvuldigAandachtAangenaamArboregelingAssessmentBelangstellingBelo-ningBeoordelingBetrokkenBindingBonusCollega´sCompetentieCurriculumvitaeFunctiebeschrijvingFunctionerenHeadhunterHuisstijlIdeeënbusJuniorKwaliteitLief-en-leed-potLoopbaanMedewerkersborrelMediorOpleidenOutplacementOverlegPotentiePrikkelenProfielPromotieRegelingRuilenSalarisSecundairevoorwaardenSeniorSfeervolSociaalStatusSteunenStimulerenStrafTalentVaklunchVerlokkenWerkklimaatWerkomgeving

Er verandert iets als je mensen op de juiste manier prikkelt/een beroep doet op ‘wij’-kracht mensen (situationeel) straffen, belonen,

verleiden ‘wij’ versterken: participatieve visievorming, gemeenschapsvorming aandacht, steun en erkenning bieden

Condities:- Respectvolle en zorgvuldige procedures- Mensen zoeken elkaar op

Motto: veranderen is een sociaal gebeuren

Aannames Gemeenschap in harmonie, zorgzame

samenleving Het beste uit mensen halen, de beste ´fit´ tussen

organisatie en individu vinden Motiverende oplossing, samen ergens voor staan

Idealen

Oppervlakkig rood: verstikkende systemen, wollen dekengedrag, onechte aandacht

Blinde vlek: negeren van macht, zachte heel- meesters, conflictmijding

Allergieën: solo- of macho-gedrag, onzorg- vuldigheid, problematiseren

Schaduwkanten

Interventies: Personeelsinstrumenten en sociale activiteiten Management by walking around en de zeepkistDiagnosebrillen:- Motivatiefactoren, bronnen van weerstand- Rollen in teams, situationeel leiderschapBeheersbaarheid:- Bedacht, maar niet gegarandeerd- HRM-systemen, goede verhoudingen,

communicatie

Traject

Veranderaar: coachende manager, HRM- of communicatie-expert Mensen-mens Motiveren, verleiden, communiceren, samen-

werken Sociaal, betrouwbaar, geïnteresseerdAndere actoren: smaakmakers, teambuilders, rolmodellen, betrokkenen

Veranderaar



15

Groendrukdenken

ActionlearningAflerenBetekenisBewustonbekwaamBewustwordingClinicCoachenCorporatecurriculumDebriefingDenkbeeldDidactusEffectErvaringEvaluatieExperimentFacilitatorFeedbackGedragGroepslerenHoudingKennisKennisoverdrachtLeercyclusLeerdoelLeermanagerLeermiddelLeersituatieLerenLerendeorganisatieMentaalmodelMotivatieOefenenOntwik-kelingOpvoedingOrganisatieontwikkelingReflectieSpelSpiegelenStageTrainerTrail-and-errorTweedehandslerenTweedeordelerenUitproberenUitwisselenVaardigheidVeiligheidZienswijzeActionlearningAflerenBeteke-nisBewustonbekwaamBewustwordingClinicCoachenCorporatecurriculumDebriefingDenkbeeldDidactusEffectErvaringEvaluatieExperimentFacilita-torFeedbackGedragGroepslerenHoudingKennisKennisoverdrachtLeer-cyclusLeerdoelLeermanagerLeermiddelLeersituatieLerenLerendeorgani-satieMentaalmodelMotivatieOefenenOntwikkelingOpvoedingOrganisatie-ontwikkelingReflectieSpelSpiegelenStage TrainerTrail-and-error

Er verandert iets als je mensen in leersituaties brengt/begeleidt bewust onbekwaam maken (spiegels en

vensters) experimenten en exploreren van nieuwe

mogelijkheden in een koerszoekend, (sub)collectief proces

Condities:- (Net) genoeg veiligheid, rust en respect- Sense of professionalism

Motto: veranderen is leren en ontwikkelen

Aannames Lerende organisatie: met iedereen, over alles,

altijd Groeien en ontdekken Oplossingen die mensen zelf vinden

Idealen

Oppervlakkig groen: individueel leren los van het werk, gebrek aan actie

Blinde vlek: belerend gedrag, niemand uitsluiten, navelstaren

Allergie: politieke spelletjes, mensen met een bord

voor hun hoofd

Schaduwkanten

Interventies: Feedback, coaching, opleiding, gaming Organisatie-ontwikkeling, communities of

practice

Diagnosebrillen:- Johari window, leercurve- Organisatie-ijsberg, systeemdenken

Beheersbaarheid:- Geschetst, niet gegarandeerd- Borging via voortdurende reflectie

Traject

Veranderaar: procesbegeleider die mensen steunt ´Reflective practitioner´ als rolmodel Didactisch ontwerpen, faciliteren, spiegelen,

coachen Empathie, creativiteit, nieuwsgierigheid

Andere actoren: trekkers, coaches, meesters, deelnemers, beschermheren

Veranderaar



16

Witdrukdenken

AdaptiefBeeldenBelevingBetekenisgevingBewegingBewustwordenBlok-kadeChaosComplexiteitCreativiteitCrisisDialoogDynamiekEcologieEnergieEvolutieFeedforwardGevoelGroeiHeldenHelenIdeeënIdentiteitInnerlijkInnovatieKrachtLosmakenNatuurNon-interventieOntvouwenOpenPatroonPilotRituelenRuimteStilteStromenSymboolToevalTransformatieUitdagingUitstralingVerbindingWaarnemenWilZelforganisatieZijnZinge-vingAdaptiefBeeldenBelevingBetekenisgevingBewegingBewustwordenBlokkadeChaosComplexiteitCreativiteitCrisisDialoogDynamiekEcologieEnergieEvolutieFeedforwardGevoelGroeiHeldenHelenIdeeënIdentiteitInnerlijkInnovatieKrachtLosmakenNatuurNon-interventieOntvouwenOpenPatroonPilotRituelenRuimteStilteStromenSymboolToevalTransformatieUitdagingUitstralingVerbindingWaarnemenWilZelforganisatieZijnZinge-vingAdaptiefBeeldenBelevingBetekenisgevingBewegingBewustwordenBlokkadeChaosComplexiteitCreativiteitCrisisDialoogDynamiekEcologie

Er verandert iets als ik spontane evolutie een handje help- patroonduiding van wat mensen/organisaties

beweegt- ruimte bieden voor ondernemerschap &

dynamiek- (zelf) blokkades wegnemen en conflicten

optimaliserenCondities:- Paradoxaal adviseren, schakelen- Sense of humorMotto: veranderen gaat over energie/ vitaliteit

Aannames Wonderlijk universum vol parallelle werkelijkheden Zelfsturing in netwerken dwars door organisatie-

grenzen Zingeving, geëngageerde oplossingen, innovaties

Idealen

Oppervlakkig wit: new age uiterlijkheden, ´alles is goed´/laisez faire

Blinde vlek: oppervlakkig begrip van drijvende krachten, medewerkers opzadelen met ´zelfsturing´

Allergieën: saaiheid, middelmaat, regels, bevoogding, groepsdwang

Schaduwkanten

Veranderaar: patroonduider die zichzelf op het spel zet Florerend in complexiteit, spelend met

mogelijkheden Betekenis geven, stelling nemen, dialogiseren,

ondernemen Zelfbewust, authentiek, kwetsbaar, fantasierijk,

eigenwijsAndere actoren: entrepreneurs, kiemen, sponsors, netwerken

Veranderaar

Interventies:- Zelfsturende teams, zelfsturing individu- Appreciative inquiry, open space meetings

Diagnosebrillen:- Ontwikkelingspatronen van individuen, groepen

e.d.- Chaostheorie, beelden van organisaties

Beheersbaarheid:- Moeilijk voorspelbaar (maar niet stuurloos)

proces- Borging via zelforganisatie en kwaliteit van

dialoog

Traject



17

Gekleurde succescriteria

Wat voor (proces-)resultaten streef je na?

Geeldruk Draagvlak is aanwezigDe sleutelfiguren staan erachterHarde afspraken, een goede ´deal´

Blauwdruk De output is gehaaldHet plan is gevolgdHet is duidelijk

Rooddruk Mensen voelen zich serieus genomen en gewaardeerdWij kunnen mensen perspectief biedenGoede samenwerking, gedragen focus

Groendruk Mensen vragen om feedbackDe deuren en ramen staan openMensen willen leren en reflecteren

Witdruk Mensen organiseren zichzelf dwars over afdelingsmuurtjes heenEr zit energie/leven inDingen hebben een heel andere betekenis dan voorheen



18

Buzzen

Bespreek met 2 buurmensen:

– Je eigen kleurenprofiel

– Wat je herkent in eigen casuïstiek: organisatiekleur, interventiekleuren, kleuren van belangrijke actoren

Gezamenlijk/plenair:

– Inzichten delen

– Vragen stellen en exploreren



19

Als de kleuren elkaar beoordelen…

Zelfbeeld Beeld dat mensen (met andere kleur-preferenties) van je hebben

Geeldruk FlexibelSensitiefDynamisch

OnbetrouwbaarDraaikontMet alle winden mee

Blauwdruk Recht door zeeEen man, een manAfspraak is afspraak

RechtlijnigStarInflexibel

Rooddruk Empathisch/ invoelendGroepsgerichtSociaal

SocioWatjeGeitenwollen sokken

Groendruk OpenReflectiefOntwikkelingsgericht

BelerendBetweterOuwehoeren

Witdruk ZelfbewustSpiritueelHolistisch

EigenwijsOnaangepastWereldvreemd



20

Er bestaan verschillende vormen van communicatie

Blauw Rood Geel Groen Wit

Communiceren is de verandering

Communiceren over de verandering



21

Communicatieve werkvormen

Geeldruk Blauwdruk Rood Groen Wit

VooroverlegOnderhandelings-sessies

AfdelingsoverlegLekkageInspraakbijeen-komsten

Georganiseerd overleg met OR

Pers-communiqué

BenchmarkingExpertpanelsRapportenMededelingen(-bord) van het management

Intranet postings met e-mail

Voortgangs-monitors

Kick-off bijeenkomst

Slogans en motto´s

Lokmiddelen introduceren

Spreekuren organiseren

Theaterwerk-vormen

Personeelsblad benutten

Voorbeeldgedrag aanwijzen

Walk the talk

Participatie organiseren

Spelsimulaties(Survey) feed-back organiseren

Andere ziens-wijze intro-duceren

IntervisieVragen stellen aan klanten-panels

ZoekconferentiesBrainstormsessiesPlatform voor helden

WandelgangNetwerkenDilemma´s en paradoxen benadrukken

Rituele afsluiting



22

Vier praktische toepassingen kleurendenken

– Communicatie: gemeenschappelijke taal om collectief te praten en beslissen over veranderen zonder ‘scholenstrijd’

– Diagnose: meervoudig kijken naar mensen, organisaties, vraagstukken.…, vooral als het complex is

– Strategie: situationele keus voor een kansrijke ‘kleur’ voor een veranderaanpak. Wat past bij vraagstuk, bij organisatie, bij …?

– Veranderaar: besef van eigen voorkeursstijl, aannames, competenties, beperkingen…



23

Typische, opeenvolgende fasen

Fase: Voorbeeld van opeenvolgende fasen bij een grote reorganisatie:

Geeldruk Actoren en groepen onderhandelen met elkaar teneinde de veranderdoelen en de aanpak voor de verandering vast te stellen

Blauwdruk De werkprocessen en de organisatie worden (meer of minder) participatief ontworpen

Rooddruk De bemensing van werkprocessen en functies vindt plaats

Groendruk Men laat de organisatie werken conform de bedoeling door middel van leer- en trainingsprogramma’s

Witdruk De verandering wordt verinnerlijkt en mensen geven (eigen) betekenis aan de verandering



24

Alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot deze presentatie berusten bij Twynstra Gudde. Niets uit deze presentatie mag worden verveelvoudigd of openbaar gemaakt zonder schriftelijke toestemming van Twynstra Gudde.

Mayan [email protected]

www.twynstragudde.nl

http://www.twynstragudde.nl/

presentatie mayan exel 5 maart

Business