Inhoud: 1. Invloedsfactoren op werkomgeving

2. Ontwikkelingen vastgoedmarkt

3. Strategieën van gebruikers

4. Integrale benadering

5. Gevolgen voor vastgoed

6. Praktijkvoorbeeld

7. Conclusie

Pagina 2

1. Invloedsfactoren op werkomgeving:

Duurzaamheid: Toenemende wetgeving focus op CO2 reductie

Arbeidsmarkt: Invoering Het Nieuwe Werken en meer participatie van vrouwen en ouderen.

Mobiliteit: Werknemers steeds mobieler, files brengen work-life balance in gevaar

Globalisering: Internetrevolutie, kenniseconomie, flexibiliteit en kosten efficiëntie

Vastgoedmarkt: Overaanbod van verouderd en niet duurzaam vastgoed. Nieuwbouw valt weg, kwaliteit wordt schaars.

Pagina 3

2. Ontwikkelingen vastgoedmarkt: 1. Uitbreidingsmarkt is veranderd in vervangingsmarkt. 2. Aanbiedersmarkt is grotendeels veranderd in vragersmarkt. 3. Leegstand neemt toe, afwaarderen blijft noodzakelijk.

Pagina 4

3. Strategieën van gebruikers

•  Duurzaamheid: 93% •  Implementatie van Het Nieuwe Werken: 33% •  Slim reizen / Slim werken (Platform B50 zet zich hier voor in).

Huisvestingsstrategie langere termijn: •  Kostenbesparingen / reduceren metrage: 43% •  Verbeteren kwaliteit van de huisvesting: 30% •  Flexibilisering portefeuille: 27%

Pagina 5

4. Integrale benadering: duurzaamheid, mobiliteit en HNW

Planet

People Profit

Co2 besparing op werkplek en mobiliteit

Keuze vrijheid Inkomens voordelen Reistijdbesparing

Kostenbesparing door Efficiënter gebruik van kantoor en vervoersmiddelen

Het groene werken!

Pagina 6

Werk Reis(tijd,kosten,CO2) Privé kantoor woning

4. Integrale benadering: duurzaamheid, mobiliteit en HNW

Pagina 7

5. Gevolgen voor vastgoed Gevolgen voor locaties

•  Keuze voor multifunctionele locaties, waar combinatie van werk en privé mogelijk is.

•  Bedrijven vestigen zich in economische kernlocaties.

•  Bewuste keuze voor locaties met lage reistijd, bij voorkeur bij OV

knooppunten.

•  Verhoging aantal parkeerplaatsen door intensiever gebruik kantooroppervlak.

•  De schaalgrootte van kantoren wordt aangepast aan de lokale

kantorenmarkt.

Pagina 8

5. Gevolgen voor vastgoed

Pagina 9

5. Gevolgen voor vastgoed Gevolgen voor gebouwen

•  Kantoorgebouwen worden duurzaam.

•  Bedrijven kiezen bewuster voor een combinatie van lange en korte termijn huurcontracten.

•  Eigenaren en huurders hebben een gezamenlijk belang bij het investeren om gebouwen geschikt te maken voor het groene werken.

•  Hergebruik en transformatie van gebouwen neemt toe.

•  Er is een duidelijk voorkeur voor grote kantoorvloeren om communicatie en samenwerking te faciliteren.

Pagina 10

5. Gevolgen voor vastgoed

Pagina 11

5. Gevolgen voor vastgoed Gevolgen voor werkplekken

•  Kantoren evolueren tot goed geoutilleerde ontmoetingsplaatsen in combinatie met thuiswerken en satellietkantoren.

•  Het ‘publiek gebied’ wordt meer en meer gemend met het ‘niet-openbaar gebied’.

•  Er wordt meer gekozen voor activiteit gerelateerde werkplekken.

•  Energiegebruik is aanpasbaar aan de activiteiten op de werkplek.

•  Er is veel aandacht voor een gezonde en comfortabele werkomgeving.

•  Inbouwpakketten worden afgestemd op open kantoorconcepten en zijn ook bruikbaar voor een opvolgend huurder.

Pagina 12

5. Gevolgen voor vastgoed

Pagina 13

6. Praktijkvoorbeeld:

Een organisatie had 12 locaties en wilde de portefeuille efficiënter inrichten.

1)  Optimalisering huidige situatie (8 locaties): Krimpen tot 8 locaties en overcapaciteit afstoten.

2) Efficiëntie opvoeren in goedkopere huisvesting (6 locaties): 3 Nieuwe goedkope locaties zoeken (snelweg) 3 goedkope locaties handhaven, met flexwerkplekken voor alle medewerkers.

3) Flexwerken en telewerken stimuleren op stationslocaties (5 locaties): 3 Nieuwe stationslocaties zoeken 2 stationslocaties handhaven, Flexwerkplekken invoeren en thuiswerken actief stimuleren.

Pagina 14

6. Reistijden per beoogde locatie: Ochtendspits scenario 3 Auto huidig Auto 2020 OV huidig

Pagina 15

Emissie (ton CO2/jr) Scenario’s (2011)

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500

4.000

1 2 3

3.596

2.917

2.000

6. Emissie in ton CO2 per jaar

Pagina 16

6. Kosten totaaloverzicht (mln € / jr)

0

5

10

15

20

25

30

35

Huidige situatie 8 locaties 6 snelweglocaties 5 Stationslocaties

huisvestingskosten

facilitaire kosten

leasekosten

woon-werk verg.

kosten parkeren

Pagina 17

6. Conclusies praktijkvoorbeeld

•  De organisatie is groener en (kosten)efficiënter.

•  De medewerkers zijn productiever.

•  De organisatie is een attractieve werkgever.

Pagina 18

6. Praktijkvoorbeeld: Delta HQ, Middelburg

Pagina 19

6. Praktijkvoorbeeld: Apple, Amsterdam

Pagina 20

6. Praktijkvoorbeeld: Essent, Den Bosch

Pagina 21

6. Praktijkvoorbeeld: BNP Parisbas, Amsterdam

Pagina 22

7. Conclusie:

niet groen

overaanbod

schaarste

oud 1960-1995

groen

nieuw 1995-2011