พนเอก มารวย สงทานนทร

20 พฤษภาคม 2557

By Peter Senge, C. Otto Scharmer, Joseph Jaworski, and Betty Sue Flowers

published (2004) by SoL — The Society for Organizational Learning

ขอขอบคณ พนเอกหญง องคณา สเมธสทธกล

ทกรณาแนะน าหนงสอเลมนมาศกษา

Presence เปนหนงสออธบายทฤษฎใหมเกยวกบการเปลยนแปลง

และการเรยนร ทเกดจากการสนทนาของ Peter Senge, C.Otto

Scharmer, Joseph Jaworski, และ Betty Sue Flowers เปนเวลา

หนงปครง

แนวคดเรองบดเดยวน (presence) น ามาจากหลกตามธรรมชาต

คอสวนรวมเกดจากสวนยอยมารวมกน และสวนยอยเปนสวน

หนงของสวนรวม

ค าถามวกฤตเพอใหคด

1. มนษยเราสามารถเรยนรและเปลยนจากการท าลายลางผลาญ

โลกน มาเปนท าเพอสขภาวะทดของเราและของโลกไดหรอไม?

2. เราและสงคมสามารถเรยนรทจะเลอกท าในสงทด โดยอาศย

การเรยนรใหมและการใชปญญาไดหรอไม ?

3. แทนทจะรอผลจากอดต เราสามารถสรางอนาคตทดกวาโดย

ท าปจจบนใหดไดหรอไม?

โดยยอ

หนงสอนอธบายทฤษฎและการปฏบต ทไดมาจากประสบการณท

ผประพนธไดพบมาดวยตนเอง และจากการสมภาษณ

นกวทยาศาสตรและนกลงทนกวา 150 ราย เพอวเคราะหวา การ

เปลยนแปลงเกดขนไดอยางไร

ซงพอสรปไดคอ อาศยความสามารถของเราในการรเหน รบร

และท าใหเปนจรง (see, sense, and realize) โดยผาน

กระบวนการของการเรยนรภายในตน เพออนาคตทดกวา

แนวคดส าคญ

เรยนรจากการมองเหน ตองเปดใจ

ความเขาใจ ตองใสทใจกอนแลวจงใชสมองคด

ความเขาใจอยางลกซง เกดตามธรรมชาต ไมใชกรยาตอบสนอง

สถาบน ตองยดโยงกบธรรมชาต

วทยาศาตรตองมองเปนองครวม ไมแยกสวน

การน าทแทจรงตองปลอยวาง

Peter Senge

การมองแยกสวนกบมองแบบองครวม

การมองวาองครวมเกดจากองคประกอบตาง ๆ เชนเดยวกบสวน

ตาง ๆ ของเครองจกร เปนโลกทศนทไมมประโยชน เราตองหด

มองใหมวา สถาบนตาง ๆ หรอองคกร เปนเชนเดยวกบสงมชวต

คอมการเจรญเตบโตและมการเปลยนแปลง เชน รางกายคนเรา

หรอตนไม

ผประพนธแนะน ารปแบบของการเรยนรใหม ทไมไดเกดจากการ

ตอบสนองหรอลอกเลยนแบบ แตเปนการมองอยางลกซง มการ

ตนร โดยการเกดขนมาจากภายใน

แนวทางใหมในการเรยนร

การเรยนรเกดจากความคดและการปฏบต

การเรยนรแบบปฏกรยาสนองตอบ (reactive learning) คอ

ความคดทยดตามรปแบบอางอง และการปฏบตทเกดจากนสย

การเรยนรอยางลกซง (Deeper levels of learning) เปนการเรยนร

ทตระหนกถงองครวมทเปนอยจรง และทก าลงเกดขนอย เพอ

สรางอนาคตทดกวาเดม

เรยนรการมองเหนอยางพนจพจารณา

การเกรงกลววาเผาพนธมนษยจะถงกาลอวสาน อาจน าไปสการ

เปลยนแปลง ทตองเกดมาจากใจ เพอปองกนการเกดเหตการณ

ดงกลาว

การจะเปลยนแปลงได จะตองมองใหเหนอยางแทจรง ปราศจาก

อคต (suspension of preconceptions) คอฟงเพอความเขาใจ

ไมใชเพอการตดสน (nonjudgmental awareness) ซง

ชาวตะวนตกโดยมากยงคงมองอยางมอคต

กาวสความสงบ

ถาใจไมนงพอ ปญญาจะไมเกด เมอใจหยดคด จะเกดการเรยนร

ในระดบสงขน (second type of learning) ทอธบายไดคอ เปน

สวนต าทสดของตวอกษร U ในภาษาองกฤษ ถายงลกมากเทาใด

ความรทเกดกจะลกซงมากขนเทานน

ผประพนธกลาววา สวนต าทสดของตว U คลายกบรทใชสนดาย

ของเขมเยบผา การจะรอดผานรนได ตองละทงทกสงทกอยาง

คอ ปลอยวางความเปนตวของตวตนเสย จงจะพบกบจดน

เรยกวา ทนเดยวน (presence) นนเอง

เปนหนงเดยวกบธรรมชาต

วสยทศน หรอภาพในอนาคตนน เมอมปญญาเกดขน จะปรากฏ

ขนเองตามธรรมชาต ไมไดบงคบใหเกด ไมไดคาดหวง ไมมอง

อยางแยกสวน ไมเหนแกตว เปนการมองเหนภาพโดยรวม วาใน

อนาคตควรเปนเชนไร เราสมควรปฏบตตนเชนไร

การมองภาพในอนาคต เปนการมองภาพใหญ ท าใหเกดแนวคด

ในการเปลยนแปลงตนเอง สวนในการปฏบต ใหท าสงเลก ๆ ท

สามารถประสบความส าเรจและมผลกระทบสงกอน

การเรยนรแบบใหมน อาจน าไปสการเปนประชาธปไตยทแทจรง

ภาพอนาคตทสดใส

วฒนธรรมของโลกจะกาวสอารยธรรมทด ถาผน าไดน าแนวทางน

ไปใชประโยชน เชนเดยวกบอดต นนคอ ผทอยในอ านาจ ตอง

สรางเสรมศลธรรมอนดงามใหเกดขน ทงในตนและในองคกร

เชนเดยวกน วทยาศาสตร ควรเกดการบรณาการ มความสมดล

ของความรและปญญา (balancing knowledge and wisdom)

ผประพนธไดอธบายขนตอน U Concept ในละเอยด เพอความ

เขาใจทชดเจนมากขน และสวนทเปนจดต าสดของตว U นน ยง

ไมสามารถอธบายออกมาเปนค าพดได

ทฤษฎรปตว U ประกอบดวย 7 กจกรรมคอ

1. พนจพจารณา (Suspending – seeing our seeing, transforming

perception)

2. ปรบมมมอง (Redirecting – seeing from the whole)

3. ปลอยวาง (Letting go)

4. ผดบงเกด (Letting come)

5. เหนชด (Crystallizing – envisioning what seeks to emerge)

6. มแนวทาง (Prototyping – realizing transforming action,

enacting living microcosms)

7. ลงมอท า (Institutionalizing – embodying the new)

1. พนจพจาณา

เปนการมองสงตาง ๆ อยางปราศจากอคต ฟงแบบไมตดสน ฟง

เพอใหเขาใจ (fresh eyes) โดยอยาเพงรบสรปตามความเคยชน

และใหระวงความคดของตนเอง (voice of judgment) อยาใหม

อทธพลเหนอความรตว

2.ปรบมมมอง

ใหมองทเหต มองใหเหนตลอดสาย (attention toward the source

rather than the object) จงจะท าใหมองไดครอบคลมและ

กวางไกลขน เชน ไมเพยงแคเหนใบไมหนงใบ แตใหมองถง

องคประกอบของกระบวนการในทกขนตอนทท าใหเกดเปนใบไม

ขนมาได

มองใหเหนเปนองครวม มองใหเหนถงจตวญญาณ เชนเดยวกบ

หลกการท าสมาธ (meditation)

3,4 ปลอยวางไปตามธรรมชาต

เปรยบไดกบการเกดและดบ

ตองรจกปลอยวาง (letting go) ไมยดมน ปลอยใหเปนไปตาม

ธรรมชาต

เมอตวรเกด (letting come) สถานการณในอนาคตกจะเรม

ปรากฏขนมาเองตามธรรมชาค

5,6 การเหนชดและมแนวทาง

เปนธรรมชาตของผมความเพยร ไมลดละ ทท าใหเกดการรชด

ของหนทางปฏบตใหม ๆ

การมแนวทางหมายถง สงทยงเปนตนแบบ หรอยงไมสมบรณ

แบบ ตองมการทดลองหรอทดสอบกอน

7. ลงมอท า

เปนการลงมอปฏบต เพอใหเกดผลลพธตามแนวทางและ

โครงสรางใหม

ถามนษยสญพนธ กถงคราวลงกอรลลาบาง

จากหนงสอเรอง Ishmael ประพนธโดย Daniel Quinn ทกลาวถงคนผ

หนงสนทนากบกอรลลา ซงลงกลาววาโลกคงจะดกวานถาไมมมนษย

โดยทในหองนนมแผนปายเขยนวา ถามนษยสญพนธ กอรลลาจะม

โอกาสบางหรอไม (With man gone, will there be hope for gorilla?)

ซงจะไมมทางเปนไปตามนนได ถาเรารจกให นนคอเราตองเรยนรท

จะอยอยางสอดคลองกบธรรมชาต รวมถงสงทไมมชวตดวย เชน น า

ทายเลม ผประพนธกลาววา จดมงหมายของแนวคดน เพอการด ารง

คงอยของเผาพนธมนษย

การน าแนวทางไปใชประโยชน

ใหหดเรยนรในการมองอยางปราศจากอคต (see your own seeing)

ซงจะท าใหมองเหนตามความเปนจรง เหนโอกาสในการเปลยนแปลง

และการพฒนาของชวต

การรจกสงบใจ ฟงเสยงจากภายในของตนเอง มประโยชนหลายอยาง

คอ ท าใหรวาอะไรคอสงทส าคญ คลายความเครยด สราง

สมพนธภาพทด และเปนผน าของตนเอง

กลมและสถาบน สามารถน าแนวทางไปใช เพอสรางอนาคตทดขน

ซงการน าแนวทางนไปใช ไมไดเปนเพยงแคการรวมความคดเหน แต

เปนการรวมจดประสงคทมรวมกน มาปฏบตใหเกดผล

บดเดยวน คอ ปจจบนขณะ

ผประพนธยอมรบวา แนวคดน ามาจากแนวทางการเกดปญญา

ของยคโบราณ โดยเฉพาะพทธศาสนา

เชนค าวา บดเดยวน (presence) กคอ ณ ปจจบนขณะ (be here

now) ซงตรงกบหลกพทธศาสนาคอ ใหด ารงอยกบปจจบน

เชนเดยวกบ การฟงเสยงจากภายใน (listening to what is

within) กคลายกบการท าใจใหสงบ (stilling the mad monkey the

mind)

การพฒนาจากขางใน

เมอจตใจมความสงบ จะพบกบความเงยบและความนงทแทจรง

ท าใหเกดความคดทท าใหสามารถบรรลเปาประสงคทตองการ

การจะเปนผน าทยงใหญได ตองใช 7 กระบวนการคอ ตนตว

หยด สงบ นง สนต คดได และ ท าส าเรจ (awareness, stopping,

calmness, stillness, peace, true thinking, and attainment)

การน าแนวคดไปใชประโยชน

ทกคนคงไมมเวลามานงสมาธทตองใชเวลานานเพอใหเกด

ปญญา แตสามารถน าหลกการไปใชไดคอ เรยนรทจะหยด

ไตรตรอง และฟง (อยางเปดใจ ไมมอคต)

อกกระบวนการหนงคอ น าไปใชในการสนทนาแบบกลมทม

ความแตกตาง ซงจะท าใหเราเหนมมมองใหม

อนาคตอนสงสด

อนาคตทสดใสยงรอเราอย ถาเรามความมงมน (อทธบาท) คอ

มงมนท าดวยจดประสงคทแทจรง (Commitment to begin

operating from our deepest purpose)

มงมนใสใจในความตงใจอยเสมอ (Commitment to focus our

attention on our intention)

มงมนกระท าเพออนาคต ไมใชอดต (Commitment to train our

actions to be based in the field of the future rather than patterns

of the past)

Buddha