Preek over 2 Thes. 1:6-10- Schildwolde, 30 juni 2013 - Kees van Dusseldorp

Liturgie:

votum en groetPs.84:1,4gebedlezen: HC zondag 19c (v/a 52)

2 Thes. 1:1-12Mat. 13:24-30; 36-43

Ps.143:1,2,8,9 preek Ld.107:1,4geloofsbelijdenisPs.117 gebedGz.181dcollecteGz.171:1 Zegen

Gemeente van Christus,

1. Kun je als christen spreken over de hel?

Twee weken geleden bood ik aan om apart een keer in een preek in te gaan op het onderwerp hemel of hel. Ik heb meerdere reacties gekregen, met vragen en opmerkingen erbij. Zoveel vragen, dat ik die in een preek niet allemaal bespreken kan. Hartelijk dank daarvoor. Tussen haakjes: vragen zijn altijd welkom, ook al zal ik er niet altijd een preek over houden. De reacties geven aan nadenken over het eeuwig oordeel heel dichtbij kan komen. En dat het bij christenen en niet-christenen de nodige weerstanden oproept stellen. Ik heb de vraag centraal gesteld: Kun je als christen spreken over de hel? Hoe doe je dat dan, waarbij je eerlijk blijft naar jezelf, naar een ander, maar zeker ook naar God?

Maarten Luther schrijft ergens dat je als mens niet moet nadenken over het kwaad, de duivel of de hel. Laat een mens zijn hart richten op God en op Jezus Christus. Daar zit wel iets in. Je kunt je gedachten sturen door je op sommige dingen wel en op andere dingen niet te concentreren. En het is aan te bevelen om je hoofd en hart te vullen met het evangelie. Nadenken over een huiveringwekkend onderwerp als de hel kan je angstig maken. Terwijl het aanvaarden van Gods genade juist vrede geeft.

Maar er is ook een andere kant. In de eerste plaats wordt er in de bijbel over de hel geschreven. Nog vaker zelfs dan over de hemel. En waar de bijbel over schrijft, daaraan mogen wij niet voorbij gaan. In de tweede plaats leven er bij christenen vragen over de hel, wat je je erbij moet voorstellen en waarom die er is. Bij sommige christenen levert het angst op voor zichzelf of wanhoop voor iemand anders. En waar de kerkgangers met zulke vragen en gevoelens rondlopen, daaraan mag ik als prediker niet voorbij gaan. In de derde plaats krijgen we juist rond een onderwerp als de hel, de heftigste verwijten van niet-christenen. Is het christelijk geloof uiteindelijk niet net zo intolerant als de islam? Zij hanteren voor afvalligen de doodstraf. Maar de bedreiging met de hel is toch minstens zo onverdraagzaam? En waar zij verwijten hebben, daar komen bij ons gemakkelijk de twijfels. Of in elk geval de verlegenheid, hoe erop te reageren.

Wij belijden dat Jezus Christus terug zal komen om te oordelen de levenden en de doden. In het verlengde daarvan vanmiddag aandacht voor de hel: hoe heftig en hoe definitief is Gods oordeel? Het is niet een vraag die aantrekkelijk klinkt. Toch hoop ik dat je wel met me mee wilt luisteren naar wat God erover zegt. Wat God zegt wordt altijd gedragen door zijn liefde. Daarom ben ik ervan overtuigd dat het goed is voor ons geloof en ons leven als we een eerlijk beeld hebben van dit stukje van Gods Woord.

Er is alleen één voorwaarde. Ik kan er alleen over preken aan de hand van Jezus Christus, mijn Heer. Zo heb ik het in de voorbereiding ervaren. En jij en u kunnen er alleen naar luisteren aan de hand van Jezus Christus, je Heer. Dat bevrijdt je van de karikaturen, die vaak gebruikt worden om de bijbelse leer te ontkrachten. Zo’n karikatuur is bijvoorbeeld: “In de hel zijn duivels voortdurend hun slachtoffers met sadistisch plezier aan het kwellen en martelen.” Een beeld uit de middeleeuwen, dat gebruikt werd om de mensen geld uit de zak te kloppen voor dure kathedralen. Een karikatuur is ook: “God stuurt onschuldige mensen met miljarden tegelijk naar de hel

om daar voor altijd te branden.” Zo beschreef de Amerikaanse predikant Robert Bell vorig jaar de leer van het eeuwig oordeel, om er vervolgens de vloer mee aan te vegen.

Zulke voorstellingen doen geen recht aan de bijbel en helpen je ook niet verder. Aan de hand van Jezus Christus willen we luisteren naar Gods Woord, ook als het gaat over de realiteit van het eeuwig oordeel. Alleen de Bijbel kan ons hierover betrouwbare informatie geven. Wie hiernaar luistert, wordt des te meer met Christus verbonden, ontvangt diepere blijdschap voor zijn verlossing en raakt opnieuw gemotiveerd om Christus te dienen. Aan zijn hand word je bewaard voor angst of wanhoop. Want hij is je herder. Hou zijn hand vast, zoals je de hand van een sterke vriend stevig vasthoudt als je over de rand naar beneden een kloof inkijkt.

2. Onze moeiten en het Woord van God.

De Bijbel spreekt duidelijk over een definitieve scheiding en een eeuwige straf. We hebben twee gedeelten gelezen: de uitleg die Jezus geeft aan zijn gelijkenis: ‘Op het moment van de oogst worden de kinderen van het kwaad in de vuuroven geworden worden en de rechtvaardigen zullen in het koninkrijk van hun Vader stralen als de zon.’ En het begin van 2 Thes: De komst van de Heer leidt tot het oordeel over de ongelovigen en tot zijn verheerlijking door de heiligen. Deze tegenstelling vinden we in de hele bijbel, zowel in het oude, als in het nieuwe testament. Daarom heeft de kerk altijd verkondigd dat er een eeuwig oordeel is en dat de levensweg van ieder mens uitloopt op hemel of hel.

Het valt de mens niet gemakkelijk om dit te aanvaarden. Zeker de mens van onze tijd niet. Deze moeiten gaan niet voorbij aan christenen, mensen die aan de hand van Christus willen nadenken over dit stukje van Gods openbaring. We hebben onze bezwaren en problemen er mee. Het is goed om die bezwaren te benoemen.

1.. Een hel is toch psychologisch ondenkbaar. Ook voor de mensen in de hemel. Je kunt je toch niet voorstellen dat er ongestoorde blijdschap en dankbaarheid bestaat, als je weet dat er ook mensen verloren zijn gegaan? Vooral als je mensen zou missen op de nieuwe aarde, die je op deze aarde lief waren. Dan kan de vrede nooit volmaakt zijn.

2.. Is het niet in strijd met de liefde van God, dat Hij ook zo’n verschrikkelijk vonnis kan vellen? Het spreken over Gods toorn en oordeel, zelfs over zijn woede en wraak lijkt niet te passen bij een God van liefde. Als Hij volmaakt liefdevol is, zou Hij iedereen toch moeten vergeven en aanvaarden.

3.. Doet het geen afbreuk aan de overwinning van Jezus Christus? Zijn offer is sterk genoeg voor alle mensen op aarde. Hij heeft alle macht in hemel en op aarde. Zijn Geest doorbreekt weerstanden. Dan is het toch maar een magere vertoning voor onze Koning als maar een deel van de mensheid eens voor hem zal buigen.

4.. Is het wel rechtvaardig dat zonden hier op aarde voor eeuwig wordt gestraft? Fouten maakt iedereen. Om over tekorten nog maar te zwijgen. Maar alle verhoudingen lijken zoek, als elke fout en elk tekort zo zwaar wordt aangerekend en zulke eeuwige gevolgen heeft.

5.. En tenslotte: is de bijbel er wel echt duidelijk over? Soms betekent het woord ‘eeuwig’ gewoon een hele lange tijd, maar niet persé een eindeloos lange tijd. En er zijn ook bijbelteksten dat Christus gekomen is voor de zonde van de hele wereld. God wil toch dat niemand verloren gaat?

Deze vragen zijn begrijpelijk en moeten serieus genomen worden. Daarom worden er door christenen ook wel gedachten naar voren gebracht dat er geen hel bestaat of dat de hel uiteindelijk leeg zal zijn, als Christus uiteindelijk iedereen in het koninkrijk heeft gebracht. Toch doet dit geen recht aan de Bijbel. Hoe begrijpelijk deze vragen ook zijn, ze houden geen stand tegenover Gods Woord. Dat wil ik ook kort aanwijzen.[dia 3]Het psychologisch bezwaar is zwak. We kunnen geen beeld van de toekomst opbouwen op basis van onze menselijke gevoelens. We gaan ervan uit dat de wil, de overtuiging en de emotie van de verloste mens straks van harte en helemaal in lijn is met Gods wil.

De bijbel zegt dat Gods toorn voortvloeit uit zijn liefde. Hij maakt zich terecht boos over het kwaad dat zijn schepping wordt aangedaan. Hoe intenser de liefde voor iemand is, hoe hoger je het opneemt dat de ander je ontrouw is en je bedriegt.

Het offer van Christus is royaal en meer dan voldoende voor alle mensen. Wanneer zij zouden aanvaarden dat Christus hun redding is, zijn ze gered. Die weg ligt voor ieder mens hier open. Maar Christus zoekt vrijwillige volgelingen en geen gedwongen slaven.

Wij kunnen niet inschatten hoe ernstig onze zonde voor God moet zijn. Steeds weer hebben we de neiging om de gevolgen van de zonde te verkleinen. Maar onze fouten hebben veel meer consequenties dan we vaak willen zien.

Er zijn tenslotte inderdaad bijbelteksten die anders klinken. Maar als eeuwig leven en eeuwige ondergang naast elkaar staan, moet het woord ‘eeuwig’ wel hetzelfde betekenen: definitief en zonder einde. Het geheel van de Bijbel is doorslaggevend.

Kortom: onze moeiten met een eeuwig oordeel en onze vragen bij de werkelijkheid van de hel blijven niet overeind tegenover het getuigenis van de bijbel. Voordat ik verder iets zeg over wat je als christen dan met je problemen aan moet, lijkt het mij goed om eerst nog wat verder te kijken in de bijbel over de hel.

3. De Bijbel over de hel.

Wat de hel precies is? De Bijbel geeft er weinig informatie over, veel soberder dan de tekeningen en schilderijen die mensen ervan maken. Er wordt een aantal beelden gebruikt. Zo gebruikt Jezus het woord ‘Gehenna’, in de Nieuwe Bijbelvertaling onvertaald gelaten. Terecht, omdat het de naam was van het dal naast Jeruzalem, dat als vuilnisstortplaats werd gebruikt. Dagelijks werd het afval daarin gestort, waar het broeide, smeulde en verschrikkelijk stonk. Zo was het letterlijk een plaats ‘waar de wormen blijven knagen en het vuur niet dooft’, zoals Jezus zegt. Een plaats waar je niet wilt zijn.

In andere teksten wordt het beschreven als de buitenste duisternis, de tweede dood, een poel van vuur en zwavel, een eeuwige bestraffing. Die beelden kun je niet logisch

combineren tot een duidelijke voorstelling: Duisternis en vuur kunnen niet tegelijk voorkomen. En dood sluit pijn uit. Maar het gaat dan ook niet om precieze beschrijvingen van de hel. Duidelijk is het een plaats is waar niemand wil zijn. Als het gaat om onze eindbestemming, zijn er maar twee opties: hemel of hel. Deze eindbestemming is definitief. Zij die in de hel zijn, hebben het doel van het leven gemist, verspeeld en verworpen.

Om er iets van te begrijpen wat de hel in de Bijbel betekent, kunnen we het beste beginnen bij de psalmen. Veel psalmen gaan over rechtvaardigen die worden verdrukt en bedreigd. Ze lijden onrecht, ondanks hun vertrouwen op God. Maar God zal alles rechtzetten. God zal recht doen! Dat is het refrein in de psalmen. Dat betekent niet alleen bevrijding en herstel voor gelovigen, maar ook bestraffing voor goddelozen. Waar ze in deze wereld de dans vaak ontspringen, daar zullen ze in de dood hun verdiende loon krijgen. Het gaat om vijanden van God, vijanden van liefde, waarheid en recht. Je kunt blij zijn dat de Heer dat niet eindeloos laat gebeuren, dat het kwaad niet het laatste woord heeft.

Er is in de Bijbel geen indringender spreken over de hel, dan uit de mond van onze Heiland Jezus Christus. Niemand is zo scherp als Hij, juist Hij, die wij kennen in zijn liefde en genade voor zondaren. In zijn gelijkenissen gebruikt Hij schokkende woorden. Daarbij richt Hij zich vooral op de mensen die bij Gods volk horen. Het gaat niet om heidenen, of andere onwetenden. Het gaat om de mensen die geroepen en uitgenodigd zijn voor de bruiloft. Zij hebben de boodschap van Jezus zelf gehoord. Maar geven er geen gehoor aan. Openen hun hart niet voor de Messias. Vragen niet om vergeving voor hun zonden. Verbinden hun leven niet aan zijn genade. Rondom Jezus Christus komt het erop aan.

Met de scherpe waarschuwing maakt Jezus duidelijk dat zijn woorden niet vrijblijvend zijn. Dat het in de beslissing voor of tegen Jezus gaat om de keuze voor leven of dood. Wie Hem buiten sluit, die blijft zelf buitengesloten. Want je bent niet meer aangesloten op de bron van het leven. En dan is het net als met een lamp, die zijn eigen stekker uit het stopcontact trekt. Die lamp kan denken: ziezo, nu ben ik vrij, ik heb die energie niet nodig. Maar hij heeft in zijn kortzichtigheid niet gezien dat hij zichzelf tekort doet en waardeloos wordt. Wie de verbinding met Jezus verbreekt, die raakt het leven kwijt.

In het verlengde daarvan vinden we in het NT Gods oordeel aangekondigd over de vervolgers van de gemeente van Christus. Dat is aan de orde in 2 Thes. 1. En het loopt door tot in de visioenen in Openbaring toe, aankondigingen van Gods oordeel en de verwijdering van de duivel, zijn demonen, de beesten van de wereld en de trouweloze mensen. Vanwege hun weerstand en verzet tegen Jezus Christus.

4. Wat moet je hier als christen van denken?

Mensen van onze tijd denken dat het met de hel als volgt werkt: God geeft ons tijd, maar als we aan het eind van ons leven nog steeds niet de juiste beslissing hebben genomen, dan gooit hij ons voor eeuwig in de hel. De arme zielen smeken nog om genade, maar ze zijn te laat. Hoe zielig zijn de mensen en hoe hardvochtig en wreed is God. Deze voorstelling doet geen recht aan wat de Bijbel ons leert. Niet God, maar de mens maakt de scheiding en verbreekt het verbond. Zonde snijdt een mens af van de bron van zijn

bestaan. En ook van de bron van alle blijdschap, liefde, wijsheid en alle andere goede dingen. De hel is het totale verlies daarvan. Het verlies van Gods aanwezigheid. Het verlies van onze capaciteit om liefde en vreugde te ontvangen en te geven.

Als een mens voortgaat op de weg van de zonde, wordt de kloof uiteindelijk onoverbrugbaar. Eens zegt God: op de weg die je kiest, ondanks al mijn oproepen om je te bekeren, op die weg laat ik je verder gaan. De persoon die je wilt zijn, ondanks al mijn liefdevolle beloften om je te redden, die persoon zul je nu ook worden. Het werkt net als met een verslaving. Je hebt steeds meer van het verslavende goedje nodig om dezelfde kick te krijgen. En uiteindelijk word je steeds ongelukkiger en gaat je leven eraan kapot. Je geeft alles en iedereen de schuld, krijgt medelijden met jezelf en verliest alle contact met de realiteit. Je leven wordt een hel. De hel wordt je leven.

Zo is het ook met het eeuwige ondergang. Niemand zal vragen om de hel te mogen verlaten. Het idee van een hemel lijkt hen onzin. C.S. Lewis beschrijft in zijn boek De grote scheiding een bus vol mensen uit de hel, die even naar de grens van de hemel worden gebracht. Ze worden nog één keer opgeroepen hun zonden achter zich te laten, die hen in de hel gevangen houden. Maar ze weigeren. Ze zijn bang dat ze hun vrijheid kwijtraken als ze God aanbidden. Ze zijn boos op God, maar vragen Hem niet om genade. Ze klampen zich vast aan de gedachte dat ze eens zelf een beter leven kunnen organiseren. Lewis schrijft dan: Ten slotte zijn er maar twee soorten mensen: zij die tot God zeggen: ‘uw wil geschiedde’ en zij tegen wie God uiteindelijk zal zeggen: ‘jullie wil geschiedde’.

Dit maakt duidelijk hoezeer het begin van de hel in jezelf ligt. In het klein is het steeds in je eigen leven aanwezig: het leven zonder God. Je overgeven aan je eigen verlangens. Mopperen op alles en iedereen, zonder zelf in de spiegel te kijken. Goedpraten wat slecht is en vergoelijken wat verkeerd is, zonder je voor God te verootmoedigen en om zijn genade te bidden. Leven in de veronderstelling dat je ooit je geluk zelf kunt organiseren: ‘Als ik eerst nog even dit en dan nog even dat gedaan heb, dan wordt het beter.’ Zonder dat je je geluk en vrede helemaal vindt in Jezus Christus. In ieder van ons ligt iets wat kan uitgroeien tot de hel, als de Heer het niet verhoedt.

Het is bijzonder troostvol dat Jezus is neergedaald in de hel, zoals onze geloofsbelijdenis zegt. Er is veel geschreven over wat dat precies betekent. Maar in elk geval dit, dat Hij in onze plaats naar de hel is gegaan, anders gezegd: ons oordeel heeft gedragen. Naar lichaam en ziel heeft Hij de helse pijn en angst ondergaan. Hij werd door God verlaten, maar hield toch aan zijn Vader vast. Zo heeft Hij de angel uit de hel getrokken. En in het domein van de duivel en de dood heeft Hij zijn overwinning verkondigd. Hij is sterker dan het kwaad en de demonische machten. Zo onpeilbaar diep gaat Gods liefde. Zo onvoorstelbaar groot is Gods genade. De God tegen wie wij gezondigd hebben, zoekt ons en trekt ons uit onze dodelijke ellende, door zijn Zoon los te laten. Er is verlossing en redding! Er is leven met God mogelijk. Door Jezus Christus, onze Heer.

5. Hoe ga je hier als christen mee om?

De Bijbel geeft ons inzicht in de realiteit van de hel. Niet alle vragen heb ik beantwoord. Ik heb geprobeerd een aantal lijnen te trekken. Aan de hand van Jezus Christus kunnen we iets zeggen over deze donkere kant van de werkelijkheid. Maar wat gaat juist tegen

deze donkere achtergrond het licht van Gods goedheid en genade helder schijnen! Dat je er weet van hebt dat er een hel bestaat, is niet iets om je voor te schamen. Of om in je geloof op te sluiten in een apart kamertje, met een grendel ervoor. Want je mist ook een stuk van Gods liefde en wijsheid, die je nodig hebt voor het leven. Laat ik daarom tenslotte aanwijzen, waarom het heel christelijk is om te spreken over de hel. En waarom het besef van het eeuwig oordeel een mens kan helpen in het leven.

De overtuiging dat er een hel bestaat, levert geen intolerante christenen op. Integendeel: juist de overtuiging dat God eens oordeelt, geeft heel veel ruimte om te leven. Om ook ruimte te geven aan wie een andere overtuiging heeft. Wij hoeven onze wereld niet te redden, door bijvoorbeeld ongewenste mensen te verwijderen. Wij hoeven onszelf niet te wreken voor het geleden onrecht, waarmee we de spiraal van haat en geweld in stand houden. God zal recht doen. Hem komt het oordeel toe. Hij zal waar nodig het kwaad wreken en de slechte daden vergelden. Ik hoef dat niet te doen. En daarom kan ik me inzetten voor vrede, voor ruimte en voor liefde. Daarom kan ik onrecht dragen, vlieg ik niet op als ik word bespot, sla ik iemand niet kapot als mij pijn wordt gedaan. Een christen geeft ruimte aan mensen die anders denken en een andere levensstijl erop nahouden. En een christen is door zijn eigen gedrag en houding in zijn omgeving een geweldloze oproep om naar Gods wil te leven.

Ons komt het oordeel niet toe. Het is wel een vraag die zich steeds weer opdringt. Is hij behouden? Waar zal zij nu zijn? Kom ik hen weer tegen later? En hoe zit het met die mensen, of die kinderen? Geen mens kan en mag er geen uitspraak over doen. Want God kent de zijnen. Laat het oordeel aan God over! En vertrouw erop dat Hij rechtvaardig oordeelt. Wij kunnen alleen vertellen wie God is, wie Jezus Christus is, en hoe een mens gered kan worden en eeuwig leven kan. En wat wij vertellen kunnen, moeten we ook vertellen. Met de dringende oproep om Christus te aanvaarden en zich te laten redden van de ondergang. Omdat God de wereld zo lief heeft gehad. Wat een prachtig nieuws heb je te vertellen!

Het kan je naar de keel grijpen, als je mensen kent die breken met Christus en met de dienst aan God. Misschien gaat het om je kind. Of om mensen die je vrienden zijn geworden. Aan goedkope troost heb je niets. Het leven is niet vrijblijvend. Keuzes van mensen hebben gevolgen. Er is reden en ruimte voor klacht en verdriet. Zo herkenbaar als David uitroept: ‘O Absolom, mijn zoon, mijn zoon, ik wou dat ik in jouw plaats was gestorven.’ Breng het bij God. Blijf bidden om bekering. Zolang ze leven zijn ze niet buiten het bereik van Gods trekkende liefde. Ook waar je het zelf niet meer zeggen kan omdat de relatie er niet meer naar is, daar blijft er ruimte en grond om te blijven bidden. En te smeken op Gods goedheid.

Een vage opvatting over de hel geeft een vaag geloof en een oppervlakkig leven. Maar een bijbels besef over het eeuwig oordeel geeft beweging en diepgang aan je geloof en je leven. Strijd om in te gaan, zei Jezus. Want het komt erop aan. Bid om de Geest die geloof geeft. Want het gaat over je leven. Blijf dicht bij Jezus Christus, je Heer. Zoek Hem met hart en ziel, met hoofd en handen. Hij is je redding. Hij is je veiligheid. En aanbid God in zijn rechtvaardige barmhartigheid en in zijn heilige liefde. Om met de woorden van Paulus te besluiten: ‘Dan zal door de genade van ons God en Heer Jezus Christus, de naam van onze Heer Jezus door u geprezen worden, en u door hem’.

Amen