LINIJAosnovni pojmovi

Podgorica, septembar 2013.

Univerzitet Crne GoreArhitektonski fakultetPredmet: Arhitektonska i kompjuterska grafika IŠkolska godina: 2013/14

//precizan arhitektonski crtež i crtež slobodnom rukom// linija // kvalitet linije// crtacke tehnike// vrste linija// izraz linije//Crtež kao percepcija stvarnosti// površina-papir //crtež kao identitet//

Priprejmila: MSc Ema Alihodžic Jašarovic,spec.arh.

Linija – osnovni likovni element

- ’’Tacka je ono što nema dimenzije’’ – Euklid - Linija (lat. linea, engl. line, franc. ligne, nem. Linie, ital. linea)- U geometriji linija se odredjuje kao putanja kojom se tacka krece kroz prostor, ili ’pak kao bezbroj tacaka u prostoru koje su medjusobno povezane. Linijama se mogu likovno ostvariti najrazlicitiji oblici figura i predmeta - bilo dvodimenzionalno, bilo kao privid prostornosti; one mogu izraziti i staticko stanje i pokret. - Linija je najstarije i najcešce korišceno sredstvo umjetnickog izražavanja (pecinski crtezi – govor/prica)"Srecom crtacu ne trebaju reci. Linija je njegova sloboda i molitva„- Mica Stoiljkovic

Kako nacrtati liniju? – Matthew Frederick ’’101 stvar koju sam naucio u školi arhitekture’’- Najspecificnija linija u arhitekturi

jeste ona linija koja je naglašena na pocetku i kraju

- ’’Nemojte praviti nejasne, kratke, isprekidane linije

koje se preklapaju!’’- Kontinuitet linije od pocetka do kraja

Položaj šake i tehnika crtanja- Na kvalitet linije uticu prvenstveno

motorika ruke i mehanika zglobova. Povlacenje dugih i kratkih linija.

- Crtež je nacin izražavanja koji je stariji od pisma, i on predstavlja graficki prikaz nekog oblika, nekog predmeta ilipojave uradjen pomocu grafickih sredstava – linije, mrlje, tacke... Može da bude izvedena kao crtež – studija, ili kao kroki, odnosno skica. - Crtež može biti: Linearan: Ako je izvden samo u linijama, odnosno ako je linija osnovni likovni element - izrazTonski: Ako je crtež izveden tonovima – svjetlom i sjenkom, odnosno slikarski crtež.Jednobojni: Ako je crtež izvden u jednoj bojiObojeni: Ako se upotrebljavaju dvije ili više boja. - Tehnicki crtež – preciznost

Kvalitet linijeKvalitet linije se može grupisati prema:

A. Sredstvu:- olovkom (tvrdom, mekom,

ostrom, tupom, položenom, hemijskom olovkom, flomasterom...);

- cetkom;- perom, tušem;- urezana (nožem, dlijetom...); B. Dimenzijama:- duga;- kratka;- široka;- uska. C. Toku:- ravna;- kriva;- valovita;- cik – cak;- isprekidana;- indukovana tackama

(..............; . . . . . . . . . . . ; ...............);

- indukovana linijama (----------------; - - - - - - - - - - );

- nepredvidiva;- neravnomjerna.

D. Smjeru:- vertikalna;- horizintalna;- kosa. E. Izrazu:- jaka;- slaba;- meka;- tvrda; - brza;- spora; - nježna;- gruba itd... F. Svjetlini:- svijetla;- siva (bilo koje srednje

valerske vrijednosti);- tamna, itd... G. Boji.

Olovka kao crtacka tehnikaDrvene olovke, tehnicke olovke, olovke u boji...

Mekoca olovke:- Grafitne olovke se sastoje od grafita i kaolinske gline. - Olovke se oznacavaju slovima H, B i HB.- Olovke sa više gline u grafitu su tvrdje, a s više ugljena u grafitu - mekše. Tvrdje olovke se koriste za tehnicke crteže, srednje olovke su multifunkcionalne, a mekše olovke se koriste za umjetnicke crteže.

Osnovne linije: Ravna i zakrivljena linija

- dinamicne linije (razlicita dinamicna stanja – varijacije u širini, intenzitetu, karakteru...usko vezana za crtaca); - fluidna linija kao konvencija stila (kinesko i japasnko slikarstvo)

- tehnicke linije (ujednacen intenzitet kroz trajanje) –tzv.mrtva forma

- dinamicne tehnicke linije (varijacije u valeru, teksturi i boji).

Linija, oblik i smjer

- Sedam osnovnih likovnih elemenata (po Bauhausu):Linija, smjer, oblik, velicina, boja, valer, tekstura.

- Pol Kle (Paul Kle – Zapisi o umetnosti) : tri karaktera linije

1. aktivni (slobodna i nesputana linija);

2. linearno - medijalni (linija/površina)

3. linearno-pasivni (površina);

- Smjer linije – jasno definisan pocetak i kraj – prava linija; - dvoznacan (horizontalna linija – lijevo/desno)

Izraz linije- izraz/znacenje linije ne postoji – asocijacija na oblike, pojave, akcije...

- Primjer: Mreža – asocijacija??

Mirovanje, odmor

Umor, lijenost, opuštenost

Energija, otpor, volja

Nježnost, graciju, ženstvenost

Uzbudjenje, jake emocije

Elegancija

Grubi pokreti, muškost, energicnost

Odnos izmedju linja – uticaj jedne linije na drugu. Promjena smisla

Opticke iluzije nastale kao rezultat dejstva vizuelnih sila

Površina – papir

- Površine po kojima crtamo ili slikamo su takodje trodimenzionalne. Tekstura podloge odredjuje jednim dijelom karakter odredjenog traga, drugi dio karaktera dolazi od prirode materijala kojim crtamo, i rukopisa kao treca odrednica.

- List papira ima svoju debljinu/težinu. Debljina papira se mjeri u gramima na kvadratni metar i uglavnom za crtanje se proizvodi u rasponu od 80g/m2 pa sve do preko 300g/m2 koji se koristi za takozvane vodene tehnike kao što je akvarel.

- Podloga nije idealno glatka, vec je hrapava u manjem ili vecem stepenu – teksturirana. Hrapavi papir ima oznaku "cold press" (hladno presovani) i može se grubo podijeliti u tri stepena hrapavosti-blago hrapav, srednje rapav i papir sa izrazito rapavom površinom koji se koristi za crtanje sa mekim medijumima kao što su ugljen, kreda ili pastel.

- Vrste papira: Antique Paper, Art Paper, Barograph Paper, Bond Paper, Book Paper, Carbon Paper, Cardboard, Coated Paper....

- Trajnost. Oznake na papiru kao "Acid free" (neutralne kiselosti), "Age resistant" (otporan na vrijeme, odnosno starenje) ili "Archival quality" (kvalitet pogodan za arhiviranje) ukazuju na to da se radi o papiru visokog kvaliteta koji vam se nece

raspasti i nece požutjeti tokom vremena.

- Boja papira. Papir za crtanje se izradjuje u velikom spektru boja. Za crtanje grafitnom olovkom uglavnom se koristi takozvani prirodno bijeli (oznaka "natural white") koji za razliku od izbijeljenog, odnosno cisto bijelog papira, kakav je recimo kopir papir ima vrlo blagu sivu ili žutu nijansu u zavisnosti od toga od kakve sirovine je napravljen.

- Velicine A-formata u milimetrima:A0 - 841mm x 1189mm ; A1 - 594mm x 841mm; A2 - 420mm x 594mm; A3 - 297mm x 420mm; A4 - 210mm x 297mm; A5 - 148mm x 210mmA6 - 105mm x 148mm

- Format papira za predmet Arhitektonska i kompjuterska grafika je 48x48cm

Crtež kao percepcija stvarnosti (Rudolf Arnhajm – Umetnost i vizuelno opažanje)

- Djeciji crtež – nesposobnost reprodukovanja onog što se opaža, ona crtaju opštosti- opte strukturalne odlike; Oni crtaju stvari kako ih oni vide – velicina u zavisnosti od znacaja i trenutka.

- Sazrijevanje crteža: percepcija kretanja, geometrijskih oblika, diferencijacije, horizontalnog i vertikalnog, iskošenosti, djelova, cjeline, velicine, dvodimenzionalnost, trodimenzionalnost...

Identitet i karakter kroz crtež

Kandinsky Wassily

Linearne kompozicije – Wassily Kandinsy

Linearne kompozicije – Paul Klee

Linija u arhitekturiPrimjena prave linije u arhitekturi – ortogonalna matrica, urbanizam...

- Park Hill, Sheffield - Jack Lynn and Ivor Smith

Linearni urbanizam- Arturo Soria y Mata (1844-1920) – španski urbanista, poznat po konceptu Linearnog grada (Linear City / Ciudad Lineal)

- Shadrach Woods (1923-1973.) – americki arhitekta i urbanista

- Unité d'habitation - Le Corbusier

- Primjena krive linije u arhitekturi “Prava linija je bogohulna. Prava linija nije stvaralacka nego reproduktivna. U njoj ne boravi božansko, duh coveciji, nego lenja želja za lakocom, odsustvo refleksije o mnoštvu” - To je stav negacije u odnosu na arhitekturu purizma i pravih linija, koji iskazuje Friedrich Hundertwasser.

Hundertwasserhaus, apartment house in Vienna, Austria Bonsai habits

Le Corbusier, Plan Obus, Algiers - Algeria 1931Frank Gehry - Star Wood Hotel – Elciego

Literatura:Belamaric,D, Dijete i oblik, Školska knjiga, Zagreb 1987.Rifat Alihodžic, Definisanje primarnih aspekata psihološkog doživljaja arhitektonskog prostora i forme, Plima, 2007.Rudolf Arnhajm, Umetnost i vizuelno opažanje, SKC Beograd,1998.Rudolf Arnhajm, Moc centra, SKC Beograd, 1998.Igor Kekeljevic, Slobodoricno crtanjeMilan Krajnovic, Linija i svjetlost, Banja Luka 2010.

HVALA NA PAŽNJI!

Literatura:Belamaric,D, Dijete i oblik, Školska knjiga, Zagreb 1987.Rifat Alihodžic, Rudolf Arnhajm, Umetnost i vizuelno opažanje, SKC Beograd,1998.Rudolf Arnhajm, Moc centra, SKC Beograd, 1998.Igor Kekeljevic, Slobodoricno crtanjeMilan Krajnovic, Linija i svjetlost, Banja Luka 2010.