Prawo rzeczowe

Ograniczone prawa rzeczowe

Użytkowanie

Ograniczone prawa rzeczowe

pojęcie

• Obciążenie prawa własności

• Prawa na rzeczy cudzej

• Ograniczony zakres uprawnień

• Polegają na

– Korzystaniu z rzeczy cudzej

– Zapewnieniu uprawnionemu możliwości

egzekucji z rzeczy

Numerus clausus

• Tylko prawa wskazane w ustawie

• Niektóre mają charakter historyczny

• Nie można tworzyć nowych

ograniczonych praw rzeczowych

umową

• Ustawa może kreować nowe prawa lub

zmieniać treść dotychczasowych

(timesharing)

Przedmiot

• Rzeczy

– Ruchome

– Nieruchome

• Inne prawa majątkowe

– Prawa (zastaw, użytkowanie)

– Użytkowanie wieczyste

– Spółdzielcze prawo do lokalu

– Wierzytelność zabezpieczona hipoteką

Podmiot ograniczonych praw

rzeczowych

• Każdoczesny właściciel nieruchomości

(służebność gruntowa)

• Wyłącznie osoba fizyczna (służebność

osobista)

• Osoba fizyczna lub prawna

• Przedsiębiorca przesyłowy

• Zakres prawa może zależeć od

charakteru podmiotu uprawnionego

Funkcje ograniczonych praw

rzeczowych

• Ułatwienie korzystania z rzeczy

kosztem właściciela innej rzeczy

(służebności)

• Alimentacja (użytkowanie)

• Zabezpieczenie wierzytelności

– Prawa zastawnicze

– Prawa te mają charakter akcesoryjny

Powstanie ograniczonych

praw rzeczowych - umowa

• Ograniczona swoboda kształtowania

treści

• Odpowiednie stosowanie przepisów o

przeniesieniu prawie własności

• Forma aktu notarialnego wymagana

tylko dla oświadczenia właściciela

ustanawiającego prawo

Powstanie praw – orzeczenie

sądowe

• Orzeczenie konstytutywne

• Służebności

– drogi koniecznej i przesyłu

– Przekroczenie granic przy budowie

– Podział gruntu

• Hipoteka przymusowa

– Zabezpieczenie roszczenia

– Postępowanie egzekucyjne

Powstanie praw - przypadki

szczególne

• Z mocy prawa

– Zasiedzenie służebności

– Zastaw ustawowy

– Hipoteka ustawowa (historyczne – obecnie

nie ustanawiana)

• Decyzja administracyjna

– Wyjątkowo

– Rodzaj wywłaszczenia

Zmiana treści i przeniesienie

ograniczonych praw

rzeczowych • Zmiana treści

– Umowa między stronami

– Wpis do księgi wieczystej prawa

ujawnionego

• Przeniesienie

– Umowa między uprawnionym a nabywcą

– Wpis do KW (jeśli prawo ujawniono)

Pierwszeństwo praw

• Rozstrzyga kolizję między prawami

• Prior tempore potior iure (wyjątek –

zastaw)

• Prawo wpisane do KW ma

pierwszeństwo przed niewpisanym

• Możliwa umowna zmiana

pierwszeństwa

Wygaśnięcie praw

• Zrzeczenie się prawa

• Konfuzja

• Upływ czasu

• Śmierć uprawnionego

• Niewykonywanie przez określony czas

• Orzeczenie sądowe

• Wywłaszczenie

Użytkowanie - pojęcie

• Prawo do używania rzeczy i pobierania

z niej pożytków

• Funkcje

– Alimentacyjna

– Produkcyjna

– Wzmocnienie pozycji uprawnionego

• Zmienne znaczenie gospodarcze

Podmioty użytkowania

• Osoby fizyczne

• Rolnicze spółdzielnie produkcyjne

• Inne podmioty

• Treść prawa zależy od charakteru

prawnego podmiotu, któremu

przysługuje

• Są przepisy wspólne

Ustanowienie i przedmiot

użytkowania

• Ustanowienie

– Tylko umowa

– Nie powstaje ex lege ani z orzeczenia

• Przedmiot użytkowania - rzecz

– Ruchoma lub nieruchoma

– Oznaczona co do tożsamości

– Można ograniczyć wykonywanie do części

rzeczy

Szczególne przedmioty

użytkowania

• Użytkowanie nieprawidłowe

• Zespół środków produkcji

• Prawa

• Nieruchomość w timesharingu – prawo

korzystania z budynku lub

pomieszczenia mieszkalnego w

określonym czasie w roku

Treść użytkowania I

• Prawo do używania rzeczy i pobierania

pożytków

• Nie obejmuje innych dochodów z rzeczy

• Uprawnienie o charakterze osobistym

• Prawo niezbywalne

• Użytkownik może oddać rzecz do

używania osobom trzecim (umowa)

Treść użytkowania II

Obowiązki użytkownika

• Wykonuje prawo zgodnie z zasadami

prawidłowej gospodarki

• Zwrot rzeczy w odpowiednim stanie

• Ponoszenie ciężarów pokrywanych z

pożytków

• Naprawy związane ze zwykłym

korzystaniem z rzeczy

• Nakłady – jak negotiorum gestor

Wygaśnięcie użytkowania

• Przyczyny

– Upływ czasu

– Niewykonywanie przez lat dziesięć

– Konfuzja

– Zrzeczenie się prawa

• Skutki

– Obowiązek zwrotu rzeczy

– Problem zbiorów o zmiennym składzie

Użytkowanie przez osoby

fizyczne

• Wygasa najpóźniej ze śmiercią

użytkownika

• Obowiązek zachowania substancji i

przeznaczenia rzeczy

• Wyjątki

– Eksploatacja kopalin

– Nowe urządzenia jak w najmie

• Zarząd i zabezpieczenie

Użytkowanie przez r.s.p.

• Przedmiot użytkowania – grunty

– Skarbowe

– Wkłady gruntowe

• Rozszczepienie prawa własności gruntu

i budynków, urządzeń, drzew i roślin

• Można naruszyć substancję rzeczy

• Wkłady gruntowe – możliwość

przymusowego wykupu

Inne wypadki użytkowania

• Użytkowanie przez osoby prawne:

stosujemy odpowiednio przepisy o

użytkowaniu przez osoby fizyczne.

• Timesharing

– Prawo korzystania minimum przez 3 lata

– Zbywalne i dziedziczne

– Nie wygasa przez niewykonywanie

– Prawo terminowe (maksimum 50 lat)