@(7(D.

9.(D.(D

x§,o- (D

ۤ,o,

nOr(D

'puàpulgro^ '1Íl16eaa,reg sl ue^Je llelllp,l\{ àCI 'uàtpl sprpe^\ uítz ur repue àp leq u€^

'plegpue,ralaàru àp ue^ pel ep - uer.l à1sloor6 1eq leur ràIppuel erye1s 'a1l;lspuelr^ 1eq - e11e"lp ep ue^

Ippl ep s1 ua8alualeeq 'ue8rppqcseg Joluà ue1l1,rue,r 'ueleproo(rarr) leq uert Iepl ep '1eets1eq1e[ :sl lee]

eqlnrga8 lsàeu ep puepuààr^rà^ ue^àl uà rlcsllels àoq reeglr{rlz lleeur írg '1ít1ep1np rppquàïslruuo uA

'rlf,srrsrrounH 's;yelp ueo ue spqleÍ uee - ueddodpueq eà^4,1 ue do1 àlueïreu u,z làru raeu uelte sed

-rcugd ep E.regussoX lleqsrery 1az allege8releaql Eooq up^ epeluesàld uee ul 'àllecluntuuroc ezolplarts8

leeu uaddelsualgceps8 àp roop eàru uàsueu Ílq ureu uà IpEz ueà roo^ 1e [1q puols uàletu àrpgloluo

ulA0u-^vvMl0tvy'l Slurslc

uapuB[!^

ualasrunuruos 0l Jeeïla ]au lo^Sassns

uolo^ zeB s1;az uaal ueu apuolaur3sel uo]

ploMo8 rapuoz uolpJd

et model van geweldloze communicatie bévat geen

nieuwe, uitheemse of ingewikkelde elementen,

Rosenberg selecteerde en rangschikte strechts enige

alledaagse menselilke eigenschappen. Hil stelt ons voor de

simpele keus, "willen we onszelf vervreemden van... of ons

verbinden met?" Zijn model begeleidt ons in hoe we dat laat-

ste effectief kunnen vorm geven.

'Zinloos' geweld

\Tanneer we om ons heen ki.jken wordt een training ingeweldloze communicatie met de dag belangrijker. Immers,

de bloemen ter nagedachtenis van een aankomend fietsenma-

ker die werd vermoord in een flits van zinloos geweld zijnnog nauwelijks verwelkt, of duizenden mensen lopen zwij-gend een demonstratieve tocht omdat twee onschuldige meis-

jes om het leven kwamen door een andere verschi.iningsvorm

van hetzelfde íenomeen.

Tinloos geweld, een krankzinnige term, want is geweld

niet altijd zinloos2

§Tanneer we ons Rosenbergs geweldloze communicatie-

vaardigheden eigen maken, kunnen we misschien niet meteen

alle trekkergrage gekken flakhalstaal) van nu stoppen, maar

wel kunnen we een begin maken met het creëren van een

betere wereld in onze eigen, directe leefomgeving. \Want

wanneer iedereen zich daar gehoord en erkend weet, zullen

er zich tenslotte steeds minder gelegenheden voordoen waar-

in iemand de behoefte heeft om op welke gewelddadige

manier dan ook de

aandacht naar zich

toe te trekken.

Dezè benadering

houdt in dat we ons

niet bezighoudenmet het bestrijden

van de symptomen

van 'zinloos' gewe1d,

door bijvoorbeeld

het verzinnen van

strengere wetten en

straffen (niets anders dan meerJakhalstaal). Nee, we gaan die-

p.., -. kilken naar wat daaronder lig.en we genezen de oor-

zaak. En in feite genezen we zo ook onszelf, want een leven

in geweldloze communicatie is niet alleen positief, maar

behoort zelfs tot ons geboorterecht. Het brengt ons in een

win/win situatie. Het enige dat we ervoor moeten meebren-

gen is ons bewustzijn over hoe we ons tot onze medemens

richten en de beslissing om te blllven vasthouden aan de stap-

pen in Rosenbergs model.

Bewus tziin

Geweldloos communiceren begint met bewustzijn en

waarneming.\X/i1 niet iedereen worden gehoord? §/i[ niet iedereen seri-

eus worden genomen2 Dan is het de ander geven wat we zelfgraag willen ontvangen een logische stap. Maar zolang we

voor onszelf onze eigen behoeften niet eens aan het woordlaten, kunnen we ons die van anderen niet bewust worden en

is de stap naar waarneming nog moeililk te zetten. Ve zijn indeze maatschappij ontmoedigd geraakt om onze ware gevoe-

lens te tonen ('grote jongens huilen niet'). Cevoelens zijnechter de markering van behoeften. Vanwege onze conditio-nering vereist het dus enige oefening om onszelf de uitdruk-

king van onze gevoelens weer toe te staan, om daarna de

(onbeantwoorde) behoelte daarachter te leren ontcijferen.

Zowelbii onszelf a1s bil de ander.

Elke stap naar verandering begint bli iezelf. §/at voor het

toepassen van geweldloze communicatie in eerste instantie

nodig is, is bewustzijn. Je neemt een persoonlijk besluit het

voortaan bewust anders te doen.

Jakhalstaal

De Amerikaanse psychiater GeraldJampolsky ('Love is

Letting Co of Fear') stelt dat elke actie die een mens onder-

neemt, wordt ingegeven of vanuit liefde, of vanuit angst.

Ciraffentaal hoort bi1 het eerste, Jakhalstaal laat zien dat er bijde spreker gevoelens leven van angst, schaamte, van denken

te kort te schieten, of niet aan bod te zullen komen. Kortom,

van onvervulde behoeften.

Iedere uiting van kritiek, oordeel, straf of verwijt behoorttot hetJakhalsjargon en is daarmee een vorm van geweld. In

deze maatschappij worden we er voortdurend door omringd.

Voor een kind kan éé4 van de meest schokkende eerste ken-

nismakingen met Jakhalstaal zijn wanneer pappie (of mam-

mie) van achter het stuur het rijgedrag van medeweggebrui-

kers ondertitelt. Op school worden kinderen en hun presta-

ties in vakjes ingedeeld, ze krijgen cijfers, worden voortdu-

rend be- en veroordeeld: goed./fout, mooi/leliik, ijveriglui.

Oordeel

Toen hil lesgaf aan de universiteit weigerde Marshall

Rosenberg cijfers te geven, omdat die Jakhalsbenaderinghaaks stond op zijn gevoel voor ethiek. Hij constateert dat

6

-----..-......- - I

-Jogra^ ezuo I'Uo lsn,,!\àguo ïee^ a^4\ uaïrruqa8 ueluel'Uele eP

-!PZ ezàc'ueuaoqeg ezuo ue^ suo e/!\ uePureeJlJe^ sellelard

-ràtul ue ïerlu1 'ualeproo lery ',,à}Jeor4ag ap8lpa;nag-}elu uee

ue^ Eurllruplln aqcsÉer} ep sI laeproo repa1,, 'E;aqueso;'leellnseJ elsualr,a8

leq lol uauoï e1 tuo uetueuJàpuo ellre ua uadJefl\luo aÉa1

-erls a^ar1f,àJJe uea à^\ ueuunï ua Eurlln^Jel unr{ roo^ plaqï[ll-eproo^r\lueJel àp er\ ueureu 'ua1Jaor.{eg ezuo latu uepulgJe^

ueuunï suelào^a8 azuo ei!\ wp u[tz ]sn.ry\eg suo afl\ eJpoz'l' lulslnf Jo 'pln^re^ sr eryeoqag uaa Jo uee uana8 sueleo^e)

uelJeoqàfl

'1a1drye,r\ ep do rapuoz-tlq laq ul lpla8 leP ue suelao^a8 azuo uel ualln loq ul ïtt1a1

-leura8 lelu {etsaetu suo a/!\ uoleo^ p8azaB rapree Ie sleoz' uare8eer et pua8opepeu

'ïfllasueru uo Eutuedo uee ua8ulpael ap ]ep ]JaeE 'laona8

uf.lz ul sl >f ftpaa uà ]le]sroo^ selï ep uee ycq flq .laauue^4§,

'aq)nop epnoïsfl uaa do uauàïar ueï /uellnqra^ al ueeq-ord plaqueuuedsaE ullz ua ltuoïuauulg seg uàà lsree laq

Joo^ arp JeeJal uel 'leellnsàJ elsuazlra8 lar{ Jeruutlu suo uàlaol>f[t1arya/!\ e^\ 1e^\ ue^ ualards]ln-lelu laq l8uarg lena8 raPal ul

'ua8roz a1 ua8ursseJJe^ aueua8ueeuo Joo^ tuo eluoorlta8 ap

uaggeq ïrUr', lelu a.A\ erp reer,u ullz [a^À rà arp suelao^e)'laona8 apua88rl

-repuo leq letu '}>fuap puetuet doree/!\ relueur ep lslallf,s ulz

epae.{\} aCI'f,te Eulllatsrnàlat'alueeqcs']s8ue':uepegïftta8ouruee elef,s peerg uea laona8 pua88rlJepuo sle letu 'allelardralul

uee relq)a sl ,ulV at ï[lr8ueleguo laona8 ]àq qeq ï1, 'leona8

uee peeprapul sl ,Elïïnla8 aur lao^ ï1, 'selletardratul s1e

suolàola8 leznoz 1[tlarueu {fUqcsag }lC 'ïftl,leperrà^ ,ueleo^,proo^\ taq ue^ ltruga8 sr sueleona8 ue^ ualedeg leq roo1

sueleo^e)

'ufrz]sn^Àeg ]eq ue^ uadraqcs 1aq uró

l8ee-rn 1aq 'EurueJeo a8tua lsraJe^ - arlef,Iunruruof, ezolplama8

ur lueturulsul ïftl.laagluouo - EutuauJee/!\ eJnd 'ldeordo

ezap erP suelaozra8 ue serlela;dralul eP ue^ uePleqss el

EururauJee,l\ ep tuo

lsunï eP sr leH 'es

-í1eue'uee 1o a11e1ard

-Jalur uee roop 8ul[-ePJooeg uee lPro/v\

Eululauree/!\ uag',,à11

- uaEr11a1u r a>[[llesuetu

uen urJo^ als8ooq ep

sr uelePJoo 31 JePuoT

UetUeUJee/)§,, SUea

Ez \unr.ueuqsrJ)

66 SrNlt luvSn0l

"'a1d11E

pueq ul4lrn rnep ep lseeq ep ul tep tallol ler.{ reeu EurlarroiA

oz Ia/!\ ueí }sàoI,U uàrrlf,sslur rplaqree/!\ ep uep lveg ï[usuet8 Ie-lseàu ullz serleleJd;a1u1 'ue8urrueuJee^1!\ sïeàJ uae sl llq ',ual

-eïurr ue^re uarueJ eP lePoz lr{)lP rneP aP }ïer} ua }ln rer.ueï

ap ldool ueí 'serlele;dtatur puellnlsln le^eq urz ezeq ',}r{)lp

Vt\z ralqoe rnep ap 1ïe^\ï ue Ea.n Jarterlsuouep 1doo1 uel;

uàruàureP/§

ueïíuren ue^el làq elp ueïeozJo^ :ueïeozJe1

suàleoneE

" ";,;ïï;:ff I ::ïï #ï:#,,, *, ïï,"',"":ïIaeproo repuoz 'uellnlur Jàpuoz uaïíH :uèrueuJpp/N

tullz làPotll-ellE)runruruo) àzolPlezvr,a8 ]eq ue^ uslueusle/v\nog àc

"'1aza|s1ee1d ap ul roo^ arlelardralur epJeàle8uee apuer.{f,s

ue eppqf,s Joop 'apua8rlaruJel ua8ra ullz ueelaru Ie Je peq

ftq lp8azaB pet{ salcard Eraguaso; te^\ ueroq ueuunï reelu

suae lelu peq Hcof eurre leH '[tq a11rus ',,ueepa8 ]noJ t, geq

ï1,, 'ïeeïuee ua8o àp ut uàuerl tetl-r Eraguaso1 ftq tep EueE do

Eruepo z le Eaoua8 returue í Euuauorlrp"uo t uftz ïaatg Eurloqcs

reef alrp eu 'ralqr3 'ueepa8 ppr{ ltq tem ueresrleer a] yclzpleque8ala8 ap Eaarï ua ualela8 epreezlr ullz ul Elpallo^ pre/v\

Pulï leq :leellnseu ',,uePuozra8 lstuoïlln eraPue uae gaq ïl'lruoï Proo/luue leP uee [tf aog P/!\neruag ueq 11,, Eraguàsou

l8eetrr 'ueepa8 ljaag lnoJ 1aq ltg 1ep ua8Baz e] tueq ue^ s1ee1d

ul 'g t l8f1r1 ue 8 ftg Oo 9 llal a0a8uof Euefua8au ua3:lazaBtàeu urJeep Euu

-apeuogultz ftq peq pua8rn]reno oz'petqa8 peq Eaoua8 ue^-reep uelnurtu 0 [ alsraa ep uee ueru eoq ftq ap;ooq Jeratq)V'p8ala8lsen pupgoepln do uepre^\ uern ely 'uazra8 a} sel ues

-selï unq ur ua8ep ee.4u r.uo uee pooq tlU uàJeuoltf,ury ueu

-unï uepnoz ,'3le 'tnolpao8, uellaïlle ep Jepuoz rueeusepeJ^

u\ llz aoq Eeern ep sJaztrzvr"rapuo ue^ suee Eaarl Eraguaso1

6ulràuolllpuoJ

',/suePuel eP uee ïeozegEuel soollr{rlzpn uaa tatu ualftla8len e} }sag 1eq Eou uàrrlf,s

-slru laona8 en§ 'uado1 al do ua8urlaproora^ ruo ïeld uea

upe ï[lla8 lootlos tepts uerepul>[ faan roo1,, 'Etaguaso6'fnap Ir^À ueïre^\eeru àz ueeree^&\ }ïnpord laq Jo pleeq

-roonírg /uallels el ue8er,r a8rlsel [tgreep Jepuoz 'Euruolaq

JïersurJlxà uee Joo^ uàïJefl\ uauunï saro;dsplàgJe làLI ul

relel ez eoq re uerel ua]uepruS 'apoq]aurs8ur-rauortrpuo) sle

luelp Jeer.u 'arleonpa do sr lr{f,rJa8 laru sírrluapuo a8rplnq }aq

gen behoeften indirect te uiten. "[k moet altijd alles alleen

opknappen" is in feite een verzoek om steun. Deze zin klinktechter als een verwijt en zal door de ander ook als zodanig

worden opgevat. Met als resultaat dat de spreker blijft zitten

met een akelige, zelfuervullende profetie. Tot SintJuttemis.

Of tot hlzij die benadering bewust verandert.

Hoe beter we leren achter onze gevoelens onze behoeften

te ontcijferen, hoe meer we tenslotte nre t mededogen leren

kilken, naar onszelf en naar de ander.

Een verhaal uit de praktilk

Op een korte schets van de problemen die er momenteel

in Amsterdam met Marokkaanse jongeren zijn, reageert

Rosenberg, 'llk leer deze jonge mensen graag hoe ze een

onderdrr-rkkend systeem kunnen veranderen in één dat onder-

steunend is. Met alle plezier leer ik hen hoe de maatschappij

te veranderen". Crijnzend, "Daarin heb ik overigens meer suc-

ces bij mensen die door een systeem worden onderdrukt dan

bil hen die ervan profiteren!"

In San Fransisco, voelde een groep jongeren van een min-

derheidsgroep zich onderdrukt op allerlei fronten, waaronder

het schoolsysteem.Ze wilden proberen om de toelatingscrite-

ria op een bepaalde school te veranderen. Vanuit hun minder-

heidsgroep werden er naar hun zin te weinig leerkrachten

aangesteld en ook maar weinigen als leerling toegelaten.

Deze jongeren voelden zich gediscrimineerd. Cedurende vier

dagen kregen ze 's morgens van Rosenberg les in geweldloze

communicatie en brachten ze's middags het geleerde in prak-

tijk. De eerste middag spraken ze met de directeur van de

betreffende school. De volgende dag kwamen ze bilRosenberg terug met lange gezichten. "Ve wisten wel dat'tniet zou werken". "Zie ie wel, die lui daar zijn gewoon racis-

ten". Rosenberg vroeg hen "Vat heb je gisteren geleerd?" Ze

hadden keurig neutraal waargenomen, geen oordeel uitge-

sproken, maar wel gezegd dat ze het erg triest vonden dat er

maar zo weinigen vanuit hun bevolkingsgroep op deze school

werden toegelaten en dat ze daarin graag verandering wilden

zien. De directeur die hen te woord stond reageerde daarop

met een "[k vind het verheugend dat jullie je als burgers zo bijde gang van zaken betrokken voelen. Mi.ln deur staat altijd

Krishnamurti zei eens "Waarnemen zonder te ooÍdelen

is de hoogste vorm van menselijke intelligentie"

,e) Désrrée (a dewaay'Rover

_6

9 lzl Ltg s 06 Nssl 'lPecsruual '966ï 'pualja4laop ua puau

€deMluo'arlecrunuLuoo azolpla Aas'Sloquasou'g llpqsrpl l

JnDerail'l

Í 'sJeru

àlllls uoo uI uedoleàru Jo ua8Eàlràeu uerueolq ueelle uep uàop

àl JàelU lls^ /ple./v\a8 soolurT, u3EàI 'ueplsut uàlàolu letu Euu-àlegJe^ reeu Eàr\ ap à^\ lep uaaazz letu lr^\ lep reel^J 'lJaJJàd

sroturur sr pueuarN 'l€e8 ur moJ àp suaa Ia^\ 8ou llaztrq 1oolep uàuueïag el ïfrlretrru uo 1[r1;ae oz Eràquaso1 lleqsrehJ

st Eq1n1e3 'leplsluo Eulualeo e8rua eu sed erp lsunï uea

suo ue^ uàlsaalu eP Joo^ sr uàJectunururol soolpla-À\oD'uaddels

ràr^ àp u€€ uàpnoq el ise^ {oo raago-rd ua 11azai ílg puaflnls-tln ï[lletueu 'tatwz Ia-/v\ u€p UeeB aÍ arp deqcspooq àp pnoLl

reel4J 'plàqsooq Jo pteqsoolàtqreu 'laup;a,r roop sr loq sle

poo^àE 'uauo1 upï t1n reruelu arp do uealp ra leq lep 11ezaíur uàuurg uadola8do uÍrz oz ueï slol 'uellàqllap €rtxe à8rue

ue^ uaïeu ue8oru noz 1lruga8 uaaE suelao^e8 eÍ uel uap

-roo^\Ja^laq [lq er tep lPnoqul loru er]eJrunuruoc azolplarvra8

tep sl ueplàlura^ el àllolsuàt uro 1fu8ueleguo tàrN

elt olsuel

'cle cle epuÉ,,!\U 'e>1ue1

US lln '?l^elso8eoÍ Etl€ruroo^ leq lln uasuàur latu 'uoufrlsàlpdua lloersl 1eu.1ryar*a8 EraquasoX ïàaq àzfr^\ apllazep d6

'p;eelusse;daE

Ie slaPPlruul ílq peq lïtarr srlef,runruruof, azolplama8 aoqur arl€rlsuoruap alsltu8uelàg eC ,,cuàJalsrnl al íru J€eu pràreq

aqlnt uír7 ued1eq ueï eauueep àtllnÍ ït tep luap lt lepruo'1aen elleclunuuroc ezolplena8 ue,r ïl ler\ uellauel el elyynÍ

ruo aqàoliàg uÍru 1aq sr nu /uàggeq Erpou ar11ní tem uedíu8ago1 lrarlof, tuo preaqorde8 gaq 11, 'ur tE1o,r s1e ílq appral ase;

elCI 'uerelsrnl uallp\ a1 Eoolaq uhz rceu tuo uapleo^ puaïraua prooqa8 àpuàoplo^ àllolsuàt qlz leez ap ut uàsuau ap

lol uaunelsràpuo urreep ua ue8erzr uàlJaoqeg unq "reeu Euel

oz uàLI Jàalq [H 'uàpurgrà^ uàuun) et rooqa8 ufizlawtlcrzuo yruga8 JarlÉerf, [g atleeru àt]eurroJur àrp ue1 ',,'v'S n

aql ul ePelAJ,, loor8sue,rel puols ualeuerEseSuee4 ep d6,,'uàqgàq Srpou unsls goos rapue uàà puel uÍrr.u ue,r Euua8a.r

àp ue^ erlpí fep dÍrr8ag ï1,, uaà teru SleguasoX apraa8ear sen

Ills ua^e leq ueol 'arleryrs erpgluel^luo reez uaa puolsluorg 'ueruoue8rà^o pJal\ laàDI àCI '//iJeeuapJoonJ,,

'deu puetuel'leez àP ur àïuelga8rua ap sen [r11

'ue>1erds noz ílg reein

aturru àp Ílq erïreràgueleuer8se8ueerl

ue^ uàzlnq a8al ep

rà^o Puàlaïrruls ue

lsaoilta8 due>1 laq ul

66 3l,Nrr ruv3n03

uàlsnluo ra uàJel\ Joo^Ja puo^e ec 'uetrlez uauoï àl uàelrn

àpor.{}àuellef, runruruof, azoyplema8 uÍrz eïl{v ur duelua8-urlelllf,nl^ uoà ur ruo p8rpoua8lrn Eraquasog pra^\ lroo

I r e1 r^r1 e àrJ

'plàqueezJooqe8 e1írluaErauo a8a,ruerr leru uà J1ezqltzue^ àllr^\ruo làop stràr puetlràr tep l[l/\ e['uap;oo,n arapu€ lohl

,,cuà^e8 s1 Elo,ra8 sua,n rvrnoÍ uee ruo uílz .lapue àp u€^ uàu

-apa; ap lep ai 1mr le,l\,r :u9 ,,claop Jepue ap rep eÍ llarr lem,, :315

-Jàà uàJ 'uellàls leotu uaJo^ al uel ylezaÍ eí alp ua8errr ea,rg

ra ufrz '1aop stàt ropue uàà trpp lll^\ Ee€rE eí reeuue26 ,,praa}-uaserda8 Eu.ruelar ap ïflepftture^uo ràtel yo ra8aor,r 18ftr1

e[ ua ueuezrooqa8 a1 à[ pupl uee Eur,rq,, ,EJeguoso;'pur^\ ap ul do1 unq az uoroo8 snq 'uen{oo,r lorrlcedser

Etura.,t,l à1 ueq pleef,lunrutuoca8 pJà,r\ àrp doreem Jerueru

àp t€p reetu 'ar1san1 ur tqcerpdo;o la8er ep ua8ot uàggar{

ree^\zàq 1a1ua uaa8 uorapurl lpp suàa uep raoru.relqca 11ír1g

Eeer,reu [tg 'ueop e] teru leroo^ ep8eer aE leq tuo Euflau ep

1Íl11app1tuuo uaràpurï uagqaq ue Ià^àg uee sle rààru ïàozlà^tarl lïulpl roopreeq 'sr lqcua8 Erpírzuaa 1s"re1rn í1241 lepuo

'lqoog ap roop tro)Í e1 leel6eer,r uírz teru [q reeE /]e€l

Jo

tràoP slàl PuIl uà3 leP IfY\ lqf,erïreel Jo ràPno uae raàuue^',,Ílu;a,re1s às,,!\nàelàpplru sÍ plàrltueezrooqa3,, :E"requasoX

'uàsra pràLlupezrooqaE uee8 1oo putï uàa ue,r eí un>1 'ua1-ugp e} u3ref,roJ lunï lelu tuàLI reeru 'uaplàl lunï rale^,\ laq

reeu Ia/v\ preed uaa aí sleoz tàu reehJ 'ueuezrooqàE Eer*uopuoq ueraptll leP ïee^ ualll^\ uàlllrerïrààl ue srapno

uà{àozJe^

',,ua8ulp a;apuozfrg leaq uarnaga8 re ue uà1lruga8 a1 peo8

lqce sacold lei{ ez Jààl 'uasuàru laru ïJàA,, '8Jàguasoà'ua8ulrapuere^ eplaopàq àp ue^ ue8uarg puels 1o1 ued

-loq leq ur apprala8aq ua;a8uof àp rnà]f,àlp ap tep ep8rpuraàeru e$olsua] re lrq lep 'prelsrnla8 sualao,re8 ue uàïàol4àg

sreeïle reeu pao8 oz raà^\ ua Ja^o uàppell ua;a8uoíep ua

rnàtf,errp aq uírz noz ua8el do 1e1 p1a1[nfa8uo ra orp leptuoueJeluorJuof, el uaaepl e>llnz 1àtu seeq alor8 u[rz uo Eueq

[q sea,r teew'uftz àtr suàe ue.la8uoÍ ep tratu Erpa11o,r teLI í1{

ïealg Ueq u,z ul 'uer.ureqrsàq àl apraegord lpzq)tz [tq teq'sen Eueg uoorwa8 uàpJoo.,l\ uelatuaSle uírz.relqce Jnà}f,aJrp

ap lep uepuo,ra8lrn az uàppeq sacord tàq ue^ {laq apoe^\r

ap ue^ uàlln ur làq JooC '8rue1 puale;1s ez ueueml Eep

apua8lo,r eq,,C8uetlag ol€)o^ eLlf,stleJf,neàrnq ufrz ralqce ue8-rogra^ ra f 11 le26 'uarepuerà^ ua1ll.rl e111nf fep uaa1s.,(s 1eq

ue^ IeeP st ít11,, :Sraguaso; ',,uaPJààlus tu, à.,r\ 1ep 'norn el lerrr

IOÍ\ uàlslrl\ àa 'o,, 'uàJe.,l\ mel)alrp àzop ue^ ueuaoqag uà

suelaola8 ep lerll ua8er,r ,uala8rerr uarem sa:ord laq ue^ Ulaqepeà^q ep ez tep dora ueq EraguesoX lsírr* salpuelqf,o ap ul

'uadorpeEle uerp^\ az pure€/§ ',,lsluoï ar11nÍ roorr lueq 'uado

Dit artikel kreeg je van Educare! Educare is een tijdschrift over opvoeden en onderwijzen vanuit verbondenheid. Het wordt uitgegeven door Stichting Universele Opvoeding en verschijnt 5x per jaar. Ieder nummer bevat een uitneembaar katern met praktische oefeningen en informatie die je thuis en/of in de klas kunt uitvoeren. Wanneer je op de hoogte wilt blijven van nieuws over opvoeding en onderwijs in verbondenheid, dan kun je je inschrijven op onze digitale nieuwsbrief. We sturen je dan ook bericht wanneer de nieuwe Educare (het tijdschrift) uitkomt. We gebruiken de nieuwsbrief tevens voor nieuws wat niet in het tijdschrift gedrukt kon worden en om je op de hoogte te houden van ontwikkelingen op onze websites. Schrijf je nu in op de nieuwsbrief en ontvang direct 6 Educare katernen (pdf):

1. Leren met Hart Focus 2. Schatgraven in jezelf 3. Verrassend tekenen 4. Opgroeien in verbondenheid 5. Leren kun je leren 6. De rol van spiegelneuronen

Je vindt het inschrijfformulier op onze homepage op www.educare.nl Op onze website kun je ook een abonnement afsluiten op het tijdschrift zelf of ter kennismaking een proefnummer aanvragen. De websites van Stichting Universele Opvoeding:

www.educare.nl – alles over het tijdschrift Educare www.opvoedingsboek.nl – wekelijks een boekbespreking... www.opgroeieninverbondenheid.nl – wekelijks een praktische tip... opvoedingenonderwijs.ning.com – digitale ontmoetingsplaats voor leden

Copyrights van alle teksten en foto’s in deze pdf berusten bij Stichting Universele Opvoeding en de respectievelijke auteurs en fotografen. Je mag er niets uit kopiëren zonder hier vooraf toestemming voor te vragen. Je mag wèl deze pdf in zijn geheel doorgeven aan vrienden en/of collega’s van wie je denkt dat ze belangstelling hebben voor de inhoud ervan. St. Universele Opvoeding – Hendrik Marsmanweg 16 – 4103 WS Culemborg – redactie@educare.nl