Gajaseni, 2001 1

พฤติ�กรรม (Behavior)

การติอบสนองของส��งม�ชี�วิ�ติติ�อการเปลี่��ยนแปลี่งของสภาพแวิดลี่�อม ทั้��งภายนอกร�างกาย แลี่ะภายในร�างกายเพ"�อการอย#�รอด

Gene

Environment

Behavior

Gajaseni, 2001 2

สร$ปพฤติ�กรรมของส�ติวิ%

เป&นผลี่จากการทั้)างานร�วิมก�นระหวิ�างป+จจ�ยทั้างพ�นธุ$กรรมแลี่ะสภาพแวิดลี่�อม

Gajaseni, 2001 3

Gene - ควิบค$มพฤติ�กรรมซึ่0�งพ�ฒนาให�เหมาะสมก�บสภาพแวิดลี่�อมโดย Natural selection - ควิบค$มระด�บการเจร�ญของ

ระบบประสาทั้ฮอร%โมนกลี่�ามเน"�อ

Gajaseni, 2001 4

ติ�วิอย�าง : ง# (Garter snake)

- พวิกอย#�บนบกไม�ก�นทั้าก

- พวิกอย#�ใกลี่�ชีายฝั่+� งก�นทั้ากEnvironment

ExperienceStimulus

Gajaseni, 2001 5

ข��นติอนการเก�ดพฤติ�กรรม :Stimulus Recepter

Effector

Integrated

Center

Behavior(หน�วิยติอบสนอง)

(ส��งเร�า) (หน�วิยร�บควิามร#�ส0ก) (สมอง ,

ไขส�นหลี่�ง)ค)าส��ง

- พฤติ�กรรมจะสลี่�บซึ่�บซึ่�อนมากหร"อน�อยข0�น ก�บระด�บการเจร�ญของป+จจ�ยติ�าง ๆ ในข��น

ติอนการเก�ดพฤติ�กรรมน��

Gajaseni, 2001 6

พฤติ�กรรมจ)าแนกได�ออกเป&น 2 ชีน�ดใหญ� ๆ ค"อ

(โดยแสดงพฤติ�กรรมออกมาได�ในชี�วิงชี�วิ�ติของส��งม�ชี�วิ�ติ)

1. Innate Behavior : พฤติ�กรรมทั้��ม�มาแติ�ก)าเน�ดแลี่ะ

ไม�เปลี่��ยนแปลี่ง 2. Learned Behavior : พฤติ�กรรมทั้��เก�ดจากการเร�ยนร#�ปร�บเปลี่��ยนได�ข0�นก�บ Experience ในชี�วิงชี�วิ�ติ

Gajaseni, 2001 7

Innate Behavior

(Autometic responses to the environment)

เป&นพฤติ�กรรมง�าย ๆ ม�ลี่�กษณะเฉพาะติ�วิทั้��ใชี�ในการติอบสนองติ�อส��งเร�าชีน�ดใดชีน�ดหน0�ง แลี่ะพฤติ�กรรมน��ส�ติวิ%ใน species เด�ยวิก�นจะติอบสนองติ�อส��งเร�าอย�างหน0�งเหม"อนก�น (Fixed - action pattern)

ติ�วิอย�าง : การกลี่"นอาหาร , การติวิ�ดลี่��นจ�บแมลี่ง- พฤติ�กรรมน��ได�มาจากกรรมพ�นธุ$%เทั้�าน��น ไม�จ)าเป&นติ�องเร�ยนร#�มาก�อน- พบในส�ติวิ%ชี��นติ)�าซึ่0�งม�ระบบประสาทั้ย�งไม�เจร�ญด� เชี�น Protozoa

Gajaseni, 2001 8

1. Orientation : พฤติ�กรรมการวิางติ�วิของส�ติวิ%

ซึ่0�งจะเก��ยวิข�องก�บการเคลี่"�อนทั้��แบ�งได� 2 แบบ

11. Kinesis พฤติ�กรรมการเคลี่"�อนทั้��โดยติอบสนองติ�อส��งเร�าด�วิยการเคลี่"�อนทั้��หน�หร"อเข�าหาโดยไม�ม�ทั้�ศทั้าง

เชี�น Paramecium, Isopod (ติ�วิกะป<)

Gajaseni, 2001 9

12. Taxis พฤติ�กรรมการเคลี่"�อนทั้��เข�าหาส��งเร�า อย�างม�ทั้�ศทั้างทั้��แน�นอน เชี�น หนอนแมลี่งวิ�น , เห=บ , ย$ง- ส�ติวิ%จะติ�องม� Sensory receptor ทั้��เหมาะสมก�บส��งเร�า- ชี�วิยให�ให�ส�ติวิ%หาติ)าแหน�งของบ�านได�ถู#กติ�อง

Gajaseni, 2001 10

รู�ปพารูามี�เซี�ยมี KinesisTaxis Schooling

Kinesis

Gajaseni, 2001 11

Gajaseni, 2001 12

Gajaseni, 2001 13

Learning เป&นการเพ��ม fitness (การอย#�รอดแลี่ะส"บพ�นธุ$%) ให�แก�ส�ติวิ%

พฤติ�กรรมทั้��ติ�องอาศ�ยประสบการณ%ทั้��ม�ในอด�ติมาปร�บปร$งในพฤติ�กรรมทั้��เก�ดข0�น แบ�งออกได� หลี่ายแบบ ด�งน��

Learned Behavior

Gajaseni, 2001 14

1. Habituation (ควิามเคยชี�น)

เป&นการลี่ดภาระการติอบ สนองของส�ติวิ% ทั้)าให�ประหย�ด

พลี่�งงานพฤติ�กรรมทั้��ส�ติวิ%เพ�กเฉยทั้��

จะติอบสนองติ�อส��งเร�าทั้�� ม�ได�ม�ผลี่ติ�อการด)ารงชี�วิ�ติเม"�อได�ร�บการกระติ$�นจากส��งเร�าน��นเป&น

เวิลี่านาน ติ�วิอย�าง ป#เสฉวิน

Gajaseni, 2001 15

Gajaseni, 2001 16

2.Conditioning (การเร�ยนร#�แบบม�เง"�อนไข)

เป&นพฤติ�กรรมทั้��ส��งเร�าติ�วิหน0�งเข�าแทั้นส��งเร�าทั้�� แทั้�จร�ง (ส��งเร�าเด�ม ) แลี่�วิชี�กน)าให�เก�ดการติอบสนอง ชีน�ดเด�ยวิก�นติ�วิอย�าง หมา + เน"�อ( Stimulus I )

น)�าลี่ายไหลี่หมา + เส�ยงกระด��ง + เน"�อ( Stimulus II ) น)�าลี่ายไหลี่

หมา + เส�ยงกระด��งน)�าลี่ายไหลี่

Gajaseni, 2001 17

Gajaseni, 2001 18

3. Trial and Error : (การลี่องผ�ดลี่องถู#ก)

ซึ่�บซึ่�อนมากกวิ�า Habituation

เป&นพฤติ�กรรมทั้��ส�ติวิ%แสดงออกโดยบ�งเอ�ญแลี่�วิถู�าได�รางวิ�ลี่ก=จะชี�กน)าให�ทั้)าพฤติ�กรรมเชี�นน��นอ�ก : การติอบสนอง (Response) ถู#กติ�องทั้)าให�อย#�รอดแลี่ะประสบผลี่ส)าเร=จในการส"บพ�นธุ$%

- Reward (ให�รางวิ�ลี่) - Punishment (การ

ลี่งโทั้ษ)

Gajaseni, 2001 19

Gajaseni, 2001 20

4. Imprinting (ควิามฝั่+งใจ): การเร�ยนร#�ทั้��จ)าก�ดโดยเวิลี่า

เป&นพฤติ�กรรมทั้��ส�ติวิ%สามารถูจดจ)าแลี่ะผ#กพ�นก�บแม�หร"อพ�อได�

พฤติ�กรรมควิามฝั่+งใจน��จะเป&นการทั้)างานร�วิมก�นระหวิ�างกรรมพ�นธุ$%แลี่ะการเร�ยนร#� โดยกรรมพ�นธุ$%จะเป&นติ�วิก)าหนดชี�วิงเวิลี่าทั้��จ)าเป&น ซึ่0�งจะเก�ดควิามฝั่+งใจข0�น ส�วินการเร�ยนร#�ควิามผ#กพ�นระหวิ�าง ส�ติวิ%ก�บพ�อแม�หร"อวิ�ติถู$ทั้��จะทั้)าให�เก�ดควิามฝั่+งใจข0�น

Gajaseni, 2001 21

Imprinting

Gajaseni, 2001 22

5 . Insight Learning (การร#�จ�กใชี�เหติ$ผลี่) :

เก�ดในพวิก Primatesเป&นพฤติ�กรรมทั้��ม�การด�ดแปลี่ง

มาจากการลี่องผ�ดลี่องถู#ก โดยการเร�ยนร#�น��จะเก�ดข0�นอย�างรวิดเร=วิโดยส�ติวิ%ติอบสนองได�ถู#กติ�องเลี่ยในคร��งแรก

สร$ป Fixed-action pattern Insight

ม�เป?าหมาย เพ��มโอกาสอย#�รอด + โอกาสส"บพ�นธุ$%

(Innate) (Learned)

Gajaseni, 2001 23

Gajaseni, 2001 24

ด�งน��น Gene ควิบค$มการเร�ยนร#�ส��งติ�าง ๆ ด�วิยวิ�ธุ�การติ�าง ๆ

ให� Fitness ก�บ Environment

Gajaseni, 2001 25

I. Motivation (แรงจ#งใจ) สภาวิะภายในติ�วิส�ติวิ%ทั้��จะน)าไปส#�การแสดงพฤติ�กรรมอะไรทั้)าให�เก�ด ? เป&นผลี่การ

ทั้)างานร�วิมก�นของ1. Health2. Hormone & Physical condition3. CNS4. Stimuli5. Experienceพฤติ�กรรมติ�างชีน�ดก�น อ�ทั้ธุ�พลี่ของแติ�ลี่ะ

ป+จจ�ยทั้��จะทั้)าให�เก�ด Motivation ก=ติ�างก�น

ทั้)าอย�างไรส�ติวิ%จ0งแสดงพฤติ�กรรม ?

Gajaseni, 2001 26

II. Sign Stimuli

ส��งเร�าเฉพาะเจาะจงทั้��ทั้)าให�เก�ดพฤติ�กรรมน��นๆ ข�อควิรร#�เก��ยวิก�บพฤติ�กรรม : 1. Animal Behavior &

Anthropomorphism2. CNS & Rigidity of

Behaviorติ�วิอย�าง “ Dead Odor ”

ของมด

Gajaseni, 2001 27

ป+ญหาเก��ยวิก�บพฤติ�กรรมในการเร�ยนร#� :

1. การพ�ฒนาการติอบสนองเก�ดจากการเร�ยนร#� หร"อสภาพทั้างสร�ระวิ�ทั้ยา

ติ�วิอย�าง การบ�นของนก 2 . การเร�ยนร#�ในสถูานการณ%

ติ�างๆ ก�นติ�วิอย�าง Digger

Wasp

(Ammophila sp.)

Gajaseni, 2001 28

3. Sensitive Phase of Learning

ติ�วิอย�าง Imprinting

4. Latent Learning ติ�วิอย�าง การร�องเพลี่ง

ของนก

Gajaseni, 2001 29

Gajaseni, 2001 30

Communication1. Sound

ติ�วิอย�าง Cricket, Cicadas, grasshoppers,

Song Birds

2. Visual Signal ติ�วิอย�าง Stickleback,

Bee Language

3. Chemical Communication

ติ�วิอย�าง Social Insects

Gajaseni, 2001 31

Gajaseni, 2001 32

Orientation , Migration and

Homing- Migration เก�ดข0�นติามฤด#กาลี่: หาแหลี่�งอาหารแลี่ะพ"�นทั้�� ส)าหร�บส"บพ�นธุ$%- Homing เก�ดข0�นได�ติลี่อดเวิลี่า 1. Visual Landmarksติ�วิอย�าง Wasp , หมา , ม�า 2 . Sense of Smell ติ�วิอย�าง Salmon, ส$น�ข 3 . Sun Compass ติ�วิอย�าง Honey Bee 4. Magnetic Field ติ�วิอย�าง นกพ�ราบ 5 . Position of Sun or Starsติ�วิอย�าง นก 6 . เส�ยงควิามถู��ติ)�าติ�วิอย�าง โลี่มา , ค�างคาวิ

Gajaseni, 2001 33

Gajaseni, 2001 34

Gajaseni, 2001 35

Gajaseni, 2001 36