POVEZANOST RODITELJSKOG STILA S DEPRESIJOMPOVEZANOST RODITELJSKOG STILA S DEPRESIJOM I I

SAMOPOŠTOVANJEM KOD ADOLESCENATASAMOPOŠTOVANJEM KOD ADOLESCENATA

Odnos roditelja i adolescenata

• Roditelji su ključni čimbenici u razvoju depresije i samopoštovanja kod adolescenata

• Roditelji imaju posebno važan utjecaj na formiranje stavova o rodnim ulogama, braku, roditeljstvu, karijeri i sličnim pitanjima o budućnosti

• Period adolescencije obilježen je procesom uspostavljanja neovisnog psihološkog identiteta, gdje je podrška roditelja vrlo važna

Roditeljski stilovi

• Autoritativni roditeljski stil - emocionalna toplina i čvrsta kontrola

• Autoritarni roditeljski stil - čvrsta kontrola i emocionalna hladnoća

• Permisivni roditeljski stil - emocionalna toplina i slaba kontrola

• Nemarni roditeljski stil - slaba kontrola i emocionalna hladnoća

Samopoštovanje kod adolescenata

• Ključni psihološki konstrukt• Globalno vrednovanje samog sebe

• Rezultat neusklađenosti ili usklađenosti između predodžbe o sebi ili željene slike o sebi

• Nedostatak samopoštovanja ne postojanje odnosa roditelj-adolescent

Depresija kod adolescenata

• Depresivni poremećaj je depresivni sindrom određenog trajanja i jačine

• O poremećaju se radi kada depresivni simptomi imaju negativne posljedice na svakodnevno funkcioniranje

• Prvi znak depresije je popuštanje u školi i odbijanje adolescenta da ide u školu

Depresivni znakovi

• Promjena apetita uz značajnije mršavljenje ili debljanje• Promjena u načinu spavanja • Gubitak energije, umor bez vidljivog razloga• Osjećaji potištenosti, bespomoćnosti i beznadnosti• Stalna negativnost, ljutnja, razdražljivost i bijes• Loše ocjene i problemi u školi, prestanak aktivnosti i

druženja s prijateljima• Problemi s autoritetom, nisko samopoštovanje,

samodestruktivno ponašanje

Prethodna istraživanja

• Nisko samopoštovanje i depresivni simptomi povezani s roditeljskim stilom koji karakterizira malo topline i prihvaćanja, puno kriticizma, te visoke psihološke kontrole

• Dominatan prediktor za depresivnost bio je doživljaj odbacivanja od oca

• Spol je značajan prediktor roditeljskog ponašanja• Odbijanje od strane roditelja ima negativniji učinak na

psihičko zdravlje adolescenata, nego što je to kontrola roditelja

Cilj i problemi istraživanja

• Ispitati da li su adolescenti manje anksiozni u odnosu na teorijski prosjek rezultata

• Ispitati da li prihvaćanje ili odbacivanje je povezano s razvojem anksioznosti i depresivnosti kod adolescenata

• Ispitati da li majke više prihvaćaju majke, a odbacuju očevi

• Ispitati da li postoje spolne razlike u prihvaćanju/odbacivanju od strane majke, odnosno oca

Hipoteze istraživanja

• H1→ Adolescenti su manje anksiozni i depresivni, u odnosu na teorijski prosjek rezultata korištenog instrumentarija

• H2→ Prihvaćanje i odbacivanje roditelja je povezano s razvojem anksioznosti i depresivnosti kod adolescenata

• H3→ Adolescente statistički značajno više prihvataju majke, a odbacuju očevi

• H4→ Postoje statistički značajne spolne razlike u prihvaćanju/odbacivanju od strane majke, odnosno oca

Uzorak istraživanja

• U istraživanju je sudjelovalo 124 adolescenata, prosječne dobi M = 18,45 godina

Instrumentarij

• Skala percepcije roditeljskog ponašanja

• Coopersmithov upitnik samopoštovanja

• Skala depresivnosti, anksioznosti i stresa

Rezultati Deskriptivne statističke vrijednosti varijabli

Varijable N min max M SD

Samopoštovanje 124 0 24 15,79 5,60

Depresivnost 124 0 42 10,97 10,66

Anksioznost 124 0 38 10,02 8,37

Stres 124 0 37 14,16 8,98

Majčino prihvaćanje 124 7 21 15,90 3,77

Očevo prihvaćanje 124 7 21 14,43 3,92

Majčino odbijanje 124 8 23 11,73 3,86

Očevo odbijanje 124 8 24 13,40 4,41

Kontrola od majke 124 10 29 16,44 4,32

Kontrola od oca 124 10 29 16,02 4,94

Matrica interkorelacija subskala SPRP-a

Prihvaćanje

(majka)

Prihvaćanje

(otac)

Odbacivanje

(majka)

Odbacivanje

(otac)

Kontrola

(majka)

Kontrola

(Otac)

Prihvaćanje (m)1 0,608* -0,749* -0,546* -0,600* -0,453*

Prihvaćanje (o)0,608* 1 -0,495* -0,782* -0,407* -0,507*

Odbacivanje (m)-0,749* -0,495* 1 0,645* 0,543* 0,453*

Odbacivanje (o)-0,546* -0,782* 0,645* 1 0,523* 0,595*

Kontrola (majka)-0,600* -0,407* 0,543* 0,523* 1 0,542*

Kontrola (otac) -0,453* -0,507* 0,453* 0,595* 0,542* 1* p < 0,001

Matrica interkorelacija subskala SPRP-a

• Svi koeficijenti korelacije između subskala SPRP-a su umjereni do visoki i statistički značajni

• Prihvaćanje od strane majke/oca je u negativnim korelacijama sa odbacivanjem i kontrolom, a odbacivanje od strane majke/oca je u pozitivnoj korelaciji sa kontrolom

Povezanost depresivnosti, anksioznosti i stresa

Depresivnost Anksioznost Stres

Depresivnost 1 0,770* 0,751*

Anksioznost 0,770* 1 0,805*

Stres 0,751* 0,805* 1

• Depresivnost, anksioznost i percipirani stres kod adolescenata su u međusobnim visokim i pozitivnim korelacijama• Rezultati su u skladu sa pretpostavkom da je zajednički imenitelj ove tri varijable neuroticizam, stoga imamo ovako visoke korelacije

* p < 0,001

Povezanost samopoštovanja sa depresivnošću, anksioznošću i stresom

Samopoštovanje

Depresivnost -0,789*

Anksioznost -0,745*

Stres -0,776*

• Ove tri varijable u visokim negativnim korelacijama sa samopoštovanjem adolescenata• Adolescenti niskog samopoštovanja skloni su depresivnosti, anksioznosti i doživljaju visoke razine stresa

* p < 0,001

Korelacijska matrica subskala SPRP, DASS i samopoštovanja

Depresivnost Anksioznost Stres Samopoštova

nje

Prihvaćanje

(majka)-0,528** -0,411** -0,429** 0,588**

Prihvaćanje

(otac)-0,466** -0,374** -0,352** 0,478**

Odbacivanje

(majka)0,546** 0,403** 0,492** -0,567**

Odbacivanje

(otac)0,531** 0,421** 0,397** -0,480**

Kontrola (majka) 0,279* 0,237* 0,286* -0,355**

Kontrola

(otac)0,311** 0,315** 0,247* -0,378**

* p < 0,01** p < 0,001

Korelacijska matrica subskala SPRP, DASS i samopoštovanja

• Prihvaćanje od strane majke u umjerenim negativnim korelacijama sa depresivnošću, anksioznošću i stresom a umjerenoj pozitivnoj korelaciji sa samopoštovanjem

• Prihvaćanje od strane oca u negativnim korelacijama sa: depresivnošću, anksioznošću i stresom, a u pozitivnoj korelaciji je sa samopoštovanjem

• Ovi rezultati upućuju na to da je prihvaćanje od strane oca i majke nužno za prevenciju: depresivnih reakcija i stanja, anksioznosti i doživljenog stresa kod adolescenata, te za razvoj visokog samopoštovanja koje je preduvjet njihovog uspješnog psihosocijalnog sazrijevanja i razvoja

Razlike između majčinog i očevog prihvaćanja, odbijanja i kontrole

• majke više prihvaćaju svoju djecu nego očevi (M = 15,90 vs. M = 14,44)

• očevi više ispoljavaju odbijajuća ponašanja, nego majke (M = 13,39 vs. M = 11,73)

• majke pokazuju nešto više kontrolirajućeg ponašanja (M = 16,44), nego očevi (M = 16,02)

Razlike između prosječnih rezultata na subskalama DASS-a

• Ne postoje statistički značajne razlike u stupnju depresivnosti i anksioznosti među našim sudionicima

• Adolescenti koji su činili naš uzorak su podjednako depresivni i anksiozni

• Statistički su značajno više pod stresom, nego što su depresivni, odnosno anksiozni

• Ovakvi rezultati se mogu objasniti samom prirodom stresnih, anksioznih i depresivnih reakcija i doživljaja

Povezanost percipirane roditeljske podrške i subskala DASS-a, te samopoštovanja u uzorku

muških i ženskih ispitanika• Usporedivši rezultate dobivene na uzorku muškaraca,

odnosno žena, možemo reći da je u adolescenciji kod prvih bitnija uloga oca, a kod drugih uloga majke

• Pokazalo se da je odnos i majke i oca bitan u oba uzorka adolescenata, ali ne podjednako bitan

• Ovo možemo objasniti varijablama ličnosti i socijalnim interakcijama koje su bitne u ovom razvojnom periodu

• Za oba spola bitno da imaju dovoljno samopouzdanja, samopoštovanja i odvažnosti u kontaktu sa suprotnim spolom

Rasprava

• Svaki adolescent žudi da bude voljen, prihvaćen i primijećen, oni koji su u obitelji doživljavali ovakve pozitivne odnose, imaju povjerenja u sebe i u okolinu, te samouvjereno očekuju da će biti prihvaćeni i pozitivno vrednovani od strane njihovog društva

• Oni koji ''povlače'' nesigurnost, nepovjerenje i strah iz svoje obitelji, plaše se negativne evaluacije od strane svojih vršnjaka i vršnjakinja, te potencijalnih partnera u vezi

• Kod njih se razvijaju depresivni i anksiozni simptomi, te lako podliježu stresu i imaju predispozicije za razvijanje niskog samopoštovanja i loše slike o sebi

Zaključci

1. Adolescenti su, uzimajući u obzir njihove prosječne rezultate, manje depresivni, anksiozni i pod stresom (aritmetičke sredine njihovih rezultata na ovim subskalama DASS-a su niže nego teorijski prosjeci). Ipak, oni su više pod stresom, nego što su depresivni i anksiozni (referiramo se na rezultate t-testa)

2. Prihvaćanje od strane majke i oca su veoma bitni za prevenciju depresivnosti, anksioznosti i doživljaja stresa, dok odbacivanje i kontrola od strane roditelja pogoduju razvoju depresivnih reakcija, simptoma anksioznosti i stresnih reakcija. Odbacivanje ima negativniji efekat od kontrole (što smo zaključili na osnovu matrica korelacije)

Zaključci

3. Adolescenti izvještavaju da veće prihvaćanje imaju od strane majke, a veće odbacivanje od strane oca. Glede kontrole od strane roditelja, otac i majka su ujednačeni po svom utjecaju u ovom aspektu roditeljskog ponašanja (vidljivo iz rezultata t-testova)

4. Postoje spolne razlike u djelovanju prihvaćanja, odbacivanja i kontrole od strane roditelja na depresivnost, anksioznost, stres i samopoštovanje adolescenata. U muškom uzorku, najbitnije je prihvaćanje i nedostatak odbacivanja od strane oca. U uzorku žena (adolescentica), bitnija je uloga majke i njen odnos (prihvatanja, odbacivanja i kontrole). Ovaj zaključak je formiran na osnovi posebnih korelacijskih matrica za uzorak muškaraca, odnosno žena.

Hvala na pažnji!!!