polska, a fundusze unijne...polska, a fundusze unijne po przystąpieniu do ue 1 maja 2004 r. polska...
TRANSCRIPT
-
Polska, a fundusze unijne Po przystąpieniu do UE 1 maja 2004 r. Polska stała się
pełnoprawnym beneficjentem środków europejskich przeznaczonych na modernizację i restrukturyzację kraju, zarówno w perspektywie finansowania programu 2007-2013 jak i EUROPA 2020. W ramach polityki spójności i środków na programy rolne otrzymała najwyższe dofinansowanie. Możliwość wykorzystania środków unijnych przez polskich przedsiębiorców, organizacje pozarządowe, samorządy została osadzona w ramach przepisów prawnych zarówno na szczeblu unijnym jak i krajowym.
W perspektywie finansowej 2007-2013 zostały wdrożone zasady, które miały na celu przybliżenie systemu audytu oraz kontroli gospodarowania środkami unijnymi. Zgodnie z ustawą o finansach publicznych wspomniane środki zalicza się do środków publicznych, które zobowiązują przy ich wdrażaniu i rozliczaniu do objęcia ich szczególnym nadzorem w postaci audytów wewnętrznych i zewnętrznych.1
1 Art 5. ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, Dz.U. 2009 nr 157, poz. 1240, z późń.zm.
-
Uregulowania prawne odnoszące się do audytu
środków pochodzących z UE 1. Międzynarodowe standardy audytu
2. Przepisy unijne oraz polskie przepisy i wytyczne ( np. wytyczne Ministerstwa Gospodarki i Pracy)
3. Wymogi międzynarodowe standardów rewizji finansowej
4. Postanowienia wydane przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów- normy wykonywania zawodu biegłego rewidenta
5. Rozporządzenie Rady nr 1083/2006 ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, EFS i funduszu spójności
6. Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie EFS oraz EFRR
7. Ustalenia wynikające z umowy o przeprowadzenie audytu z wykorzystania środków unijnych
-
Cel i znaczenia audytu funduszy unijnych
Głównym celem audytu, jest uzyskanie dowodów pozwalających na jednoznaczną ocenę, czy realizacja projektu przebiega zgodnie z umową o dofinansowanie, wnioskiem o dofinansowanie oraz z przepisami prawa. Audyt wewnętrzny polega na systematycznej i dokonywanej w uporządkowany sposób ocenie procesów zarządzania ryzykiem, kontroli i ładu organizacyjnego i przyczynia się do poprawy ich działania. Pomaga organizacji osiągnąć cele, dostarcząjąc zapewnienia o skuteczności tych procesów, jak również poprzez doradztwo. Audyt projektów finansowanych z funduszy unijnych jest niezależną i obiektywną działalnością, której celem jest uzyskanie racjonalnego zapewnienia, że projekty finansowane z funduszy unijnych są realizowane zgodnie z obowiązującymi w jednostce procedurami, w szczególności procedurą zarządzania projektami, instrukcją obiegu dokumentów finansowo-księgowych, procedurą udzielania zamówień publicznych oraz oceną funkcjonowania systemu kontroli wewnętrznej. Głównym celem jest zebranie dowodów w celu potwierdzenia zgodności realizacji projektu z umową i wnioskiem o dofinansowanie projektu.
-
Podmioty podlegające audytowi w zakresie środków z UE
Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju określa podmioty, które podlegają audytowi w zakresie środków z Unii Europejskiej, wskazując na wszystkie instytucje, które uczestniczą w procedurze wykorzystania tych środków, a są to:
• instytucja płatnicza, tj. minister właściwy ds. finansów publicznych,
• instytucja zarządzająca, tj. minister właściwy lub organ administracji publicznej odpowiedzialny za program operacyjny,
• komitet monitorujący, tj. komitet powołany przez instytucję zarządzającą, odpowiedzialny za ocenę efektywności wdrożenia programu operacyjnego,
• instytucja pośrednicząca, czyli jednostka, której instytucja zarządzająca przekazała część uprawnień,
• instytucja wdrażająca, czyli jednostka, która jest odpowiedzialna za przekazanie projektu beneficjentowi ostatecznemu,
• komisja oceny projektów, komisja zajmująca się ustaleniem listy rankingowej projektów rekomendowanych do akceptacji,
• beneficjent ostateczny, czyli jednostka realizująca projekt.
-
Kto przeprowadza audyt? Audyty projektów unijnych prowadzone są przez niezależne zespoły składające
się z audytorów wewnętrznych i biegłych rewidentów o wysokich kwalifikacjach
i doświadczeniu w kontroli projektów unijnych, które dokonują audytów pod kątem
prawidłowego przebiegu realizacji projektów.
Podmioty uprawnione do przeprowadzania audytu:
• podmioty uprawnione do badania sprawozdań finansowych,
• osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje zawodowe wydawane przez
organizację,
• osoby posiadające międzynarodowe uprawnienia audytora wewnętrznego,
• osoby posiadające zaświadczenie o zdaniu egzaminu na audytora
wewnętrznego.
-
Od momentu przystąpienia do realizacji projektu najważniejszym dokumentem jest umowa o dofinansowanie, tak samo jest również w trakcie audytu, gdyż to właśnie w umowie zawarte są wszystkie szczegółowe kwestie dotyczące projektu. Sposoby składania, terminy, tryby oraz wzory sprawozdań są ogólnodostępne i określone przez polskie przepisy prawne. Wyróżnić można sprawozdania miesięczne, kwartalne, roczne i końcowe, które składa się w formie pisemnej i elektronicznej, a następnie przedkłada się je odpowiednim wskazanym w umowie instytucjom wdrażającym lub zarządzającym. Przedmiotem audytu w przypadku sprawozdań z projektów współfinansowanych ze środków europejskich jest badanie systemów zarządzania i kontroli oraz kwalifikowalność kosztów. Najważniejszym dokumentem w postępowaniu audytowym jest raport, który powinien być sporządzony jasnym i zwięzłym językiem, musi zawierać podstawowe wnioski z audytu oraz ma za zadanie wskazać działania niezbędne do zniwelowania słabych punktów. Wnioski z audytu powinny być przedyskutowane z przedstawicielem beneficjenta w miejscu audytu w taki sposób, aby odpowiedzi były uwzględnione w raporcie. W raporcie powinna znaleźć się również wzmianka, w jaki sposób audytor będzie kontrolował wykonanie swoich zaleceń.
-
Kryteria przeprowadzania audytu
Audyt przeprowadza się według następujących kryteriów:
• kompletności ewidencji, pozwalającej na sprawdzenie przebiegu
operacji,
• legalności, działania zgodnie z przepisami prawa,
• rzetelności, zgodności ewidencji z rzeczywistym przebiegiem
operacji,
• własności, potwierdzenie własności deklarowanych aktywów
beneficjenta,
• dokładności pomiaru, prawidłowości obliczeń,
• istnienia, wyceny i jakości nabywanych lub wnoszonych do
projektu składników majątku.
-
Zakres audytu wewnętrznego projektów finansowanych ze
środków unijnych Zakres audytu projektów finansowanych ze środków unijnych obejmuje między
innymi:
• ocenę gotowości organizacyjnej beneficjenta,
• audyt finansowy,
• audyt realizacji projektu,
• wizytę na miejscu realizacji inwestycji,
• ocenę prawidłowości i rzetelności prowadzenia i archiwizowania
dokumentacji,
• sprawdzenie zgodności projektu z politykami wspólnotowymi,
• sprawdzenie wdrożenia zaleceń pokontrolnych,
• analizę powodzenia projektu.
-
W audycie projektów finansowanych z funduszy strukturalnych
badaniom audytowym poddaje się następujące procesy:
a) stopień realizacji projektu – produkty, rezultaty, cele;
b) sposób realizacji projektu – zgodność z wnioskiem o
dofinansowanie, umową dofinansowania, dokumentami
programowymi;
c) kompletność dokumentacji projektu;
d) poprawność i transparentność wyboru realizatorów robót/usług,
dostawców (postępowania przetargowe), beneficjentów
ostatecznych;
e) fizyczną realizację robót, zakupów, usług (w terenie);
f) wysokość wynagrodzenia realizatorów robót/usług, dostawców w
stosunku do cen rynkowych;
g) sprawozdawczość – zgodność zapisów sprawozdań ze stanem
rzeczywistym;
h) realizację obowiązków z zakresu informacji i promocji.
-
Od strony dokumentacyjnej obszary poddane audytowi wewnętrznemu wiążą się z
następującymi dokumentami:
a) regulaminy organizacyjne, dokumenty w zakresie polityki kadrowej i szkoleniowej;
b) instrukcje obiegu dokumentów księgowych/przepływów finansowych;
c) instrukcje kancelaryjne, zasady archiwizacji;
d) procedury przetargowe i procedury kontroli;
e) procedury związane z informatyzacją;
f) opisy systemów zarządzania i kontroli (w tym z zakresu zarządzania projektami i
szczegółowe wytyczne odnoszące się do konkretnych projektów);
g) inne dokumenty związane z zarządzaniem i funkcjonowaniem jednostki
(organizacji).
W przypadku programów i projektów finansowanych ze środków unijnych
sposobem dokumentowania procesu zarządzania projektem jest ścieżka audytu,
która zakłada bardzo wyraźny podział obowiązków i odpowiedzialności. W celu
uzyskania zapewnienia, że ścieżka audytu spełni swoje zadanie, powinna ona
zawierać następujące elementy:
przepływy finansowe,
przepływy informacji,
przepływy dokumentów,
zasady kontroli.
-
Na czym powinien skoncentrować się audytor wewnętrzny?
Audytor wewnętrzny, przeprowadzając ocenę zgodności umowy o dofinansowanie projektu
oraz kwalifikowalności wydatków, powinien skoncentrować się przede wszystkim na:
a) ocenie dokumentacji projektowej;
b) weryfikacji, czy działania, które zostały uwzględnione we wniosku o dofinansowanie
realizacji projektu, zostały rzeczywiście podjęte;
c) weryfikacji, czy wskazane w dokumentach wydatki zostały faktycznie poniesione;
d) ocenie kwalifikowalności poniesionych wydatków, sposobu ich dokumentowania oraz
zgodności kwot, które wynikają z wniosków o płatność;
e) analizie wiarygodności przekazywanych sprawozdań z realizacji projektu;
f) ocenie sposobu monitorowania projektu, raportowania o postępach wdrażania projektu,
dotrzymania harmonogramu realizacji zadań projektu oraz zasad, które dotyczą promocji i
reklamy projektu;
g) weryfikacji sposobu archiwizacji dokumentów w celu oceny zgodności przedłożonego
wniosku o płatność do poszczególnych faktur;
h) weryfikacji poprawności procedur udzielania pomocy publicznej;
i) analizie wdrożenia zaleceń przeprowadzonych kontroli i audytów oraz ocenie
zastosowanych zaleceń.
-
Etapy prac audytorskich Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 1 lutego 2010 r., określa szczegółowy
sposób i tryb przeprowadzania audytu wewnętrznego oraz przekazywania informacji o
pracy i wynikach audytu wewnętrznego, a w szczególności:
• sposób sporządzania oraz elementy rocznego planu audytu wewnętrznego,
• sposób dokumentowania przebiegu oraz wyników audytu wewnętrznego,
• sposób sporządzania oraz elementy wyników audytu wewnętrznego,
• sposób sporządzania oraz elementy sprawozdania z wykonania planu audytu,
• tryb przeprowadzania audytu wewnętrznego zleconego, o którym mowa w art. 292
ust. 1 pkt 1i art. 293 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych,
• tryb przeprowadzania oceny prowadzenia audytu wewnętrznego, o której mowa w
art. 292 ust. 1 pkt 2 i art. 294 w/w ustawy.
Prace audytowe przebiegają w następujących kolejnych fazach:
a) planowanie zadania audytowego,
b) badanie i ocena określonego zadania audytowego,
c) przedstawienie wyników i rekomendacji,
d) przeprowadzenie czynności sprawdzających.
-
Po przeprowadzeniu audytu audytor zobowiązany jest do przygotowania opinii i raportu z audytu. Jednostka poddana audytowi ma prawo do odniesienia się do tych dokumentów. Opinia wraz z raportem, a także stanowisko jednostki audytowanej są przekazywane przez beneficjenta do instytucji wdrażającej oraz archiwizowane w dokumentacji dotyczącej projektu. Instytucja wdrażająca jest zobowiązana do archiwizacji ww. dokumentów oraz ich udostępnienia upoważnionym organom kontrolnym.
Opinia audytora
Na podstawie stwierdzonych błędów i uchybień oraz wniosków w sprawie możliwości ich usunięcia audytor powinien wydać opinię o projekcie. Można wyróżnić cztery rodzaje opinii, które audytor może wydać:
opinia pozytywna,
opinia negatywna,
opinia warunkowa,
brak opinii.
-
Opinie audytora
Wyróżniamy cztery rodzaje opinii, które mogą zostać wydane przez audytora:
1. opinia pozytywna - projekt został zrealizowany zgodnie z
zasadami i przepisami prawa, a znalezione błędy są mało istotne,
2. opinia negatywna – projekt został zrealizowany niezgodnie z
przepisami prawa bądź łamał zasady udzielonej pomocy, a
ustalone w nim błędy mówią o niezrealizowaniu projektu,
3. opinia warunkowa - audytor z różnych powodów nie jest w stanie
dokonać audytu całego projektu i wydaje opinię warunkową tylko
do tego obszaru, który został zbadany bądź gdy powodzenie
projektu zależy od spełnienia rekomendacji audytora,
4. brak opinii - wstrzymanie się od wydania opinii o projekcie jest
podejmowane w sytuacji gdy audytor nie może przeprowadzić
zadania audytowego zgodnie z powszechnie uznanymi
standardami.
-
Plan audytu zawiera w szczególności:
1) wyniki przeprowadzonej analizy ryzyka,
2) wyniki przeprowadzonej analizy zasobów osobowych,
3) listę obszarów ryzyka, w których zostaną przeprowadzone zadania zapewniające,
4) informacje na temat czasu planowanego w osobodniach na realizację poszczególnych zadań zapewniających,
5) informacje na temat czasu planowanego w osobodniach na realizację czynności doradczych,
6) informacje na temat czasu planowanego w osobodniach na realizację czynności sprawdzających,
7) informację na temat cyklu audytu. W programie zadania audytowego audytor wewnętrzny określa w szczególności:
8) temat zadania,
9) cele zadania,
10) podmiotowy i przedmiotowy zakres zadania,
11) istotne ryzyka w obszarze ryzyka objętym zadaniem,
12) narzędzia i techniki przeprowadzania zadania,
13) kryteria oceny ustaleń stanu faktycznego,
14) sposób klasyfikowania wyników dla poszczególnych kryteriów.
-
Obszar ryzyka objęty zadaniem audytowym
Podczas planowania zadania audytowego należy dążyć do wytypowania w pierwszej
kolejności tych obszarów, dla których ryzyko jest ocenione jako najwyższe. Analiza ryzyka
powinna mieć indywidualny charakter dla każdego projektu, jednak wyróżnia się pewną
grupę czynników ryzyka o charakterze ogólnym, takich jak:
• zbyt wiele poziomów w strukturze zarządzania projektem,
• doświadczenie beneficjenta we wdrażaniu projektów,
• kwalifikacje pracowników (wiedza, doświadczenie, umiejętności),
• rotacja kadry (odpływ doświadczonych pracowników),
• potencjał finansowy i płynność finansowa beneficjenta,
• istnienie wewnętrznych systemów zarządzania i kontroli u beneficjenta,
• zmiany w uwarunkowaniach zewnętrznych (prawnych, rynkowych, społecznych),
• zmiany organizacyjne u beneficjenta,
• zaplecze sprzętowe (wyposażenie, sprzęt komputerowy),
• kultura organizacji,
• udział podmiotów zewnętrznych w realizacji projektu (np. podwykonawcy),
• wyniki dotychczasowych audytów, kontroli itp.
-
Karta informacyjna podmiotu realizującego projekty unijne
-
Fundusze UE w praktyce
https://www.youtube.com/watch?v=hgrR
O0IFZXc
https://www.youtube.com/watch?v=hgrRO0IFZXchttps://www.youtube.com/watch?v=hgrRO0IFZXchttps://www.youtube.com/watch?v=hgrRO0IFZXchttps://www.youtube.com/watch?v=hgrRO0IFZXc
-
Bibliografia
1. M.E. Karpińska, I. Joachimiak „Audyt projektów
dofinansowanych z funduszy unijnych”
2. Ustawa z dn. 27 sierpnia 2009 o finansach publicznych.
3. K. Czerwiński „Audyt wewnętrzny”
4. M. Balcer, A. Rochewicz „Specyfika audytu wewnętrznego
projektów finansowanych ze środków unijnych”
5. P. Łagodzki „Audyt projektów finansowanych z funduszy
unijnych – wybrane zagadnienia”
6. G. Voss „Rachunkowe problemy audytu środków unijnych
w Polsce”