Platon(427-347)

Herma Platona (Muzeum Kapitolińskie w Rzymie)

Życie Platona

• ur. 7 maja 427 (matka - Periktione, ojciec - Ariston)

• pierwsze kontakty z filozofią u Kratylosa (skrajny heraklityzm)

• spotyka Sokratesa i staje się jego uczniem w 20 roku życia i pozostaje z nim do jego śmierci (399r.)

• po śmierci Sokratesa podróżuje (Megara i szkoła megarejska, Egipt, Cyrena, Syrakuzy)

• w 387r. zakłada szkołę w gaju poświęconym Akademosowi

• umiera w 347r.

Dialogi Platona

• Dialogi wczesne – zwane także sokratycznymi. (np. Protagoras, Gorgiasz, Obrona Sokratesa, Menon)

• Dialogi średnie – konstruktywne, w których przedstawiona jest przede wszystkim teoria idei. (Fedon, Fajdros, Uczta, Państwo).

• Dialogi późne (krytyczne) - Platon dostrzega aporie wynikające z teorii idei (Parmenides, Timajos, Kritiasz i Prawa).

Platońska alegoria jaskini

nawrócenie pod wpływempytań i odpowiedzi

poznanie cieni (aisthesis)

poznanie rzeczy zmysłowych(pistis)

poznanie cieni idei (dianoia)poznanie idei (episteme)

• inteligibilność – idea jest poznawalna tylko na drodze logosu

• niematerialność – zasada tłumacząca materialną rzeczywistość sama musi być niematerialna.

• niezmienność – idea zawsze pozostaje w tożsamości sama ze sobą; nie może się zmieniać, gdyż taka zmiana wymusiłaby zmianę wszystkich rzeczy należących do danego gatunku.

• wieczność – idee nie powstają i nie giną• byt w pełnym wymiarze (to on ontos) – idea jest

prawdziwie bytem w relacji do rzeczy materialnych, które są bytem (to on)

• jedność → schemat

Idea – nowe rozumienie arche

Jedność platońskich idei

JednoJednośćsamawsobie

byt nieożywionyjednośćbytównieożywionych

człowiekjednośćwszystkichludzi

człowiekjednostka

człowiekjednostka

człowiekjednostka

zwierzę jednośćwszystkichzwierząt

roślinajednośćwszystkichroślin

jedność bytujednośćwszystkichrzeczyistniejących

Odkrycie natury ludzkiej duszy

• dusza ludzka może poznawać idee• musi mieć naturę podobną do natury idei• dusza ludzka jest nieśmiertelna, tak samo

jak idee, które są wieczne.

Działanie Demiurga przy formowaniu człowieka

idea (forma)

ciało ciało ciało ciało

świat ponadzmysłowy

świat materialny

dusza dusza dusza dusza

Demiurg

Platońska teoria człowiekaczłowiek jest duszą

posługującą się ciałem

dusza uwięziona w ciele

wczesne dialogi (Fedon i Fajdros)

harmonia pomiędzy duszą i ciałem

późne dialogi (Timajos)

dusza istnieje odwiecznie

dusza stworzona przez Demiurga

wpływy orfickie(pitagorejczycy) wpływy olimpijskie

AnamnezaParadoks Menona

Jak można zdobyć wiedzę skoro:• Jeżeli nie wiem nic to nie wiem, że mam zacząć szukać

jakiejś wiedzy.• Jeżeli już wiem, to szukanie jest nie potrzebne• Zatem zdobycie wiedzy jest niemożliwe

Odpowiedzią jest teoria anamnezy (przypominanie):

•Dusza widziała idee przed wejściem w ciało•Teraz tylko przypomina sobie wiedzę, którą zapomniała w momencie wejścia w ciało.

Program etyczno-mistyczny

• człowiek dąży do szczęścia

• szczęście jest nie osiągalne w pełni na ziemi

• świat idei jest rzeczywistością właściwą duszy

• życie człowieka powinno prowadzić go do oglądania idei, które daje szczęście

• człowiek nie może tego robić inaczej jak w państwie, które jest naturalnym środowiskiem życia człowieka.

Państwo idealne Platona (etyka = polityka)

części duszy

części państwa

cnoty

część rozumna

część gniewliwa

część pożądliwa

mądrość

męstwo

umiarkowanie

filozofowie

żołnierze

robotnicy

sprawiedliw

ość