Normy zanieczyszczeń – informator

Numer części:: DD0000015_PL_Rev-

© 2011 Parker Hannifin Corporation

www.parker.com/hfde

oPL

P O L I S H

2 Parker Hannif in Corp oration

Spis treściWprowadzenie ...................................................................................................................... 2

Podstawowe informacje o zanieczyszczeniach ......................................................... 3

Kody ISO (zanieczyszczenia płynów hydraulicznych) ............................................. 4

Sugerowane dopuszczalne poziomy zanieczyszczeń ............................................. 5

Kody ISO (zanieczyszczenie paliwa) .............................................................................. 6

Typowe raporty: rozmiary cząstek ................................................................................. 6

Tabela NAS 1638 ................................................................................................................... 7

Tabela SAE AS4059 wer. E .................................................................................................. 8

Tabela GOST 17216-2001 .................................................................................................. 9

Tabela NAV AIR 10-1A-17 .................................................................................................10

Tabela porównawcza kodów ISO/NAS/SAE ..............................................................10

Tabela konwersji wartości ppm .....................................................................................11

Wprowadzenie

Niniejszy informator przeznaczony jest dla inżynierów, techników i członków personelu działu kontroli jakości zajmujących się kontrolą zanieczyszczeń. Jego celem jest dostarczenie informacji o przyjętych i szeroko stosowanych parametrach technicznych próbek ciekłych w zakresie ich czystości.

Przedstawione w informatorze tabele pozwalają użytkownikom automatycznych, przenośnych liczników cząstek na poznanie zależności pomiędzy wstępnymi danymi dotyczącymi liczby cząstek o rożnych rozmiarach a kodami raportowania według różnych norm zanieczyszczeń.

UWAGA NA TEMAT DANYCH LICZBOWYCHProsimy zauważyć, że niektóre pozycje w tabelach podane są w postaci liczb łącznych (np. “> 6 µm”), natomiast inne w postaci liczb dla poszczególnych zakresów rozmiarów cząstek (np. 6-14 µm”).

Rozmiary cząstek wyrażonych w „µm“ pochodzą z rozkładów określonych w normie ACFTD (ang. Air Cleaner Fine Test Dust). Rozmiary cząstek wyrażonych w „µm(c)“ pochodzą z rozkładów określonych w normie MTD (ang. ISO Medium Test Dust).

Wszystkie normy podawane są w liczbie cząstek na objętość i zapewniają łatwy sposób przeliczania liczby cząstek na proste w interpretacji limity. Liczby cząstek można dokładnie przeliczyć na poziomy zanieczyszczeń zwracając uwagę na wymagania normy.

P O L S K I

Normy zaniecz yszczeń – informator 3

Podstawowe informacje o zanieczyszczeniach

Stałe zanieczyszczenia układów hydraulicznych różnią się rozmiarem, kształtem, formą i ilością. Zanieczyszczenia powodujące najwięcej uszkodzeń w układach hydraulicznych mają zazwyczaj rozmiary od 6 do 14 mikrometrów i nie są widoczne gołym okiem.

W poniższej tabeli przedstawiono poglądowo względne rozmiary powszechnie spotykanych materiałów.

Materiał Typowe rozmiary Obraz

Ziarno soli kuchennej 100 µm

Średnica włosa 70 µm

Granica widoczności dla człowieka (oko nieuzbrojone)

40 µm

Mąka 25 µm

Krwinki czerwone 8 µm

Bakterie 2 µm

UWAGA: Jeden mikrometr (μm) odpowiada jednej tysięcznej milimetra (1 μm = 0,001 mm).

P O L I S H

4 Parker Hannif in Corp oration

Kody ISO (zanieczyszczenia płynów hydraulicznych)

Norma ISO 4406:1999 podaje metodę opisu rozkładu zanieczyszczeń płynu poprzez zliczanie cząstek znajdujących się w próbce płynu hydraulicznego o objętości 100 ml: podawane wartości są wartościami łącznymi. W celu uniknięcia posługiwania się niewygodnymi wartościami liczbowymi, są one konwertowane na kody, zgodnie z poniższą tabelą.

Każdy kod odpowiada pomiarowi kanału cząstek związanych ze zużywaniem się i uszkodzeniami układów hydraulicznych, odpowiednio o rozmiarach 4 µm(c), 6 µm(c) and 14 µm(c).

Na przykład, 700 000 cząstek o rozmiarach większych niż 4 µm(c) odpowiada kodowi ISO 20 (jako że 700 000 to więcej niż 500 000, ale mniej niż 1 000 000). Na tej samej zasadzie, 140 000 cząstek o rozmiarach większych niż 6 µm(c) odpowiada kodowi ISO 18; natomiast 7 000 cząstek o rozmiarach większych niż 14 µm(c) odpowiada kodowi ISO 13. Tak więc, badany płyn zostałby opisany w raporcie kodem 20 / 18 / 13.

W przypadku gdy wstępne dane dla jednego z zakresów rozmiarów wskazują na liczbę cząstek mniejszą niż 20, do numeru kodowego dla tego zakresu dołącza się symbol „>“.

Kod ISOLiczba cząstek na 100 ml

Od Do (włącznie)

24 8 000 000 16 000 000

23 4 000 000 8 000 000

22 2 000 000 4 000 000

21 1 000 000 2 000 000

20 500 000 1 000 000

19 250 000 500 000

18 130 000 250 000

17 64 000 130 000

16 32 000 64 000

15 16 000 32 000

14 8 000 16 000

13 4 000 8 000

12 2 000 4 000

11 1 000 2 000

10 500 1 000

9 250 500

8 130 250

7 64 130

6 32 64

5 16 32

4 8 16

3 4 8

2 2 4

1 1 2

P O L S K I

Normy zaniecz yszczeń – informator 5

Sugerowane dopuszczalne poziomy zanieczyszczeń

Kod ISO Rodzaj układu Typowe składniki Czułość

23 / 21 / 17 Niskociśnieniowe układy z dużymi prześwitami Pompy nurnikowe Niska

20 / 18 / 15 Typowa czystość nowego oleju hydraulicznego prosto od producenta.

Niskociśnieniowe układy dla przemysłu ciężkiego lub do zastosowań, gdzie trwałość nie jest własnością krytyczną.

Zawory kontroli przepływu

Cylindry

Średnia

19 / 17 / 14 Ogólne układy maszynowe i układy ruchome

Średnie ciśnienie, średnia pojemność

Pompy zębate, silniki Istotna

18 / 16 / 13 Określona w Światowej Karcie Paliw norma czystości paliwa do silników wysokoprężnych dostępnego z dystrybutora na stacji benzynowej.

Niezawodne układy wysokiej jakości.

Ogólne wymagania maszynowe

Zawory i pompy/silniki tłokowe

Zawory kierunkowe i ciśnieniowe

Bardzo istotna

17 / 15 / 12 Zaawansowane układy i przekładnie hydrostatyczne Zawory redukcyjne Krytyczna

16 / 14 / 11 Wysokosprawne serwomechanizmy i trwałe układy wysokociśnieniowe,

np. zastosowania w lotnictwie, narzędzia maszynowe itp.

Serwozawory klasy przemysłowej

Krytyczna

15 / 13 / 09 Wrażliwe na osad układy sterowania o bardzo wysokiej niezawodności

Laboratorium lub aeronautyka

Wysokosprawne serwozawory

Wyjątkowo krytyczna

UWAGA: Trzy liczby kodu ISO opisują odpowiednio poziomy zanieczyszczenia ISO dla cząstek o wielkości >4 µm(c), >6 µm(c) i >14 µm(c).

P O L I S H

6 Parker Hannif in Corp oration

Kody ISO (zanieczyszczenie paliwa)

Normę ISO 4406:1999 wykorzystuje się do pomiaru zanieczyszczeń w paliwach oraz układach hydraulicznych (patrz strona 4). Jedyna różnica polega na tym, że mierzone liczby cząstek wyrażane są zazwyczaj na jeden mililitr, nie na 100 ml, w związku z czym wstępne wyniki pomiarowe są 100 razy niższe.

Kod ISOLiczba cząstek na ml

Od Do (włącznie)22 20 000 40 00021 10 000 20 00020 5 000 10 00019 2 500 5 00018 1 300 2 50017 640 1 30016 320 64015 160 32014 80 16013 40 8012 20 4011 10 2010 5 1009 2.5 508 1.3 2.507 0.64 1.3

Typowe raporty: rozmiary cząstek

Płyn hydrauliczny

ISO MTD 4µ(c) 6µ(c) 14µ(c) 21µ(c) 38µ(c) 70µ(c)

ACFTD 2µ 5µ 15µ 25µ 50µ –

Paliwo ISO MTD 4µ(c) 6µ(c) 14µ(c) 21µ(c) 25µ(c) 30µ(c)

Zgodnie z przyjętą konwencją, w przemyśle podaje się wstępne liczby cząstek na 100 ml w przypadku płynów hydraulicznych oraz na 1 ml w przypadku paliw, choć nie zostało to ujęte żadną normą.

P O L S K I

Normy zaniecz yszczeń – informator 7

Tabela NAS 1638

Norma czystości NAS 1638 została opracowana w USA dla elementów aeronautyki kosmicznej i jest nadal szeroko stosowana w przemysłowych i aeronautycznych napędach hydraulicznych oraz w brytyjskim przemyśle wydobywczym na Morzu Północnym.

Stosowane wartości liczbowe są wartościami różnicowymi dla poszczególnych rozmiarów. Klasa NAS podawana jest zazwyczaj w postaci jednej liczby określającej maksymalną dopuszczalna liczbę cząstek (tj. najgorszy scenariusz) dla wyznaczonego zakresu cząstek.

Zakres cząstek 5–15 µm 15–25 µm 25–50 µm 50–100 µm >100 µm

Klasy NA

S (w oparciu o m

aksymalne lim

ity zanieczyszczeń, w

liczbie cząstek na 100 ml)

00 125 22 4 1 0

0 250 44 8 2 0

1 500 89 16 3 1

2 1 000 178 32 6 1

3 2 000 356 63 11 2

4 4 000 712 126 22 4

5 8 000 1 425 253 45 8

6 16 000 2 850 506 90 16

7 32 000 5 700 1 012 180 32

8 64 000 11 400 2 025 360 64

9 128 000 22 800 4 050 720 128

10 256 000 45 600 8 100 1 440 256

11 512 000 91 000 16 200 2 880 512

12 102 4000 182 400 32 400 5 760 1 024

P O L I S H

8 Parker Hannif in Corp oration

Tabela SAE AS4059 wer. E

Norma ta jest technicznie identyczna z normą ISO 11218.

Maksymalny limit zanieczyszczeń (cząstek/ml)

MTD >4µm(c) >6µm(c) >14µm(c) >21µm(c) >38µm(c) >70µm(c)

ACFTD >2µm >5µm >15µm >25µm >50µm >100µm

Kod rozmiaru A B C D E F

000 195 76 14 3 1 0

00 390 152 27 5 1 0

0 780 304 54 10 2 0

1 1 560 609 109 20 4 1

2 3 120 1220 217 39 7 1

3 6 250 2 430 432 76 13 2

4 12 500 4 860 864 152 26 4

5 25 000 9 730 1 730 306 53 8

6 50 000 19 500 3 460 612 106 18

7 100 000 38 900 6 920 1 220 212 32

8 200 000 77 900 13 900 2 450 424 64

9 400 000 15 6000 27 700 4 900 848 128

10 800 000 31 1000 55 400 9 800 1 700 256

11 16 0000 62 3000 111 000 19 600 3 390 512

12 320 000 125 0000 222 000 39 200 6 780 1 024

MTD ISO11171 (kalibracja lub liczba cząstek pod mikroskopem optycznym – rozmiar cząstek w oparciu o średnicę zastępczą powierzchni rzutowanej)

ACFTD ISO4402 (kalibracja lub liczba cząstek pod mikroskopem optycznym – rozmiar cząstek w oparciu o największy wymiar)

P O L S K I

Normy zaniecz yszczeń – informator 9

Tabela GOST 17216-2001

Norma GOST została określona przez Techniczną Komisję Normalizacyjną w dokumencie TK 184 “Zapewnianie czystości przemysłowej” , Wprowadzonym przez Rząd Federacji Rosyjskiej.

Przyjęta przez międzyrządową komisję metrologii normalizacyjnej i certyfikacji (Protokół nr 19 z dn. 24 maja 2001 r.).

Zakres cząstek 5–10µm 10–25µm 25–50µm 50–100µm 100–200µm

Poziom zanieczyszczeń stałych w

g klas (cząstek/100 ml)

00 8 4 1 0 0

0 16 8 2 0 0

1 32 16 3 0 0

2 63 32 4 1 0

3 125 63 8 2 0

4 250 125 12 3 0

5 500 250 25 4 1

6 1 000 500 50 6 2

7 2 000 1 000 100 12 4

8 4 000 2 000 200 25 6

9 8 000 4 000 400 50 12

10 16 000 8 000 800 100 25

11 31 500 16 000 1600 200 50

12 63 000 31 500 3150 400 100

13 – 63 000 6300 800 200

14 – 125 000 12 500 1 600 400

15 – – 25 000 3 150 800

16 – – 50 000 6 300 1 600

17 – – – 125 000 3 150

P O L I S H

10 Parker Hannif in Corp oration

Tabela NAV AIR 10-1A-17

Flotowa norma dla płynów hydraulicznych stosowanych w układach hydraulicznych statków powietrznych została określona w Podręczniki Hydrauliki Awiacyjnej (1989) w Tabeli 2-1, Flotowa norma czystości dla zanieczyszczeń stałych.

FLOTOWA NORMA DLA PŁYNÓW HYDRAULICZNYCH – UKŁADY HYDRAULICZNE STATKÓW POWIETRZNYCH

Poziom zanieczyszczeń stałych wg klasRozmiar cząstek w

µm0 1 2 3 4 5 6

Liczba cząstek na 100 ml

5–10 2 700 4 600 9 700 24 000 32 000 87 000 128 000

10–25 670 1 340 2 680 5 360 10 700 21 400 42 000

25–50 93 210 380 780 1 510 3 150 6 500

50–100 16 28 56 110 225 430 1000

>100 1 3 5 11 21 41 92

Tabela porównawcza kodów ISO/NAS/SAE

Porównania dotyczą wyłącznie liczb cząstek. W celu potwierdzenia zgodności z daną normą należy zastosować właściwą procedurę doświadczalną.

ISO/DIS 4406

Kody BS 5540/4

Norma obronna 05/42NAS 1638 SAE 749

Tabela A Tabela B

13 / 11 / 08 2

14 / 12 / 09 3 0

15 / 13 / 10 4 1

16 / 14 / 09 400F

16 / 14 / 11 5 2

17 / 15 / 09 400

17 / 15 / 10 800F

17 / 15 / 12 6 3

18 / 16 / 10 800

18 / 16 / 11 1300F

18 / 16 / 13 7 4

19 / 17 / 11 1 300 2000

19 / 17 / 14 8 5

20 / 18 / 12 2 000

20 / 18 / 13 4400F

20 / 18 / 15 9 6

21 / 19 / 13 4 400 6300F

21 / 19 / 16 10

22 / 20 / 13 6 300

22 / 20 / 17 11

23 / 21 / 14 15 000

23 / 21 / 18 12

24 / 22 / 15 21 000

25 / 23 / 17 100 000

P O L S K I

Normy zaniecz yszczeń – informator 11

Tabela konwersji wartości ppm

Zanieczyszczenia procentowe w częściach na milion (ppm)

Wartość procentowa Wartość ppm100% 1 000 000

10% 100 000

1% 10 000

0.1% 1 000

0.01% 100

0.001% 10

Objętość1 litrze = 1 000 ml

1 PPM = 1 µl in 1 litre

Przykład 1400 ppm w 1 litrze = 400 µl

Przykład 2Odczyt 250 PPM odpowiada ilości 0,1 litra wody wchłoniętej w układzie o pojemności 400 litrów.

www.parker.com/hfde

Parker Hannifin UK Ltd Filter Division Europe, Condition Monitoring Centre, Brunel Way, Thetford| Norfolk IP24 1HP UK

© 2011 Parker Hannifin Corporation, Wszelkie prawa zastrzeżone

Numer części: DD0000015_PL_Rev- (05/2011)