Pitanja i odgovori za II kolokvijum iz Hidrogeoekologije1.Definicija pojma Zagadjivac zivotne sredine.Navesti primjere.-Pod pojmom zagadjivac se podrazumijevaju sami emiteri,tj.izvori zagadjivanja.Zagadjivaci emituju jednu ili vise zagadjujucih materija kroz razlicite medije,kao sto su vazduh,voda,geoloska sredina,pri cemu iz ragadjuju.Primjeri: industrijski pogoni,rudarski objekti-jalovista,fabrike,deponije,saobracajnice,djubrista,termoenergetski objekti.2.Aerosoli kao zagadjujuce materije,se svrstavaju u sledece grupe: Prasina Isparenja Dim Izmaglica Magla Smog3.Sta je Eutrofikacija voda? Koje su njene negativne posledice?-Predstavlja proces postepenog povecanja kolicine hranljivih supstanci(fosfata i nitrata) u vodenom ekosistemu,nastao najcesce usled negativnog uticaja covjeka (otpadne vode).Negativne posledice su intenzivno i masovno razvice komponenti biocenoze (zivotne zajednice biljakamzivotinja,mikroorganizama).4.Fenoli kao indikatori industrijskog zagadjenja voda,su polazni materijal za pravljenje sledecih sirovina i proizvoda:-boja,vjestackih smola,plasticnih masa,guma,eksploziva,lijekova.5.Sta su sanitarne deponije-definicija.-To su mjesta kontrolisanog odlaganja cvrstog otpada,koji se ne moze iskoristiti na zemljiste,na takav nacin da se minimizira opasnost po zdravlje i okolinu,po cemu se razlikuju od nekontrolisanog otpada na divljim deponijama.6.Sta su disperzni sistemi,disperzno sredstvo i disperzna faza? Disperzni sistem je smjesa u kojoj se jedna ili vise supstanci rasprsene u nekoj drugoj supstanci,u obliku cestica. Disperzno sredstvo-supstanca u kojoj se vrsi disperzija. Disperzna faza.supstance koje se disperguju.7.Klasifikacija polutanata na osnovu remedijacionih tretmana. Isparljiva organska jedinjenja Poluisparljiva organska jedinjenja Goriva Neorganske materije Eksplozivi8.Prikazi sematski distribuciju NAPL faze organskih zagadjujucih materija u hidrogeoloskoj sredini.Slika 7.36,strana 225 u knjizi.9.Sta je samopreciscavanje voda?Navesti destruktivne i nedestruktivne procese.Predstavlja skup prirodnih procesa i niza reakcija koji dovode do oslobadjanja i transformacije otpadnih materija u povrsinskim i podzemnim vodama,odnosno redukcije i uklanjanja organskih,pa i neogranskih materija iz voda. Nedestruktivni procesi:razblazivanje,advekcija,hidrodinamicka disperzija,adsorpcija. Destruktivni procesi:biodegradacija,hemijske transformacije,radioaktivno raspadanje,isparavanje.

10.Sta je biopovecanje,a sta biostimulacija u procesu remedijacije podzemnih voda i geoloske sredine?-Biopovecanje je proces sijanja mikoorganizama na kontaminirano mjesto koji su sposobni da degradiraju zagadjujucu materiju.Obicno se zajedno sa biopovecanjem vrsi injektiranje hrane ili biostimulacija.-Biostimulacija je proces dodavanja nekog supstrata do doticnog mjesta da se aktiviraju autohtoni mikoorganizmi.Obicno se injektiraju mjesavine vazduha,hrane i metana.

11.Sta je Efekat staklene baste?Efekat staklene bate nastaje zbog toga to Zemlja i molekuli u atmosferiapsorbuju Sunevu toplotu. Toplota koja stie sa Sunca pada na Zemlju, odatle se odbijai najveim delom odlazi daleko od Zemlje. Ali tako je bilo nekad, meutim aktivnostiljudi ostavljaju velike "oiljke" na naoj planeti. Korienjem sve veeg broja razliitihhemijskih jedinjenja u svakodnevnom ivotu ljudi su promenili sastav gasova uatmosferi nae planete. Ova promena hemijskog sastava atmosfere dovela je do toga da,umesto da proputa toplotu odbijenu sa povrine, atmosfera pone da zadrava odbijenutoplotu. Na ovaj nain se cela atmosfera sve vie zagreva. Efekat staklene bate moe dovesti do globalnog zagrevanja koje bi imalo katastrofalne posledice na ivot na planeti. 12.Najznacajnija zagadjenja Zivotne sredinu poticu usled: Emisije gasova iz grana industrije (posebno hemijske) Izliva tecnih polutanata na tlo i u vode Cvrstog otpada (divlje deponije) Emisije gasova pri proizvodnji energije (toplane,termoelektrane),tecni i cvrsti otpad,sljaka itd. Usled emisije izduvnih gasova raznih vozila u saobracaju na kopnu,moru i vazduhu Emisije gasova,tecni i cvrsti otpad iz naselja Rudarske aktivnosti Intenzifikacije poljoprivrede koja koristi vjestacka djubriva,pesticide,biogas,mehanizaciju i sl.13.Velika stetnost nafte i njenih derivata u povrsinskim vodama manifestuje se na sledece nacine: Lake frakcije nafte rasprostiru se po povrsini vode u obliku naftnih mrlja,dijelom isparavaju,dijelom se rastvaraju,a dijelom se podvrgavaju degradaciji. Srednje frakcije brzo se emulguju u vodi 1 cm3 nafte prekrije 12 m2 povrsine vode i stvara skramu. Sprecavanje absobcije kiseonika,prodiranje svijetla sto ometa fotosintezu i ima negativne posledice za zivi svijet. Razmnozavanje mikroorganizama zbog obilja hrane (nafte) povecava manjak kiseonika Poslije izvjesnog vremena,teske frakcije nafte prodiru u dubinu gdje blokiraju pozitivne procese mikroorganizama i unistavaju vodene biljke i zivotinje. Dio sloja nafte stvara krupne talozne cestice,tako sto se vezuje sa suspendovanim materijama. Mutageno i kancegoreno djelovanje pojedinih frakcija nafte Negativni efekti na morske ptice,jer impregnacija perja naftom unistava sloj vazduha pa one umiru.14.Koje su negativne posledice unosa mineralnih djubriva za hidrosferu? Eutrofikacija voda Akumulacija nitrata u pv Acedifikacija zemljista i voda Emisija azotnih dioksida u atmosferu i posredno u vode Akumulacija u zemljiste radionuklida i teskih metala koji se nalaze u djubrivu i spiranje u vode Nepovoljni efekti na mikrofloru zemljista Hemijska zagadjenja izvorista pijacih voda Ostale negativne posledice15.Sta su pesticidi?Koje su najznacanije grupe pesticida?Pesticidi predstavljaju sinteticka hemijska jedinjenja,selektivno toksicna,protivstetnih mikroorganizama i stetnih zivotinja u proizvodnji i preradi biljaka.Drugim rijecima to su zastitna sredstva protiv organizama koji napadaju biljne i zivotinjske izvore hrane.Grupe pesticida su: Insekticidi (protiv insekata) Fungicidi (protiv gljiva) Herbicidi (protiv korovskih biljaka) Akaricidi (protiv stetnih grinja i pauka) Korvicidi (protiv stetnih 'tvica) Rodenticidi (protiv stetnih glodara) Limacidi (protiv stetnih mekusaca)16.Priblizno raspadanje nekih vrsta cvrstog otpada: Staklene boce 4 hiljade godina Plasticne kese i boce od 100 do 1000 godina Aluminijumske limenke od 10 do 100 godina Stari papir od 3 do 12 mjeseci

17.Definicija pojma Zagadjujuca materija podzemnih voda i geosredine.To su sve organske i neorganske materije koje se vjestacki (rjedje prirodno) prvenstveno uticajem ljudskog faktora unose u nedozvoljenim kolicinama u izdansku i nadizdansku sredinu direktno ili indirektno,stalno ili povremeno,a cije se porijeklo moze razdvojiti od porijekla onih osnovnih sastojaka i osobina koje podzemne vode i sredina vec genetski posjeduju.18.Podjela disperznih sistema prema velicini dispergovanih cestica.

19. ta znai NAPL faza organskih materija u hidrogeolokoj sredini i osnovna podjela NAPL faze?NAPL faze (nevodene) tecnosti predstavljaju veliki broj organskih zagadjujucih materija koje usled niske rastvorljivosti kad se nadju ispod povrsine zemlje u kontaktu sa vodom se ne rastvaraju potpuno,vec ostaju kao izdvojena tecnost u pv z obliku NAPL faze.Frakcije NAPL-a koje su gusce,tj.teze od vode izdvojene su kao teske DNAPL frakcije za razliku od laksih frakcija (manja gustina od vode) koje plivaju na povrsini izdani,a koje su oznacene kao LNAPL frakcije20. ta je biorazgradnja organskih materija u podzemnim vodama i geolokoj sredini?Predstavlja jedan od najvaznijih procesa koji uticu na prirodno smanjenje (atenuaciju) organskih zagadjujucih materija u podzemnim vodama i geosredinama.U toku biodegradacije organske zagadjujuce materije se metabolizuju u manje skodljive ili sasvim netoksicne supstance.Geppska sredina je prirodno staniste mnogih mikroorganizama koji imaju prilicno ustaljenu gustinu populacije na odredjenoj dubini.Vecina ovih mikroorganizama razvija se na cesticama stijena,ali ima ih i u podzemnim vodama.20. Navedi najvanije zagaujue materije u atmosferi.Zagadjujuce materije u atmosferi pri normalnoj temepraturi i pritisku mogu postojati u cvrstom,tecno i gasovitom stanju: Jedinjenja ugljenika Jedinjenja sumpora Aerosoli Ostali ugljovodonici Jedinjenja azota Ostali gasovi i cestice Ozon Fotohemijski smog21.Sta su ozonske rupe?Ozonske rupe su simbolican naziv za ostecenja ozonskog omotaca u gornjim slojevima atmosfere,koji absorbuje visokoenergetsko kratkotalasno ultraljubicasto suncevo uv zracenje,koje pri nizim intenzitetima izaziva rak koze kod ljudi,a pri visim je pogubno za vecinu zivih organizama.22. Velika tetnost nafte i njenih derivata u podzemnim vodama manifestuje se na sledee naine:Kad se nadje u podzemlju posebno u zrnastoj sredini dugo se u njemu zadrzavaju zbog specificnih fizickih karakteristika.Lijepljenje nafte i njenih derivata na povrsinu stijene uslovljava dugotrajno zadrzavanje u stijenama i izdanima koje se zagade posebno sto i prirodna bioloska razgradnja cesto veoma spora.23. ta je opasni otpad ? Navedi primjere.To je svaki otpadni materijal koji po svojoj prirodi moze predstavljati opasnost po zivot covjeka biljnog i zivotinjskog svijeta.Ovaj otpad ima bar jednu od opasnih karakteristika (eksplozivnost,korozivnost,zapaljivost,akutna otrovnost,infektivnost),u kontaktu sa vazduhom oslobadja zapaljive gasove,u kontaktu sa vazduhom ili vodom oslobadja otrovne supstance,sadrzi toksicne supstance,eko toksicne karakteristike i druge opasne sredine,cak i ambalaza u kojoj je smjesten smatra se opasnim otpadom.Tu spadaju:radioaktivne materije,toksicne hemikalije,bioloski i zapaljivi otpad i eksplozivi.24. Podjela rastvora prema agregatnom stanju sa primjerima. Gas:vazduh,vlazan gas,dim Tecno:kiseonik u vodi,etanol u vodi,so u vodi; Cvrsto:H2 u Pt,legure

25. Navedi tipine (najee) naine zagaivanja geosredine i podzemnih voda. Zagadjenje preko pokvarenog septickog sistema Zagadjenje preko nepropisnog odlaganja automobilskog ulja Zagadjenje preko povrsinskog vodenog toka uled hidraulickog uticaja na ekslpatacioni bunar Zagadjenje preko povrsinskog vodenog toka i preko povrsine zone uticaja bunara Zagadjenje preko vec zagadjenih bunara i propusnih laguna Zagadjenje preko nepropisno obezbedjenih ili ostecenih ukopanih tankova za potrebe industrije Zagadjenje usled akcidenata,pri transportu tecnih goriva Zagadjenje preko smeca,odbacenog u jame ili udubljenja Zagadjenje usled naftnih busotina26. Efekati filtracije mikroorganizama u hidrogeolokoj sredini saeto.Mikroorganizmi u vodama se svrstavaju u dvije velike grupe: Saprofitske bakterije i gljive Patogene,uslovno patogene i nepatogene bakterije crijevnog porijekla,virusiOve bakterije i irusi druge bakterije su u vodama uzrocnik citavog niza zaraznih bolesti:paratifus,crijevni tifus,kolera,infektivna zutica...27. Navedi osnovne gasove staklene bate ( po procentualnom ueu). Ugljen dioksid (60%) Metan (16%) Azotni oksidi (10%) Freoni (9%) Ostale zagadjujuce materije (amonijak,ozon,SO2,hlorovani ugljevodonici i dr-5%)28.Sta su kisele kise?Kisela kia je padalina zagaena sumporovim dioksidom, amonijakom i drugim Hemijskim jedinjenjima. Dok se normalna pH vrijednost kie nalazi otprilike oko 5,5, pH vrijednost kisele kie iznosi u prosjeku 4 do 4,5. To otprilike odgovara 40 puta veoj koliini kiseline u odnosu na neoptereenu kinicu.Smanjenje pH vrijednosti za jednu mjeru znai porast kiselosti za deseterostruko. Glavnu odgovornost za optereenja uzrokovana kiselim kiama snose termoelektrane, dim iz kuanstva i ispuni plinovi u saobracaju. tete nastale djelovanjem kiselih kia obino nastaju sasvim daleko od stvarnih tetnih izvora.29.Sta su vrste otpadne materije ?. ta je industrijski otpad?-Cvrste otpadne materije nastaju u obavljanju proizvodnje,usluzne ili druge djelatnosti,predmeti iskljuceni iz upotrebe,kao i otpadne materije koje nastaju u potrosnji,a mogu se neposredno ili uz odgovarajucu doradu i preradu upotrebljivati kao sirovine u proizvodnji ili kao poluproizvodi.-Industrijski otpad je onaj koji nastaje u procesu proizvodnje i nije vise pogodan za vracanje u proizvodni proces.Sastoji se od raznovrsnih stabilnih i nestabilnih elemenata organskog i neorganskog porijekla.30. Opta klasifikacija zagaujuih materija i zagaenja podzemnih voda i geosredine1. Po porijeklu: -fizicko-mehanicko (mutnoca,boja,miris i ukus,temperature); -hemijsko (neorgansko i organsko) -mikrobiolosko2. Po prostornom djelovanju: tackasto,linijsko,difuzno.3. U odnosu na fizicko stanje:tecni,tecno-cvrsto,cvrsti,gasno-cvrsti,gasni,gasno-tecni.4. Po vremenu trajanja u izvoru:neprekidno (kontinualno) i povremeno.5. Po stepenu dejstva u izvoru:ustaljeno zagadjivanje,smanjivanje,povecanje,promjene u zagadjivanju.6. Po intenzitetu aktivnosti u geoloskoj sredini:Vrlo aktivni,aktivni,slabo aktivni,inertni.7. Po nacinu zagadjivanja podzemnih voda i sredine:neposredno(antropogeno i prirodno-direktno zagadjivanje izdani) i posredno (antropogeno i prirodno-aero zagadjivanje i zagadjivanje nadizdanske zone).31. Navedi primjere takastog, linijskog i difuznog izvora zagaivanja. Tackasti: polutanti iz fabrika,dimnjaci,deponije Linijski: saobracajnice,rasjedne zone,kolektori kanalizacije Difuzni: kada se rasprsuju pesticidi iz vazduha ili djubriva sa poljoprivredne povrsine odlaze u povrsinske vode ili geosredinu,spranjem,oticanje sa urbanih povrsina (ulica,krovova,travnjaka,basti isl.)

32.

Sheet1pravi rastvorikoloidni sistemigrubo disperzni sistemivelicina cestice< 1 (molekuli i joni)1-100> 100StabilnoststabilniNe taloze se spontano (mogu se destabilizovati)Nestabilni

Sheet2

Sheet3