Pirat też człowiek. Teoretyczna i ekspery-mentalna analiza decyzji o naruszeniu praw autorskich (wybrane wyniki projektu iPiracy).

Michał Krawczyk, WNE UW

Group for Research in APplied Economics

(współpracownicy: Anna Kukla-Gryz, Joanna Tyrowicz, Martyna Kobus, Piotr Miłoś, Piotr Ćwiakowski, Wojciech Hardy, Konrad Siwiński)

2

Projekt iPiracyFinansowany przez NCN, 2012-2016Współpraca z wydawcami, dystrybutorami, plagiat.pl, Izbą Książki…

Badanie teoretyczne i ok. dziesięciu empirycznychCztery publikacje przyjęte, jedna revise and resubmit, cztery złożone

3

Projekt iPiracy: novum metodologiczneWcześniej głównie:

Ankiety (np. Al-Rafee and Cronan, 2006). Ale czy badani nie będą kłamać?

Analiza danych zastanych (np. Oberholzer-Gee and Strumpf, 2007). Ale wymaga korzystania z podejrzanych proxies piractwa

Oba nurty mają problem z identyfikacją zależności przyczynowo-skutkowych

W iPiracy: głównie metoda eksperymentalna

4

Główna hipoteza roboczaDecyzja o sposobie uzyskania dostępu do dóbr kultury zależy od licznych czynników, w tym tych o charakterze etycznym i związanych z normami społecznymi

(„pirat” to niekoniecznie socjopata, doskonały egoista etc.)

5

Czym się różni pirat: piracy game (Hardy et al., 2015)

Badani otrzymali 10 zł. i mogli dowolną część tej kwoty przeznaczyć na „ściąganie” i „udostępnianie innym”

W każdym przypadku koszt 1 GB wynosił 50 groszy (np. mogli ściągnąć 10GB dla siebie, udostępnić 5GB innym i zachować 2,50 zł)

Te decyzje miały realne konsekwencje: otrzymywali stosowny transfer na chomikuj.pl oraz wynagrodzenie w gotówce

(wariacja na temat tzw. public good game)

6

Decyzje warunkowe w piracy game

7

Piracy game: wynikiDecyzje były silnie warunkowe względem zachowania innych (wzajemność)

Decyzje były b. słabo skorelowane z deklaracjami dotyczącymi zachowań „pirackich”

Nie stwierdziliśmy różnic osobowości (big five) ani skłonności do ryzyka między piratami i nie-piratami

8

Czy w sieci wszystko wolno? Eksperymenty winietkowe nt. dzielenia się (Krawczyk et al., 2015 BIT)

Kazaliśmy badanym oceniać pod względem etycznym różne formy nieautoryzowanego udostępniania innym dóbr kultury

(opisane w krótkich historyjkach dotyczących hipotetycznego zachowania znajomego)

Przykład: Piotrek udostępnia w sieci transmisje wydarzeń sportowych. pokazywanych przez powszechnie dostępne kanały telewizyjne. Transmisje te są dostępne dla wszystkich internautów. Są one darmowe

Jak oceniasz to zachowanie pod względem etycznym (-3 do +3)?

9

Ocena dzielenia się: wynikiZdecydowanie negatywna ocena udostępniania dla zysku

Ponadto udostępnianie znajomym oceniane pozytywniej niż wszystkim.

Co ciekawe, udostępnianie w sieci oceniane pozytywniej niż poza nią

10

Eksperymenty winietkowe nt. ściągania (Krawczyk et al., 2015, JBEE)Dlaczego p.w. etycznym piractwo ≠ kradzież?

Historyjki podobnie jak w poprzednim badaniu

Wymiary: strata, fizyczna kradzież, alternatywne źródło, ofiara znana, zabezpieczenie, dzielenie się

Największe znaczenie ma „fizyczność”, oraz to, czy dochodzi do bezpośredniej straty.

Nawet „czyste” piractwo nie było powszechnie akceptowane (efekt straty potencjalnego dochodu?)

11

Model etycznego pirata (Kobus et al., revise and resubmit w Information Economics and Policy)

V – wartość, P – cena, α – wrażliwość etycznaPrzewidywania:

Piractwo obniża cenyPiractwo zmniejsza zyskiPiractwo na ogół obniża jakość i wybórTe efekty mogą być ograniczone przez działania zwiększające α (np. kampanie „świadomościowe”)

Wpływ na dobrobyt społeczny jest niejednoznaczny

12

Wątpliwości pirata (Kukla-Gryz et al., 2015, AEL)

Jeśli nielegalne kopiowanie budzi wątpliwości etyczne, badani będą chętniej się do niego przyznawać gdy wynagrodzimy prawdomówność

Tak właśnie rezultat dało zastosowanie statystycznego „serum prawdy” (Prelec, 2004, Science)

13

Czy zechcą cokolwiek zapłacić gdy jest piracka opcja? (Ćwiakowski et al., 2015, MIS Quarterly)

Badani zaproszeni do labu, wybierali tytuł filmu, który zobaczą podczas eksperymentu

Następnie mieli wybór między różnymi wersjami filmu różniącym się na kilku wymiarach, w tym „legalności”

Ich decyzje miały realne konsekwencje: wpływały na to, którą wersję zobaczą, ile zapłacą i kto otrzyma pieniądze (dystrybutor vs. portal piracki)

14

Ekran decyzyjny

15

Gotowość do zapłaty za legal: wynikiNiewielka (średnio ok. 2 zł.) ale istotna statystycznie gotowość do zapłaty za legalną wersję

Gotowość do zapłaty rosła gdy przychody szły na „dobry cel”

Te same wybory w wersji bez realnych konsekwencji (brak obciążenia hipotetycznością)

16

Czy piractwo szkodzi legalnej sprzedaży?(Krawczyk et al., złożone do Economic Journal)

Promocja czy utrata korzyści?Problemy w badaniach

Nieobserwowane czynniki (popularność; zainteresowania jednostki)

Charakterystyka produktu(film vs muzyka; kino vs DVD; fantasy vs kryminał)

Endogeniczność ochronyCzas (rok szkolny; wakacje; święta)

17

Podejście eksperymentalneNie musimy wiedzieć wszystkiego – wystarczy, że porównujemy dwa podobne produkty (zbiory)Nieobserwowane czynniki: takie same dla obu

Charakterystyka produktu: taka sama dla obu

Czas: taki sam wpływ dla obu

Badanie o piractwie książek:Piractwo a sprzedaż: przydział do grup

Ok. 250 książekod 11 polskich wydawców

Podobne do siebie łączymy w pary

Z każdej pary jedna książka chroniona

Powstają dwie podobne do siebie grupy - jedyna różnica to ochrona.

PLAGIAT.PL

19

Piractwo a sprzedaż: wynikiOchrona przed piractwem była skutecznaJednak legalna sprzedaż niezmienionaBrak wpływu, czy dwa przeciwstawne?Nieobserwowane alternatywy dla naszych książek?

Wpływ tylko w niektórych gatunkach?Książka papierowa ≠ e-book

20

Czy można coś zarobić, gdy produkt dostępny za darmo? (w przygotowaniu)Analizujemy dane od BookRage.orgPakiety e-booków oferowane w formule pay-what-you-want

Ceny są niskie, ale stabilne w trakcie kampanii. Bardzo silny efekt średniej kwoty wpłacanej przez poprzedników

21

Pirat też człowiek. Reaguje na zachęty finansowe, ale także na

argumenty etyczne… … choć niekoniecznie te, które najczęściej

słyszy od strony biznesowej („piractwo to kradzież, bo bierzesz coś bez pozwolenia”).

Więc zabezpieczenia techniczne i prawo karne to nie jedyne możliwe środki.

Piractwo jest dużym wyzwaniem dla właścicieli praw autorskich, ale nie przekreśla możliwości zarabiania.

Wnioski

Dziękuję za uwagę

Michał Krawczyke-mail: mkrawczyk@wne.uw.edu.pl

Więcej na: http://grape.uw.edu.pl/ipiracy

Twitter: @GrapeUW