pi 100 oral exam
DESCRIPTION
NavalTRANSCRIPT
PI 100 ORAL EXAM
1.Hindi likas sa mga Filipino ang pagiging tamad. Magbigay ng tatlong dahilan na ayon kay Rizal ay
nagging sanhi ng katamaran ng mga ito?
Hango mula sa Indolence of the Filipinos ni Rizal hango sa libro ni Morgan ana Sucesos De Las Islas
Filipinas
Temperate Country
a.)Mainit sa Pilipinas. Kailangang matulog pag tanghali para maiwasan ang init ng araw.
b.)Maagang bumangon ang mga Pilipino, kadalasan 5 a.m. gising na. Maaga nilang natatapos ang mga
gawaing bukid para maiwasan ang sikat ng araw.
c.)Hindi umiinom ng serbesa ang mga indio dahil pampainit ito. Tubig ang iniinom para lumamig ang
pakiramdam.
2.Talakayin ang proyekto ni Rizal sa Hilagang Borneo. Pagsulong ba ito o pag-urong ng bisyon niya
para sa mga Filipino?
Borneo Colonization Project
In the face of the bleak outlook of the Calamba folk under Gov. Valeriano Weyler’s terroristic regime,
Rizal conceived the establishment of a Filipino colony in Borneo. He planned to move the
landless/dispossessed families of Calamba, his own family included, to that rich British-owned island and
carve out of it virgin wilderness a “New Calamba” where they would be free of Spanish and Church
tyranny. Such a scheme could be extended far beyond Calamba; North Borneo could become a haven of
refuge to Filipinos from any part of the country. From the way William Pryer (manager of Britich North
Borneo Dev’t Corp.) described the under population problem and the fertility of the North Borneo soil, it
seemed that Filipinos would be well able to form a substantial colony there.
In April, 1892, he went to Borneo to negotiate with the British authorities for the establishment of a
Filipino colony and looked over the land which was offered by the British North Borneo Co. His mission
was successful. The British authorities were willing to give the Filipino colonists 100,000 acres of land, a
beautiful harbor, and a good government for 999 years, free of all charges.
Rizal’s friends in Europe- Juan and Antonio Luna, Lopez Jaena, Blumentritt, etc. – enthusiastically
endorsed his Borneo colonization project. Jaena even expressed his desire to join the colony on his
letter to Rizal: “I have great desire of joining you. Reserve for me there a piece of land where I can plant
sugarcane. I shall go there… to dedicate myself to the cultivation of sugarcane and the making of sugar.
Send me further details.”
One of Rizal’s brother-in-law, Hidalgo objected the colonization project. “This idea about Borneo,” he
told Rizal, “is no good. Why should we leave the Philippines, this beautiful country of ours? And besides
what will people say? Why have we made all these sacrifices? Why should we go to foreign land without
first exhausting all means for the welfare of the country which nurtured us from our cradles? Tell me
that!”
New trends of event in the Philippines gave Rizal a new hope for realizing his Borneo project. The
infamous Weyler was relieved of his gubernatorial office. A new governor-general, Eulogio Despujol,
announced to the Filipino people a fine program of government. Rizal sent him a letter of felicitation
and offering his cooperation and requested to permit the landless Filipinos to establish themselves in
Borneo. Despujol did not approve the Filipino immigration to Borneo, alleging that the Philippines lacked
labores and it was not very patriotic to go off and cultivate a foreign soil.
3. Ipakilala si Maximo Viola o/at Valentin Ventura? Ano ang naging kaugnayan nila sa buhay ni Rizal?
Known as the person who lent Rizal an amount of 300 PhP for Rizal to publish the book, as a result 2000
copies of the book were produced. Maximo Viola was in Berlin to prepare for his medical examinations.
He and Rizal had traveled together in Europe, mostly at night since Viola was busy preparing for his
exams. The first publications of the book were given to Blumentritt, Lopez-Jaena, Ponce and Hidalgo. To
thank Viola, Rizal made a complimentary note to him with words, “Sa mahal kong kaibigang Maximo
Viola, ang unang nakabasa sa aking isunulat”. Aside from that, he had helped the propagandists work for
justice and changes in the government of the Philippines.
4. Ipaliwanag ang limang layunin ng La Liga Filipina.
1.Mapag-isa ang buong archipelago tungo sa isang matatag,malakas at nagkakasundong komyunidad.
2.Ingatan at bigyang proteksiyon ang lahat ng miyembro sa bawat pangangailangan at hangarin.
3.Ipagtanggol ang lahat laban sa karahasan at inhustisya.
4. Mapatatag ang bayan sa larangan ng instruksiyon o edukasyon, agrikultura at komersiyo.
5.Pag-aralan at ipatupad ang mga reporma.
5. Anong kaisipan ni Rizal ang ibinabandila ni Padre Florentino?
Padre Florentino
 Mabuting Kristiyano
 Tinulungan parin si Simoun kahit na hindi siya tinulungan noong nakulong si Isagani.
 Hindi siya paborsa himagsikan
 “ Hindi sang-ayon ang May Kapal na magdusa ang mga walang kasalanan para lamang
maisakatuparana ang isang adhikain.”
 “ Hindi sapat ang espada para makamit ang tunay na pagbabago.’
 “ Anong halaga ng tagumpay kung panibagong poot, halimaw at krimen ang ibubunga nito.”
 “Kung lalaya an gating bayan, hindi ito dahil sa krimen at bisyo kundi dahil a pag-ibig sa kapwa
at sa Diyos.”
 “ Ang katubusan ay nangangailangan ng kabutihan, ng paggawa ng tama, at ng
makatarungang pagtitiis…at ng pag-ibig…pag-ibig…”
 “Kung nakikita ng Espanya na hindi tayo natutuwa sa ginagawa nila, sila rin mismo ang titigil at
pababayaan tayo.”
 “Hanggang walang sapat na sigasig ang bayan na ipahayag ng taas noo ang kanyang karapatan
sa buhay panlipunan, hindi siya karapat-dapat sa kalayaan.”
 “Subalit kung handa na sila, at tunay na kilala na ang sarili, ang Diyos na mismo ang
magkakaloob ng sandata para pabgsakin ang mga diyos-diyosan at makakamit natin ang unang umaga
ng kalayaan.”
6. Ipaliwanag ang pagkakaiba ng rebelyon sa rebolusyon? Magbigay ng halimbawa.
Rebellion. Open and avowed renunciation of the authority of the government to which one owes
obedience, and resistances to its officers and laws, either by levying war, or by aiding others to do so; an
organized uprising of subjects for the purpose of coercing or overthrowing their lawful ruler or
government by force; revolt; insurrection. It implies an open formidable resistance that is often
unsuccessful.
Revolution. A total or radical change; as, a revolution in one's circumstances or way of living. A
fundamental change in political organization, or in a government or constitution; the overthrow or
renunciation of one government, and the substitution of another, by the governed. This also applies to a
successful rebellion resulting in a major change.
7. Ipaliwanag: Si Rizal ay laban sa mga prayle at guwardiya civil subalit hindi laban sa Espana.
There was no clamor for independence, for Rizal believed that the Filipinos 2would be better off if they
were to become Spanish citizens enjoying all the rights and privileges of the latter. As Spanish citizens,
the Filipinos would be represented in the Spanish Cortes and thereby their representatives in the body
could propose an participate in the approvl of laws beneficial to the country. As Spanish citizens, they
would then be immune from the abuses of the Spaniards and be freed from paying unreasonable taxes.
Furthermore, the abuses that Rizal's family suffered from were inflicted by the friars and the civil guards.
Such as the imprisonment of Rizal's mother, the beating up of Rizal by a civil guard and the refusal of the
friars to perform marraige rights for Rizal and Josephine Bracken.
8. Ano ang ibig ipahatid ni Rizal sa pamamagitan ng pagkabigo ni Simoun?
 Hindi pa handa ang mga Pilipino sa binabalak na rebolusyon.
 Kung padalos-dalos ang pag-iisip, kabiguan ang kahihinatnan.
 hindi dapat damdamin ang gamitin para magtagumpay ang rebolusyon, kailangan din mag-isip
ng maigi.
 Magplano at huwag padalos-dalos
 kailangan ng pagkakaisa
 Maghanda muna at maghintay
 Pag-aralan maigi ang gagawin
9. Ano ang obhektibong realidad na kumondisyon kay Rizal upang maghangad pa ng mataas na
edukasyon?
Una sa lahat, ang pagkakabilanggo ng kanyang ina na nagdulot ng katarata sa kanyang mga mata at ang
paglaganap ng mga sakit tulad ng cholera, small pox, malaria, dysentery, beri-beri at iba pang
malubhang karamdaman ang nag-udlot kay Rizal upang maging isang duktor. Dagdag pa nito ang pang-
aalipusta ng mga Espanyol sa mga Pilipinong Ilustrado sa Unibersidad ng Santo Tomas nang ibinaba ang
kanyang premyo sa ikalawang gantimpala dahil siya ay isang Indio. Ang kanyang akda rin “Junto al Pasig”
ay tuluyang nagpalala sa imahe ni Rizal bilang isang nasyunalista na ikinagalit ng mga Dominikano. Isa
pang naging masalimuot na pangyayari sa kanya ay ang pananakit na pisikal kay Rizal ng dalawang beses
– una ng guardiya sibil at ang pangalawa, ng mga espanyol sa UST. Naging malala ang huling inkuwentro
niya sa labanan na nagdulot sa kanya ng mga malalaking pasa at sugat sa iba’t ibang bahagi ng kanyang
katawan. Marahil ang pinakamalalang karanasan ni Rizal ay mismo ang sistema ng edukasyon kung saan
napakababa ang kalidad nito at ang pagtangi sa mga Espanyol bilang superior na mga estudyante.
Dahil sa mga ganitong pangyayari dagdag pa nito ang bilin ng isa sa mga tatlong paring martir (Burgos)
na dapat mag-aral sa ibang bansa, minarapat ni Rizal na mag-aral sa ibang bansa upang maghangad ng
mas mataas na edukasyon.
10. Pumili ng talong tauhan sa sumusunod at ibigay ang kahulugan/kabuluhan ng mga ito noon at
ngayon:
Sisa
 Ulirang ina nina Basilio at Crispin
 Isang masintahing ina na ang tanging kasalanan ay ang pagkakaroon ng asawang pabaya at
malupit.
 Sumisimbolo sa Inang bayan na pinagmalupitan ng mga dayuhan.
 Nabaliw dahil sa kasawian
Ngayon:
 Sumisimbolo sa mga kababaihan na biktima ng karahasan.
 pinagmalupitan ng tadhana
 Mga martir na asawa at ina
 Inang bayan na patuloy pa ring pinagsasamantalahan ng mga dayuhan
 Mga kababaihang biktima ng white slavery/ at human trafficking/ prostitusyon
Ma. Clara
 Inihahalintulad kay Leonor Rivera
 Sinisimbolo ang Inang bayan na napasailalim ng mga Kastila
 Siisimbolo ang dalagang Pilipina, na mahinhin at mayumi
 Relihiyoso at madasalin
Ngayon:
 Isang klase ng inumin
 Tila nawala na raw siya ngayon dahil iba na ang dalagang Pilipina
 Katulad ni Sisa. Pinagmamalupitan pa rin at pinagsasamantalahan
 May iilan pa ring Ma. Clara sa Pilipnas
 Mulat na ang mga babae ngayon
Tales
 sawimpalad sa El Filibustero
 Napipi ang ama, pinagmalupitan ang anak na babae ng mga kastila.
 Pinamatay ang ama ni Kabesang Tales ng kanyang sariling anak na si Tano.
 magsasaka na inagawan ng lupa ng mga prayle
 dinukot ng mga tulisan at bandang huli ay sumapi na rin sa mga tulisan upang maghiganti
 pinagmalupitan ng mga Kastila
 sumisimbulo sa mga Pilipinong sawimpalad na pinagmalupitan ng mga Kastila at sumama sa
kilusang rebolusyonaryo.
Ngayon:
sumisimbulo ngayon sa mga Hukbong Mapagpalaya o NPA.
 Mga magsasaka na kinunan ng lupa ng mga panginoong maylupa
 mga magsasaka na naghihirap dahil sa pagmamalupit ng mga may kapangyarihan lalo na sa
paggigiit sa kanila na makuha ang lupa na kanilang tinamnan.
11. Ibigay ang implikasyon ng mga sinabi ni Rizal sa paghahandog niya ng El Fili sa Tatlong pari.
Unang naisulat ni Rizal ang walang katarungan ng mga pari sa kanilang pag-uusig. Una niyang sinambit
ang simbahan ng kawalang- kibo at hindi nagsalita laban sa pari ngunit una namang nag-alipusta sa
kanila. Masasalamin dito na ayaw ng Simbahan na isangkot ang kanyang sarili sa isyung ito dahil na rin sa
paniniwala ng mga tao sa tatlong pari at ang kanilang dinudulog na “sekularisasyon” ay may malaking
suporta sa masa. Isinulat rin niya ang pagkakasala ng gubyerno na hindi man lamang nagimbestiga at
dumepende sa mga sabi-sabi at mga paratang. Sa huli naman, ang Pilipinas bilang tumawag sa kanila
bilang martir ng bayan.
Sa ikalawang talata naman niya sinambit ang pagkasangkot ng mga pari sa Cavite mutiny. Sinasabi dito
na magkagayon pa man na sangkot sila o hindi sa mga pangyayari, isa pa rin silang maituturing na mga
bayani. Biktima pa rin silang maituturing ng sistema ng Espanya. Naniniwala rin si Rizal na darating ang
panahon na malilinis rin ang mga pari sa mga ibinintang sa kanila at sa paghihintay dito, sinulat ni Rizal
na kung sinuman ang aalipusta sa kanila ay nagkakasala sa inyong pagka-inosente.
Masasabing isang punyal na may dalawang talim ang pagkamatay ng pari. Inosente sila o may
kinalaman, kawalang-katarungan pa rin ang nanatiling malaking isyu ng kanilang pagkamatay.
12. Ano ang ibig sabihin ng erehe at pilibustero?
Erehe – taong hindi naniniwala o umaayon, tumataliwas sa mga sulat at gawa ng simbahan
Pilibustero – taong lumalaban sa pamahalaan.
13. Pagkumparahin ang Kilusang Propaganda at Katipunan ayon sa layunin, taktika, pahayagan,
kasapian, at pinansiya.
Kilusang Propaganda
Katipunan
1. layunin
Assimilation
Isolation
2. taktika
Mapayapang reporma
Rebolusyon
3. pahayagan
La Solidaridad
Kalayaan
4. kasapian
Illustrado – mga manunulat gaya nina Graciano, Marcelo, Antonio Luna, Jose Ma. Panganiban, Mariano
Ponce, etc.
Recruitment (triangle method) – hindi magkakakilala ang kinukuha. Halos masa ang mga kasapi ng
katipunan.
5. pinansiya
Relasyon o koneksyon sa mga middle class; nagkakaroon ng sponsor
Butaw – 10cents per month; ginagamit pambili ng mga armas
14. Talakayin ang positibong katangian ng mga sumusunod na tauhang babae:
Salome
 asawa ni Elias
 matapang
 masipag
 huwarang ina/ asawa
 martir
Maria Clara
 mabait
 simple
 masunuring anak
 mahinhin/mayumi
 martir
sumisimbulo sa dalagang Pilipina
Huli
 mabait
 mapagmahal
 maunawain
 mapag-aruga
 masipag
 martir
Donya Victorina
 agresibo
 moderno mag-isip
 laging nasa uso ang kanyang gayak
 matapang
 kumander sa asawa
15. Papaano natukoy ni Rizal ang posibilidad ng pananakop ng mga Amerikano sa Pilipinas?
Una sa lahat, nakita ni Rizal ang potensyal ng Estados Unidos na mag-angkin ng ibang bansa dahil na rin
sa kasiglahan ng pangangalakal nito at malaking impluwensiya nito sa mga koloniya ng Espanya sa
Katimugang Amerika. Manapa’y nakita ni Rizal na ang America ang siyang magpapayabong sa naipunla
ng Espanya sa kanyang mga koloniya. Ang kanyang malakas na impluwensiya ay magpapatuloy ayon na
rin kay Rizal dahil sa kanyang kasikhay at kalakas na mag-kalakal at mag-impluwensiya ng mga bansa.
Dahil dito, nakita ni Rizal na ang America lamang ang magkakaroon ng interes na manakop ng ibang
bansa. Sinabi ni Rizal na hindi makukuha ng Amerika ang Suez Canal dahil sa laki ng ambag nito sa mga
Europeo. Hindi naman kayang manakop ng ibang Europeong bansa dahil na rin sa magandang posisyon
ng mga ito sa kanilang mga koloniya at dahil sa malaking “set back” na maari nilang makamit kung gusto
nilang sakupin ang Pilipinas. Idagdag pa dito ang kanilang konsentrasyon sa Afrika nang mga panahon na
iyon.
Ang Amerika, ayon kay Rizal, lamang ang magkakainteres dahil na rin sa istratehikong lokasyon nito sa
pacific. Dagdag pa nito ang pagkawala ng “hold” ng Espanya sa kanyang koloniya. Dahil sa masigasig
mangalakal ang bagong power na ito, nakita ni Rizal na ang Amerika ang susunod na mananakop sa
bansa.
16. Ano ang kahulugan ng Amor Patrio?
Love of Country
17. Ipakilala si Hen Paciano Rizal.
He is the brother of Jose Rizal that later joined the revolution and became a general. He was born 7
March 1891, 10 years older than Jose. He grew up under the supervision of Padre Jose Burgos. Even as a
student, he had shown acts of being liberal, and that is one reason he stayed in a one level. As the
brother of Jose, he was the one supporting his studies in abroad. Aside from that, Paciano was also exile
to Mindoro after he reacted on the way the Dominicans looked after their land in Calamba.
After Jose Rizal was shot, paciano went to Cavite and joined the revolution. Later, he was given the rank,
General. Together with Severino Taino of Pagsanjan, Agueda Kahabagan (woman general) of Calauan,
and Miguel Malvar of Batangas they fought the Spaniards until the inevitable surrender of the enemies.
Upon the outbreak of the Filipino-American War, Paciano Rizal and Juan Cailles led the troop of Filipino
soldiers but they lost against the Americans. He was later caught by the Americans due to his conditon,
(he had malaria) and was released. He requested to live back in Laguna.
18. Talakayin ang iba’t-ibang dahilan ng pag-aaklas ng mga Filipino noong panahon ng mga Espanyol.
1. Pagkuha ng di-makataungang buwis o tributo
2. Pagpapahirap sa mga Pilipino o sapilitang paggawa.
3. Monopolyo ng komersiyalisasyon
4. Mataas na paripa sa lupa
5. Pangangamkam ng lupa
6. Sapilitang pagpapalawig ng Katolisismo
7. Hindi makatarungang mga batas at mga namumuno
19. Ano ang Pacto de Retroventa?
the instrument by which small landholdings passed into the hands of wealthy farmer-entrepreneur
landowners as payment for debts. Included is a letter, handwritten in 19th century Tagalog, explaining
the sequence of domestic catastrophes that give the letter-writers no option but to borrow money from
the wealthy. These last two sets of items contribute enormously to the present-day understanding of
the creation of haciendas, thus, wealth, in the Philippines, and conversely, the creation of a peasant
class
20. Bakit ayaw ni Pari Damaso na mapangasawa ni Ma. Clara si Crisostomo Ibarra?
Dahil nagging magkagalit sila ng ama ni Ibarra na si Don Rafael
 May alam siyang lihim
 Ang ama ni Ibarra ay naparatangan na Erehe at Filibustero.
 Hindi karapat dapat si Ibarra kay Maria Clara.
 Gusto niyang mapangasawa ni Maria Clara ang pamangkin ni Donya Victorina na si Linares.
 Kung hindi raw hihingi ng tawad si Ibarra sa ginawang kalapastangan kay P. Damaso ay hindi
ito makakasal kay Maria Clara.
21. Ano ang magiging kabuluhan ni Donya Victorina sa ating panahon ngayon?
Donya Victorina
 Mahilig makihalubilo sa mga Kastila.
 Trying Hard
 Mali-maling Mangastila
 Mahilig sa mga produktong banyaga
 Nais mapabilang sa alta-sociedad
 Minamaliit ang kapwa Pilipino
Ngayon:
 Colonial Mentality
 Pagbibigay ng halaga sa mga PX Goods.
 Mag produktong nanggaling kay Victory Joe
 Hindi marunong magtagalog
 Walang pagmamahal sa sariling bayan
 Trying Hard
22. Makatarungan ba ang ginawang pag-aaklas ni Kabesang Tales sa nobela sa konteksto ng ika-19 na
siglo?
Kabesang Tales
Si Kabesang Tales ay isang malungkot na mukha ng lipunan nang panahong iyon. Siya’y mukha ng isang
Pilipino, ng isang magsasakang pagkatapos magpakasakit sa pagtatayo ng isang matatag na bukas para
sa kaniyang pamilya ay inagaw ng mga makapangyarihan ang lahat niyang pinagpunyagian.
Hinawan nila at nilinis ang gubat, ginawang isang masagang bukid. Doon ay namatay ang kaniyang
asawa at ang panganay niyang anak. Inangkin ng mga prayle ang naturang lupa, pagkatapos na siya’y
pagbayarin taun-taon ng upa para roon tuwong matatapos ang anihan. Nang lunaking lubha ang bayad,
at hindi na makaya ni Kabesang Tales ang pagbabayad, siya’y pinagsabihang paaalisin sa kaniyang
sinasakang lupa, at ang mabait na magsasaka, ay unti-unting nagising sa katotohanang kailangan niyang
lumaban sa mga makapangyarihang korporasyon ng mga prayle na siyang umaangkin sa kaniyang
sinasaka.
Umaasa si Kabesang Tales sa katarungan, at inisip niyang maipagtanggol niya ang kaniyang karapatan sa
pamamagitan ng batas.
“Noon nakita ang isang labanang hindi pa namamasdan sa silong ng langit ng Pilipinas: ang isa-isang
maralitang Indiyo, mangmang at walang mg akaibigan, tiwala sa kaniyan katwiran at sa kabutihan ng
kaniyan pinag-uusig, na nakikilaban sa isang malakas na korporasyon na niyuyukuan ng kapangyarihan at
sa harap niya’y binibitiwan ng mga hukom ang kanilang timbangan at isinusuko ang kanilang tabak.
Mapilit sa pakikipagtunggali na waring langgan na kumakagat, gayong nakikilalang siya’y matitiris, wari’y
langaw na tinatanaw ang kalawakang walang hanggan sa likod ng isang salamin. Ah! Ang kasangkapang
lupa, sa pakikipaglaban sa mga kaldero, ang may nakahahanga ring anyo, sa pagkadurog: taglay niya ang
kagitingan ng pagdumog nang walang pagasa.”
Maliwanag na sinasagisag ni Rizal ang katauhan ni Kabesang Tales sa pagkatawan sa sama-samang
kaapihan ng mga Pilipino, na sa kaapihan ay walang mahihinatan na katarungan.
Iba’t ibang paraan ang ginawa upang sa kanyang pagkaapi-y lalo pang hamakin si Kabesang Tales,
inalisan siya ng baril, inalisang ng gulok ng mga kalaban, at nang siya’y wala ng armas sa pagtatanggol sa
kanyang sarili kundi isang lumang palakol, siya’y dinukot ng mga tulisan at ipinatutubos sa kanyang
pamilya. Ang kaapihan ni Kabesang Tales ay lalo pang dinusta nang si Juli, ang kaniyang anak na dalaga
ay magpaalila, matubos lamang siya sa kamay ng mga tulisan. Nakabalik si Kabesang Tales, nguni’t ang
kanyang dinatnan ay ang katotohanan ng kaniyang pagkatalo sa usapin laban sa korporasyon ng mga
prayle. Dumating sa kanilang bahay ang mag-aalahas na si Simoun. Ipinagbili sana niya roon ang agnos ni
Maria Clara upang matubos si Juli, nguni’t nang siya’y patungo sa kabayanan, at mapadaan sa kanyang
bukid na kinamkam ng mga prayle, siya’y nagbago ng pasya. Kinuha niya ang baril ni Simoun na
naghihintay sa kanilang bahay, at kanyang ipinasiyang sumama sa mga tulisan.
23. Ano ang Imperyalismo?
*Ang iperyalismo ay isang paraan ng pagsakop ng isang malaking bansa sa isang mas maliit at mas
mahinang bansa
*Ito ay Monopoly Capitalism- ang huling stage ng capitalism kung saan ang ekonomiya ay nakatuon sa
mga malalaking kompanya lamang. Ang resulta nito ay overproduction (the economy produces products
more than the market can buy thereby resulting to a failing rate of profit”)
*Ang solusyon dito ay ang paghahanap ng mga bagong market-ang pananakop ng mga bagong lupain
*Halimbawa nito ay ang ginawang pananakop ng US sa Pinas
*Sa ilalim ng imperyalismo ang relationship between the US and the Phil ay
1.lubos na hindi makatarungan – Ang mga produktong inaangkat natin mula sa US ay malaki ang halaga
samantalang ang mga inaangkat nila mula sa atin ay nasa murang halaga lamang
2. inherently dependent relationship – Ang Pinas ay nagiging dependent sa US sa mga finished goods at
sa mga foreign loans
*Pinananatili ng Us ang imperyalismo sa pamamagitan ng
1.political – US ensures a puppet government (Parity Rights 1946)
2. military – through direct control (US Military Bases) and indirect control (through agreements like
JUSMAG – Joint US Military Advisory Group
3. Cultural – eg. Rockefeller Foundation Scholarship, Peace Corps, Fullbright Scholarships, Hollywood
movies
24. Ano ang Pyudalismo?
Feudalism is characterized by the presence of the lords (landlords), vassals and the fiefs. The basic
element of feudal contact is the exchange of rights over land by the lord and honorable services by the
vassals. There is really no written contract by the solemnity of the word they give. Once the
commendation is complete, the lord and the vassal are in feudal relationship. The lord has to protect his
land, since he only loaned it, and also the vassal from harm. The vassal in turn has to offer “aid”, usually
military service to the lord. The fact that the vassal could protect the lord is the primary reason why the
lords enter into this relationship.
Feudalism is basically the fragmentation of political power, public power in private hands and armed
forces secured through private contacts.
25. Ano ang Kroniyismo o/at Nepotismo?
Cronyism -appointment of people to positions because of utang na loob
Nepotism - appointment of people because of family relations.
26. Ano ang litaw na ugnayan ng estado at simbahan batay sa anyong pisikal, ekonomikal, at pulitikal?
noong panahon ng kastila, malaki ang ginagampanan ng simbahan sa pagpapatakbo ng ekonomiya. isa
sa mga litaw na halimbawa dito ay ang paghawak nila ng mga malalaking hacienda(friar estates) na
tinatamnan ng mga produktong agrikultural na kasama sa galleon trade.karamihan sa mga ito ay nasa
cavite, laguna, bulacan, morong at maynila.
sa kasalukuyan,lubos ng ipinamahala ng simbahan ang isyu ng foreign trade sa bansa.
pulitikal:
ang simbahan ay may malaking impluwensya rin sa pulitika. ayon kay del pilar, ...the friars control the
fundamental forces of the society. they control the educational system and are the local inspectors of
every primary school. They control all the municipal and local authortities and the medium of
communication; and they execute all the
orders of the central government...sila rin ay may kapangyarihang palitan ang gobernador-heneral. sa
katunayan, 2 gov.-gen. ang kanilang napatalsik. sa kasalukuyan, ang simbahan ay maimpluwensya pa rin
sa pulitika. sila ay may boses upang ibasura ang isang batas tulad ng divorce, family planning methods,
etc.maaari silang makatipon ng mga tao at organisasyon na pwedeng tuligsain ang ilang pamamalakad
ng gobyerno tulad noong panahon ni marcos. may sarili silang radio station etc.
pisikal:
noong panahon ng kastila, sa bawat gobernadorcillo ng pinakamaliit na division sa gobyerno-ang
municipio o pueblo,ay mayroong katumbas na isang prayle upang ito'y bantayan at impluwensyahan. sa
panahon ngayon,hindi na istrikto ang simbahan sa pagpapadala ng isang pari sa bawat namumuno.(im
not sure about this pisikal, di ko kasi magets yung ibig sabihin ng pisikal.pagpasensyahan nyo n lng....)
27. Ibigay ang apat na kadahilanan ng pagpapatapon kay Rizal sa Dapitan.
Mga dahilan ng pagpapatapon kay Rizal sa Dapitan:
Si Rizal ay naglathala ng mga libro at artikulo/sanaysay sa ibang bansa ng nagpakita o nagpahayag ng
kanyang pagtataksil at kawalang katapatan sa Espanya; ang mga ito ay hayagang paglaban o pagsalungat
sa simbahang katoliko at mga prayle.
Makalipas ang ilang oras matapos ang kanyang pagdating sa Maynila ay nakita sa kanyang balutan ang
mga sipi ng “Pobres Frailes” kung saan ang pagiging mapagtiis, mapagbigay at kababaang-loob ng mga
Pilipino ay isinaritiko at ang mga akusasyon laban sa mga gawi ng mga relihiyosong orden o mga pari ay
inilathala.
Ang nobelang El Filibusterismo na inihandog niya sa alaala ng tatlong paring GomBuZa na sa pahina ng
pamagat ay kanyang isinulat na sa mga pang-aapi at pang-aabuso ng pamahalaan, ang natitirang
kaligtasan para sa Pilipinas ay ang paghiwalay nito sa Inang Espanya.
Ang kanya diumanong layunin na wasakin o sirain ang tiwala at katapatan ng mga tao sa simbahang
Katoliko sa pamamagitan ng kanyang mga sulat at gawa.
28. Anu-anong ilusyon/realidad ang bumigkis kay Rizal at hindi siya pumayag sa alok ni Pio
Valenzuela?
Tutol si Rizal sa layon ng Katipunan na isuong na ang bansa sa madugong rebolusyon. Naniniwala s’yang
ito ay hindi pa napapanahong maganap dahil sa dalawang kadahilanan: 1.) Hindi pa handa ang taong
bayan para sa rebolusyon at 2.) Kailangan munang magkaroon o makalikom ng sapat na armas at
salaping pangpondo bago tuluyang isulong ang rebolusyon.
Tutol rin s’ya sa plano ng Katipunan na s’ya ay iligtas at itakas dahil ayaw niyang masira ang kanyang
binitawang salita sa mga kastila.
Matama niyang pinakinggan si Valenzuela, sa unang pagkakataon napag-alaman ang buong detalye ng
pagbabalak. Sa pagkakita niya, grabeng-grabe ang mga depekto nito:
Konti lang ang pondo ng kilusan
Kulang ang armas at amyunisyon (mungkahing pararamihin ito sa pagsalakay ng mga arsenal at himpilan
ng mga Espanyol, isang bara-barang paraan ng pagsulong)
Hindi sapat ang paniniguro ng mga reserba
Alam ni Rizal ang isa sa mga pangunahing tuntunin ng isang matagumpay na himagsikan:
Kailangang may sapat na absolute control ang pinuno sa kanyang mga tao para madetermin niya ang
exaktong sandali ng paglulunsad ng rebolusyon
Tumutol si Rizal sa rebolusyon batay sa mga plano ni Bonifacio dahil:
Hindi pa napapanahon at mabibigo ang rebolusyon sa mga oras na iyon kung ganoon ang kahandaan at
kagamitan
Malakas nga ang kasapian ng Katipunan sa mga mahihirap at di-nakapagaral, ngunit may kahinaan din
ito: disapat sa mga mayayamang pamilya na kailangang-kailangan ang suporta maski sa pinansiya lang,
pero sa organisasyon at teknik din.
Ang mga empleyadong Pilipino sa mga arsenal, kasapi ng Katipunan, nagnanakaw paisa-isa ng mga
ripple, dinismantel ito, ipinupuslit sa mga basurahan, pagkatapos inaasembol muli. Tuso iyon, pero kung
doon babatay ang isang rebolusyon laban sa kapangyarihan ng Espanya, isa itong kahibangan.
Ang natipon lamang ni Bonifacio ay isang pangkating mapusok na walang armas.
Mga positibong payo ni Rizal:
Sa mga kondisyong nailarawan ni Valenzuela, kung saan baka may maganap na di-kinusang balikwas,
sinabi niyang maaring lapitan si Antonio Luna at hilinging maging ugnay sa pagitan ng Katipunan at ng
mga edukado at mayayaman, para sa layuning mabigyan ang organisasyon ni Bonifacio ng kung ano ang
kulang na kulang ito:
a)perang pambili ng armas sa labasbansa
b)kadre ng mga opisyal
Pero ang paying ito ay ibinigay lang niya dahil napilit siya ni Valenzuela. Ang gusto talaga ni Rizal ang
matigil ito. Ang tingin niya dito, pangungunahan ni Bonifacio ang bayan sa isang pagpapatiwakal.
Tumanggi rin si Antonio Luna.
29. Papaano ginamit ni Rizal ang Dapitan bilang instrumento sa pagsasakatuparan ng kaniyang mithiin
sa buhay at lipunan?
Projects for Dapitan
When Rizal arrived in Dapitan, he was sad to see it – dirty, unkempt, and unprogressive. He decided to
improve it, to the best of his talents, and to awaken the civic consciousness of its people. He wrote to Fr.
Pastells: “ I want to do all that I can for this town.”
Aside from constructing the town’s first water system, he spent many months draining the marshes in
order to get rid of malaria. He equipped the town with its lighting system consisted of coconut oil lamps
placed in the dark streets of Dapitan. Beautification of Dapitan was one of his civic projects. He
remodeled the town plaza in order to enhance its beauty. He, with Fr. Sanchez, made a huge relief map
of Mindanao out of earth, stones and grass. He established a school which gave him the opportunity to
put into practice his educational ideas. Aside from being a physician, he devoted much of his time to
agriculture where he introduced modern methods which he had observed in Europe and America. He
encouraged farmers to discard their primitive system of tillage and adopt the agricultural methods. He
imported agricultural machinery from the US. He also engaged in business. Rizal’s most profitable
business venture was in the hemp industry. He introduced modern hemp-stripping machines in order to
improve the hemp industry. He also organized the hemp planter in cooperative association so as to
eliminate unfair business practices and to stabilize the price of hemp.
30. Talakayin ang tatlong kadahilanan ng pagbagsak ng Kilusang Propaganda.
Reasons for the failure of the Propaganda movement:
a. The campaign for reforms did not have sufficient funds and means to carry out their aims (ex. lack of
funds for the continued publication of Sol)
b. Spain was preocuppied with its own internal problems and the friars remained to be too powerful to
be sidetracked by the Spanish authorities.
c. The propogandists were divided against themselves by petty jealousies.
31. Magsalaysay ng tatlong anekdota sa buhay ni Rizal:
I. Nang Ipaglihi si Rizal kay Kristo
Ilang taon bago ang ikalawang digmaan, tinanong ni Mr. Jose F. Santos si Dr. Leoncio Lopez Rizal,
pamangkin ni Rizal. Nang ganito: “ Anong may impluwensiya si Rizal na nakaapekto sa kanya habang
siya’y ipinaglilihi pa lamang?”
Tumugon so Dr. Lopez Rizal “Ayon sa aming lola, ang ina ni Rizal, habang siya ay naglilihi ang pagsagi sa
kanyang alaala ng imahen ni Kristo na Tagapagligtas. Nakaugalian na ng mga panahong iyon, at ito ay
totoo na kahit sa ngayon, ay inilalagay ang imahen ng santo sa may hagdanan. Sapagka’t naniniwala sa
kabutihan nito dahil sila ay mga tapat na Katoliko.
“Araw-araw ang ina ni Rizal ay lumuluhod at nagdarasal sa imahen ni Kristo, apat na oras niyang
pinagmamasdan ang mukha na para bagang wala siyang kapaguran.”
Marami ang nagtataka kung bakit hindi nakuha ni Rizal ang hugis ng mukha ni Kristo. Mayroon, gayun
man, ang pangkaraniwang paniniwala ng mga Tagalog na ang batang isinilang na kung hindi man nila
mamana ang anyo nito ay maaaring magkahawig sila ng katangian,ugali at iba pa.
Ang ina ni Dr. Leoncio Lopez ay si Donya Narcisa ay may pagkakataon na napatunayan ang nasabing
istorya, sinabing: “An gating ama, bago maglihi an gating ina ay nain makadinig ng mga kuwento na mula
sa Bibliya. An gating ina ay nais makadinig ng mga kuwentong mula sa bibliya. An gating ina ay
kadalasang nagdarasal na ilang oras sa imahen ng “Jesucristo el Salvador del Mundo.” Aking naunawaan,
nang mga panahon na siya ay naglilihi ay naimpluwensiyahan ng imahen ni Kristo.”
II.Ang pagiging maka-Diyos ni Rizal (Source:Jose Rizal, Pangunahing Bayani by Maic and San Andres) yan
talaga yung mismong asa book
Ang pamilya ni Mang Kikoy at aling Lolay ay maituturing na relihiyoso. Si Mang Kikoy ay nag-aral ng
kolehiyo sa Maynila na pinamumunuan ng mga pari. Si Aling Lola’y naman ay nagtapos ng kanyang pag-
aaral sa kolehiyo ng Sta. Rosa, kung saan ay natutunan niya ang kahalagahan ng relihiyon sa buhay. Ang
kanilang mga anak ay nag-aral din sa mga relihiyosong paaralan.
Naniniwala ang mga magulang ni Rizal na kailangan natin sa pang-araw-araw na buhay ang pag-ibig ng
Diyos. Nagpakita sila ng iba’t-ibang halimbawa kung paano maipapakita ang pagmamahal sa Diyos.
Sabay-sabay silang nananalangin tuwing sasapit ang banal na oras. Naniniwala rin sila na ang pamilyang
sama-samang nananalangin ay mas magiging maganda at matatag ang samahan. Mayroon din silang
altar na kinalalagyan ng mga imahen ng Santo at ng malaking larawan ni Hesus, pagkatapos manalangin
ay humahalik sila sa kamay ng kanilang mga magulang at sinasabing “Mano po Nanay, Mano po Tatay.”
Tuwing Linggo at mahalagang okasyon ay sama-sama silang nagsisimba, umulan man o umaraw. Lagi rin
silang tumatanggaap ng Banal na Komyunyon. Pati ang kanilang mga katulong sa bahay ay isinasama nila
upang makapakinig ng banal na sermon.
Hindi kinalimutan ni Rizal ang mga aral na natutunan niya sa mga kuwento tungkol sa Diyos mula sa
kanyang mga magulang.
Sa tanggapan ng kanilang bahay ay nakasabit ang iba’t-ibang larawan na kakikitaan ng pagmamahal sa
Diyos. Isa rito ay ang magandang pinta na tinatawag na Salvador del Mundo o Tagapagligtas ng Mundo.
Ito ay kakikitaan ng larawan ni St. Cristobal na nakalubog sa putik samantalang buhat-buhat ang batang
si Hesus upang itawid sa pampang. Hindi niya alam na ang batang pasan niya ay may pasan ding mundo.
Hindi inakala ni Mang Kikoy at Aling Lolay na ang kasaysayan ni Rizal ay matutulad sa kasaysayan ni St.
Cristobal sapagkat inako ni Rizal ang paghihirap ng mga Pilipino.
III. Nasa Edukasyon ang Pagbabago
1876, si Rizal ay nasa ikaapat na antas ng sekondarya sa Ateneo de Municipal de Manila, noon din siya
sumulat na dalawang tula. Sa isang tula na inakda niya, sinabi niya na ang pagmamahal ng Diyos ang
nagtuturo sa atin upang mabuhay sa kabutihan. Kung hindi natin bibigyan ang Diyos o kung wala ang
pagmamahal ng Diyos hindi tayo kayang patnibayan ng edukasyon lamang. Sa isang tula naman sinabi
niya na ang tunay na edukasyon ay nagdudulot ng kabutihang-asal at nakapagdudulot din ng isang
kahanga-hangang bayan.
Sumagi sa alaala ni Rizal ang ganitong palagay, noong siya ay nasa Berlin, Germany pa noong 1887.
Iniukol niya ang kanyang oras sa pagbabasa ng mga aklat na iniakda ng mga Aleman at Ingles na
manunulat sa Pilipinas. Hinahangaan sila ni Rizal dahil sa isinulat nila tungkol sa Pilipinas, at mga Pilipino.
Si Rizal ay lumiham kay Blumentritt sinasabi ang mga ginawa ng mga manunulat para sa Pilipinas.
“Ang tao”, sinulat ni Rizal noong Enero 12,1887,” ay may kaniya-kaniyang kasiraan at bisyo; ngunit ang
mga Pilipino ay hindi kasingsama tulad ng pagkakalarawan ng ibang Kastilang manunulat. Kami’y lubos
na nagpapasalamat sa mga Amerikano at mga aleman sa pagbibigay kilala ng unit-unti an gaming bayan.
Hindi nila kami inakusahan ng hindi maganda kundi ng may diwa ng pakikiramay.
Lahat kami’y tao rin at kaya naming patunayan sa tulong ng edukasyon gaya ng ibang taong, maraming
taon na ang nakalipas ay nagkaroon ng malaking pagbabago sa kanilang mga sarili.” Sana’y maintindihan
mo ako sa kabila ng kulay ng aking balat, di tulad ng ibang lahi na di naman maganda ang kalooban.”
32. Papaano pumunta sa Rizal Park sa pamamagitan ng PUJ mula UP?
From UP, ride philcoa, go down at petron. Ride either Taft-Nbi Pgh or T.M. Kalaw jeep. Go down at
luneta. (back side, facing taft)
33. Magbigay ng tatlong taong naging instrumental sa katauhan ni Rizal mula pagkabata hanggang sa
pagtanda?
Ang Kanyang Ina, Teodora Alonzo – Siya ang unang nagturo kay Rizal at ang kasa-kasama niya papuntang
Simbahan. Malaki ang epekto ng pagkakakulong ng kanyang ina sa kanyang buhay. Dito narandaman ni
Rizal ang pagmamalupit ng mga taong tinaggap nila bilang mga kaibigan subalit pagkatapos naman ay
naging “medium” pa ng pagkakakulong ng kanyang ina. Nasambit pa nga ni Rizal na “without her what
would have been my education and all my fate? Oh, yes, after God, the mother is all to man.”
Fr. Burgos (GomBurZa) – si Fr. Burgos ay ang paring malapit sa mga Rizal lalong lalo na kay Paciano dahil
na rin sa naging guro niya ito. Dahil sa galit ni Paciano, nakapagsalita siya ng sentimiyento at simpatiya
para sa namatay na pari. Ang pagkamatay ng tatlong pari gayunpaman ay nakaapekto nang malaki kay
Rizal sa kanyang pagsusulat lalo na sa El Filibusterismo. Ang pagkamatay kasi ng mga pari ay nagkataong
pagkaraan ng ilang araw ng pagkakakulong ng kanyang ina.
Ferdinand Blumentritt- ang aleman na sa una ay kasulatan lamang ni Rizal. Umusbong ang kanilang
pagkakaibigan sa pamamagitan din ng koreo at dahil dito, kahit na hindi pa nagkakadaupang palad,
mistula na silang magkaibigan nang bumisita si Rizal sa Alemanya. Si Blumentritt ay isa sa mga dayuhang
sinusulong ang kalayaan ng Pilipinas. Dahil dito, tinagurin siya ni Rizal bilang ‘kapatid’ sa kanyang huling
sulat sa kanya at pinadalhan ng kanyang unang libro ang Noli. Siya rin ang sumulat sa prologo ng sinalin
na libro ni Antonio Morga.
34. Anu-anong karanasang personal ni Rizal ang kasangkot sa dalawang nobela. Magbigay ng lima.
a.) Kabiguan sa Pag-ibig
Simoun/IbarraMaria Clara
Rizal Leonor ?
b.) Inusig ng Pamahalaan/ Simbahan
Ibarra- Padre Damaso/ Tinyente Alperes/ Guardia Sibil
Rizal- Simbahan/ Pamahalaan
c.) Paglalakbay at Pag-aaral sa ibang bansa
Ibarra- Espanya at Europa
Rizal- America, Hong Kong, Espanya, Alemanya, atbp.
d.)Kalupitan ng Guardia Sibil
Sisa- Guardia Sibil
Donya Teodora Alonzo- Guardia Sibil
e.)Labis na Pagmamahal ng Ina
Sisa- Basilio at Crispin
Donya Teodora Alonzo- Rizal atbp.
f.)Nais magtayo ng Paaralan/magturo sa mga batang Pilipino
Ibarra- paaralan
Rizal- paaralan
35. Ano ang Katipunan?
*Kataastaasan, Kagalanggalangan na Katipunan ng mga Anak ng Bayan
*Itinatag noong gabi ng Hulyo 7,1892 sa Bahay-Toro sa Tondo
*Together with two of his friends Ladislao Diwa and Teodoro Plata, Bonifacio formed the first triangle of
KKK.
*Three aims: 1. It wanted to free the Philippines from the Spain, by force of arms if necessary. 2.Moral
aim : teaching of good manners, hygiene, good morals, and attacking obscurantism, religious fanaticism,
and weakness of character. 3.civic: principle of self-help and the defense of the poor and the oppressed
*Emilio Jacinto created the Kartilla, realizing the importance of a primer to orient the members of the
society and its ideals.
*Although very similar to the Ten Commandments given to Moses, Bonifacio’s Decalogue was a list of
the duties of the Sons of the People (Katungkulang Gagawin ng mga Z.Ll.B.)
*Kalayaan ang pahayagan ng Katipunan na nagbigay daan upang maimpluwensiyahan ang pag-iisip at
damdamin ng masa sa Central Luzon.
*Problems Encountered: Lack of Funds, in arms, of support from the elite and the presence of Factions
within the group.
*Nahati sa dalawa ang Magdalo at Magdiwang.
36. Ipakilala si Gregoria de Jesus.
Also known as Ka Oriang, she was married to Andres Bonifacio in 1893, the supreme of the katipunan,
later she was initiated as the Lakambini ng Katipunan. Her role in the katipunan was not like that of a
muse, she was the keeper of the documents and translated information to relay it to the katipuneros.
When the secrets of the katiounan were revealed, she fled her home and joined the katipuneros in their
battle. After the death of her husband, she was said to be abused by the Magdalo soldiers led by
Agapito Bonzon. She remarried again to Julio Nakpil in December 1898, had eight children and died in
1943 during the Japanese invasion in the country.
She was born 9 May 1875 to Nicholas de Jesus and Baltazara Alvarez Franciso. She was also an
outstanding student, receiving a silver medal from an examination given by the governor general and
the parish priest. Yet she was not allowed to finish school by her parents and instead was ask to stay and
look after their farm.
37. Magbigay ng tatlong tauhan sa Noli at Fili na malubhang naglalarawan sa katauhan ni Rizal.
Elias- ang higit dakila tatlo sa tatlong bayani. Makikitang si Elias ay may isang kahapong makawawasak
nga no mang maganda na tulad ng pag-ibig niya kay Salome at ng paghahangad ng isang itatayong
kinabukasan. (Dahil sa mga ibinintang sat mga kasawiang-palad ng ninuno niya.) Siya ay lumalaban dahil
sa layuning hindi pansarili.
Crisostomo Ibarra- Pitong taong nagpakadalubhasa siya sa pag-aaral sa Europa, at ang kaniyang
pagbabalik sa lupang sinilanagan, ay katuparan ng isang magandang pangarap. Isang idealista. Ang sabi
ni Rizal kay Ibarra: “Si Crisostomo Ibarra ay makasarili at nagpunla lamang ng pagbabangon nang ang
kanyang mga ari-arian, ang kaniyang pagkatao, ang kanyang pag0ibig at ang lahat ng banal sa kanya’y
was akin at siya’y masaktan. Ang tagumpay ng layunin ay hindi maaasahan sa isang nilikhang tulad niya.”
Simoun- Ang tao ay dumadaan sa mga pagsubok, at kay Ibarra, ang pagsabuk na iyon ay nagging
mabigat, nawalat ang kanyang pangarap at pag-ibig, at siya’y nagbalik hindi lamang upang kaipala’y
muling itayo iyon, kundi upang lansangin ang lahat ng lakas sa sosyedad na umaalipin sa naaalipin sa
katauhan ni Simoun. Maliwanag nang ang pag-iisip ni Simoun ay naniniwalang ang lipunan ay dapat
mabago, at ang kaniyang mga pangarap noong una, ang pagkagapi niya sa kanyang mga pangarap ay
nagturo sa kanya na ang himagsikan lamang ang maaaring makapagdulot ng ganoong pagbabago.
38. Anu-ano ang mga bayan na dinaanan mula Calamba hanggang Tagaytay sa FT? (di ako sure)
Sto. Tomas San Pascual
Tanauan* Talisay
Malvar * Batangas City*
Mataas na Kahoy Bauan
Lipa* Taal*
San Jose Agoncillo
Cuenca
Lemery*
(ung may asterisks, sure ako)
39. Magbigay ng pangalan ng tatlong pangalan ng babaeng nagkaroon ng kaugnayan sa buhay ni Rizal.
Ipakilala sila.
*Margarita Almeda Gomez – Nang makalimot na si Rizal sa kabiguan sa kanyang unang pag-ibig ni si
S.Katigbak, iniukol ni Rizal ang kanyang buong atensyon sa pag-aaral. Subalit makalipas lamang ang
maikling panahon,muli siyang tumugon sa tawag ng pag-ibig para sa isang dalaga ni si M.A.Gomez sa
Pakil,Laguna. Binansagan siya ni Rizal ng Binibining L. Ang dalagang ito’y inilarawan ni Rizal na may
kayumangging kulay at kaakit-akit ang kanyang mga mata.
Matapos dalawin ni Rizal si Gomez sa tahanan nito, bigla na lamang niyang itinigil ang panunuyo rito at
ang pag-ibig niya ay unti-unting namatau.
May dalawang dahilan si Rizal kung bakit kinalimutan si Gomez: 1.hindi pa rin niya lubusang nalilimutan
si Segunda Katigbak, 2.Masidhi ang pagtutol ng kanyang ama sa kanilang pag-iibigan. Tulad ni Segunda,
nagpakasal sa iba si Margarita.
*Suzanne Jacoby – Noong Enero,1890 sa kanyang pag-upa sa Brussels sa isang bahay na
pinangangasiwaan ng magkapatid na babae ay natuto siyang umibig sa nakababatang si Suzanne Jacoby.
Ngunit wala ring nangyari sa kanila dahil kinailangang umalis ni Rizal sa Brussels para pumunta sa Madrid
upang asikasuhin ang kaso ng ama sa Spanish Cortes.
*O-Sei-San – ang tunay na pangalan ay Usui Seiko ang naging guro ni Rizal sa wikang Hapon habang siya
ay nasa Yokohama. Madalas silang mamasyal at ditto rin niya natutuhan ang mga ugaling Hapon at ang
kanilang kultura.
Masasabing naging makulay ang araw na pamamalagi ni Rizal sa Hapon dahil kay O-Sei-San. Madalas
silang magkasama. Nagkakilalang mabuti ang dalawa. Nakatagpo sila ng kaligayahan sa piling ng isa’t-isa.
Nagkaunawaan sila sa kanilang mga hinagpis sa buhay at nagkahingahan ng kanilang mga damdamin.
Ngunit nagwaka din ang kanilang relasyon nang lisanin ni Rizal ang bansang Hapon.
40. Ikumpara ang Bapor Tabo sa takbo ng gobyerno noon at ngayon.
The different implications of Bapor Tabo:
a. Social stratifications shown by the different kinds of people that stay in the different levels of the
ships. The friars and the elite apparently inhabiting the highest level, the intellectuals on the second and
the poor and workers on the bottom.
b. The slow motion of the ship signifies the slow movement of the government in leading the country.
They are not quick to react to the current events and would rather take leisurely long moments in
“governing” the country
c. The whitewashed external appearance of the ship also has implications in terms of the government. It
simply shows that the government is always trying to look clean and spotless, even though in reality
everything is just a façade. So, even if the government may project an image of being honest and true,
there lies under all the façade, the spoiled, dirty and rotting core of the government.
d. The round shape of the ship signifies the lack of a sure and stable form of the government. One
cannot determine this because the government is quick to follow other people’s ideas. One good
example of this that was seen during Rizal’s time when the government officials cannot make their own
decisions due to the power of the church over them. In effect, the common Filipino is confused in
whether the government officials or church officials run the government.
Tugon
a. Sa pagkakaroon ng 2 lugal ng tao sa kubyerta at sa ilalim ng kubyerta, tulad ng paglalagay ng
pamahalaan na may mga taong mataas ang uri, tulad ng mga Kastila, mayayaman at prayle: at mga
abang mamamayang tulad ng mga mestiso at indiyo.
b. Sa mabagal nguni’t mapagmalaking palakad tulad ng pamahalaan na halos hindi nakausad sa may 300
taong pamumuno sa Pilipinas.
c. Sa pagkulapol na pinturang puti - nagpapanggap na malinis at marangal ngunit’t makikita ang mga
dumi sa likod ng pinta tulad ng mga walang katarungang pagpatay at pagbilanggo, ng mga kabulukan,
katiwalian at iba pa sa pamahalaan at simbahan.
d. Sa bilog na anyo ng bapor - nagpapakilalang ang pamahalaan ay walang malinaw na kaanyuan; walang
plano ng pagiging unahan, hulihan, tagiliran na tulad ng pamahala noon na walang yaring plano ng
pagpapalakad.
e. Sa paggamit ng makina at tikin tulad ng pamahalaan, may namamahalang sibil, tulad ng Kap. Heneral
at iba pang taong pamahalaan at ang prailesya o mga kura. Noon ay may union of church and state o
pagiging magkatulong ng pamahalang sibil at ng simbahan sa pagpapalakad ng mga suliraning
pampulitika at pangkabuhayan ng bayan. Alin ang makina at alin ang tikin? Ang makina na siyang
tuwirang nagpapatakbo sa bilog na bapor ng pamahalaan, bilog sapagkat walang plano at di alam kung
saan ang patungo at saan ang pabalik, ay siyang pamahalaang sibil, samantalang ang mga tikin ay siyang
mga kura na nagsasabi kung saan dapat patungo ang bapor ng pamahalaan. (Dapat mabatid kung ano
ang tikin.)
41. Ipakilala si Ferdinand Blumentritt
Si Ferdinand Blumetritt ay isang duktor at propesor na Filipinologist na sa una ay kasulatan lang ni Rizal.
Malaki ang paghanga ni Blumentritt kay Rizal na tinuring ang kabila bilang isang anak. Isa si Blumentritt
sa tagapagtanggol ng mga Pilipinong manunulat. Isa rin siya sa mga bumangga sa mga kalaban ni Rizal.
Ang pagtatanggol nito sa Pilipinas at sa mga Pilipino ay kaiba at hindi pangkaraniwan sa mga banyagang
ni hindi nakatuntong sa Pilipinas. Dahil dito, siya ang ilan sa mga unang pinadalhan ni Rizal ng kanyang
nobelang Noli Me Tangere. Nagkita rin sa wakas ang dalawang nagsusulatan nang pumunta sina Viola
kasama si Rizal sa Germany. Si Dr. Blumetritt din ang naging susi upang makilala ni Rizal ang iba pang
“malalaking tao” sa Alemanya.
Si Ferdinand Blumentritt din ang pinadalhan niya ng kanyang mga specie nang nakakulong sa Dapitan
upang masuri ang mga ito. Moreover, tinawag ni Rizal si Blumetritt
42. Magbigay ng limang bayaning Pilipino na naging kakontemporanyo ni Rizal.
43. Ipaliwanag ang konsepto ng pagpili kay Rizal bilang pambansang bayani. (pakidagdagan kung sino
ang nakakaalam)
Nang binuo ang komisyong nakatalaga sa pagtatanghal ng bayani, nagkaroon ng mga criteria sa pagpili.
Ang una ay dapat siya ay patay na, kung kaya’t si Aguinaldo ay naalis sa mga pinagpilian. Siya rin ay
dapat na nakapag-aral at hindi nag-aklas. Dahil dito, natanggal sina Mabini at si Andres Bonifacio.
44. Ano ang RA 1425?(Rizal Law)
*Hunyo 12,1956 – pinahalagahan at kinilala bilang Batas-Rizal.
*Ipinanukala at ipinasumikapan ni Sen. Jose P. Laurel Sr.
*ipinatupad ng Lupon ng Pambansang Edukasyon noong Agosto 16, 1956
*ang bawat paaralan pambayan man o pribado ay naatasang isama sa kurikulum ang mga nauukol sa
buhay ni Rizal, mga ginawa at mga isinulat. (Noli Me Tangere at El Fili)
*naglalayon na buhayin at sariwain mula sa kaisipan ni mga batang Pilipino ang mga gawa at panitik ng
mga bayaning Pilipino na nagpakadakila para sa inang bayan.
*Pinagtibay alinsunod sa diwa at nasyonalismong Pilipina na nakasaad sa kautusang Pangkagawaran ng
Edukasyon Blg.12, serye 1969.
45. Ano ang kanser ng lipunang tinutukoy ni Rizal sa kanyang nobela?
- Immorality in the government and in the society especially the church.
- Mga fiesta, mga bisyo(babae,sugal,alak), colonial mentality, at immorality/corruption.
46. Magpakilala.
47. Ipakilala si Rizal o Bonifacio sa loob ng 2 minutes. BONIFACIO NALANG!!!
*Mga Magulang: Santiago Bonifacio at Catalina de Castro
*isinilang noong Nobyembre 30,1863 sa isang nipa-hut sa Tutuban, Tondo
*Mayroong 5 kapatid: Ciriaco, Procopio, Esperidiona, Troadio and Maxima
*Natutong magsulat at magbasa ng Tagalog at Ingles mula sa isang caton o primer na ibinigay ng
kanyang tita.
*Nag-aral sa isang paaralan sa Meisic (Chinatown) sa ilalim ng guro na si Guillermo Osmenya.
*Namatay sa tuberculosis ang 2 magulang
*Nagtrabaho bilang bodeguero sa Sta. Mesa, naging clerk, at naging agent ng English firm na J.M.
Fleming & Company sa Binondo.
*Dahil sa pagiging kolonya ng Pilipinas ng Espanya mula 16th C., walang pantay na karapatan ang mga
Pilipino, dahil dito, nangarap si Bonifacio na mapabuti ang buhay ng Pinoy.
*July 7, 1892 nang itatag ni Bonifacio ang Katipunan kung saan ang kanyang pseudo-name ay ‘Maypag-
asa’.
*Ang dalawang espesyal na babae sa buhay ni Bonifacio ay Sina Monica (unang asawa na namatay sa
ketong) at si Gregoria de Jesus na nakilala niya noong siya’y 29 taon.
*Ang kanilang anak na si Andre (only child) ay namatay sa chickenpox)
*Agosto 30,1896si Andres at Emilio Jacinto – first battle of the Phil. Revolution
*December 1896 inimbetahan si Bonifacio ng mga Katipuneros ng Cavite. Inatasan si Bonifacio bilang
Supremo.
May 8,1897- pinatawan ng kamatayan si Andres Bonifacio at ang kanyang kapatid na si Procopio. Dahil
isang banta si Bonifacio sa revolution.
*May 10,1897 dinala sa Maragondon jail si Bonifacio at Procopio. Sa araw ding ito pinatay ang
magkapatid. (34 si Bonifacio)
48. Anong mga kaso ang ibinintang kay Rizal o Bonifacio para mahatulan ng kamatayan?
Rizal was accused of organizing groups which are illegal to the eyes of the Spanish government. And he
was accused of rebellion. Bonifacio was accused of treason by Aguinaldo's gov't.
49. Ano ang katayuan ng dalawang nobela sa kasaysayan ng Pilipinas? I-evaluate ang 2 nobela ayon sa
kahusayan at impluwensiya nito bilang propaganda, dokumentong panlipunan, at panitikan.
Noli:
-Isang nobelang panlipunan na tumatalakay sa lipunang Pilipino na kinabuhayan at kinamatayan ni Rizal.
-Hindi sinulat para sa panitikan kundi para sa isang rebolusyong panlipunan.
-Unang-una, ipinakita ng aklat, lahat-lahat, ang larawan ng sambayanang Pilipino. Naririyan ang
kahinaan, at katatagan ng kalahian. Naririyan ang pananalig at kawalng-pananalig sa kakayahan ng lahi,
ang kalungkutan at kadustaan, at ang kaakibat na pangarp at pag-asa sa darating.
-Sa aklat, mabibilad sa mga mambabasa ang tunay na anyo ng isang kolonyal na lipunan. Sa isang
sambayanang kolonyal, ang lahat ay nakagapos, at mga intelektuwal lamang ang maaaring makaunawa
sa katuturan ng laya. Lahat ay apninging-busabos, at ilan lamang ang nakatatanaw sa liwanag. Ang mga
prayle ay nagsesermon, hindi upang maghatid ng pag-ibig at pag-unawa sa Lumikha sa isang
sambayanang mangmang, kundi upang magsamantala.
-paghahain ng katotohanan
-may pangarap, may ganda, may damdamin ng pag-ibig, may awa
-Si Ibarra ay nagtitiwala, naghihintay, umiibig, humihiling ng pagbabago, lumalapit sa katarungan at sa
kabutihan ng pamahalaan.
-assimilasyon
El Fili:
- naglalayong ang bayan ay magising at mag-alsa, at hindi upang mangarap lamang ng pagbabago.
- walang madarama kundi ang ibayong poot, kapaitan na tumitigib sa bawa’t munting bahagi ng aklat, na
bahagi ng bawa’t karanasan ng mga mahahalagang tauhan ng nobela.
- Nabuhay si Ibarra sa Noli hindi upang mabuhay ang kaniyang sinasagisag na idealismo, ang kanyang
mga magagandang pangarap sa buhay at pag-ibig. Sa kanyang pgkabuhay, ay namatay ang isang
baguntaong matapos mag-aral nang mahabang panahon sa Europa ay nagnasang magpunla ng
pagbabago sa bayan, hindi dahil sa pag-ibig sa baying inaalipin, kundi udyok ng mga kadahilanang
pansarili.
-Si Simoun ay hindi napadadaya, walang tiwala at napopoot, hindi na humihiling, siya’y nagmamalupit,
bumubulok, nagpapabangon, sa karahasan, sumisira, nagpapakamatay.
-ayn kay Jaena, mas nakahihigit ito sa Noli, dahil sa kaniyang marikit, makinis at pampanitikang estilo,
dahil sa kaniyang magaan at wastong diyalogo, sa malinaw na mga talata, madiwa at mataas.
-paghiwalay (isolation)
50. Bakit kailangan manggaling ang reporma mula sa itaas (middle class) upang magtagumpay? Ano
ang batayan ng ganitong pananaw?
The middle class has moderate ambition that their reforms would not be of greed; the middle class does
not have natural enemies, that is they are not the enemies of the upper class since they are their
workers and they are not the enemies of the lower class since they are means of the lower class to deal
with the elite. Being in the middle class makes them the subjects of the elite and the leaders of the
lower class, this situation gives them the ability to rule and being ruled.
51. Ipaliwanag ang papel ni Rizal sa Rebolusyong 1896.
52. Ang nakita ko sa Taal, Batangas.
53. Ano ang masonriya?
Masonry was an integral part of the reform movement. The Masonic movement, which in Spain was
essentially anti-friar, attracted the Filipino propagandists who saw the friars as the pillars of reaction.
The Filipino masons in Spain were responsible for the organization of Masonic lodges in the Philippines
which echoed the reformist demands and declared their goal to be that of seeing the Philippines
become a province of Spain. These lodges in turn helped to fund the work of Propaganda in Spain.
54. Anu-ano ang mga kahilingan sa isang rebolusyon o pagbabago ng lipunan ayon sa usapan nina
Elias at Ibarra sa lawa?
Mga reporma tulad ng mga sumusunod:
“radikal na reporma sa hukbong sandatahan, sa mga pari, sa paglalalapat ng katarungan, sa maikling
salita ay makaamang pang-unawa ng gobyerno.”
“ibayong paggalang sa dignidad ng isang tao, karagdagang seguridad, pagbawas sa lakas ng hukbong
sandatahan at pag-alis ng ilang pribilehiyo sa mga organinsasyon na nagiging sanhi ng kanilang
pagmamalabis.”
“reporma ng mga pari…hinihiling ng mga sawimpalad ang ibayong proteksyon laban sa korporasyon ng
mga pati at mga nang-aapi.”
*** Yan lang yung mga sinabi ni elias. I read the whole chapter. Pero mostly nag-focus ang usapan nina
elias at ibarra sa issue ng excessive powers ng mga gwardiya civil at pangangamkam ng pera ng mga
religious orders (through religious material---rosary, scapulars, etc.---and land grabbing.) Lumabas sa
kabanatang ito kung gaano ka anti-friar at anti-civil guards si rizal. You know how it goes. Relate the
whole GOMBURZA and doño lolay thing if you pick this.
55. Ipaliwanag ang pananaw/palagay sa alin sa mga sumusunod: EVAT 12%, pagpatay sa mediamen,
bomba at terorismo, select/total log ban, sexual harassment, awayan ng Kongreso at Senado, MMDA
affairs, cellfone snatching, pagtaas ng langis at pamasahe, UP Charter, atbp.
56. Gumawa ng sariling tanong na hindi pa tinatalakay sa itaas.
Source:
http://www.takeforum.com/daking/viewtopic.php?p=6201&sid=df99218d5c9693b5478f8ffa34399b8a&
mforum=daking