KHOA SƯ PHẠM Th.s Nguyễn Minh Trung | email: minhtrungspkt@gmail.com

Mobile : 0939 094 204

BÀI GIẢNG PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC

M C L CỤ Ụ

Contents

M C L CỤ Ụ ...................................................................................................................................1

Ch ng 1. KHÁI NI M CHUNG V PH NG TI N D Y H Cươ Ệ Ề ƯƠ Ệ Ạ Ọ .........................................5

1.1. KHÁI NI M V PH NG TI N D Y H CỆ Ề ƯƠ Ệ Ạ Ọ ...........................................................5

1.1.1. Khái ni m v ph ng ti n.ệ ề ươ ệ .....................................................................................5

1.1.2. Ph ng ti n d y h c (PTDH).ươ ệ ạ ọ ................................................................................6

1.1.3. Ph ng ti n kỹ thu t d y h cươ ệ ậ ạ ọ ...............................................................................6

1.2. VAI TRÒ C A PH NG TI N TRONG GIÁO D CỦ ƯƠ Ệ Ụ ...............................................7

1.2.1. Vai trò c a ph ng ti n trong vi c d yủ ươ ệ ệ ạ ...............................................................7

1.2.2. Vai trò c a ph ng ti n trong vi c h củ ươ ệ ệ ọ ...................................................................7

1.2.3. Vai trò c a ph ng ti n trong giáo d c t xaủ ươ ệ ụ ừ .........................................................7

1.2.4. Vai trò c a ph ng ti n trong giáo d c đ c bi tủ ươ ệ ụ ặ ệ ...................................................8

1.3. TÍNH CH T VÀ TÁC D NG C A PH NG TI N D Y H CẤ Ụ Ủ ƯƠ Ệ Ạ Ọ ...................................8

1.3.1. Tính ch t c a ph ng ti n d y h cấ ủ ươ ệ ạ ọ .........................................................................8

1.3.1.1.Tính ch t ng ng giấ ư ữ..................................................................................................8

1.3.1.2. Tính ch t gia côngấ ......................................................................................................9

1.3.1.3. Tính ch t phân ph iấ ố ..................................................................................................9

1.3.2. Tác d ng c a ph ng ti n d y h cụ ủ ươ ệ ạ ọ ..........................................................................9

1.4. M I QUAN H C A PH NG TI N D Y H C V I CÁC Y U T C A QUÁ Ố Ệ Ủ ƯƠ Ệ Ạ Ọ Ớ Ế Ố ỦTRÌNH D Y H CẠ Ọ ....................................................................................................................10

1.4.1. Quan h c a PTDH v i m c đích d y h cệ ủ ớ ụ ạ ọ ..............................................................10

1.4.2. Quan h c a PTDH v i n i dung d y h cệ ủ ớ ộ ạ ọ ..............................................................11

1.4.3. Quan h c a PTDH và ph ng pháp d y h cệ ủ ươ ạ ọ ........................................................11

1.5. PHÂN LO I PH NG TI N D Y H CẠ ƯƠ Ệ Ạ Ọ .....................................................................12

1.5.1. Theo c u t o, nguyên lý và m c đích s d ngấ ạ ụ ử ụ ......................................................12

1.5.1.1. D a vào c u t o, nguyên lý ho t đ ng và ch c năng c a ph ng ti nự ấ ạ ạ ộ ứ ủ ươ ệ ........12

1.5.1.2. D a vào m c đích s d ngự ụ ử ụ ....................................................................................12

1.5.1.3. D a vào c u t o c a ph ng ti nự ấ ạ ủ ươ ệ .......................................................................13

1.5.2. Theo quan đi m v l ch s , tr ng thái, tính ch tể ề ị ử ạ ấ ..................................................13

1.5.2.1. Căn c vào l ch s xu t hi n ph ng ti n d y h cứ ị ử ấ ệ ươ ệ ạ ọ ..........................................13

1.5.2.2. Căn c vào s tham gia có tính ch t tr c ti p, gián ti pứ ự ấ ự ế ế ..................................13

1.5.2.3. Căn c vào yêu c u s d ngứ ầ ử ụ ..................................................................................14

1.5.2.4. Căn c vào tính ch t ho t đ ng c a PTDHứ ấ ạ ộ ủ .........................................................14

1

1.5.2.5. Căn c vào c s thi t b d y h cứ ơ ở ế ị ạ ọ .........................................................................15

1.6. NGUYÊN T C CH T O VÀ S D NG PH NG TI N D Y H CẮ Ế Ạ Ử Ụ ƯƠ Ệ Ạ Ọ ........................15

16.1. Nguyên t c ch t o ph ng ti n d y h cắ ế ạ ươ ệ ạ ọ ...............................................................15

1.6.1.1. PTDH đ c ch t o ph i đ m b o tính khoa h c s ph mượ ế ạ ả ả ả ọ ư ạ ...........................15

1.6.1.2. PTDH đ c ch t o ph i đ m b o tính nhân tr c h cượ ế ạ ả ả ả ắ ọ ....................................16

1.6.1.3. PTDH đ c ch t o ph i đ m b o tính th m mỹượ ế ạ ả ả ả ẩ .............................................16

1.6.1.4. PTDH đ c ch t o ph i đ m b o tính khoa h c kỹ thu tượ ế ạ ả ả ả ọ ậ ............................16

1.6.1.5. PTDH đ c ch t o ph i đ m b o tính kinh tượ ế ạ ả ả ả ế................................................17

1.6.2. Nguyên t c s d ng ph ng ti n d y h c.ắ ử ụ ươ ệ ạ ọ ...........................................................17

1.6.2.1. Nguyên t c s d ng ph ng ti n d y h c đúng lúcắ ử ụ ươ ệ ạ ọ .........................................17

1.6.2.2. Nguyên t c s d ng ph ng ti n d y h c đúng chắ ử ụ ươ ệ ạ ọ ỗ.......................................18

1.6.2.3. Nguyên t c s d ng ph ng ti n d y h c đúng c ng đắ ử ụ ươ ệ ạ ọ ườ ộ.............................18

1.7. L A CH N PH NG TI N D Y H CỰ Ọ ƯƠ Ệ Ạ Ọ .....................................................................20

1.7.1. Các y u t nh h ng đ n vi c l a ch n PTDHế ố ả ưở ế ệ ự ọ ..................................................20

1. M c tiêu, nhi m v h c t pụ ệ ụ ọ ậ ..........................................................................................20

2. N i dung và ph ng pháp d y h cộ ươ ạ ọ ..............................................................................20

3. Đ c đi m c a ng i h cặ ể ủ ườ ọ ................................................................................................20

4. C s v t ch t kỹ thu t c a nhà tr ngơ ở ậ ấ ậ ủ ườ .....................................................................20

5. Thái đ và kĩ năng c a th y giáoộ ủ ầ ..................................................................................20

6. Không gian, ánh sáng và c s v t ch t c a l p h cơ ở ậ ấ ủ ớ ọ ................................................20

1.7.2. Các giai đo n c a vi c l a ch n PTDHạ ủ ệ ự ọ ...................................................................20

1.7.2.1. Phân tích....................................................................................................................21

1.7.2.2. Thi t kế ế.....................................................................................................................22

1.7.2.3. Tri n khaiể .................................................................................................................23

1.7.2.4. Ph bi nổ ế ..................................................................................................................23

Ch ng 2. PH NG TI N D Y H C TRUY N TH NGươ ƯƠ Ệ Ạ Ọ Ề Ố ...............................................24

2.1. S D NG CÁC LO I B NG VÀ TH KỸ NĂNG.Ử Ụ Ạ Ả Ẻ .........................................................24

2.1.1. Các lo i b ng trình bàyạ ả ..............................................................................................24

2.1.1.1. Các đi m chungể ........................................................................................................24

2.1.1.2. Đ c đi m và công d ng c a m t s ki u lo i b ng trình bàyặ ể ụ ủ ộ ố ể ạ ả ........................25

2.1.2. Th kỹ năng trong d y h c.ẻ ạ ọ ......................................................................................35

2.1.2.1. Tác d ngụ ....................................................................................................................35

2.1.2.2. Kỹ thu t làm th kỹ năng:ậ ẻ ......................................................................................35

2.1.2.3. Các quy t c tr c quan v i các th :ắ ự ớ ẻ ........................................................................35

2.1.2.4. Kỹ thu t s d ng th trong d y h cậ ử ụ ẻ ạ ọ ....................................................................36

2.2. TÀI LI U N H AỆ Ấ Ọ ........................................................................................................36

2

2.2.1. Khái ni m chungệ .........................................................................................................36

2.2.2. Phân lo iạ .......................................................................................................................37

2.2.2.1. L c đượ ồ.....................................................................................................................37

2.2.2.2. S đơ ồ..........................................................................................................................37

2.2.2.3. Đ thồ ị.........................................................................................................................37

2.2.2.4. Bi u để ồ......................................................................................................................37

2.2.2.5. B n vẽ kh l nả ổ ớ .........................................................................................................38

2.2.2.6. Tranh nhả .................................................................................................................38

2.2.3. M t s cách s d ng tài li u n h a.ộ ố ử ụ ệ ấ ọ ......................................................................39

2.2.4. Ví d tài li u n h a: B ng bi u treo t ng.ụ ệ ấ ọ ả ể ườ ........................................................40

2.2.4.1. Đ nh nghĩa b ng bi u treo t ngị ả ể ườ .........................................................................40

2.2.4.2. Các lo i b ng bi u treo t ngạ ả ể ườ ..............................................................................40

2.2.4.3. u đi m và nh c đi m c a b ng bi u treo t ngƯ ể ượ ể ủ ả ể ườ .......................................40

2.2.4.4. Yêu c u c a m t b ng bi u treo t ngầ ủ ộ ả ể ườ ..............................................................41

2.2.4.5. Qui trình làm b ng bi u treo t ng:ả ể ườ ....................................................................41

2.2.4.6. Kỹ thuật s dử ụng bảng bi u trể eo t ngườ ............................................................43

2.3. TÀI LI U PHÁT TAY.Ệ .....................................................................................................44

2.3.1. Khái ni m.ệ ....................................................................................................................44

2.3.2. Vai trò c a tài li u phát tay trong gi ng d y.ủ ệ ả ạ ........................................................44

2.3.3. C n chu n b tài li u phát tay khiầ ẩ ị ệ ............................................................................44

2.3.4. Phân lo i tài li u phát tayạ ệ .........................................................................................44

2.3.4.1. Thông tin t r iờ ơ ........................................................................................................44

2.3.4.2. Phi u bài t pế ậ ...........................................................................................................44

2.3.4.3. T r i mô t công vi cờ ơ ả ệ ............................................................................................45

2.3.4.4. B n h ng d n th c hànhả ướ ẫ ự .....................................................................................45

2.3.5. Kỹ thu t và quy trình chu n b tài li u phát tay.ậ ẩ ị ệ .................................................45

2.3.6. Trình t làm tài li u phát tayự ệ ....................................................................................45

2.3.7. Ví d m t s m u tài li u phát tay.ụ ộ ố ẫ ệ .........................................................................46

2.4. V T TH T, MÔ HÌNH, MA KÉT VÀ MODULLE LUY N T PẬ Ậ Ệ Ậ ....................................48

2.4.1. V t th tậ ậ .........................................................................................................................48

2.4.2. Mô hình, ma két..........................................................................................................50

2.4.2.1. Mô hình......................................................................................................................50

2.4.2.2. Ma két.........................................................................................................................54

2.4.3. Modulle luy n t pệ ậ .......................................................................................................54

2.4.3.1. Đ c đi m c b n c a các modulle luy n t p làặ ể ơ ả ủ ệ ậ .................................................54

3

2.4.3.2. Đ s d ng modulle trong gi ng d y giáo viên và h c sinh có th theo tình ể ử ụ ả ạ ọ ểt sauự .......................................................................................................................................55

Ch ng 3: PH NG TI N KỸ THU T D Y H Cươ ƯƠ Ệ Ậ Ạ Ọ ..........................................................57

3.1.1.1. Tác d ng c a máy chi u Projectorụ ủ ế .......................................................................58

3.1.1.2. H ng d n s d ng Máy chi u Projectorướ ẫ ử ụ ế ..........................................................58

3.1.1.3. Yêu c u kỹ thu tầ ậ ......................................................................................................59

3.1.1.4. M t s tình hu ng th ng g p và cách x lýộ ố ố ườ ặ ử .....................................................60

3.2. Camera.............................................................................................................................62

3.2.1. C u t oấ ạ ..........................................................................................................................62

3.2.2. Ph m vi s d ngạ ử ụ .........................................................................................................62

3.2.3. Kỹ thu t quay cameraậ ................................................................................................62

Ch ng 4: NG D NG PH N M M TRONG D Y H Cươ Ứ Ụ Ầ Ề Ạ Ọ ...................................................63

4.1. THI T K BÀI GI NG B NG PH N M M POWERPOINTẾ Ế Ả Ằ Ầ Ề ......................................63

4.1.1. Bài gi ng đi n tả ệ ử.........................................................................................................63

4.1.1.1. Khái ni mệ ..................................................................................................................63

4.1.1.2. Quy trình thi t kế ế....................................................................................................64

4.1.1.3. Kỹ năng c n thi t khi thi t kầ ế ế ế...............................................................................66

4.1.2. Cách thi t k bài gi ng b ng Microsoft powerpoint.ế ế ả ằ ...........................................66

4.1.2.1. Công d ng c a Powerpointụ ủ ...................................................................................66

4.1.2.2. Bài gi ng trên Powerpointả ....................................................................................67

4.1.2.3. Các thanh công c chính trên Slide c a Powerpointụ ủ .........................................67

4.1.2.4. Nh ng yêu c u c b n khi thi t k Microsoft Powerpoint trong gi ng d yữ ầ ơ ả ế ế ả ạ 69

4.1.2.5. Quy trình thi t k m t Slide trong Microsoft Powerpoint đ s d ng trong ế ế ộ ể ử ụd y h cạ ọ ....................................................................................................................................69

4.2. KHAI THÁC THÔNG TIN H C T P TRÊN M NG INTERNETỌ Ậ Ạ ................................70

4.2.1. Tìm ki m lo i t p tin có ch a n i dung mong mu n.ế ạ ậ ứ ộ ố .........................................70

4.2.2. Kỹ năng khai thác thông tin.....................................................................................70

1. Các trang web có ch ng trình tìm ki mươ ế ......................................................................70

2. Website tìm ki m Google: www.google.comế ................................................................71

2.3 Tìm ki m nâng caoế ..........................................................................................................74

4

Ch ng 1. KHÁI NI M CHUNG Vươ Ệ Ề PH NG TI N D Y H CƯƠ Ệ Ạ Ọ

M c tiêu:ụO.1 Trình bày đ c vai trò, đ c đi m phân lo i và kỹ thu t s d ng các lo iượ ặ ể ạ ậ ử ụ ạ ph ng ti n d y h c truy n th ng và hi n đ i; ươ ệ ạ ọ ề ố ệ ạ

G.1 Trình bày đ c khái ni m, vai trò, tính ch t, phân lo i ph ng ti nượ ệ ấ ạ ươ ệ d y h c.ạ ọ

G.2 Phân tích đ c s khác bi t gi a các lo i ph ng ti n d y h c.ượ ự ệ ữ ạ ươ ệ ạ ọ

G.3 Trình bày đ c vai trò, tính ch t, tác d ng c a ph ng ti n d y h c.ượ ấ ụ ủ ươ ệ ạ ọ

G.4 Gi i thích đ c m i quan h gi a PTDH v i m c đích, n i dung vàả ượ ố ệ ư ớ ụ ộ ph ng pháp d y h cươ ạ ọ

G.5 Nh n bi t đ c t ng lo i ph ng ti n th ng dùng trong d y h c.ậ ế ượ ừ ạ ươ ệ ườ ạ ọ

G.6 L a ch n và s d ng hi u qu các lo i ph ng ti n d y h c.ự ọ ử ụ ệ ả ạ ươ ệ ạ ọ

G.7 Trình bày đ c các nguyên t c thi t k và s d ng PTDHượ ắ ế ế ử ụ

O.3 Rèn luy n đ c tính c n th n, s khéo léo, kh năng t duy và sáng t oệ ượ ẩ ậ ự ả ư ạ trong quá trình phát tri n và s d ng ph ng ti n d y h c.ể ử ụ ươ ệ ạ ọ

G.8 Có ý th c ch đ ng h c đi đôi v i hành khi ti p c n n i dung bài h c.ứ ủ ộ ọ ớ ế ậ ộ ọ

1.1. KHÁI NI M V PH NG TI N D Y HỆ Ề ƯƠ Ệ Ạ ỌC

1.1.1. Khái ni m v ph ng ti nệ ề ươ ệ .

Ph ng ti n là t t c nh ng gì dùng đ ti n hành công vi c, đ c c mươ ệ ấ ả ữ ể ế ệ ượ ả nh n b ng giác quan, nh ng không ph i b ng t duy. ậ ằ ư ả ằ ư

Ph ng ti n đ c coi là cái đ làm m t vi c gì nh m đ t t i m t m c đíchươ ệ ượ ể ộ ệ ằ ạ ớ ộ ụ nào đó bao g m các đi u ki n, các công c đ th c hi n cho các giai đo n ho c cồ ề ệ ụ ể ự ệ ạ ặ ả quá trình đ t m c đích đó. Ph ng ti n là y u t quan tr ng chi ph i hi u quạ ụ ươ ệ ế ố ọ ố ệ ả c a ho t đ ng. Ph ng ti n đ c s d ng mà càng s c bén và h u hi u thì năngủ ạ ộ ươ ệ ượ ử ụ ắ ữ ệ su t, ch t l ng c a ho t đ ng càng cao, làm cho m c đích đ nh tr c càng dấ ấ ượ ủ ạ ộ ụ ị ướ ễ dàng đ c th c hi n.ượ ự ệ

5

1.1.2. Ph ng ti n d y h c (PTDH)ươ ệ ạ ọ .

PTDH đ c hi u là cái mà giáo viên và h c sinh dùng trong quá trình d yượ ể ọ ạ h c đ đ m b o cho nó đ t đ c các m c đích đã h ng d n trong các đi u ki nọ ể ả ả ạ ượ ụ ướ ẫ ề ệ s ph m.ư ạ

Trong l ch s phát tri n c a giáo d c h c đã có r t nhi u đ nh nghĩa khácị ử ể ủ ụ ọ ấ ề ị nhau v PTDH. PTDH là m t t p h p nh ng đ i t ng v t ch t đ c giáo viên sề ộ ậ ợ ữ ố ượ ậ ấ ượ ử d ng v i t cách là ph ng ti n đ đi u khi n ho t đ ng nh n th c c a h c sinh.ụ ớ ư ươ ệ ể ề ể ạ ộ ậ ứ ủ ọ

Còn đ i v i h c sinh, PTDH nó là ngu n cung c p tri th c c n lĩnh h i, thố ớ ọ ồ ấ ứ ầ ộ ứ đ t o ra tri th c, kỹ năng, kỹ x o và ph c v m c đích giáo d c. PTDH đ c baoể ạ ứ ả ụ ụ ụ ụ ượ g m t p h p các khách th v t ch t, tinh th n đóng vai trò ph tr đ giúp choồ ậ ợ ể ậ ấ ầ ụ ợ ể th y – trò có th th c hi n nh ng m c đích, nhi m v và n i dung c a quá trìnhầ ể ự ệ ữ ụ ệ ụ ộ ủ giáo d c – hu n luy n.ụ ấ ệ

Trong lý lu n d y h c, thu t ng PTDH đ c dùng đ ch nh ng thi t bậ ạ ọ ậ ữ ượ ể ỉ ữ ế ị d y h c (nh các lo i đ dùng tr c quan, d ng c máy móc…), nh ng trang thi tạ ọ ư ạ ồ ự ụ ụ ữ ế b , kỹ thu t mà th y trò dùng khi gi i quy t nhi m v d y h c, nó không dùng đị ậ ầ ả ế ệ ụ ạ ọ ể ch các ho t đ ng c a giáo viên và h c viên. ỉ ạ ộ ủ ọ

PTDH là công c ti n hành th c hi n nhi m v c a ho t đ ng d y và h c,ụ ế ự ệ ệ ụ ủ ạ ộ ạ ọ giúp cho ng i d y và ng i h c tác đ ng t i đ i t ng nghiên c u nh m phátườ ạ ườ ọ ộ ớ ố ượ ứ ằ hi n ra logic n i t i, n m b t và nh n th c đ c b n ch t c a nó đ t o nên sệ ộ ạ ắ ắ ậ ứ ượ ả ấ ủ ể ạ ự phát tri n nh ng ph m ch t nhân cách cho ng i h c. ể ữ ẩ ấ ườ ọ

PTDH đ c coi là m t trong nh ng nhân t c a quá trình d y h c có tácượ ộ ữ ố ủ ạ ọ d ng quy t đ nh t i k t qu c a c ho t đ ng d y c a giáo viên và h c sinh, y uụ ế ị ớ ế ả ủ ả ạ ộ ạ ủ ọ ế t ph ng ti n đ c chúng ta quan tâm ch góc đ cách th c làm nh th nào vàố ươ ệ ượ ỉ ở ộ ứ ư ế làm b ng gì? đ th c hi n nhi m v d y h c. V i ý nghĩa đó, PTDH là v t mang tinằ ể ự ệ ệ ụ ạ ọ ớ ậ đ c s d ng trong d y h c nh là cái giá mang c th c a vi c ti p thu các triượ ử ụ ạ ọ ư ụ ể ủ ệ ế th c tr u t ng nh m nâng cao hi u qu c a quá trình này.ứ ừ ượ ằ ệ ả ủ

1.1.3. Ph ng ti n kỹ thu t d y h cươ ệ ậ ạ ọ Ph ng ti n kỹ thu t d y h c là t p h p các khách th đ c v t ch t hóa,ươ ệ ậ ạ ọ ậ ợ ể ượ ậ ấ mô hình hóa n i dung c a đ i t ng d y h c b i công ngh m i, bao g m cácộ ủ ố ượ ạ ọ ở ệ ớ ồ ph ng ti n kỹ thu t t o đi u ki n cho giáo viên tác đ ng đ t hi u qu s ph m,ươ ệ ậ ạ ề ệ ộ ạ ệ ả ư ạ giúp ng i h c lĩnh h i thông tin h c t p m t cách sâu s c, t o đi u ki n v t ch tườ ọ ộ ọ ậ ộ ắ ạ ề ệ ậ ấ c n thi t cho s phát tri n kỹ năng, kỹ x o, ph m ch t trí tu và các ph m ch tầ ế ự ể ả ẩ ấ ệ ẩ ấ nhân cách khác.

Phân bi t ph ng ti n – ph ng ti n d y h c- ph ng ti n d yệ ươ ệ ươ ệ ạ ọ ươ ệ ạ h c kỹ thu tọ ậ

6

1.2. VAI TRÒ C A PH NG TI N TRONG GIÁO D CỦ ƯƠ Ệ Ụ1.2.1. Vai trò c a ph ng ti n trong vi c d yủ ươ ệ ệ ạ

Ph ng ti n d y h c đóng nhi u vai trò trong quá trình d y h c. Cácươ ệ ạ ọ ề ạ ọ ph ng ti n d y h c thay th cho nh ng s v t, hi n t ng và các quá trình x yươ ệ ạ ọ ế ữ ự ậ ệ ượ ả ra trong th c ti n mà giáo viên và h c sinh không th ti p c n tr c ti p đ c. ự ễ ọ ể ế ậ ự ế ượ

Chúng giúp cho th y giáo phát huy t t c các giác quan c a h c sinh trongầ ấ ả ủ ọ quá trình truy n th ki n th c, do đó giúp cho h c sinh nh n bi t đ c quan hề ụ ế ứ ọ ậ ế ượ ệ gi a các hi n t ng và tái hi n đ c nh ng khái ni m, quy lu t làm c s cho vi cữ ệ ượ ệ ượ ữ ệ ậ ơ ở ệ đúc rút kinh nghi m và áp d ng ki n th c đã h c vào th c t s n xu t.ệ ụ ế ứ ọ ự ế ả ấ

1.2.2. Vai trò c a ph ng ti n trong vi c h củ ươ ệ ệ ọPh ng ti n d y h c cũng đ c s d ng có hi u qu trong các tr ng h pươ ệ ạ ọ ượ ử ụ ệ ả ườ ợ

d y h c chính quy không có th y giáo hay dùng đ h c nhóm. ạ ọ ầ ể ọ

Trong giáo d c không chính quy (đào t o t xa), các ph ng ti n nh videoụ ạ ừ ươ ệ ư cassette và các ph n m m c a máy vi tính đ c các h c viên s d ng đ t h cầ ề ủ ượ ọ ử ụ ể ự ọ t i ch làm vi c hay nhà riêng. ạ ỗ ệ

Vi c h c theo nhóm trên l p có liên quan ch t chẽ v i vi c t h c. Các h cệ ọ ớ ặ ớ ệ ự ọ ọ sinh h c t p cùng nhau trong m t nhóm hay k t h p v i th y giáo trong m t đọ ậ ộ ế ợ ớ ầ ộ ề án h sẽ có trách nhi m cao h n trong h c t p. ọ ệ ơ ọ ậ

Các công ngh d y h c m i nh ph ng ti n đa năng khuy n khích h cệ ạ ọ ớ ư ươ ệ ế ọ sinh tin t ng vào kh năng nh n th c c a b n thân trong h c tâp. S d ng các tàiưở ả ậ ứ ủ ả ọ ử ụ li u t h c t o cho th y giáo có nhi u th i gian đ ch n đoán và s a ch a các saiệ ự ọ ạ ầ ề ờ ể ẩ ử ữ sót c a h c sinh, khuyên b o các cá nhân hay d y kèm m t ng i hay m t nhómủ ọ ả ạ ộ ườ ộ nh . ỏTh i gian mà th y giáo có đ c đ làm các ho t đ ng nh v y ph thu c vào ch cờ ầ ượ ể ạ ộ ư ậ ụ ộ ứ năng giáo d c đ c giao cho các ph ng ti n d y h c. Trong m t vài tr ng h p ,ụ ượ ươ ệ ạ ọ ộ ườ ợ nhi m v d y h c hoàn toàn có th giao cho ph ng ti n d y h c. ệ ụ ạ ọ ể ươ ệ ạ ọ

1.2.3. Vai trò c a ph ng ti n trong giáo d c t xaủ ươ ệ ụ ừGiáo d c t xa đang đ c phát tri n r t nhanh trên ph m vi th gi i làmụ ừ ượ ể ấ ạ ế ớ

cho vi c d y ệ ạ h c đ c ti n hành không còn ph thu c vào biên gi i, thành ph hayọ ượ ế ụ ộ ớ ố qu c gia. các n c ố Ở ướ công nghi p phát tri n, vi c đào t o - h c su t đ i là m tệ ể ệ ạ ọ ố ờ ộ yêu c u b c bách vì khoa h c kĩ thu t phát tri n r t nhanh đòi h i ng i laoầ ứ ọ ậ ể ấ ỏ ườ đ ng ph i luôn luôn nâng cao nghi p v c a mình ộ ả ệ ụ ủ m i có th ti p t c làm vi cớ ể ế ụ ệ đ c. ượ

7

Giáo d c t xa đ c áp d ng r ng rãi trong các lĩnh v c th ng m i, kĩụ ừ ượ ụ ộ ự ươ ạ ngh , y t , hành chính qu c gia... Thông qua đó các h c viên đ c nâng cao trìnhệ ế ố ọ ượ đ và đ c cung c p ộ ượ ấ các thông tin m i nh t v ngh nghi p. Hi n nay, nhi uớ ấ ề ề ệ ệ ề tr ng đã áp d ng giáo d c t xa đ ườ ụ ụ ừ ể d y các h c viên có trình đ khác nhau cácạ ọ ộ ở vùng xa xôi h o lánh. ẻ

Đ c tính riêng c a giáo d c t xa là có s ngăn cách gi a giáo viên và các h cặ ủ ụ ừ ự ữ ọ sinh trong quá trình d y h c. Nh th n i dung giáo trình ch đ c chuy n giaoạ ọ ư ế ộ ỉ ượ ể thông qua ph ng ươ ti n d y h c. Ph ng ti n d y h c t xa có th ch y u là cácệ ạ ọ ươ ệ ạ ọ ừ ể ủ ế ph ng ti n in (các lo i sách, ươ ệ ạ phi u ki m tra, phi u h ng d n hay các thu tế ể ế ướ ẫ ậ toán...).

Ngày nay, m t lo t các ph ng ti n d y h c m i nh băng âm thanh, băngộ ạ ươ ệ ạ ọ ớ ư video, ph n m m máy vi tính, đĩa video và các video t ng tác đ c g i t i cácầ ề ươ ượ ử ớ h c sinh xa kèm theo các tài li u h ng d n. Do s phát tri n nhanh c a cácọ ở ệ ướ ẫ ự ể ủ ph ng ti n truy n thông nh h ươ ệ ề ư ệ th ng thi t b TV, Radio gi ng bài t xa, thi t bố ế ị ả ừ ế ị h i ngh t xa(Video Konfrenz)...đ c áp ộ ị ừ ượ d ng t o nên m t lo i d y h c t xaụ ạ ộ ạ ạ ọ ừ "tr c ti p" vì chúng cho phép giáo viên và h c sinh có ự ế ọ th trao đ i v i nhau trongể ổ ớ quá trình d y h c. . . ạ ọ

1.2.4. Vai trò c a ph ng ti n trong giáo d c đ c bi tủ ươ ệ ụ ặ ệPh ng ti n d y h c đóng vai trò r t quan tr ng trong giáo d c các h c sinhươ ệ ạ ọ ấ ọ ụ ọ

khuy t t t. Các tr em b khuy t t t c n có s x lí giáo d c đ c bi t. Các tr emế ậ ẻ ị ế ậ ầ ự ử ụ ặ ệ ẻ ch m phát tri n trí tu c n có các khóa h c đ c c u trúc cao b i vì kh năng ti pậ ể ệ ầ ọ ượ ấ ở ả ế thu và t h p các thông đi p vào b nh có nhi u h n ch . ổ ợ ệ ộ ớ ề ạ ế

Các h c sinh nghe kém và nhìn kém c n nhi u t li u h c t p khác nhau.ọ ầ ề ư ệ ọ ậ Ph i tăng c ng các ph ng ti n nghe cho các em nghe kém h n là các h c sinhả ườ ươ ệ ơ ọ bình th ng. Các sách "nói" (băng âm thanh k chuy n, gi ng bài, h ng d n...) r tườ ể ệ ả ướ ẫ ấ c n cho h c sinh nhìn kém đ h s d ng trên l p hay t i gia đình. ầ ọ ể ọ ử ụ ớ ạ

Đ i v i giáo d c đ c bi t, các ph ng ti n d y h c ph i đ c l a chon thíchố ớ ụ ặ ệ ươ ệ ạ ọ ả ượ ự h p v i các yêu c u kh năng riêng c a t ng lo i h c sinh khuy t t t. ợ ớ ầ ả ủ ừ ạ ọ ế ậ

Ngày nay, có xu h ng đ a các h c sinh khuy t t t vào h c chung trong cácướ ư ọ ế ậ ọ l p h c c a h c sinh bình th ng đ các em đó hòa nh p v i c ng đ ng, khôngớ ọ ủ ọ ườ ể ậ ớ ộ ồ c m th y b phân bi t đ i x trong xã h i. Đ làm đ c vi c dó, ph i thi t k cácả ấ ị ệ ố ử ộ ể ượ ệ ả ế ế ph ng ti n đ c bi t cho các h c sinh đ c bi t này đ bù cho các khi m khuy t vươ ệ ặ ệ ọ ặ ệ ể ế ế ề sinh lí và trí tu c a h , đ m b o cho h có th tham gia các l p h c bình th ng. ệ ủ ọ ả ả ọ ể ớ ọ ườ

8

1.3. TÍNH CH T VÀ TÁC D NG C A Ấ Ụ Ủ PH NG TI N D Y H CƯƠ Ệ Ạ Ọ1.3.1. Tính ch t c a ph ng ti n d y h cấ ủ ươ ệ ạ ọ1.3.1.1.Tính ch t ng ng giấ ư ữ

Ghi chép b o t n và tái t o m t s đ v t, hi n t ng bi n c hay quá trìnhả ồ ạ ộ ố ồ ậ ệ ượ ế ố nào đó.

Phim nh a đ nhi p nh, băng nh a đ ghi âm là nh ng nguyên li u đự ể ế ả ự ể ữ ệ ể ng ng gi . Khi m t c nh v t đ c ch p, m t gi ng nói đ c thu thì các thông tinư ữ ộ ả ậ ượ ụ ộ ọ ượ liên quan đ c l u gi , có th in thành nhi u b n gi ng y b n chính. Các s u t pượ ư ữ ể ề ả ố ả ư ậ

nh, băng và phim là các ngu n t li u quan tr ng đ tái t o các s ki n ch x yả ồ ư ệ ọ ể ạ ự ệ ỉ ả ra 1l n trong l ch s .ầ ị ử

1.3.1.2. Tính ch t gia côngấ

M i hi n v t ho c s ki n, quá trình đ u có th đ c ch bi n theoỗ ệ ậ ặ ự ệ ề ể ượ ế ế nhi u l i, có th thúc đ y, kìm hãm, gi m t c... Ph ng ti n có th biên t pề ố ể ẩ ả ố ươ ệ ể ậ đ c. Băng ghi âm có th c t n i các đo n trích, bài nói ho c b đi các ph nượ ể ắ ố ạ ặ ỏ ầ không liên quan. Phim quay các bi n c đã x y ra hàng ch c năm v tr c,ế ố ả ụ ề ướ có th l a ch n s p đ t các đo n trích, ráp n i đ thành phim khoa h c d yể ự ọ ắ ặ ạ ố ể ọ ạ h c.ọ1.3.1.3. Tính ch t phân ph iấ ố Tính ch t ng ng gi cho phép l u tr thông tin qua th i gian, còn tính phânấ ư ữ ư ữ ờ ph i cho phép truy n t i thông tin qua không gian. Ví d : có th cùng lúc trình bàyố ề ả ụ ể cho hàng tri u khán gi v các kinh nghi m đ c trình bày b i cùng m t giáo viênệ ả ề ệ ượ ở ộ

đài phát. M t s h th ng Tivi, phát thanh, video đã s d ng tính ch t này nh mở ộ ố ệ ố ử ụ ấ ằ d y h c t xa.ạ ọ ừ

1.3.2. Tác d ng c a ph ng ti n d y h cụ ủ ươ ệ ạ ọPTDH th c hi n ch c năng tr c quan hóa ho t đ ng nh n th c c a h cự ệ ứ ự ạ ộ ậ ứ ủ ọ

sinh, dùng làm v t thay th cho các đ i t ng và các quá trình c a chúng trongậ ế ố ượ ủ th c hi n mà giáo viên và h c sinh không th tr c ti p ti p c n đ c. ự ệ ọ ể ự ế ế ậ ượ

PTDH có tác d ng giúp giáo viên bi t cách ti n hành huy đ ng đ c s ho tụ ế ế ộ ượ ự ạ đ ng c a các giác quan c a h c sinh tham gia vào quá trình lĩnh h i tri th c kỹộ ủ ủ ọ ộ ứ năng, kỹ x o làm cho s nh n th c c a các em v hi n th c khách quan đ c di nả ự ậ ứ ủ ề ệ ự ượ ễ ra m t cách d dàng. ộ ễ

Các PTDH không ch h tr tích c c vào vi c th hi n tính tr c quan c a n iỉ ỗ ợ ự ệ ể ệ ự ủ ộ dung d y h c c a giáo viên mà còn giúp ng i h c làm quen đ c v i các y u t ,ạ ọ ủ ườ ọ ượ ớ ế ố

9

các m i liên h bên ngoài, bên trong c a đ i t ng nh n th c, giúp h hi u sâuố ệ ủ ố ượ ậ ứ ọ ể s c v n đ các lĩnh v c chuyên môn mà mình yêu thích. ắ ấ ề ự

Các kênh hình, kênh ti ng, kênh h n h p cùng t o các c m giác và c m n mế ỗ ợ ạ ả ầ ắ th hi n qua PTDH làm cho các quá trình d y h c di n ra thu n l i, hi u qu , gâyể ệ ạ ọ ễ ậ ợ ệ ả ra h c sinh h ng thú khi đ c ti p c n v i đ i t ng nghiên c u. Đ ng th i, nóở ọ ứ ượ ế ậ ớ ố ượ ứ ồ ờ làm hình thành h c sinh nh ng n t ng, nh ng c m xúc do tác đ ng c a PTDHở ọ ữ ấ ượ ữ ả ộ ủ và làm tăng c ng tin c y c a các thông tin c n lĩnh h i.ườ ậ ủ ầ ộ

PTDH có tác d ng quan tr ng, góp ph n gi i phóng s c lao đ ng c a th y &ụ ọ ầ ả ứ ộ ủ ầ trò, t o đi u ki n thu n l i cho vi c th c hi n nhi m v c a ho t đ ng d y &ạ ề ệ ậ ợ ệ ự ệ ệ ụ ủ ạ ộ ạ h c.ọ

PTDH không ch cung c p các tin t c chính xác và ch c ch n v đ i t ngỉ ấ ứ ắ ắ ề ố ượ nghiên c u mà còn kích thích và làm tích c c hóa các thao tác t duy c a ch thứ ự ư ủ ủ ể làm cho năng l c t duy tr u t ng c a h c sinh đ c phát tri n. ự ư ừ ượ ủ ọ ượ ể

Đ ng th i, nó cũng có tác d ng làm gi m nh đ c lao đ ng c a ng i giáoồ ờ ụ ả ẹ ượ ộ ủ ườ viên, vì ph ng ti n d y h c đã t o ra c s v t ch t ti n l i và gi m thi u s đ uươ ệ ạ ọ ạ ơ ở ậ ấ ệ ợ ả ể ự ầ t v s c l c, th i gian c a ch th khi ti p c n, lĩnh h i các tri th c m i.ư ề ứ ự ờ ủ ủ ể ế ậ ộ ứ ớ

PTDH còn có tác d ng làm th a mãn nhu c u v hi u bi t và hình thànhụ ỏ ầ ề ể ế ni m say mê h c t p c a h c sinh. ề ọ ậ ủ ọ

Các PTDH nh t là PTDH m i mà chúng ta g i là ph ng ti n kỹ thu t d yấ ớ ọ ươ ệ ậ ạ h c, đã ph n ánh đ c tính đa d ng, ph c t p c a s v t hi n t ng, giúp choọ ả ượ ạ ứ ạ ủ ự ậ ệ ượ ng i h c có nhi u c h i đ phát tri n kh năng nh n th c, làm th a mãn nhuườ ọ ề ơ ộ ể ể ả ậ ứ ỏ c u hi u bi t, hình thành ni m say mê h c t p, kích thích ho t đ ng t h c, làmầ ể ế ề ọ ậ ạ ộ ự ọ c s v t ch t cho vi c bi n quá trình đào t o thành quá trình t đào t o.ơ ở ậ ấ ệ ế ạ ự ạ

1.4. M I QUAN H C A PH NG TI N D Y H C V I CÁC Y U T C A Ố Ệ Ủ ƯƠ Ệ Ạ Ọ Ớ Ế Ố ỦQUÁ TRÌNH D Y H CẠ Ọ

10

PH NGƯƠ TI N DHỆ

PH NGƯƠ PHÁP

N I DUNGỘ

M C ĐÍCH Ụ

HTTC DH

Hình 1. Mối quan hệ giữa PTDH với MĐ, ND, PP, HTTC DH

1.4.1. Quan h c a PTDH v i m c đích d y h cệ ủ ớ ụ ạ ọM c đích đ c coi nh bi u t ng c n đ t đ c c a quá trình ho t đ ngụ ượ ư ể ượ ầ ạ ượ ủ ạ ộ

mà ch th đã đ nh tr c. Nó là c s đ nh h ng đúng cho vi c th c hi n n iủ ể ị ướ ơ ở ị ướ ệ ự ệ ộ dung, ph ng pháp, tìm ki m ph ng ti n ho t đ ng c a ch th .ươ ế ươ ệ ạ ộ ủ ủ ể

M c đích d y h c là c s đ ch th ti n hành đ nh h ng cho vi c l aụ ạ ọ ơ ở ể ủ ể ế ị ướ ệ ự ch n ph ng ti n d y h c. Tính ch t và đ c tr ng c a m c đích d y h c sẽ quyọ ươ ệ ạ ọ ấ ặ ư ủ ụ ạ ọ đ nh tính ch t đ c thù c a vi c l a ch n và s d ng ph ng ti n d y h c c a chị ấ ặ ủ ệ ự ọ ử ụ ươ ệ ạ ọ ủ ủ th trong quá trình d y h c. ể ạ ọ

M c đích và PTDH luôn có m i quan h m t thi t v i nhau trong quá trìnhụ ố ệ ậ ế ớ v n lên chi m lĩnh đ i t ng h c t p, có s chuy n hóa gi a chúng. B n thânươ ế ố ượ ọ ậ ự ể ữ ả các m c đích b ph n m t khi đã đ c th c hi n sẽ tr thành ph ng ti n choụ ộ ậ ộ ượ ự ệ ở ươ ệ vi n th c hi n m c đích b phân ti p theo. M t khác, khi ch th bi t cách tìmệ ự ệ ụ ộ ế ặ ủ ể ế ki m đ h i đ các ph ng ti n cho ho t đ ng thì m c đích c a nó m i tr thànhế ể ộ ủ ươ ệ ạ ộ ụ ủ ớ ở hi n th c.ệ ự

1.4.2. Quan h c a PTDH v i n i dung d y h cệ ủ ớ ộ ạ ọM i n i dung d y h c c th c n đ n các ph ng pháp cũng nh các PTDHỗ ộ ạ ọ ụ ể ầ ế ươ ư

đ c thù khác nhau đ giúp th y chuy n t i và trò lĩnh h i. Vi c h c sinh n m v ngặ ể ầ ể ả ộ ệ ọ ắ ữ ch c n i dung d y h c c th sẽ ph thu c vào vi c l a ch n và v n d ng m tắ ộ ạ ọ ụ ể ụ ộ ệ ự ọ ậ ụ ộ cách phù h p có hi u qu ph ng ti n d y h c t ng ng c a ng i giáo viên.ợ ệ ả ươ ệ ạ ọ ươ ứ ủ ườ

Nói chung, các ph ng ti n kỹ thu t có th đ c v n d ng vào đ t ch cươ ệ ậ ể ượ ậ ụ ể ổ ứ d y h c cho nhi u n i dung d y h c khác nhau. V n đ là ch , ng i giáo viênạ ọ ề ộ ạ ọ ấ ề ở ỗ ườ bi t cách ti n hành khai thác ph ng ti n trong ph m vi n i dung c th . Ng cế ế ươ ệ ạ ộ ụ ể ượ l i, PTDH cũng có tác d ng chi ph i s gi ng d y n i dung d y h c t ng ng .ạ ụ ố ự ả ạ ộ ạ ọ ươ ứ

Có nh ng lo i PTDH ch thích h p v i nh ng chuy n t i chính nh ng n iữ ạ ỉ ợ ớ ữ ể ả ữ ộ dung d y h c xác đ nh. Vi c l a ch n đúng các PTDH cho phù h p v i n i dungạ ọ ị ệ ự ọ ợ ớ ộ d y h c t ng ng sẽ làm tăng hi u qu chuy n t i chính n i dung d y h c đó. ạ ọ ươ ứ ệ ả ể ả ộ ạ ọ

Ng i giáo viên c n am hi u m i quan h này đ có s sáng t o và tích c cườ ầ ể ố ệ ể ự ạ ự trong vi c tìm ch n và v n d ng h p lý các PTDH trong quá trình gi ng d y trênệ ọ ậ ụ ợ ả ạ ở l p.ớ

1.4.3. Quan h c a PTDH và ph ng pháp d y h cệ ủ ươ ạ ọGi a ph ng pháp và ph ng ti n cũng có m i quan h qua l i t ng hữ ươ ươ ệ ố ệ ạ ươ ỗ

nhau. Ph ng ti n h tr cho vi c th c hi n các tác đ ng c a ph ng pháp d yươ ệ ỗ ợ ệ ự ệ ộ ủ ươ ạ h c. Ph ng pháp d y h c khi đã đ c xác đ nh sẽ c n t i s tr giúp c a cácọ ươ ạ ọ ượ ị ầ ớ ự ợ ủ ph ng ti n d y h c thích h p, ng v i n i dung d y h c nh t đ nh.ươ ệ ạ ọ ợ ứ ớ ộ ạ ọ ấ ị

11

Đ làm tăng hi u qu v n d ng ph ng pháp d y h c, ng i ta căn c vàoể ệ ả ậ ụ ươ ạ ọ ườ ứ th c ti n mà n l c t duy nh m tìm ki m cho b ng đ c các PTDH s n có đự ễ ỗ ự ư ằ ế ằ ượ ẵ ể ti n hành th c hi n các nhi m v d y h c. S l a ch n đ c các ph ng ti n phùế ự ệ ệ ụ ạ ọ ự ự ọ ượ ươ ệ h p sẽ đem l i hi u qu t i u c a s v n d ng ph ng pháp d y h c trong quáợ ạ ệ ả ố ư ủ ự ậ ụ ươ ạ ọ trình d y h c c th c a m i m t giáo viên.ạ ọ ụ ể ủ ỗ ộ

C n xem xét m i quan h gi a PTDH v i t t c các thành t c a QTDH ầ ố ệ ữ ớ ấ ả ố ủ (xem các thành t c a QTDH – GT giáo d c h c ngh nghi p)ố ủ ụ ọ ề ệ

1.5. PHÂN LO I PH NG TI N D Y H CẠ ƯƠ Ệ Ạ Ọ1.5.1. Theo c u t o, nguyên lý và m c đích s d ngấ ạ ụ ử ụ1.5.1.1. D a vào c u t o, nguyên lý ho t đ ng và ch c năng c a ph ngự ấ ạ ạ ộ ứ ủ ươ ti nệ

Ph ng ti n d y h c có th đ c phân làm hai ph n: ph n c ng và ph n m m:ươ ệ ạ ọ ể ượ ầ ầ ứ ầ ề

a. Ph n c ng:ầ ứ

Bao g m các ph ng ti n đ c c u t o trên c s các nguyên lý thi t k vồ ươ ệ ượ ấ ạ ơ ở ế ế ề c , đi n, đi n t ... theo yêu c u bi u di n n i dung bài gi ng. Các ph ng ti n nàyơ ệ ệ ử ầ ể ễ ộ ả ươ ệ có th là: các máy chi u (phim, nh), radio, ể ế ả ti vi, máy d y h c, máy tính đi n t ,ạ ọ ệ ử máy phát thanh và truy n hình... Ph n c ng là k t qu tác đ ng c a s phát tri nề ầ ứ ế ả ộ ủ ự ể c a khoa h c kỹ thu t trong nhi u th k . Khi s d ng ph n c ng, ng i giáo viênủ ọ ậ ề ế ỷ ử ụ ầ ứ ườ đã c gi i ơ ớ hóa và đi n t hóa quá trình d y h c, m r ng không gian l p h c vàệ ử ạ ọ ở ộ ớ ọ ph m vi ki n th c truy n đ t.ạ ế ứ ề ạ

b. Ph n m mầ ề

Là nh ng ph ng ti n trong đó s d ng các nguyên lý s ph m, tâm lý,ữ ươ ệ ử ụ ư ạ KHKT đ xây d ng nên cho h c sinh m t kh i l ng ki n th c hay c i thi n hànhể ự ọ ộ ố ượ ế ứ ả ệ vi ng x cho h c sinh. Ph n m m bao g m: ch ng trình môn h c, báo chí, sáchứ ử ọ ầ ề ồ ươ ọ v , t p chí, tài li u giáo khoa...ở ạ ệ

1.5.1.2. D a vào m c đích s d ngự ụ ử ụ

Có th phân lo i các ph ng ti n d y h c thành hai lo i: Ph ng ti n dùngể ạ ươ ệ ạ ọ ạ ươ ệ tr c ti p đ d y h c và ph ng ti n dùng đ h tr , đi u khi n quá trình d yự ế ể ạ ọ ươ ệ ể ỗ ợ ề ể ạ h c.ọ

a. Ph ng ti n dùng tr c ti p đ d y h cươ ệ ự ế ể ạ ọ

Bao g m nh ng máy móc, thi t b và d ng c đ c giáo viên s d ng trongồ ữ ế ị ụ ụ ượ ử ụ gi d y đ trình bày ki n th c, rèn luy n kỹ năng, kỹ x o cho h c sinh. Đó có thờ ạ ể ế ứ ệ ả ọ ể là:

12

+ Máy chi u, máy chi u phim d ng b n, máy chi u phim, máy ghi âm, máyế ế ươ ả ế quay đĩa, máy thu hình, máy d y h c, máy tính đi n t , máy quay phim... ạ ọ ệ ử

+ Các tài li u in (sách giáo khoa, sách chuyên môn, các tài li u chép tay, sệ ệ ổ tay tra c u, sách bài t p, ch ng trình môn h c...)ứ ậ ươ ọ

+ Các ph ng ti n mang tin thính giác, th giác và h n h p (băng ghi âm, đĩaươ ệ ị ỗ ợ ghi âm, các ch ng trình phát thanh, tranh vẽ, bi u b ng, b n đ , đ th , nh, phimươ ể ả ả ồ ồ ị ả d ng b n, phim cu n, bu i truy n hình...)ươ ả ộ ổ ề

+ Các v t m u, mô hình, tranh l p ghép, ph ng ti n và v t li u thí nghi m,ậ ẫ ắ ươ ệ ậ ệ ệ máy luy n t p, các ph ng ti n s n xu t...ệ ậ ươ ệ ả ấ

b. Ph ng ti n h tr và đi u khi n quá trình d y h cươ ệ ỗ ợ ề ể ạ ọ

Là nh ng ph ng ti n đ c s d ng đ t o ra m t môi tr ng h c t pữ ươ ệ ượ ử ụ ể ạ ộ ườ ọ ậ thu n l i, có hi u qu và liên t c. ậ ợ ệ ả ụ

Ph ng ti n h tr bao g m các lo i b ng vi t, các giá di đ ng ho c cươ ệ ỗ ợ ồ ạ ả ế ộ ặ ố đ nh, bàn thí nghi m, thi t b đi u khi n âm thanh, ánh sáng...ị ệ ế ị ề ể

Ph ng ti n đi u khi n bao g m các lo i s sách, tài li u ghi chép v ti nươ ệ ề ể ồ ạ ổ ệ ề ế trình h c t p, v thành tích h c t p c a h c sinh. ọ ậ ề ọ ậ ủ ọ

1.5.1.3. D a vào c u t o c a ph ng ti nự ấ ạ ủ ươ ệ

Có th phân các lo i ph ng ti n d y h c thành hai lo i: các ph ng ti nể ạ ươ ệ ạ ọ ạ ươ ệ d y h c truy n th ng (ạ ọ ề ố v t th t, mô hình, tranh, nh, b n vẽ, b n ph n..v.v…ậ ậ ả ả ả ấ ) và các ph ng ti n nghe nhìn hi n đ i (Radio, ti vi…)ươ ệ ệ ạ

1.5.2. Theo quan đi m v l ch s , tr ng thái, tính ch tể ề ị ử ạ ấ1.5.2.1. Căn c vào l ch s xu t hi n ph ng ti n d y h cứ ị ử ấ ệ ươ ệ ạ ọ

Ng i ta có th chia ra các lo i ph ng ti n d y h c truy n th ng vàườ ể ạ ươ ệ ạ ọ ề ố ph ng ti n d y h c m i. ươ ệ ạ ọ ớ

a. Ph ng ti n d y h c truy n th ngươ ệ ạ ọ ề ố

Đ c xác đ nh trên c s t duy kinh nghi m c a nhà s ph m và ra đ i tượ ị ơ ở ư ệ ủ ư ạ ờ ừ r t s m nh v t th t, mô hình, tranh, nh, b n vẽ,.v.v… ấ ớ ư ậ ậ ả ả

Chúng đ c phân ra hai lo i chính là ph ng ti n d y h c hai chi u vàượ ạ ươ ệ ạ ọ ề ph ng ti n d y h c ba chi u.ươ ệ ạ ọ ề

b. Ph ng ti n d y h c m iươ ệ ạ ọ ớ

Đ c xác đ nh trên c s t duy lý lu n c a nhà giáo d c và bao g m nh ngượ ị ơ ở ư ậ ủ ụ ồ ữ ph ng ti n kỹ thu t d y h c nh máy quay băng, đài phát thanh, tivi, radio,ươ ệ ậ ạ ọ ư

13

cassettes, đ u CD – VCD, băng, đĩa, máy chi u, máy tính, máy chi u đa năng, máyầ ế ế d y h c, ph n m m d y h c. ạ ọ ầ ề ạ ọ

Chúng đ c phân ra thành ph ng ti n nghe, ph ng ti n nhìn, ph ngượ ươ ệ ươ ệ ươ ti n nghe nhìn và các ph ng ti n tr c quan khác.ệ ươ ệ ự

1.5.2.2. Căn c vào s tham gia có tính ch t tr c ti p, gián ti pứ ự ấ ự ế ếNg i ta có th chia thành hai lo i:ườ ể ạ

a. Ph ng ti n d y h c tr c ti p:ươ ệ ạ ọ ự ế

G m c các ph ng ti n truy n th ng và hi n đ i. Chúng bao g m cácồ ả ươ ệ ề ố ệ ạ ồ ph ng ti n d y h c mang tin và truy n tin. Chúng có vai trò r t l n trong quáươ ệ ạ ọ ề ấ ớ trình d y h c.ạ ọ

b. Ph ng ti n d y h c gián ti p:ươ ệ ạ ọ ế

Chúng có vai trò h tr cho ho t đ ng d y h c, r t c n thi t nh b ngỗ ợ ạ ộ ạ ọ ấ ầ ế ư ả ph n, h th ng chi u sáng, h th ng đi u khi n nhi t đ …ấ ệ ố ế ệ ố ề ể ệ ộ

1.5.2.3. Căn c vào yêu c u s d ngứ ầ ử ụa. Ph ng ti n d y h c dùng cho giáo viên trong gi ng d yươ ệ ạ ọ ả ạ

Đây là lo i ph ng ti n dành riêng cho giáo viên s d ng khi gi ng d y vàạ ươ ệ ử ụ ả ạ h ng d n h c sinh h c t p. Lo i này có th gi ng nh PTDH dùng cho h c sinhướ ẫ ọ ọ ậ ạ ể ố ư ọ nh ng có th thêm các ch c năng m i và đ c khai thác tri t đ trong quá trìnhư ể ứ ớ ượ ệ ể v n d ng. ậ ụ

b. Ph ng ti n d y h c dùng cho h c sinh trong quá trình h c t pươ ệ ạ ọ ọ ọ ậ

Chúng có th gi ng v i PTDH dùng cho giáo viên nh ng v s l ng l nể ố ớ ư ề ố ượ ớ h n, tu i th c n b n h n đ đáp ng nhu c u khai thác trong h c t p c a h cơ ổ ọ ầ ề ơ ể ứ ầ ọ ậ ủ ọ sinh.

c. Ph ng ti n d y h c h tr cho d y và h cươ ệ ạ ọ ỗ ợ ạ ọ

Đây là các ph ng ti n có vai trò h tr d y và h c, g m có ph ng ti nươ ệ ỗ ợ ạ ọ ồ ươ ệ d y h c gián ti p nêu trên.ạ ọ ế

1.5.2.4. Căn c vào tính ch t ho t đ ng c a PTDHứ ấ ạ ộ ủa. Các v t th t, v t m u, máy móc…ậ ậ ậ ẫ

Đây là các PTDH đ c dùng vào vi c th c hi n các ho t đ ng đ i t ngượ ệ ự ệ ạ ộ ố ượ c m tính đ hình thành khái ni m c b n. ả ể ệ ơ ả

Các PTDH này đ c v n d ng đ giúp ng i h c s d ng hành đ ng v tượ ậ ụ ể ườ ọ ử ụ ộ ậ ch t, hành đ ng phân tích… trên đ i t ng đ tác đ ng tr c ti p vào chúng nh mấ ộ ố ượ ể ộ ự ế ằ

14

làm b c l nh ng thu c tính c a chúng, n m b t và chuy n logic c a đ i t ngộ ộ ữ ộ ủ ắ ắ ể ủ ố ượ vào đ i s ng tinh th n c a ch th d i d ng khái ni m, kỹ năng, k x o, thái đ . ờ ố ầ ủ ủ ể ướ ạ ệ ỷ ả ộ

b. Các v t t ng hình, mô hình, tranh nh, s đ , tài li u sao chépậ ượ ả ơ ồ ệ

Các PTDH này sẽ tham gia vào quá trình ch th th c hi n các hành đ ngủ ể ự ệ ộ mô hình hóa làm c s hình thành hành đ ng ngôn ng và hành đ ng trí tu . ơ ở ộ ữ ộ ệ

B n vẽ đ c coi là ti ng nói kỹ thu t. Vì v y khi d y kỹ thu t, giáo viên nênả ượ ế ậ ậ ạ ậ quan tâm đ n vi c hình thành kỹ năng phân tích và t o l p các b n vẽ kỹ thu t choế ệ ạ ậ ả ậ h c sinh. ọ

c. Các v t thí nghi m, th c hành, th c nghi mậ ệ ự ự ệ

Là lo i PTDH tham gia vào quá trình hình thành các quan đi m nh n th c,ạ ể ậ ứ quan đi m khoa h c thông qua các hành đ ng th nghi m c a h c sinh. ể ọ ộ ử ệ ủ ọ

d. Các ph ng ti n d y h c m iươ ệ ạ ọ ớ

Nh máy chi u, máy tính, tivi, video, cassettes, đ u – băng, ph n m m d yư ế ầ ầ ề ạ h c… là nhóm các ph ng ti n d y h c m i có ý nghĩa quan tr ng trong vi c t oọ ươ ệ ạ ọ ớ ọ ệ ạ ra bi u t ng trung th c v đ i t ng cũng nh quá trình c a chúng, làm c sể ượ ự ề ố ượ ư ủ ơ ở hình nh cho vi c hình thành khái ni m.ả ệ ệ

1.5.2.5. Căn c vào c s thi t b d y h cứ ơ ở ế ị ạ ọCác lo i thi t b d y h c đ c dùng tr c ti p hay gián ti p ạ ế ị ạ ọ ượ ự ế ế

Các ph ng ti n d y h c truy n th ng và ph ng ti n m i ươ ệ ạ ọ ề ố ươ ệ ớ

Các lo i hi n tr ng di n ra các ho t đ ng d y h c: nh phòng h c, phòngạ ệ ườ ễ ạ ộ ạ ọ ư ọ thí nghi m, c ng x ng, nhà máy, c s s n xu t. ệ ổ ưở ơ ở ả ấ

Các lo i PTDH nh phân lo i đã k trên đ u r t đa d ng và có hi u quạ ư ạ ể ề ấ ạ ệ ả khác nhau trong d y h c. Trong đó có PTDH đem l i hi u qu th p, có PTDH đemạ ọ ạ ệ ả ấ l i hi u qu cao và có PTDH ch đem l i hi u qu m c đ c n thi t. ạ ệ ả ỉ ạ ệ ả ở ứ ộ ầ ế

Vì th , khi v n d ng chúng vào gi i quy t các nhi m v d y h c, ng i giáoế ậ ụ ả ế ệ ụ ạ ọ ườ viên c n l u tâm t i hi u qu s d ng PTDH.ầ ư ớ ệ ả ử ụ

Ý nghĩa: Xác đ nh đúng lo i ph ng ti n c n s d ng, n m v ng đ cị ạ ươ ệ ầ ử ụ ắ ữ ặ đi m, tính ch t c a PTDH đ khai thác t i u hi u qu c a ph ng ti n DHể ấ ủ ể ố ư ệ ả ủ ươ ệ đó

15

1.6. NGUYÊN T C CH T O VÀ S D NG PH NG TI N D Y H CẮ Ế Ạ Ử Ụ ƯƠ Ệ Ạ Ọ16.1. Nguyên t c ch t o ắ ế ạ ph ng ti n d y h cươ ệ ạ ọ1.6.1.1. PTDH đ c ch t o ph i đ m b o tính khoa h c s ph mượ ế ạ ả ả ả ọ ư ạ

Tính khoa h c s ph m là m t ch tiêu chính v ch t l ng PTDH. Ch tiêuọ ư ạ ộ ỉ ề ấ ượ ỉ này đ c tr ng cho s liên h gi a m c tiêu đào t o và giáo d c, n i dung ph ngặ ư ự ệ ữ ụ ạ ụ ộ ươ pháp d y h c v i c u t o và n i dung c a ph ng ti n. Tính khoa h c s ph mạ ọ ớ ấ ạ ộ ủ ươ ệ ọ ư ạ th hi n ch :ể ệ ở ỗ

PTDH ph i b o đ m cho h c sinh ti p thu đ c ki n th c, kỹ năng kỹ x oả ả ả ọ ế ượ ế ứ ả ngh nghi p t ng ng v i yêu c u c a ch ng trình h c, giúp cho giáo viênề ệ ươ ứ ớ ầ ủ ươ ọ truy n đ t m t cách thu n l i các ki n th c ph c t p, kỹ x o tay ngh ... làm choề ạ ộ ậ ợ ế ứ ứ ạ ả ề h phát tri n kh năng nh n th c và t duy logic.ọ ể ả ậ ứ ư

N i dung và c u t o c a PTDH ph i b o đ m các đ c tr ng c a vi c d y lýộ ấ ạ ủ ả ả ả ặ ư ủ ệ ạ thuy t và th c hành cũng nh các nguyên lý s ph m c b n. ế ự ư ư ạ ơ ả

PTDH ph i phù h p v i nhi m v s ph m và ph ng pháp gi ng d y, thúcả ợ ớ ệ ụ ư ạ ươ ả ạ đ y kh năng ti p thu năng đ ng c a h c sinh. ẩ ả ế ộ ủ ọ

Các ph ng ti n d y h c h p thành m t b ph i có m i liên h ch t chẽ vươ ệ ạ ọ ợ ộ ộ ả ố ệ ặ ề n i dung, b c c và hình th c trong đó m i cái ph i có vai trò và ch đ ng riêng. ộ ố ụ ứ ỗ ả ỗ ứ

PTDH ph i thúc đ y vi c s d ng các ph ng pháp d y h c hi n đ i và cácả ẩ ệ ử ụ ươ ạ ọ ệ ạ hình th c t ch c d y h c tiên ti n.ứ ổ ứ ạ ọ ế

1.6.1.2. PTDH đ c ch t o ph i đ m b o tính nhân tr c h cượ ế ạ ả ả ả ắ ọTh hi n s phù h p c a các PTDH v i tiêu chu n tâm sinh lý c a giáoể ệ ở ự ợ ủ ớ ẩ ủ

viên và h c sinh, gây đ c s h ng thú cho h c sinh và thích ng v i công vi c sọ ượ ự ứ ọ ứ ớ ệ ư ph m c a th y và trò. C th là:ạ ủ ầ ụ ể

PTDH dùng đ bi u di n tr c h c sinh ph i đ c nhìn rõ kho ng cáchể ể ễ ướ ọ ả ượ ở ả 8m. Các PTDH dùng cho cá nhân h c sinh không đ c chi m nhi u ch trên bànọ ượ ế ề ỗ h c. ọ

PTDH ph i phù h p v i đ c đi m tâm sinh lý c a h c sinh. ả ợ ớ ặ ể ủ ọ

Màu s c ph i sáng s a, hài hòa và gi ng v i màu s c c a v t th t (n u làắ ả ủ ố ớ ắ ủ ậ ậ ế mô hình, tranh vẽ)

B o đ m các yêu c u v đ an toàn và không gây đ c h i cho th y và trò.ả ả ầ ề ộ ộ ạ ầ

1.6.1.3. PTDH đ c ch t o ph i đ m b o tính th m mỹượ ế ạ ả ả ả ẩCác ph ng ti n d y h c ph i phù h p v i các tiêu chu n v t ch c môiươ ệ ạ ọ ả ợ ớ ẩ ề ổ ứ

tr ng s ph m. ườ ư ạ

16

Ph ng ti n d y h c ph i b o đ m t l cân x ng, hài hòa v đ ng nét vàươ ệ ạ ọ ả ả ả ỉ ệ ứ ề ườ hình kh i gi ng nh các công trình ngh thu t.ố ố ư ệ ậ

Ph ng ti n d y h c ph i làm cho th y trò thích thú khi s d ng, kích thíchươ ệ ạ ọ ả ầ ử ụ tình yêu ngh , làm cho h c sinh nâng cao c m th chân, thi n, mỹ. ề ọ ả ụ ệ

1.6.1.4. PTDH đ c ch t o ph i đ m b o tính khoa h c kỹ thu tượ ế ạ ả ả ả ọ ậCác ph ng ti n d y h c ph i có c u t o đ n gi n, d đi u khi n, ch cươ ệ ạ ọ ả ấ ạ ơ ả ễ ề ể ắ

ch n, có kh i l ng và kích th c phù h p.ắ ố ượ ướ ợ

Ph ng ti n d y h c ph i công ngh ch t o h p lý và ph i áp d ng nh ngươ ệ ạ ọ ả ệ ế ạ ợ ả ụ ữ thành t u c a khoa h c kỹ thu t m i.ự ủ ọ ậ ớ

Ph ng ti n d y h c ph i đ c b o đ m v tu i th và đ v ng ch c.ươ ệ ạ ọ ả ượ ả ả ề ổ ọ ộ ữ ắ

Ph ng ti n d y h c ph i đ c áp d ng nh ng ti n b khoa h c kỹ thu tươ ệ ạ ọ ả ượ ụ ữ ế ộ ọ ậ m i nh t n u có th .ớ ấ ế ể

PTDH ph i có k t c u thu n l i cho vi c chuyên ch và b o qu n.ả ế ấ ậ ợ ệ ở ả ả

1.6.1.5. PTDH đ c ch t o ph i đ m b o tính kinh tượ ế ạ ả ả ả ếTính kinh t là m t ch tiêu quan tr ng khi l p lu n ch ng ch t o m i hayế ộ ỉ ọ ậ ậ ứ ế ạ ớ

đ a vào s d ng các thi t b d y h c m u.ư ử ụ ế ị ạ ọ ẫ

N i dung và đ c tính k t c u c a ph ng ti n d y h c ph i đ c tính toánộ ặ ế ấ ủ ươ ệ ạ ọ ả ượ đ v i m t s l ng ít, chi phí nh v n b o đ m hi u qu cao nh t.ể ớ ộ ố ượ ỏ ẫ ả ả ệ ả ấ

Ph ng ti n d y h c ph i có tu i th cao và chi phí b o qu n th p.ươ ệ ạ ọ ả ổ ọ ả ả ấ

5 nguyên t c ch t o PTDH: s ph m ,nhân tr c, th m mỹ, kỹ thu t, kinhắ ế ạ ư ạ ắ ẩ ậ tế

1.6.2. Nguyên t c s d ng ph ng ti n d y h c.ắ ử ụ ươ ệ ạ ọ

Ph ng ti n d y h c đ c s d ng đúng, có tác d ng làm tăng hi u qu sươ ệ ạ ọ ượ ử ụ ụ ệ ả ư ph m c a n i dung và ph ng pháp d y h c lên r t nhi u. Nh trên đã trình bày,ạ ủ ộ ươ ạ ọ ấ ề ư ph ng ti n d y h c không ch có ch c năng minh h a cho bài gi ng mà còn có tácươ ệ ạ ọ ỉ ứ ọ ả d ng thúc đ y quá trình thu nh n ki n th c và hi u n i dung c a thông đi p c nụ ẩ ậ ế ứ ể ộ ủ ệ ầ truy n.ề

N u không bi t s d ng ph ng ti n d y h c m t cách khoa h c, h p líế ế ử ụ ươ ệ ạ ọ ộ ọ ợ theo m t cách ti p c n h th ng, th m chí l i l m d ng quá nhi u ph ng ti nộ ế ậ ệ ố ậ ạ ạ ụ ề ươ ệ trong gi gi ng, thì hi u qu c a nó không nh ng không tăng lên mà còn làm choờ ả ệ ả ủ ữ h c sinh khó hi u, r i lo n, căng th ng. B i v y, các nhà s ph m đã t ng k t baọ ể ố ạ ẳ ở ậ ư ạ ổ ế nguyên t c s d ng ph ng ti n d y h c (g i là nguyên t c 3Đ) nh sau: đúngắ ử ụ ươ ệ ạ ọ ọ ắ ư lúc, đúng ch và đ c ng đ .ỗ ủ ườ ộ

17

1.6.2.1. Nguyên t c s d ng ph ng ti n d y h c đúng lúcắ ử ụ ươ ệ ạ ọS d ng ph ng ti n d y h c đúng lúc có ý nghĩa là đ a ph ng ti n vàoử ụ ươ ệ ạ ọ ư ươ ệ

lúc c n thi t, lúc h c sinh mong mu n nh t.ầ ế ọ ố ấ

Tuy nhiên tr c đó ướ th y giáoầ đã d n d t, nêu v n đ , g i ý... và đ c quanẫ ắ ấ ề ợ ượ sát, g i nh trong tr ng thái tâm sinh lý thu n l i nh t. ợ ớ ạ ậ ợ ấ

Hi u qu c a PTDH đ c nâng cao r t nhi u n u nó xu t hi n đúng vào lúcệ ả ủ ượ ấ ề ế ấ ệ mà n i dung, ph ng pháp c a bài gi ng c n đ n nó. C n đ a ph ng ti n vàoộ ươ ủ ả ầ ế ầ ư ươ ệ theo trình t bài gi ng, tránh vi c tr ng ra hàng lo t ph ng ti n trên giá, tự ả ệ ư ạ ươ ệ ủ trong m t ti t h c ho c bi n phòng h c thành phòng tr ng bày, tri n lãm.ộ ế ọ ặ ế ọ ư ể Ph ng ti n d y h c ph i đ c đ a ra s d ng và c t gi u đúng lúc.ươ ệ ạ ọ ả ượ ư ử ụ ấ ấ

N u các PTDH đ c s d ng m t cách tình c , ch a có s chu n b tr cế ượ ử ụ ộ ờ ư ự ẩ ị ướ cho vi c ti p thu c a h c sinh thì ệ ế ủ ọ sẽ không mang l i k t qu mong mu n, th mạ ế ả ố ậ chí còn làm t n m n s theo dõi c a h c sinh. ả ạ ự ủ ọ

V i cùng m t PTDH cũng c n ph i phân bi t th i đi m s d ng: khi nào thìớ ộ ầ ả ệ ờ ể ử ụ đ c đ a vào trong gi gi ng, khi nào thì dùng trong bu i h ng d n ngo i khóa,ượ ư ờ ả ổ ướ ẫ ạ tr ng bày trong gi ngh , tr ng bày ký túc xá... ho c cho h c sinhư ờ ỉ ư ở ặ ọ m nượ v nhàề quan sát.

C n cân đ i và b trí l ch s d ng PTDH h p lý, thu n l i trong m t ngày,ầ ố ố ị ử ụ ợ ậ ợ ộ m t tu n nh m nâng cao hi u qu c a t ng lo i ph ng ti n. ộ ầ ằ ệ ả ủ ừ ạ ươ ệ

Ví d nên b trí chi u phim vào cu i bu i h c trong ngày. Không chi uụ ố ế ố ổ ọ ế phim liên ti p m t lúc nhi u n i dung.ế ộ ề ộ

1.6.2.2. Nguyên t c s d ng ph ng ti n d y h c đúng chắ ử ụ ươ ệ ạ ọ ỗ

S d ng ph ng ti n d y h c đúng ch t c là ph i tìm v trí đ gi i thi u,ử ụ ươ ệ ạ ọ ỗ ứ ả ị ể ớ ệ trình bày ph ng ti n trên l p h p lý nh t, giúp h c sinh có th đ ng th i sươ ệ ớ ợ ấ ọ ể ồ ờ ử d ng nhi u giác quan đ thi p thu bài gi ng m t cách đ ng đ u m i v trí trênụ ề ể ế ả ộ ồ ề ở ọ ị l p.ớ

M t yêu c u h t s c quan tr ng trong vi c gi i thi u PTDH trên l p là ph iộ ầ ế ứ ọ ệ ớ ệ ớ ả tìm v trí l p đ t sao cho toàn l p có th quan sát rõ ràng, đ c bi t là hai hàng h cị ắ ặ ớ ể ặ ệ ọ sinh ng i sát hai bên t ng và hàng gh cu i l p. ồ ườ ế ố ớ

V trí trình bày ph ng ti n ph i b o đ m các yêu c u chung và riêng c aị ươ ệ ả ả ả ầ ủ nó v đi u ki n chi u sáng, thông gió và các yêu c u kỹ thu t riêng bi t khác.ề ề ệ ế ầ ậ ệ

Các ph ng ti n ph i đ c gi i thi u nh ng v trí tuy t đ i an toàn choươ ệ ả ượ ớ ệ ở ữ ị ệ ố giáo viên và h c sinh trong và ngoài gi gi ng, đ ng th i ph i b trí sao cho khôngọ ờ ả ồ ờ ả ố

nh h ng đ n quá trình làm vi c, h c t p c a các l p khác. ả ưở ế ệ ọ ậ ủ ớ

18

Đ i v i các ph ng ti n đ c c t t i các n i b o qu n, ph i s p x p saoố ớ ươ ệ ượ ấ ạ ơ ả ả ả ắ ế cho khi c n đ a đ n l p giáo viên ít g p khó khăn và m t th i gian.ầ ư ế ớ ặ ấ ờ

Ph i b trí ch c t gi u ph ng ti n ngay t i l p sau khi s d ng đ khôngả ố ỗ ấ ấ ươ ệ ạ ớ ử ụ ể làm m t t p trung t t ng c a h c sinh khi nghe gi ng.ấ ậ ư ưở ủ ọ ả

1.6.2.3. Nguyên t c s d ng ph ng ti n d y h c đúng c ng đắ ử ụ ươ ệ ạ ọ ườ ộNguyên t c này ch y u đ c p n i dung và ph ng pháp gi ng d y saoắ ủ ế ề ậ ộ ươ ả ạ

cho thích h p, v a v i trình đ ti p thu và l a tu i c a h c sinh. ợ ừ ớ ộ ế ứ ổ ủ ọ

T ng lo i ph ng ti n có m c đ s d ng t i l p khác nhau. N u kéo dàiừ ạ ươ ệ ứ ộ ử ụ ạ ớ ế vi c trình di n ph ng ti n ho c dùng l p l i m t lo i ph ng ti n quá nhi u l nệ ễ ươ ệ ặ ặ ạ ộ ạ ươ ệ ề ầ trong m t bu i gi ng, hi u qu c a chúng sẽ gi m sút.ộ ổ ả ệ ả ủ ả

Vi c s d ng m i hình th c ph ng ti n khác nhau trong m t bu i gi ngệ ử ụ ọ ứ ươ ệ ộ ổ ả có nh h ng l n đ n s ti p th c a h c sinh, đ n hi u qu s d ng ph ngả ưở ớ ế ự ế ụ ủ ọ ế ệ ả ử ụ ươ tiên d y h c. Lôi cu n h c sinh vào nh ng đi u m i l , h p d n sẽ làm cho h duyạ ọ ố ọ ữ ề ớ ạ ấ ẫ ọ trì đ c s chú ý theo dõi bài gi ng m c đ c n thi t. Theo s li u c a các nhàượ ự ả ở ứ ộ ầ ế ố ệ ủ sinh lý h c, n u nh m t d ng ho t đ ng đ c ti p t c trên 15 phút thì kh năngọ ế ư ộ ạ ạ ộ ượ ế ụ ả làm đ c sẽ gi m sút r t nhanh.ượ ả ấ

Vi c áp d ng th ng xuyên các ph ng ti n nghe nhìn trên l p d n đ nệ ụ ườ ươ ệ ở ớ ẫ ế s quá t i thông tin đ i v i h c sinh do h ch a có đ th i gian đ chuy n hóaự ả ố ớ ọ ọ ư ủ ờ ể ể l ng tin đó. S quá t i l n đ i v i th giác sẽ làm nh h ng đ n ch c năng c aượ ự ả ớ ố ớ ị ả ưở ế ứ ủ m t, gi m th l c và nh h ng x u đ n hi u qu d y và h c. Khi l p k ho chắ ả ị ự ả ưở ấ ế ệ ả ạ ọ ậ ế ạ gi ng d y có dùng ph ng ti n nghe nhìn, c n ph i căn c các tài li u do các th yả ạ ươ ệ ầ ả ứ ệ ầ thu c khoa m t ch d n: s d ng ph ng ti n nghe nhìn không quá 3 - 4 l n trongố ắ ỉ ẫ ử ụ ươ ệ ầ m t tu n và kéo dài không quá 20 - 25 phút trong m t bu i d y.ộ ầ ộ ổ ạ

Vi c áp d ng có h th ng các ph ng ti n trong quá trình d y h c có ýệ ụ ệ ố ươ ệ ạ ọ nghĩa l n đ i v i vi c nâng cao hi u qu d y h c. Nh có ph ng ti n d y h c,ớ ố ớ ệ ệ ả ạ ọ ờ ươ ệ ạ ọ th y giáo có th nhanh chóng t p trung s chú ý c a h c sinh vào các v n đ c nầ ể ậ ự ủ ọ ấ ề ầ nêu và hi u đ c nh ng n i dung mà ph ng ti n truy n đ t. N u các ph ngể ượ ữ ộ ươ ệ ề ạ ế ươ ti n đ c s d ng m t cách tình c ch a có s chu n b cho vi c ti p thu c a h cệ ượ ử ụ ộ ờ ư ự ẩ ị ệ ế ủ ọ sinh sẽ không mang l i k t qu mong mu n, đôi khi còn làm t n m n s theo dõiạ ế ả ố ả ạ ự c a h c sinh.ủ ọ

B i v y, đ nâng cao hi u qu s d ng ph ng ti n d y h c, giáo viên ph iở ậ ể ệ ả ử ụ ươ ệ ạ ọ ả chu n b kĩ v n i dung, tuân th nguyên t c 3Đ nh trên.ẩ ị ề ộ ủ ắ ư

Qua vi c phân tích giáo trình, tài li u h c t p, giáo viên ph i xác đ nh v tríệ ệ ọ ậ ả ị ị c a t ng ph ng ti n d y h c đ gi i quy t các nhi m v s ph m c th . Khiủ ừ ươ ệ ạ ọ ể ả ế ệ ụ ư ạ ụ ể xác đ nh v trí c a t ng ph ng ti n d y h c, giáo viên ph i thi t l p m i liên k tị ị ủ ừ ươ ệ ạ ọ ả ế ậ ố ế

19

gi a các kh năng c a ph ng ti n v i m c tiêu h c t p, n i dung bài gi ng đữ ả ủ ươ ệ ớ ụ ọ ậ ộ ả ể làm c s so n th o ph ng pháp d y h c.ơ ở ạ ả ươ ạ ọ

Không th thúc đ y các ho t đ ng tích c c c a h c sinh nh m chuy n hoáể ẩ ạ ộ ự ủ ọ ằ ể và n m v ng thông tin do các ph ng ti n d y h c truy n đ t qua s gi i thi uắ ữ ươ ệ ạ ọ ề ạ ự ớ ệ c a giáo viên n u nh không có s chu n b chu đáo. Vì th giáo viên ph i d ki nủ ế ư ự ẩ ị ế ả ự ế tr c nh ng ho t đ ng c a mình và c a h c sinh.ướ ữ ạ ộ ủ ủ ọ

Hi u qu c a vi c áp d ng các ph ng ti n d y h c còn ph thu c và sệ ả ủ ệ ụ ươ ệ ạ ọ ụ ộ ự quan tâm c a h c sinh nh th nào. Th y giáo ph i t o nên s h ng thú v i cácủ ọ ư ế ầ ả ạ ự ứ ớ công vi c ti p theo b ng nhi u cách. Nh ng cách đó có th là nh ng thông báo sệ ế ằ ề ữ ể ữ ơ b v hi n t ng nghiên c u, cách chuy n ti p không b t ng t ph ng ti n nàyộ ề ệ ượ ứ ể ế ấ ờ ừ ươ ệ qua ph ng ti n khác, đ t nh ng tình hu ng nêu v n đ … C n ph i kh n tr ngươ ệ ặ ữ ố ấ ề ầ ả ẩ ươ t ch c các ho t đ ng c a h c sinh sau khi đ c xem gi i thi u ph ng ti n d yổ ứ ạ ộ ủ ọ ượ ớ ệ ươ ệ ạ h c. Có th đ t các câu h i, bài t p v các nhi m v khác nhau mang tính ch tọ ể ặ ỏ ậ ề ệ ụ ấ th c hành. Nh v y c n ph i t ch c ki m tra m t cách có h th ng các ho tự ư ậ ầ ả ổ ứ ể ộ ệ ố ạ đ ng c a h c sinh.ộ ủ ọ

Nh v y, khi chu n b bài gi ng, giáo viên c n chú ý các v n đ sau:ư ậ ẩ ị ả ầ ấ ề

- Ph i áp d ng các ph ng ti n d y h c m t cách có h th ng, đa d ng hóaả ụ ươ ệ ạ ọ ộ ệ ố ạ hình th c c a các ph ng ti n.ứ ủ ươ ệ

- Khi ch n các ph ng ti n d y h c ph i tìm hi u kĩ n i dung c a chúng vàọ ươ ệ ạ ọ ả ể ộ ủ luôn ph i xét đ n kh năng áp d ng chúng m t cách đ ng b .ả ế ả ụ ộ ồ ộ

- Ph i phân tích t m tài li u h c t p đ xác đ nh vi c s d ng ph ng ti nả ỉ ỉ ệ ọ ậ ể ị ệ ử ụ ươ ệ đúng nguyên t c 3Đ.ắ

- C n ph i t ch c v i nh ng đi u ki n nh t đ nh đ đ y m nh các ho tầ ả ổ ứ ớ ữ ề ệ ấ ị ể ẩ ạ ạ đ ng c a h c sinh khi quan sát th y giáo gi i thi u ph ng ti n d y h c, đ ngộ ủ ọ ầ ớ ệ ươ ệ ạ ọ ồ th i ph i th ng xuyên ki m tra các ho t đ ng đ ng b c a h c sinh. ờ ả ườ ể ạ ộ ồ ộ ủ ọ

3 nguyên t c s d ng PTDH: đúng lúc, đúng ch , đúng c ng đắ ử ụ ỗ ườ ộ

1.7. L A CH N PH NG TI N D Y H CỰ Ọ ƯƠ Ệ Ạ Ọ1.7.1. Các y u t nh h ng đ n vi c l a ch n PTDHế ố ả ưở ế ệ ự ọ

6 đi u c n nh khi L a ch n ph ng ti n d y h c:ề ầ ớ ự ọ ươ ệ ạ ọ1. M c tiêu, nhi m v h c t pụ ệ ụ ọ ậ

2. N i dung và ph ng pháp d y h cộ ươ ạ ọ

3. Đ c đi m c a ng i h cặ ể ủ ườ ọ

20

4. C s v t ch t kỹ thu t c a nhà tr ngơ ở ậ ấ ậ ủ ườ

5. Thái đ và kĩ năng c a th y giáoộ ủ ầ

6. Không gian, ánh sáng và c s v t ch t c a l p h cơ ở ậ ấ ủ ớ ọ

Ng i thi t k bài gi ng và th y giáo ph i t ng h p các y u t nh h ngườ ế ế ả ầ ả ổ ợ ế ố ả ưở trên và xu t phát t th c t c a nhà tr ng mà l a ch n các lo i ph ng ti n d yấ ừ ự ế ủ ườ ự ọ ạ ươ ệ ạ h c thích h p nh t cho mình m i đ m b o hi u qu s d ng cao. ọ ợ ấ ớ ả ả ệ ả ử ụ Chúng ta cũng ph i luôn nh r ng vi c l a ch n ph ng ti n d y h c là m t ph n vi c trong sả ớ ằ ệ ự ọ ươ ệ ạ ọ ộ ầ ệ ự ti p c n h th ng c a quá trình d y h c hay là m t ph n c a công vi c thi t kế ậ ệ ố ủ ạ ọ ộ ầ ủ ệ ế ế m t bài h c và m c đích cu i cùng là ph i xây d ng đ c m t danh m c cácộ ọ ụ ố ả ự ượ ộ ụ ph ng ti n d y h c đ c l a ch n m t cách h th ng cho m t đ m c, m t bàiươ ệ ạ ọ ượ ự ọ ộ ệ ố ộ ề ụ ộ gi ng hay môn h c.ả ọ

1.7.2. Các giai đo n c a vi c l a ch n PTDHạ ủ ệ ự ọ S ti p c n h th ng khi thi t k m t công ngh d y h c đ qua đó mà l aự ế ậ ệ ố ế ế ộ ệ ạ ọ ể ự ch n ph ng ti n d y h c th ng qua 4 giai đo n.ọ ươ ệ ạ ọ ườ ạ

1.7.2.1. Phân tích

a. Xác đ nh các m c tiêu s ph mị ụ ư ạ

Phân tích n i dung các v n đ c n truy n thông- n i dung thông tin nhộ ấ ề ầ ề ộ ư trên đã nêu, m i n i dung đòi h i ph i có các ph ng ti n thích h p đ truy n t i,ỗ ộ ỏ ả ươ ệ ợ ể ề ả ví d khi k m t câu chuy n có th tr c ti p truy n l i nói hay k ch truy nụ ể ộ ệ ể ự ế ề ờ ị ề thanh .

Phân tích các m c tiêu c n truy n thông là các m c tiêu mà h c sinh ph iụ ầ ề ụ ọ ả đ t đ c sau khi k t thúc m t quá trình d y h c. ạ ượ ế ộ ạ ọ Các m c tiêu đó là:ụ

+ Lĩnh v c nh n th c:ự ậ ứ đ c th hi n qua các thông tin b ng l i hay hìnhượ ể ệ ằ ờ nh hay kĩ năng trí tu . Các kĩ năng b ng l i và hình nh yêu c u ng i h c đ a raả ệ ằ ờ ả ầ ườ ọ ư

các câu tr l i đ c bi t t ng ng v i m t s kích thích nào đó, chúng th ng đòiả ờ ặ ệ ươ ứ ớ ộ ự ườ h i ph i nh hay nh c l i, m t khác kĩ năng trí tu yêu c u các ho t đ ng t duyỏ ả ớ ắ ạ ặ ệ ầ ạ ộ ư và s đi u khi n các thông tin.ự ề ể

Lĩnh v c nh n th c bao g m các kh năng t duy đ n gi n đ n ph c t p.ự ậ ứ ồ ả ư ơ ả ế ứ ạ

Ki n th c th hi n các kh năng nói l i các đ c tr ng, nh l i, đ nhế ứ ể ệ ở ả ạ ặ ư ớ ạ ị nghĩa, xác nh n nh c l i.ậ ắ ạ

Lĩnh h i: truy n đ t l i, gi i thích, chú gi i t ng k t ngo i suy.ộ ề ạ ạ ả ả ổ ế ạ

Áp d ng: s d ng nh ng t t ng và thông tin đã h c đ c.ụ ử ụ ữ ư ưở ọ ượ

21

Sáng t o: phân tích m t ví d hay m t h th ng thành các thành ph n, tạ ộ ụ ộ ệ ố ầ ổ h p các thành ph n đ t o lên các s n ph m m i.ợ ầ ể ạ ả ẩ ớ

+ Lĩnh v c tình c mự ả đ c hình thành tùy theo m c đ thay đ i bên trong hayượ ứ ộ ổ t o lên m t thái đ , m t giá tr c a cá nhân .ạ ộ ộ ộ ị ủ

Ti p nh n là s nh n bi t và quan tâm đ n m t s kích thích nào đóế ậ ự ậ ế ế ộ ự (l ng nghe hay nhìn).ắ

Tr l i là s tham gia năng đ ng hay s ph n ng theo m t vài cách đ iả ờ ự ộ ự ả ứ ộ ố v i thông đi p đ c truy n .ớ ệ ượ ề

Đánh giá là s t nguy n bày t m t thái đ hay bi u th m t s thíchự ự ệ ỏ ộ ộ ể ị ộ ự thú.

Đ c tr ng hóa là s bi u di n m t h th ng giá tr bên trong, phát tri nặ ư ự ể ễ ộ ệ ố ị ể m t phong cách s ng đ c tr ng d a trên m t giá tr hay m t h th ng giá tr .ộ ố ặ ư ự ộ ị ộ ệ ố ị

+ Lĩnh v c kĩ năng hành đ ngự ộ : Lĩnh v c kĩ năng hành đ ng có th đ c th yự ộ ể ượ ấ nh m t s ti n b theo m c đ đi u ph i các công vi c đ c yêu c u c a h cư ộ ự ế ộ ứ ộ ề ố ệ ượ ầ ủ ọ sinh:

B t ch c là s nh c l i các hành đ ng đã đ c xem bi u di n.ắ ướ ự ắ ạ ộ ượ ể ễ

V n hành là s th c hi n m t hành đ ng đã đ c xem.ậ ự ự ệ ộ ộ ượ

Tính chính xác là s th c hi n m t hành đ ng đã đ c h c m t cáchự ự ệ ộ ộ ượ ọ ộ chính xác.

Đúng kh p là th c hi n m t cách có ti m th c, hi u qu , nh p nhàng,ớ ự ệ ộ ề ứ ệ ả ị ph i k t h p các kĩ năng. ố ế ợ

+ Lĩnh v c t ng tác cá nhân bao g m 6 lo iự ươ ồ ạ :

Tìm ki m và cung c p thông tin: h i và đ a ra s ki n, d lu n hay g nế ấ ỏ ư ự ệ ư ậ ạ l c thông tin t m t hay nhi u cá nhân.ọ ừ ộ ề

Đ xu t: Đ t ra m t khái ni m m i, m t l i đ ngh hay m t l p hànhề ấ ặ ộ ệ ớ ộ ờ ề ị ộ ớ đ ng.ộ

Xây d ng và h tr : M r ng, phát tri n và nâng cao vai trò m t cá nhân,ự ỗ ợ ở ộ ể ộ các đ ngh hay c u mong c a ng i y.ề ị ầ ủ ườ ấ

Đ a vào và l y ra: T ng k t hay lôi kéo các h c viên khác vào cu c tranhư ấ ổ ế ọ ộ lu n hay trò chuy n.ậ ệ

Ph n đ i và quan tâm : Tuyên b tr c ti p các ý ki n khác nhau hay phêả ố ố ự ế ế phán các lu n đi m c a ng i khác.ậ ể ủ ườ

22

T ng k t: Nêu l i d i m t hình th c t ng h p n i dung c a các cu cổ ế ạ ướ ộ ứ ổ ợ ộ ủ ộ tranh lu n tr c hay m t cu c quan sát đã ti n hành.ậ ướ ộ ộ ế

b. Xác đ nh các y u t con ng i và môi tr ng:ị ế ố ườ ườ

Phân tích đ c tính c a h c sinh đ c áp d ng PTDH. ặ ủ ọ ượ ụ

Phân tích đ c tính c a giáo viên, ng i áp d ng PTDH vào bài gi ng. ặ ủ ườ ụ ả

Phân tích môi tr ng s ph m, đ a bàn dân c . Các v n đ liên quan đ nườ ư ạ ị ư ấ ề ế môi tr ng s ph m và b trí l p h c…ườ ư ạ ố ớ ọ

1.7.2.2. Thi t kế ếa. Chu n b :ẩ ị

L a ch n các tài li u s n có: Đó là các tài li u v chuyên môn c a bàiự ọ ệ ẵ ệ ề ủ gi ng có liên quan và các tài li u s ph m c n thi t làm c s cho vi c l a ch nả ệ ư ạ ầ ế ơ ở ệ ự ọ PTDH.

Căn c vào t ng n i dung d y h c c a bài gi ng , giáo viên l a ch nứ ừ ộ ạ ọ ủ ả ự ọ ph ng pháp d y h c phù h p. Qua ph ng pháp sẽ đ nh h ng vi c ch n PTDHươ ạ ọ ợ ươ ị ướ ệ ọ t ng ng.ươ ứ

So n các tiêu chu n kĩ thu t cho t ng ph ng ti n d y h c v a l a ch nạ ẩ ậ ừ ươ ệ ạ ọ ừ ự ọ trên.

b. S n xu t m u.ả ấ ẫ

S n xu t th m t m u hay m t s l ng nh đ đ a ra th c hành sả ấ ử ộ ẫ ộ ố ượ ỏ ể ư ự ư ph m, tham kh o ý ki n chuyên gia, đúc rút kinh nghi m.ạ ả ế ệ

1.7.2.3. Tri n khaiểa. Th nghi mử ệ

Tham kh o ý ki n giáo viên và các chuyên gia s ph mả ế ư ạ

Ti n hành s ph mế ư ạ

Ph n h i các nh n xét cho n i nghiên c u thi t k và s n xu tả ồ ậ ơ ứ ế ế ả ấ

b. Đánh giá

Đánh giá hi u qu đào t oệ ả ạ

Đánh giá giá tr t ng thị ổ ể

1.7.2.4. Ph bi nổ ếa. Ph bi nổ ế

So n các tài li u h ng d nạ ệ ướ ẫ

23

Ph bi n ph ng ti n d y h c đ n các n i s d ngổ ế ươ ệ ạ ọ ế ơ ử ụ

b. Hoàn thi nệ

Sau m t th i gian s d ng dài hay ng n, tùy theo lo i ph ng ti n, ti nộ ờ ử ụ ắ ạ ươ ệ ế hành các công vi c hoàn thi n đ tăng hi u qu s d ng c a ph ng ti n.ệ ệ ể ệ ả ử ụ ủ ươ ệ

Hoàn thi n, b b t các ph n th a, b sung các ph n còn thi uệ ỏ ớ ầ ừ ổ ầ ế

L p tài li u chính th c đ s d ng lâu dàiậ ệ ứ ể ử ụ

Ch ng 2. PH NG TI N D Y H Cươ ƯƠ Ệ Ạ Ọ TRUY N TH NGỀ Ố

M c tiêu:ụO.1 Trình bày đ c vai trò, đ c đi m phân lo i và kỹ thu t s d ng các lo iượ ặ ể ạ ậ ử ụ ạ ph ng ti n d y h c truy n th ng và hi n đ i; ươ ệ ạ ọ ề ố ệ ạ

G.1 Trình bày đ c kỹ thu t s d ng các ph ng ti n d y h c truy nượ ậ ử ụ ươ ệ ạ ọ ề th ng nh : các lo i b ng, Th kỹ năng, tài li u in, tài li u phát tay, v tố ư ạ ả ẻ ệ ệ ậ th t, mô hình, v t đúc.ậ ậ

O.2 Ch t o và s d ng hi u qu m t s ph ng ti n d y h c th ngế ạ ử ụ ệ ả ộ ố ươ ệ ạ ọ ườ dùng, khai thác có hi u qu các trang thi t b d y h c hi n đ i có trongệ ả ế ị ạ ọ ệ ạ nhà tr ng đ ph c v t t ho t đ ng d y h c;ườ ể ụ ụ ố ạ ộ ạ ọ

G.2 S d ng đ c các lo i b ng đúng kỹ thu t ử ụ ượ ạ ả ậ

G.3 Thi t k và s d ng đ c th kỹ năng đúng kỹ thu tế ế ử ụ ượ ẻ ậ

G.4 S d ng tài li u in, tài li u phát tay đúng yêu c u kỹ thu tử ụ ệ ệ ầ ậ

G.5 S d ng đ c v t th t, mô hình, v t đúc trong d y h cử ụ ượ ậ ậ ậ ạ ọ

O.3 Rèn luy n đ c tính c n th n, s khéo léo, kh năng t duy và sáng t oệ ượ ẩ ậ ự ả ư ạ trong quá trình phát tri n và s d ng ph ng ti n d y h c.ể ử ụ ươ ệ ạ ọ

24

G.6 Có ý th c ch đ ng h c đi đôi v i hành khi ti p c n n i dung bài h c; b oứ ủ ộ ọ ớ ế ậ ộ ọ ả qu n gi gìn PTDH đúng kỹ thu tả ữ ậ

2.1. S D NG CÁC LO I B NG VÀ TH KỸ NĂNGỬ Ụ Ạ Ả Ẻ .

2.1.1. Các lo i b ng trình bàyạ ả2.1.1.1. Các đi m chungể Các lo i b ng trình bày đ c x p vào các lo i ph ng ti n không c n cóạ ả ượ ế ạ ươ ệ ầ ngu n sáng chi u r i m t cách tr c ti p. Chúng có m t s đi m chung nh sau: ồ ế ọ ộ ự ế ộ ố ể ư

Không c n ngu n đi n ho c ánh sángầ ồ ệ ặ

Có nhi u kích c hình dáng thu hút s chú ýề ỡ ự

D ki m, d ch t o ễ ế ễ ế ạ

D thích nghi v i b t kỳ m t môn h c nào ễ ớ ấ ộ ọ

B ng là m t phu ng ti n nhìn dùng đ trình bày các hình th c d y h c tr cả ộ ơ ệ ể ứ ạ ọ ự quan t ng tr ng và tr c quan đ v t, ví d : ch vi t, ký hi u, s đ , đ th ...Giáoượ ư ự ồ ậ ụ ữ ế ệ ơ ồ ồ ị viên s d ng b ng này k t h p v i l i nói trong khi trình bày bài d y, thuy tử ụ ả ế ợ ớ ờ ạ ế minh, ch ng minh, ôn t p.ứ ậ

Các lo i b ng trình bày còn đ c dùng đ h tr ho c b sung các ph ngạ ả ượ ể ỗ ợ ặ ổ ươ ti n và ho t đ ng d y h c khác nh tr ng bày, tri n lãm. Tuỳ theo v trí r ng h p,ệ ạ ộ ạ ọ ư ư ể ị ộ ẹ n i đ t, có b ng là thành ph n c a m t b c t ng m t chìm hay n i, có lo i b ngơ ặ ả ầ ủ ộ ứ ườ ặ ổ ạ ằ m t m t treo ho c g n c đ nh trên vách g m t m t t i vài ba t m, hai đ uộ ặ ặ ắ ố ị ồ ừ ộ ớ ấ ầ th ng đ ng có rãnh tr t đ kéo lên xu ng; ho c b ng hai m t g m ba hay b nẳ ứ ượ ể ố ặ ả ặ ồ ố t m nh , x p d c theo m t c nh nh b n l có th l t gi nh trang sách, có lo iấ ỏ ế ọ ộ ạ ư ả ề ể ậ ở ư ạ b ng đ bàn ho c có giá ba chân, có bánh xe m t m t ho c hai m t có th quayả ể ặ ộ ặ ặ ặ ể 180o theo tr c th ng đ ng ho c n m ngang. Hình d ng và kích th c c a b ngụ ẳ ứ ặ ằ ạ ướ ủ ả đ c làm theo yêu c u t i ch v a t m tay, t m m t. B ng th ng có hình vuôngượ ầ ạ ỗ ừ ầ ầ ắ ả ườ hay hình ch nh t v i kích th c th ng dùng trong các tr ng h c nh sau:ữ ậ ớ ướ ườ ườ ọ ư

R ng:ộ 0,6 0,9 1,2 (m)

Dài : 0,6 0.9 1,2 1,5 1,8 3,0 3,6 (m)

Khi dùng các lo i b ng này đ d y h c, h c sinh th ng có c h i đ thamạ ả ể ạ ọ ọ ườ ơ ộ ể gia công vi c thi t k và làm l y tài li u đ trình bày d i s h ng d n c a giáoệ ế ế ấ ệ ể ướ ự ướ ẫ ủ viên. Công vi c giao cho cá nhân và t p th này có giá tr r t l n trong quá trìnhệ ậ ể ị ấ ớ h c t p c a h c sinh. ọ ậ ủ ọ

25

2.1.1.2. Đ c đi m và công d ng c a m t s ki u lo i b ng trình bàyặ ể ụ ủ ộ ố ể ạ ảa. B ng ph nả ấ

Trong giáo d c x a và nay, m t trong nh ng giáo c tr c quan c b n, thânụ ư ộ ữ ụ ự ơ ả thu c nh t v i m i ng i giáo viên chính là chi c b ng. Đó không đ n gi n làộ ấ ớ ỗ ườ ế ả ơ ả d ng c , thi t b mà giáo viên dùng đ truy n t i ki n th c ho c giúp h c sinh ônụ ụ ế ị ể ề ả ế ứ ặ ọ luy n l i nh ng ki n th c đã đ c truy n đ t mà còn khích l h c sinh h c t p vàệ ạ ữ ế ứ ượ ề ạ ệ ọ ọ ậ làm cho bài h c thêm sinh đ ng, cu n hút. ọ ộ ố

Đi u này góp ph n r t l n cho s thành công trong s nghi p giáo d c c aề ầ ấ ớ ự ự ệ ụ ủ đ t n c. ấ ướ

Chi c b ng đen là v t không th thi u trong b t c l p h c nào và đó cũngế ả ậ ể ế ấ ứ ớ ọ là m t trong nh ng giáo c tr c quan thân thu c, ti n d ng nh t v i m i giáoộ ữ ụ ự ộ ệ ụ ấ ớ ỗ viên. Tuy nhiên, r t nhi u giáo viên l i ch a nh n th c đ c t m quan tr ng c aấ ề ạ ư ậ ứ ượ ầ ọ ủ chi c b ng, t đó ch a t n d ng tri t đ l i ích c a chúng ho c s d ng chúngế ả ừ ư ậ ụ ệ ể ợ ủ ặ ử ụ m t cách ch a th c s hi u qu . ộ ư ự ự ệ ả

+ Đ c đi mặ ể

B ng ph n là m t ph ng ti n nhìn quen thu c ti n l i và r t c n thi t đả ấ ộ ươ ệ ộ ệ ợ ấ ầ ế ể d y h c. Giáo viên có th xây d ng t ng ý chính c a bài d y trên b ng t ng b cạ ọ ể ự ừ ủ ạ ả ừ ướ m t trong khi v a dùng l i gi ng chi ti t. Cách th c s d ng b ng ph n có th coiộ ừ ờ ả ế ứ ử ụ ả ấ ể nh m t ch d n ho c th c đo v hi u qu gi ng d y c a giáo viên có s sángư ộ ỉ ẫ ặ ướ ề ệ ả ả ạ ủ ự t o. B ng ph n chi m v trí hàng đ u trong b ng kê các đ dùng vì nó luôn có s n,ạ ả ấ ế ị ầ ả ồ ẵ không đòi h i tài ngh đ c bi t, r ti n, có th vi t, vẽ, s a đ i ho c thêm b t m tỏ ệ ặ ệ ẻ ề ể ế ử ổ ặ ớ ộ cách d dàng. ễ

Khi thi t k b ng, c n có m t b m t b ng đ trình bày phù h p v i màuế ế ả ầ ộ ề ặ ả ể ợ ớ ph n: ấ

Màu b ngả Màu ph nấ Màu b ngả Màu ph nấ

Xanh lá cây Tr ng hay vàngắ Xám Vàng

Đỏ Xanh lá cây, vàng Cam Xanh, vàng

Vàng Xanh lơ H ngồ Tím, xanh l , th mơ ẫ

H ngồ Tím Đen B t c màu gìấ ứ

+ Công d ng c a b ng ph nụ ủ ả ấ

B ng ph n có nhi u công d ng trong d y h c, đ c bi t là dùng đ trình bày:ả ấ ề ụ ạ ọ ặ ệ ể

Hình vẽ Thu t ngậ ữ Ch ng minhứ Ch d nỉ ẫ

26

Bảng 2.1. Lựa chọn màu bảng và màu phấn

S đơ ồ Đ nị h nghĩa Bài t pậ Ghi chú

Đ thồ ị Dàn bài Thí nghi mệ Thông báo

B n đả ồ T khoáừ Minh hoạ Giao bài t pậ

L c đượ ồ Tóm t tắ Ôn t pậ Thông báo

+ Tình hu ng s d ng b ng ph nố ử ụ ả ấ

Gi ng t ng đi m, tri n khai t ng ý m t, t đ n gi n t i ph c t p đ xâyả ừ ể ể ừ ộ ừ ơ ả ớ ứ ạ ể d ng m t khái ni m. Vẽ l c đ , s đ ,.......Li t kê các giai đo n th c hi n m t dự ộ ệ ượ ồ ơ ồ ệ ạ ự ệ ộ ự án, m t đ ng tác.v.v.ộ ộ

+ Các giai đo n s d ng b ng ph nạ ử ụ ả ấ

TRÌNH TỰCÁC B CƯỚ

TIÊU CHÍ

TH C HI NỰ Ệ

Quan sát và

ki m tra b ngể ả

- M t b ng s ch ;ặ ả ạ

- V ng ch c, an toànữ ắ

Chia b ngả - Chia b ng thành 2 ho c 3 ph n đ u nhauả ặ ầ ề

S d ng b ngử ụ ả

- Ph n bên tráiầ : vi t dàn bài, gi c đ nh ( không xóa)ế ữ ố ị trong su t quá trình gi ng bài.ố ả

Ph n gi a b ngầ ữ ả : dùng gi i thích, vẽ, phân tích và xóaả th ng. xuyên.ườ

- Ph n bên ph iầ ả : ghi t khóa, công th c ho c ý t ngừ ứ ặ ưở quan tr ng c a ch đ , h c sinh làm bài t p.ọ ủ ủ ề ọ ậ

Vi t b ngế ả- To, rõ nét, đúng chính t ; C ch : to nh t là t a bàiả ở ữ ấ ự

- Các đ m c khác: ch nh h n, nên g ch chân ho c tôề ụ ữ ỏ ơ ạ ặ đ mậ

Vẽ trên b ngả

- Nên vẽ phác tr cướ

- Ch vẽ trên b ng nh ng hình gi n đ n; đ i v i hình, sỉ ả ữ ả ơ ố ớ ơ đ ph c t p nên vẽ tr c và in ra gi yồ ứ ạ ướ ấ

Lau b ngả

- Theo v t th ng, dàiệ ẳ

- Lau t trái sang ph i b ngừ ả ả

- Giáo viên quay m t ra ngoài b ng và đi lùi khi lau.ặ ả

K t h p cácế ợ - Linh ho t.ạ

27

lo i b ng khácạ ả - Lau s ch b ng ph n tr c khi r i kh i l p.ạ ả ấ ướ ờ ỏ ớ

+ Nh ng đi u l u ý khi s d ng b ng ph nữ ề ư ử ụ ả ấ

Trình bày cô đ ng nh ng đi m quan tr ng sẽ gây n t ng ọ ữ ể ọ ấ ượsâu s c cho h c sinh. ắ ọ

L i văn trình bày chính xác, không vi t dài dòng. ờ ế

D đ nh tr c v n đ c n vi t lên b ng và cách trình bày. ự ị ướ ấ ề ầ ế ả

Nh ng d ng c khác (ph n, th c, compa…) ph i đ c chu nữ ụ ụ ấ ướ ả ượ ẩ b tr c đ khi vẽ lên b ngị ướ ể ả

Ki m tra l i đi u ki n ánh sáng chói, d i vào b ngể ạ ề ệ ọ ả

Ph n trên b ng rõ, dùng nh n m nh, phân bi t s khác nhau. ấ ả ấ ạ ệ ự

Xóa ngay tài li u không liên quan đ n s ki n đang gi ngệ ế ự ệ ả

B ng d y h c ph i luôn s ch sẽ không đ b i ph n làm b n. ả ạ ọ ả ạ ể ụ ấ ẩ

Gi ng nh m t t bày hàng đ b n không ai mu n xem.ố ư ộ ủ ể ẩ ố

L i gi ng luôn gi đúng nh p v i nh ng gì xu t hi n trên ờ ả ữ ị ớ ữ ấ ệb ng.ả

Nét ph n ph i v ng, không quá nh cũng không quá đ m.ấ ả ữ ẹ ậ

Khi vi t nên xoay ph n đ ng đ viên ph n v t v m t bên. ế ấ ừ ể ấ ẹ ề ộ

Khăn lau b ng th ng xuyên ph i có đ m nh t đ nh.ả ườ ả ộ ẩ ấ ị

Không nên quay m t vào b ng khi lau. ặ ả

M l t ng ph n b ng ph n theo trình t bài d y. ở ộ ừ ầ ả ấ ự ạ

Vi t và vẽ sao cho đ n cu i gi d y nh ng ph n chính trên ế ế ố ờ ạ ữ ầb ng v n còn nguyên th t , rõ ràng đ tóm t t bài h c. ả ẫ ứ ự ể ắ ọ

Nên đ a gi lau lên xu ng theo chi u th ng đ ng c a b ng, ư ẻ ố ề ẳ ứ ủ ảlau t trên xu ng d i và h ng lau t trái sang ph i.ừ ố ướ ướ ừ ả

Vi t rõ ràng, chính xác, d đ c, v n t t, th t .ế ễ ọ ắ ắ ứ ự

Dùng hình đ n gi n ký ho .ơ ả ạ

Vi t th ng hàngế ẳ

Vẽ phác, phác hình toàn b theo t l b ng v ch m , sau đó ộ ỷ ệ ằ ạ ờxóa nh ng nét không c n thi t, ch gi l i nh ng đ ng c n tô đ m.ữ ầ ế ỉ ữ ạ ữ ườ ầ ậ

28

Bảng 2.2. Các giai đoạn sử dụng bảng phấn

Thêm chi ti t, dùng ph n màu n u c n.ế ấ ế ầ

+ Làm b ng ph nả ấ

Nguyên li u th ng dùng: ván ép, g , nh a, xi măng.v.v. ệ ườ ỗ ự

B ng là m t ph ng ti n không th thi u trong d y và h c. Cùng v i sả ộ ươ ệ ể ế ạ ọ ớ ự phát tri n c a khoa h c kỹ thu t và công ngh thông tin, hi n nay có r t nhi uể ủ ọ ậ ệ ệ ấ ề lo i b ng m i đ c s d ng. Tuy nhiên khi s d ng m t s lo i b ng đó c n ph iạ ả ớ ượ ử ụ ử ụ ộ ố ạ ả ầ ả đ m b o m t s yêu c u v c s v t ch t, phòng h c, đi u ki n kinh t c a t ngả ả ộ ố ầ ề ơ ở ậ ấ ọ ề ệ ế ủ ừ tr ng cũng nh kỹ năng s d ng các lo i b ng này c a giáo viên. ườ ư ử ụ ạ ả ủ

Vì v y ng i giáo viên ph i th ng xuyên h c h i nâng cao trình đ đ sậ ườ ả ườ ọ ỏ ộ ể ử d ng các ph ng ti n này m t cách có hi u qu , giúp bài h c sinh đ ng h p d n,ụ ươ ệ ộ ệ ả ọ ộ ấ ẫ truy n đ t đ c nhi u ki n th c cho h c sinh. ề ạ ượ ề ế ứ ọ

Tuy nhiên, trong quá trình d y h c, giáo viên c n l u ý không nên quá phạ ọ ầ ư ụ thu c vào b ng đi n t và ph ng ti n h tr mà b quên cách gi ng d y b ngộ ả ệ ử ươ ệ ỗ ợ ỏ ả ạ ả ph n truy n th ng. Đi u này giúp giáo viên có th ch đ ng trong gi ng d y ấ ề ố ề ể ủ ộ ả ạ ở m i hoàn c nh, đ m b o hi u qu t t nh t trong gi ng d y và h c t p. ọ ả ả ả ệ ả ố ấ ả ạ ọ ậ

b. B ng t :ả ừ

+ Công d ngụ

G n trên b ng các trang nh, b n vẽ... nh nam châmắ ả ả ả ờ gi ch t trên m t b ng, không c n đinh ho c keo dính,ữ ặ ặ ả ầ ặ g n lên g ra m t cách nhanh chón aắ ỡ ộ ọ

Tr ng bày v t th t và các lo i mô hình làm b ng ư ậ ậ ạ ằ

g nh , bìa c ng…g n lên m t b ng nh các thanhỗ ẹ ứ ắ ặ ả ờ

nam châm ho c keo dính.ặ

Gi i thi u các b ph n ch y u, ch c năng, nguyên t c ho t đ ng c a mô hìnhớ ệ ộ ậ ủ ế ứ ắ ạ ộ ủ máy móc đ h c sinh hình dung đ c toàn di n v nh ng b ph n tr c khi quanể ọ ượ ệ ề ữ ộ ậ ướ sát trong th c hànhự

Các chi ti t hay t ng ph n ho c toàn b có th di đ ng v m i phía c a b ng.ế ừ ầ ặ ộ ể ộ ề ọ ủ ả

+ Làm b ng tả ừ

Làm b ng các v t li u nh tôn, thép m ng....ằ ậ ệ ư ỏ

Nam châm có th c t theo nhi u c : tròn hình ch nh t, dày ho c m ng.ể ắ ề ỡ ữ ậ ặ ỏ

29

Hình 2.2. Phương tiện gắn trên bảng từ

c. B ng nả ỉ

B ng n là m t t m b ng g hay bìa c ng, trên m t b c m t th v i m tả ỉ ộ ấ ả ỗ ứ ặ ọ ộ ứ ả ắ nhám nh n , v i màu, v i x .... Các hình c t trên v i cùng lo i n nh lên m tư ỉ ả ả ơ ắ ả ạ ấ ẹ ặ b ng sẽ dán ch t vào đó. Nh ng hình c t trên sách báo ho c gi y nh phía sau cóả ặ ữ ắ ặ ấ ẹ dán mi ng v i cùng lo i cũng có th bám dính trên đó.ế ả ạ ể

+ Công d ngụ :

Vì s c bám c a b ng này kém b ng t tính nên nó dùng đ trình bày t ngứ ủ ả ả ừ ể ừ m c c a dàn ý bài h c, các đi m chính c n nh n m nh. Tr ng bày trong ch c látụ ủ ọ ể ầ ấ ạ ư ố hình nh đ minh ho nh v m t đi m nào đó nh v an toàn, l ch s nh ngả ể ạ ư ề ộ ể ư ề ị ử ữ phát minh. Trình bày nh ng ý ho c khái ni m t ng hình c n l p l i, ho c thayữ ặ ệ ượ ầ ặ ạ ặ đ i theo th t v tr c quan trong khi thuy t trình, th o lu n, h i đáp. Trình bàyổ ứ ự ề ự ế ả ậ ỏ các th ng kê, bi u đ , đ th , s đ .ố ể ồ ồ ị ơ ồ

+ Dùng b ng nả ỉ

Tuỳ thu c vào đ c đi m c a n i dung bài d y, nhóm h c sinh. C n v ch kộ ặ ể ủ ộ ạ ọ ầ ạ ế ho ch chi ti t cho bài, phân tích tìm ra các đi m chính, s p x p theo th t logicạ ế ể ắ ế ứ ự c a n i dung, xác đ nh các chi ti t dùng mô t : các hình c t, hình vẽ, ký hi u, đủ ộ ị ế ả ắ ệ ồ th .ị

+ Làm b ng nả ỉ

Có th thay v i n b ng v i màn ho c dùng m t trái c a lo i bông có sể ả ỉ ằ ả ặ ặ ủ ạ ổ lông

d. B ng khoen moócả

B ng làm b ng t m g ph ng b c v i m n trên đó có vô s nh ng m u đả ằ ấ ỗ ẳ ọ ả ị ố ữ ấ ề đ n hình vòng khoen. Mu n dùng b ng này cũng c n có nh ng b ng ni lông m tặ ố ả ầ ữ ả ặ sau có keo dính, m t tr c có có vô s nh ng moóc nh cùng c v i vòng khoenặ ướ ố ữ ỏ ỡ ớ trên, chĩa v nhi u h ng. Dán b ng này vào v t tr ng bày, n nh v t lên m tề ề ướ ả ậ ư ấ ẹ ậ ặ b ng khoen. Các khoen sẽ dính ch t vào nhau gi v t r t ch c trên m t b ng.ả ặ ữ ậ ấ ắ ặ ả

e. B ng ch tả ố

Là lo i b ng dùng đ tr ng bày ho c làm giá đ các đ dùng ph c v côngạ ả ể ư ặ ỡ ồ ụ ụ vi c d y h c t i l p, x ng. B ng làm b ng m t t m g c ng ph ng, trên kh pệ ạ ọ ạ ớ ưở ả ằ ộ ấ ỗ ứ ẳ ắ m t b ng có khoan nh ng l tròn đ ng kính kho ng 3mm (tuỳ theo đ ng kínhặ ả ữ ỗ ườ ả ườ c a s t làm ch t) cách nhau kho ng 2,5mm đ u đ n theo hàng ngang và hàng d c.ủ ắ ố ả ề ặ ọ Tranh nh ho c đ v t ba chi u nh sách, mô hình, d ng c đ c gi v trí l aả ặ ồ ậ ề ư ụ ụ ượ ữ ở ị ự ch n trên b ng b ng các đinh ch t xuyên qua l ho c b ng các giá đ có móc u nọ ả ằ ố ỗ ặ ằ ỡ ố theo nhi u ki u b ng dây đ ng, s t ho c kẽm .ề ể ằ ồ ắ ặ

30

f. B ng thông đ tả ạ

Trong nhi u tr ng h p, b ng thông đ t h u nh ch dành riêng đ niêmề ườ ợ ả ạ ầ ư ỉ ể y t các thông báo v tin t c th ng nh t.ế ề ứ ườ ậ

+ Công d ngụ

Là n i thích h p đ trình bày tài li u h c t p ho c tham kh o hi m, ch cóơ ợ ể ệ ọ ậ ặ ả ế ỉ m t b n. Gi i thi u tr c v tài li u m i, bài h c, sách báo, môn h c m i... kíchộ ả ớ ệ ướ ề ệ ớ ọ ọ ớ thích s chú ý, đ ng viên h c sinh. Giúp cho h c sinh nh ng tài li u hay c n tri nự ộ ọ ọ ữ ệ ầ ể khai nh ng không đ th i gian.ư ủ ờ

Dùng b ng thông đ t đ trình bày các lo i tài li u nh :ả ạ ể ạ ệ ư

Đ thồ ị

L c đ , s đượ ồ ơ ồ

B n vẽả

B u như ả

Tranh nhả

Mô hình

Bài c t các báoắ ở

Sáng tác văn h cọ

Tin khoa h c kỹ thu tọ ậ

Thông báo

Kh u hi u...ẩ ệ

+ M t s nguyên t c s p đ tộ ố ắ ắ ặ :

H p d n, v a t m m t ng i xemấ ẫ ừ ầ ắ ườ

Nh t quán (t a đ , mũi tên ch ...v.v).ấ ự ề ỉ

Gi n đ n (d s p đ t, đ c ít th i gian)ả ơ ễ ắ ặ ọ ờ

Dùng màu s c khi c n đ tăng đ h p d n.ắ ầ ể ộ ấ ẫ

S p đ t cân đ i, hài hoà.ắ ặ ố

+ Làm b ng thông đ tả ạ :

Có nhi u c khác nhau, thông th ng làm b ng bìa c ng. ề ỡ ườ ằ ứ

31

g. B ng gi y l t:ả ấ ậ

B ng gi y l t là lo i b ng g m nhi u t gi y đ c l , đ c vít trên m tả ấ ậ ạ ả ồ ề ờ ấ ụ ỗ ượ ộ thanh đ ép vào b ng, có th l t đi l t laỡ ả ể ậ ậ ị đ c. ượ

Kh gi y kho ng 70 X 100 cm.ổ ấ ả Thanh đ đ m b o cho các t gi y khôngỡ ả ả ờ ấ b gi c đ nh mà có th l t t ng t ra phíaị ữ ố ị ể ậ ừ ờ sau giá sau khi đã vi t h t.ế ế

+ u đi mƯ ể

G n nh , đi chuy n d dàng h n b ng vi tọ ẹ ể ễ ơ ả ế

Có nhi u t đ vi t khi gi ng ề ờ ể ế ả

Có th l t đi l t l i nhi u l n đ trình b y gi ng nh thay t phim trongể ậ ậ ạ ề ầ ể ầ ố ư ờ trên máy chi u OHP, nh ng c đ ng h n vì có th vi t thêm các v n đ n u th yế ư ơ ộ ơ ể ế ấ ề ế ấ c n thi tầ ế

Có th xé ra đ treo riêng t ng t nh m cùng m t lúc gi i thi u toàn b cácể ể ừ ờ ằ ộ ớ ệ ộ v n đ gi ng d y đã đ c vi t trên b ng.ấ ề ả ạ ượ ế ả

Không ph thu c vào ngu n đi nụ ộ ồ ệ

Có th chu n b tr cể ẩ ị ướ

Có th s d ng nhi u màu s c khác nhauể ử ụ ề ắ

Có th s d ng tranh nhể ử ụ ả

Có th s d ng cho các bài thuy t trình t phátể ử ụ ế ự

Dùng đ tr c quan hoá nh ng đi m th o lu n chính trong bài thuy t trìnhể ự ữ ể ả ậ ế

+ Nh c đi mượ ể

Vì b ng gi y h p nên tri n khai đ c ít v n đả ấ ẹ ể ượ ấ ề

Ch có th s d ng d y h c v i nhóm nhỉ ể ử ụ ạ ọ ớ ỏ

M t th i gian chu n bấ ờ ẩ ị

T n kém v t li uố ậ ệ

Không xóa đ c đ vi t l i nh b ng ph n. N u h t gi y sẽ không th ti pượ ể ế ạ ư ả ấ ế ế ấ ể ế t c s d ng đ m r ng các n i dung bài gi ngụ ử ụ ể ở ộ ộ ả

Ph i b o qu n các thi t b ả ả ả ế ị

+ Tình hu ng s d ngố ử ụ

Dành cho nh ng nhóm nhữ ỏ

32

Hình 2.3. Bảng giấy lật

Nh là ph ng ti n h tr cho các ph ng ti n khác khi không có đi nư ươ ệ ỗ ợ ươ ệ ệ

Khi ph i chuy n bài thuy t trình c a b n t n i này sang n i khácả ể ế ủ ạ ừ ơ ơ

Trình bày nh ng ý t ng đ u tiên mà b n d đ nh sẽ phát tri n các ýữ ưở ầ ạ ự ị ể t ng này khi làm vi c v i c nhóm.ưở ệ ớ ả

+ Kỹ thu t s d ngậ ử ụ :

Ki m tra l i bài tr c khi b t đ uể ạ ướ ắ ầ

Vi t đ l n và rõ ràng, t i đa b y dòngế ủ ớ ố ả

Không nên vi t toàn ch hoaế ữ

Vi t n i dung xong, quay m t v phía ng i nghe tr c khi trình bày ế ộ ặ ề ườ ướ

Đóng n p bút sau khi vi tắ ế

G p l i phía sau ho c xé đi nh ng t gi y đã vi tặ ạ ặ ữ ờ ấ ế

Làm nh nhàng, tránh gây ti ng nẹ ế ồ

Ki m tra các đi u ki n kỹ thu t c a b ng gi t l t tr c khi thuy t trìnhể ề ệ ậ ủ ả ấ ậ ướ ế

Đ t v trí mà t t c m i ng i đ u có th nhìn th y đ cặ ở ị ấ ả ọ ườ ề ể ấ ượ

Đ ng đ c bài thuy t trình hãy s d ng chúng đ h tr cho vi c thuy từ ọ ế ử ụ ể ỗ ợ ệ ế trình.

S d ng que ch khi thuy t trình.ử ụ ỉ ế

h. B ng ghim:ả

Còn g i là b ng đính: là lo i b ng dùngọ ả ạ ả đ ghim, đính, k p ho c dán lên đó ể ẹ ặ các hình vẽ, s đ , bi u đ , các th gi y bìa tr ng ho cơ ồ ể ồ ẻ ấ ắ ặ màu hình ch nh t, hình vuông, hình elip, hìnhữ ậ tròn v i nhi u kích th c khác nhau, ch aớ ề ướ ứ đ ng n i dung ho c vi t s n n i dung. Trongự ộ ặ ế ẵ ộ các cu c h i th o, ho c l p h c v i s l ngộ ộ ả ặ ớ ọ ớ ố ượ ng i tham d t 15 đ n 25 ng i ho c trongườ ự ừ ế ườ ặ th o lu n t , nhóm, ng i ta có th s d ngả ậ ổ ườ ể ử ụ m t lo t b ng ghim m t cách linh ho t, nh mộ ạ ả ộ ạ ằ gi i thi u ch ng trình làm vi c, các ch đ và c u trúc c a chúng, cũng nh thuớ ệ ươ ệ ủ ề ấ ủ ư th p các ý ki n đánh giá c a các thành viên tham d .ậ ế ủ ự

B ng ghim đ c thi t k theo nhi u ki u khác ả ượ ế ế ề ể

nhau, t đ n gi n nh : b ng đính treo tr c ti p trên t ng đ n ph c t p nh hừ ơ ả ư ả ự ế ườ ế ứ ạ ư ệ th ng b ng đính. Có lo i có chân c đ nh, l i có th quay g p đ c. B ng ghimố ả ạ ố ị ạ ể ậ ượ ả

33

Hình 2.4. Bảng ghim

th ng đ c làm t t m x p, v t li u b t gi y tr n v i keo ép m m r i cánườ ượ ừ ấ ố ậ ệ ộ ấ ộ ớ ề ồ ph ng. Trên th tr ng có bán nhi u lo i ghim thích h p đ ghim lên lo i b ngẳ ị ườ ề ạ ợ ể ạ ả này. B ng ghim trung bình cao t 1,2m đ n 1,5m.ả ừ ế

+ u đi mƯ ể :

Th c hi n s đ hóa bài gi ng, ch ng trình h c t p thu n l i.ự ệ ơ ồ ả ươ ọ ậ ậ ợ

Các ph n trình bày cũng nh g i ý khác đ u đ c công khai ghim lên b ngầ ư ợ ề ượ ả t o ra ph n x tr c ti p v n i dung v n đ đ c trình bày ho c sẽ th o lu n.ạ ả ạ ự ế ề ộ ấ ề ượ ặ ả ậ

Gi ng viên có th chu n b tr c n i dung và ghi s n trên phi uả ể ẩ ị ướ ộ ẵ ế

C đ ng, có th di chuy n các t gi y trên b ng theo ý mu n c a gi ng viênơ ộ ể ể ờ ấ ả ố ủ ả đ làm sáng t nh ng n i dung và nh n xét trong khi gi ng.ể ỏ ữ ộ ậ ả

Khuy n khích t i đa tích tích c c c a h c sinh.ế ố ự ủ ọ

Đ ng viên h c sinh tham gia vào bài gi ng, ộ ọ ả h c sinh ọ ph n kh i h c t p.ấ ở ọ ậ

Có th tái s d ngể ử ụ

R t thích h p v i nhóm nh ấ ợ ớ ỏ

+ Nh c đi mượ ể :

C n có th i gian chu n b m i có th s d ng b ng đính có hi u quầ ờ ẩ ị ớ ể ử ụ ả ệ ả

C n có m t s các ph ki n, v t li u nh gi y màu các lo i, phim và bút d .ầ ộ ố ụ ệ ậ ệ ư ấ ạ ạ

Sau khi tháo các th , phi u kh i b ng, tr t t đã đính sẽ m t, ph i làm l iẻ ế ỏ ả ậ ự ấ ả ạ t đ u. ừ ầ

C ng k nh, b t ti n khi v n chuy nồ ề ấ ệ ậ ể

Ph i b o qu n các thi t b ả ả ả ế ị

Không thích h p v i nh ng bài thuy t trình trang tr ng và chính th cợ ớ ữ ế ọ ứ

Ngoài ra, b ng ghim còn có nh c đi m là khuôn kh có h n nên các v n đả ượ ể ổ ạ ấ ề trình bày c n h n ch . ầ ạ ế

+ Tình hu ng s d ngố ử ụ :

S d ng cho nh ng nhóm nh và trình bày k t qu nhómử ụ ữ ỏ ế ả

Nh là ph ng ti n h tr cho các ph ng ti n khácư ươ ệ ỗ ợ ươ ệ

Khi không có đi nệ

Khi ph i di cả huy n bài thuy t minh c a b n t n i này đ n n i khác.ể ế ủ ạ ừ ơ ế ơ

Trình bày nh ng ý t ng đ u tiên mà b n d đ nh sẽ phát tri n, nh ng ýữ ưở ầ ạ ự ị ể ữ này sẽ làm vi c v i c nhóm.ệ ớ ả

34

Tr c quan hoá các ý t ngự ưở

Nhóm các thông tin và x p x p theo th t u tiênắ ế ứ ự ư

k. B ng g pả ấ

Dùng đ n i r ng di n tích s d ng b ng, g m 3 t m: 1 t m l n c đ nh, 2ể ớ ộ ệ ử ụ ả ồ ấ ấ ớ ố ị t m g p có kích th c b ng kích th c t m c đ nh.ấ ấ ướ ằ ướ ấ ố ị

Ph n vi t: dùng t m c đ nh, ph n g p: s d ng n i dung nhi u l n.ầ ế ấ ố ị ầ ấ ử ụ ộ ề ầ

Làm b ng g ép: vi t ph n; ằ ỗ ế ấ Plactic: vi t bút d .ế ạ

l. B ng cu n.ả ố

K t c u: g m 1 băng vòng có chi u r ng b ng chi u r ng b ng, l ng vào 2ế ấ ồ ề ộ ằ ề ộ ả ồ con lăn đ t phía trên, d i có tác d ng căng băng vòng, di chuy n băng sau khiặ ướ ụ ể vi t. ế

B m t ph 1 l p nh a m n có màu theo yêu c u c a b ng.ề ặ ủ ớ ự ị ầ ủ ả

Con lăn phía trên đ t mi ng g t, xoá b ng khi băng đ c cu n qua.ặ ế ạ ả ượ ố

m. B ng t in.ả ự

In l i nh ng n i dung đã vi t b ng.ạ ư ộ ế ả

B ph n in cung c p b n copy cho h c sinh.ộ ậ ấ ả ọ

n. B ng Plactic.ả

Dùng t m Plactic làm m t vi t, màu t m Plactic là màu m t vi t .ấ ặ ế ấ ặ ế

Vi t b ng bút d , l c tỳ nh , màu s c t i, rõ nét.ế ằ ạ ự ẹ ắ ươ

B ng Plactic màu tr ng g i là b ng đa năng (dùng bút nhi u màu, làm mànả ắ ọ ả ề chi u cho các lo i máy chi u)ế ạ ế

2.1.2. Th kỹ năng trong d y h cẻ ạ ọ .

2.1.2.1. Tác d ngụ D ki m, r , d làmễ ế ẻ ễ

Có th ng i h c cùng tham gia làmể ườ ọ

D trình bày, không c n đi nễ ầ ệ

Màu s c h p d nắ ấ ẫ

Áp d ng h p lý cho các hình th c, m c đích d y h c khác nhauụ ợ ứ ụ ạ ọ

2.1.2.2. Kỹ thu t làm th kỹ năng:ậ ẻ Chu n b th màu, ghim chu n b ẩ ị ẻ ẩ ị bút và ki m tra bút tr c khi vi t.ể ướ ế

35

C n có tiêu đ trên b ngầ ề ả

Đóng bút sau khi vi t xongế

M i th ch vi t m t ý ỗ ẻ ỉ ế ộ

Không vi t quá ba hàng trên thế ẻ

Không vi t toàn ch hoaế ữ

Vi t b ng nét to c a bút d không quá dàyế ằ ủ ạ

Có th chu n b gi y kh r ng đ làm n n ể ẩ ị ấ ổ ộ ể ề và dùng h dán l i nh ng gì đãồ ạ ữ trình bày.

2.1.2.3. Các quy t c tr c quan v i các th :ắ ự ớ ẻ

Vi t B ng bút dế ằ ạ

Ch in vi t to và rõữ ế

Ch có m t ý t ng trên m t thỉ ộ ưở ộ ẻ

Dùng th màu và t o ra các hìnhẻ ạ d ng khácạ nhau

Cùng lo i thạ ì cùng màu và cùng d ng th .ạ ẻ

2.1.2.4. Kỹ thu t s d ng th trong d y h cậ ử ụ ẻ ạ ọ D ki n kho ng tr ng h p lý trên b ng (đ i v i b ng vi t) đ g n th .ự ế ả ố ợ ả ố ớ ả ế ể ắ ẻ

Cho xu t hi n t ng th m t (thuy t trình ho c đàm tho i )ấ ệ ừ ẻ ộ ế ặ ạ

K t qu ý t ng trên th là ý t ng c a nhóm thì có th so sánh hai nhómế ả ưở ẻ ưở ủ ể th đ rút ra ý t ng t i u.ẻ ể ưở ố ư

Có th thay th th (thay đ i ý t ng).ể ế ẻ ổ ưở

2.2. TÀI LI U N H AỆ Ấ Ọ2.2.1. Khái ni m chungệ Trong đ i s ng xã h i cũng nh trong cu c s ng th ng nh t, nh ng s nờ ố ộ ư ộ ố ườ ậ ữ ả ph m in và vẽ nh : sách, báo, tài li u khoa h c kỹ thu t, tranh nh là nhu c uẩ ư ệ ọ ậ ả ầ không th thi u đ c. Tài li u n h a thu c lo i ph ng ti n tr c quan truy nể ế ượ ệ ấ ọ ộ ạ ươ ệ ự ề th ng hai chi u trên gi y ho c phim, có kh năng thu hút s chú ý và truy n đ tố ề ấ ặ ả ự ề ạ nh ng thông tin ki n th c m t cách rõ ràng do k t h p nh ng t , ch s , ký hi u,ữ ế ứ ộ ế ợ ữ ừ ữ ố ệ

36

Hình 2.6. Quy tắc trực quan với thẻ

hình vẽ và nh ch p đ b sung cho bài gi ng, giúp ng i h c lĩnh h i đ c ki nả ụ ể ổ ả ườ ọ ộ ượ ế th c kỹ năng m t cách thu n l i có h th ng, c ng c và m r ng ki n th c màứ ộ ậ ợ ệ ố ủ ố ở ộ ế ứ h c sinh đã ti p thu. Các tài li u vẽ dù l n hay nh đ u có th nhân thành nhi uọ ế ệ ớ ỏ ề ể ề b n gi ng b n chính, ho c có th s a đ i, thêm b t, đ ng c , thu nh ho c phóngả ố ả ặ ể ử ổ ớ ồ ỡ ỏ ặ to b ng nhi u cách nh : in, ch p,… ằ ề ư ụ

Các tài li u n ho bao g mệ ấ ạ ồ :

1- Tranh nhả

2 - Tài li u vẽệ

3 - Tài li u saoệ

4 - Tài li u ch pệ ụ

5 - Tài li u inệ

Các tài li u vẽ bao g mệ ồ : l c đ , s đ , đ th và bi u đ ...ượ ồ ơ ồ ồ ị ể ồ

2.2.2. Phân lo iạ2.2.2.1. L c đượ ồ

Là nh ng hình t ng nhìn dùng nh ng đ ng k , nh ng hình hình h c, kýữ ượ ữ ườ ẻ ữ ọ hi u đ trình bày, gi i thích s s p đ t và s liên h c a nhi u ph n h p thànhệ ể ả ự ắ ặ ự ệ ủ ề ầ ợ m t khái ni m, m t ph ng pháp ho c m t s n ph m. ộ ệ ộ ươ ặ ộ ả ẩ

Ví dụ: L c đ c u trúc c a câu ti ng vi t, c u trúc c a đ ng c đi n...ượ ồ ấ ủ ế ệ ấ ủ ộ ơ ệ

Khi s d ng l c đ nên đi t nh ng đi u c th đ n t ng tr ng b ng các kýử ụ ượ ồ ừ ữ ề ụ ể ế ượ ư ằ hi u tr u t ng h n.ệ ừ ượ ơ

2.2.2.2. S đơ ồLà hình t ng nhìn đ tóm l c, so sánh, đ i chi uượ ể ượ ố ế

t ng ph n và giúp thêm ph ng ti n đ tìm hi u v n đ .ươ ả ươ ệ ể ể ấ ề M t vài lo i s đ th ng g p là:ộ ạ ơ ồ ườ ặ

S đ ghi th i gian: trình bày d ki n theo th i gianơ ồ ờ ữ ệ ờ

S đ hình cây: trình bày s phát tri n,ơ ồ ự ể

tăng tr ng thay đ i b t đ u t m t ngu nưở ổ ắ ầ ừ ộ ồ

S đ t ch c: dùng các hình ch nh t tròn, g ch k và mũi tên trình bày sơ ồ ổ ứ ữ ậ ạ ẻ ự liên h ch c năng c a các b ph n trong m t h th ng t ch c.ệ ứ ủ ộ ậ ộ ệ ố ổ ứ

S đ đ c ng: nh b ng ch d n, dàn bài.ơ ồ ề ươ ư ả ỉ ẫ

S đ b ng c t: đ so sánh t ng ph n các đ i l ng cùng lo i. ơ ồ ả ộ ể ươ ả ạ ượ ạ

37

Hình 2.7. Sơ đồ Mind-Map

2.2.2.3. Đ thồ ị Dùng đ bi u hi n quá trình phát tri n c a các hi n t ng: ví d s bi nể ể ệ ể ủ ệ ượ ụ ự ế

thiên c a s n l ng v i th i gian. M i liên h gi a các đ i l ng, ví d đ th dòngủ ả ượ ớ ờ ố ệ ữ ạ ượ ụ ồ ị đi n xoay chi u hình sin, tình hình th c hi n k ho ch c a các c quan…ệ ề ự ệ ế ạ ủ ơ

2.2.2.4. Bi u để ồ

Là hình vẽ bi u th m t cách tr c quan các giá tr c a nhi u đ i l ng cùngể ị ộ ự ị ủ ề ạ ượ lo i, ho c các giá tr c a các ph n c a cùng m t đ i l ng đ so sánh.ạ ặ ị ủ ầ ủ ộ ạ ượ ể

Bi u đ trình bày các tài li u th ng kê m t cách khái quát, sinh đ ng giúpể ồ ệ ố ộ ộ ng i xem d nh . Nhi u đ tài gi ng d y có th đ c trình bày m t cách đ y đườ ễ ớ ề ề ả ạ ể ượ ộ ầ ủ và rõ ràng b ng các lo i bi u đ sau đây:ằ ạ ể ồ

Bi u đ hình thanh ho c hình c t: dùng so sánh gi n đ n các s l ng. Cácể ồ ặ ộ ả ơ ố ượ hình ch nh t, r ng hay h p sát nhau ho c c nh nhau th ng đ ng hay n m ngangữ ậ ộ ẹ ặ ạ ẳ ứ ằ tuỳ ý. Các thanh th ng đ c chia làm nhi u ph n theo t l ph n trăm. Tr sườ ượ ề ầ ỷ ệ ầ ị ố đúng đ c vi t trên m i thanh. Các thanh th ng đ c b t đ u b ng tr s không.ượ ế ỗ ườ ượ ắ ầ ằ ị ố

Bi u đ hình tròn, hình qu t: Góc đ c a hình qu t đ c xác đ nh b ngể ồ ạ ộ ủ ạ ượ ị ằ cách nhân 306 ( t c là 1% c a hình tròn v i s ph n trăm c a m i b ph n).ứ ủ ớ ố ầ ủ ỗ ộ ậ

Bi u đ di n tích: trong đó các tài li u th ng kê đ c bi u hi n b ng tranhể ồ ệ ệ ố ượ ể ệ ằ vẽ hay d u hi u t ng tr ng cho m t s li u nh t đ nh. S l ng cũng có thấ ệ ượ ư ộ ố ệ ấ ị ố ượ ể đ c t ng tr ng b ng đ l n di n tích c a tranh.ượ ượ ư ằ ộ ớ ệ ủ

2.2.2.5. B n vẽ kh l nả ổ ớCòn g i là b n vẽ treo, t ng h p các tài li u nh tranh nh, hình vẽ bi u đ ,ọ ả ổ ợ ệ ư ả ể ồ

l c đ … M t s b n vẽ còn g n thêm các v t m u nh : b n vẽ v bông, ch , s i...ượ ồ ộ ố ả ắ ậ ẫ ư ả ề ỉ ợ Mô hình các bánh răng, các kh p truy n đ ng... B n vẽ kh l n có th thay th choớ ề ộ ả ổ ớ ể ế hình vẽ trên b ng ph n khi n h c sinh chú ý theo l i gi ng và hình vẽ cùng lúc.ả ấ ế ọ ờ ả

Khi s d ng b n vẽ kh l n c n l u ý:ử ụ ả ổ ớ ầ ư

Ph i đ l n cho c l p, hay nhóm cùngả ủ ớ ả ớ trông th y.ấ

Ph i rõ ràng nghĩa là b trí và kỹ thu tả ố ậ in hay vẽ ph i truy n thông báo m t cáchả ề ộ tr n v n, không ki u cách.ọ ẹ ể

Ph i đ n gi n không quá nhi u chiả ơ ả ề ti t, đ nh m l nế ỡ ầ ẫ

Ph i thu hút đ c s chú ý c a h cả ượ ự ủ ọ sinh.

38

N u có màu thì màu ph i đ c dùng đúng kỹ thu t đ đ t m c đích, khôngế ả ượ ậ ể ạ ụ lòe lo t. ẹ

2.2.2.6. Tranh nhảTranh nh đ c dùng theo nghĩa r ng bao g m nh ng nh ch p và nh ngả ượ ộ ồ ữ ả ụ ữ

hình vẽ theo hi n th c đ minh ho . Tranh nh đ gi ng d y ệ ự ể ạ ả ể ả ạ trong l p h c baoớ ọ g m các b n in c a nh ch p, ho c hình nh minh h a in trong sách báo, t p chí,ồ ả ủ ả ụ ặ ả ọ ạ

n ph m kỹ thu t mà giáo viên thu th p đ c. Tranh nh có th coi nh là c tấ ẩ ậ ậ ượ ả ể ư ộ s ng c a các tài li u mà giáo viên có th dùng trong d y h c vì:ố ủ ệ ể ạ ọ

Có th dùng cho t t c các môn h cể ấ ả ọ

Không c n máy móc hay thi t b gì đ c bi t đ tr ng bày chúngầ ế ị ặ ệ ể ư

Tài li u v ch p có th thích ng v i m i m c đích và các đi u ki n gi ngệ ề ụ ể ứ ớ ọ ụ ề ệ ả d y.ạ

Tranh nh đ c chia làm hai lo i: ả ượ ạ

Không chi u d i đ cế ọ ượ

Chi u d i đ c g m các lo i phim ch p thu nh đ dùng cho các lo i đènế ọ ượ ồ ạ ụ ỏ ể ạ chi uế

S d ng tranh nh:ử ụ ả Tranh nh có th dùng: g i s chú ý ham thích, gi iả ể ợ ự ớ thi u môn, bài h c m i, minh h a các b c thi công, xây d ng thái đ làm vi c t t,ệ ọ ớ ọ ướ ự ộ ệ ố tr c nghi m ki n th c, ôn t p và c ng c bài h c. Đ s d ng tranh nh có hi uắ ệ ế ứ ậ ủ ố ọ ể ử ụ ả ệ qu , đòi h i giáo viên và h c sinh ph i có s khéo léo và trí t ng t ng. Tuỳ theoả ỏ ọ ả ự ưở ượ l a tu i h c sinh m c đích và yêu c u bài d y mà giáo viên nên:ứ ổ ọ ụ ầ ạ

1. Đ cho h c sinh l a ch n nh ng tranh nh sẽ dùngể ọ ự ọ ữ ả

2. Tránh dùng quá nhi u m t lúc vì có th khi n h c sinh l n l n. Cho h cề ộ ể ế ọ ẫ ộ ọ sinh đ th i gian đ xem và phân tích chi ti t n i dung tranh nh.ủ ờ ể ế ộ ả

3. Dùng tranh nh đ t n ph n trình bày b ng l iả ỡ ố ầ ằ ờ

4. H ng d n h c sinh h c t p tr c ti p b ng tranh nh nh các c u h iướ ẫ ọ ọ ậ ự ế ằ ả ờ ầ ỏ chi n thu t, giúp h c sinh đ c đ c tranh nh ch không xem l t qua.ế ậ ọ ọ ượ ả ứ ướ

5. L u ý v ba đi m: T ng ph n, so sánh và th t liên t c. T ng ph nư ề ể ươ ả ứ ự ụ ươ ả gi a ng i và s v t trong nh, gi a m i và cũ, gi a xa và g n, gi a cái đã bi t vàữ ườ ự ậ ả ữ ớ ữ ầ ữ ế cái đang h c. So sánh các nh, các ph n c a m t nh, tìm nh ng đi m gi ng nhau,ọ ả ầ ủ ộ ả ữ ể ố suy di n khái quát hoá. Sau cùng h c sinh ph i hi u đ c ý nghĩa liên t c gi a haiễ ọ ả ể ượ ụ ữ t m nh v quy trình s n xu t chúng.ấ ả ề ả ấ

6. Kích thích s sáng t o c a h c sinh, dùng tranh nh d nghiên c u các ki uự ạ ủ ọ ả ể ứ ể màu s c, ki u m u, r i đem áp d ng vào h c t p, s n xu t.ắ ể ẫ ồ ụ ọ ậ ả ấ

39

Hình 2.8. Sơ đồ mô tả tương tự

2.2.3. M t s cách s d ng tài li u n h a.ộ ố ử ụ ệ ấ ọ Gi tranh nh lên tr c l p và mô t : H c sinh cu i l p có thơ ả ướ ớ ả ọ ở ố ớ ể

không rõ tranh

Sau khi gi ng bài có th truy n cho h c sinh xem. Cách này có thả ể ề ọ ể gây cho h c sinh đãng trí, l n l n. Tranh nh có th dùng đ gi ng gi i, xem t iọ ẫ ộ ả ể ể ả ả ạ l p sau đó tr ng bày trên b ng thông đ t. Tranh nh kh nh có th r i b ng đènớ ư ả ạ ả ổ ỏ ể ọ ằ chi u ph n quang đ c l p th o lu n, t t o tranh nh. ế ả ể ả ớ ả ậ ự ạ ả

Ngoài m t s ph ng ti n nói trên, trong d y h c còn s d ng các tài li uộ ố ươ ệ ạ ọ ử ụ ệ sao ch p, photocopy, tài li u in... khi dùng có th phát tay cho cá nhân hay nhómụ ệ ể ng i h c. Các ph ng pháp sao, in, ch p chúng ta không xét đ n trong tài li uườ ọ ươ ụ ế ệ này.

2.2.4. Ví d tài li u n h a: Bụ ệ ấ ọ ng bi u treo t ng.ả ể ườ

2.2.4.1. Đ nh nghĩa b ng bi u treo t ngị ả ể ườB ng bi u treo t ng (BBTT) là ph ng ti n nhìn tĩnh th hi n m t cáchả ể ườ ươ ệ ể ệ ộ

tr c quan v các s v t, hi n t ng, khái ni m b ng các đ ng nét, các hình vẽ,ự ề ự ậ ệ ượ ệ ằ ườ các màu s c, và nhi u d ng đ h a khác nhau.ắ ề ạ ồ ọ

2.2.4.2. Các lo i b ng bi u treo t ngạ ả ể ườ Bi u đ : ví d bi u đ ch tiêu tuy n sinh t ng năm h c…ể ồ ụ ể ồ ỉ ể ừ ọ

Đ th : ví d đ th v k t qu h c t p c a h c sinh theo kỳ ho c tình hìnhồ ị ụ ồ ị ề ế ả ọ ậ ủ ọ ặ d ch cúm gia c m…ị ầ

B ng ch d n: ví d môn lu t giao thông…ả ỉ ẫ ụ ậ

B ng h ng d n s d ng: ví d h ng d n s d ng camera…ả ướ ẫ ử ụ ụ ướ ẫ ử ụ

B ng quy trình gia công: ví d b ng quá trình ti n ren ngoài…ả ụ ả ệ

Tranh, nh, b n vẽ….ả ả

2.2.4.3. u đi m và nh c đi m c a b ng bi u treo t ngƯ ể ượ ể ủ ả ể ườa. u đi m:Ư ể

Có th chu n b tr c.ể ẩ ị ướ

Không đòi h i đi n ho c các thi t b đ c bi t khi trình bày. ỏ ệ ặ ế ị ặ ệ

D làm và d b o qu n. ễ ễ ả ả

Là ph ng ti n dùng lâu dài. ươ ệ

Có th thu hút h c sinh vào vi c chu n b .ể ọ ệ ẩ ị

T o môi tr ng l p h c đ p. ạ ườ ớ ọ ẹ

40

Giá s n xu t không quá cao.ả ấ

Nhìn rõ các xu h ng, di n bi n c a th i gian, c a các quá trình. ướ ễ ế ủ ờ ủ

Linh đ ng, đ n gi n, có s n, nhi u màu s c. ộ ơ ả ẵ ề ắ

Tăng c ng khi t ng tác trong nhóm. ườ ươ

S d ng nhi u l n, có th copy vào gi y cho h c sinh. ử ụ ề ầ ể ấ ọ

b. Nh c đi mượ ể

Không th ch a đ ng đ c tài li u có kh i thông tin l n. ể ứ ự ượ ệ ố ớ

Không có hi u qu đ i v i nh ng nhóm đông ng i. ệ ả ố ớ ữ ườ

Khó đi u ch nh n u có sai sót. ề ỉ ế

Gi i h n t m nhìn, kho ng cách quan sát. ớ ạ ầ ả

Không ch u đ c m t. ị ượ ẩ ướ

2.2.4.4. Yêu c u c a m t b ng bi u treo t ngầ ủ ộ ả ể ườa. Các ki u ch vi t ể ữ ế

Ch n ki u ch vi t đ n gi n và d đ c, ví d các lo i ch th ng, khôngọ ể ữ ế ơ ả ễ ọ ụ ạ ữ ườ chân, nh ng đi m quan tr ng có th đ c nh n m nh b ng các ch in hoa, b ngữ ể ọ ể ượ ấ ạ ằ ữ ằ g ch d i, b ng ch đ m ho c b ng s l a ch n màu s c m t cách th n tr ng. ạ ướ ằ ữ ậ ặ ằ ự ự ọ ắ ộ ậ ọ

Không nên s d ng quá 2 ki u ch vi t trên b ng bi u.ử ụ ể ữ ế ả ể

b.Kho ng cách ch ả ữ

Ch đ u và cách đ u; kho ng cách dòng r ng h n kho ng cách gi a ch vàữ ề ề ả ộ ơ ả ữ ữ nên b ng 1,5 chi u cao ch .ằ ề ữ

c. C ch ỡ ữ

T i thi u ch ph i cao 2cm. Các tiêu đ c n đ c làm n i b t b ng cáchố ể ữ ả ề ầ ượ ổ ậ ằ dùng c ch l n h n m t chút. ỡ ữ ớ ơ ộ

d. Màu s c ắ

S d ng màu s c phù h p và có h th ng trên b ng bi u làm cho chúng thúử ụ ắ ợ ệ ố ả ể v h n, h p d n h n và có hi u qu h n. Màu s c có th đ c s d ng đ nh nị ơ ấ ẫ ơ ệ ả ơ ắ ể ượ ử ụ ể ấ m nh ho c đ phân bi t các ph n khác nhau c a bi u đ , dùng nhi u h n 3 màuạ ặ ể ệ ầ ủ ể ồ ề ơ thì sẽ ít hi u qu . Các màu d nhìn th y nh t là màu đen, màu xanh và màu đ . ệ ả ễ ấ ấ ỏ

Ví d :ụ S t ng ph n gi a các màu trên các n n gi y tr ng, xanh, đự ươ ả ữ ề ấ ắ ỏ

Màu gi yấMàu vẽ

T ng ph n m nhươ ả ạ T ng ph n y uươ ả ế

41

Tr ngắ Đen, đ , xanh da tr i, xanh lá câyỏ ơ Vàng

Xanh Đen đỏ Vàng, xanh da cam

Đỏ Xanh, đen Vàng, xanh lá cây

2.2.4.5. Qui trình làm b ng bi u treo t ng:ả ể ườ

B c 1: L a ch n n i dung ướ ự ọ ộCh n n i dung phù h p v i b ng bi u nh m t khái ni m, m t qui trình,ọ ộ ợ ớ ả ể ư ộ ệ ộ

m t quá trình, m t s đ ... M i b ng ch nên trình bày m t ý t ng.ộ ộ ơ ồ ỗ ả ỉ ộ ưở

B c 2: L a ch n lo i b ng bi u ướ ự ọ ạ ả ểL a ch n m t trong s các s đ , bi u đ thích h p v i n i dung c n thự ọ ộ ố ơ ồ ể ồ ợ ớ ộ ầ ể

hi n.ệ

B c 3: Chu n b v t tướ ẩ ị ậ ư- Gi y: Ch n gi y dai, kích th c không nh h n A2 và các lo i gi y màu đấ ọ ấ ướ ỏ ơ ạ ấ ể

trang trí màu s c.ắ

- Bút vẽ: đ u bút c ng, vẽ tr n trên gi y, đ u bút đ to.ầ ứ ơ ấ ầ ủ

- Các d ng c đ vẽ: Th c k , kom pa và các d ng c vẽ khác.ụ ụ ể ướ ẻ ụ ụ

- Các d ng c đ c t: Dao tr , kéo…ụ ụ ể ắ ổ

B c 4: Thi t k ướ ế ế- Dùng b ng bi u đ n gi n.ả ể ơ ả

- Đ l i nhi u kho ng tr ng (tr ng).ể ạ ề ả ố ắ

- Làm n i b t các đi m quan tr ng.ổ ậ ể ọ

- Trình bày m t ý t ng trên m t b ng bi u.ộ ưở ộ ả ể

- D đ nh b c c n i dung ( đâu, đ t cái gì ?) vào m t m u gi y nh tr cự ị ố ụ ộ ở ặ ộ ẩ ấ ỏ ướ khi làm b ng bi u th t.ả ể ậ

- Đ t tiêu đ ho c nhan đ phía trên b ngặ ề ặ ề ở ả

- Nghiên c u các sách, t p chí có s n đ tìm nh ng b c tranh và bi u đ thíchứ ạ ẵ ể ữ ứ ể ồ h p, giáo viên không c n ph i là h a sĩ m i làm b ng bi u ợ ầ ả ọ ớ ả ể

- Dùng ch vi t hoa và ch vi t th ng, đi u này làm cho vi c đ c d dàng ữ ế ữ ế ườ ề ệ ọ ễ

- C g ng tuân th nguyên t c s 6: dùng 6 t trên m t dòng và 6 dòng trênố ắ ủ ắ ố ừ ộ m t trang.ộ

- Kh b ng bi u nh nh t là gi y A2. ổ ả ể ỏ ấ ấ

42

Bảng 2.1. Sự tương phản giữa các màu trên các nền giấy

B c 5: Làm b ng bi u ướ ả ể- Trên c s có thi t k , giáo viên c t dán ho c phóng to s đ có s n trongơ ở ế ế ắ ặ ơ ồ ẵ

sách....

- Cho h c viên xây d ng b ng bi u treo t ng và tr ng bày s n ph m đọ ự ả ể ườ ư ả ẩ ể đ ng viên h . ộ ọ

- Làm xong treo nó lên t ng và ng m xem ta nhìn th y gì. ườ ắ ấ

- Ki m tra xem có l i không và s a ch a tr c khi s d ng. ể ỗ ử ữ ướ ử ụ

B c 6: Phóng to b ng bi uướ ả ểPh ng pháp k ô: ươ ẻ

- Bao quanh b c tranh nh b i m ng l i k ô vuông b ng bút chì cách đ u.ứ ỏ ở ạ ướ ẻ ằ ề Vẽ cùng m t s nh nhau các ô vuông to h n trên t gi y r ng h n (ch mà b nộ ố ư ơ ờ ấ ộ ơ ỗ ạ mu n dành cho b c tranh phóng to) ố ứ

Dùng bút chì vẽ nh ng gì b n th y trong m i ô. ữ ạ ấ ỗ

Phóng to b ng OHP: ằ

K ho c sao hình vẽ trong sách vào t gi y nh a trong ho c photo lên gi yẻ ặ ờ ấ ự ặ ấ trong

Chi u hình vẽ lên t ng và ch nh theo đúng kích th c phóng to (theo cế ườ ỉ ướ ỡ gi y)ấ

Đ t t gi y lên t ng có hình chi u trên nó và vẽ kh p các nét c a hình đ cặ ờ ấ ườ ế ắ ủ ượ chi u Phóng to b ng photocopy:ế ằ

S d ng máy photocopy đ phóng to lên t i c A0, tuy nhiên các nétử ụ ể ớ ỡ photocopy th ng không s c nét và nh quá so v i yêu c u, vì v y nó ch đ cườ ắ ỏ ớ ầ ậ ỉ ượ dùng trong nh ng tr ng h p thích h p.ữ ườ ợ ợ

B c 7: B o qu n b ng bi u treo t ngướ ả ả ả ể ườCác b ng bi u treo t ng có th dùng l i đ c nhi u l n hay ít tùy thu cả ể ườ ể ạ ượ ề ầ ộ

vào cách c t gi b o qu n chúng. M t s cách c t gi thông th ng trong kho là: ấ ữ ả ả ộ ố ấ ữ ườ

- C t gi đ ph ng: N u có s n m t t nhi u ô ngăn kéo d t, b ng bi u cóấ ữ ể ẳ ế ẵ ộ ủ ề ẹ ả ể th l u gi ph ng trong m t ô ngăn kéo.ể ư ữ ẳ ộ

- Treo gi : Có th làm m t cái giá đ n gi n cho phép g n b ng bi u vàoữ ể ộ ơ ả ắ ả ể khung và m c treo, do đó nó đ c treo th ng đ ng lên.ắ ượ ẳ ứ

2.2.4.6. Kỹ thuật s dử ụng bảng bi u trể eo t ngườ

Đ l d n nh ng thông tin khi trình bày, dùng t gi y che toàn b b ngể ộ ầ ữ ờ ấ ộ ả bi u khi gi i thi u đ n đâu đ l ra đ n đó.ể ớ ệ ế ể ộ ế

43

Dán d n lên bi u đ khi trình bày. Các hình vẽ, ch vi t đ c b trí riêngầ ể ồ ữ ế ươ ố trên các m ng gi y màu và khi trình bày t i đâu dán lên t i đó.ả ấ ớ ớ

Các b ng bi u có các thông tin đ c dùng l i cho các bài sau nên treoả ể ượ ạ th ng xuyên trên t ng.ườ ườ

Dùng b ng bi u đ ki m tra ki n th c h c sinh b ng cách che các t chúả ể ể ể ế ứ ọ ằ ừ d n. ẫ

Dùng b ng bi u đ làm đ tài cho th o lu n nhóm. ả ể ể ề ả ậ

Khi c n b sung vào b ng bi u thì nên vẽ vi t vào m t th màu và dán bầ ổ ả ể ế ộ ẻ ổ sung b ng h , không nên vẽ tr c ti p vào b ng bi u. ằ ồ ự ế ả ể

2.3. TÀI LI U PHÁT TAYỆ .

2.3.1. Khái ni m.ệ Tài li u phát tay là nh ng tài li u gi ng d y đệ ữ ệ ả ạ c phát cho h c sinh trong ượ ọquá trình d y h c đ tham kh o và th c hi n nh ng nhi m v h c t p.ạ ọ ể ả ự ệ ữ ệ ụ ọ ậ

2.3.2. Vai trò c a tài li u phát tay trong gi ng d y.ủ ệ ả ạ Giúp giáo viên s d ng có hi u qu th i gian gi ng d y trên l p.ử ụ ệ ả ờ ả ạ ở ớ

Gi m b t th i gian ghi chép c a h c sinh.ả ớ ờ ủ ọ

C vũ và kh i d y ni m h ng thú.ổ ơ ậ ề ứ

Giúp h c sinh nh lâu.ọ ớ

Làm cho quá trình h c t p thêm phong phú.ọ ậ

Đ m b o đ c p t i t t c nh ng đi m quan tr ng c a bàiả ả ề ậ ớ ấ ả ữ ể ọ ủ

2.3.3. C n chu n b tài li u phát tay khiầ ẩ ị ệ C n c p nh t thông tin m i không có trong sách giáo khoa.ầ ậ ậ ớ

Nh ng thông tin trình bày ph c t p ho c quá chi ti tữ ứ ạ ặ ế

H th ng tóm t t thông tin theo các ch đ .ệ ố ắ ủ ề

Không có sách giáo khoa ho c ngu n tài li u thích h pặ ồ ệ ợ

H c sinh g p khó khăn trong vi c h c ho c th c hi n kỹ năng. ọ ặ ệ ọ ặ ự ệ

2.3.4. Phân lo i tài li u phát tayạ ệ Có các tài li u phát tay chính sau đây:ệ

2.3.4.1. Thông tin t r iờ ơLo i tài li u phát tay này cung c p cho h c sinh áp d ng nh ng thông tinạ ệ ấ ọ ụ ữ

không d tìm th y t các ngu n khác. Thông tin t r i ch a đ ng nh ng thông tinễ ấ ừ ồ ờ ơ ứ ự ữ

44

v các s ki n, khái ni m và nguyên lý. Đó có th là nh ng bài vi t, b n vẽ, tranhề ự ệ ệ ể ữ ế ả nh và công th c. Th h ng d n công vi c là m t ví d v thông tin t r i.ả ứ ẻ ướ ẫ ệ ộ ụ ề ờ ơ

2.3.4.2. Phi u bài t pế ậCác phi u bài t p giúp h c sinh áp d ng nh ng ki n th c, quy trình c nế ậ ọ ụ ữ ế ứ ầ

thi t cho vi c phát tri n kỹ năng. Nh ng phi u bài t p bao g m nh ng v n đế ệ ể ữ ế ậ ồ ữ ấ ề c n gi i quy t, nh ng câu h i c n tr l i, nh ng quan sát c n th c hi n, nh ngầ ả ế ữ ỏ ầ ả ờ ữ ầ ự ệ ữ tài li u c n đ c ho c nh ng nhi m v c n làm. Các ngu n thông tin ho c tài li uệ ầ ọ ặ ữ ệ ụ ầ ồ ặ ệ tham kh o cũng đ c đ a vào nh ng phi u bài t p này.ả ượ ư ữ ế ậ

2.3.4.3. T r i mô t công vi cờ ơ ả ệ Các t r i mô t công vi c đ c s d ng trong các bu i h c t i phòng thíờ ơ ả ệ ượ ử ụ ổ ọ ạ

nghi m, x ng th c hành ho c trên hi n v t. Lo i tài li u phát tay này đ a raệ ưở ự ặ ệ ậ ạ ệ ư h ng d n và quy cách làm m t công vi c hoàn ch nh. Đó có th là m t công vi cướ ẫ ộ ệ ỉ ể ộ ệ ch gi i h n m t vài kĩ năng hay m t bài t p t ng h p ho c d án m r ng đòiỉ ớ ạ ở ộ ộ ậ ổ ợ ặ ự ở ộ h i đ u t nhi u th i gian làm vi c. Trong t r i mô t công vi c có danh sáchỏ ầ ư ề ờ ệ ờ ơ ả ệ thi t b , d ng c và v t t c n thi t đ hoàn thành t ng ph n công vi c. Trên đóế ị ụ ụ ậ ư ầ ế ể ừ ầ ệ cũng có nh ng thông tin v an toàn, các s đ , nh và tranh minh h a giúp h cữ ề ơ ồ ả ọ ọ sinh hoàn thành công vi c.ệ

2.3.4.4. B n hả ng d n th c hànhướ ẫ ựB n h ng d n th c hành dùng đ h ng d n th c hi n công vi c, cách sả ướ ẫ ự ể ướ ẫ ự ệ ệ ử

d ng công c , máy móc, thi t b và thông tin v an toàn. Nh ng ch d n trên b nụ ụ ế ị ề ữ ỉ ẫ ả h ng d n th c hành đ c đi u ch nh cho phù h p v i m i kĩ năng ho c v n đướ ẫ ự ượ ề ỉ ợ ớ ọ ặ ấ ề m i khi kĩ năng ho c v n đ đó xu t hi n. ỗ ặ ấ ề ấ ệ

2.3.5. Kỹ thu t và quy trình chu n b tài li u phát tay.ậ ẩ ị ệ Tr c h t chu n b b n g c c a tài li u phát tay. Nên chu n b b n g cướ ế ẩ ị ả ố ủ ệ ẩ ị ả ố b ng cách:ằ

C t dán: ắ Sao ch p các tài li u g c, c t theo đúng kích c c n thi t và l p rápụ ệ ố ắ ỡ ầ ế ắ trên trang c a b n g c. Làm m t trang bìa và đánh s trang, có th vi t l i gi iủ ả ố ộ ố ể ế ờ ớ thi u.ệ

T vi t: ự ế Thu th p thông tin t các ngu n khác nhau và t p h p chúng trênậ ừ ồ ậ ợ trang gi y.ấ

Sao ch p: ụ Máy photocopy có th cho b n đ y đ nh ng tài li u nhân b n.ể ạ ầ ủ ữ ệ ả

Lưu gi và b o qu n: ữ ả ảHãy s p x p tài li u phát tay c a b n theo ch ng trình h c (theo kĩ năngắ ế ệ ủ ạ ươ ọ

ho c môn h c) sao cho l n sau có th tìm đ c chúng d dàng. ặ ọ ầ ể ượ ễ T t c các tài li uấ ả ệ phát tay đ u đòi h i ph i đ u t suy nghĩ và chu n b kỹ l ng. Nên ki m tra toànề ỏ ả ầ ư ẩ ị ưỡ ể

45

b các d li u cho chính xác, tránh cung c p cho h c sinh nh ng thông tin sai vàộ ữ ệ ấ ọ ữ nh m l n.ầ ẫ

2.3.6. Trình t làm tài li u phát tayự ệ Xác đ nh rõ m c đích s d ng c a tài li u phát tay ị ụ ử ụ ủ ệ

Thu th p thông tin có liên quan đ n tài li u phát tay ậ ế ệ

Đ t m c tiêu đ rõ ràng cho tài li u phát tay ặ ụ ề ệ

S d ng ngôn ng t rõ ràng và đ n gi n ử ụ ữ ừ ơ ả

Đ nh nghĩa các thu t ng m i n u có ị ậ ữ ớ ế

Minh h a rõ l i nói b ng các s đ phác ho , tranh minh h a và các bi uọ ờ ằ ơ ồ ạ ọ ể đ thích h p. ồ ợ

Tránh vi t dày đ c trên trang gi y, hãy đ l phù h p ế ặ ấ ể ề ợ

S d ng g ch chân ho c ch in đ m, đánh s ho c g ch đ u dòng đ nh nử ụ ạ ặ ữ ậ ố ặ ạ ầ ể ấ m nh ho c phân bi t các tiêu đ , ph đ và n i dung ạ ặ ệ ề ụ ề ộ

S d ng thu t ng nh t quán ử ụ ậ ữ ấ

Cung c p tài li u tham kh o n u có, đ nh ng h c sinh quan tâm có thấ ệ ả ế ể ữ ọ ể đ c thêm ọ

Nh giáo viên khác soát l i b n th o tài li u phát tay c a b n tr c khi sờ ạ ả ả ệ ủ ạ ướ ử d ng ụ

Yêu c u h c sinh có ý ki n nh n xét ầ ọ ế ậ

Th ng xuyên ch nh s a l i tài li u phát tayườ ỉ ử ạ ệ

2.3.7. Ví d m t s m u tài li u phát tay.ụ ộ ố ẫ ệ

46

BÀI TẬP CÁ NHÂN

Người gửi: (giáo viên giảng dạy)

Gửi: hs ..................

Chủ đề:

Mục tiêu thực hiện:

Ngày tháng:

Yêu cầu:

Tiêu chí thực hiện:

Thời hạn nộp:

B NG KI M TH C HI N LÀM TÀI LI U PHÁT TAYẢ Ể Ự Ệ Ệ( Đ i v i t t c các tài li u phát tayố ớ ấ ả ệ )

1 Xác đ nh rõ m c đích c a m i tài li u phát tayị ụ ủ ỗ ệ C K

2 Đ t tiêu đ cho tài li u phát tayặ ề ệ

3 Đ nh nghĩa các thu t ng m i n u cóị ậ ữ ớ ế

4 S d ng ph ng ti n tr c quan b sung cho t ng khi có thử ụ ươ ệ ự ổ ừ ữ ể

5 S d ng ph ng ti n tr c quan b sung cho t ng khi có thử ụ ươ ệ ự ổ ừ ữ ể

6 Tránh vi t ch dày d cế ữ ặ

7 Ch nh n m nh nh ng đi m chínhỉ ấ ạ ữ ể

8 S d ng g ch chân, in đ m, đánh s , và g ch đ u dòng khi c nử ụ ạ ậ ố ạ ầ ầ

9 Cung c p tài li u tham kh o d đ c thêm, n u có thấ ệ ả ể ọ ế ể

47

BÀI TẬP CÁ NHÂN

Người gửi: (giáo viên giảng dạy)

Gửi: hs ..................

Chủ đề:

Mục tiêu thực hiện:

Ngày tháng:

Yêu cầu:

Tiêu chí thực hiện:

Thời hạn nộp:

TỜ RƠI MÔ TẢ CÔNG VIỆC Phần :

Môn :

Chủ đề:

Mục tiêu:

Công việc:

Quy trình:

Thời gian:

Vật tư:

Kết quả:

Tiêu chuẩn:

Đ i v i thông tin t r i:ố ớ ờ ơCung Cung c p các s ki nấ ự ệ

Đ i vi các phi u bài t p:ố ế ậ1Làm Cho bài t p rõ ràngậ

2Nói Cho ngày n p bàiộ

3 Nêu nh ng tiêu chí quan tr ng s d ng đ ch m đi mữ ọ ử ụ ể ấ ể

Đ i v i t r i mô t công vi c:ố ớ ờ ơ ả ệ1 Mô t công vi c b ng t ng và s đả ệ ằ ừ ữ ơ ồ

2 Cung c p danh sách d ng c , thi t b , v t tấ ụ ụ ế ị ậ ư

3 Ch d n t ng b cỉ ẫ ừ ướ

4 Cung c p thông tin v an toànấ ề

Đ i v i b n h ng d n th c hành:ố ớ ả ướ ẫ ựMô t ho t đ ngả ạ ộ

Ch d n t ng ho t đ ngỉ ẫ ừ ạ ộ

Cung c p thông tin v an toànấ ề

Đ i v i m t tài li u phát tay t t, h u h t các b c đ u ph i tr l i là ố ớ ộ ệ ố ầ ế ướ ề ả ả ờ “có”

2.4. V T TH T, MÔ HÌNH, MA KÉT VÀ MODULLE LUY N T PẬ Ậ Ệ Ậ

48

Hình 2.9. Vật thật

2.4.1. V t th tậ ậ V t th t, mô hình, maket, và modulle luy n t p là nh ng ph ng ti n d yậ ậ ệ ậ ữ ươ ệ ạ h c ọ d ng ba chi u đ c s d ng r ng rãi trong d y h c.ạ ề ượ ử ụ ộ ạ ọ

V t th tậ ậ là nh ng chi ti t, b ph n máy, nh ng s v t th t và nguyên b nữ ế ộ ậ ữ ự ậ ậ ả có th làm vi c đ c trong th c t s n xu t. ể ệ ượ ự ế ả ấ

Tính ch t đ c tr ng c a nó là xác th c và nguyên b n. Có th li t kê vàoấ ặ ư ủ ự ả ể ệ lo i ph ng ti n d y h c này là các thi t b c a x ng tr ng (chi ti t máy nhạ ươ ệ ạ ọ ế ị ủ ưở ườ ế ư bu lông, đai c, tr c, các b ph n c a máy nh : các c c u cam, kh p v u, m uố ụ ộ ậ ủ ư ơ ấ ớ ấ ẫ th c v t...) ự ậ

V t th tậ ậ đ c xem nh m t ph ng ti n thông tin cho kh năng th c hi nượ ư ộ ươ ệ ả ự ệ m t cách d hi u h n b c chuy n ti p t hình nh c th đ n t duy tr uộ ễ ể ơ ướ ể ế ừ ả ụ ể ế ư ừ t ng, làm quen v i các tác đ ng t ng h riêng bi t, quan sát s v t, ho c ượ ớ ộ ươ ỗ ệ ự ậ ặ ở m u th c. Có th quan sát nguyên b n bao lâu tùy ý các góc đ khác nhau, doẫ ự ể ả ở ộ v y h c sinh sẽ có đ c hi u bi t đúng đ n v hình dáng, màu s c và kích th cậ ọ ượ ể ế ắ ề ắ ướ c a v t. Nguyên b n có th đ c dùng r ng rãi v i danh nghĩa là ngu n tinủ ậ ả ể ượ ộ ớ ồ không ch trong quá trình trình bày tài li u m i mà còn c trong vi c ki m traỉ ệ ớ ả ệ ể ki n th c, góp ph n tích c c trong vi c phát tri n th gi i quan khoa h c, khi uế ứ ầ ự ệ ể ế ớ ọ ế th m mĩ cho h c sinh. ẩ ọ

V i danh nghĩa là ngu n tin, khi gi ng d y trên l p không nên s d ngớ ồ ả ạ ớ ử ụ nh ng v t quá nh , song khi ti n hành các công vi c thí nghi m, ho c trong quáữ ậ ỏ ế ệ ệ ặ trình d y th c hành s n xu t thì có th s d ng b t kỳ lo i nào không ph thu cạ ự ả ấ ể ử ụ ấ ạ ụ ộ vào kích th c và kh i l ng c a chúng. Trong quá trình d y h c các nguyên b nướ ố ượ ủ ạ ọ ả đ c s d ng khi không th truy n đ t thông tin b ng các ph ng ti n khácượ ử ụ ể ề ạ ằ ươ ệ h u hi u h n, ví d : đ bóng b m t c a chi ti t, khái ni m v kh p các đăng, cữ ệ ơ ụ ộ ề ặ ủ ế ệ ề ớ ơ c u vi sai. ấ

V i các nguyên b n có kích th c quá l n, quá n ng không mang t i l pớ ả ướ ớ ặ ớ ớ đ c thì t t nh t dùng hình th c tham quan. Nguyên hình có th đ c gia côngượ ố ấ ứ ể ượ v m t s ph m, làm n i b t nên nh ng chi ti t chính, t ng ph n, t o nên sề ặ ư ạ ổ ậ ữ ế ươ ả ạ ự khác bi t gi a các chi ti t, các b ph n b ng cách s màu, c t b , ví d : c t bệ ữ ế ộ ậ ằ ơ ắ ổ ụ ắ ổ h p s , thân xi lanh đ ng c đ t trong, c t d c bánh răng, c t b các van thuộ ố ộ ơ ố ắ ọ ắ ổ ỷ l c, van khí... giúp thu n ti n cho vi c quan sát. Vi c tháo l p các v t th t trongự ậ ệ ệ ệ ắ ậ ậ lúc h c sẽ giúp cho h c sinh kh năng tìm hi u c u t o c a chúng và s b tríọ ọ ả ể ấ ạ ủ ự ố t ng h gi a các chi ti t.ươ ỗ ữ ế

Đôi khi các nguyên b n cũng đ c b trí theo m t trình t nh t đ nh trênả ượ ố ộ ự ấ ị m t ph ng. Thu c lo i này có th là các chi ti t đ c b trí theo trình t côngặ ẳ ộ ạ ể ế ượ ố ự

49

vi c, m u v t gi i thích trình t gia công, các d ng c đo ki m, m u v t phệ ẫ ậ ả ự ụ ụ ể ẫ ậ ế ph m. Các chi ti t m u xác đ nh ch t l ng công vi c theo nguyên công riêng,ẩ ế ẫ ị ấ ượ ệ nguyên công ph i h p, d ng c đ gá...ố ợ ụ ụ ồ

Danh m c các nguyên b n đ c s d ng trong d y h c là r t l n, chúngụ ả ượ ử ụ ạ ọ ấ ớ th c s tr thành các đ i t ng l a ch n giúp cho vi c hình thành các khái ni mự ự ở ố ượ ự ọ ệ ệ tr u t ng, n m v ng ki n th c, kỹ năng và kỹ x o đ c t t h n.Vi c s d ngừ ượ ắ ữ ế ứ ả ượ ố ơ ệ ử ụ nguyên b n cũng giúp cho h c sinh b c vào s n xu t trên th c t đ c d dàng,ả ọ ứơ ả ấ ự ế ượ ễ s m thành th o trong công vi c.ớ ạ ệ

Trong t t c m i tr ng h p, khi s d ng nguyên b n, h c sinh ph iấ ả ọ ườ ợ ử ụ ả ọ ả đ c s ch d n c a th y giáo, ho c căn c vào b n thuy t minh, các b nượ ự ỉ ẫ ủ ầ ặ ứ ả ế ả h ng d n đ nghiên c u th c hi n. ướ ẫ ể ứ ự ệ

2.4.2. Mô hình, ma két

2.4.2.1. Mô hình

a. Khái ni m chungệ

Hi n nay có nhi u cách đ nhệ ề ị nghĩa v mô hình, hi u theo cáchề ể thông th ng, mô hình là nh ngườ ữ m u đ c ch t o ph ng theo cácẫ ượ ế ạ ỏ s v t hi n t ng nguyên b n. ự ậ ệ ượ ả

Theo cách đ nh nghĩa chungị nh t, mô hình đ c hi u là bi uấ ượ ể ể hi n b ng th c th hay b ng khái ni m m t s thu c tính c a quan h đ c tr ngệ ằ ự ể ằ ệ ộ ố ộ ủ ệ ặ ư c a m t đ i t ng nào đó (g i là nguyên hình). ủ ộ ố ượ ọ

(GS.TS Nguy n Xuân L c : Lý thuy t mô hình).ễ ạ ế

Mô hình ph n ánh c u trúc không gian c a đ i t ng nghiên c u, dùng bi uả ấ ủ ố ượ ứ ể di n c u t o các ch t, c u t o v n hành máy móc, các b ph n trong c th , cácễ ấ ạ ấ ấ ạ ậ ộ ậ ơ ể quy trình s n xu t, s v n đ ng phát tri n c a s v t hi n t ng trong t nhiênả ấ ự ậ ộ ể ủ ự ậ ệ ượ ự và trong xã h i.ộ

S d ng mô hình làm đ i t ng quan sát thay cho nguyên hìnhử ụ ố ượ

Làm đ i t ng nghiên c u (th c nghi m hay suy di n) v nguyên hình.ố ượ ứ ự ệ ễ ề Theo nghĩa r ng nói trên các mô hình có th là: Mô hình c a m t đ ng c , c c uộ ể ủ ộ ộ ơ ơ ấ vi sai, mô hình tàu th y, mô hình nguyên t c a Bohr.ủ ử ủ

Trong d y h c vi c s d ng mô hình nh m kh c ph c m t s khó khăn vạ ọ ệ ử ụ ằ ắ ụ ộ ố ề gi i h n nh : ớ ạ ư

50

Hình 2.10. Mô hình máy bay

+ Kích th c các nguyên hình l n quá ho c nh quá.ướ ớ ặ ỏ

+ Các nguyên hình không ki m đ c do h n ch th i gian kho ng cách.ế ượ ạ ế ờ ả

+ S hình thành các đ nh nghĩa các khái ni m tr u t ng ự ị ệ ừ ượ

+ Mô hình ch y u giúp cho vi c quan sát c m tính, hình thành các bi uủ ế ệ ả ể t ng, b sung do t duy tr u t ng, tìm ra b n ch t c a đ i t ng, b sung choượ ổ ư ừ ượ ả ấ ủ ố ượ ổ t duy tr u t ng nh m hình thành các khái ni m và các lu n ch ng. Nhi m vư ừ ượ ằ ệ ậ ứ ệ ụ c a mô hình là:ủ

+ Đ i di n cho nguyên hình hay còn g i là tính h p th c c a mô hìnhạ ệ ọ ợ ứ ủ

+ Cho phép bi n đ i k t qu t mô hình thành k t qu t ng ng vế ổ ế ả ừ ế ả ươ ứ ề nguyên hình.

b. Phân lo i:ạ

Theo GSTS Nguy n Xuân L c thì hi n ch a có lý thuy t t ng quát v môễ ạ ệ ư ế ổ ề hình nói chung, mà ch có lý thuy t đ c xây d ng cho t ng lo i mô hình, căn cỉ ế ượ ự ừ ạ ứ vào các c s lý thuy t này có th phân lo i mô hình nh sau:ơ ở ế ể ạ ư

+ Mô hình trích m uẫ :

Là m t t p h p cá th (th ng g i là m u) trích t m t t ng th đ c xét,ộ ậ ợ ể ườ ọ ẫ ừ ộ ổ ể ượ đây mô hình là m t th c th cùng ch t v i nguyên hình. Lý thuy t mô hình là lýở ộ ự ể ấ ớ ế

thuy t th ng kê toán h c, cho phép ch n dung l ng t p m u theo đ chính xácế ố ọ ọ ượ ậ ẫ ộ và m c tin c y cho tr c,t đó đánh giá th ng kê đúng đ n v t ng th . Mô hìnhứ ậ ướ ừ ố ắ ề ổ ể m u đ c s d ng r ng rãi trong nhi u lĩnh v c quen thu c nh : đánh giá ch tẫ ượ ử ụ ộ ề ự ộ ư ấ l ng s n ph m, đi u tra xã h i h c, nghiên c u môi tr ng sinh thái.ượ ả ẩ ề ộ ọ ứ ườ

+ Mô hình đ ng d ngồ ạ :

Hai th c th đ c coi là đ ng d ng khi các đ i l ng v t lý cùng tên c aự ể ượ ồ ạ ạ ượ ậ ủ chúng t l v i nhau, đ ng d ng hình h c n u có t l v các v n t c t ng ng,ỷ ệ ớ ồ ạ ọ ế ỷ ệ ề ậ ố ươ ứ tuy nhiên n u đ ng d ng đ ng l c h c thì cũng đ ng d ng hình h c. Mô hìnhế ồ ạ ộ ự ọ ồ ạ ọ đ ng d ng là m t th c th các thông s v t lý cùng tên v i nguyên hình (t c gi ngồ ạ ộ ự ể ố ậ ớ ứ ố ch t v i nguyên hình) và đ c xét theo lý thuy t đ ng d ng.ấ ớ ượ ế ồ ạ

Tùy theo chu n c đ ng d ng: hình h c, đ ng hình h c, hay đ ng l c h cẩ ứ ồ ạ ọ ộ ọ ộ ự ọ có nh ng mô hình đ ng d ng t ng ng. B n vẽ kỹ th ât, mô hình đ ng c đ tữ ồ ạ ươ ứ ả ụ ộ ơ ố trong, mô hình c c u nâng... là nh ng mô hình hình h c, song cũng có th là đ ngơ ấ ữ ọ ể ộ d ng đ ng hình h c. Mô hình c a máy bay, tàu vũ tr tuỳ tr ng h p s d ng, cóạ ồ ọ ủ ụ ườ ợ ử ụ th là m t mô hình đ ng d ng hình h c, đ ng hình h c ho c đ ng l c h c. Ví dể ộ ồ ạ ọ ộ ọ ặ ộ ự ọ ụ đ nghiên c u s c c n c a không khí đ i v i máy bay th c, mô hình máy bayể ứ ứ ả ủ ố ớ ự trong thi t b th i phòng thí nghi m ph i là m t mô hình đ ng l c h c có cùngế ị ổ ở ệ ả ộ ộ ự ọ chu n s đ ng d ng v i nguyên hình trong môi tr ng th c.ẩ ố ồ ạ ớ ườ ự

51

+ Mô hình t ng tươ ự

Hai th c th khác nhau v b n ch t v t lý đ c g i là t ng t khi tr ngự ể ề ả ấ ậ ượ ọ ươ ự ạ thái c a chúng đ c mô t b ng cùng m t h ph ng trình vi phân và đi u ki nủ ượ ả ằ ộ ệ ươ ề ệ đ n v . Mô hình t ng t là m t th c th có nh ng thông s khác tên v i nguyênơ ị ươ ự ộ ự ể ữ ố ớ hình (t c là khác ch t so v i nguyên hình ) và đ c xác đ nh theo lý thuy t t ngứ ấ ớ ượ ị ế ươ t (Analoge theorie) Mô hình này đ c g i tên theo ch t li u c a mô hình vàự ượ ọ ấ ệ ủ nguyên hình, ví d : mô hình đi n c , trong đó quá trình dao đ ng c h c nguyênụ ệ ơ ộ ơ ọ ở hình đ c mô t b ng cùng m t ph ng trình vi phân v i quá trình dao đ ng đi nượ ả ằ ộ ươ ớ ộ ệ

mô hình (là m t m ch đi n t ng t trên máy tính t ng t ). T nh ng t n sở ộ ạ ệ ươ ự ươ ự ừ ữ ầ ố hay đáp ng th i gian (d ng tín hi u t ng t ) trên mô hình đi n, theo lý thuy tứ ờ ạ ệ ươ ự ệ ế t ng t , có th d dàng suy ra tr ng thái dao đ ng c a nguyên hình c . ươ ự ể ễ ạ ộ ủ ơ

Đ i l ng cạ ượ ơ Đ i l ng đi nạ ượ ệL c f,mự

Chuy n v xể ị

V n t c v=xậ ố

Kh i l ng m,jố ượ

Ma sát nh t Mớ

Đ c ng kộ ứ

T s truy n iỷ ố ề 1,2 = n1/n2

Đi n áp eệ

Đi n tích qệ

Dòng đi n i=qệ

Đi n c m Lệ ả

Đi n tr Rệ ở

Dung kháng L/c

T s bi n áp k=nỷ ố ế 1/n2

+ Mô hình toán h cọ

Ba mô hình nói trên là nh ng mô hình th c th v t lý. Mô hình toán h c làữ ự ể ậ ọ mô hình khái ni m d i d ng m t c u trúc hay m t h th c toán h c, ví d : tệ ướ ạ ộ ấ ộ ệ ứ ọ ụ ổ ch c tinh th hay chuy n đ ng c a v t r n, có th mô hình hoá b ng c u trúcứ ể ể ộ ủ ậ ắ ể ằ ấ nhóm; các tr ng thái c a h ph n t hai tr có th mô hình hóa b ng c u trúc đ iạ ủ ệ ầ ử ị ể ằ ấ ạ s Boole, mô hình toán h c c a m t h đi u khi n nào đó là m t ph ng trình viố ọ ủ ộ ệ ề ể ộ ươ phân.

+ Mô hình d ng s đạ ơ ồ:

Là mô hình bi u di n b ng hình h c tr c quan nh ng thu c tính hay quanể ễ ằ ọ ự ữ ộ h nào đó (hình h c ho c phi hình h c) c a đ i t ng đ c xét ví d : các s đ ,ệ ọ ặ ọ ủ ố ượ ượ ụ ơ ồ l c đ c u trúc c a h th ng, c a m t thi t b , bi u đ ti n đ c a quá trình.ượ ồ ấ ủ ệ ố ủ ộ ế ị ể ồ ế ộ ủ Ngoài cách phân lo i theo các lý thuy t v mô hình nh trên, còn có th d a vàoạ ế ề ư ể ự tính ch t: tĩnh, đ ng, th c, o. Ho c m c đích: c u trúc, nghiên c u, lý thuy t, th cấ ộ ự ả ặ ụ ấ ứ ế ự hành ho c các ngành khoa h c đ phân bi t. Ví d : theo c u trúc và theo tính ch tặ ọ ể ệ ụ ấ ấ

52

tĩnh đ ng và m c đích có th phân lo i mô hình theo mô hình theo m t s d ngộ ụ ể ạ ộ ố ạ nh sau:ư

Mô hình t lỷ ệ: Mô ph ng nguyên hình theo kích th c t l thu nh ho cỏ ướ ỷ ệ ỏ ặ phóng to.

Mô hình đ n gi n hóa:ơ ả ph ng theo nguyên hình không c n theo m t t lỏ ầ ộ ỷ ệ nào cả nh : mô hình qu c u, mô hình h thái d ng .ư ả ầ ệ ươ

Mô hình c t bắ ổ: Ph ng theo nguyên hình song đ c c t b nh m bi uỏ ượ ắ ỏ ằ ể di n c u trúc bên trong c a s v t và hi n t ng .ễ ấ ủ ự ậ ể ượ

Mô hình tháo l pắ : G m nh ng b ph n có th tháo l p đ c cho th y cácồ ữ ộ ậ ể ắ ượ ấ b ph n c a toàn th và s liên h gi chúng.ộ ậ ủ ể ự ệ ữ

Mô hình ph ng t oỏ ạ : Đ c mô t nh l c đ ba chi u có th chuy nượ ả ư ượ ồ ề ể ể đ ng đ c .ộ ượ

c. S d ng mô hình:ử ụ

Tuỳ vào m c đích h c t p, th c hành nghiên c u đ l a ch n s d ng môụ ọ ậ ự ứ ể ự ọ ử ụ hình. Tuy nhiên đ s d ng mô hình có hi u qu c n theo các b c c th sauể ử ụ ệ ả ầ ướ ụ ể đây:

B c 1ướ : L a ch n v trí đ t mô hình sao cho h c sinh các v trí khác nhau có ự ọ ị ặ ọ ở ị

th quan sát đ c d dàng, có tr ng h p lên t ch c cho h c sinh theo t ngể ượ ễ ườ ợ ổ ứ ọ ừ nhóm đ ti n quan sát ho c làm vi c v i mô hình.ể ệ ặ ệ ớ

B c 2ướ : Gi i thi u cho h c sinh m c đích quan sát, ch d n cách th c quan sát, ớ ệ ọ ụ ỉ ẫ ứ

nh ng tr ng tâm c n quan sát.ữ ọ ầ

B c 3ướ : Quan sát mô hình, b c này g m các n i dung sau:ướ ồ ộ

- Nêu tên mô hình và nguyên hình mà nó ph n ánh ả

- Phân tích các b ph n ch c năng c a nó vi c phân tích các b ph n có thộ ậ ứ ủ ệ ộ ậ ể theo nhi m v ho c dòng nhiên li u ho c v t li u.ệ ụ ặ ệ ặ ậ ệ

- Nêu m i liên h gi a các b ph nố ệ ữ ộ ậ

- Nêu b ph n chính đóng vai trò nguyên lý.ộ ậ

- Rút ra k t lu n t ng h p sau khi quan sát mô hình.ế ậ ổ ợ

Vi c l a ch n mô hình c n chú ý nh ng nguyên t c sau:ệ ự ọ ầ ữ ắ

- Thích h p v i m c đích h c t p và th i gian gi ng d y ợ ớ ụ ọ ậ ờ ả ạ

- Có c n thi t hay không? Hay có th v n d ng v t th tầ ế ể ậ ụ ậ ậ

- Các chi ti t quan tr ng có đúng hay không ế ọ

53

- Mô hình có b n ch c đ m b o an toàn hay khôngề ắ ả ả

d. Làm mô hình

Tuỳ vào lo i mô hình. Đ i v i các mô hình là nh ng th c th v t lý, v t li uạ ố ớ ữ ự ể ậ ậ ệ th ng dùng là: gi y, bìa c ng, b t gi y, th ch cao, cao su, v i, nh a, g , m t c a,ườ ấ ứ ộ ấ ạ ả ự ỗ ạ ư đá vôi, cát, xi măng, keo h , s n mài. Chi ti t trên mô hình c n đ c c u t o s nồ ơ ế ầ ượ ấ ạ ơ màu đ n i b t trên b i c nh c a nó đ ng i quan sát d nh n bi t . Các môể ổ ậ ố ả ủ ể ườ ễ ậ ế hình d ng s đ có th đ c vẽ trên gi y ho c b ng máy vi tính. Tuỳ vào m c đíchạ ơ ồ ể ượ ấ ặ ằ ụ s d ng và đi u ki n đ ch t o.ử ụ ề ệ ể ế ạ

2.4.2.2. Ma két

Maket khác v i mô hình ch , nó không th truy n đ c tin v s ho tớ ở ỗ ể ề ượ ề ự ạ đ ng c a đ i t ng và có th ch t o tr c khi có v t th t nh n bi t, ví d :ộ ủ ố ượ ể ế ạ ướ ậ ậ ậ ế ụ Maket ki n trúc c a m t tòa nhà... Maket ch ph n ánh b ngoài c a nguyên hình,ế ủ ộ ỉ ả ề ủ không th hi n n i dung bên trong c a nó vìể ệ ộ ủ v y v m t thông tin maket nghèo h n môậ ề ặ ơ hình.

2.4.3. Modulle luy n t pệ ậV i s ti n b c a khoa h c kỹ thu t,ớ ự ế ộ ủ ọ ậ

c a khoa h c s ph m, nh ng năm g n đâyủ ọ ư ạ ữ ầ ng i ta đ a vào trong đào t o các modulle -ườ ư ạ luy n t p đ s d ng. Th c ch t nó là m t h th ng kỹ thu t ph c v cho vi cệ ậ ể ử ụ ự ấ ộ ệ ố ậ ụ ụ ệ h c t p, th c hành c a h c sinh. ọ ậ ự ủ ọ

Ví dụ:

- Các modulle - luy n t p các ệ ậ

bài t p l p ráp các m ch đi n chi u sáng, các thông s các m ch khuy ch đ i, cácậ ắ ạ ệ ế ố ạ ế ạ m ch tín hi u; ạ ệ

- Modulle - luy n t p các bài t p l p ráp đo đ c m ch ệ ậ ậ ắ ạ ạ

- Các modulle- luy n t p dùng thi t k l p ráp các m ch đi u khi n hệ ậ ế ế ắ ạ ề ể ệ th ng thu l c b ng đi n, đi n t ..... ố ỷ ự ằ ệ ệ ử

2.4.3.1. Đ c đi m c b n c a các modulle luy n t p làặ ể ơ ả ủ ệ ậChúng có th dùng cho các c p b c đào t o khác nhau, công nhân, kỹ thu tể ấ ậ ạ ậ

viên ho c đ i h c. Vi c thi t k s d ng nó g n li n v i ph ng th c đào t o c aặ ạ ọ ệ ế ế ử ụ ắ ề ớ ươ ứ ạ ủ MES, đ c tr ng cho vi c s d ng ph ng pháp d y h c m i đó là d y h c ch ngặ ư ệ ử ụ ươ ạ ọ ớ ạ ọ ươ trình hóa, d y h c l y vi c t ch c các ho t đ ng h c t p, ng i h c th c sạ ọ ấ ệ ổ ứ ạ ộ ọ ậ ườ ọ ự ự đóng vai trò trung tâm trong quá trình d y h c.ạ ọ

54

Hình 2.11.Môdun luyện tập về hệ thống điện trên ôtô

Chúng đ c s d ng gi ng d y không nh ng lý thuy t trong vi c hìnhượ ử ụ ả ạ ữ ở ế ệ thành các khái ni m kỹ thu t, nâng cao kh năng thi t k kỹ thu t và th c hànhệ ậ ả ế ế ậ ự c a h c sinh mà còn đ c s d ng đ d y trong th c hành giúp h c sinh nhanhủ ọ ượ ử ụ ể ạ ự ọ chóng phát tri n các ki n th c chuyên môn, kinh nghi m ngh và kỹ năng, kỹ x o.ể ế ứ ệ ề ả

V i modulle- luy n t p có th s d ng k t h p v i các thi t b kỹ thu t khácớ ệ ậ ể ử ụ ế ợ ớ ế ị ậ nhau nh máy vi tính, các d ng c đo đ c khác... đ t o thành m t máy d y h cư ụ ụ ạ ể ạ ộ ạ ọ hoàn ch nh, đa năng v a th c hi n ch c năng h ng d n nghiên c u lý lu n, th cỉ ừ ự ệ ứ ướ ẫ ứ ậ ự hành, h ng d n luy n t p và ch c năng đánh giá k t qu h c t p.ướ ẫ ệ ậ ứ ế ả ọ ậ

V i m t modulle luy n t p có th th c hi n vô s các bài luy n t p th cớ ộ ệ ậ ể ự ệ ố ệ ậ ự hành khác nhau nh vào vi c thay đ i v trí, thêm b t chi ti t kỹ thu t trênờ ệ ổ ị ớ ế ậ modulle. Các kh năng này đ c các nhà thi t k tính toán t tr c căn c vàoả ượ ế ế ừ ướ ứ ch ng trình h c t p. ươ ọ ậ

Đ thi t k các modulle luy n t p tr c h t ph i thi t k các ch ng trìnhể ế ế ệ ậ ướ ế ả ế ế ươ đào t o ạ phân tích n i dung ch ng trình s p x p các đ n v ki n th c ký thuy t vàộ ươ ắ ế ơ ị ế ứ ế th c hành các modulle h c t p. Trên c s đó đ nh ra các thi t b c n có, xây d ngự ọ ậ ơ ở ị ế ị ầ ự ph ng án c u trúc modulle và cu i cùng là h ng d n s d ng modulle xây d ngươ ấ ố ướ ẫ ử ụ ự các tài li u gi ng d y và h c t p. ệ ả ạ ọ ậ

Có tr ng h p c n thi t ph i thi t k ch ng trình d y v i s tr giúp c aườ ợ ầ ế ả ế ế ươ ạ ớ ự ợ ủ máy vi tính. Các ch ng trình đ c ghi trên đĩa CD nó có tác d ng đi u khi n, đi uươ ượ ụ ề ể ề ch nh và đánh giá vi c h c t p c a h c sinh.ỉ ệ ọ ậ ủ ọ

2.4.3.2. Đ s d ng modulle trong gi ng d y giáo viên và h c sinh có thể ử ụ ả ạ ọ ể theo tình t sauự

Giúp h c sinh hi u rõ m c đích và nhi m v h c t p; gi i thi u n i dung h cọ ể ụ ệ ụ ọ ậ ớ ệ ộ ọ t p. ậ

Gi i thi u chi ti t l p ráp và tác d ng c a chúng trên modulle, cách th c l pớ ệ ế ắ ụ ủ ứ ắ ráp.

Gi i thi u các ph ng ti n h tr khác.ớ ệ ươ ệ ỗ ợ

Gi i thi u các ph ng pháp s d ng thi t b và trình t luy n t p t ch c l pớ ệ ươ ử ụ ế ị ự ệ ậ ổ ứ ớ thành nhóm.

H c sinh nghiên c u n i dung c a bài h c sau đó ti n hành th c hi n bài h cọ ứ ộ ủ ọ ế ự ệ ọ trong quá trình h c sinh th c hi n công vi c h c t p v i các modulle- luy n t pọ ự ệ ệ ọ ậ ớ ệ ậ giáo viên c n theo dõi ch t chẽ đ a ra các h ng d n c th tr ng h p c n thi t,ầ ặ ư ướ ẫ ụ ể ườ ợ ầ ế đ đ m b o ch t l ng và an toàn. ể ả ả ấ ượ

55

§å ¸n, tham quanThùc hµnh c¸ nh©n Thùc hµnh

TVPhim vßng mµu

Phim ho¹t ®éng có mµu

Phim ho¹t ®éng tr¾ng c©m

H×nh chiÕu qua ®Çu

Phim vßng Slide mµu

Slide ®en tr¾ng§Ìn chiÕu ¶o

Tranh cã tÇm s©u

M« h×nh ho¹t ®éngM« h×nh bé

phËn

M« h×nh tÜnh

H×nh vÏ b¶ng

Tranh

PhÊn mµu

B¶ng phÊn tr¾n

g

Lêi

Ph­¬ng­tiÖnHiÖu­qu¶­nhÊt

Ph­¬ng­tiÖn­chiÕu­hiÖu­qu¶­h¬n­

Ph­¬ng­tiÖn­kh«ng­chiÕu­hiệu quả

Ph­¬ng­tiÖn­kÐm­hiÖu­qu¶

Møc­t¨ng­hiÖ

u­qu¶­sö­dông­cña­c¸c­ph­¬ng­tiÖ

n

Tính hi u qu c a ph ng ti n d y h c:ệ ả ủ ươ ệ ạ ọ

56

Ch ng 3: PH NG TI N KỸ THU Tươ ƯƠ Ệ Ậ D Y H CẠ Ọ

M c tiêu: ụO.1 Trình bày đ c vai trò, đ c đi m phân lo i và kỹ thu t s d ng cácượ ặ ể ạ ậ ử ụ lo i ph ng ti n d y h c truy n th ng và hi n đ i; ạ ươ ệ ạ ọ ề ố ệ ạ

G.1 Trình bày đ c kỹ thu t s d ng các ph ng ti n kỹ thu t d y h cượ ậ ử ụ ươ ệ ậ ạ ọ nh : Projector, Camera, ư

O.2 Ch t o và s d ng hi u qu m t s ph ng ti n d y h c th ngế ạ ử ụ ệ ả ộ ố ươ ệ ạ ọ ườ dùng, khai thác có hi u qu các trang thi t b d y h c hi n đ i có trongệ ả ế ị ạ ọ ệ ạ nhà tr ng đ ph c v t t ho t đ ng d y h c;ườ ể ụ ụ ố ạ ộ ạ ọ

G.2 S d ng đ c Projector, Camera đúng kỹ thu t ử ụ ượ ậ

G.3 Th c hi n đ c thao tác k t n i máy tính v i projector b ng cápự ệ ượ ế ố ớ ằ k t n i và k t n i không dâyế ố ế ố

G.4 Th c hi n đ c kỹ thu t quay b ng camera đúng kỹ thu tự ệ ượ ậ ằ ậ

O.3 Rèn luy n đ c tính c n th n, s khéo léo, kh năng t duy và sángệ ượ ẩ ậ ự ả ư t o trong quá trình phát tri n và s d ng ph ng ti n d y h c.ạ ể ử ụ ươ ệ ạ ọ

G.5 Có ý th c ch đ ng h c đi đôi v i hành khi ti p c n n i dung bàiứ ủ ộ ọ ớ ế ậ ộ h c; b o qu n gi gìn PTDH đúng kỹ thu t.ọ ả ả ữ ậ

3.1. MÁY CHI U PROJECTOR VÀ CAMERAẾ3.1.1. Máy chi u Projectorế .

57

Hình 3.12. Máy chiếu projector

3.1.1.1. Tác d ng c a máy chi u Projectorụ ủ ế tr ng h c, khi ng i ta mu n trình di n các d li u máy tính, các thôngỞ ườ ọ ườ ố ễ ữ ệ

tin đa d ng trên màn hình cho nhi u ng i thì c n có màn hình r ng. Mu n v y ạ ề ườ ầ ộ ố ậng i ta s d ng máy chi u kỹ thu t s . ườ ử ụ ế ậ ố

Đ chi u đ c các thông tin lên màn nh r ng c n có t h p thi t b là máyể ế ượ ả ộ ầ ổ ợ ế ị chi u và máy vi tính. Hai thi t b này k t n i v i nhau b i cáp chuyên d ng nhàế ế ị ế ố ớ ở ụ thi t k đ t t m LCD trong máy chi u. T m LCD là chi ti t ti p n i gi a máy tínhế ế ặ ấ ế ấ ế ế ố ữ ho c màn hình v i máy chi u, nó ch dày vài cm và đ c n i v i may tính b ngặ ớ ế ỉ ượ ố ớ ằ cáp chuyên d ng, ho c đ c ghi s n d li u. Ng i ta đ t nó vào trong máy chi uụ ặ ượ ẵ ữ ệ ườ ặ ế có ngu n sáng m nh, màn hình đ c d i có kích th c l n, do v y có tác d ngồ ạ ượ ọ ướ ớ ậ ụ phóng đ i hình nh. ạ ả

M t vài nhà ch t o có lo i máy chi u, trong t m LCD tích h p đ c n iộ ế ạ ạ ế ấ ợ ượ ố c ng và v i thi t b đi n t kèm theo. hình 3-12 là thí d v máy chi u kỹ thu tứ ớ ế ị ệ ử ụ ề ế ậ s .ố

3.1.1.2. H ng d n s d ng ướ ẫ ử ụ Máy chi u ProjectorếTrình t th c hi n:ự ự ệ

1. Phích c m dây ngu n và l c m đi n ph i v a v n.ắ ồ ỗ ắ ệ ả ừ ặ

2. C m đúng và khít dây k t n i (VGA) gi a máy tính và ắ ế ố ữ máy chi uế . Khi c m, chúng ta c m ph n đ u c m đ y m nh vào khe c m. Khi tháo, chúng taắ ầ ầ ầ ắ ẩ ạ ắ không c m ph n dây mà c m ph n đ u c m đ kéo ra, không b lên b xu ngầ ầ ầ ầ ầ ắ ể ẻ ẻ ố ph n dây c m.V n vít c đ nh đ u c m và máy.ầ ắ ặ ố ị ầ ắ

3. M n p che đèn chi u (n u có).ở ắ ế ế

4. Không dùng tay hay b t c v t gì c sát lên đèn chi u.ấ ứ ậ ọ ế

5. Kh i đ ng ở ộ máy chi uế b ng cách b t công t c ngu n phía sau (n u có)ằ ậ ắ ồ ế sau đó nh n nút POWER (1 l n). Trong tr ng h p máy chi u v a t t, đ m l iấ ầ ườ ợ ế ừ ắ ể ở ạ chúng ta c n ch cho qu t trong máy ng ng quay.ầ ờ ạ ừ

6. Khi máy tính và máy chi uế đã k t n i và kh i đ ng xong, n u tín hi uế ố ở ộ ế ệ v n ch a xu t ra chúng ta c n l u ý các đi m sau:ẫ ư ấ ầ ư ể

a). Máy chi uế : Ch n đúng c ng su t tín hi u (m t s dòng AUTO)ọ ổ ấ ệ ộ ố

- TOSHIBA, SONY: Nh n INPUTấ- NEC, ACER, OPTOMA: Nh n SOURCEấ- PANASONIC: Nh n INPUT SELECTấ

b). Máy tính xách tay: M c ng tín hi uở ổ ệ

- TOSHIBA, HP, SHARP: Fn + F5

58

- SONY, IBM: Fn + F7- PANASONIC, NEC: Fn + F3- DELL, EPSON: Fn + F8- FUJUTSU: Fn + F10; - Ho c nh n : Fn + Phím có bi u t ng màn hìnhặ ấ ể ượ

7. Đi u ch nh ZOOM đ phóng to, thu nh kích th c hình chi uề ỉ ể ỏ ướ ế

8. Đi u ch nh FOCUS đ ch nh đ nét hình (M t s dòng AUTO FOCUS)ề ỉ ể ỉ ộ ộ ố

9. Đ t ặ máy chi uế theo h ng chi u vuông góc v i màn chi u (t ng). N uướ ế ớ ế ườ ế hình chi u lên màn (t ng) có hình thang, chúng ta ch nh tăng gi m KEYSTONEế ườ ỉ ả (m t s dòng AUTO SETUP, ho c AUTO KEYSTONE).ộ ố ặ

10. T t ắ máy chi uế b ng cách nh n nút POWER (2 l n). Chúng ta ch choằ ấ ầ ờ qu t c a máy chi u ng ng h n m i rút dây đi n kh i ngu n an toàn (tránh nguyạ ủ ế ư ẳ ớ ệ ỏ ồ c h h ng và gi m tu i th đèn chi u.ơ ư ỏ ả ổ ọ ế

3.1.1.3. Yêu c u kỹ thu tầ ậa. Ngu n đi nồ ệ

Máy chi u có kh năng ho t đ ng t t và n đ nh đi n áp 100 – 240V ACế ả ạ ộ ố ổ ị ở ệ @ 1.5V, nh ng r t nh y c m v i các đ t bi n hay dao đ ng đi n áp. Đây th ng làư ấ ạ ả ớ ộ ế ộ ệ ườ nguyên nhân chính d n đ n h h ng cho Board ngu n, Bóng đèn, và Ballast unit.ẫ ế ư ỏ ồKhông nên t t đi n đ t ng t, đi u này khi n cho bóng đèn chi u bên trong sẽ bắ ệ ộ ộ ề ế ế ị gi m tu i th , c n th c hi n t t m máy theo đúng qui trình c a hãng đ a raả ổ ọ ầ ự ệ ắ ở ủ ư (Sách h ng d n s d ng kèm theo máy). Chúng ta có th trang b ngu n UPS choướ ẫ ử ụ ể ị ồ máy chi u.ế

b. Môi tr ng ho t đ ngườ ạ ộ

Khi máy ho t đ ng sẽ t a ra l ng nhi t làm mát bên trong máy, nên sạ ộ ỏ ượ ệ ử d ng máy trong môi tr ng thoáng mát (25ụ ườ oC – 28oC) không khói thu c, b i vàố ụ côn trùng… (Tránh đ c tình tr ng máy trong lúc ho t đ ng th ng b t t ngang,ượ ạ ạ ộ ườ ị ắ kh i đ ng l i,…)ở ộ ạ

Tránh đ t các v t c n ho c qu t gió t i các ngõ thoát nhi t c a máy (Bóngặ ậ ả ặ ạ ạ ệ ủ đèn chi u, qu t hút gi i nhi t).ế ạ ả ệ

c. Ki m tra máy và các ch c năng ho t đ ng c a máyể ứ ạ ộ ủ

M i dòng máy đ u có nhi u phím b m v i các tính năng làm hình nh rõỗ ề ề ấ ớ ả nét và trung th c v màu s c ng v i nhu c u s d ng (Giáo d c, gi i trí,…). Ki mự ề ắ ứ ớ ầ ử ụ ụ ả ể tra phím nh n và đ nh y c a phím cũng nh remote, kho ng cách s d ngấ ộ ạ ủ ư ả ử ụ remote, kh năng trình chi u hình nh c a máy chi u m i ch đ phân gi iả ế ả ủ ế ở ỗ ế ộ ả khác nhau c a máy tính.ủ

Xem h ng d n s d ng máy đ thao tác đi u ch nh chính xác. Thôngướ ẫ ử ụ ể ề ỉ

59

th ng các linh ki n đi kèm theo máy g m có: Dây ngu n, Dây tín hi u VGA,ườ ệ ồ ồ ệ Remote Control, Pin remote và sách h ng d n đi kèm.ướ ẫ

d. B o trì v sinh máyả ệ

Sau kho ng 5 l n s d ng máy, l y các t m l c b i (Filter) th ng n m bênả ầ ử ụ ấ ấ ọ ụ ườ ằ hông máy ra dùng c m m quét nh đ làm s ch các t m l c này (b o đ m đ cọ ề ẹ ể ạ ấ ọ ả ả ượ

hình nh và màu s c c a ả ắ ủ hình chi uế , tăng tu i th bóng đèn).ổ ọ

Khi hình nh và ả màu s c hình chi uắ ế có s thay đ i rõ r t (Không xu tự ổ ệ ấ hình hay cho hình tr ng đen, có các đ m màu xu t hi n,…) nguyên nhân là do b iắ ố ấ ệ ụ bám vào các g ng, kính l c, kính phân c c,… hay chính các b ph n CCD bênươ ọ ự ộ ậ trong máy.

3.1.1.4. M t s tình hu ng th ng g p và cách x lýộ ố ố ườ ặ ửTrong m t s tr ng h p đã làm đ y đ các b c trên máy chi u v n khôngộ ố ườ ợ ầ ủ ướ ế ẫ

lên tín hi u chúng ta tham kh o thêm m t s nguyên nhân và cách kh c ph c: ệ ả ộ ố ắ ụ

TT

Tên T/ bị Tình tr ngạ Nguyên nhân Kh c ph cắ ụ

1Máy chi uế

B t không ậlên

Ch a c m đi n ngu nư ắ ệ ồ Ki m tra l i đi n ngu nể ạ ệ ồ

2Máy chi uế

B t không ậlên

B ph n đi u khi n ộ ậ ề ểh t pinế M n đi u khi n khácượ ề ể

3

Máy tính đ bàn, ểmáy tính xách tay

Tín hi u ệhi n lên ệphông chi u ch ế ỉcó màu xanh sau khi c m ắdây tín hi u VGA ệc a máy ủchi u vào ếmáy tính

- Ch a b m t h p ư ấ ổ ợphím đ xu t tín hi u ể ấ ệra máy chi u ho c ế ặch a đúng c ng VGA.ư ổ

- Ch a cài ph n m m ư ầ ềm m qu n lý k t n i ề ả ế ốxu t tín hi u ra máy ấ ệchi uế

- Thao tác l iạ

- Cài ph n m m Lunch ầ ềManage đ i v i máy ố ớtính xách tay Acer (các máy khác không c n ầcài)

4 Máy chi uế

Tín hi u ệhi n lên ệphông chi u m t ế ấ

Chân c m VGA b gãy, ắ ịđ t ho c ti p xúc ứ ặ ếkhông t t, hay là c m ố ắl ngỏ

Rút đ u Jack VGA ki m ầ ểtra l i, n u c n thay cái ạ ế ầkhác

60

TT

Tên T/ bị Tình tr ngạ Nguyên nhân Kh c ph cắ ụ

màu, đ i ổmàu ho c ặmàu s c ắkhông trung th cự

5Máy chi u, ếmáy tính

Sau khi th c hi n ự ệcác b c ướtrên mà v n ch a ẫ ưth y xu t ấ ấtín hi u ra ệmàn chi uế

Đ phân gi i c a máy ộ ả ủtính xách tay l m h n ớ ơđ phân gi i c a máy ộ ả ủchi uế

- Đ i v i WinXP:ố ớB m chu t ph i vào màn ấ ộ ảhình desktop\properties\setting, t i ô Resolution ạkéo chu t sang trái ch n ộ ọđ phân gi i 800x600 ộ ảpixel sau đó OK.- Đ i v i Win7:ố ớB m chu t ph i vào màn ấ ộ ảhình desktop\properties\setting, t i ô Resolution ạkéo chu t xu ng ch n đ ộ ố ọ ộphân gi i 800x600 pixelả- sau đó OK.

6Máy chi uế

B m , ị ờnhòe

- Bóng chi u MC già, ếho c t m LCD b v , ặ ấ ị ỡ ốmàu.- Paslat ngu n b h ngồ ị ỏ- Chip x lý nhi t b ử ệ ịl iỗ- Ph n m m qu n lý ầ ề ảtín hi u MC b l iệ ị ỗ- Bóng đèn già.

- Thông báo b ph n S a ộ ậ ửch a đ x lý.ữ ể ử

61

3.2. Camera

3.2.1. C u t oấ ạ

Hình 3.13. Các b ph n c b n c a máyộ ậ ơ ả ủ

3.2.2. Ph m vi s d ngạ ử ụ Camera th ng dùng quay các thao tác m u khi th ph m, các thao tác kỹườ ẫ ị ạ năng ngh , nguyên lý ho t đ ng c a các c c u máy, c u t o bên trong c a các chiề ạ ộ ủ ơ ấ ấ ạ ủ ti t máy…ế

3.2.3. Kỹ thu t quay cameraậ

a. Quay toàn c nh đ i t ngả ố ượ

Hình nh thu đ c có liên quan sau khi quay ch a đ ng toàn b đ i t ngả ượ ứ ự ộ ố ượ chính và m t s đ i t ng có liên quan ph c v tr c ti p ho c gián ti p cho đ iộ ố ố ượ ụ ụ ự ế ặ ế ố t ng chính, ví d quay c nh sinh viên đang th c t p gi ng d y.ượ ụ ả ự ậ ả ạ

b. Quay m t ph n đ i t ngộ ầ ố ượ

Hình nh thu đ c sau khi quay ch ch a m t ph n nào đó đ i t ng nh mả ượ ỉ ứ ộ ầ ố ượ ằ giúp cho ng i quan sát rõ h n đ i t ng, ví d th công dán nh y cho hoa.ườ ơ ố ượ ụ ủ ụ

c. Quay phát tr c ti pự ế

Là hình quay không c n đ n băng hình mà n i tr c ti p máy quay v i mànầ ế ố ự ế ớ hình b ng gi c n i, hình th c này th ng s d ng khi c n làm rõ các đ i t ng cóằ ắ ố ứ ườ ử ụ ầ ố ượ kích th c nh , khi đó camera có tác d ng phóng to đ giúp ng i h c d quanướ ỏ ụ ể ườ ọ ễ sát.

62

Nóm chØnh tiªu cù

N¾p b¨ng

PhÝm quay,dõn

PhÝm chøc

èng kÝnh

phÝm chøc

Mµn h×nh

Ch ng 4: NG D NG PH N M Mươ Ứ Ụ Ầ Ề TRONG D Y H CẠ Ọ

M c tiêu: ụO.1 Trình bày đ c vai trò, đ c đi m phân lo i và kỹ thu t s d ng cácượ ặ ể ạ ậ ử ụ lo i ph ng ti n d y h c truy n th ng và hi n đ i; ạ ươ ệ ạ ọ ề ố ệ ạ

G.1 Trình bày đ c quy trình thi t k 1 bài gi ng đi n tượ ế ế ả ệ ử

G.2 Trình bày đ c nh ng yêu c u c b n khi thi t k bài d y b ngượ ữ ầ ơ ả ế ế ạ ằ ph n m m MS.PPTầ ề

O.2 Ch t o và s d ng hi u qu m t s ph ng ti n d y h c th ngế ạ ử ụ ệ ả ộ ố ươ ệ ạ ọ ườ dùng, khai thác có hi u qu các trang thi t b d y h c hi n đ i có trongệ ả ế ị ạ ọ ệ ạ nhà tr ng đ ph c v t t ho t đ ng d y h c;ườ ể ụ ụ ố ạ ộ ạ ọ

G.3 Thi t k đ c m t bài gi ng b ng ph n m m MS.PPT đúng yêu c uế ế ượ ộ ả ằ ầ ề ầ kỹ thu tậ

G.4 S d ng đ c ph n m m MS.PPT đúng kỹ thu tử ụ ượ ầ ề ậ

O.3 Rèn luy n đ c tính c n th n, s khéo léo, kh năng t duy và sángệ ượ ẩ ậ ự ả ư t o trong quá trình phát tri n và s d ng ph ng ti n d y h c.ạ ể ử ụ ươ ệ ạ ọ

G.5 Có ý th c ch đ ng h c đi đôi v i hành khi ti p c n n i dung bàiứ ủ ộ ọ ớ ế ậ ộ h c; phát huy tính sáng t o trong thi t k bài trình chi u.ọ ạ ế ế ế

4.1. THI T K BÀI GI NG B NG PH N M M POWERPOINTẾ Ế Ả Ằ Ầ Ề

4.1.1. Bài gi ng đi n tả ệ ử4.1.1.1. Khái ni mệ Bài gi ng đi n t là m t hình th c t ch c d y h c trên l p mà đó toàn bả ệ ử ộ ứ ổ ứ ạ ọ ớ ở ộ k ho ch, ho t đ ng d y h c đ u đ c ch ng trình hóa do giáo viên đi u khi nế ạ ạ ộ ạ ọ ề ượ ươ ề ể thông qua môi tr ng Multimedia do máy vi tính t o ra.ườ ạ

Bài gi ng đi n t có th đ c vi t d i b t kỳ ngôn ng l p trình nào, tùyả ệ ử ể ượ ế ướ ấ ữ ậ theo trình đ tin h c c a ng i vi t ho c đ c xây d ng d a vào ph n m m hộ ọ ủ ườ ế ặ ượ ự ự ầ ề ỗ tr d y h c s n có nh Frontpage, Publisher, PowerPoint, Violet. ợ ạ ọ ẵ ư

Trong bài gi ng đi n t , các đ n v c a bài h c đ u ph i đ c multimediaả ệ ử ơ ị ủ ọ ề ả ượ hóa. Multimedia đ c hi u là đa ph ng ti n, đa môi tr ng, đa truy n thông.ượ ể ươ ệ ườ ề

63

Trong môi tr ng multimedia, thông tin đ c th hi n d i các d ng: văn b nườ ượ ể ệ ướ ạ ả (Text), đ h a (Graphics), ho t hình (Animation), nh ch p (Image), âmồ ọ ạ ả ụ thanh(Audio) và phim video (Video clip).

4.1.1.2. Quy trình thi t kế ế- B c 1:ướ Xác đ nh m c tiêu bài h c.ị ụ ọ

M c tiêu ph i ch rõ sau khi h c xong bài, ng i h c c n đ t nh ng ki nụ ả ỉ ọ ườ ọ ầ ạ ữ ế th c, kỹ năng và thái đ gì. N m v ng m c tiêu môn h c, k t h p v i nghiên c uứ ộ ắ ữ ụ ọ ế ợ ớ ứ giáo trình, tài li u tham kh o đ tìm hi u n i dung c a m i m c trong bài vàệ ả ể ể ộ ủ ỗ ụ nh ng đi m c n đ t đ c c a m i m c, trên c s đó xác đ nh cái đích c n đ tữ ể ầ ạ ượ ủ ỗ ụ ơ ở ị ầ ạ t i c a c bài v ki n th c, kỹ năng và thái đ . ớ ủ ả ề ế ứ ộ

-B c 2:ướ L a ch n ki n th c c b n, xác đ nh đúng nh ng n i dung tr ng tâm.ự ọ ế ứ ơ ả ị ữ ộ ọ

Ph i bám sát ch ng trình môn h c đ xác đ nh đúng nh ng n i dung tr ngả ươ ọ ể ị ữ ộ ọ tâm c n th hi n trong bài gi ng.ầ ể ệ ả

Đ xác đ nh và l a ch n đúng ki n th c c b n c a m i bài thì c n đ c thêmể ị ự ọ ế ứ ơ ả ủ ỗ ầ ọ tài li u tham kh o nh m m r ng thêm hi u bi t v v n đ c n gi ng d y.ệ ả ằ ở ộ ể ế ề ấ ề ầ ả ạ

Vi c l a ch n ki n th c c b n c a bài d y có th g n v i vi c s p x p l iệ ự ọ ế ứ ơ ả ủ ạ ể ắ ớ ệ ắ ế ạ c u trúc c a bài, làm n i b t các m i liên h gi a các h p ph n ki n th c c a bài.ấ ủ ổ ậ ố ệ ữ ợ ầ ế ứ ủ

- B c 3:ướ Multimedia hóa ki n th c.ế ứ

Đây là b c quan tr ng cho vi c thi t k bài gi ng đi n t , là nét đ c tr ngướ ọ ệ ế ế ả ệ ử ặ ư c b n c a bài gi ng đi n t đ phân bi t v i các lo i bài gi ng truy n th ng.ơ ả ủ ả ệ ử ể ệ ớ ạ ả ề ố Vi c multimedia hóa ki n th c đ c th c hi n qua các b c:ệ ế ứ ượ ự ệ ướ

* D li u hóa thông tin ki n th c, phân lo i ki n th c đ c khai thác d iữ ệ ế ứ ạ ế ứ ượ ướ d ng văn b n, đ h a, nh tĩnh, phim, âm thanh...ạ ả ồ ọ ả

* S u t m ho c xây d ng m i ngu n tài li u sẽ s d ng trong bài gi ng.ư ầ ặ ự ớ ồ ệ ử ụ ả Ngu n t li u này th ng l y t m t ph n m m d y h c nào đó, t m ngồ ư ệ ườ ấ ừ ộ ầ ề ạ ọ ừ ạ internet... ho c đ c xây d ng m i b ng đ h a, b ng nh quét, nh ch p, quayặ ượ ự ớ ằ ồ ọ ằ ả ả ụ video, b ng các ph n m m đ h a chuyên d ng nh Macromedia Flash...ằ ầ ề ồ ọ ụ ư

* L a ch n các ph n m m d y h c có s n c n dùng đ n trong bài gi ng.ự ọ ầ ề ạ ọ ẵ ầ ế ả

* X lí các t li u thu đ c đ nâng cao ch t l ng v hình nh, âm thanh.ử ư ệ ượ ể ấ ượ ề ả Khi s d ng các đo n phim, hình nh, âm thanh c n ph i đ m b o các yêu c u vử ụ ạ ả ầ ả ả ả ầ ề m t n i dung, ph ng pháp, th m mỹ và ý đ s ph m.ặ ộ ươ ẩ ồ ư ạ

- B c 4:ướ Xây d ng các th vi n t li u.ự ư ệ ư ệ

Sau khi có đ c đ y đ các t li u c n dùng cho bài gi ng đi n t , ph i ti nượ ầ ủ ư ệ ầ ả ệ ử ả ế hành s p x p, t ch c l i thành th vi n t li u, t c là t o đ c cây th m c h pắ ế ổ ứ ạ ư ệ ư ệ ứ ạ ượ ư ụ ợ

64

lý. Cây th m c h p lý sẽ t o đi u ki n tìm ki m thông tin nhanh chóng và giư ụ ợ ạ ề ệ ế ữ đ c các liên k t trong bài gi ng đ n các t p tin âm thanh, video clip ... khi saoượ ế ả ế ậ chép bài gi ng t đĩa này sang đĩa khác, t máy mày sang máy khác.ả ừ ổ ổ ừ

- B c 5:ướ L a ch n ngôn ng ho c các ph n m m trình di n đ xây d ng ti nự ọ ữ ặ ầ ề ễ ể ự ế trình d y h c thông qua các ho t đ ng c th .ạ ọ ạ ộ ụ ể

Sau khi đã có th vi n t li u, giáo viên c n l a ch n ngôn ng ho c cácư ệ ư ệ ầ ự ọ ữ ặ ph n m m trình di n thông d ng đ ti n hành xây d ng bài gi ng đi n t .ầ ề ễ ụ ể ế ự ả ệ ử

Tr c h t c n chia quá trình d y h c trong gi lên l p thành các ho t đ ngướ ế ầ ạ ọ ờ ớ ạ ộ nh n th c c th . D a vào các ho t đ ng đó đ đ nh ra các Slide (trong Powerậ ứ ụ ể ự ạ ộ ể ị Point) ho c các trang (trong Frontpage). Tùy theo n i dung c th mà thông tinặ ộ ụ ể trên m i Slide (trang) có th là văn b n, đ h a, nh, âm thanh, video clip...ỗ ể ả ồ ọ ả

Văn b n c n trình bày ng n g n cô đ ng, ch y u là tiêu đ và dàn ý c b n.ả ầ ắ ọ ọ ủ ế ề ơ ả Nên dùng m t lo i font ch ph bi n, đ n gi n, màu ch đ c dùng th ng nh tộ ạ ữ ổ ế ơ ả ữ ượ ố ấ tùy theo m c đích s d ng khác nhau c a văn b n nh câu h i m , d n d t, gi ngụ ử ụ ủ ả ư ỏ ở ẫ ắ ả gi i, gi i thích, ghi nh , câu tr l i... Khi trình bày các n i dung d i d ng văn b nả ả ớ ả ờ ộ ướ ạ ả nên th hi n d i d ng s đ kh i, đi u này sẽ kích thích đ c s chú ý quan sátể ệ ướ ạ ơ ồ ố ề ượ ự và n m b t c a ng i h c nhi u h n là nh ng dòng văn b n đ c li t kê m tắ ắ ủ ườ ọ ề ơ ữ ả ượ ệ ộ cách đ n đi u.ơ ệ

Đ i v i m i bài d y nên dùng khung, màu n n (Backround) th ng nh t choố ớ ỗ ạ ề ố ấ các Slide (trang), h n ch s d ng các màu quá chói ho c quá t ng ph n nhau.ạ ế ử ụ ặ ươ ả Không nên l m d ng các hi u ng trình di n theo ki u “bay nh y” thu hút s tòạ ụ ệ ứ ễ ể ả ự mò không c n thi t c a ng i h c, phân tán chú ý trong h c t p. C n chú ý làmầ ế ủ ườ ọ ọ ậ ầ n i b t các n i dung tr ng tâm, khai thác tri t đ các ý t ng ti m n bên trongổ ậ ộ ọ ệ ể ưở ề ẩ các đ i t ng trình di n thông qua vi c nêu v n đ , h ng d n, t ch c ho tố ượ ễ ệ ấ ề ướ ẫ ổ ứ ạ đ ng nh n th c nh m phát tri n t duy c a ng i h c. Cái quan tr ng là đ iộ ậ ứ ằ ể ư ủ ườ ọ ọ ố t ng trình di n không ch đ ng i d y t ng tác v i máy tính mà chính là đượ ễ ỉ ể ườ ạ ươ ớ ể h tr m t cách hi u qu s t ng tác th y - trò, trò - trò.ỗ ợ ộ ệ ả ư ươ ầ

Cu i cùng là th c hi n các liên k t (Hyperlink) h p lý, logic lên các đ i t ngố ự ệ ế ợ ố ượ trong bài gi ng. Đây chính là u đi m n i b t có đ c trong bài gi ng đi n t , c nả ư ể ổ ậ ượ ả ệ ử ầ khai thác t i đa kh năng liên k t. Nh s liên k t này mà bài gi ng đ c t ch cố ả ế ờ ự ế ả ượ ổ ứ m t cách linh ho t, thông tin đ c truy xu t k p th i, ng i h c d ti p thu ki nộ ạ ượ ấ ị ờ ườ ọ ễ ế ế th c.ứ

- B c 6:ướ Ch y th ch ng trình, s u ch a và hoàn thi n.ạ ử ươ ử ữ ệ

Sau khi thi t k xong, ph i ti n hành ch y th ch ng trình, ki m tra cácế ế ả ế ạ ử ươ ể sai sót, đ c bi t là các liên k t đ ti n hành s a ch a và hoàn thi n. Kinh nghi mặ ệ ế ể ế ử ữ ệ ệ cho th y không c n thi t ph i ch y th t ng ph n trong quá trình thi t k .ấ ầ ế ả ạ ử ừ ầ ế ế

65

4.1.1.3. Kỹ năng c n thi t khi thi t kầ ế ế ế - Năng l c đ xu t ph ng án day h c, đ xu t ph ng án ki m tra ki nự ề ấ ươ ọ ề ấ ươ ể ế th c c a h c sinh, th c hi n h s bài d y theo nh ng quy trình khoa h c.ứ ủ ọ ự ệ ồ ơ ạ ữ ọ

- Kỹ năng l a ch n thi t b và l p ráp thi t b thí nghi m, ti n hành thíự ọ ế ị ắ ế ị ệ ế nghi m ho c s d ng các ph n m m h tr d y h c, thu th p, trình bày s li u vàệ ặ ử ụ ầ ề ỗ ợ ạ ọ ậ ố ệ phân tích s li u đ đ a ra d đoán khoa h c.ố ệ ể ư ự ọ

- Kỹ năng s d ng các thi t b h tr d y h c: máy vi tính, máy chi uử ụ ế ị ỗ ợ ạ ọ ế projector, máy quét v t th , digital camera.ậ ể

- Kỹ năng ng d ng nh ng thành t u c a công ngh ph n m m, s d ng cácứ ụ ữ ự ủ ệ ầ ề ử ụ ph n m m phù h p đ th hi n t t các ý t ng s ph m.ầ ề ợ ể ể ệ ố ưở ư ạ

Mu n th , b n thân ng i giáo viên c n có ni m đam mê th t s v i vi cố ế ả ườ ầ ề ậ ự ớ ệ thi t k v n đòi h i s sáng t o, s nh y bén, tính th m mỹ, có hi u bi t nh tế ế ố ỏ ự ạ ự ạ ẩ ể ế ấ đ nh v kỹ thu t vi tính.ị ề ậ

4.1.2. Cách thi t k bài gi ng b ng Microsoft powerpoint.ế ế ả ằ Microsoft Powerpoint là m t ph n m m trong b ph n m m Microsoftộ ầ ề ộ ầ ề Ofice, t ng đ i đ n gi n, d s d ng và đ c dùng ch y u cho vi c trình di n,ươ ố ơ ả ễ ử ụ ượ ủ ế ệ ễ d y tr c di n. V i nh ng phiên b n g n đây Microsoft Powerpoint có th t t oạ ự ệ ớ ữ ả ầ ể ự ạ các trang Web ho c ph i h p v i các ph n m m chuyên thi t k trang Web (Frontặ ố ợ ớ ầ ề ế ế Page).

4.1.2.1. Công d ng c a Powerpointụ ủa. T o các trình di n (Presentation) đa ph ng ti n (multimedia):ạ ễ ươ ệ

- Th hi n các văn b n, hình vẽ, s đ , b ng bi u trên nhi u trang (Slide)ể ệ ả ơ ồ ả ẻ ề v i nh ng công c h t s c ti n d ng.ớ ữ ụ ế ứ ệ ụ

- Cho phép t o các liên k t trên các đ i t ng c a trang nh Text, Pictuer,...ạ ế ố ượ ủ ư chuy n nhanh đ n m t Slide b t kỳ cho tr c, ho c th c hi n m t l nh ngoàiể ế ộ ấ ướ ặ ự ệ ộ ệ Powerpoint (ch y đ n m t t p văn b n, Video, âm nh c...) V i nh ng kh năngạ ế ộ ệ ả ạ ớ ữ ả này, giáo viên có th chuy n linh ho t đ n các ch đ khác nhau trong bài gi ng,ể ể ạ ế ủ ề ả trình di n phim ho c âm thanh minh h a cho bài gi ng.ễ ặ ọ ả

- V i nh ng hi u ng linh ho t (Animation) và chuy n ti p (translation)ớ ữ ệ ứ ạ ể ế g n li n v i các thao tác đi u khi n các hi u ng này, có th t o ra các hình nhắ ề ớ ề ể ệ ứ ể ạ ả sinh đ ng đ mô ph ng, đi u khi n,...t o nên nh ng bài gi ng sinh đ ng sáng t o.ộ ể ỏ ề ể ạ ữ ả ộ ạ

b. Bi n các t li u trên đây thành các t li u thi t k trang Webế ư ệ ư ệ ế ế

66

4.1.2.2. Bài gi ng trên Powerpointả N i dung c a bài gi ng đ c l u trong các Slide riêng bi t, m i Slide có thộ ủ ả ượ ư ệ ỗ ể hi u nh m t trang gi y đ c l p. Bài gi ng đ c trình bày theo trình t c a cácể ư ộ ấ ộ ậ ả ượ ự ủ Slide đ c thi t k t tr c theo ý đ s ph m c a ng i thi t k trên c s c aượ ế ế ừ ướ ồ ư ạ ủ ườ ế ế ơ ở ủ s ph thu c, m i liên h gi a các thành ph n n i dung, c a ph n ch và ph nự ụ ộ ố ệ ữ ầ ộ ủ ầ ữ ầ hình, đi u khi n b ng tay (chu t) ho c t đ ng v i th i gian d ng (Delay) tùyề ể ằ ộ ặ ự ộ ớ ờ ừ ch n, cũng có th truy c p m t Slide b t kỳ theo ý mu n.ọ ể ậ ộ ấ ố

M t t p trình chi u Slides g i là m t Presentationộ ệ ế ọ ộ

Có th trình di n:ể ễ

- Tr c ti p trên PCự ế

- Thông qua máy chi u Data/projector/ PC Projectorế

- Thông qua trang Webe

4.1.2.3. Các thanh công c chính trên Slide c a Powerpointụ ủ Trên Slide c aủ Powerpoint có th đ a vào các đ i t ng chính sau:ể ư ố ưọ

(1) Text Object:Các đ i t ng là ch , s , ký hi u toán... Text Layouts H Textố ượ ữ ố ệ Box

(2) WordArt Object

Các dòng ch trang trí đ c kh i t o t các m u có s nữ ượ ở ạ ừ ẫ ẵ

(3) Drawing Object

Các hình hình h c, mũi tên đ c t o b i công c AutoShapesọ ượ ạ ở ụ

(4) Th c đ n t oự ơ ạ hi u ng cho ch và hìnhệ ứ ữ

nhả

(5) Th c đ n t oự ơ ạ liên k t gi a các trangế ữ Slide

67

Trong Powerpoint còn có r t nhi u th c đ n, tuy nhiên đây ch gi i thi uấ ề ự ơ ở ỉ ớ ệ m t s các th c đ n đ c bi t ph c v cho vi c vi t, vẽ t o tranh nh tĩnh và đ ng,ộ ố ự ơ ặ ệ ụ ụ ệ ế ạ ả ộ t o các hi u ng cho ch và tranh, cũng nh vi c t o các liên k t gi a các trang,ạ ệ ứ ữ ư ệ ạ ế ữ gi a các đ m c v i các Slide, ho c v i các t p, khác. M t s công c khác b n đ cữ ề ụ ớ ặ ớ ệ ộ ố ụ ạ ọ có th tìm hi u thêm trong sách chuyên mônể ể

68

4.1.2.4. Nh ng yêu c u c b n khi thi t k Microsoft Powerpoint trongữ ầ ơ ả ế ế gi ng d yả ạ Luôn luôn nh nguyên t c đ n gi n và rõ ràng. (Đ ng sao chép nguyên vănớ ắ ơ ả ừ bài gi ng hay báo cáo vào các Slide mà c n trình bày l i theo h ng tinh gi n vàả ầ ạ ướ ả bi u t ng hể ượ óa n i dung, t n d ng u th Multimedia c a Microsoft Powerpoint)ộ ậ ụ ư ế ủ

Đ ng đ i màu trên m i slide (lúc c n thay đ i m c tiêu th o lu n là lúc cóừ ổ ỗ ầ ổ ụ ả ậ th thay đ i màu s c c a slide, luôn nh r ng ng i d y c n h c sinhể ổ ắ ủ ớ ằ ườ ạ ầ ọ t p trungậ vào n i dung c n trình bày ch không ph i màu s c, đ ho )ộ ầ ứ ả ắ ồ ạ

Ch nên đ a ra m t ý t ng l n trong m t slide. T t c văn b n, đ ỉ ư ộ ưở ớ ộ ấ ả ả ồ h aọ , phim, bi u đ ... c n ph n ánh đ c ý t ng chính mu n th hi n trên màn hình.ể ồ ầ ả ượ ưở ố ể ể N u có nhi u ý t ng c n th hi n hãy t o slide m i cho t ng ý t ng chính. N uế ề ưở ầ ể ệ ạ ớ ừ ưở ế các đi u trình bày trên m t màn hình slide không k t h p sẽ x y raề ộ ế ợ ẩ sự b t nấ ổ trong nh n th c và ý t ng không th truy n đ t đ n h c sinh.ậ ứ ưở ể ề ạ ế ọ

Không s d ng quá hai ki u front trong m t slide. Có th s d ng cách vi tử ụ ể ộ ể ử ụ ế đ m, nghiêngậ n u c n nh n m nh các khái ni m c n phân bi t.ế ầ ấ ạ ệ ầ ệ

Không t o quá sáu ch m đ u dòng cho các n i dung văn b n trong m tạ ấ ầ ộ ả ộ slide. Tùy yêu c u c a trang có th đ nguyên t t c các ch m đ u dòng đã trìnhầ ủ ể ể ấ ả ấ ầ bày ho c làm m các n i dung đã trình bày đ ng i nghe t p trung h n vào đi uặ ờ ộ ể ườ ậ ơ ề đang đ c p.ề ậ

Ch n đ ho c n th n trong trình di n, chúng có th tr giúp đáng k khọ ồ ạ ẩ ậ ễ ể ợ ể ả năng lĩnh h i c a ng i h c, ng c l i n u không ch n l a phù h p chúng sẽ gâyộ ủ ườ ọ ượ ạ ế ọ ự ợ phân tán s chú ý ho c t o quá trình t duy l ch l c.ự ặ ạ ư ệ ạ

Ch n kích c front ch và khuôn m u thích h p v i môi tr ng trình di n.ọ ỡ ữ ẫ ợ ớ ườ ễ

4.1.2.5. Quy trình thi t k m t Slide trong Microsoft Powerpoint đ sế ế ộ ể ử d ng trong d y h cụ ạ ọ B c 1: Phân tích n i dung c n trình bày trong bài gi ng ướ ộ ầ ả

B c 2: Xác đ nh n i dung c n trình bày trên m i Slide ướ ị ộ ầ ỗ

B c 3: Phân tích và l a ch n ý t ng thi t k trên Slide ướ ự ọ ưở ế ế

(Ph n văn b n - Text? ph n hình nh - Image? ph n âm thanh - Audio?)ầ ả ầ ả ầ

B c 4: Thi t k Slide trên máy tínhướ ế ế

B c 5: S d ng th và hi u ch nhướ ử ụ ử ệ ỉ

B c 6: S d ng trong d y h cướ ử ụ ạ ọ

69

4.2. KHAI THÁC THÔNG TIN H C T P TRÊN M NG INTERNETỌ Ậ ẠThông tin luôn tràn ng p trong th i đ i internet, vi n thông bùng n nhậ ờ ạ ễ ổ ư

ngày nay.

Th t h nh phúc khi chúng ta có th n m b t đ c nh ng thông tin m i mậ ạ ể ắ ắ ượ ữ ớ ẻ v các lĩnh v c t kh p m i n i trên trái đ t. Tuy nhiên, làm th nào mà ta có thề ự ừ ắ ọ ơ ấ ế ể tìm đ c nh ng thông tin c n thi t trong r t nhi u thông tin ch a phân đ nh y?ượ ữ ầ ế ấ ề ư ị ấ

Sau đây xin chia s m t s kỹ năng khai thác thông tin hi u qu , giúp chúngẻ ộ ố ệ ả ta ti t ki m th i gian và có th thu đ c nh ng thông tin h c t p có giá tr choế ệ ờ ể ượ ữ ọ ậ ị mình.

4.2.1. Tìm ki m lo i t p tin có ch a n i dung mong mu n.ế ạ ậ ứ ộ ố

Google cho phép ta tìm ki m n i dung bên trong c a các lo i t p tin cóế ộ ủ ạ ậ ph n m r ng: .xls (Microsoft Excel), .doc (Microsoft Word), .pdf (Adobeầ ở ộ Acrobat), .ps (Post Script), .ppt (Microsoft PowerPoint), .rtf (Rich Text Format), thông qua tùy ch n filetype.ọ

Đây chính là tùy ch n h u d ng nh t cho m c đích tìm ki m tài li u trênọ ữ ụ ấ ụ ế ệ Internet, ta ch c n cho Google bi t n i dung mu n tìm và ki u t p tin ch a n iỉ ầ ế ộ ố ể ậ ứ ộ dung y, t c thì Google sẽ li t kê m t lo t đ a ch liên k t đ n t p tin, ta ch cònấ ứ ệ ộ ạ ị ỉ ế ế ậ ỉ vi c t i v n a là xong.ệ ả ề ữ

Cú pháp tùy ch n này r t đ n gi n, ta nh p: <n i dung mu n tìm>ọ ấ ơ ả ậ ộ ố filetype:<ki u t p tin> vào ô tìm ki m r i nh n Enter.ể ậ ế ồ ấ

Ví d , mu n tìm các t p tin PDF có ch a chu i “Power Line Modem”, taụ ố ậ ứ ỗ nh p: “Power Line Modem” filetype:df.ậ

Ngoài 6 ki u t p tin đ c Google chính th c h tr , ta có th tìm đ c cể ậ ượ ứ ỗ ợ ể ượ ả nh ng lo i t p tin “nh y c m” nh .db, .mdb, .cfg, .pwd,..., m c dù Google khôngữ ạ ậ ạ ả ư ặ công b .ố

4.2.2. Kỹ năng khai thác thông tin

1. Các trang web có ch ng trình tìm ki mươ ếTrên th giwosi có r t nhi u website chuyên tìm ki m, trong đó có nh ngế ấ ề ế ữ

trang web n i ti ng nh :ổ ế ư

Google: www.google.com

Yahoo: www.yahoo.com

MSN: www.msn.com

Vi t nam, hai website h tr các tính năng tìm ki m Ti ng Vi t khá t tỞ ệ ỗ ợ ế ế ệ ố và hi u qu :ệ ả

70

VinaSeek: www.vinaseek.com

Panvietnam: www.panvietnam.com

Đ s d ng m t trong các công c tìm ki m trên, b n gõ đ a ch c aể ử ụ ộ ụ ế ạ ị ỉ ủ website tìm ki m t ng ng vào thanh address và nh n Enter.ế ươ ứ ấ

2. Website tìm ki m Google: ế www.google.com

Nh p đ a ch ậ ị ỉ www.google.com vào ô đ a ch (address) c a trình duy tị ỉ ủ ệ internet explorer, nh n Enter sẽ xu t hi n nh hình bên d i.ấ ấ ệ ư ướ

Giao di n google Ti ng Vi tệ ế ệ

Google h tr giao di n thao các ngôn ng r t t t và có kh năng nh nỗ ợ ệ ữ ấ ố ả ậ bi t theo khu v c. N u ng i dùng t i Vi t Nam truy xu t vào Google theo đ aế ự ế ườ ạ ệ ấ ị ch ỉ www.google.com đ a ch này sẽ t đ ng đ i thành ị ỉ ự ộ ổ www.google.com.vn và ng i dùng có th d dàng thao tác h n v i giao di n Ti ng Vi t.ườ ể ễ ơ ớ ệ ế ệ

2.1. S d ng t khóa và các c m tử ụ ừ ụ ừTìm ki m thông tin mình c n trên internet, b n gõ t khóa liên quan đ nế ầ ạ ừ ế

v n đ đó vào ô tìm ki m. Ví d Tin h c, ch ng ch A tin h c,…r i nh n nútấ ề ế ụ ọ ứ ỉ ọ ồ ấ Search (ho c Tìm ki m) ho c ch c năng t ng đ ng tùy vào t ng website.ặ ế ặ ứ ươ ươ ừ Ho c có th nh n Enter thay cho nút ch c năng này.ặ ể ấ ứ

Các máy tìm ki m ch tìm ki m trong m t danh sách các website mà chúngế ỉ ế ộ l u tr . Nh ng website này có th do máy đã tìm đ c tr c đó ho c do cácư ữ ữ ể ượ ướ ặ website đó đăng ký v i máy tìm ki m.. Do v y, k t qu tìm ki m v i các máy tìmớ ế ậ ế ả ế ớ ki m khác nhau là khác nhau.ế

M i máy tìm ki m s p x p k t qu tìm ki m theo m t tiêu chí khác nhau.ỗ ế ắ ế ế ả ế ộ Các k t qu tìm ki m th ng đ c li t kê theo ki u 10 m c trên m t trang k tế ả ế ườ ượ ệ ể ụ ộ ế qu tìm ki m, v i các thông tin mô t ng n g n v các website mà chúng tìmả ế ớ ả ắ ọ ề

71

đ c theo yêu c u. Khi tìm ki m nên s d ng t khóa nhi u h n m t t khi th cượ ầ ế ử ụ ừ ề ơ ộ ừ ự hi n tìm ki m thông tin.ệ ế

2.2. Các phép toán trong đi u ki n tìm ki mề ệ ếS d ng d u + và c p ký t “” đ thu h p ph m vi tìm ki mử ụ ấ ặ ự ể ẹ ạ ế

N u b n gõ vào ô tìm ki m m t c m t khóa đ tìm ki m thông tin, máyế ạ ế ộ ụ ừ ể ế tìm ki m sẽ tìm nh ng thông tin trùng v i c m t khóa ho c m t ho c m t s tế ữ ớ ụ ừ ặ ộ ặ ộ ố ừ trong t khóa. Đ tìm chính xác thông tin b n nên đ t c m t khóa vào trong c pừ ể ạ ặ ụ ừ ặ d u “”.ấ

N u c m t khóa đ tìm ki m là ế ụ ừ ể ế công ngh thông tinệ đ c nh p vào ô tìmượ ậ ki m ta th y k t qu nh hình bên d i.ế ấ ế ả ư ướ

K t qu tìm ki m v i t khóa ế ả ế ớ ừ công ngh thông tinệ

Ta có th gi i h n k t qu tìm ki m khi đ t t khóa ể ớ ạ ế ả ế ặ ừ công ngh thông tin ệvào trong c p d u “” k t qu tìm ki m nh hình sau đây.ặ ấ ế ả ế ư

K t qu tìm ki m v i t khóa “ế ả ế ớ ừ công ngh thông tin” ệ trong c p d u ặ ấ “”

72

Ngoài ra, đ k t h p các t khóa, b n s d ng d u + đ tìm ki m trên các ể ế ợ ừ ạ ử ụ ấ ể ếtrang web, sao cho n i dung các trang đó v a có t khóa này, v a có t khóa kia.ộ ừ ừ ừ ừ

K t qu tìm ki m s d ng t khóa "khóa 01"+"chiêu sinh"+"ch ng ch "+" tinế ả ế ử ụ ừ ứ ỉ hoc"+"trình đ A,B"ộ

Các website tìm ki m khác nhau có ch c năng k t h p t khóa khác nhau. ế ứ ế ợ ừCó th là toán t AND bi u hi n cho ể ử ể ệ và hay toán t OR bi u hi n cho ử ể ệ ho c.ặ

1. Tìm ki m hình nhế ả

Đ s d ng ch c năng tìm ki m hình nh nh p ch n m c Hình nh và gõ ể ử ụ ứ ế ả ấ ọ ụ ảt khóa tìm ki m vào ô nh p đ tìm đ c các hình nh. Các hình nh sau khi tìm ừ ế ậ ể ượ ả ảth y có th l y v máy tính theo cách trình bày bài tr c.ấ ể ấ ề ở ướ

Ch c năng tìm ki m hình nhứ ế ả

Gõ t khóa ừ Đ t mũiấ vào ô nh p tìm ki m, nh p vào nút tìm ki m các b c ậ ế ấ ế ứnh có tên ả Đ t mũiấ hi n th nh hình d i đây.ể ị ư ướ

73

K t qu tìm ki m hình nh v Đ t mũiế ả ế ả ề ấ

2.3 Tìm ki m nâng caoếa. Cú pháp tìm ki m nâng caoế

S d ng cách ghép thêm d u c ng (+) vào m t t sẽ cho k t qu là t đó ử ụ ấ ộ ộ ừ ế ả ừph i xu t hi n trong k t qu tìm ki m.ả ấ ệ ế ả ế

Hãy so sánh k t qu tìm ki m ế ả ế công ngh thông tinệ v i ớ đào t oạ +công ngh thông tinệ

S d ng d u tr (-) vào tr c m t t sẽ cho k t qu t đó không đ c ử ụ ấ ừ ướ ộ ừ ế ả ừ ượxu t hi n trong k t qu tìm ki m.ấ ệ ế ả ế

Hãy so sánh k t qu tìm ki m ế ả ế công ngh thông tinệ v i ớ công ngh ệ - thông tin

b. Tìm ki m nâng caoế

Ch n m c tìm ki m nâng cao ho c Advenced Search trong trang ch đ sọ ụ ế ặ ủ ể ử d ng ch c năng tìm ki m nâng cao.ụ ứ ế

Ch n ch c năng tìm ki m nâng caoọ ứ ế

74

Sau khi ch n ch c năng tìm ki m nâng cao hình sau đây xu t hi n.ọ ứ ế ấ ệ

Tìm ki m nâng caoế

V i ch c năng tìm ki m nâng cao giúp ng i s d ng thu h p ph m vi tìmớ ứ ế ườ ử ụ ẹ ạ ki m cho k t qu nhanh và đúng v i mong mu n c a ng i dùng h nế ế ả ớ ố ủ ườ ơ

1. Tìm trong k t qu tìm ki m đã cóế ả ế

GOOGLE cung c p ch c năng cho phép tìm n i ti p trên k t qu đã có. ấ ứ ố ế ế ảCh c năng này cho phép ng i dùng không c n nh p câu đi u ki n quá dài ngay ứ ườ ầ ậ ề ệt ban đ u. ừ ầ

Ví d : Tim ki m thông tin v i t khóa Công ngh sẽ có k t qu nh sau:ụ ế ớ ừ ệ ế ả ư

K t qu tìm ki m b ng t khóa công nghế ả ế ằ ừ ệ

S d ng ch c năng tìm ki m trong k t qu , nh p chu t vào nút ử ụ ứ ế ế ả ấ ộ Tìm trong k t quế ả hình sau đây xu t hi n.ấ ệ

Tìm trong k t qu nh p vào t khóa đ ti p t c trong s các k t qu tìm đ c.ế ả ậ ừ ể ế ụ ố ế ả ượ

75

TÀI LI U THAM KH OỆ Ả

[1]. Tô Xuân Giáp, Ph ng ti n d y h c (Tái b n l n 2),ươ ệ ạ ọ ả ầ NXB GD, 2000.

[2]. Đinh Công Thuy n( Ch biên), H Ng c Vinh, Tr n Sĩ Lâm, ế ủ ồ ọ ầ Ph ng ti nươ ệ

d y h cạ ọ , Đ i h c SPKT- H ng Yên, năm 2000.ạ ọ ư[3]. Nguy n Minh Trung (2014), ễ Bài gi ng Kỹ Ph ng ti n d y h cả ươ ệ ạ ọ .

[4]. Tr ng Đ i h c S ph m Kỹ thu t Vĩnh Long (2013), ườ ạ ọ ư ạ ậ Giáo trình ph ngươ

ti n d y h cệ ạ ọ

[5]. Tr ng Đ i h c S ph m Kỹ thu t Vĩnh Long (2013), ườ ạ ọ ư ạ ậ Giáo trình giáo d cụ

h c ngh nghi p.ọ ề ệ

[6]. Tài li u tham kh oệ ả https://nvspdn.wordpress.com/mon-hoc/phuong-

tien-day-hoc/

[7]. Ngô Anh Tu n(2012), ấ Giáo trình Công ngh d y h c, ệ ạ ọ NXB ĐHQG Tp.HCM

76