phát triển tư duy của học sinh lớp 8 thông qua giải các bài toán về nồng độ...

8/13/2019 Phát triển tư duy của học sinh lớp 8 thông qua giải các bài toán về nồng độ dung dịch

http://slidepdf.com/reader/full/phat-trien-tu-duy-cua-hoc-sinh-lop-8-thong-qua-giai-cac-bai 1/47

- 1 -

A. PHẦN MỞ ĐẦU1. Lý do chọn đề tài:

Quá trình dạy học ở trườ ng trung học cơ sở (THCS) vạch ra ba nhiệm vụ chínhđólà: giúp học sinh (HS) có thể nắm vững hệ thống tri thức, “phát triển năng lực nhậnthức đặc biệt là năng lực tư duyđộc lập sáng tạo và phát triển nhân cách”[ 3 ].Hóa học là một môn khoa học thực nghiệm. Trongđó, lý thuyết là cơ sở giúp HSvận dụng để giải quyết những vấn đề xảy ra trong thực tiễn. Như vậy, HS cần phảiđượ c củng cố khắc sâu thêm phần lý thuyết đã học. Cho nên, việc giải bài tập vàthực hành là hai khâu có ý ngh ĩ a quan trọng. Thực tế cho thấy, số tiết bài tập dành

cho HS lớ p 8 trên lớ p rất ít, HS lại mớ i làm quen vớ i dạng bài tập định lượ ng nênchắc chắn sẽ gặp phải những khó khăn nhất định trong việc giải bài tập. Bài tập về nồngđộ dung dịch ( NĐDD) ( thuộc dạng bài tập định lượ ng ) rađờ i vừa mang tínhchất củng cố, vừa là điều kiện để phát triển tư duy cho HS, bướ c đầu hình thànhmột số tao tác tư duy nhất định làm cơ sở cho việc giải bài tập định lượ ng vớ i mứcđộ cao hơ n, phức tạp hơ nở các lớ p trên.Hơ n nữa, việc nghiên cứu sâu về bài tập NĐDD giúp tôi không những vững vàngvề chuyên môn mà còn có thể tìm rađượ c những giải pháp tối ưu nhất để phát triểntư duy cho HS thông qua việc giải các bài tập hóa học (BTHH) khác, từ đó giúpHS học tập tốt hơ n. Mặc dù vấn đề phát triển tư duy cho HS thông qua việc giải bàitập đã đượ c rất nhiều tác giả nghiên cứu nhưng nghiên cứu sự phát triển tư duy củaHS lớ p 8 trong việc giải bài toán về NĐDD vẫn còn nhiều vấn đề mà chúng ta cầnphải quan tâm.Trên cơ sở đó, tôiđã chọn nghiên cứu đề tài: ”Phát triể n t ư duy của học sinh lớ p 8thông qua giải các bài toán về nồng độ dung d ịch”. 2. Mục tiêu nghiên cứ u: Phát triển tư duy của HS lớ p 8 thông qua giải các bài toán về NĐDD3. Nhiệm vụ nghiên cứ u:

PDF Created with deskPDF PDF Writer - Trial :: http://www.docudesk.com

Chia sẽ: CN. Nguyễn Thanh Tú - Email: [email protected] - Facebook: www.facebook.com/daykem.quWebsite: www.daykemquynhon.ucoz.com

http://www.docudesk.com/

http://www.docudesk.com/



- 2 -

- Phân tích mức độ phát triển các thao tác tư duy của HS lớ p 8 thông qua một số bài toán NĐDD.

- Tìm hiểu thực tế về việc giảng dạy của giáo viên (GV) cũng như việc học tập về NĐDD vớ i mức độ phát triển tư duy của HS.

- Đề xuất một số biện pháp phát triển tư duy cho HS lớ p 8 thông qua giải cácdạng toán về NĐDD.

4. Đối tượ ng nghiên cứ u: - Các thao tác tư duy của HS lớ p 8.- Các dạng toán về NĐDD ( SGK Hóa học 8, sách tham khảo).

5. Phươ ng pháp nghiên cứ u: - Phươ ng pháp nghiên cứu lý luận.- Phươ ng pháp nghiên cứu thực tiễn : qua phiếu khảo sát, phiếu phỏng vấn và dạymẫu.





- 3 -

B. PHẦN NỘI DUNG

CHƯƠ NG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN1. 1. Bài tập hóa học và bài toán hóa học:1. 1. 1. Khái niệm :“ Bài tập – đó là một dạng bài làm gồm những bài toán, những câu hỏi hayđồngthờ i cả bài toán và câu hỏi, mà trong khi hoàn thành chúng , học sinh nắm đượ c mộttri thức hay k ĩ năng nhất định hoặc hoàn thiện chúng” [ 8 ]“Bài toán -đó là những bài làm mà khi hoàn thành chúng học sinh phải tiến hànhmột hoạt động sáng tạo” [ 8 ]Như vậy, bài toán là một dạng bài làm của bài tập. Bài toán NĐDD thuộc dạng bàitập định lượ ng của BTHH.1. 1. 2. Tác dụng của BTHH:- Giúp cho HS hiểu đượ c một cách chính xác các khái niệm hóa học, nắm đượ c

bản chất của từng khái niệm đã học.- Có điều kiện để rèn luyện, củng cố và khắc sâu các kiến thức hóa học cơ bản,

hiểu đượ c mối quan hệ giữa các nội dung kiến thức cơ bản.- Góp phần hình thànhđượ c những k ĩ năng, k ĩ xão cần thiết về bộ môn Hóa học ở

HS, giúp họ sử dụng ngôn ngữ hóa học đúng, chuẩn xác.- Có khả năng để gắn kết các nội dung học tập ở trườ ng vớ i thực tiễn đa dạng,

phong phú của đờ i sống xã hội hoặc trong sản xuất hóa học.Vì các bài toán về NĐDD nằm trong hệ thống BTHH nênđây cũng là những tácdụng của bài toán về NĐDD.

1. 1. 3. Bài toán về NĐDD: là một dạng toán nằm trong chươ ng 6: Dung dịchcủa chươ ng trình Hóa học 8 ở cuối chươ ng trình lớ p 8. Số lượ ng bài toán còn ít,chưa đa dạng, chỉ phù hợ p cho HS rèn luyện k ĩ năng giải toán.





- 4 -

1. 2. Tư duy và sự phát triển tư duy:1. 2. 1 Khái niệm tư duy:

Theo tâm lý học: “Tư duy là một quá trình tâm lí phản ánh những thuộc tính bảnchất, những mối liên hệ và quan hệ bên trong có tính quy luật của sự vật hiệ tượ ngtrong hiện thực khách quan, mà trướ c đó ta chưa biết”.Theo Sacdacop: “Tư duy là sự nhận thức khái quát gián tiếp các sự vật, hiện tượ ngkhách quan trong những dấu hiệu những thuộc tính chung và bản chất của chúng.Tư duy cũng là sự nhận thức sáng tạo những sự nhận thức sáng tạo những sự vật,hiện tượ ng mớ i, riêng lẻ của hiện thực trên cơ sở những kiến thức khái quát thu

đượ c”.Theo thuyết thông tin: “Tư duy là hoạt động trí tuệ nhằm thu thập và xử lí thông tin.Chúng ta tư duyđể hiểu tự nhiên, xã hội và chính mình”Xét về bản chất tư duy là một quá trình cá nhân thực hiện các thao tác trí tuệ nhấtđịnh để giải quyết vấn đề, nhiệm vụ đặt ra [ 14 ].Như vậy, tư duyđượ c đánh giá bằng các thao tác tư duy như phân tích, tổng hợ p,so sánh, suy luận, khái quát hóa, trừu tượ ng hóa, hệ thống hóa.1. 2. 2 Bản chất của tư duy:1. 2. 2. 1. Phân tích và t ổ ng hợ p

Phân tích : là hoạt động tư duy phân chia một vật, một hiện tượ ng ra cácyếu tố, các bộ phận nhằm mục đích nghiên cứu chúngđầy đủ, sâu sắc, trọn vẹn hơ ntheo một hướ ng nhất định.[ 6 ]

Tổng hợ p là hoạt động tư duy kết hợ p các bộ phận, các yếu tố đã đượ cnhận thức để nhận thức cái toàn bộ.[ 6 ]Phân tích và tổng hợ p thống nhất vớ i nhau : sự phân tíchđượ c tiến hành theophươ ng hướ ng của sự tổng hợ p; còn tổng hợ p đượ c thực hiện trên kết quả của phântích. [ 14 ]





- 5 -

1. 2. 2. 2. So sánh:So sánh là sự xácđịnh những điểm giống nhau và khác nhau của sự vật, hiện tượ ng

và của những khái niệm phản ánh chúng. [ 6 ]“So sánh là cơ sở của mọi sự hiểu biết và tư duy”(K.Đ. Usinxki).Thao tác so sánh phải kèm theo sự phân tích và tổng hợ p.1. 2. 2. 3. Suy luận : gồm phép suy lí diễn dịch, suy lí quy nạp và suy lý tươ ng tự hay loại suy

Diễ n d ịch :Là cách phánđoán đi từ nguyên lý chung,đúng đắn tớ i mộttrườ ng hợ p riêng lẻ đơ n nhất [ 6 ]

Chẳng hạn có thể sử dụng sơ đồ đườ ng chéođể giải các bài toán về pha chế dungdịch. Suy lí diễn dịch làm phát triển tư duy logic và phát huy tínhđộc lập sáng tạocủa HS.

Qui nạ p: Là cách phánđoán dựa vào nghiên cứu những hiện tượ ng,trườ ng hợ p đơ n lẻ để đi tớ i kết luận chung.[ 6 ]Suy lí qui nạp giúp cho kiến thức HSđượ c mở rộng và nâng cao.

Loại suy: Là những phánđoán đi từ cái riêng biệt nàyđến cái riêng biệtkhácđể tìm ra những mối liên hệ có tính quy luật của các chất và hiện tựợ ng.[ 6 ]Cần phải kiểm tra lại bằng thực nghiệm vì nó chỉ mang tính chất gần đúng nhưngphươ ng pháp loại suy giúp HS tiết kiệm đượ c thờ i gian trong học tập vì HS khôngthể nghiên cứu mọi chất, mọi hiện tượ ng mà chỉ nghiên cứu đượ c một số trườ nghợ p.1. 2. 2. 4. Khái quát hóa: Là tìm ra những cái chung và bản chất trong số nhữngdấu hiệu, tính chất và những mối liên hệ giữa chúng thuộc về một loạt vật thể hoặchiện tượ ng.[ 6 ]1. 2. 2. 5. H ệ thố ng hóa: là thao tác tư duy nhằm tổng hợ p, sắp xếp các kiến thứcsao cho có trật tự logic, mạch lạc rõ ràng.[ 6 ]





- 6 -

1. 2. 3 Phát triển tư duy: Là sự thayđổi về mặt nhận thức của HS, quá trình nàyđượ c đánh giá bở i mức độ linh hoạtt của tư duy, mức độ sử dụng các thao tác tư

duyđể giải quyết nhanh một vấn đề ở những tình huống khác nhauđòi hỏi HS phảicó tính tích cực trong hoạt động nhận thức. Như vậy, phát triển tư duyđồng ngh ĩ avớ i việc phát triển các thao tác tư duy hay năng lực tư duy của HS, sử dụng chúngmột cách linh hoạt đây cũng là tính nhạy bén của tư duy.Kết quả của sự phát triển tư duy là từ việc tái hiện lại tri thức đến vận dụng chúngở một số trườ ng hợ p tươ ng tự rồi cuối cùng HS có thể giải quyết vấn đề một cáchnhanh chóng trong những tình huống mớ i.

1. 3. Mối quan hệ giữ a phát triển tư duy và BTHH:1. 3. 1. Thông qua giải các BTHHđể phát triển tư duy cho HS:Quá trình chiếm l ĩ nh ri thức là quá trình diễn ra sự tácđộng qua lại biện chứng giữatri thức và các thao tác hoạt động trí tuệ. Tri thức đượ c hình thành trong quá trìnhhọc tập nhờ các thao tác hoạt động trí tuệ vừa đượ c hình thành và củng cố sẽ giúpcho HS làm phong phú tri thức của mình. Vì vậy, các nhà tâm lí học cho rằng, sự phát triển trí tuệ đượ c đặc trưng bở i vốn tri thức, bở i vốn k ĩ năng, k ĩ xão và việc sử dụng những thao tác trí tuệ vào việc chiếm l ĩ nh tri thức mớ i. Trong hóa học, BTHHlà điều kiện rất tốt để rèn luyện và phát triển các k ĩ năng, thông qua các BTHH, HSđượ c hình thành và phát triển các thao tác tư duy như: phân tích, tổng hợ p, so sánh,suy luận, khái quát hóa, hệ thống hóa,…1. 3. 2. Bài toán về NĐDD và sự phát triển tư duy của HS lớ p 8:Bài toán về NĐDD nằm trong hệ thống BTHH nên các dạng toán về NĐDD cũngcó khả năng phát triển tư duy cho HS.Tuy nhiên, mức độ phát triển tư duy của HScòn tùy thuộc nhiều vào việc lựa chọn hệ thống BTHH cũng như các bài toán về NĐDD và sự tích cực của HS.





- 7 -

CHƯƠ NG 2: PHÁT TRIỂN TƯ DUY CHO HỌC SINH LỚ P 8THÔNG QUA GIẢI BÀI TOÁN VỀ NỒNGĐỘ DUNG DỊCH2. 1. Phát triển các thao tác tư duy cho HS thông qua giải toán về NĐDD2. 1.1 Phát triển tư duy phân tích và tổng hợ p:Dạng toán về NĐDD là dạng toán mớ i xuất hiện ở chươ ng trình Hóa 8, HS sẽ gặpmột số khó khăn banđầu. Để giúp HS giải tốt bài toán NĐDD thì GV cần lưu ý rènluyện và phát triển khả năng phân tích và tổng hợ p cho HS.

Một số ví dụ:Ví d ụ 1: Hòa tan 5g NaCl vào 120g nướ c đượ c dung d ị ch A. Tính nồ ng độ phầ n tră m củ a dung d ị ch A.Giải:

* Sơ đồ giải toán: %,

C mct

mdd mdmmct

Phân tích:- mct = 5g.

-

mdm = 120g- Tính C%? Tổng hợ p:mdd = 5 + 120 = 125g

%4125100.5%100.% ===

dd

ct

mmC

Ví d ụ 2: Ở 200C 100g nướ c hòa tan đượ c tố i đ a 8g KClO 3 . Tính nồ ng độ phầ n

tră m củ a dung d ị ch KClO 3 đ ó.Giải:

* Sơ đồ giải toán: độ tan %,

C mct

mdd mdmmct





- 8 -

Phân tích: mct = 8g.

mdm = 100gTính C%?

Tổng hợ pmdd = 8 + 100 = 108g

%4,7108100.8%100.% ===

dd

ct

mmC

Ví d ụ 3:a. Tính khố i l ượ ng nướ c cầ n để pha chế 400g dung d ị ch CuSO 4 5%.

b.N ế u dùng tinh thể ngậ m nướ c CuSO 4 . 5H 2O thì cầ n bao nhiêu g mỗ i chấ t để cũ ng pha chế đượ c 400g dung d ị ch nói trên.Giải:a. Sơ đồ giải toán: mdd, C% mct mdm = mdd – mct

Phân tích:a. mdd = 400gC% = 5%

Tính mH2O= ?b. Sơ đồ giải toán: mdd, C% mct mtinh thể Khối lượ ng chất tan là CuSO4 có trong tinh thể Tính m CuSO4. 5H2O = ?mH2O= ?

Tổng hợ p:

mH2O = 400 – 20 =380gb. Trong 250g CuSO4. 5H2O có 160g CuSO4

xg 20g

gC m

mdd

ct 201005.400

%100%.

===





- 9 -

x = g50160

250.20=

Cần 50g tinh thể hòa trong 350g nướ c để tạo đượ c dung dịch CuSO4 5%.

Ví d ụ 4: Tính nồ ng độ mol củ a dung d ị ch H 2SO 4 20% biế t khố i l ượ ng riêng củ a dung d ị ch là D = 1,14g/ml.Giải:* Sơ đồ giải toán:

V nC

V mct

DC

gdd M dd

=%

100

Phân tích:D = 1,14g/mlC% = 20%CM = ?

Tổng hợ p:Trong 100g dung dịch H2SO4 20% có 20g H2SO4

n = mol M

m

98

20= ,V =

14,1

100=

D

m ml

M V nC M 32,21000.

100.9814,1.20

=== .

2. 1.2 Phát triển tư duy so sánhSo sánh là một thao tác tư duy cần có và mở đầu cho sự phát triển tư duy. So sánhgiúp HS nhớ lâu, khắc sâu kiến thức.So sánh giúp HS hiểu rõđượ c bản chất của sự vật, hiện tượ ng.

Một số ví dụ:Ví d ụ 1:Trình bày cách pha chế : a. 150g dung d ị ch CuSO 4 2% từ dung d ị ch CuSO 4 20%. b. 250ml dung d ị ch NaOH 0,5M từ dung d ị ch NaOH 2M.





- 10 -

Giải:Để giải đượ c bài toán này, HS tiến hành so sánh nồng độ (phần trăm / nồng độ

mol) trướ c và sau khi pha chế.Ở câu a. C%tr = 20% > C%s = 2% phải thêm nướ c vào dung dịch CuSO4 20%.Ở câu b. CMtr = 2M > CMs = 0,5M phải thêm nướ c vào dung dịch NaOH2M.a. mdd1 là khối lượ ng dung dịch CuSO4 20%

mdd2 là khối lượ ng dung dịch CuSO4 2%

gmmmgC m

gmmC

dd dd O H dd

ct dd

13515%

3%

1221

1

2

2=−===

b. mlV V V V nC V

M M O H M NaOH M

M dd 5,18725,0225,0

5,0=−=

Ví d ụ 2: Cho mộ t l ượ ng bộ t nhôm vào 500ml dung d ị ch HCl 3M thu d ượ c 0,1 mol khí hiđ ro ( H = 100%). Tính số mol các chấ t có trong dung d ị ch sau phả nứ ng.Giải: Để giải đượ c bài này, HS phải đi tìm số mol các chất trướ c và sau phảnứng, xem chất nàođã phản ứng hết, chất nào còn dư sau phản ứng?Ta có :nHCl= 0,5.3 = 1,5 molnH2= 0,1 molPhươ ng trình phản ứng:

23 3226 H AlCl Al HCl +→+

6mol 2mol 2mol 3mol

Trướ c pư: 1,532.1,0

32.1,0 0,1





- 11 -

So sánh: 1,5 >32.1,0 sau phản ứng trong dung dịch còn dư

( 1,5 - 32

.1,0 ) mol HCl, 32

.1,0 mol AlCl3

Ví d ụ 3: Hãy chuyể n 300ml dung d ị ch NaOH 1,2M thành dung d ị ch NaOH1,5M.Giải:HS so sánh nồng độ mol của dung dịch NaOH trướ c và sau khi pha.1,2M < 1,5M như vậy, nồngđộ dung dịch sau khi pha chế giảm xuống. Lúc nàyHS có thể lựa chọn một trong ba cáchđể giải:Cách 1: Làm bay hơ i nướ c 300ml dung dịch NaOH 1,2M:HSđi tìm lượ ng nướ c bay hơ iCách 2: Thêm chất rắn NaOH vào dung dịch NaOH 1,2M: HSđi tìm khối lượ ngNaOH thêm vào dung dịch NaOH 1,2MCách 3: Thêm vào 300ml dung dịch NaOH 1,2M một dung dịch NaOH có nồngđộ cao hơ n ( ví dụ 2M, 3M,..): HSđi tìm thể tích dung dịch NaOH thêm vào.

2. 1.3 Phát triển tư duy suy luận- Suy luận giúp HS trình bày một vấn đề hay cụ thể là một bài toán mang tínhlogic.

- HS sẽ đỡ mất thờ i gian hơ n trong việc giải bài tập trắc nghiệm khách quan bằngphươ ng pháp loại suy. Tuy nhiên, cần phải kiểm chứng lại bằng thực tiễn thì sự việc hay kết quả bài toán mớ i mang tính khách quan.

Một số ví dụ:

Ví d ụ 1: Ở nhiệ t độ 250C, độ tan củ a muố i ă n là 36g, củ a đườ ng là 204g. Hãy

tính nồ ng độ phầ n tră m củ a các dung d ị ch bão hòa muố i ă n vàđườ ngở nhiệ t độ trên.





- 12 -

Giải:* Sơ đồ giải toán:

Độ tan mdd

mct C mdd mdmmct %100.% =

HS suy luận: Muốn tính C% thì phải có mct và mdd.Từ định ngh ĩ a độ tan: “Độ tan của một chất là số gam chất đó hòa tan trong 100gnướ c để tạo thành dung dịch bão hòaở nhiệt độ xácđịnh”.- Đối vớ i muối ăn: Độ tan của muối ăn là 36g mct = 36g

mdd = 36 + 100 = 136 g

%47,26136

100.36%100.% ===

dd

ct

mmC

- Đối vớ i đườ ng: mct = 204g mdd = 204 + 100 = 304g

%11,67304

100.204%100.% ===

dd

ct

mmC

Ví d ụ 2: Tính C% củ a dung d ị ch thuđượ c khi hòa tan 40gđườ ng vào 210g nướ c.

Giải:Theođề bài ta có:mct = 40gmdd = 40 + 210 = 250 gSuy luận: Trong 250g dung dịch đườ ng có chứa 40gđườ ng

100g................................................xg?

g x 16250

40.100== C% = 16%.

Ví d ụ 3: Tính nồ ng độ C% củ a dung d ị ch thuđượ c khi hòa tan 10gCuSO 4 .5H 2O vào 54g nướ c.

Giải:





- 13 -

* Sơ đồ giải toán:

%4

24 5. C mdd mdm

mm CuúO

O H CuúO

Trong 250g CuSO4 .5H2O có 160g CuSO4 10g....................... xg?

g x 4,6250

160.10==

%105410

100.4,6%100.% =+

==

dd

ct

mmC

Ví d ụ 4:Cho V 1 l dung d ị ch HCl chứ a 9,125g HCl ( dung d ị ch A) và V 2 l dung d ị ch HCl chứ a 5,475g HCl ( dung d ị ch B). Trộ n 2 dung d ị ch trên vớ i nhau cho ta 2l dung d ị ch mớ i 9 dung d ị ch C); thể tích dung d ị ch C bằ ng tổ ng thể tích dung d ị ch A và dung d ị ch B. a. Tính C M củ a dung d ị ch C. b. Tính nồ ng độ mol/lít củ a dung d ị ch A và dung d ị ch B, biế t rằ ng hiệu số giữ a nồ ng độ mol/l củ a dung d ị ch A và dung d ị ch B là 0,4M.

Giải:

a. Sơ đồ giải toán:V

nnV nC

V V V nmnm

M 21

21

22

11+

==

+=

Vớ i m1 = 9,15g, n1 = 0,25molm2 = 5,475g, n2 = 0,15mol, V = 2l, CM = 0,2M.

b. Sơ đồ giải toán:+=

=+

=−

=+

4,0

2 / 15,0 / 25,0

4,0

221

MB MA

MB MA

MB MA C C

C C

C C

V V

CMB = 0,25MCMA = 0,65M.Ví d ụ 5: Bằ ng cách nào cóđượ c 200g dung d ị ch BaCl 2 5%:





- 14 -

A. Hòa tan 190g BaCl 2 trong 10g nướ c? B. Hòa tan 10g BaCl 2 trong 190g nướ c?

C. Hòa tan 100g BaCl 2 trong 100g nướ c? D. Hòa tan 200g BaCl 2 trong 10g nướ c? E. Hòa tan 10g BaCl 2 trong 200g nướ c?Tìm kế t quả đ úngGiải: Đáp án B.mdd = mdd + mct = 200g

Loại câu D,E.

Dung dịch BaCl2 5% ngh ĩ a là chất tan ít hơ n nướ c rất nhiều loại câu A và CNhư vậy, đáp ánđúng làđáp án B.2. 1.4 Phát triển tư duy khái quát hóaKhái quát hóa là một trong những thao tác tư duy và học tập quan trọng nhất màtrong quá trình tiến hành, hoạt động trí tuệ của HS hướ ng vào chỗ: a) vạch rõ nhữngmặt chung và bản chất của các sự vật hay hiện tượ ng cần nghiên cứu, b) xác lậpgiữa chúng những mối lên hệ và quan hệ mớ i, và c) trên cơ sở đó, xây dựng nhữngnguyên lý tổng quát mớ i. [ 8 ]

Một số ví dụ:Ví d ụ 1: Cân l ấ y 10,6g Na 2CO 3 cho vào cố c chiađộ có dung tích 500ml. Rót từ từ nướ c cấ t vào cố c cho đế n vạ ch 200ml khuấ y nhẹ cho Na 2CO 3 tan hế t, ta đượ c dung d ị ch Na 2CO 3 . Biế t 1ml dung d ị ch này cho khố i l ượ ng là 1,05g. Hãy xácđị nh nồ ng độ phầ n tră m ( C%) và nồ ng độ mol củ a dung d ị ch vừ a pha chế đượ c.





- 17 -

Ví d ụ 6: C ầ n hòa tan bao nhiêu gam Na 2O vào 27g nướ c để đượ c dung d ị ch NaOH có nồ ng độ 65,57 % ?

Giải:- khối lượ ng chất tan là khối lượ ng của NaOH chứ không phải là Na2O vì khi hòa

tan nó vào nướ c có xảy ra phản ứng: NaOH O H O Na 222 →+

- mddNaOH= mNa2O + mH2O Gọi x là số mol của Na2O theo phươ ng trình:

mNaOH mdd C%

2. 1.5 Phát triển tư duy hệ thống hóaHệ thống hóa giúp HS cóđiều kiện ôn lại những kiến thức đã học.Hệ thống hóa còn giúp HS rèn luyện thế giớ i quan duy vật biện chứng, giúp HSxem xét sự vật hiện tượ ngđặt trong mối quan hệ tácđộng qua lại vớ i nhau.Các dạng toán thườ ng gặp là: dạng toán có liên quanđến khối lượ ng riêng, dạngtoán có liên quanđến độ tan, dạng toán có liên quanđến phản ứng hóa học,…

Một số ví dụ:Ví d ụ 1:a.Tính nồ ng độ phầ n tră m củ a dung d ị ch HCl 10M biế t khố i l ượ ng riêng củ a dung d ị ch là D =1 ,12g/ml. c. Tính nồ ng độ mol củ a dung d ị ch H 2SO 4 20% biế t khố i l ượ ng riêng củ a dung

d ị ch H 2SO 4 là D = 1,14g/ml.Giải:

Hệ thống hóa:bài toán này liên quanđến khối lượ ng riêng của dung dịch (V m D = )

a. Xét trong 1l dung dịch HCl 10% có 10 mol HCl

Sơ đồ giải toán: %59,32%n

1120gD.VmddHCl

===

C m HCl

b. Trong 1l dung dịch H2SO4 có 1140 g H2SO4





- 18 -

Sơ đồ giải toán: nmct C%mdd CM =

V n

ĐS: 2,33MVí d ụ 2: Độ tan củ a NaClở 250C là 36g. Tính khố i l ượ ng NaCl có thể tan đượ cvào 250g nướ c. Tính nồ ng độ phầ n tră m củ a dung d ị ch thuđượ c.Giải:Hệ thống hóa: Bài toán này liên quanđến độ tan.Ở 250C, có 36g NaCl tan trong 100g nướ c

xg ........................250g nướ c

g x 90100

36.250 ==

%47,26250

100.90% ==C

Ví d ụ 3:Hòa tan 4,7g K 2O vào 195,3g nướ c. Tính nồ ng độ phầ n tră m củ a dung d ị ch thuđượ c biế t quá trình phả n ứ ng xả y ra hoàn toàn.Giải:

Ta có phươ ng trình phản ứng:K2O + H2O → 2KOH

Sơ đồ giải toán: %22 C mdd

mnnmKOH

KOH KOH OK OK

Theođịnh luật bảo toàn khố i lượ ng:mK2O + mH2O = mddKOH= 4,7+195,3 = 200g

%8,2

200

100.6,5%100.% ===

dd

ct

mmC

Hệ thống hóa: phươ ng trình phản ứng, tính chất hóa học của nướ c, định luật bảotoàn khối lượ ng.Ví d ụ 4: Cho mộ t l ượ ng bộ t sắ t d ư vào 200ml dung d ị ch HCl thuđượ c 0,5mol khí hiđ ro. Tính nồ ng độ mol/lít củ a dung d ị ch axit.





- 19 -

Giải:Fe + 2HCl → FeCl2 + H2

1mol ..........................0,5mol CM = M 5

2,01

= .

Đây là dạng toán có liên quanđến phản ứng thế, viết phươ ng trình phản ứng.Ví d ụ 5: Cho 2,3g Na vào 200g dung d ị ch NaOH 10% thuđượ c dung d ị ch Y có nồ ng độ C% bằ ng bao nhiêu? Biế t Na phả n ứ ng vớ i nướ c tạ o thành hiđ roxit và giải phóng khí hiđ ro có khố i l ượ ng khôngđ áng kể .

Giải:Bài toán này có liên quanđến tính chất hóa học của nướ c, định luật bảo toàn khốilượ ng.Gọi m1 là khối lượ ng NaOH tạo thành khi phản ứng vớ i nướ c

m2 là khối lượ ng NaOH có trong dung dịch NaOH 10%khi cho Na vào nướ c có phản ứng hóa học xảy ra:K2O + H2O → 2KOH

Sơ đồ giải toán: %%,

%10

222

1

C mdd mmdd

mmmdd C

mnnm

NaOH Na

NaOH NaOH Na Na

+=

( khối lượ ng dung dịch dựa vàođịnh luật bảo toàn khối lượ ng).ĐS: 11,86%2. 2. Một số biện pháp phát triển tư duy cho HS lớ p 82. 2. 1 Thông qua giải các bài tập NĐDD trong SGK Hóa học 8:

SGK Hóa học 8 có tổng cộng 17 bài toán về NĐDD và 11 thí dụ minh họa. Các bàitoán thuộc những dạng toán tươ ng tự như các thí dụ trong bài học dođó HS có thể tự lực giải đượ c. Các dạng toán này chỉ rèn luyện và phát triển ở một mức độ nhấtđịnh tư duy cho HS ( các thao tác phân tích, tổng hợ p là chủ yếu). Như vậy, bài tập





- 20 -

trong SGK có khả năng phát triển tư duy của HS nhưng ở một mức độ nhất định.Tuy nhiên,để phát triển các thao tác phân tích tổng hợ p ở mức độ cao hơ n, GV có

thể cho HS tiến hành phân tích một hoặc hai bài toán NĐDD dạng có phản ứng hóahọc đơ n giản xảy ra trong tiết luyện tập. Lúc này, HS nhận thức vấn đề trong mộttình huống mớ i, kích thích sự tìm tòi suy ngh ĩ của HS và banđầu dướ i sự hướ ngdẫn của GV, HS có thể giải đượ c dạng toán này.2. 2. 2 Thông qua giải các dạng toán NĐDD ngượ c xuôi:Ví d ụ1: BT1: Tính nồ ng độ mol củ a 1 mol KCl trong 750ml dung d ị ch.

BT 2: Tính số gam chấ t tan trong 500ml dung d ị ch KNO 3 2M.Khi giải bài toán 1: HS vận dụng công thức hoặc áp dụng định ngh ĩ a về nồng độ mol của dung dịch để giải.Đến bài toán 2: Lúc này,đại lượ ng cần tìm đã bị thay đổi, yêu cầu HS phải biếtchuyển đổi công thức để giải.Tư duy của HS sẽ đượ c phát triển hơ n nếu ta cho HS tiến hành giải các bài toán liênquanđến dạng pha chế dung dịch. Lúc này HS nhận thức vấn đề trong tình huốngmớ i, HS phải suy ngh ĩ để tìm những đại lượ ng NĐDD trong trườ ng hợ p dung dịchthêm vào dung dịch banđầu: nướ c, chất tan hay một dung dịch khác,..Ví d ụ 2: Cân 300g dung d ị ch KOH 10% cho mỗ i l ầ n pha chế sau: a.Tính nồ ng độ phầ n tră m củ a dung d ị ch thu đượ c khi trộ n l ẫ n vớ i 200g dung d ị ch KOH 5% b. Tính khố i l ượ ng dung d ị ch KOH 25%đ em trộ n l ẫ n thành dung d ị ch có nồ ngđộ 20% c. Đổ thêm vào 200ml nướ c. Tính nồ ng độ phầ n tră m củ a dung d ị ch thuđượ c. d. Để chuyể n thành dung d ị ch có nồ ng độ 12% cầ n làm bay hơ i bao nhiêu gam nướ c?





- 22 -

dụng công thức đến thayđổi dữ liệu trong bài toánđể kích thích tư duy cho HS rồiđến những bài toán phức tạp hơ n ( như dạng toán pha chế dung dịch, dạng toán có

phản ứng hóa học xảy ra, dạng toán tổng hợ p). Thông qua việc thayđổi dữ kiệntrong bài toán HS có cơ hội rèn luyện k ĩ năng giải toán và nhận thức vấn đề trongmột tình huống mớ i. Ví d ụ1: Bài tậ p 1: Tính C% củ a dung d ị ch thuđượ c khi: a. Hòa tan 40gđườ ng vào 210g nướ c. b. Hòa tan 33,6l amoniac ( NH 3 ) đ oở đ iều kiệ n tiêu chuẩ n vào 224,5g nướ c.

Bài tậ p 2: Hòa tan 0,5 mol NaOH vào 400ml nướ c ( biế t khố i l ượ ng riêng củ a nướ c là D = 1g/ml). Tính C% củ a dung d ị ch thuđượ c.Ví d ụ 2: Bài tậ p 1:Hòa tan 10g NaOH và 15g KOH vào 175g nướ c. Tính nồ ng độ phầ n tră m củ a mỗ i bazơ trong dung d ị ch thu d ượ c. Bài tậ p 2:Trộ n 500g dung d ị ch HCl 3% vào 300g dung d ị ch HCl 10% thì thuđượ c dung d ị ch có nồ ng độ bao nhiêu?2. 2. 5 Thông qua các bài toán NĐDD có khả năng giải nhanh:Để giải các bài tập trắc nghiệm thì yêu cầu đặt ra là HS phải tìm rađáp án thậtnhanh, vì k ĩ năng giải toán của HS lớ p 8 mớ i đượ c hình thành vớ i lại dạng toánNĐDD là dạng toán mớ i xuất hiện trong chươ ng trình Hóa học 8 nên thờ i gianđể HS giải một bài toán NĐDD tươ ng đối lâu. Thông qua việc giải các bài toán này sẽ giúp HS lựa chọn phươ ng pháp giải toán thích hợ p để tìm ra kết quả nhanh nhất.2. 2. 5. 1 Toán pha chế dung dịch có khả năng giải nhanh:Phươ ng phápđườ ng chéo:Nguyên tắc : Trộn lẫn hai dung dịch:Dung dịch 1: Có khối lượ ng m1, thể tích V1, nồngđộ C1 ( C% hoặc CM ).Dung dịch 2: Có khối lượ ng m2, thể tích V2, nồngđộ C2 ( C2 > C1 ).





- 23 -

Dung dịch thuđượ c có m = m1 +m2, V = V1 + V2, nồngđộ C ( C1 < C < C2 ).Sơ đồ đườ ng chéo và công thức tươ ngứng vớ i mỗi trườ ng hợ p là :

a. Đối vớ i nồngđộ phần trăm về khối lượ ng :m1 C1 | C2 - C |

Cm2 C2 |C1 – C |

C C C C

mm

−

−=

1

2

2

1

b. Đối vớ i nồngđộ mol/lit:(V bao toan)

V1 C1 | C2 - C |C

V2 C2 |C1 – C |

C C C C

V V

−

−=

1

2

2

1

Khi sử dụng sơ đồ đườ ng chéo ta cần chú ý:+ Chất rắn coi như dung dịch có C = 100%(chat tan nguyen chat)+ Dung môi (nguyen chat)coi như dung dịch có C = 0%

+ Một số ví dụ:

Ví d ụ 1: Có 200g dung d ị ch NaCl 10% ( dung d ị ch a ). Hãy tính nồ ng độ củ a dung d ị ch mớ i tạ o thành khi:

a. Hòa tan thêm 10g NaCl vào dung d ị ch A. b. Trộ n dung d ị ch A vớ i 50g dung d ị ch NaCl 5%.Giải:

a. *Theo cách giải thông thườ ng:- Khối lượ ng NaCl có trong 200g dung dịch NaCl 10% :





- 24 -

gC mm dd 20100

200.10 %100% .

1 ===

-

Khối lượ ng chất tan của dung dịch sau cùng:m = m1 + 10 = 30g- Khối lượ ng dung dịch sau khi thêm NaCl:mdd = 10 +200 = 210gNồngđộ dung dịch sau cùng là:

%29,14210

100).1020(%100.% =+

==

dd

ct

mmC

*Để giải nhanh bài toán này ta sử dụng phươ ng phápđườ ng chéo: 200g 10% | 100 - C |

C10g 100% | 10 – C |

C C

−

−=

10100

10200 C = 14,29%

b. * Theo cách giải thông thườ ng:

- Tìm khối lượ ng chất tan của 200g dung dịch NaCl 10%- Tìm khối lượ ng chất tan của 50g dung dịch 5%- Tìm khối lượ ng chất tan sau khi thêm 50g dung dịch NaCl 5%-Tìm khối lượ ng dung dịch sau cùng

C%*Ta sử dụng phươ ng phápđườ ng chéođể giải nhanh:

200g 10% | 5 - C |

C50g 5% | 10 – C |

C C

−

−=

105

510 C = 9%





- 25 -

Ví d ụ 2: Trong 800ml mộ t dung d ị ch chứ a 8g NaOH. a. Tính nồ ng độ mol củ a dung d ị ch này.

b. Phải thêm bao nhiêu ml nướ c vào 200ml dung d ị ch nàyđể đượ c dung d ị ch NaOH 0,1 M ?Giải:a.Nồngđộ mol của dung dịch trên là :

M25,040.0,8

8 Vn dd

=== M C

b. *Theo cách giải thông thườ ng:- Tìm số mol của 200ml dung dịch trên

Thể tích dung dịch sau khi thêm nướ c VH2O = Vdds – 200.*Phươ ng phápđườ ng chéo:

Ta có:200ml 0,25 | C2 - C |

CVH2O 0 |C1 – C |

mlV O H 3001,0200.15,0

2 ==

Vậy phải thêm 300ml nướ c vào 200ml dung dịch nàyđể đượ c dung dịch NaOH0,1M.Ví d ụ 3:Trộ n hai dung d ị ch A và B theo tỉ l ệ thể tích là 3:5. N ồ ng độ mol củ a

dung d ị ch sau khi pha trộ n là 3M. Tính C M củ a hai dung d ị ch A và B. Biế t C M

củ a dung d ị ch A gấ p hai l ầ n dung d ị ch .Giải:





- 26 -

Đây là dạng toán thiếu dữ kiện nên vớ i cách giải thông thườ ng HS sẽ tốn một lượ ngthờ i gian khá lâu nhưng nếu sử dụng phươ ng phápđườ ng chéo thì HS sẽ tiết kiệm

đượ c thờ i gian:V1 C1 | C2 - 3 |

3V2 C2 |C1 – 3 |

33

53

1

2

−

−=

C C

Và C1 = 2C2

C1, C2

2. 2. 5. 2 Rèn luyện năng lực phát hiện vấn đề để giải nhanh bài tập trắc nghiệm:Thông qua việc rèn luyện này HS nhìn nhận vấn đề một cách linh hoạt hơ n và pháttriển khả năng suy luận, khái quát hóa cho HS.Ví d ụ1: Trộ n l ẫ n 50g dung d ị ch NaOH 20% vớ i 150g dung d ị ch NaOH 10%.Tính nồ ng độ phầ n tră m củ a dung d ị ch thuđượ c.Giải:* Theo phươ ng pháp thông thườ ng:HS sẽ đi tìm:- Khối lượ ng chất tan có trong 50g dung dịch 20%- Khối lượ ng chất tan có trong 150g dung dịch 10%- Tính tổng khối lượ ng chất tan của dung dịch thuđượ c- Tính khối lượ ng dung dịch sau khi trộn

C1, C2.* HS phát hiện vấn đề để giải nhanh:HS phát hiện mdd2= 3mdd1. Như vậy trong dung dịch sau dung dịch 20% chiếm 1phần, còn dung dịch 10% chiếm 3 phần.





- 27 -

%5420.1

1 ==C ; %5,7410.3

1 ==C

Ví d ụ 2: Để có dung d ị ch NaCl 20% cầ n phải l ấ y bao nhiêu gam nướ c hòa tan 20g NaCl? A. 120g B.155g C. 80g D. 60gĐáp án: CHS phát hiện trong dung dịch NaCl 20% này có 20g NaCl cho nên khối lượ ng dungdịch là 100g và khối lượ ng nướ c cần thêm vào là 80g.Đối vớ i những HS chưa phát hiện đượ c vấn đề thì HS phải tiến hành tìm khối lượ ng

dung dịch theo công thức tính nồngđộ phần trăm rồi lấy khối lượ ng đó trừ đi khốilượ ng chất tan và chọn đáp án C.2. 2. 6 Thông qua một số dạng toán NĐDD có khả năng phát triển tư duy cho HS:2. 2. 6. 1. Dạng toán pha chế dung dịch:Dạng toán này ngoài yêu cầu HS tính toán cácđại lượ ng cần thiết ra thì còn yêu cầuHS phải nêu rađượ c các thao tácđể pha chế dung dịch.

Một số ví dụ:

Ví d ụ 1: Trong phòng thí nghiệ m có sẵ n muố i K 2SO 4 và dung d ị ch K 2SO 4 25%.C ầ n pha chế 200g dung d ị ch K 2SO 4 10%. Hãy tính toán và nói cách làmđể thự c hiệ n đượ c yêu cầu này trong mỗ i trườ ng hợ p sau: a.Chỉ dùng muố i K 2SO 4.

b .Chỉ dùng dung d ị ch K 2SO 4 25% c. Dùng cả muố i và dung d ị ch.Giải:

- Ở câu a, HS chỉ cần tính khối lượ ng K2SO4 có trong 200g dung dịch K2SO4 là sẽ tìm ra cần phải hòa tan bao nhiêu g K2SO4 vào nướ c để đượ c dung dịch cần pha.

- Ở câu b, HS phải tìm khối lượ ng dung dịch K2SO4 25%để đem đi pha vào nướ cvì nồng độ dung dịch cần pha nhỏ hơ n nồngđộ của dung dịch có banđầu.





- 28 -

- Đến câu c, HS phải tìm khối lượ ng K2SO4 và khối lượ ng dung dịch K2SO4 25%rồi hòa tan vớ i nướ c để đượ c dung dịch theo yêu cầu. Lúc này, HS có thể chọn bất

kỳ khối lượ ng nào sao cho<

<

8020

ma trongđó a là khối lượ ng K2SO4 và m là khối

lượ ng dung dịch cần đem pha.Song song vớ i dạng toánđịnh lượ ng , GV có thể xen các bài toánđịnh tính vào cácbài toánđịnh lượ ngđể kích thích tư duy HS phát triển.Ví d ụ 2: Hòa tan 40gđườ ng vào 210g nướ c.

a. N ế u làm bay hơ i nướ c dung d ị ch trên thì nồ ng độ phầ n tră m củ a dung d ị ch này tă ng hay giả m?Hãy chứ ng minh bằ ng thí d ụ cụ thể

b. N ế u thêmđườ ng vào dung d ị ch trên thì nồ ng độ dung d ị ch ban đầu sẽ như thế nào ? Hãy chứ ng minhđ iều đ ó

Bằng cách này HSđượ c rèn luyện k ĩ năng dự đoán, suy luận và tìm cách chứngminh lờ i giải của mình. Như vậy, HSđã độc lập trong suy ngh ĩ và có khả năng giảiquyết vấn đề trong những tình huống mớ i. Tư duy của HS cũng đượ c phát triển

trong giờ thực hành pha chế dung dịch lúcđầu trên cơ sở những bài toán cụ thể, vàở mức độ cao hơ n HS có thể tự pha chế dung dịch từ những hóa chất có trongphòng thí nghiệm. 2. 2. 6. 2. Dạng toán NĐDD có phản ứng hóa học xảy ra:Đây là dạng toán NĐDD không gặp trong SGK Hóa học 8, dạng toán này sẽ đượ cHS biết đến trong chươ ng trình Hóa học 9. Tuy nhiên, dạng toán này giúp cho HSrèn luyện k ĩ năng viết phươ ng trình phản ứng, củng cố và phát triển khả năng suyluận, hệ thống hóa, khái quát hóa,…Ví d ụ:C ầ n thêm bao nhiêu gam SO 3 vào dung d ị ch H 2SO 4 10% để đượ c 100g dung d ị ch H 2SO 4 20% ?

Giải:





- 29 -

Đây là dạng toán có phản ứng hóa học xảy ra giữa SO3 vớ i nướ c trong dung dịchH2SO4 20%.

Gọi x là số mol của SO3, m1 là khối lượ ng chất tan của dung dịch sau khi thêm SO3.Phươ ng trình phản ứng:SO3 + H2O → H2SO4

80x 98x

mct C mdd

%=20g

mct x=

==

80m

80xg-10100

80x).10-(100 m

3SO

1

=m1 + mSO3

Khái quát hóa:T ổ ng khố i lượ ng chấ t tan tr ướ c và sau khi thêm SO3 là như nhau:20 = 10 – 8x + 98xx = 1/9 mol mSO3 = 80/9 = 8,89g

Vậy ta cần hòa tan 8,89g SO3 vào dung dịch H2SO4 10%để đượ c 100g dung dịch

20%.2. 2. 6. 3. Dạng toán tổng hợ pLà dạng toánđòi hỏi giữa tri thức và k ĩ năng có mối quan hệ vớ i nhau nhiều hơ n,đòi hỏi HS phải tích cực sử dụng các thao tác tư duyđể giải.Ví d ụ: Trộ n l ẫ n 700ml dung d ị ch H 2SO 4 60% có khố i l ượ ng riêng 1,503g/ml vớ i 500ml dung d ị ch H 2SO 4 20% khố i l ượ ng riêng 1,143g/ml rồi thêm mộ t l ượ ng nướ c cấ t vào. Khi cho Zn d ư tác d ụ ng vớ i 200ml dung d ị ch trên thuđượ c 2000ml

hiđ ro ở đ iều kiệ n tiêu chuẩ n. Tính nồ ng độ mol củ a dung d ị ch trướ c khi thêm nướ c cấ t và thể tích củ a dung d ị ch sau khi thêm nướ c cấ t.Giải:





- 30 -

Đây là dạng toán có liên quanđến rất nhiều kiến thức, để giải đượ c bài toán này HSngoài việc nắm vững kiến thức về pha chế dung dịch, kiến thức có liên quanđến

khối lượ ng riêng của dung dịch, HS còn phải sử dụng các thao tác tư duy như phântích, tổng hợ p, so sánh, suy luận, khái quát hóa, hệ thống hóađể có thể giải đượ cbài toán này.* Sơ đồ giải toán:

M C

V V V

nnm

C

mdd V D

nmC

mdd V D

M 34,6

%

,%,

21

22

2

222

111

111

=

=+

Trongđó: dd1 là dung dịch H2SO4 60%; dd2 là dung dịch 20%.* khi cho Zn tác dụng vớ i dung dịch đã pha thêm nướ c:

Zn + H2SO4 → ZnSO4 + H2

2/22,4 2/22,4 mol

M446,00,222,4.

2 V

n dd

2 === M C .

Khái quát hóa: S ố mol tr ướ c và sau khi thêm nướ c cấ t là như nhau:n1 + n2 = 0,446.V V = 17,1l.





- 31 -

CHƯƠ NG 3: MỘT SỐ KẾT QUẢ BƯỚ C ĐẦUQua quá trình nghiên cứu đề tài “ phát triể n t ư duy cho học sinh lớ p 8 thông quagiải toán về N Đ DD” tôi đã tiến hành tìm hiểu và xácđịnh đượ c những biện phápphát triển tư duy cho HS lớ p 8 thông qua giải toán NĐDD nhưng đó chỉ là nghiêncứu trên mặt lý thuyết và có phần mang tính chủ quan.Để đề tài đượ c hoàn thànhtốt hơ n, tôiđã tiến hành phát phiếu phỏng vấn giáo viênđể tìm hiểu thực tế giảngdạy của giáo viên dạy Hóaở các trườ ng: THCS Phạm Hữu Lầu, THCS Tân Mỹ,THCS Mỹ An Hưng B, THCS Nguyễn Minh Trí, THCS Thị Trấn Mỹ Thọ, THCSNguyễn Thị Lựu, THCS Nguyễn Trãi cũng như tìm hiểu sự phát triển tư duy củaHS qua việc giải toán NĐDD qua một số tiết dạy thử ở trườ ng THCS Phạm HữuLầu và phát phiếu khảo sát cho HS lớ p 8. Bên cạnh đó tôi còn phát phiếu phỏng vấnsinh viên chuyên ngành Hóaở trườ ng ĐH Đồng Thápở các lớ p 30K6, 31K6 và30K7để tham khảo, bổ sung và hoàn thiện đề tài. Sauđây là một số kết quả tôi thuđượ c khi tiến hành tìm hiểu thực tế:3.1Kết quả qua phiếu phỏng vấn sinh viên:Tôiđã tiến hành phát 35 phiếu phỏng vấn sinh viên chuyên ngành Hóa và thu về 23phiếu hợ p lệ, kết quả thuđượ c như sau ( bảng 3.1)

Bảng 3.1 K ế t quả phỏng vấ n sinh viên

Tỉ lệ phần trăm các câu trả lờ i (%)

Câu A B C D1 21,74 78,26 02 26,09 43,48 13,043 21,74 60,87 0





- 32 -

4 0 43,48 34,78 21,745 4,30 17,39 26,09

6 0 34,78 8,707 69,57 0 8,70 4,308 21,74 47,83 13,04 8,709 0 21,74 60,87 8,7010 47,83 26,09 26,0912 8,70 4,35 60,87 0

13 0 21,34 69,5714 0 65,22 17,39

15 4,35 21,74 69,5717 39,13 4,35 34,7818 3,45 30,43 3,45 39,13

Qua kết quả phiếu phỏng vấn tôi thấy:- Đa số sinh viên (SV)đượ c khảo sát cho rằng bài toán về NĐDD có khả năng pháttriển tư duy cho HS, trongđó có 18 SV( chiếm 78,26%) cho rằng các bài toán về NĐDD chỉ phát triển tư duy cho HSở mức độ nhất định, số còn lại cho rằng đây làđiều kiện tốt nhất để HS phát triển tư duy.- Sinh viên chưa thật sự quan tâmđến việc sưu tầm hay xây dựng hệ thống các bàitập về NĐDDđể phát triển tư duy cho HS.- Đa số SV cho rằng lượ ng toán NĐDD trong SGK Hóa 8đủ để phát triển tư duy

cho HS ( 14SV chiếm 60,87%), 5 SV cho rằng số lượ ng toán để phát triển tư duycho HS là quá ít ( chiếm 21,74%).- 14SV (chiếm 60,87%) cho rằng mỗi dạng toán NĐDD thườ ng phát triển tư duyphân tích và tổng hợ p, 5SV( chiếm 21,74%) cho rằng mỗi dạng toán có thể pháttriển nhiều loại tư duy cho HS.





- 33 -

- 15SV ( chiếm 65,21%) cho rằng toán về NĐDD phát triển tư duy cho tất cả cácđối tượ ng, 8SV (chiếm 34,78%) cho rằng chỉ phát triển cho HS khá, giỏi trở lên.

-14SV ( chiếm 60,87%) cho rằng HS phải tốn thờ i gian tươ ng đối để giải toánNĐDD, một số khác cho rằng còn tùy thuộc vào trìnhđộ cũng như mức độ khó củabài toán mà có thờ i gian giải khác nhau.- Phần nhiều SV (16SV chiếm 69,57%) cho rằng cả hai giờ học lý thuyết và bài tậplà thích hợ p nhất để phát triển tư duy cho HS, có ý kiến khác bổ sung thêm giờ thựchành.- Đa số SV cho rằng có thể xen kẽ các bài toán NĐDD vàoở một mức độ nhất đinh

khi cóđiều kiện thích hợ p( 16SV chiếm 65,22%), 4SV(chiếm 17,39%) cho rằngnênđưa nhiều vàoở các tiết bài tập.- Khi giải các bài tập trắc nghiệm,GV nên hướ ng dẫn HS một số phươ ng pháp giảinhanh và rèn luyện cho HS năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề ( 16SV chiếm65,22%).- Hình thức học tập theo nhómđể phát triển tư duy HS qua việc giải toán NĐDDđượ c 9SV thừa nhận ( chiếm 39,13%), 8SV cho rằng GV nên hướ ng dẫn rồi cho HStự làm.- 9SV( chiếm 39,13%) cho rằng để phát riển tư duy cho HS, GV nên cho HS làmthí nghiệm pha chế dung dịch, 7SV( chiếm 30,43%) nên tăng lượ ng bài tập về nhàcho HS giải.3.2Kết quả qua phiếu phỏng vấn giáo viên:Tôiđã tiến hành phát 9 phiếu phỏng vấn giáo viênở các trườ ng THCS và thu về 9phiếu hợ p lệ, kết quả thu về như bảng 3.2

Bảng 3.2 K ế t quả phỏng vấ n giáo viên

Tỉ lệ phần trăm các câu trả lờ i (%)Câu A B C D

1 44,44 44,44 0





- 34 -

2 33,33 44,44 03 44,44 44,44 0

4 55,56 33,33 11,115 100 0 07 66,67 0 08 55,56 33,33 09 0 55,56 0 44,4410 44,44 33,33 22,22

12 11,11 11,11 77,7813 0 33,33 66,67

14 0 33,33 66,6715 22,22 22,22 55,5617 55,56 11,11 22,2218 22,22 33,33 0 33,33

Qua kết quả phiếu phỏng vấn tôi nhận thấy:- Đa số GV cho rằng các bài toán NĐDD có khả năng phát triển tư duy cho HS.- 6 GV( chiếm66,67% ) cho rằng toán về NĐDD phát triển tư duy cho HS khá, giỏitrở lên, 3GV còn lại ( chiếm 33,33%) cho rằng toán NĐDD có khả năng phát triểntư duy cho tất cả đối tượ ng từ trung bình trở lên.- 5GV ( chiếm 55,56%) cho rằng mỗi dạng toán NĐDD phát triển nhiều loại tư duy, 4 GV bổ sung thêm trongđó chủ yếu là phát triển tư duy phân tích và tổng hợ p

cho HS.- 4GV ( chiếm 44,44% ) cho rằng số lượ ng toán NĐDD trong SGK lớ p 8 đủ để phát triển tư duy cho HS, 4GV ( chiếm 44,44%) cho rằng số lượ ng toán quá ítđể phát triển tư duy cho HS lớ p 8, số lượ ng bài tập còn chưa đa dạng.





- 35 -

- Có 7GV ( chiếm 77,78%) cho rằng để giải một bài toán về NĐDD thì thờ i gianHS giải là HS phải tốn thờ i gian tươ ng đối, 1GV (11,11%) cho rằng HS giải rất lâu,

1GV cho rằng HS giải rất nhanh.- Đa số GV đều có xây dựng hệ thống bài tập về NĐDD để phát triển tư duy choHS đặc biệt là HS lớ p 8 ( có 5GV thườ ng xuyên chiếm 55,56%), 3GV chỉ thỉnhthoảng ( chiếm33,33%), 1 GV ít khi xây dựng hệ thống bài tập NĐDD.- 6 GV ( chiếm 66,67%) cho rằng giờ học lý thuyết và bài tập là giờ học thích hợ pnhất để rèn luyện và phát triển tư duy cho HS, số GV còn lại thì cho rằng giờ bàitập có tác dụng hơ n.

- Nênđưa dạng toán về NĐDDở những tiết bài tập ( 6GV chiếm 66,67%), số cònlại cho rằng chỉ nênđưa xen kẽ các bài toán NĐDDở mức độ cho phép khi cóđiềukiện thích hợ p.- Nên hướ ng dẫn cho HS một số phươ ng pháp giải nhanh và rèn luyện cho HS nănglực phát hiện và giải quyết vấn đề khi HS giải bài tập trắc nghiệm ( 5GV chiếm55,56%).- Hình thức học tập NĐDD để phát triển tư duy cho HS là hoạt động nhóm ( 5GVchiếm 55,56%), 1GV cho rằng nênđể HS tự giải, GV khác cho HS tự giải khi nàoHS gặp khó khăn thì GV sẽ giúpđỡ , 2 GV còn lại cho rằng nên hướ ng dẫn HS giảirồi cho HS tự giải.- Để phát triển tư duy cho HS thì GV nên cho HS làm thí nghiệm pha chế dung dịch( 3GV chiếm 33,33%), nên tăng lượ ng bài tập về nhà cho HS ( 3GV chiếm33,33%), 2GV( chiếm 22,22%) yêu cầu tăng số tiết bài tập trên lớ p và 1 GV chorằng phải tăng tiết, cho HS làm thí nghiệm pha chế dung dịch và tăng lượ ng bài tậpvề nhà cho HS vàđa dạng hóa các dạng toánđể học sinh tự giải ( 3GV chiếm33,33%).





- 36 -

3.3Kết quả qua việc giảng dạy :

3.3.1 Giáo án: GIÁO ÁN HÓA 8 BÀI 42: N Ồ NG ĐỘ DUNG D Ị CH

I. Mục tiêu:Sau khi học xong bài này HS sẽ : - HS biết ý ngh ĩ a của nồng độ phần trăm, nồng độ mol của dung dịch.- HS nhớ công thức tính nồng độ phần trăm, nồng độ mol của dung dịch.- Vận dụng công thức để giải bài tập.II. Tiến trình dạy học:

1. Ổn định lớ p:2. Bài mớ i ( tiết 1): nồng độ phần trăm của dung dịch

Hoạt động 1:Giớ i thiệu chung về dung d ịch: Hoạt động của GV Hoạt động của HS

- Cho ví dụ: Khi ta hòa tanđườ ngvào trong nướ c. Hãy cho biết:

+ Chất nàođượ c hòa tan?

+ Chất nào hòa tan chất khác ?+ Chất tạo thành sau khi hòa tan làgì?- GV hướ ng dẫn HS rút ra kết luận.- Tươ ng tự như vậy, kho hòa tanmuối, CuSO4. 5H2O,… vào nướ cđều tạo thành dung dịch và mỗi

dung dịch có một nồngđộ. Vậynồngđộ dung dịch cho ta biết điềugì?

- HS trả lờ i:

+ Đườ ng là chất đượ c hòa tan.

+ Nướ c là chất hòa tanđườ ng.+ Sau khi hòa tan tạo thành nướ cđườ ng.-HS kết luận: Đườ ng là chất tan, nướ clà dung môi. Nướ c đườ ng là dung dịch.





- 37 -

Hoạt động 2:Tìm hiể u về nồng độ phần tr ăm của dung d ịch:

Hoạt động của GV Hoạt động của HS

- Để thuđượ c dung dịch muối ăn(NaCl) 15% ngườ i ta cho 15gmuối hòa tan vào 85g nướ c. Hãyxácđịnh khối lượ ng chất tan,khối lượ ng dung môi và khốilượ ng dung dịch muối.

- Dung dịch muối 15% có bao

nhiêu g chất tan có trong baonhiêu g dung dịch?

- Dung dịch muối 15% chính lànồngđộ phần trăm của dungdịch. Vậy nồngđộ phần trăm củamột dung dịch cho ta biết điềugì?

- Gọi HS nhận xét, bổ sung.- GV cho HS biết công thức tính

nồngđộ phần trăm.

gmdd 100851585g mdm

15gmct =+==

=

- Dung dịch muối 15% có 15g chất tancó trong 100g dung dịch muối.

Nồngđộ phần trăm ( kí hiệu là C%)của một dung dịch cho ta biết số gam chất tan có trong 100g dungdịch.Công thức:

%100.%dd

ct

m

mC =

Trongđó:mct: khối lượ ng chất tan (g)mdd: khối lượ ng dung dịch (g)mdd = mdm + mct





- 39 -

BT2: Tính số gam củ a axit sunfuric có trong 80g dung d ị ch H 2SO 4 10% ?GV yêu cầu HS giải theo hai cách

BT3: Hòa tan 10g NaOH và 15g KOHvào 175g nướ c. Tính nồ ng độ phầ n tră m củ a mỗ i chấ t bazơ trong dung d ị ch thuđượ c.GV chia lớ p thành từng nhóm nhỏ vàyêu cầu mỗi nhóm phân tíchđề và tìmra cách giải.- GV nhận xét và giúp HS hoàn thiệnbài làm.

%2,10100.250

5,25% ==C

mdd = 80gC% = 10%Tính mct = ?gKhối lượ ng chất tan của dung dịch axit là:

gmct 8100

10.80==

- HS phân tíchđề:m1 = 10gm2 = 15gmdm = 175gTính C1, C2 = ?%Giải:

mct = m1 + m2 = 25gmdd = 25 + 175 = 200g

%5100.20010%1 ==C

%5,7100.20015%1 ==C

HS phân tíchđề :mdd1 = 50g, mdd2 =150g,C1 = 20%, C2 = 10%. Tính: C%?





- 41 -

3.3.2 Kết quả:Tôiđã tiến hành dạy 2 tiết bài NĐDD Hóa học 8 vàđã đượ c dạy 3 lớ p trìnhđộ HS

từ trung bình trở lên ở khối lớ p 8 : 8A1,8A3 và 8A5ở trườ ng THCS Phạm HữuLầu. Qua quá trình dạy thử tôi rút ra một số nhận xét sau:- HSở các lớ p nàyđa số đều rất tích cực trong học tập, các em rất thích giải bài tập.- Ở các lớ p có trìnhđộ HS trung bình khiđưa ra bài tập vận dụng, HS chưa thể tìmra đáp án mà cần phải có sự hướ ng dẫn phân tíchđề của GV thì mớ i có thể tự vậndụng công thức để giải các bài toán có liên quan.- Ở các bài toán có tính nâng cao hơ n một chút, một số HS lớ p khá, giỏi đã tìm ra

đáp ánđúng, số HS còn lại và những HS lớ p trung bình giải đượ c khi có sự hướ ngdẫn của GV.- Đa số HS chưa thực sự hoạt động nhóm trong việc giả bài tập có tính phức tạphơ n một chút, HS cònđộc lập giải bài tập một mình.- Những bài toánđịnh tính xen vào bài toánđinh lượ ng làm kích thích tư duy choHS, HS tìmđượ c câu trả lờ i khi có sự gợ i ý của GV GV cần quan tâmđến dạngtoán này nhiều hơ n để phát triển tư duy cho HS.- Tháiđộ hoàn thành bài tập đượ c giao về nhà của HS là rất tốt, tuy nhiênở các lớ ptrung bình HS tìm ra kết quả đúngở bài tập khác vớ i dạng toán áp dụng công thứckhông nhiều, nhưng nếu đượ c rèn luyện và cùng vớ i sự cố gắng của HS nhiều hơ nnữa thì HS có thể giải đượ c các bài tập đượ c giao. 3.4Kết quả qua phiếu khảo sát học sinh:Sau khi dạy thử 2 tiết ở khối lớ p 8, tôiđã tiến hành phát phiếu khảo sát học sinhnhằm kiểm tra, tìm hiểu khả năng phát triển tư duy của HS thông qua giải toántrong phiếu khảo sát. Tôiđã tiến hành phát 96 phiếu cho các lớ p 8A1,8A3 và 8A5,tôi đã thu về đượ c 59 phiếu trongđó phần đông là HS làm phần trắc nghiệm và chỉ có 32 phiếu hợ p lệ ( làm hết cả phần tự luận và trắc nghệm), có 7 HS thuộc lớ ptrung bình. Kết quả đượ c trình bày dướ i bảng 3.3 và 3.4





- 42 -

3.4.1 Kết quả qua phiếu khảo sát HS phần trắc nghiệm:Bảng 3.3: Kết quả phiếu khảo sát Học sinh phần trắc nghiệm

Câu Số lượ ng HStrả lờ i đúng

Tỉ lệ phầntrăm(%)

Số lượ ng HStrả lờ i sai


1 29 90,63 3 9,37

2 32 100 0 03 31 96,88 1 3,124 24 75,00 8 255 31 96,88 1 3,12

6 14 43,75 18 56,257 28 87,50 4 12,508 32 100 0 09 25 78,13 7 21,87

10 15 46,88 17 53,1211 22 68,75 10 31,25

12 14 43,75 18 56,2513 8 25,00 24 75,0014 31 96,88 1 3,1215 26 81,25 6 18,7516 30 93,75 2 6,2517 26 81,25 6 18,7518 24 75,00 8 25,00

19 30 93,75 2 6,2520 29 90,63 3 9,37





- 43 -

Qua kết quả khảo sát trên cho thấy:-Hầu hết HS khá, giỏi đều có khả năng giải đượ c tất cả bài tập trong phiếu khảo sát.

HS có khả năng vận dụng những gìđã học trong 2 tiết lý thuyết để giải quyết vấnđề đặt ra trong tình huống mớ i. Nguyên nhân : trong giờ lý thuyết tôiđã cố gắng đadạng hóa bài tập NĐDDở mức độ cho phép sau khi cho HS rèn luyện k ĩ năng vậndụng công thức. Bên cạnh đó, HSđượ c giao bài tập về nhà dạng toán tươ ng tự nhưng có cải biến đi ít chút và HS cố gắng hoàn thành chúng tươ ng đối tốt.- Qua khảo sát tôi nhận thấy HS còn lúng túng và chưa tìm rađáp ánđúngở dạngtoán có phản ứng hóa học xảy ra ( câu 10 tỉ lệ HS làmđúng là 46,88%, câu 12 tỉ lệ

trả lờ i đúng là 43,75%; câu 13 tỉ lệ trả lờ i đúng là25%) và dạng tinh thể ngậm nướ c( câu 6 có tỉ lệ HS làmđúng là 25%). Nguyên nhân là do HS mớ i chỉ đượ c giớ ithiệu sơ bộ về 2 dạng toán này, tuy nhiên HS có khả năng giải đượ c chúng. Như vậy, chứng tỏ tư duy HS khá, giỏi phát triển rất tốt và vớ i những gợ i ý của GV cùngvớ i sự cố gắng, HS thể tự lực giải quyết vấn đề mớ i đặt ra.- Ở các phiếu khảo sát mà HS chỉ làmđượ c phần trắc nghiệm tôi nhận thấy tuy HSkhông giải đúng hết các bài tập đã cho nhưng HSđều vận dụng đượ c công thức để giải đúng câu 2 và câu 3. Một số HS có khả năng nghiên cứu SGK và vận dụngnhững bài tập tươ ng tự trên lớ p để hoàn thành câu 4, câu 5, câu 8, câu14, câu 16câu 19.3.4.2 Kết quả qua phiếu khảo sát học sinh phần tự luận:

Bảng 3.4 Kết quả khảo sát học sinh phần tự luậnCâu Số lượ ng

HS trả lờ iđúng


Số lượ ngHS trả lờ i

sai

Tỉ lệ phần

trăm(%)1 32 100 0 02 7 21,88 25 78,12





- 44 -

a 20 62,50 12 37,503

b 22 68,75 10 31,25

a 19 59,38 13 40,624b 18 56,25 14 43,75a 2 6,25 30 93,75

5b 1 3,13 31 96,87

Qua kết quả thuđượ c trên bảng3.4 tôi rút ra một số nhận xét sau:- HS có khả năng giải đượ c bài tập vận dụng công thức.- Năng lực khái quát hóa của HS chưa cao thể hiện ở câu 2, chỉ có 7HS trả lờ i đúngthực sự ( chiếm 21,88%), tuy nhiên, xét về phần đúng thì cóđến 30 HS, nhưng HSlàm đúng chưa hoàn toàn (có số HS tìm rađáp ánđúng nhưng kết luận sai, số HSkết luận đúng nhưng chưa chứng minh, lại có số tìm rađượ c câu trả lờ i nhưng chưabiết phải tính như thế nàođể ra kết quả).- Câu 5 là dạng toán tổng hợ p, đa số HSđều không làmđượ c, nên GV cần giúp HSphân tíchđề cũng như phân tích yêu cầu bài toán vàđơ n giản chúngđể HS nhậnthấy bài toán tổng hợ p là dạng toán có thể giải đượ c và khôngđến nổi khó.Nhận xét chung:Qua quá trình nghiên cứu tìm hiểu sự phát triển tư duy cho HS lớ p 8 thông qua giảitoán NĐDD tôi có một số nhận xét chung sau:- Hiện nay, trìnhđộ tư duy của HS phát triển rất tốt, HS có khả năng tự nghiên

cứu SGK, có khả năng vận dụng , áp dụng công thức, những thí dụ SGKđể giảitoán NĐDD. Tuy nhiên, toán NĐDD chỉ đượ c HS khá, giỏi và những HS trungbình cần cù và cố gắng hoàn thành chúngở mức độ tươ ng đối tốt. Trongđó, tôinhận thấy HS trung bình tốn thờ i gian tươ ng đối để giải một bài toán NĐDD,đối vớ i HS khá giỏi thì tốc độ giải nhanh hơ n. Các dạng toán NĐDD có khả năng phát triển tư duy cho HS thuộc trung bình trở lên, bên cạnh đó phải kể đếnsự tích cực của HS và hệ thống các bài toán NĐDDđưa ra cho HS làm.





- 45 -

C. PHẦN KẾT LUẬN VÀĐỀ XUẤT

1. Kết luận:

Quá trình nghiên cứu đề tài : ” phát triể n t ư duy cho HS lớ p 8 thông qua giải toán về N Đ DD” của tôiđã hoàn thành. So vớ i mục tiêu banđầu đề ra tôiđã đạt đượ c mộtsố kết quả sau:- Đã tiến hành phân tích mức độ phát triển tư duy cho HS lớ p 8 thông qua giải mộtsố bài toán về NĐDD.- Bướ c đầu tìm hiểu và thuđượ c một số thông tin về tình hình giảng dạy của giáoviên phổ thông.

- Đã tiến hành khảo sát mức độ phát triển tư duy của HS lớ p 8 thông qua giải toánvề NĐDD thông qua một số tiết dạy thử ở trườ ng THCS Phạm Hữu Lầu và phátphiếu khảo sát cho HS lớ p 8.2. Đề xuất ý kiến:Sau quá trình tìm hiểu, nghiên cứu đề tài tôi có một số ý kiến đề xuất như sau:- Để phát triển tư duy cho HS lớ p 8, GV cần thườ ng xuyên chú ý, quan tâmđếnviệc đa dạng hóa các bài tập để cho HS tự giải .- Do thờ i gianđể HS trung bình giải toán NĐDD có tính chất phức tạp hơ n mộtchút là tươ ng đối lâu nên GV cần rèn luyện cho HS k ĩ năng hoạt động nhómđể tiếtkiệm thờ i gian và quađó HS có thể học tập lẫn nhau trong giờ học, ở những trườ nghợ p bài tập khó hơ n thì GV cần phải hướ ng dẫn để HS tự giải.- HS có khả năng nghiên cứu SGK, GV cần phát huy k ĩ năng nghiên cứu cho HSđể HS l ĩ nh hội đuợ c kiến thức sâu hơ n và rộng hơ n ở mức độ cho phép.- Bài toán NĐDD tự bản thân nó có khả năng giúp tư duy HS phát triển nhưng GVphải thườ ng xuyên xây dựng hệ thống bài tập từ dễ đến khó, từ đơ n giản đến phứctạp, đặc biệt GV cần chú ý tạo điều kiện tốt nhất để HS làm thí nghiệm pha chế dung dịchở các tiết thực hành cũng như các bài toánđịnh tính về NĐDD.- GV cần giúp HS hiểu rõ vấn đề đặt ra trong bài toán NĐDD.





- 46 -

- Trong tiết luyện tập GV có thể giớ i thiệu cho HS dạng toán có phản ứng hóa họcxảy ra và cho HS giải ở mức độ khó tươ ng đối để HS có thể giải đượ c quađó hệ

thống hóa lại kiến thức mà HSđã đượ c học.- Bên cạnh những vấn đề trên,điều quan trọng và tất yếu để phát triển tư duy HS làbản thân HS phải tích cực trong hoạt động nhận thức, luôn tìm tòi, học hỏi để nângcao trìnhđộ của mình.





- 47 -

D. TÀI LIỆU THAM KHẢO(noi xuat ban) 1. Ngô Ngọc An (2006), Hóa học cơ bản và nâng cao 8 , Nxb Giáo Dục.

2. Ngô Ngọc An (2005), Hóa học nâng cao THCS , NxbĐHSP.3. PGS.TS Nguyễn Ngọc Bảo, Trần Kiểm (2007), Lí luận d ạ y học ở tr ườ ng trunghọc cơ sở , NxbĐHSP.4. Huỳnh Bé (Nguyên Vịnh) (2007),C ơ sở lí thuyế t 300 câu hỏi tr ắ c nghiệm Hóahọc 8 , NxbĐHSP.5. PGS.Nguyễn Đ ình Chi, Nguyễn Văn Thoại (2007), Chuyênđề bồi d ưỡ ng Hóahọc 8 , NxbĐHSP.

6. Nguyễn Cươ ng, Nguyễn Mạnh Dung (2005),Phươ ng pháp d ạ y học Hóa học T ậ p1, NxbĐHSP.7. Đỗ Tất Hiển (2004),Ôn t ậ p Hóa học 8 , Nxb Giáo Dục.8. M.V.Zueva (1982),Phát triể n học sinh trong giảng d ạ y Hóa học, Nxb Giáo Dục.9. Ngô Thị Diệu Minh, Ngô Nhã Trang (2008),Giải bài t ậ p Hóa học 8 , Nxb Tổnghợ p Thành Phố Hồ Chí Minh.10. Nguyễn Thị Nguyệt Minh (2004),250 bài t ậ p Hóa học 8 , NxbĐHSP.11. Trần Trung Ninh (2004), H ướ ng d ẫ n giải bài t ậ p Hóa học 8 , NxbĐà Nẵng.12. Lê Phạm Thành (20070, Hóa học ứ ng d ụng, số 7(67/2007), tr3.13.Lê Xuân Trọng, Nguyễn Cươ ng, Đỗ Tất Hiển (2005), Hóa học 8 , Nxb GiáoDục.14. GS.TS Nguyễn Quang Uẩn, PGS.Trần Trọng thủy (2003),Tâm lý học đạicươ ng, NxbĐHSP.15. Huỳnh Văn Út (2008), H ọc t ố t Hóa học 8 , NxbĐHQuốc Gia Hà Nội.

phát triển tư duy của học sinh lớp 8 thông qua giải các bài toán về nồng độ...

Documents