Tạp chíkh-CN Nghệ AnSỐ 9/2016 [60]

TIN KH&CN

1. Khả năng mở rộng diện tích- Về nhu cầu tiêu thụ: Nghệ An là tỉnh có

đàn trâu bò lớn với tổng đàn đến cuối năm2015 là trên 800.000 con, hơn 210 trang trạichăn nuôi trâu, bò. Trong đó, đáng kể nhất làchăn nuôi bò với những trang trại tập trungquy mô công nghiệp, áp dụng phương thứchiện đại tầm khu vực và quốc tế, như: trangtrại bò sữa TH True milk đã có trên 30.000con; trang trại của Vinamilk có 3.000 con;doanh nghiệp chăn nuôi bò thịt ở xã NghiLâm (huyện Nghi Lộc) có quy mô 7.500con/năm; trang trại ở Tân Kỳ 4.500con/năm... Như vậy, với quy mô chăn nuôinhư hiện nay thì nhu cầu tiêu thụ thức ăn làrất lớn, khả năng để mở rộng diện tích sảnxuất ngô bán cây ngày một tăng.

- Về đất đai: UBND tỉnh có Quyết địnhsố 3396/QĐ-UBND ngày 06/8/2015 phêduyệt Quy hoạch tổng thể về phát triển sảnxuất ngành nông nghiệp đến năm 2020, tầmnhìn 2030, trong đó, cây ngô ổn định diệntích khoảng 60.000ha. Tuy nhiên, xu thế sẽcó sự chuyển dịch mạnh từ sản xuất ngô lấyhạt sang sản xuất ngô bán cả cây để làm ănchăn nuôi vì có hiệu quả hơn, rút ngắn đượcthời vụ từ 15 ngày. Đặc biệt, Nghệ An cóphong trào mạnh về sản xuất ngô vụ đôngtrên đất 2 lúa. Hiện tại, mỗi năm chúng ta

mới trồng từ 6.000-8.000ha ngô trên đất 2 lúa, songvới quỹ đất sản xuất lúa vụ hè thu - mùa (khoảng90.000ha), nếu được đầu tư xây dựng hệ thống thủylợi tốt thì có thể mở rộng diện tích trên loại đất nàykhá lớn. Bằng chứng là có những năm chúng ta đã gieotrồng ngô vụ đông trên đất 2 lúa đến trên 18.000ha.Mặt khác, do biết đổi khí hậu, hạn hán thiếu nước chosản xuất lúa nên một số diện tích trồng lúa sẽ đượcchuyển sang trồng cây màu, trong đó có cây ngô.

- Về thời vụ: Ở Nghệ An, ngô được trồng chủ yếu 3vụ chính: vụ xuân (cuối tháng 01 đến hết tháng 02), vụhè thu (cuối tháng 5 và tháng 6), vụ thu đông (tháng 8-10) và thực tế cây ngô được trồng quanh năm, đặc biệtvùng đất ven sông Lam. Như vậy, ngô bán cây làm thứcăn chăn nuôi đều trồng được trong cả 3 vụ nêu trên.

- Về giống ngô: Hiện nay, có rất nhiều giống ngô(trên địa bàn Nghệ An có trên 50 giống). Tuy nhiên,đối với trồng ngô để bán cả cây làm thức ăn chăn nuôi,cần phải lựa chọn các giống vừa cho năng xuất hạt cao,vừa có sinh khối cây lớn. Một số giống đáp ứng yêucầu như: LVN14, LVN 152, 30Y87, CP111, B265,NK6326, B.06, P4199, B528, B265…, nếu chăm sóctốt sẽ cho năng suất trên 40 tấn/ha, giá thu mua hiệnnay là 800 đồng/kg tươi thì thu được 32 triệu đồng/ha,trừ chi phí lãi 15-16 triệu đồng/ha.

2. Một số lưu ý trong kỹ thuật trồng, thu hoạch,bao tiêu sản phẩm

- Thực hiện đúng quy trình thâm canh để có năngsuất cao và chất lượng tốt: Yêu cầu của trồng ngô bán

PHỔ BIẾN KHOA HỌC KỸ THUẬT

lưu ý khi MỞ RỘNG SẢN XuẤT NGÔ lÀM ThỨC ĂN ChĂN NuÔi

Ngô là cây lương thực đứng thứ 2 sau cây lúa. Ngoài sản phẩm chính là hạtthì thân, lá, râu... ngô đều sử dụng được. Đặc biệt trong những năm gần đây,ngành chăn nuôi phát triển mạnh, sản xuất ngô còn thu hoạch cả cây để chế biếnthức ăn xanh phục vụ chăn nuôi nuôi bò sữa, bò thịt... Đối với Nghệ An, kể từ khiCông ty cổ phần sữa TH, Vinamilk... đầu tư vào tỉnh đến nay đã có đàn bò sữalên đến hàng chục ngàn con. Ngoài thức ăn chính là cỏ thì cây ngô cũng đượccác công ty ký hợp đồng thu mua tươi “cả cây” với diện tích hàng ngàn ha/năm(vụ đông năm nay toàn tỉnh kế hoạch trồng 3.200ha). Đây được coi là một hướngmới trong sản xuất ngô ở Nghệ An. Bài viết này đề cập đến một số vấn đề đối vớisản xuất ngô bán cây làm thức ăn chăn nuôi để đạt hiệu quả cao nhất.

Tạp chíkh-CN Nghệ AnSỐ 9/2016 [61]

TIN KH&CN

cây là có năng suất (cây, bắp) cao nhất vàchất lượng nhất. Vì vậy, cần chú ý thựchiện đúng quy trình thâm canh theo từngloại đất (đất màu, đất bãi ven sông, đất 2lúa) theo từng loại giống cụ thể; trồng mậtđộ cao hơn ngô lấy hạt (từ 6,5-7 vạncây/ha); thu hoạch khi ngô ở cuối giai đoạnchín sáp; không được phun thuốc, bón đạmvào cuối vụ, trường hợp phun thuốc thìphải bảo đảm thời gian cách ly an toàn,không ảnh hưởng đến sức khỏe của bò mớiđược thu hoạch.

- Ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm: + Để bảo đảm quyền lợi cho người sản

xuất và tiêu thụ hết sản phẩm, đầu vụ sảnxuất, chính quyền các địa phương (đại diệncho dân) liên hệ làm việc với các công ty,trang trại chăn nuôi bò sữa, bò thịt... trênđịa bàn tỉnh để nắm rõ nhu cầu tiêu thụ vàcùng các công ty trao đổi, bàn bạc cụ thểvới dân để thống nhất ký hợp đồng. Hợpđồng phải có sự ràng buộc trách nhiệm giữacác bên. Sau khi ký hợp đồng, công ty cùngchính quyền địa phương tổ chức chỉ đạo,hướng dẫn bà con nông dân gieo trồng,chăm sóc, thu hoạch, bán sản phẩm theođúng điều khoản hợp đồng đã ký.

+ Trong vụ đông 2016, theo kế hoạch,toàn tỉnh sẽ trồng 3.200ha ngô bán cả câylàm thức ăn chăn nuôi, trong đó Công ty CPsữa TH dự kiến 2.300ha.

3. Cần có chính sách khuyến khíchphát triển sản xuất ngô bán cây làm thứcăn chăn nuôi

- Trong những năm qua, Nhà nước đãban hành nhiều chính sách hỗ trợ phát triểnsản xuất nông nghiệp nói chung, trong đó

có cây ngô. Nghệ An tuy là một tỉnh nghèo, ngân sáchhạn hẹp nhưng đã có một số chính sách hỗ trợ phát triểnnông nghiệp tại Quyết định số 87/2014/QĐ.UBND ngày17/11/2014 về việc ban hành quy định một số chínhsách hỗ trợ đầu tư phát triển nông nghiệp, nông thôn vàthủy sản trên địa bàn tỉnh; Quyết định số 35/2014/QĐ-UBND ngày 8/7/2014 về việc sửa đổi bổ sung điều 2,Quyết định số 45/2012/QĐ-UBND ngày 20/9/2012 vềviệc quy định chính sách hỗ trợ giống cây trồng, vậtnuôi, thủy sản để khôi phục sản xuất vùng bị thiệt hạido thiên tai, dịch bệnh; Quyết định số 08/2015/QĐ-UBND ngày 22/01/2015 ban hành quy định một sốchính sách đặc thù khuyến khích doanh nghiệp đầu tưvào nông nghiệp, nông thôn trên địa bàn tỉnh giai đoạn2015-2020...

- Bên cạnh các chính sách hiện hành, thiết nghĩ đốivới sản xuất ngô bán cây làm thức ăn chăn nuôi là mộthướng sản xuất mới, các cơ quan hữu quan cần nghiêncứu xem xét để tham mưu cho UBND tỉnh có chính sáchđặc thù riêng để khuyến khích, hỗ trợ phát triển trongmột số năm đầu, đặc biệt ngô trồng làm thức ăn chănnuôi vụ đông trên đất 2 lúa và sản xuất ngô theo “cánhđồng lớn” như việc hỗ trợ về giá giống, phân bón, tậphuấn kỹ thuật, vận chuyển...

- Đối với các địa phương: Trong thời gian qua, bằngnguồn ngân sách địa phương đã có thêm chính sách hỗtrợ phát triển sản xuất ngô nói chung và ngô vụ đôngnói riêng. Thời gian tới cần quan tâm hơn nữa, ưu tiênchính sách cho phát triển ngô làm thức ăn chăn nuôi đểlàm cú hích thúc đẩy phát triển sản xuất.

- Đối với các doanh nghiệp, công ty... thu mua sảnphẩm: Bên cạnh chính sách của tỉnh, huyện..., cần cóchính sách cụ thể, bảo đảm đôi bên cùng có lợi để bàcon nông dân yên tâm đầu tư phát triển sản xuất./.

Nguyễn Đình Hương Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Nghệ An

Sản xuất ngô vụ đôngở Diễn Châu

Tạp chíkh-CN Nghệ AnSỐ 9/2016 [62]

TIN KH&CN

- Thiên địch: Là nhóm phòng trừ sinhhọc quan trọng nhất. Trong cả vòng đời, mỗimột thiên địch tiêu thụ rất nhiều con mồi.Thiên địch xuất hiện ở hầu hết các môitrường trồng lúa như: kiến 3 khoang, bọ 3khoang, bọ rùa đỏ, muồm muỗm, bọ xítnước, bọ xít mù xanh, bọ xít gai, chuồnchuồn kim, nhện ăn thịt lycosa, nhện linhmiêu oxyopes, nhện nhảy, nhện lùn, nhệnlưới… Các loài thiên địch rất phàm ăn, tấncông chủ yếu pha trứng và sâu non của sâuhại. Có lúc nguồn thức ăn của chúng hiếm thìcác loài thiên địch này sẽ tấn công với nhauđể tồn tại và duy trì nòi giống.

- Ký sinh: Nhóm côn trùng ký sinh là mộttrong những nhóm côn trùng có ích, nhỏ bé,tự nhiên sẵn có trên ruộng lúa, đóng vai tròrất quan trọng trong quá trình kìm hãm quầnthể sâu hại, hạn chế bộc phát dịch. Có thể cótrên 100 loài ký sinh tấn công các sâu hạitrên ruộng lúa. Tuy nhiên, từng loài côntrùng nhỏ bé này có tính ký sinh rất chuyênbiệt và thường chỉ tấn công một vài loài kýchủ. Các ký sinh có thể tấn công trứng, sâunon, nhộng hoặc sâu trưởng thành. Nhómcôn trùng ký sinh thường đẻ trứng thành từngcụm hoặc từng quả lên trên thân sâu hại,hoặc bên trong, bên cạnh sâu hại. Khi trứngký sinh nở và sâu non ký sinh phát triển thìký chủ ngừng ăn rồi chết. Một số nhóm côntrùng ký sinh như: ong đen, ong xanh, ongvàng, ong cự, ong ký sinh hình đèn lồng, ongkén nhỏ, ong cự nâu vàng, ong mắt đỏ, ruồi

BẢO VỆ ThiÊN ĐỊCh GiẢM NGuY CƠ BÙNG PhÁT DỊCh hẠi

Trong tự nhiên có những cân bằng sinh học, trong đó cân bằng giữa thiên địch và sâuhại lúa là một ví dụ. Trong hệ sinh thái ruộng lúa, bên cạnh những côn trùng có hại, còncó nhiều loài côn trùng, nhện có ích hạn chế được các loài côn trùng có hại, đặc biệt lànhững nơi tránh dùng thuốc bảo vệ thực vật rộng rãi. Nếu không có các loài có ích, thìcác côn trùng có hại sẽ phát triển nhanh đến mức có thể ăn trụi cây lúa và thành dịch.Những thiên địch của sâu hại lúa là những bạn đồng hành của nhà nông, giúp nhà nôngphòng trừ sâu hại miễn phí và bảo vệ cây trồng.

Ong vàng ký sinh sâu đục thân

Kiến ba khoang

Tạp chíkh-CN Nghệ AnSỐ 9/2016 [63]

TIN KH&CN

1. Nguyên nhân, triệu chứng và đặc điểmgây hại của bệnh

1.1. Ký chủ và môi giới truyền bệnhHiện nay đã phát hiện được 4 loài virus gây

hại trên cây chanh leo tại Việt Nam: - Cucumber mosaic virus (CMV): do rệp

muội (rầy mềm) truyền virus gây bệnh, phổbiến là các loài: Myzus persicae, Aphis fabae,Aphis craccivora… (truyền không bền vững,có thể truyền qua hạt giống). Cây ký chủ khácgồm ớt, dưa chuột, cà rốt, thuốc lá, đậu tương,cà chua, khoai tây…

- East asian passiflora virus (EAPV): dorệp muội truyền virus gây bệnh phổ biến làcác loài: Aphis gossypii, Hyperomyzus lactu-cae, Myzus persicae truyền bệnh (truyềnkhông bền vững). Virus EAPV gồm 2 chủngAO gây triệu chứng quả biến dạng, hóa gỗvà chủng IB gây triệu chứng quả biến dạngnhưng không hóa gỗ.

- Euphorbia leaf curl virus (ECV): do bọ phấn (rầyphấn trắng) Bemisia tabaci truyền virus gây bệnh (truyềnbền vững). Cây ký chủ khác gồm đu đủ, trạng nguyên,thuốc lá.

- Papaya leaf curl guangdong virus (PLCV): do bọphấn Bemisia tabaci truyền virus gây bệnh (truyền bềnvững). Cây ký chủ khác gồm đu đủ, thuốc lá.

- Passion fruit woodiness virus (PWV): do rệp muộiMyzus persicae, Aphisgossypii, Aphis fabae (truyềnkhông bền vững). Loài virus này chưa được ghi nhận ởViệt Nam.

1.2. Phương thức lây lan của bệnhBệnh virus hại chanh leo lây lan chủ yếu qua các con

đường như:- Qua nhân giống vô tính (giâm, chiết, ghép cành từ

các cây bị bệnh).- Virus lan truyền qua các dụng cụ cắt tỉa bằng dao, kéo. - Qua môi giới truyền bệnh như: rệp muội Myzus per-

sicae, Aphisgossypii, Aphis fabae và bọ phấn Bemisiatabacii.

đầu to, bọ cánh cuốn… ký sinh trên một số sâu hạichính như: rầy, sâu cuốn lá, sâu đục thân làm giảm quầnthể sâu hại lúa.

- Nguồn vi sinh vật gây bệnh: Nhiều vi sinh vậtkhác nhau có thể gây bệnh và tiêu diệt sâu hại lúa. Cácnhóm chủ yếu là nấm, virus và vi khuẩn, tuyến trùngvà một số vi sinh vật khác. Một số nấm quan trọng tìmthấy trên bọ rầy như: nấm bạch cương Beauveriabassiana, nấm xanh Metarhizium Anisopliae, virusnhân đa diện hay NPV và virus viên thường tiêu diệtsâu non, sâu non bị nhiễm virus bị thối nhũn và dínhvào cây lúa.

Nhân nuôi thiên địch hàng loạt để thảra đồng ruộng là một việc hết sức tốnkém vì trên mỗi mảnh ruộng của ngườinông dân đã có sẵn nhiều thiên địch. Cácthiên địch, nhóm ký sinh cần được bảo vệbằng cách không sử dụng thuốc bảo vệthực vật 40 ngày đầu sau khi gieo, cấy vàchỉ phun thuốc khi thật sự cần thiết vàtheo nguyên tắc 4 đúng, dùng thuốc ít độchại với thiên địch./.

Nguyễn Huy KhánhTrung tâm Bảo vệ thực vật vùng Khu 4

BỆNh ViRuS hẠi ChANh lEO VÀ BiỆN PhÁP QuẢN lý

Chanh leo (Passiflora edulis) là một loại cây trồng có giá trị kinh tế cao. Tại Nghệ An,chanh leo được trồng tại một số xã của huyện Quế Phong với diện tích 145ha, cho năngsuất trung bình từ 300-400 tạ/ha, tạo công ăn việc làm, xóa đói giảm nghèo cho đồng bàodân tộc tại địa phương, cung cấp nguyên liệu cho các doanh nghiệp chế biến nước giảikhát và nhiều công dụng khác nữa. Kế hoạch đến năm 2020, diện tích trồng chanh leo trênđịa bàn huyện Quế Phong là 1.500ha. Tuy nhiên, đây là loại cây mới được đưa vào trồngnên có nhiều yếu tố không thuận lợi cho cây, đặc biệt là về bệnh hại. Trong đó, bệnh dovirus đã gây ra những thiệt hại rất lớn, ảnh hưởng đến chất lượng và sự phát triển của câychanh leo. Bài viết cung cấp những thông tin, dữ liệu khoa học về bệnh virus gây hại trênchanh leo và biện pháp quản lý.

Tạp chíkh-CN Nghệ AnSỐ 9/2016 [64]

TIN KH&CN

- Riêng virus Cucumber mosaic virus có thểlan truyền qua hạt giống.

1.3. Triệu chứng bệnh- Bệnh do virus gây hại trên cây chanh leo

thường làm cho lá xanh đậm, bản lá dày, quănqueo gây biến dạng, cây thấp lùn, quả bị biếndạng. Năng suất giảm mạnh hoặc không chothu hoạch.

- Bệnh do virus EAPV thuộc chủng AO gâytriệu chứng quả biến dạng, hóa gỗ giống nhưbệnh do virus PWV gây ra (chủng loại IBkhông gây hóa gỗ).

2. Biện pháp quản lý2.1. Trồng giống sạch bệnh- Sử dụng cây giống sạch bệnh, có nguồn

gốc rõ ràng. - Không sử dụng những cây trong vườn, khu

vực bị nhiễm bệnh để nhân giống bằng phươngpháp giâm, chiết, ghép.

- Không vận chuyển giống từ những khuvực bị nhiễm bệnh sang khu vực chưa nhiễmbệnh.

- Bảo vệ cây con bằng lưới chuyên dụnghoặc trồng trong nhà lưới chống côn trùng môigiới xâm nhập, truyền bệnh virus.

2.2. Biện pháp canh tác- Chọn đất tơi xốp, giàu chất hữu cơ như đất

cát pha thịt nhẹ, đất Bazan, độ pH thích hợp6.5-7.5, nếu đất chua thì cần phải tăng cườngbón vôi.

- Không trồng xen canh chanh leo với cáccây họ cà như: cà tím, ớt, khoai tây, thuốc lá,dưa chuột.

- Bón phân NPK cân đối và hợp lý, tránhbón quá nhiều đạm; tăng cường bón phân hữucơ và các loại phân trung, vi lượng như Si, Mg,Cu, Fe , Ca…

- Vệ sinh đồng ruộng, thường xuyên cắt tỉachồi, lá, quả bệnh và đem tiêu hủy.

2.3. Phòng trừ môi giới truyền bệnh- Dùng bẫy dính màu vàng để thu hút trưởng

thành các loại côn trùng chích hút hoặcdùng giấy bạc tạo ánh sáng phản xạ xua đuổicôn trùng chích hút.

- Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật phòng trừcôn trùng môi giới truyền bệnh khi mới xuấthiện bằng những thuốc có tính nội hấp hoặc lưudẫn, liều lượng theo khuyến cáo trên bao bì./.

Nguyễn Tuấn LộcTrung tâm BVTV vùng Khu 4

Lá chanh leo bị bệnh virus

Quả chanh leo bị bệnh virus

Bệnh virus gây biến dạng quả và lá cây chanh leo

Tạp chíkh-CN Nghệ AnSỐ 9/2016 [65]

TIN KH&CN

TiN kh&CN TRONG NưỚC

ROBOT kiểM TRA Mối hÀN Vỏ TÀu

Nhóm nghiên cứu gồm 5 sinh viên đến từkhoa Điện - Điện tử của Đại học Duy Tân, ĐàNẵng gồm: Đinh Hữu Quang, Nguyễn MạnhTiến, Võ Hoàng Anh, Lưu Quang Thành vàHoàng Thái Hòa đã nghiên cứu và lắp ráp, chạythử nghiệm thành công sản phẩm Robot kiểmtra mối hàn vỏ tàu.

Robot được lắp đặt đầu dò siêu âm kết hợp với mộtcamera ghi nhận hình ảnh. Khi hoạt động, robot sẽ tựđộng chạy theo các đường mối hàn, đầu dò siêu âm sẽphát hiện và ghi nhận - đánh dấu lỗi tại các mối hàn (nếucó), sau đó sẽ báo thông tin từ khu vực lỗi về cho ngườiđiều khiển xử lý. “Chân” của robot là bộ phận namchâm, có thể di chuyển ổn định trên bề mặt kim loại vàhoạt động được trên mọi vị trí, kể cả góc nghiêng hoặcthẳng đứng 90 độ. Nguyên lý hoạt động và thiết kế chophép robot hoạt động thuận lợi hơn rât nhiêu so với conngười, chính vì thế mà bên cạnh việc nâng cao chấtlượng công việc thì nguy cơ mất an toàn lao động trongcác nhà máy, công xưởng cũng được giảm thiểu.

Hiện tại, trường Đại học Duy Tân và nhóm nghiêncứu đã phối hợp với nhà máy đóng tàu Sông Thu thửnghiệm mô hình robot kiểm tra mối hàn vỏ tàu tại côngxưởng trước khi đưa vào sản xuất rộng rãi./.

Anh Nguyễn Văn Hoàn, thôn Tiền Phong, xã Phú Lâm,huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang, nổi tiếng với nhiều sángchế, cải tiến máy móc mang lại hiệu quả cao trong sản xuấtnông nghiệp, đặc biệt là sản xuất chè.

Về cấu tạo, máy gồm 5 bộ phận là ống hút, bầu lưới, trụcmáy, giá đỡ, cánh quạt. Cách sử dụng máy hút sâu rất đơngiản, dễ điều khiển. Sau khi khởi động, máy chạy sẽ làmcánh quạt quay tạo ra luồng gió lớn, lia máy trên tán câychè, cánh quạt sẽ hút sâu vào bầu lưới. Máy này có thể hútđược hầu hết các loại sâu nguy hại cho cây chè như: bọ cánhtơ, dày xanh, bọ xít muỗi… Một chiếc máy hút sâu chè mỗingày có thể hút được sâu trên diện tích một nửa ha chè, tiêuhao khoảng 2,5 lít xăng.

Khi mới chế tạo xong, máy nặng đến 9kg, rất khó mangvác, bộ phận cánh quạt của máy vừa làm nhiệm vụ hút sâu,vừa làm nhiệm vụ giết sâu, hiệu suất của máy cao nên tốnnhiều nhiên liệu. Vì vậy, để giảm trọng lượng máy và giảmnhiên liệu, anh Hoàn tiếp tục nghiên cứu, cải tiến thay cánhquạt mới và lắp thêm một bộ phận đựng sâu, cánh quạt bây

giờ chỉ còn nhiệm vụ hút sâu đơn thuần nênkhông cần hiệu suất máy cao nữa. Do đó,nhiên liệu cũng ít đi (từ 6 lít giảm xuống 2,5lít xăng/ha chè), máy cũng chỉ còn nặng5kg. Máy hút sâu chè của ông được HộiNông dân Việt Nam trao giải Nhì trongCuộc thi Sáng tạo kỹ thuật nhà nông toànquốc lần thứ III./.

NÔNG DâN SÁNG Chế MÁY húT Sâu Chè

Tạp chíkh-CN Nghệ AnSỐ 9/2016 [66]

TIN KH&CN

GĂNG TAY ThÔNG MiNh DÀNh ChO NGười khiếM ThỊ

người khiếm thị chỉ cần ấn phím để nghe máy. Găng tay phảilà một bảng điều khiển máy tính và hỗ trợ di chuyển. Với chứcnăng hỗ trợ di chuyển, bằng cách lắp đặt cảm biến siêu âm,găng tay giúp nhận biết được vật cản phía trước trong phạmvi cách đó 1 mét, thực hiện kiểm tra điều kiện, nếu phát hiệncó vật cản, bộ xử lý trung tâm Arduino 2 sẽ đưa ra báo độngbằng còi và rung giúp người khiếm thị nhận biết và xác địnhhướng đi, đường đi, đảm bảo độ an toàn khi di chuyển.

Trên máy tính, một phần mềm sẽ kiểm tra liên tục đầu vào,nếu nhận được một trong các lệnh từ người khiếm thị, phầnmềm sẽ điều khiển máy tính và thực hiện các chức năng nhờdữ liệu được lấy từ đám mây điện toán và phát ra ngoài. Vớichức năng điều khiển máy tính, người khiếm thị có thể sử dụngcác chức năng giải trí từ xa thông qua cách truyền nhận tín hiệubằng sóng điện từ. Nhìn bề ngoài, đôi găng tay này không khácgì những đôi găng tay thông thường. Thế nhưng, bằng việc tíchhợp các thiết bị điện tử, Lê Ngô Duy Phong đã tạo ra chiếc găngtay ba chức năng: nghe điện thoại, điều khiển máy tính từ xavà dò đường cho người khiếm thị. Thời gian tới, Phong sẽnghiên cứu, trang bị thêm đèn Led chiếu sáng và thiết bị hỗ trợâm thanh, giúp người khiếm thị cảnh báo cho người xung quanhhọ để có thể qua đường một cách chủ động hơn./.

Sản phẩm "Găng tay thông minh dànhcho người khiếm thị" của em Lê Ngô DuyPhong, Trường Trung học phổ thông PhúBài, thị xã Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên-Huế không chỉ có chức năng dò đường,mà còn có thể hỗ trợ người khiếm thị sửdụng máy tính và đàm thoại như một chiếcđiện thoại di động.

Về cấu tạo, sản phẩm có 3 phần, gồmgăng tay trái, găng tay phải (mỗi chiếcmang một chức năng khác nhau) và thiếtbị ngoại vi máy vi tính. Găng tay trái đóngvai trò như một chiếc điện thoại thôngminh, tích hợp module SIM900A để thựchiện các giao tiếp nhận, thực hiện cuộcgọi. Hệ thống bàn phím cùng moduleSIM900A sẽ được kết nối với mạch xử lýtrung tâm Arduino 1 được lập trình dướingôn ngữ Wiring. Mạch xử lý trung tâmsẽ thực hiện vòng lặp và kiểm tra, nếu cócuộc gọi đến, sẽ rung và kết hợp còi báo,

Nhóm tác giả là sinh viên đến từ Khoa Cơ điện -Điện tử (trường Đại học Lạc Hồng) đã chế tạo thànhcông máy hàn bình bảo ôn tự động.

Trên cơ sở các loại máy hàn bấm thủ công đangđược sử dụng phổ biến trong sản xuất hiện nay, nhómđã tiến hành nghiên cứu, thiết kế, thi công phần giữphôi, đồng thời đưa phần mềm chuyên dụng vào điềukhiển cho phần uốn tròn và hàn phôi tự động. Ngoàira, để đảm bảo tính năng ưu việt cho giải pháp khiđưa vào ứng dụng, nhóm tác giả đã sử dụng phầnmềm SolidWorks trong thiết kế cơ cấu, khung máycũng như phân tích trọng tải, quá trình biến dạng củakhung máy. Toàn bộ lệnh điều khiển máy hàn đềuđược thao tác trên màn hình HMI nhằm mục đích tựđộng hóa sản xuất. Mặc dù máy hàn bình bảo ôn tựđộng là sản phẩm sử dụng cơ cấu uốn tròn và hàn, giáthành thấp nhưng vẫn đảm bảo độ chính xác. Kết quảthu được sau khi đưa vào vận hành thử là mang lạihiệu quả cao về mặt kinh tế và đáp ứng hầu hết yêucầu đề ra của thị trường và doanh nghiệp sử dụng.Hiện nay, máy đã được chuyển giao và sử dụng thànhcông tại công ty Megasun.

Với những ưu điểm tự động, máy bàn bình bảoôn đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc ứngdụng khoa học kỹ thuật vào tự động hóa sản xuất,giúp cải thiện điều kiện làm việc, nâng cao năngsuất lao động. Bên cạnh đó, với giá thành thấp hơnrất nhiều so với chi phí đầu tư các loại máy hànthủ công, giải pháp này sẽ giúp doanh nghiệpnhanh hoàn vốn. Sử dụng máy hàn bình bảo ôn tựđộng hoàn toàn thích hợp cho các doanh nghiệp,xưởng sản xuất, gia công cơ khí./.

MÁY hÀN BìNh BẢO ÔN Tự ĐỘNG

Tạp chíkh-CN Nghệ AnSỐ 9/2016 [67]

TIN KH&CN

TiN kh&CN Thế GiỚi

Các nhà khoa học vừa công bố một loại thuốc tổng hợpmới tạm gọi PZM 21, có khả năng giảm đau hiệu quả nhưbiệt dược morphine, song ưu thế vượt trội của nó là không gâynhững phản ứng phụ nguy hiểm. Đây là kết quả nghiên cứucủa GS Brian Shoichet thuộc Trường Dược, Đại học California(Mỹ) cùng đồng nghiệp từ Đại học Stanford, Đại học BắcCarolina (Mỹ) và Đại học Friedrich - Alexander (Đức).

Thí nghiệm trên chuột, PZM 21 kích hoạt một chuỗiphân tử ở não bộ làm giảm các triệu chứng đau. Tuy nhiên,điểm khác biệt của PZM 21 so với biệt dược giảm đaumorphine và các loại thuốc giảm đau được kê theo đơn nhưoxycodone và oxycontin là không gây ra phản ứng phụ cóthể gây ức chế cho hoạt động hô hấp bình thường. Thêmvào đó, PZM 21 cũng không gây nghiện trên chuột thínghiệm, như thuốc giảm đau morphine và nhóm thuốcopioid. Ưu điểm khác của loại thuốc này là không gâychứng táo bón mà những người sử dụng nhóm thuốc opioidhay gặp phải.

TìM RA lOẠi ThuốC GiẢM ĐAu MỚi Có Thể ThAY Thế MORPhiNE

Các nhà nghiên cứu hy vọng, nghiêncứu này mở ra cơ hội tìm ra một loại thuốcgiảm đau “hoàn hảo” loại bỏ tối đa phảnứng phụ cho người sử dụng. Do đó, vớiPZM 21, các nhà khoa học sẽ tiếp tụcnghiên cứu kỹ thêm để chứng minh loạithuốc này an toàn tuyệt đối với người sửdụng trước khi lưu hành rộng rãi./.

BóNG BÁN DẫN ĐượC Chế TẠO Từ ốNG NANO CARBON

Lần đầu tiên, các nhà khoa học đã chếtạo được bóng bán dẫn từ các ống nanocarbon, có độ bền cao gấp hai lần bóng bándẫn silic. Đây là bước tiến lớn vì nhiều thậpkỷ qua, các nhà khoa học đã cố gắng tìmcách chế tạo những chiếc máy tính thế hệmới từ ống nano carbon, bởi các tính chấtđộc đáo của chúng có thể tạo nền tảng chora đời các thiết bị hoạt động với tốc độ nhanhnhưng tiêu thụ ít điện năng.

Hiện nay, tất cả máy tính đều hoạt động trên nhữngbộ vi xử lý silic và chíp bộ nhớ, nhưng nhóm nghiên cứuđang đề cập đến hạn chế về tốc độ của chúng. Về mặt lýthuyết, nếu các nhà khoa học có thể tìm ra cách để thaythế các linh kiện silic bằng linh kiện sản xuất từ ống nanocarbon, có thể tăng ngay lập tức 5 lần tốc độ. Nhưng, vấnđề lớn với các ống nano carbon sản xuất hàng loại, đó làrất khó tách chúng khỏi các tạp chất kim loại nhỏ bámvào trong quá trình sản xuất. Các tạp chất này có thể gâyảnh hưởng đến tính chất bán dẫn của ống. Tuy nhiên,nhóm nghiên cứu đã tìm ra cách loại bỏ gần như toàn bộtạp chất.

Các mô phỏng cho thấy, ở dạng tinh khiết nhất, bóngbán dẫn ống nano carbon bền gấp 5 lần hoặc sử dụng ítđiện năng hơn bóng bán dẫn silic, vì kích thước siêu nhỏcho phép chúng chuyển đổi rất nhanh tín hiệu điện khi nódi chuyển qua. Nghĩa là pin điện thoại có tuổi thọ dài hơnhoặc truyền thông không dây hay tốc độ xử lý nhanh hơnnhiều, nhưng trên thực tế, các nhà khoa học phải chế tạođược máy tính chứa các bóng bán dẫn ống nano carbontrước khi nhóm nghiên cứu có thể khẳng định điều đó./.

Tạp chíkh-CN Nghệ AnSỐ 9/2016 [68]

TIN KH&CN

Một nhóm nghiên cứu từ Đại học Stanford đã pháttriển một loại vải giá rẻ mới làm bằng nhựa sử dụngsự kết hợp của công nghệ nano, lượng tử ánh sáng vàhóa học để làm mát cho người mặc theo một cáchmới, làm mát hơn gần 30C so với vải bông thôngthường.

Nhóm nghiên cứu đã tái tạo lại polyethylene để vẫncho phép thoát bức xạ hồng ngoại, đồng thời có thể thoáthơi được, vì vậy nó làm mát được theo cả cách truyềnthống và theo cả một cách mới chưa được thử nghiệmtrước đó. Nhóm bắt đầu với một loại polyethylene đượcdùng trong sản xuất pin, chắn sáng với ánh sáng nhìnthấy, nhưng vẫn đủ trong với bức xạ hồng ngoại. Họxử lý nó với các hóa chất ôn tính để thay đổi cấu trúccủa nhựa để thay vì là một tấm đặc, nó có cấu trúc lỗrỗng siêu nhỏ cho phép các phân tử hơi nước đi qua,do đó thoát hơi được như sợi tự nhiên. Để làm cho vảinhựa giống vải thường hơn, dai và dày hơn, các nhànghiên cứu đã biến nó thành ba lớp bằng cách thêmmột lớp nhựa thứ hai phân cách với lớp đầu tiên bằng

VẢi BằNG NhựA lÀM ChO QuầN ÁO MÁT hƠN

một lưới sợi bông. Khi so sánh với một mẫuvải bông, hai mẫu vải được đặt vào một bề mặtđược thiết kế bắt chước nhiệt da người, vảinhựa mới làm bề mặt da mát hơn 3.60F (2.70C)so với vải bông.

Nhóm nghiên cứu hiện đang phát triển thêmmàu sắc và kết cấu cho vật liệu để làm cho nógiống vải thông dụng hơn, cũng như tìm cáchđể sản xuất giá rẻ./.

ThiếT BỊ SiÊu Nhỏ GiúP lọC NưỚC CựC NhANh

Các nhà khoa học đã phát triển thành công một thiếtbị siêu nhỏ có kích thước chỉ bằng một con tem bưu chínhnhưng có thể tiêu diệt được tới 99,99% vi khuẩn trongnước bẩn chỉ trong vòng 20 phút.

Phương pháp phơi nước bị ô nhiễm dưới áng sángmặt trời sẽ giúp làm sạch nguồn nước một cách tự nhiên.Nguyên nhân là do tia UV trong ánh sáng Mặt trời cóthể tiêu diệt vi khuẩn trong nước. Tuy vậy, quá trình tạora nước sạch này thường mất tới 48 giờ hoặc có thể lâuhơn mới hoàn tất. Nhưng với một thiết bị đặc biệt ra mắtgần đây, chúng ta có thể dễ dàng tăng tốc độ làm sạchnguồn nước lên rất nhiều lần.

Một phần quang phổ của ánh sáng mặt trờicó thể nhìn thấy được, chúng không phải là tiaUV. Những chùm tia này cũng chiếm hầu hếtnăng lượng phát ra từ mặt trời, chiếm khoảng50% nguồn sáng so với 4% của tia UV. Ánhsáng mặt trời sẽ được hút vào các electrontrong lớp phủ molybdenum disulfide (vật liệuthường dùng như chất bôi trơn công nghiệp)bên ngoài của thiết bị. Sau đó, các electron tạora phản ứng hóa học có tia lửa xuất hiện trongnước. Hydrogen peroxide và các chất khửtrùng khác được tạo ra từ phản ứng này sẽ cótác dụng “quét sạch” toàn bộ các loại vi trùng,vi khuẩn có hại trong nước. Quan sát dưới kínhhiển vi, các nhà nghiên cứu thấy rằng, vật liệuđã tạo ra rất nhiều bức tường thu nhỏ củamolybdenum disulfide, chúng xếp chồng lênnhau giống như một mê cung trên thiết bị. Nhìntừ xa, dấu vết để lại có vẻ giống như một dấuvân tay.

Đây là một trong những nỗ lực nghiên cứunhằm tìm kiếm giải pháp lọc nước sạch chi phíthấp dành cho mọi người./.

Tạp chíkh-CN Nghệ AnSỐ 9/2016 [69]

TIN KH&CN

HỘP THƯ TÒA SOẠN

Trong tháng này, Tòa soạn Tạp chí KH&CN Nghệ An đã nhận được tin, bài, ảnh của các Vị: Thái Huy Bích, Bùi Văn Chất, Tạ Hùng Cường, Trần Hữu Đức, Bùi Văn Hùng, Hồ Sỹ Hùy Nguyễn

Đình Hương, Nguyễn Huy Khánh, Nguyễn Thị Lan, Phạm Văn Linh, Nguyễn Tuấn Lộc, Nguyễn ThịMinh Nguyệt, Trần Minh Siêu, Nguyễn Thị Thanh, Nguyễn Thị Thảo Hoàng Anh Thế, Đào Tam Tỉnh,Lê Thị Thơm, Phạm Duy Trình, Võ Thị Hoài Thương, Ông Thị Mai Thương, Doãn Trí Tuệ, Nguyễn ĐìnhVõ, Nguyễn Tử Xiêm.

HĐBT và Tòa soạn xin trân trọng cảm ơn và mong tiếp tục nhận được sự cộng tác của Quý vị!Tạp chí KH&CN Nghệ An

Nguồn: Khoa học phổ thông, Báo Xây dựng, Tạp chí Hoạt động khoa học, Báo Đất Việt, NASATI…Tòa soạn Tạp chí (Tổng hợp)

Nhóm nghiên cứu tại Viện Công nghệ Karlsruhe (KIT)và trường Đại học Bonn ở Đức đã phát hiện ra rằngcông suất liên kết dầu của dương xỉ thủy sinh là nhờ vàocấu trúc vi mô của lông trên lá dương xỉ. Cấu trúc vi mônày hiện đang được sử dụng làm mô hình để phát triểnhơn nữa vật liệu Nanofur mới nhằm mục tiêu xử lý tràndầu theo hướng thân thiện với môi trường.

Vì sinh trưởng mạnh nên dương xỉ thủy sinh thườngđược xem như cỏ dại. Tuy nhiên, chúng lại có tiềmnăng to lớn trở thành chất hấp thụ dầu nhanh, giá rẻ vàthân thiện với môi trường. Loại dương xỉ thủy sinh nàyđược gọi là Salvinia, có các túm lông trên bề mặt lá vớichiều dài của sợi lông dao động từ 0,3-2,5 mm. Khi sosánh các loài dương xỉ Salvinia khác nhau, nhómnghiên cứu đã phát hiện thấy lá dương xỉ có những sợilông dài nhất lại không hấp thụ nhiều dầu nhất. Lá củadương xỉ Salvinia molesta có chân lông hình dụng cụđánh trứng, có khả năng hút nhiều dầu nhất.

VậT liỆu NANOfuR Xử lý TRÀN Dầu

Dựa vào phát hiện mới về mối quan hệgiữa cấu trúc bề mặt và khả năng hấp thụ dầucủa lá dương xỉ thủy sinh, nhóm nghiên cứuđã cải tiến vật liệu Nanofur do KIT chế tạo.Nanofur nhựa mô phỏng hiệu ứng không thấmnước và hút dầu của dương xỉ Salvinia để táchdầu và nước./.

CẢM BiếN CÔNG NGhỆ CAO PhÁT hiỆN E.COli NGAY lậP TỨC

Nếu một chủng hại của vi khuẩn E.colicó trong thực phẩm hoặc nguồn nước, điềuquan trọng nhất là giải quyết tình trạng nàycàng nhanh càng tốt. Tuy nhiên, việc kiểmtra phát hiện vi khuẩn đòi hỏi các xétnghiệm mà thông thường phải mất vài giờ,và phải được thực hiện trong phòng thínghiệm. Điều đó có thể sớm được thay đổi,các nhà khoa học đã phát triển một máycảm biến cầm tay có thể làm công việc nàytrong vòng 15-20 phút.

Thiết bị này sử dụng các virus được gọi là vật thựckhuẩn, thể này sẽ bám vào và tiêu diệt vi khuẩn. Nhữngvirus này được gắn vào bề mặt sợi quang học trong máycảm biến, tiếp xúc với một mẫu chất đang được thửnghiệm. Nếu có bất kỳ chủng E.coli nào trong mẫu đó, nósẽ bị các khuẩn bám vào. Một chùm ánh sáng được chiếuqua các sợi, sự hiện diện của vi khuẩn E.coli đã bị giữ lạisẽ làm thay đổi bước sóng của ánh sáng. Cảm biến pháthiện sự thay đổi đó và cảnh báo người dùng về sự hiệndiện của vi khuẩn. Thiết bị hoạt động trong điều kiện từnhiệt độ phòng lên đến 400C (1040F). Ngoài ra, nó có thểđược thay đổi để phát hiện các loại vi khuẩn khác, chỉ đơngiản là thay thế các thể thực khuẩn khác nhau./.