PGS.TS Cao Phi Phong

2016

1. Mô tả giải phẫu học thể lưới

- Vị trí thể lưới

- Nhân thể lưới

- Con đường ly tâm và hướng tâm thể lưới

2. Mô tả chức năng thể lưới

- Hệ thống lưới hoạt hóa lên

- Hệ thống lưới hoạt hóa xuống

3. Kể một số vai trò thể lưới trong lâm sàng

Định nghĩa:

Được tạo bởi một số lượng lớn các neuron,

Chạy suốt phần trần của thân não (đầu tủy sống đến phần dưới gian não).

Bản thể và chức năng thực vật

Phát hiện thế kỷ XIX, các nhà sinh

lý học bắt đầu nghiên cứu giữa thế

kỷ XX

Giữa sừng bên-sừng sau(tủy sống)

Hành não (giữa nhân dây sọ)

Mở rộng hơn ở cầu não

Ở não giữa nằm dọc theo đường giữa

Các nhân không đặc hiệu trong đồi thị

Toàn bộ chất lưới được sắp xếp trong 3 cột:

+ giữa (median)

+ trung gian (medial) và

+ vùng bên(lateral)

(Vùng cận đường giữa)

(Dải dọc 2 bên)

parvocellular

magnocellular

(sắp xếp phản xạ, Hành vi rập

khuôn đơn giản)

RF: Biểu hiện cảm xúc ở mặt

Tế bào kích thước lớn, tế bào đa giác

Sợi trục nhiều nhánh (tiếp xúc nhiều nơ-ron khác)

Tạo mạng lưới phức tạp: cấu trúc lưới hay thể lưới

Nhiều tb tập trung: tạo thành “nhân”

+ ở người từ 40 nhân và dưới nhân

+ nhận các sợi thần kinh cảm giác từ ngoại vi

+ liên hệ với nhiều cấu trúc tk trung ương

- dưới: tủy sống

- trên; vỏ, dưới vỏ và tiểu não

+ Gồm các nhân lưới và các bó tạo nên cấu trúc phức tạp

+ Ở hành và cầu, các nhân lưới điều chỉnh hô hấp, nhịp tim

và huyết áp

+ Phần cao cầu và trung não vai trò duy trì ý thức

+ Nhân lưới (PPRF: hệ thống lưới cạnh đường giữa).

Thể lưới

+ Một số nhân thân não cung cấp chất dẫn truyền thần kinh đặc

hiệu cho phần lớn hoạt động não:

n. lục: norepinephrine, n.raph(n. đường giữa): serotonin và liềm

đen: dopamine

+ Các chất dẫn truyền này có tầm quan trọng trong điều hòa

thần kinh

- Sự giảm norepinephrine và serotonine: sự thức tỉnh và cảm xúc

- Mất dopamine trong bệnh Parkinson

Hệ thống lưới: cách phân chia 2 phần theo chức năng khi cắt ngang điểm giữa cầu não

1. Phần nửa trên hay trung- cầu não

2. phần nửa dưới hay hành- cầu não

Cho đường đi lên đồi thị và

vỏ não còn gọi là phần hệ thống lưới hoạt hóa hướng lên

Vai trò trong hoạt hóa ý thức và sự thức tỉnh

Vai trò trong những phản xạ thân não khác nhau

+ liên quan đến cử động nhãn cầu,

+ tư thế,

+ hô hấp, tim mạch,

+ tiết nước bọt,…

.

HƯỚNG TÂM

LY TÂM

Thể vân

Vai trò quan trọng hoạt động hệ tk trung ương

Duy trì trương lực của vỏ não (thức tỉnh)

Điều hòa phản xạ tủy sống

Trung khu nhiều phản xạ thực vật

nhận sợi cảm giác từ tủy

sống đi lên

thần kinh thị giác, thính giác

và tiền đình

nhận kích thích từ cấu trúc

khác của não bộ

đặc biệt qua chất hóa học

trung gian (adrenalin)

nơ ron thể lưới: trang thái

hoạt động

hoạt hóa tb tk trung ương vỏ

não: duy trì trạng thái thức tỉnh

Thí nghiệm Magoun và cs

+ làm tổn thương phần trên thể lưới: con vật ngủ, kích

thích phần trên con vật thức ngay

+ Bn ngủ nhiều do tổn thương thể lưới

Ức chế và tăng cường px tủy sống

Duy trì trương lực cơ(hoạt hóa tế bào vận động

gamma sừng trước tủy

ức chế

+ kích thích dòng điện thể lưới hành và não giữa: ức chế

px tủy sống( tùy thuộc vị trí, cường độ)- kích thích nhẹ ức chế px tủy sống cùng bên

- kích thích mạnh ức chế 2 bên

hoạt hóa

+ kích thích vùng trên, chất xám vòm não(tegmentum),

+ thể lưới ở cầu và hành(cạnh vùng ức chế): tăng cường

các phản xạ tủy sống

3 nhóm catecholaminergic:

+ noradrenergic

+ adrenergic

+ dopaminergic

serotoninergic neurones

cholinergic neurones

N. Lục

(kích thích vỏ não- ngủ và mơ)

Norepinephrin thường là chất kích thích

Serotonin thường là chất ức chế

Dopamin là chất kích thích ở vài vùng và ức chế

ở những nơi khác

norepinephrine, đến

tất cả các vùng của

não bộ, xuất phát từ

nhân lục

dopamine chính yếu

phân phối cho vùng

hạch nền,

serotonin đến cấu

trúc ở đường giữa

(nhân raphe).

Cầu não trên (Upper Pons)4th ventricle cerebral aqueduct

MLFLocus ceruleus

Primary source of

noradrenergic

innervation to the

brain

Neurons contain

melanin

Cung cấp

noradrenalin,

chứa melanin

Nhân đường giữa và hệ thống tiết serotonin

Ở đường giữa cầu não và hành não, có vài nhân mỏng, gọi là nhân

đường giữa.

Tế bào thần kinh của nhân này tiết serotonin, cho nhiều sợi thần kinh tới

gian não, và một vài sợi thần kinh đến vỏ não, còn nhiều sợi khác đi xuống

tuỷ sống

Những sợi thần kinh đến tuỷ sống làm giảm đau

Serotonin tiết ra ở gian não và đại não vai trò ức chế, tạo giấc ngủ.

điều hòa hô hấp

điều hòa huyết áp, vận mạch

phản xạ thực vật khác….

Chemoreceptor, mechanoreceptor từ thân cảnh (carotid

body): tk thiệt hầu và thân đm chủ(aortic body)

Dây IX

Dây X

Thụ thể hóa học

n. Đơn độc

n. Lưng phế vị

Tk phế vị

Sợi hướng tâm

Thể lưới hành tủy bụng bên

Chức năng thể lưới:

trung tâm quyết định mọi hoạt động hệ thần kinh trung ương

chi phối của vỏ não

hoạt động tư duy, tự chủ của con người là chức năng vỏ não

Thí nghiệm

Cắt ngang trên tủy sống,

điện não hoạt động mất

đồng bô(desynchronizeed):

con vật thức

Cắt ngang trên củ não trên (superior colliculi), phân

chia toàn bộ thân não

Điện não hoạt động đồng bộ(synchronized)

Con vật ngủ

Tổn thương ARAS gây ngủ

Sửa đổi các xung

thần kinh vào

(impulse modulation)

tập trung chọn lọc

(selective attention)

nhiều điều kiện tiên quyết cho giấc ngũ

sự tập trung chọn lọc

nhịp xuất hiện ngày một lần

chu kỳ giấc ngủ và thức

Tác động khác biệt thuốc an thần(sedatives)và thuốc

ngủ(hypnotics)

thức dậy từ giấc ngủ

Sự theo dõi