De scheiding tussen lichaam en geest bestaat niet meer:
waar hebben we het eigenlijk nog over?

Somatiek en psyche:

Theorie & praktijk

Caudate glucose metabolic rate changes with both drug and behavior therapy for OCD

Archives of general psychiatry, vol.49, september 1992

Somatiek en psyche

How psychotherapy changes the brain

Psychiatric Times August 2011

Somatiek en psyche

Somatiek en psyche

Deep brain stimulation

Somatiek en psyche

Theoretische inleiding Praktijkvoorbeelden: diagnostiek behandeling Conclusie

Somatiek en psyche

Theorie & praktijk

Somatiek en psyche

Descartes

Somatiek en psyche

Socrates

Somatiek en psyche

Somatiek en psyche

Somatiek en psyche

Somatiek en psyche

Somatiek en psyche

Somatiek en psyche

Somatiek en psyche

Somatiek en psyche

Somatiek en psyche

Somatiek en psyche

Klinische les:

Tweedeling psychiatrische en somatische spoedzorgHerstel van weeffout is vereist

NtvG, juli 2015

Somatiek en psyche

Redactioneel

De psychiater als somatisch arts, 558 - 560

Overzichtsartikel

Conversiestoornis: van DSM-IV naar DSM-5 of van psychiatrische naar neurologische diagnose, 569 - 576

Nederlands-Vlaams toponderzoek

De bouw van de hersenen bij adolescenten en jongvolwassenen met ADHD, 615 - 615

Somatiek en psyche

Somatiek en psyche

Somatische screening in de kinder-en jeugdpsychiatrie:een descriptieve pilotstudie Tijdschrift voor psychiatrie 2015, J.B.Muskens et al. (Karakter)

Conclusie:

In 55.8% (24/43) van de onderzochte patinten (6-18 jaar) werden n of meerklinische afwijkingen gevonden.

Afwijkingen bestonden uit:Bij LO: dysmorfien, gewicht en lengte.Bij algemeen bloedonderzoek: schildklier, Hb, vitamine D- en B12 en dyslipidemie.

Dit leidde bij 23 / 24 kinderen tot vervolgbeleid.

Somatiek en psyche

Aanbevelingen:

meer onderzoek nodig naar somatische screening in K&J-psychiatrie

iedere nieuwe aanmelding: lengte, gewicht, bloedruk en pols

aangeraden wordt: bloedonderzoek naar Hb, vit D/B12, lipiden en TSH

psycho-educatie: gezonde leefstijl

Theorie & Praktijk

Somatiek en psyche

Somatiek en psyche

Somatiek en psyche

Somatiek en psyche

Praktijkvoorbeelden: diagnostiek

Somatiek en psyche

Geanonimiseerd

Namen en details veranderd t.b.v. anonimiteit

Somatiek en psyche

Adoptie, FAS en psychiatrische symptomenLayla, 13 jaar, geadopteerd op 2-jarige leeftijd (Bolivia)

Voorinformatie huisarts en ouders: Gaat niet goed op school (SBO) Bekend met FAS, chromosoomafwijkingen, kenmerken hechtingsstoornis, kenmerken PTSS, slechthorendheid, problemen prikkelverwerking, concentratieproblemen, groeiachterstand, tics bij spanning en stressgevoeligheid

Somatiek en psyche

Eerdere hulpverlening:

Stichting adoptievoorzieningen (Video-interactie)

Kinderarts/Genetica

Fysiotherapeut

GZ-psycholoog

Adoptie, FAS en psychiatrische symptomen

Somatiek en psyche

Psychiatrisch onderzoek:

Gesloten in contact

Korte antwoorden

Klein gedrongen postuur

Relatief weinig lijdenslast

Adoptie, FAS en psychiatrische symptomen

Somatiek en psyche

Overig onderzoek:

Ontwikkelingsanamnese

Schoolinterview

ADOS

Lichamelijke screening kinderarts

Begaafdheidsonderzoek

Neuropsychologisch onderzoekAdoptie, FAS en psychiatrische symptomen

Somatiek en psyche

Adoptie, FAS en psychiatrische symptomenConclusie:

Complex geheel met op elkaar inwerkende klachten en gebieden (somatisch, sociaal en psychologisch). Nadruk op symptomen passend bij FAS en Reactieve Hechtingsstoornis Dysharmonisch intelligentieprofiel

Behandelvoorstel:

Ouderbegeleiding Overleg genetica Speltherapie Overleg school Mogelijk medicatie

Somatiek en psyche

Ruben, 6 jaar

Voorinformatie ouders:

Somatiek: Icterus na geboorte (2 weken blauwe lamp), na 4 weken RS-virus (9 dagen IC), 11 maanden opname ivm braken, 18 maanden fysiotherapie ivm ontwikkeling, 19 maanden slaapobservatie (2 weken opname), 2 jaar SEIN (2 dagen opname), 5,5 jaar anafylactische shock na wespensteek (2 dagen opname), 6 jaar ernstige herpesinfectie en caries

Overige klachten:Overstrekken, moeite met aanraken, knipogen, knijpen, forse slaapproblemen, brommen, wegkijken bij aanspreken, problemen zindelijkheidEen uitgebreide medische voorgeschiedenis

Somatiek en psyche

Onderzoek:

Anamnese (hetero-, familie- en ontwikkeling-)

Schoolinterview

ADOS

Begaafdheidsonderzoek

Neuropsychologisch onderzoek

Aanvullend nav anamnese: Lichamelijke screening kinderartsEen uitgebreide medische voorgeschiedenis

Somatiek en psyche

1e conclusie:Geen psychiatrische classificatie. Nadruk op veelheid (lichamelijke) klachten en problemen hechting.

Dd. separatie-angststoornis, DCD, ODD, ASS, enuresis, reactieve hechtingsstoornis, primaire insomnia.

Behandelvoorstel: Begeleiding Jeugdzorg, schoolbezoek en verwijzing TDO.

2e conclusie:Ontwikkelingsstoornis in de breedste zin des woords: PDD-NOS

Behandelvoorstel: Ouderbegeleiding, speltherapieEen uitgebreide medische voorgeschiedenis

Somatiek en psyche

Depressie en suicidaliteitMerel, 16 jaar

Zorgelijke psychosociale omstandigheden

Ernstige stemmingsklachten, mogelijk persoonlijkheidsproblematiek

Ondanks begeleiding en behandeling toenemend suicidaal

Somatiek en psyche

Eetstoornissen PTSS Hypochondrie Body Dysmorfic Disorder Paniekstoornis Conversiestoornis

Somatiek en psyche

Praktijkvoorbeelden: behandeling

Somatiek en psyche

Dylan, 9 jaar

Boze buien Niet meekomen op school Impulsief Snel afgeleid

Classificatie: ADHD bij moeilijk lerend intelligentieniveau

Advies: Oudergerichte behandeling, adequate begeleiding school, medicatie?Methylfenidaat bij verhoogd cardiaal risico

Somatiek en psyche

Familieanamnese: Vader: onbekend (ouders gescheiden tijdens zwangerschap)

Moeder: neef moeder overleden 22 jaar plotselinge hartdood 2 baby's (neef/nicht) hartproblemen

Somatische anamnese: D. soms blauw om de mond, blauwe vingers en tenen bij kou

Methylfenidaat bij verhoogd cardiaal risico

Somatiek en psyche

Familieanamnese: Vader: onbekend (ouders gescheiden tijdens zwangerschap) Moeder: neef moeder overleden, 22 jaar, plotselinge hartdood 2 baby's (neef/nicht) hartproblemen

Somatische anamnese: D. soms blauw om de mond, blauwe vingers en tenen bij kou

ECG: verkorte PQ-tijd

Methylfenidaat bij verhoogd cardiaal risico

Somatiek en psyche

Conclusie kindercardioloog:

Bij deze accelerated atrioventricular nodal conduction kan het ontstaan van tachycardieen onder methylfenidaat niet zeker worden uitgesloten.Methylfenidaat bij verhoogd cardiaal risico

...in alle gevallen dient een goede afweging plaats te vinden door de voorschrijver met de ADHD-patient of diens ouders of de voordelen van gebruik opwegen tegen de potentiele risico's.

Somatiek en psyche

Medicatie voor ADHD en het risico op cardiovasculaire sterfteLangendijk, De Wilde, NtvG, augustus 2006Methylfenidaat bij verhoogd cardiaal risico

Cardiovascular monitoring and stimulant drugs for ADHDPerrin et al. Pediatrics 2008

Niet aangetoond dat screening met ecg voor of tijdens psychostimulantia nuttig is ter preventie van plotselinge dood bij kinderen die deze medicatie gebruiken.

Somatiek en psyche

Methylfenidaat bij verhoogd cardiaal risico

Somatiek en psyche

Methylfenidaat en slechthorendheid

Denise, 13 jaar

ADHD bij VIQ 90, PIQ 112, TIQ 99, VWS 120 bij disharmonisch profiel. Altijd vrolijk, kan zichzelf goed vermaken. Moeite met concentratie, chaotisch, vergeetachtig, raakt spullen kwijt, komt te laat e.d. Schoolresultaten gaan afgelopen jaren achteruit en mgl. afstromen naar vmbo-KB. Sociaal geen problemen.

Somatiek en psyche

Methylfenidaat en slechthorendheid

Bekend bij KNO-arts "wegens buisjes beiderzijds. Links milde gehoorsbeperking, rechts nog mindere gehoorsbeperking. Geen gehoorapp nodig. Gehoorbeperking na verschillende oorontstekingen. Voor zover bekend niet met gehoorverlies geboren.

Familie-anamnese mbt gehoorverlies ouders:Vader: Gehoorverlies beiderzijds, sinds geboorte, niet volledig doof; aan vader altijd genoemd dat dit het gevolg is van pre- en dysmaturiteit.Moeder: Gehoorverlies beiderzijds, niet volledig doof, sinds geboorte wegens (neem ik aan kernicterus) bij rhesus antagonisme.

Nooit bij ouders genetisch onderzoek verricht. Aan ouders altijd genoemd dat het gehoorsverlies niet erfelijk is.

Somatiek en psyche

Methylfenidaat en slechthorendheid

Jervel and Lange-Nielsen Syndrome

Congenitaal bilateraal gehoorverlies en verlengd Q-T interval

Q-T verlenging geassocieerd met tachyarrithmie, ventriculaire tachycardie, episodes torsade de pointes en ventrikelfibrilleren

Somatiek en psyche

Methylfenidaat en slechthorendheid

KNO-arts:Denise voor laatst gezien in 2009. Destijds middenoorproblematiek, wv buisjes. Li. zeer beperkt gehoor verlies, re. niet aangetoond.

Aan KNO-arts gedachte van JLNS voorgelegd, noemt dat het hier in 2008 enkel deed denken aan 'normale kinder kno pathologie'. Actuele situatie echter niet helder, dan is nieuwe verwijzing nodig.

Somatiek en psyche

Antipsychotica bij anorexia

Julia, 16 jaar

BMI +- 16 Ouders relatieproblemen Problemen op school

Plaats voor medicatie?

Somatiek en psyche

Antipsychotica en hyperprolactinisme

Mees, 13 jaar

ADHD (fors)

ouders relatieproblemen (vader zelf bekend met ADHD/ASS)

methylfenidaat 2 dd 20 mg risperidon 2 dd 0,5 mg

Somatiek en psyche

Antipsychotica en hyperprolactinisme

Antipsychotica en metabole afwijkingen bij kinderen en adolescenten; een literatuuroverzicht en aanbevelingen voor de praktijkTijdschrift voor psychiatrie, 2010, Overbeek et al.

Reactie op AntipsychoticaTijdschrift voor psychiatrie, 2010, Roke

Theoretische inleiding Praktijkvoorbeelden: diagnostiek behandeling Conclusie

Somatiek en psyche

Somatiek en psyche

Dagelijksleven

Klinische praktijk

Wetenschap

Filosofie

Somatiek en psyche

De scheiding tussen lichaam en geest bestaat niet meer:waar hebben we het eigenlijk nog over?

Somatiek en psyche

Conclusie: Somatiek verdient aandacht binnen de psychiatrie! Screening wordt aanbevolen. Wanneer sprake is van psychische en somatische klachten is per definitie sprake van complexe diagnostiek In de behandeling moet vaak rekening worden gehouden met meerdere somatische aspecten Samenwerking is essentieel (ouders, kind, GGZ, huisarts, kinderarts, etc.)

Somatiek en psyche

Somatiek en psyche

Ik heb een heel druk en chaotisch hoofd. Daar heb ik een antipsychoticum voor gekregen. Pas later bleek dat dat middel mijn diabetes triggerde. Dat was een hele vervelende verrassing.

Uit: Optimale somatische zorg in de GGZ volgens clienten, resultaten van een onderzoek door het regionaal expert team in Noord-Holland en FlevolandApril 2014

Somatiek en psyche

Extra dia's

Somatiek en psyche

Somatiek en psyche

Somatiek en psyche

Facts, values, and ADHD: an update on the controversies Child and adolescent psychiatry and mental health 2009, Parens and Johnston

Klik om de opmaak van de titeltekst te bewerken

Klik om de opmaak van de titeltekst te bewerken

Klik om de opmaak van de overzichtstekst te bewerkenTweede overzichtsniveauDerde overzichtsniveauVierde overzichtsniveauVijfde overzichtsniveauZesde overzichtsniveauZevende overzichtsniveauAchtste overzichtsniveauNegende overzichtsniveau