Pesnika ljubezni in svobodev Ljubljani in Podgorici

Pjesnici ljubavi i slobodeu Ljubljani i Podgorici

Poets of Love and Freedomin Ljubljana and Podgorica

Spomenika Njegošu in Prešernu 2014 2018

Njegošev i Prešernov spomenik 2014 2018

The Monuments to Njegoš and Prešeren 2014 2018

Uvod / Uvod / Introduction

Vojislav KovačZoran JankovićSlavoljub StijepovićVladimir Osolnik

Spomenik Njegošu / Njegošev spomenik /Monument to Njegoš /

Spomenik Prešernu / Prešernov spomenik / Monument to Prešeren /

Kazalo / Indeks / Index /

4

14

32

Medprostor, arhitekturni atelje d.o.o.Breg 22/III, SI - 1000 Ljubljana,T: 083813648, F: 083813649,Ep: info@medprostor.si, I: www.medprostor.si

4 5

nosti simbolizovati trajna prijateljstva Podgorice i Ljubljane, Crne Gore i Slovenije.

The engagement and interest surrounding the installations of two monuments, one dedicated to Dr. France Prešeren in Podgorica and the other to the Montenegrin thinker, Petar II Petrović-Njegoš, in Ljubljana, contribute to my diplomatic mission. This has been a personal 4-year pro-ject, during which I have embraced contempo-rary passions, in order to make a contribution by putting into concrete form the message and cul-tural heritage of these two giants.

The reason I decided to build memorials to these great men is simple – both poets repre-sent two distinct and important symbols of na-tional pride in their respective countries, Monte-negro and Slovenia.

I am pleased that, as the Honourary Consul of Montenegro in the republic of Slovenia, I have had the opportunity to realise this complex pro-ject which, as ever, reasserts the astonishing and continuous relationship between our two nations.

I am delighted that the residents of Podgorica accepted the newly built park and monument to Dr. France Prešeren, located next to the Montene-gro Radio and Television building, with the same appreciation and respect as was accorded to the monument to Petar II Petrović-Njegoš on Njegoš Street in Ljubljana, put up in honour of the 200-year anniversary of the birth of this great poet.

I believe that these memorials will stand as new cultural toponyms in our capital cities and that they will resonate as symbols of the eternal friendship between Podgorica and Ljubljana and, thus, between Montenegro and Slovenia.

Televizije Črne gore prebivalci Podgorice sprejeli z enakim spoštovanjem in ozirom, kot je bil leta 2014 na Njegoševi ulici v Ljubljani sprejet spo-menik Petru II. Petroviću Njegošu, postavljene-mu ob jubileju – 200-letnici rojstva tega velikana.

Verjamem, da bosta njuna spomenika, kot nova kulturna simbola naših glavnih mest, v pri-hodnosti simbolizirala trajno prijateljstvo Podgo-rice in Ljubljane, Črne gore in Slovenije.

Angažman oko postavljanja spomenika slove-načkom pjesniku dr. France Prešernu u Podgo-rici kao i spomenika crnogorskom misliocu Pe-tru II. Petroviću Njegošu u Ljubljani, dio je moje diplomatske misije i četvorogodišnjeg donator-skog projekta, preko kojeg sam, kao svjedok današnjeg vremena, želio da doprinesem aktue-lizovanju poruke i kulturne baštine ovih velikana.

Za postavljanje spomenika upravo tim ličnosti-ma odlučio sam se iz jednostavnog razloga – oba pjesnika predstavljaju dva svojevrsna i zna-čajna simbola nacionalnog dostojanstva država Crne Gore i Slovenije. Zadovoljan sam da sam kao počasni konzul Crne Gore u Sloveniji imao mogućnost da realizujem ovaj složen projekat s kojim se još jednom potvrđuju kvalitetni i sadr-žajni odnosi naših država.

Raduje me da su novoizgrađeni park i spome-nik dr. France Prešernu pored zgrade Radio-Te-levizije Crne Gore stanovnici Podgorice prihvatili sa jednakim poštovanjem i uvažavanjem, kao što je 2014. godine u Njegoševoj ulici u Ljubljani bio prihvaćen Njegošev spomenik, postavljen povo-dom jubileja – 200. godina od rođenja tog velikana.

Vjerujem, da će njihovi spomenici kao novi kul-turni toponimi naših glavnih gradova i u buduć-

Angažiranost ob postavljanju spomenika slo-venskemu pesniku dr. Francetu Prešernu v Pod-gorici, kot tudi spomenika črnogorskemu misle-cu Petru II. Petroviću Njegošu v Ljubljani, je del moje diplomatske misije in štiriletnega donator-skega projekta, preko katerega sem, kot sodob-nik današnjega časa, želel doprinesti k aktualiza-ciji sporočila in kulturne dediščine teh velikanov.

Za postavljanje spomenika ravno tema oseb-nostma sem se odločil iz enostavnega razloga – oba pesnika predstavljata dva svojevrstna in pomembna simbola nacionalnega dostojanstva držav Črne gore in Slovenije. Zadovoljen sem, da sem kot častni konzul Črne gore v Sloveniji imel možnost uresničiti ta kompleksen projekt, s katerim se še enkrat potrjuje kakovosten in kon-tinuiran odnos naših držav.

Veseli me, da so na novo zgrajena park in spo-menik dr. Francetu Prešernu ob zgradbi Radio

Vojislav Kovaččastni konzul Črne gore v Republiki Sloveniji / počasni konzul Crne Gore u Sloveniji / honorary consul of Montenegro in the Republic of Slovenia

6 7

nacionalne svijesti i državotvornosti, još kada su se južni Sloveni nalazili pod feudalnim stegama, prepoznali značaj jezika i književnosti.

Svojim pjesmama i radovima strasno su vjero-vali u moć slobode malih naroda, koji su u umjet-ničkom stvaranju jednakopravni velikim. Pjesnič-ki opus osim umjetničkih, nadmašuje i državne granice, šireći ideje o povezanosti i jednakosti te zajedničkom duhu Slovena.

Neka njihova veličina bude inspiracija budućim generacijama, njihovo prisustvo u našim mjesti-ma naš poklon pjesnicima koji su postavili teme-lje za razvoj svojih naroda ujedno i simbol trajnog prijateljstva. Naklon autoru Roku Žnidaršiču za odlično umjetničko djelo.

Ljubljana and Podgorica are connected by sto-ries that make both cities proud. Although they were the targets of many invasions due to their attractive locations, they managed to establish – and maintain – their unique identities and inde-pendence. They retained their openness and hos-pitality, also their rich historical and cultural herit-ages.

Our relationship with Montenegro sits on an en-viable political level – President Đukanović and I, acquainted over many years, have developed a strong friendship; whilst the rapport between the two capital cities, both politically and social-ly, is characterised by a special bond. Besides strengthening our relationship in the areas of economics and tourism, we are most connected by culture. So, it does not come as a surprise that the two cities exchanged images of their two cultural giants, Dr. France Prešeren and Petar II Petrović-Njegoš.

The two visionaries were contemporaries who, during the crucial historical period when the South Slavs liberated themselves from under-neath foreign feudal shackles, recognized the importance of connecting language and litera-ture with the renaissance of national conscious-ness and state-building.

Their poetry and actions exemplified their pas-sionate belief in the empowerment of small na-tions through freedom which, given voice by their artistic creativity, paralleled those of their larger neighbours. Their poetic oeuvres cross not only artistic but also state boundaries as they reach out with powerful ideas of connection, equality, and the common Slavic spirit.

Let their greatness be an inspiration for gen-erations to come, and their presence in our cit-ies a token of exaltation to the poets themselves, who not only embody the spiritual foundations of their nations but also provide a symbol of ever-lasting friendship. May we also extend our ap-preciation and praise to the author, Rok Žnidar-šič, for his remarkable work of art.

Slovani trgali izpod tujih fevdalnih spon, prepo-znala pomen jezika in književnosti pri prebujanju nacionalne zavesti in državotvornosti.

S svojimi pesnitvami in dejanji sta strastno ver-jela v moč svobode malih narodov, ki so prav v umetniškem ustvarjanju enakovredni velikim. Pe-sniška opusa pa poleg umetniških presegata tudi državne meje, saj iz njiju vejejo mogočne ideje o povezovanju in enakopravnosti ter o skupnem slovanskem duhu.

Naj bo njuna veličina v navdih prihodnjim rodo-vom, njuna prisotnost v naših mestih pa naš po-klon pesnikoma, ki sta postavila duhovne teme-lje svojima narodoma, ter simbol trajnega prija-teljstva. Poklon pa tudi avtorju Roku Žnidaršiču za izvrstno umetniško delo.

Ljubljanu i Podgoricu povezuju događaji koji su ponos oba grada. Uprkos tome da su zbog pri-vlačnosti ta mjesta bila često cilj različitih osvaja-nja, uspjela su uspostaviti i sačuvati jedinstveni identitet i nezavisnost. Ostala je otvorenost i go-stoljubivost te bogato istorijsko i kulturno naslijeđe.

Saradnja sa Crnom Gorom je na zavidnom po litičkom nivou – sa predsjednikom Đukanovi-ćem smo tokom višegodišnjeg poznanstva ra-zvili prijateljski odnos, isto tako se saradnja iz-među glavnih gradova razvija na kvalitetnim i prijateljskim osnovama. Pored jačanja odnosa na području privrede i turizma, najviše nas pove-zuje kultura. Tako da nije slučajno da su gradovi razmijenili spomenike dva velikana nacionalnog značaja, dr. Franca Prešerna i Petra II Petrovića Njegoša.

Riječ je o savremenicima, vizionarima, koji su u ključnim istorijskim trenucima, prilikom buđenja

Ljubljano in Podgorico povezujejo zgodbe, ki so v ponos obema mestoma. Kljub temu, da sta bili zaradi privlačne lege pogosto tarča različnih osva-janj, sta uspeli vzpostaviti – in ohraniti – edinstve-no identiteto in neodvisnost. Ostali sta odprtost in gostoljubnost ter bogata zgodovinska in kul-turna dediščina.

Sodelovanje s Črno goro je na zavidljivi politič-ni ravni – s predsednikom Đukanovićem sva v dolgih letih poznanstva razvila prijateljski odnos, prav tako pa je sodelovanje med obema prestol-nicama ves čas na visoki in prijateljski ravni. Po-leg utrjevanja odnosov na področju gospodar-stva in turizma pa nas najbolj združuje prav kul-tura. Zato ni naključje, da sta si mesti izmenjali podobi dveh velikanov nacionalnega pomena, dr. Franceta Prešerna in Petra II. Petrovića Njegoša.

Gre za sodobnika, vizionarja, ki sta v prelo-mnem zgodovinskem obdobju, ko so se južni

Zoran Jankovićžupan mesta Ljubljana / gradonačelnik Ljubljane / Mayor of Ljubljana

8 9

cultural relationship between present and future generations of citizens in Montenegro and Slo-venia.

Kako Prešernovo stvaralaštvo ima velik među-narodni kulturni i humanistički značaj, već na početku, kada je ideja od strane počasnog kon-zula bila inicirana, Glavni grad Crne Gore je pru-žio podršku tom projektu. Sa dobijanjem sagla-snosti Ministarstva za kulturu Crne Gore, bili su stečeni uslovi za daljnju realizaciju tog značajnog projekta koji doprinosi razvoju kosmolitskog ka-raktera Podgorice.

Izražavam poštovanje i zahvalnost uvaženom počasnom konzulu u Sloveniji, Vojislavu Kovaču, za građanski, humani i nesvakidašnji diplomat-ski potez, koji je doniranjem Njegoševog spo-menika u Ljubljani i Prešernovog spomenika u Podgorici - trajno simbolički označio naše izuzet no dobre političke, ekonomske i kulturne odnose, kako za sadašnje tako i za buduće generacije stanovnika Crne Gore i Slovenije.

Given that Prešeren‘s body of work is of such great international, cultural and humanist signi-ficance, when the idea for this project was pre-sented by our Honourary Consul in Slovenia, the capital city of Montenegro offered its support. Through obtaining consent from the Monte-negrin Ministry of Culture, the conditions were set in place to achieve the realisation of this im-portant enterprise that contributes to the deve-lopment of Podgorica‘s cosmopolitan character.

I wish to express my respect and gratitude to the Honourary Consul for his benevolent and unprecedented diplomatic and civic initiative, which has - by donating the sculpture of Nje-goš in Ljubljana and the sculpture of Prešeren in Podgorica - permanently and symbolically mar ked the exceptional political, economic and

Glede na to, da ima Prešernova ustvarjalnost velik mednarodni, kulturni in humanistični po-men, je že na začetku, ko je bila podana ide-ja s strani častnega konzula, glavno mesto Črne gore nudilo podporo temu projektu. S pri-dobitvijo soglasja Ministrstva za kulturo Črne gore so bili ustvarjeni pogoji za nadaljnjo rea-lizacijo tega pomembnega projekta, ki prispe-va k razvoju kozmopolitskega značaja Podgo-rice.

Izražam spoštovanje in hvaležnost uglednemu častnemu konzulu za državljansko, humano in nevsakdanjo diplomatsko potezo, ki je z donira-njem spomenika Njegošu v Ljubljani in spomeni-ka Prešernu v Podgorici trajno in simbolično za-znamovala naše izjemno dobre politične, eko-nomske in kulturne odnose, tako sedanjih kot bodočih generacij državljanov Črne gore in Slo-venije.

Slavoljub Stijepović župan mesta Podgorica / gradonačelnik Podgorice / Mayor of Podgorica

10 11

deklici – »Primcovi Julji«, ki pomenijo vrh evrop-ske romantike; črnogorski bard, sicer duhovnik, pa je, na skrivaj, napisal prav tako nepozabne, a srečne ljubezenske stihe »Noć skuplja vijeka«, »Noč, ki šteje več kot celo življenje«, ki pomeni nepreseženo črnogorsko umetniško ljubezen-sko izpoved vse do današnjih dni.

Marsikaj od omenjenega, in mnogo več ple-menitih želja, je požrtvovalnega mecena črno-gorske in slovenske kulture spodbudilo, da je tudi v glavnem mestu države Črne gore, sončni Podgorici, v Prešernovem parku, blizu Ljubljan-ske ulice, prav letos postavil impozanten, bel spomenik Francetu Prešernu. Seveda je tudi ta umetniška stvaritev monumentalna in prepričlji-va: Prešernov obraz, kot Njegošev v Ljubljani, nagovarja mimoidoče, simbolno potrjuje skupno preteklo zgodovino, povezanost in medsebojno spoštovanje, skratka, vzpostavlja dialog, spod-buja misel in ustvarjalnost, olepšuje mesto in iz-žareva lepoto.

Hvala, mesto Ljubljana, hvala ti, draga Podgo-rica!

In hvala velikodušnemu mecenu, gospodu Vo-ji slavu Kovaču, vdanemu in zvestemu prijatelju Črne gore in Slovenije – in muz umetnosti – ki nam je oba spomenika podaril v večen opomin in ponos.

U mojem rodnom gradu »bijeloj Ljubljani«, glav-nom gradu svih Slovenaca, u Njegoševoj ulici, neposredno u blizini Ambasade Crne Gore i sje-dišta Saveza crnogorskih društava u Sloveniji, od 2014. godine stoji veličanstveni spomenik Petru II. Petroviću Njegošu. Spomenik otkriven povodom 200. godišnjice rođenja Radivoja –

Rada Petrovića iz Njeguša, je visok, bijeli, impo-zantan i predstavlja izrazito lijepo Njegoševo lice.

Na ponos Slovenaca i Crnogoraca, kao važna uspomena na najuglednijeg čovjeka u istoriji svih južnih Slovena, pjesnika, vladara i vladike hrišćan-ske Crne Gore, postavio ga je patriota i donator Vojislav Kovač, počasni konzul Crne Gore u Re-publici Sloveniji, iskreni obožavalac crnogorskog i slovenačkog odnosno južno slovenskog huma-nističkog i kulturnog naslijeđa.

Vodila ga je ljubav prema domovini, kulturi, po-eziji i nesebična misao na sadašnjost, prošlost i budućnost oba bratska slovenska naroda i samo-stalnih država te njihova međusobna naklonje-nost preko hiljade niti koje danas povezuju Slo-vence i Crnogorce.

Nije moguće progovoriti o misliocu i pjesniku Njegošu, osnivaču crnogorske književnosti i kul-ture – time i ljudske svijesti – a da se ne bi sjetili isto tako izuzetnog patriote »Kranjca«, »Ribčevog Franca«, talentovanog i popularnog Franca Pre-šerna, prvog među svim slovenačkim pjesnici-ma, Njegoševog savremenika i često istomišlje-nika.

Imali su naime zajedničku povezanu i sličnu sudbinu: bili su iskrene i obrazovane patriote, nesrećni u okovima svojeg vremena i profesio-nalnog djelovanja, talentovani pjesnici epskih i lir-skih poema, hrabri glasnici slobode. Prešern u »Krstu pri Savici«, slovenačkom junačkom naci-onalnom epu, prenosi svoj i slovenački credo »Manj strašna noč je v črne zemlje krili, kot so pod svetlim soncem sužni dnovi!«, a Njegoš o idealu fizičke i duhovne slobode pjeva u epu »Slobodijada«, odnosno u cijeloj svojoj »Crno-gorskoj trilogiji«, kada je sastavio najveći filozof-

V mojem rojstnem mestu, v »Beli Ljubljani«, glav-nem mestu vseh nas Slovencev, na Njegoševi ulici, prav v bližini Veleposlaništva Republike Črne gore in sedeža Zveze črnogorskih društev v Sloveniji, stoji od leta 2014 veličasten spome-nik Petru II. Petroviću Njegošu. Spomenik, odkrit ob 200-letnici rojstva Radivoja – Rada Petrovića iz Njegušev, je lep: visok, bel, impozanten, ter izrazit in čeden Njegošev obraz ...

V ponos Slovencev in Črnogorcev ga je, kot spoštljiv spomin na najuglednejšega moža v zgo-dovini vseh južnih Slovanov, pesnika, vladarja in vladike iz slovanske in krščanske Črne gore, po-stavil domoljub in donator Vojislav Kovač, častni konzul Črne gore v Republiki Sloveniji, iskren lju-bitelj črnogorske in slovenske oziroma južnoslo-vanske humanistične in kulturne dediščine.

Vodila ga je ljubezen do domovine, kulture, poezije in nesebična misel na sedanjo, preteklo

in prihodnjo povezanost dveh ljudstev, bratskih slovanskih narodov in samostojnih držav, globo-ka zavest o vzajemni naklonjenosti in tisočerih povezavah, ki tudi danes povezujejo Slovence in Črnogorce.

Ni mogoče spregovoriti o mislecu in pesniku Njegošu, utemeljitelju črnogorske književnosti in kulture – in s tem narodove zavesti – ne da bi se spomnili na prav tako izjemnega in domoljubne-ga »Kranjca«, »Ribčevega Franceta«, nadarjene-ga in priljubljenega Franceta Prešerna, prvega med vsemi pesniki Slovencev, Njegoševega so-dobnika ter pogostoma istomišljenika.

Imela sta namreč sočasni, sorodni in podobni usodi: bila sta iskrena in izobražena domoljuba, nesrečna v okovih svojega časa in poklicnega delovanja, nadarjena pesnika epskih in lirskih pesnitev, pogumna glasnika svobode: Prešeren v »Krstu pri Savici«, slovenskem junaškem nacio-nalnem romantičnem epu, poje svoj in slovenski credo »Manj strašna noč je v črne zemlje krili, ko so pod svetlim soncem sužni dnovi!«, Njegoš pa o idealu fizične in duhovne svobode poje v epu »Svobodijada«, in pravzaprav v celi svoji »Črno-gorski trilogiji«, ki jo sestavljajo največji filozofsko--religiozni epos vseh Slovanov »Luča Mikrokoz-ma«, 1845, drama »Lažni car Šćepan Mali«, 1846, in »Gorski vijenac«, 1847, panliterarno besedilo iz liričnih, dramatičnih in epičnih stihov.

Njegoš in Prešeren sta si delila visoki ideal svo-bode, zvestobo svojemu ljudstvu, jeziku in do-movini, umetnosti in žlahtni poeziji, pa tudi ljube-zen do nežne dekliške lepote: o tem nam pojejo nepozabni Prešernovi »Sonetje ljubezni«, »Sone-tni venec« in štirinajstvrstični »Magistrale« z akro-stihom, posvečeni ljubljeni – Francetu nesojeni

Prof. dr. Vladimir Osolnikslavist / slavist / Slavist

12 13

sciousness, without remembering the equally re-markable and patriotic “Kranjc”, “Ribčev France”: the talented and popular France Prešeren, the first among all the Slovenian poets, a contem-porary of Njegoš, and oftimes philosophical brother.

Specifically, they shared similar, related faiths at the same time; they were both sincere and educated patriots, unhappily bound in the chains of their time by their professional endeavours; both talented poets of epic and Illyrian poems, the heroic messengers of freedom. Prešeren, in his “The Baptism on the Slavica”, a heroic Slo-venian, national, romantic epic, sings his Slove-nian credo: “Less fearful is the night in black earth's womb / Than days of slavery here be-neath the sun!”. Meanwhile, Njegoš sings of his ideal of physical and spiritual freedom in his epic “Song of Freedom”, and indeed throughout his entire work entitled “The Montenegrin Trilogy” which gives us the greatest Slavic religio-philo-sophical epic, comprising “The Ray of the Micro-cosm” (1845), the drama “The False Tsar, Ste-phen the Little” (1846), and “The Mountain Wre-ath” (1847), panliterary texts composed of illyri-an, dramatic, and epic verses.

Njegoš and Prešeren shared a passionate com-mitment to freedom, dedication to their peoples, languages and countries, art and epic poetry, and also a love for gentle feminine beauty. Prešeren writes of his unrequited love for Julija Primc in his unforgettable poems “Sonnets of Love”, “Wreath of Sonnets” and the 14-line Mas-ter sonnet “Magistrale”, enriched with acrostics - all prime examples from the European roman-tic period. The Montenegrin bard, albeit a man

of the cloth, also composed memorable but hap-py verses of love in his “A Night More Precious than a Century”, a Montenegrin artistic love de-votion unsurpassed to this day.

The inspiration of the above, coupled with his own noble ambitions, have encouraged this self-less patron of Montenegrin and Slovene cultures to place, this year, in the capital of Montenegro, sunny Podgorica, in Prešeren Park near Ljublja-na street, an impressive, white memorial to France Prešeren. Of course, this artistic creation is monumental and persuasive: Prešeren's face talks to passers-by, as does that of Njegoš in Ljubljana, symbolically confirming a common cul-tural past history. The connectivity and mutual respect, in short, induces a dialogue, evoking creative thoughts, decorating a city, and ema-nating beauty.

Thank you to the city of Ljubljana, and thank you Podgorica!

And, finally, huge thanks go to our generous patron, Mr. Vojislav Kovać, a devoted and loyal friend of Montenegro and Slovenia and the mus-es of the arts for gifting us both monuments in eternal remembrance and with pride.

sko – religiozni ep svih Slovena »Luča Mikrokoz-ma«, 1845. godine, drama »Lažni car Šćepan Mali«, 1846. i »Gorski vijenac«, 1847. panknjižev-ni tekst lirskih, dramskih i epskih stihova.

Njegoš i Prešern su dijelili visoki ideal slobo-de, lojalnost do svojeg naroda, jezika i domovi-ne, umjetnosti i plemenite poezije, pa i ljubav prema djevojačkoj ljepoti: o tome nam svjedoče nezaboravni Prešernovi »Ljubavni soneti«, »So-netni vijenac« i »Magistrale« sa akrostihom po-svećen voljenoj – »Primčevoj Juliji«, koji pred-stavljaju vrh evropske romantike. Crnogorski bard, inače svještenik, tajno je napisao nezabo-ravne ljubavne stihove »Noć skuplja vijeka«, »Noć koja vrijedi više od cijelog života«, koja bez presedana predstavlja najvažnije crnogorsko umjetničko ljubavno svjedočenje sve do današ-njih dana.

Mnogo toga od spomenutog, kao i puno ple-menitih želja je požrtvovanog mecenu crnogor-ske i slovenačke kulture podstaklo da je u glav-nom gradu države Crne Gore, sunčanoj Podgo-rici, u Prešernovom parku, blizu Ljubljanske uli-ce, isto tako postavio impozantan bijeli spome-nik France Prešernu. Jasno je da taj umjetnički spomenik, obraćajući se prolaznicima, monu-mentalno i uvjerljivo predstavlja Prešernovo lice, kao i Njegošev u Ljubljani, te simbolički potvrđuje zajedničku prošlost, povezanost te međusobno poštovanje. Ukratko, uspostavlja dijalog, podsti-če misao i stvaralaštvo, uljepšava grad i izaziva ljepotu.

Hvala, grade Ljubljana, hvala ti, draga Podgo-rico!

I hvala gospodinu Vojislavu Kovaču, velikoduš-nom, predanom i vjernom prijatelju Crne Gore i

Slovenije – meceni, čovjeku umjetnosti, koji nam je oba spomjenika poklonio u vječno sjećanje i ponos.

In my city of birth, “White Ljubljana”, the capital city of Slovenian nationhood, on Njegoš Street in the immediate vicinity of the Embassy of Monte-negro and the headquarters of the Association of Montenegrin Societies in Slovenia, stands a magnificient monument to Petar II Petrović-Njegoš, erected in 2014. This tribute, unveiled in commemoration of the 200th anniversary of Radivoj's birth. Rado Petrović of Njeguš is beau-tiful: tall, white, imposing with the pronounced and handsome face of Njegoš...

Invoking a sense of pride among both Slove-nians and Montengrins, this respectful memori-al to the most prominent man in the history of all South Slavs - a poet, leader, and ecclesiastical ruler of Slavic and Christian Montenegro - was erected by the patriot and benefactor, and the Honorary Consul of Montenegro in the Republic of Slovenia, Vojislav Kovač, a true enthusiast of Montenegrin and Slovene, or, better yet, of the South Slav humanities and cultural heritage.

Vojislav Kovač was led by his love of country, its culture, poetry, and his own selfless thoughts of the present, past and future connections be-tween two peoples of the brotherly Slav nations and independent states, also by his deep aware-ness of the mutual affection and the many links which, to this day, tie together Slovenians and Montenegrins.

It is impossible to talk about the thinker and poet Njegoš, the founder of Montenegrin litera-ture and culture and, with that, the Nation's con-

14 15

lokacija / lokacija / location / Njegoševa cesta, Ljubljana, Slovenija

leto izvedbe / godina realizacije / completion date /2014

avtor / autor / author / Rok Žnidaršič

avtor skulpture / autor skulpture / sculpture /Drago Đurović

sodelavec / saradnik / collaborator / Žiga Ravnikar

napis / natpis / inscription /Marko Drpić, Maja Licul

fotografije / fotografije / photos Miran Kambič, Medprostor

naročnik / naručilac / client / Vojislav Kovač, častni konzul Črne gore v Republiki Sloveniji / počasni konzul Crne Gore u Republici Sloveniji / honorary consul of Montenegro in the Republic of SloveniaMestna občina Ljubljana / Opština Ljubljana / City of Ljubljana

Spomenik Njegošu / Njegošev spomenik /Monument to Njegoš /

16 17

nih betona, na mjestu livenih finalnih betonskih ploča, 3D skeniranja, vještačke rasvjete i speci-jalnih znanja kaligrafije, slavistike, građevinskih konstrukcija, arboristike, oblikovanja pejsaža i arhitekture.

Za postavljanje oba spomenika bilo je potreb-no izabrati i lokaciju, što je bila posebna prilika, ali ujedno i odgovornost. Teško bi našli područje koje neutralno ali i bukvalno povezuje dvije naci-je kao što je to slučaj sa svima dostupnim uređe-nim javnim prostorom, koji je kao znak, simbol, možda značajniji od samog obilježja. U oba slu-čaja riječ je o cjelovitom pristupu koji slijedi kon-ceptu da su obilježja uvijek prilika za revitalizaci-ju, redefiniciju degradiranih gradskih prostora. Intervencija u parku koja teži trajnom uređenju grada iskorištava ovu svrhu za obnovu zapušte-nih gradskih javnih površina.

U slučaju Njegoševog spomenika u Ljubljani radi se o uređenju raskršća dvije ulice sa kvali-tetnim nasadom drveća obične breze (Betula pendula) koji je do tada prije svega služio kao neuređeno parkiralište, u novu javnu površinu koja služi pješacima. Time pratimo strategiju uređenja javnih prostora u Ljubljani iz šireg cen-tra prema periferiji. Koncept Njegoševog spo-menika u Ljubljani proizilazi iz poznatih evropskih gradova u kojima se već nalaze Njegoševi spo-menici (Beograd, Rim, Kijev) a posebno iz Nje-goševog mauzoleja na Lovćenu koji je zamislio Ivan Meštrović te Plečnikove spomeničke arhi-tekture. Spomenik odražava veličinu Njegoševe ličnosti kao prosvjetnog i crkvenog vladara te velikog pjesnika i zajedno sa uređenjem novog gradskog parka umjetnički i pragmatično nado-građuje urbani gradski prostor Njegoševe ulice.

Za postolje skulpture akademskog skulptora Draga Đurovića, koja se smatra jednom od naj-boljih portreta Njegoša, upotrijebili smo monolit iz crnogorskog prirodnog kamena visočica koji je posebno za tu svrhu pridobijen iz kamenolo-ma u okolini Danilovgrada u Crnoj Gori. Postolje je bilo zasnovano i izvedeno uz pomoć najna-prednije, kompjuterom vođene kamenorezačke tehnologije.

Rok ŽnidaršičDocent na Arhitektonskom fakultetu Univerziteta u Ljubljani

The completed monuments are the result of a four-year collaboration underpinned by the high-est levels of professional trust and business ex-cellence. These projects have given me a com-pletely new understanding of diplomatic rela-tions at the top level. Aside from an exceptional partnership with the Honorary Consul of Monte-negro, the concept and execution of these ven-tures presented a challenge that demanded intense cooperation, as well as the exacting prowess shown by our top experts in the fields of planning and material technology. Add to these: computer-led processing of stone, cast-ing and concrete prefabrication, on-the-spot casting of paving stones, 3D scanning, artifical lighting, an in depth knowledge of calligraphy and Slavic linguistics, construction techniques, arboriculture, and finally landscaping and archi-tecture.

Finding appropriate locations for both monu-ments was equally a unique opportunity as well

Predstavljena projekta sta rezultat štiriletnega sodelovanja, ki je temeljilo na visokem nivoju za-upanja v stroko ter poslovni odličnosti. Diplo-matski odnosi na najvišji ravni so zame, skozi ta projekt, dobili povsem nov pomen. Poleg izje-mnega sodelovanja s častnim konzulom je za-snova in izvedba teh del predstavljala izziv, ki je terjal sodelovanje, akumulacijo in povezovanje znanj vrhunskih strokovnjakov s področja načr-tovanja in tehnologije materialov, računalniško vodene obdelave kamna, livarstva umetnin in prefabriciranih betonov, na mestu litih finalnih tlakov, 3D skeniranja, umetne osvetlitve in speci-alnih znanj kaligrafije, slavistike, gradbenih kon-strukcij, arboristike, oblikovanja krajine in arhi-tekture.

Za postavitev obeh spomenikov je bilo treba izbrati tudi lokacijo, kar je bila posebna prilo-žnost in hkrati tudi odgovornost. Težko bi našli področje, ki bolj nevtralno dobesedno povezuje dva naroda, kot je vsem dostopen urejen javni prostor, ki je znak, simbol, morda še pomemb-nejši kot obeležje samo. Obakrat gre za celovit pristop, ki sledi konceptu, da so obeležja vedno tudi priložnost za revitalizacijo, redefinicijo de-gradiranih mestnih prostorov. Postavitvi sta za-snovani v smislu trajnostnega urejanja mesta, ki izkorišča ta namen za preoblikovanje zapušče-nih mestnih javnih površin.

V primeru Njegoševega spomenika v Ljubljani gre za ureditev razpotja dveh cest s kakovostnim nasadom obstoječih odraslih dreves navadne breze (betula pendula), ki je do tedaj služil pred-vsem kot divje parkirišče, v novo javno površino, namenjeno pešcem. S tem sledimo strategiji ure-janja javnih prostorov v Ljubljani iz centra nav-

zven. Oblikovno izhodišče zasnove Njegoševega spomenika za Ljubljano je v nekaterih znamenitih postavitvah Njegoševih obeležij v pomembnih evropskih mestih (Beograd, Rim, Kijev), še pose-bej pa njegovega mavzoleja na Lovčenu, ki ga je zasnoval Ivan Meštrović, ter Plečnikove spome-niške arhitekture. Izraz spomenika naj z obliko-tvornostjo in merilom odraža veličino Njegoševe osebnosti kot posvetnega in cerkvenega vladarja ter velikega pesnika in skupaj z ureditvijo novega mestnega parka likovno in doživljajsko nadgradi urbani prostor Njegoševe ulice. Za podstavek skulpture akademskega kiparja Draga Đurovića, ki velja za enega najboljših portretov Njegoša, smo uporabili monolit iz črnogorskega naravne-ga kamna visočica, ki je bil posebej za ta namen pridobljen iz kamnoloma v okolici Danilovgrada v Črni gori. Podstavek je bil zasnovan in izveden s pomočjo najnaprednejše računalniško vodene kamnoseške tehnologije.

Rok Žnidaršičdocent na Fakulteti za arhitekturo Univerze v Ljubljani

Predstavljeni projekti rezultat su četvorogodiš-nje saradnje koja je bila bazirana na visokom ni-vou povjerenja u struku i poslovnoj odličnosti. Diplomatski odnosi na najvišem nivou su za mene kroz taj projekat dobili potpuno nov smisao. Uz izuzetnu saradnju sa počasnim konzulom, zami-sao i izvođenje ovih djela predstavljali su izazov koji je zahtijevao saradnju, sticanje i povezivanje znanja vrhunskih stručnjaka sa područja planira-nja i tehnologije materijala, kompjuterski vođene obrade kamena, livarstva umjetnina i prefabicira-

18 19

as a responsibility. It would be hard to find areas that could be better suited to neutrally and faith-fully connecting two nations than open-to-all public spaces, symbolically carrying perhaps mo re influence than the memorials themselves. Both cases were approached with the under-standing that memorials always present oppor-tunities for revitalisation, the redefinition of de-graded urban areas. The installations were de-signed with sustainable urban management in mind, using this moment to transform aban-doned communal public spaces.

The installation of the Njegoš monument in Lju-bljana transformed a Y-junction of two converg-ing roads with a number of existing mature silver birch trees (betula pendula) - that had served until recently as an unofficial car park - into a new, public, pedestrianised area. In selecting this spot we followed the strategy of converting public spaces in Ljubljana, spreading outwards from the city's centre. The starting point for the design of Ljubljana's Njegoš monument took note of other Njegoš memorials in important Eu-ropean cities (Belgrade, Rome, Kiev), his mau-soleum in Lovčen designed by Ivan Meštrovič, as well as Plečnik's dominant architectural touch in Ljubljana itself. The monument's expression had to reflect the size of Njegoš's personality as a secular and ecclesiastical ruler and a great poet. Together with the design of this new public garden, it should artistically and experientially enliven the public space of Njegoš street. For the sculpture's plinth, our cue came from one of the most prominent portraits of Njegoš by the distinguished sculptor Drago Đurović. We used a monolith made of Montenegrin natural stone,

'visočica', acquired from the quarry close to Da-nilovgrad in Montenegro.The plinth was carved with the most advanced computerized stone-cutting technology.

Rok ŽnidaršičAssistant Professor at the Faculty of Architecture, University of Ljubljana

>Pogled na spomenik med brezamiPogled na spomenik među brezamaView of monument surrounded by birch trees

20 21

0 5 15 30

<Aksonometrični prikazAksonometrični prikazAxonometric drawing>Detajl skulpture in napisaDetalj skulpture i natpisaDetail of sculpture and inscription

22 23

<Pogled na spomenik s posvetilnim napisomPogled na spomenik sa posvetom View of the monument with dedicatory inscription

Pogled na skulpturoPogled na skulpturuView of sculpture

>

24 25

0 1 32

0 1 2 30 2 5 10

Umeščenost parkovne ureditveSkladnost uređenja parkaAerial plan of the park

Prerez in tloris spomenikaPresjek i tlocrt spomenikaSection and ground plan of the monument

< <

26 27

CNC obdelava napisaCNC obrada natpisaComputer cutting the inscription using CNC technology>Ročna dodelava kamnoseških detajlovRučna dorada kamenorezačkih detaljaManual finishing of stone masonry detailing

<

28 29

<Montaža spomenika 17. 5. 2014Montaža spomenika 17. 5. 2014Assembly of the monument on 17th May 2014

Detajl stika s tlakomPostavljanje spomenika, detaljDetail of joint between pavement and monument

<

<

30 31

< > Spomenik kot ozadje skulpturiSpomenik i skulptura, skladna cjelinaMonument as setting for the bronze bust

32 33

lokacija / lokacija / location / Prešernov park, Podgorica, Crna Gora

leto izvedbe / godina realiziacije / completion date /2018

avtorja / autori / authors / Rok Žnidaršič, Dejan Fortuna

sodelavca / saradnici / collaborators / Samo Mlakar, Mojca Gabrič

napis / natpis / inscription Marko Drpić

fotografije / fotografije / photos Dejan Kalezić, Roman Kamšek, Medprostor

naročnik / naručilac / client / Vojislav Kovač, častni konzul Črne gore v Republiki Sloveniji / počasni konzul Crne Gore u Republici Sloveniji / honorary consul of Montenegro in the Republic of Slovenia, Glavno mesto Podgorica / Glavni grad Podgorica / Capital city Podgorica

Spomenik Prešernu / Prešernov spomenik / Monument to Prešeren /

34 35

stoljubnosti obeh glavnih mest, Ljubljane in Pod-gorice.

Rok Žnidaršičdocent na Fakulteti za arhitekturo Univerze v Ljubljani

Lokacija u Podgorici bila je izabrana prije svega zbog blizine značajnih javnih zgrada a posebno zbog krasnog drveća (Pinus pinea, Pinus nigra) koja je definišu. Spomenik je zasnovan kao dio uređenja novog parka i kao takav predstavlja nje-govu nedjeljivu cjelinu. U materijalnosti i mjerilu izražava kontekst Podgorice, modernog grada u mediteranskom zelenilu za koji je značajno op-sežno zidanje. Spomenik sa parkom je okružen velikim uređenim parkovima koji sa postojećim spomenicima snažno definišu značaj javnog pro-stora. Park je bio uređen posebno za tu svrhu jer zamisao, baš kao i u Ljubljani, slijedi ideji da po-stavljanje spomenika i obilježja uvijek bude i pri-lika za uređenje novih javnih površina u gradovi-ma. Uređen novi javni prostor Prešernovog par-ka dopunjuje veći parkovni kompleks u sklopu nekadašnjeg kraljevog dvorca Nikole I. Petrovi-ća, danas Centra savremene umjetnosti na de-snom brijegu rijeke Morače.

Osnovni motiv uređenja puta predstavlja po-pločavanje koje u tlocrtu izgleda kao koncentri-čan elipsoidan prsten. U postojeći prostor umje-šten je tako da obuhvata konturu nekadašnjeg dijagonalno utabanog puta u travi. Izveden je u pojasevima bijelog štokanog betona iz kojeg se izdvajaju siluete klupa i spomenika koji se na ru-bovima povlače postojećem drveću. Kružna za-misao omogućava dinamičan doživljaj novog

koncepta parka i posmatranje spomenika sa svih strana, koji se ujedno obraća prolaznicima različitih starosti. Tako omogućava trčanje djece u igri ali i mirne šetnje starijih. Na simboličkom nivou može da predstavlja prsten, simbol pove-zanosti i stalnog kruženja, životnog ciklusa vječ-nosti, što je prilika za aktuelizovanje Prešernove poezije. Uz spomenute elemente, koji su naprav-ljeni iz istog materijala, bijelog štokanog ili pjeska-renog betona, na glavnom ulazu u park postavlje-na je česma, oblikovana namjenski za tu priliku.

Koncept skulpture proizlazi iz najznačajnijeg spomenika Prešernu, kojeg su zamislili skulptor Ivan Zajec i arhitekta Maks Fabiani. Spomenik je bio postavljen 1905. godine na Prešernovom trgu u srcu Ljubljane i predstavlja posebno spiri-tualno središte slovenačkog naroda. Zbog toga je, i na simboličkom nivou, izabran upravo taj por-tret, koji je uvećan i preoblikovan uz pomoć naj-savremenijih tehnologija.

Znatno uvećan originalan portret preoblikovan je u apstraktnu kompoziciju šestougaonih priz-mi, koje simbolizuju pčelino saće. Tako izražena struktura spomenika metaforički izražava Pre-šernovu centralnu ulogu u pjesničkom almana-hu Krajnska čbelica, koji je zajedno sa kultur-nim programom i utemeljenjem slovenačkog je-zičkog korpusa značajno doprinio slovenačkom nacionalnom pokretu u Austrijskom carstvu, u periodu Proljeća naroda. U petoj, posljednjoj sves-ci koja je izašla 1848. godine, bila je objavljena Prešernova pjesma Zdravljica, koja je postala simbol slovenačkog naroda i koja je od 1991. go-dine Ustavom određena kao slovenačka državna himna. Njena 7. strofa na crnogorskom jeziku je ugravirana na spomeniku slovima u bronzi.

Zemljišče v Podgorici je bilo izbrano predvsem zaradi svoje lege v bližini pomembnih javnih zgradb in zlasti čudovitih dreves (Pinus pinea, Pinus nigra), ki ga določajo. Spomenik je zasno-van kot del ureditve novega parka in je njegova nedeljiva celota. V materialnosti in merilu izraža kontekst Podgorice, modernističnega mesta v mediteranskem zelenju, za katerega je značilna prostostoječa zazidava velikega merila, obkro-žena z obsežnimi urejenimi parki, ki z obstoječi-mi spomeniki v velikem merilu močno definirajo značaj javnega prostora. Park je bil urejen pose-bej za ta namen, saj zasnova tako kot v Ljubljani sledi načelu, da naj bo postavitev spomenikov in obeležij vedno tudi priložnost za ureditev novih javnih površin v mestih. Urejen nov javni prostor Prešernovega parka dopolnjuje sicer večji par-kovni kompleks v sklopu nekdanjega kraljevega dvorca Nikole I. Petrovića, danes Centra sodob-ne umetnosti, na desnem bregu reke Morače.

Osnovni motiv ureditve predstavlja tlakovanje, ki je v tlorisu koncentrični elipsoidni kolobar. V obstoječ prostor je položeno tako, da zajema konturo nekdanje diagonalno uhojene poti v tra-vi. Izvedeno je v pasovih belega štokanega be-tona, iz katerih rastejo volumni klopi in spomeni-ka, ki se na robovih umikajo obstoječim dreve-som. Krožna zasnova omogoča dinamično do-življanje celotne ureditve in opazovanje spome-nika z vseh strani ter nagovarja uporabnike raz-ličnih starosti. Omogoča tekanje otrok v igri kot tudi mirne sprehode starejšim. Na simbolnem nivoju lahko predstavlja prstan, simbol poveza-nosti in stalnega kroženja, življenjskega cikla, večnosti, kar je lahko tudi prispodoba za vedno znova aktualno Prešernovo poezijo. Poleg na-

štetih elementov, ki so vsi izdelani iz enakega ma-teriala, belega štokanega ali peskanega betona, je ob glavnem vstopu v park postavljen pitnik, oblikovan posebej za ta namen.

Zasnova skulpture izhaja iz najpomembnejše-ga spomenika Prešernu, ki sta ga zasnovala ki-par Ivan Zajec in arhitekt Maks Fabiani. Posta-vljen je bil leta 1905 na današnjem Prešernovem trgu v srcu Ljubljane in predstavlja nekakšno spiritualno središče slovenskega naroda. Zato je bil, tudi na simbolni ravni, izbran ravno ta portret, ki je bil odtisnjen, povečan in preoblikovan s po-močjo najsodobnejših tehnologij.

Močno povečan originalni portret je preobliko-van v abstrahirano kompozicijo šesterokotnih prizem, ki simbolizirajo čebelje satje. Tako izra-žena struktura spomenika metaforično izraža Prešernovo osrednjo vlogo v pesniškemu alma-nahu Krajnska čbelica, ki je s kulturnim progra-mom in utemeljitvijo slovenskega besedilnega korpusa bistveno pripomogel k utemeljitvi slo-venskega nacionalnega gibanja v Avstrijskem ce-sarstvu, v času pomladi narodov. V petem, za-dnjem zvezku, ki je izšel leta 1848, je bila obja-vljena Prešernova pesem Zdravljica, ki je postala simbol slovenskega naroda in je od leta 1991 tudi z ustavo določena kot slovenska državna himna. Prevod njene 7. kitice v črnogorski jezik je na spomeniku izpisan v bronastih črkah.

S tem dejanjem sledimo osnovnemu pesniko-vem sporočilu, ki je verjel v svetovno ureditev trajnega miru in ustvarjalne povezanosti med na-rodi. Spomenika bogatita metropolitanski karak-ter obeh mest in bosta ostala zapisana kot izraz zgodovinske in kulturne povezanosti obeh naro-dov, dobrega sodelovanja med državama in go-

36 37

Spring of Nations. In the fifth, last volume – pub-lished in 1848 – Preseren's poem Zdravljica (A Toast) became a symbol of the Slovenian nation and was, in 1991, constitutionally declared to be the Slovenian national anthem. The translation of its seventh verse into the Montenegrin language is imprinted on the monument with bronze let-ters.

With this act we have remained faithful to the poet's basic message of believing in the ultimate world order of lasting peace and the creative connection between peoples. The statues en-rich the metropolitan character of both cities, while attesting to the historical and cultural as-sociation and attachment of the two nations, and the hospitality of both capital cities, Ljublja-na and Podgorica.

Rok ŽnidaršičAssistant Professor at the Faculty of Architecture, University of Ljubljana

Time slijedimo osnovnoj poruci pjesnika, koji je vjerovao u svjetsko uređenje trajnog mira i stva-ralačke povezanosti naroda. Spomenici ističu me-tropolitski karakter oba grada. Ostaće zapisani kao izraz istorijske i kulturne povezanosti oba naroda, dobre saradnje među državama i simbol gostoljubivosti oba glavna grada, Ljubljane i Podgorice.

Rok ŽnidaršičDocent na Arhitektonskom fakultetu Univerziteta u Ljubljani

The site in Podgorica was chosen primarily be-cause of its proximity to important public build-ings and magnificient trees (Pinus pinea, Pinus nigra). The monument is conceptualized as part of the newly designed park and, as such, is an indivisible whole. In materiality and proportion, this large scale, freestanding construction strong-ly defines the character of its surrounding public space with its existing monuments and, further, reinforces the context of Podgorica, a modern city flourishing amidst the Mediterranian green-ery of its sizeable parks. Situated on the right bank of the river Morača, the newly designed Prešeren Park complements the bigger park complex within the formal royal castle of Nikola I Petrović, today the Centre for Modern Art.

The basic motif of the design is paving, which on the ground plan takes the form of a concen-tric elipsoid ring. It is located in the existing space so as to encompass the contour of the diago-nally traced path in the grass. It comprises bands of white, textured concrete on which the monu-

ment and its surrounding benches sit, while to-wards the edges blending with existing trees. The circular design allows a dynamic experience of the entire composition and the ability to view the statue from all sides; thus offering an audi-ence of all ages encounters in their own time, enabling children to scamper about as well as the elderly a quite stroll. On the symbolic level, it can represent a ring, a metaphor for connection and constant circling, a life cycle, an eternity, which is so emblematic of Prešeren's eternal poetry. In addition to the listed elements, all made of the same material – white, hammered or sandblasted concrete – a drinking fountain has been placed at the main entrance to the park, quietly designed to underpin this motif.

The concept for the sculpture references the most important monument to Prešeren designed by the sculptor Ivan Zajec and the architect Maks Fabiani. The monument was erected in 1905 in today's Prešeren square, in the heart of Ljubljana, and it has come to stand as the spir-itual centre of the Slovenian nation. Along with this stimulus, it is a reflection of modern Slovenia that this new portrait was designed, printed, and enlarged to monumental form through the use of state-of-the-art, 21st Century technologies.

The enlarged original portrait is transformed into an abstract composition of hexagonal prisms, which symbolise honeycombs. This structure metaphorically expresses Prešeren's central role in the first almanac of poetry in the Slovene lan-guage, Kranjska čbelica (The Carniolan Bee). Its cultural impetus and rationale significantly con-tributed to the just struggle of Slovenian nation-alism, inside the Austrian empire, during 1848's

38 39

0 5 15 30

40 41

str./str./p. 38Rastrirana plastika spomenika spreminja podobo v različnih svetlobahRastrirana plastika spomenika mijenja izgled pod različitom svjetlošćuThe rasterised form of the monument changes its appearance according to light conditions

str./str./p. 39Aksonometrični prikazAksonometrični prikazAxonometric drawing

<Klop, spomenik in tlak tvorijo celotoKlupa, spomenik i betonska staza čine cjelinu The bench, the monument and the paved walkway functioning as a whole

<

<

<

42 43

0 5 10 20

Nova ureditev ohranja povezavo z Djećjim parkomNovo uređenje čuva povezanost sa dječjim parkomThe new spatial layout connects seemlessly with Djećji Park

>Umeščenost parkovne ureditveUređenje parka, pozicijeAerial plan of the park

<

44 45

0 1 5 10

Fasada parka s spomenikomCjelina parka sa spomenikomPark's façade with monument

<

46 47

<Izdelava modela iz ekstrudiranega polistirenaIzrada modela iz ekstrudiranog polistirenaCasting made of extruded polystyrene

<Izdelava kalupaIzrada kalupaMould casting

<

48 49

>Priprava kalupa z armaturo za vlivanjePriprema kalupa sa armaturom za ulivanjePreparation of mould with fixture for casting

<

50 51

< >Izdelava bronastih črkIzrada slova u bronzi Production of bronze letters

52 53

<Zalivanje kalupa z betonomZalivanje kalupa betonomPouring concrete into mould

Livar in kalup Livar i kalupFoundryman and mould

<

54 55

<Odstranjevanje kalupa in poobdelavaUklanjanje kalupa i finalna obradaMould removal and finishing

< <Fino peskanje spomenikaFino pjeskarenje spomenikaFine sandblasting of monument

<

56 57

0 1 32

0 1 2 3

Prerez spomenikaPresjek spomenikaCross section of the monument

>Klop z napisom v črnogorščiniKlupa sa natpisom na crnogorskom jeziku Bench with inscription in Montenegrin

<

58

60 61

str./str./p. 58Izdelava tlakovanja na mestuIzrada betonskih ploča na samom mjestuOn-site production of pavement blocks

>Spomenik v dopoldanskem soncuSpomenik u jutarnjem suncuMonument in the morning sun

str./str./p. 59Montaža spomenika in klopiMontaža spomenika i klupaMonument and bench assembly

< <

<

uredniki / urednici / editorsJerneja Fischer Knap, Rok Žnidaršič, Vojislav Kovač

oblikovanje in prelom / dizajn i prelom /design and layoutPeter Skalar

besedila / tekstovi / textsVojislav Kovač, Zoran Janković, Slavoljub Stjepović, Vladimir Osolnik, Rok Žnidaršič

angleški prevod in lektoriranje / engleski prevod i lektura / English translation and language proofreadingHelena Slessor

črnogorski prevod in lektoriranje / crnogorski prevod i lektura /Montenegrin translation and language proofreadingRemzo Skenderović, Sanja Rubinić

slovensko lektoriranje / slovenačka lektura /Slovene language proofreadingSašo Soško

fotografije / fotografije / photo creditsMiran Kambič, Dejan Kalezić, Roman Kamšek, Medprostor

aksonometrije, načrti in obdelava fotografij / aksonometrije, nacrti i obrada fotografija /drawings and postproduction of photosDino Mujić, Urh Wiegele, Medprostor

izdajatelj / izdavač / publisherMedprostor d.o.o.

tisk / štampa / printMATformat

notranjost / unutrašnjost / interiorGarda 150 gr

pred-in za-list / prva i zadnja unutrašnja stranica / front and back endpapersIq Print 170 gr

ovitek / omot / coverFavini, Sumo Kraft Brown 1 mm

naklada / tiraž / copies 250

Ljubljana, april / april / April 2019

CIP - Kataložni zapis o publikaciji Narodna in univerzitetna knjižnica, Ljubljana 725.94:929Prešeren F.(497.16Podgorica) 725.94:929Petrović Njegoš P.(497.4Ljubljana) PESNIKA ljubezni in svobode v Ljubljani in Podgorici : spomenika Njegošu in Prešernu 2014 2018 = Pjesnici ljubavi i slobode u Ljubljani i Podgorici : Njegošev i Prešernov spomenik 2014 2018 = Poets of love and freedom in Ljubljana and Podgorica : the monuments to Njegoš and Prešeren 2014 2018 / [uredniki Jerneja Fischer Knap, Rok Žnidaršič, Vojislav Kovač ; besedila Rok Žnidaršič ... [et al.] ; angleški prevod Helena Slessor, črnogorski prevod Remzo Skenderović, Sanja Rubinić ; fotografije Miran Kambič ... [et al.] ; izris aksonometričnih prikazov Dino Mujić, Urh Wiegele, Medprostor]. - Ljubljana : Medprostor, 2019

ISBN 978-961-94481-1-3 1. Vzp. stv. nasl. 2. Žnidaršič, Rok, 1977- 3. Janković, Zoran, 1953- 4. Fischer Knap, Jerneja 297742592

ISBN 978-961-94481-1-3