1

Rječnik termina logike iz knjige Osnove logike autora Akbar

Eydija u prijevodu Amara Imamovića sa perzijskog na bosanski

jezik.

združenost إخحام

jedinstvo إجحاد

čestice أدات

spoznaja, percepcija إدران

izuzimanje, izuzeće إرجفام

argumentiranje إضحذالي

traženje odgovora إضحفا

indukcija إضحمراء

potpuna indukcija إضحمراء جا

nepotpuna indukcija إضحمراء الض

imenica إض

original, osnova أط

metodologija fikha أطي افم

načela kvaliteta أطي و١ف١ات

2

sredstvena nauka,

propedeutika

ةآ

izuzeće, zabrana إحام

zapovijed أر

zbiljska mogućnost إىا حم١ك

posebna mogućnost إىا خاص

opća mogućnost إىا ها

pozornost إحثا

poticajna složenica إشاء

transformacija إمالب

prva saznanja, aksiomi ١ات أ

stvarajuća složenica إ٠داد

jednostrani ugovor إ٠مام

ب

argumentacija ترا

uzročna argumentacija ترا

kondicionalna argumentacija ترا إ

3

ت

konsekvenca جاي

različitost جثا٠

disparatnost جخاف

subalternacija جذاخـ

sinonimnost جرادف

sud, tvrdnja جظذ٠ك

klasifikacija جظ١ف

pojam, predodžba ر جظ

kontrarnost جؼاد

definicija جور٠ف

nominalna definicija جور٠ف اإلض١ة

stvarna definicija جور٠ف احم١م١ة

leksička definicija افل١ةجور٠ف

definiranje divizijom جور٠ف تاحمط١

cirkularna definicija جور٠ف تاذر

opozicija suprotstavljenih

pojmova

جمات ػذ٠

opozicija oprečnih ili

kontradiktornih pojmova

جمات م١ؼ١

divizija, dioba جمط١

sveobuhvatna dioba جمط١ جفظ١

4

dvodioba, dihotomija جمط١ ثائ

analogija جث١

žudnja ج

kontradikcija جالغ

ج

sličnost خان

obuhvatnost ت خاو

dijalektika خذي

relativna partikularija خسء إػاف

stvarna partikularija خسء حم١ك

partikularija خسئ

tijelo خط

rastuće tijelo خط ا

isključiva rečenica خ اضحثائ١

rod خص

rod rodova خص األخاش

dalji rod خص تو١ذ

niži rod خص ضاف

viši rod خص هاي

bliži rod خص لر٠ة

srednji rod خص حضؾ

5

modus خث

modaliteti sudova ات لؼا٠ا خ

ذ

dispozicija حاي

dokaz حدث

definicija حذ

manji termin حذ أطغر

veći termin حذ أوثر

potpuna definicija حذ جا

krnjava definicija حذ اص

prosta krnjava definicija حذ الض تط١ؾ

složena krnjava definicija حذ الض روة

srednji termin حذ ضؾ

intuicija حذش

sudovi dobiveni neporednim

dosezanjem istine, tj. intuicijom

حذض١ات

determinacija kvantiteta حظر

razumska determinacija

kvantiteta

حظرهم

stvarna i figurativna riječ حم١مث داز

presuda, sud حى

6

derivacijska predikacija ح إشحماق

primarna esencijalna predikacija رات ، ح ر ح أ

ustaljena tehnička predikacija ح شا٠ن طام

prirodna predikacija ح ؿثن

jednoznačna ili nederivacijska

predikacija

ح اؿات

identična predikacija ح

konvencionalna predikacija ح ػن

vremenska apsolutna modalnost ح١١ ـم

خ

sluga nauka خاد او

izjavna složenica خثر

retorika خـاب

د

stalna modalnost دائ١

stalno apsolutna modalnost دائ١ ـم

znak, onaj koji ukazuje داي

podređenost kontrarnosti دخي در جحث جؼاد

ukazivanje دال ث

posljedično ukazivanje, دالث إحسا

7

ukazivanje po slijedu

ukazivanje po sadržini,

djelimično ukazivanje

دالث جؼ

prirodno ukazivanje دالث ؿث١ن

razumsko ukazivanje دالث هم

ukazivanje bez riječi دالث غ١ر فق

ukazivanje riječima دالث فل

ukazivanje po saglasnosti دالث ـاتم

konvencionalno ukazivanje دالث ػو

ر

bit رات

esencija, esencijalno راج

ر

kopula راتـ

potpuna ilustracija رض احا

krnjava ilustracija رض االض

8

ش

obostrano deriviran negirajući

sud

ضاثة وذة اـرف١

negirajući sud deriviranog

predikata

ضاثة وذة احي

negirajući sud deriviranog

subjekta

ضاثة وذة اػم

neoštećenost osjetila ضالة حاش

neoštećenost uma ضالة ر

negiranje obiju nužnosti ضة ػررج١

kvantifikatori ضر

ظ

poetika شور

sumnja شه

figura شى

9

ص

mala premisa طغر

pet logičkih vještina طاهات خص

klasa طــف

forma طرت

ع

produktivni modusi ػرب حح

nužna modalnost ػرر٠ة

modalnost nužna po biti

subjekta

ػرر٠ـة راج١ة

ف

konjektura, vjerovanje ك

م

saznavatelj, znalac, učenjak ها

nemogućnost istovremene

združenosti dviju kontradikcija

i njihovog izuzimanja po

jednom pitanju

إرجفام م١ؼ١هذ إخحام

10

nepostojanje paradoksa هذ شث

akcident هرع

vrsni ili opći akcident هرع خاص

ekstenzivni ili osobeni

akcident

هرع ها

neodvojiv akcident هرع الز

evidentno neodvojiv akcident هرع الز ت١

neevidentno neodvojiv

akcident

غ١ر ت١ هرع الز

odvojiv akcident هرع فارق

akcidentalno هرػ

općeprihvaćena modalnost ة هرف١ة ها

ugovor همذ

razum um هم

neproduktivni, tj. beskorisni

rezultati

هم١

konverzija هىص

konverzija negirajuće

univerzalije

هىص ضاث و١

jednostavna konverzija هىص طح

konverzija afirmativne

partikularije

هىص خث خسئ١

konverzija afirmativne

univerzalije

هىص خث و١

11

kontrapozicija هىص م١غ

nesaglasna konverzija

kontradiktornog

هىص م١غ خاف

saglasna konverzija

kontradiktornog

م١غ ا فكهىص

znanje ه

osjetilno znanje ه حص

stečeno ili posredno znanje ه حظي

prisutno ili neposreno znanje ه حؼر

imaginarno znanje ه خ١اي

nužno ili očigledno znanje ه ػرر

razumsko znanje ه هم

spekulativno znanje لرهـ

intuitivno znanje ه

očigledna znanja ه تذ٠

subordinirani pojmovi ه خظص ـك

interferirajućim pojmovi ه خظص خ

faktori veza هاطر همد

naziv ها

12

ف

ogranak فرم

vrsna razlika فظ

daljnja vrsna razlika فظ تو١ذ

bliža vrsna razlika فظ لر٠ة

prirodno stečeni sudovi فـر٠ات

aktuelna modalnost فو١ث

neumske aktivnosti فو١ث غ١ر هم

ق

referenca, modus لر٠

član diobe لط

udjeli diobe لط١

modalni sudovi لؼا٠ا خ

partikularno određeni sud لؼ١ حظر خسئ١

univerzalno određeni sud لؼ١ حظر و١

sud slučajne konekcije لؼ١ إجفال١

propozicija, sudovi لؼ١ خـ لؼا٠ا

partikularan sud لؼ١ خسئ١

partikularno konjuktivni sud لؼ١ خسئ١ حظ

partikularno disjunktivni sud لؼ١ خسئ١ فظ

13

zbiljni sud لؼ١ حم١م١

kategorički sud لؼ١ ح١

kategoričko-afirmativni sud لؼ١ ح١ خث

aktualni sud لؼ١ خارخ١

umski sud لؼ١ ر١

negirajući sud لؼ١ ضاث

pojedinačni (individualni) sud لؼ١ شخظ١

pojedinačni konjuktivni sud لؼ١ شخظ١ حظ

pojedinačni disjunktivni sud لؼ١ شخظ١ فظ

kondicionalni sud لؼ١ شرؿ١

kondicionalno konjuktivni sud لؼ١ شرؿ١ حظ

kondicionalno disjunktivni sud لؼ١ شرؿ١ فظ

prirodni sud لؼ١ ؿث١و١

antagonistički sud لؼ١ هاد٠

univerzalni sud لؼ١ و١

univerzalni konjuktivni sud لؼ١ و١ حظ

univerzalni disjunktivni sud لؼ١ و١ فظ

disjunktivni sud sa

nemogućnošću isključenja

لؼ١ اوة اخ

kontigentno-konjuktivni sud لؼ١ حظ إجفال١

nužno konjuktivni sud لؼ١ حظ س١

određeni (kvantificirani) sud لؼ١ حظر

osoben (singularni) sud لؼ١ خظط

14

apsolutni sud لؼ١ ـم

sud stvarne disjunkcije فظ حم١م١لؼ١

neodređeni (nekvantificirani)

sud

لؼ١

afirmativni sud لؼ١ خث

modalni sud لؼ١ خ

prosti modalni sud لؼ١ خ تط١ؾ

složeni modalni sud لؼ١ خـ روث

derivirani (izvedeni) sud لؼ١ وذ

moć imaginacije ل خ١اي

moć slikovitog predočavanja ل حخ١

dedukcija, silogizam ل١اش

rastavljena dedukcija ل١اش إضحثائ

rastavljena konjuktivna

dedukcija

ل١اش إضحثائ إجظا

rastavljena disjunktivna

dedukcija

ل١اش إضحثائ إفظا

povezana dedukcija إلحرال١اش

kategoričko povezana

dedukcija

ل١اش إلحرا ح

kondicionalno povezana

dedukcija

ل١اش إلحرا شرؿ

15

ن

velika premisa وثر

općeniti i partikularni pojmovi و خـس

umska univerzalija و رـ

prirodna univerzalija و ؿث١و

općenita jednoznačnica و حاؿ

općenita višeznačnica و شاوه

logička univerzalija و ـم

univerzalije و١ات

kvantitet و

kvantitativnost suda, količina ١ث ، و و

kakvoća و١ف١ث

kvalitet suda و١ف١ث

ي

pojmovi, riječi, vokabuli فق خـ أفاف

zašto

uzročno “zašto” إثثاج

egzistirajuće “zašto” ثثـج

16

opisujuće “šta” اء اشارح

materija, sadržaj اد

sadržaj suda اد لؼ١

isključivost او١ث

štastvo ا١ث

različite riječi حثا٠

disparatni pojmovi حثا٠ا

srodni pojmovi حداطا

disparatne riječi حخافا

Sudovi koji pobuđuju

slikovito predočavanje,

sugestivni sudovi

خ١الت

sinonimi حرادف

kvanitativni, ekvipolentni,

podudarni pojmovi

حطا٠ا

analogni pojmovi حشاتا

korelativni pojmovi حؼا٠فا

opozicone riječi حماتال

istovrsni pojmovi حاثال

prenesena znanja حاجرات

srednji pojmovi حاضؾ

jednoznačnica حاؿ

17

sličnost ث

slične riječi ثال

iskustvena saznanja درتات

riječ kojoj nije jasno značenje د

osjetilni sudovi حطضات

atributivni predikati حظة احي

obostrano atributivan

negirajući sud

حظ ضاث اـرف١

atributivni sud حظ لؼ١

pojam pomoću kojeg se izriče

sud

حى ت

pojam o kome se izriče sud حى ه١

atribut, predikat حي

disparatne riječi خافا

osobena riječ خحض

sugestivni sudovi خ١الت

označeno, ono na što se

ukazuje

ذي

improviziran رجد

složena riječ روة

potpuna složenica روة جا

nepotpuna složenica روة الض

priznate propozicije طات

18

višeznačnica شاوه

saznanja stečena putem

opažanja, intuicije

شاذات

neizvjesni, nejasni sudovi شثات

homonim, zajednička imenica شحرن

posebno uvjetovan sud شرؿ خاط

općenito uvjetovana

modalnost

شرؿ ها

općepoznati sudovi, stavovi شرات

objekt ظذاق

modalnost općenite

apsolutnosti

ـم ها

sudovi zasnovani na

vjerovanju

لات

značenja, ideje واـ

obostrano derivirajući sud وذ اـرف١

derivirani predikat وذ احي

definiend ورف

definiens, definitiv ورف

predmet spoznaje, saznavano و

sud poznanica و جظذ٠م

pojmovi poznanica و جظر

neegzistirajuće značenje وا هذ

egzistirajuće značenje وا خد

19

imenovano و

pojam و

sofistika ili paralogizam غاح

partikularni pojmovi فا خسئ

jednostavna, prosta riječ فرد

pojam ف

partikularan pojam خس ف

univerzalan pojam ف و

prihvaćeni sudovi مثالت

premisa مذ

djelitelj مط

diobena cjelina مط

činilac م

konsenkvencija الز

mjerilo الن

opozicija pojmova

posjedovanja i neposjedovanja

ى هذ ى

sud posebne mogućnost ى خاط

modalnost općenite

mogućnosti

ى ها

moguća modalnost ى١ث

ono što se pripisuje طب

ono čemu se pripisuje طب إ١

20

logika ـك

formalna logika ـك طر

sadržajna logika ـك اد

disjunktivni sud sa

nemogućnošću združenosti

فظ اوة ادن

prenesena riječ مي

prenesena riječ sama po sebi مي جو١

prenesena određena riječ مي جو١١

obostrano atributivan

afirmativni sud

خث حظ اـرف١

afirmativni sud atributivnog

predikata

خث حظ احي

afirmativni sud atributivnog

subjekta

خث حظ اػم

subjekt ػم

atributivni subjekt ػم حظ

derivirani subjekt ػم وذ

sadržaji sudova اد لؼا٠ا

vaga ١سا

21

dozivanje ذاء

četverovrsni odnosi među

univerzalijama

طثث أرتن

odnos nemogućnosti طثث إحام

odnos mogućnosti طثث إىا

potpuni odnos طثث جا

sudstveni odnos طثث حى١

odnos nužnosti طثث خب

dvije kontradikcije م١ؼ١

zabrana

vrsta م

relativna vrsta م إػاف

vrsta vrstā م األام

stvarna vrsta م حم١م

niža vrsta م ضاف

viša vrsta م ها

srednja vrsta م حضؾ

22

pitanje - da li

elementarno (prosto) “da li” اثط١ـة

složeno “da li” اروة

forma, oblik ١أت

zbiljski bitak خد حـم١ـم

vanjsko-pojavni bitak خد خارخ

mentalni bitak خد رـ

znanstveni bitak percipiranog خد ه و

pojavni bitak u spoljnjem

svijetu

خد ه١

bitak u obliku pisma خد وحث

verbalni bitak خد فل

nezbiljski bitak خدغ١رحم١م

sud ne nužnog postojanja خد٠ ال ػرر٠

jedinstvo odnosa حذت إػاف ٠ا طثث

jedinstvo predikacije حذت ح

jedinstvo vremena حذت زا

jedinstvo uvjeta حذت شرؽ

jedinstvo potencijalnog i فوـ حذت ل

23

aktivog stanja dvaju sudova

jedinstvo cjeline i dijela خـسء حذت و

jedinstvo predikata حذت حي

jedinstvo mjesta حذت ىا

jedinstvo subjekta حذت ػم

intuicija, hipoteza,

pretpostavka

imaginarni sudovi ات

neosporne istine ٠م١ات

čvrsto uvjerenje ٠م١