permbledhje ekzekutive
TRANSCRIPT
REPUBLIKA E KOSOVES
Strategjia Kombëtare e Prokurimit Publik
2015-2020
Maj 2014
Komisioni Rregullativ i Prokurimit Publik
Përmirësimi i Kapaciteteve Administrative në Fushën e Prokurimit Publik në Kosovë
Projekt i financuar nga BE-ja dhe i menaxhuar nga Zyra e Bashkimit Evropian në Kosovë
National Public Procurement Strategy 2015-2020
Përmbajtja
PERMBLEDHJE EKZEKUTIVE.......................................................................................5
HYRJE.................................................................................................................................8
1 HISTORIKU DHE ARSYETIMI................................................................................9
1.1 Definimi i Prokurimit Publik................................................................................9
1.2 Historiku i Strategjisë Kombëtare te Prokurimit Publik.......................................9
1.2.1 Komisioni Rregullativ i Prokurimit Publik (KRPP)....................................10
1.2.2 Organi Shqyrtues i Prokurimit (OSHP).......................................................11
1.2.3 Agjencia Qendrore e Prokurimit (AQP)......................................................12
1.2.4 Drejt një Strategjie Kombëtare të Prokurimit Publik..................................12
1.3 Rëndësia dhe Arsyeshmëria................................................................................13
1.3.1 Detyrimi i qeverisë për te ofruar shërbime publike efektive......................15
1.3.2 Vlera e Shpenzimeve me Prokurim Publik..................................................15
1.3.3 Roli i prokurimit publik në zhvillimin social-ekonomik kombëtar.............16
2 VIZIONI, MISIONI, SYNIMET DHE OBJEKTIVAT E STRATEGJISE...............17
2.1 Vizioni Strategjisë...............................................................................................17
2.2 Misioni i Strategjisë............................................................................................17
2.3 Synimi i Strategjisë.............................................................................................17
2.4 Objektivat e Strategjisë.......................................................................................18
1
National Public Procurement Strategy 2015-2020
2.5 Qëllimi i strategjisë.............................................................................................19
3 STRATEGJIA E PROKURIMIT PUBKIK: MODELET DHE PARIMET..............20
3.1 Qasjet për Vendosjen e një Strategjie Kombëtare të Prokurimit Publik.............20
3.2 Arsyeshmëria për Modelin e Parimeve...............................................................20
3.3 Parimet Themelore të Strategjisë........................................................................21
3.3.1 Vlera për paranë...........................................................................................21
3.3.2 Ekonomia.....................................................................................................21
3.3.3 Efikasiteti.....................................................................................................22
3.3.4 Ekuiteti.........................................................................................................22
3.3.5 Integriteti dhe Etika.....................................................................................22
3.3.6 Drejtësia.......................................................................................................24
3.3.7 Transparenca................................................................................................24
3.3.8 Llogaridhenia...............................................................................................25
3.3.9 Besueshmëria...............................................................................................26
3.3.10 Konkurrenca................................................................................................26
3.3.11 Ekspertiza dhe ndershmëria.........................................................................26
4 Krahasimet ndërkombëtare të strategjive dhe praktikave të prokurimit publik.........27
4.1 Aspiratat për të përdorur prokurimin publik,si një levë të reformës së qeverisë 27
4.2 Dëshmia e përdorimit të prokurimit publik si një levë e reformës së qeverisjes 29
5 METODOLOGJIA E ZHVILLIMIT STRATEGJIK.................................................33
2
National Public Procurement Strategy 2015-2020
5.1 Shqyrtimi i Literaturës........................................................................................33
5.2 Analiza e Situatës................................................................................................33
5.3 Konsultimi me grupet e interesit.........................................................................33
5.4 Hartimi i NPPS....................................................................................................34
6 STRATEGJIA KOMBËTARE E PROKURIMIT PUBLIK......................................36
6.1 Koordinimi i Planifikimit dhe Buxhetit të Prokurimit........................................36
6.2 Pajtueshmëria me ligjet dhe rregullat e Prokurimit Publik.................................37
6.3 Monitorimi dhe mbikëqyrja................................................................................39
6.4 Prokurimi Publik dhe Konflikt Interesi...............................................................42
6.5 Njoftimi për Tenderuesit dhe Paraqitja e Informacionit.....................................44
6.6 Mekanizmat e Menaxhimit të Ankesave në Sistemin e Prokurimit Publik........44
6.7 Administrata e kontratës, Monitorimi dhe Menaxhimi i Performancës së palës
shitëse45
6.8 Punimi me Prokurimin Qendror dhe Marrëveshjet Kornizë...............................46
6.9 Zhvillimi i Prokurimit Elektronik.......................................................................48
6.10 Zhvillimi i Kapaciteteve Profesionale dhe Burimeve Njerëzore........................50
6.11 Krijimi i Ndërgjegjësimit të Prokurimit Publik..................................................53
6.12 Harmonizimi i mëtejshëm i kuadrit ligjor për prokurimin, sidomos në pikëpamje
të Direktivave të reja të BE-së.......................................................................................54
7 PLANI I VEPRIMIT..................................................................................................55
3
National Public Procurement Strategy 2015-2020
7.1 Lidhja e veprimeve te propozuara me NPPS......................................................55
7.2 Action Plan..........................................................................................................58
Shkurtesat
AK Autoriteti Kontraktues
AQP Agjencia Qendrore e Prokurimit
EOI Shprehje te Interesit
BE Bashkimi Evropian
BPV Bruto Produkti Vendor
MBNJ Menaxhimi i Burimeve Njerëzore
SMI Sistemi I Menaxhimit te Informatave
OECD Organizatat për Zhvillim dhe Bashkëpunim Ekonomik
KRPP Komisioni Rregullativ i Prokurimit Publik
OSHP Organi Shqyrtues i Prokurimit
PPP Partneriteti Publiko Privat
KPP Kërkese për Propozime
KPK Kërkese për Kuotim
TER Termat e Referencës
4
National Public Procurement Strategy 2015-2020
PERMBLEDHJE EKZEKUTIVE
Qeveria e Republikës së Kosovës shume me pare ka kuptuar rëndësinë e funksionit të
prokurimit publik dhe rolin e tij në zhvillimin ekonomik dhe social të vendit; si dhe
kontributin e tij në anëtarësimin e vendit në Bashkimin Evropian ne te ardhmen . Si
përgjigje ndaj kësaj nevoje , qeveria , duke filluar nga mesi i vitit 2000 , ka iniciuar një
numër reformash te prokurimit në sistemin e prokurimit publik me qëllim qe prokurimi
publik te behet më efikas dhe me transparent dhe në përputhje me kërkesat , udhëzimet
themelore të prokurimit dhe praktikat më të mira e BE-së .
Në Kosovë tashme ekziston një strukturë e përpunuar e sistemit të prokurimit publik për
punët, shërbime dhe mallra. Sistemi ka rezultuar nga miratimi i Udhëzimeve të BE-së për
prokurimin publik , siç janë evoluar gjatë dekadës së fundit , te cila , në përgjithësi, kanë
nxitur reformat e prokurimit . Qeveria ka lëvizur shpejt me reforma duke themeluar një
kuadër ligjor për prokurimin publik edhe pse nuk ka pasur një Strategji të qartë te
Prokurimit Publik për të udhëhequr zbatimin e reformave , të cilat kanë rezultuar në ligjet
dhe rregulloret aktuale .
Edhe në ditët e sotme prokurimi publik është i lidhur më shumë me tregjet dhe të biznesit
në blerjen e mallrave dhe shërbimeve dhe të ndërtimit të infrastrukturës publike në
kushtet më të mira të mundshme. Megjithatë dihet se ka edhe implikime më të gjera
sociale, ekonomike dhe politike të cilat mund të trajtohen në mënyrë të përshtatshme
vetëm përmes një Strategjie Kombëtare të Prokurimit Publik. Edhe pse formulimi i një
strategjie të prokurimit publik konsiderohet si një hap i parë në krijimin e një sistemi
efektiv të prokurimit publik, Republika e Kosovës ka filluar me hartimin e legjislacionit
përkatës (e cila mund të konsiderohet si një instrument i nxjerrë i politikave të
prokurimit). Ky boshllëk ka shtyrë iniciativën e formulimit të Strategjisë Kombëtare të
Prokurimit Publik.
5
National Public Procurement Strategy 2015-2020
Kjo strategji ka rezultuar nga një studim se si praktika e prokurimit zbatohet në vend dhe
nga përvoja relevante e vendeve te tjera. Gjatë përpilimit të këtij dokumenti një numër i
mangësive kryesore dhe çështjeve prioritare që duhet të adresohen nga strategjia janë
identifikuar nga aktorët kryesorë. Çështjet e ngritura janë diskutuar, ratifikuar dhe
konfirmuar para studimit te mëtejme për hartimin e kësaj strategjie. Boshllëqet dhe
çështjet janë diskutuar dhe ratifikuar në seminare të veçanta të organizuara nga
Komisioni Rregullativ i Prokurimit Publik. Prandaj, kjo strategji tashme ka kaluar nëpër
një proces fillestar qe është kryer për qëllim të kësaj strategjie.
Një shqetësim i madh i kësaj strategji është krijimi i një sistemi të prokurimit publik në
Republikën e Kosovës që rrjedh nga, dhe është një mjet për
zhvillim ekonomiko-social kombëtar,
vlerën për para,
zhvillimin industrial,
kapitalin, konkurrencën e lirë, transparencën, dhe
nxitjen e pjesëmarrjes lokale në mundësitë e tregut të prokurimit.
Kjo është një strategji qe ndjek objektivat e qeverisë për qeverisje të mirë, luftimin dhe
parandalimin e prokurimit të korruptuar, dhe mbrojtjen e interesave kombëtare të
Kosovës në konkurrencën e tregut të prokurimit, pa i anashkaluar parimet bazë të
praktikave me të mira të prokurimit.
Strategjia është paraqitur në seksionet e mëposhtme:
1. Historiku dhe arsyetimi për strategjinë.
2. Vizioni, misioni, synimet dhe objektivat e Strategjisë - duke theksuar se
strategjia do të përpiqet qe të siguroj përdorimin e duhur të burimeve publike në
prokurimin e punëve, mallrave dhe shërbimeve me çmime reale dhe konkurruese
për të realizuar vlerën për para.
3. Parimet themelore të strategjisë - të cilat përbejnë dhe udhëzojnë funksionin
kombëtar të prokurimit publik gjate gjithë kohës.
6
National Public Procurement Strategy 2015-2020
4. Krahasimet ndërkombëtare të strategjive dhe praktikave të prokurimit
publik
5. Metodologjia e Zhvillimit te Strategjisë
6. Strategjia Kombëtare e Prokurimit Publik – e përpunuar në atë mënyre e cila
prezanton çështjet kryesore që duhet të trajtohen gjatë 5 viteve të ardhshme
7. Plani i veprimit për zbatimin e strategjisë së propozuar.
7
National Public Procurement Strategy 2015-2020
HYRJE
Qeveria e Republikës së Kosovës shume me pare ka kuptuar rëndësinë e funksionit të
prokurimit publik dhe rolin e tij në zhvillimin ekonomik dhe social të vendit; si dhe
kontributin e tij në anëtarësimin e vendit në Bashkimin Evropian ne te ardhmen . Si
përgjigje ndaj kësaj nevoje , qeveria , duke filluar nga mesi i vitit 2000 , ka iniciuar një
numër reformash te prokurimit në sistemin e prokurimit publik me qëllim qe prokurimi
publik te behet më efikas dhe me transparent dhe në përputhje me kërkesat , udhëzimet
themelore të prokurimit dhe praktikat më të mira e BE-së .
Në Kosovë tashme ekziston një strukturë e përpunuar e sistemit të prokurimit publik për
punët, shërbime dhe mallra. Sistemi ka rezultuar nga miratimi i Udhëzimeve të BE-së për
prokurimin publik , siç janë evoluar gjatë dekadës së fundit , te cila , në përgjithësi, kanë
nxitur reformat e prokurimit . Qeveria ka lëvizur shpejt me reforma duke themeluar një
kuadër ligjor për prokurimin publik edhe pse nuk ka pasur një Strategji të qartë te
Prokurimit Publik për të udhëhequr zbatimin e reformave , të cilat kanë rezultuar në ligjet
dhe rregulloret aktuale .
Edhe në ditët e sotme prokurimi publik është i lidhur më shumë me tregjet dhe të biznesit
në blerjen e mallrave dhe shërbimeve dhe të ndërtimit të infrastrukturës publike në
kushtet më të mira të mundshme. Megjithatë dihet se ka edhe implikime më të gjera
sociale, ekonomike dhe politike të cilat mund të trajtohen në mënyrë të përshtatshme
vetëm përmes një Strategjie Kombëtare të Prokurimit Publik. Edhe pse formulimi i një
strategjie të prokurimit publik konsiderohet si një hap i parë në krijimin e një sistemi
efektiv të prokurimit publik, Republika e Kosovës ka filluar me hartimin e legjislacionit
përkatës (e cila mund të konsiderohet si një instrument i nxjerrë i politikave të
prokurimit). Ky boshllëk ka shtyrë iniciativën e formulimit të Strategjisë Kombëtare të
Prokurimit Publik.
8
National Public Procurement Strategy 2015-2020
1 HISTORIKU DHE ARSYETIMI
1.1 Definimi i Prokurimit Publik
Prokurimi publik do të thotë një blerje, kontratë formale apo tjetër, e punëve, furnizimeve
dhe shërbimeve nga organet publike te cilat shfrytëzojnë mjetet financiare publike.
Përfshin blerjen, marrjen me qira ose marrjen me ndonjë mjet tjetër kontraktual, te
mallrave, punimeve ndërtimore dhe shërbimeve te nevojshme publike nga sektori
publik. Gjithashtu përfshin situatat në të cilat fondet publike mobilizohen për të blerë
mallra, pune dhe shërbime edhe në qoftë se qeveria nuk është e përfshire ne mënyre te
drejtpërdrejt.
1.2 Historiku i Strategjisë Kombëtare te Prokurimit Publik
Prokurimi publik në Republikën e Kosovës është i rregulluar me LIGJIN e
PROKURIMIT PUBLIK, LIGJIT NR 04 \ L-042 dhe legjislacionin sekondar relevant.
Duke synuar harmonizimin e sistemit të prokurimit publik në Kosovë me dispozitat e
acquis të BE-së dhe me praktikat më të mira ndërkombëtare, si dhe promovimin e
efikasitetit dhe efektivitetit në përdorimin e fondeve publike, reforma e sistemit të
prokurimit publik në Kosovë është mbështetur gjerësisht nga projektet përkatëse të
financuara nga BE, të tilla si
"Mbështetje në Themelimin e Kornizës së Prokurimit Publik",
•"Reforma ne Sistemin e Prokurimit Publik në Kosovë" dhe
"Përmirësimi i kapaciteteve administrative në fushën e Prokurimit Publik në
Kosovë"
Mbështetje te mëtejshme janë siguruar nga donatorë të tjerë, të tille si Banka
Botërore.
9
National Public Procurement Strategy 2015-2020
Ligji i Prokurimit Publik i Kosovës është ndryshuar në vitin 2007 me qëllim qe të sjellë
më afër aktivitetet e prokurimit me dispozitat e BE-së , thjeshtimin e disa kërkesave
ligjore , sqarimin e çështjeve dhe prezantimin e përkufizimeve të reja. Rritja e
fleksibilitetit dhe themelimi i Organit të pavarur Shqyrtues të Prokurimit ( OSHP) ishin
transformimet më të rëndësishme. Rregullorja e koncesioneve u largua nga ligji për të
parandaluar konfuzionin dhe mospërputhjen me ligjin specifik mbi procedurën e
koncesionit që ishte miratuar në vitin 2005 . Një numër i rëndësishëm i legjislacionit
sekondar që mundësonte zbatimin e Ligjit është përgatitur, duke përfshirë format
standarde për secilin lloj të njoftimit, kodin e etikës , një formular për raportimin e
kontratave të nënshkruara, format standarde te dosjeve te tenderëve, një formular për
parashtrim te ankesave për Organin Shqyrtues të Prokurimit dhe udhëzime për procedurat
me vlerë minimale .
Që nga shtatori 2011, një ligj i ri i Prokurimit Publik , përkatësisht Ligji Nr 04 \ L - 042 ,
ka hyrë në fuqi . Ky ligj është plotësisht në përputhje me Direktivat e BE-se mbi
Prokurimin Publik aktualisht në fuqi . Legjislacioni sekondar ekzistues është përshtatur
kryesisht me dispozitat e këtij ligji të ri .
Struktura qendrore e prokurimit publik të Kosovës përbëhet nga këto tri organe:
1.2.1 Komisioni Rregullativ i Prokurimit Publik (KRPP)
Vepron në cilësinë e një agjencie të pavarur rregullative dhe është përgjegjëse për
zhvillimin, funksionimin dhe mbikëqyrjen e Sistemit të Prokurimit Publik. Në bazë të
Ligjit të Prokurimit Publik, Komisioni është përgjegjës për përgatitjen dhe shpërndarjen e
legjislacionit sekondar, duke përfshirë edhe rregullat e prokurimit, doracakët, udhëzimet,
formularët standard, kontratat model dhe për të përgatitur rekomandimet për përmirësim
te LPP-së dhe sistemit të përgjithshëm të prokurimit publik për Qeverinë dhe Parlamentin
Kombëtare.
Për më tepër, është përgjegjëse për
10
National Public Procurement Strategy 2015-2020
ngritjen e vetëdijes në mesin e autoriteteve kontraktuese dhe operatorëve
ekonomik për kornizën e prokurimit publik,
ofrimin e asistencës për zbatimin dhe interpretimin e LPP dhe të akteve
nënligjore,
monitorimin e përputhshmërisë së autoriteteve kontraktuese nëpërmjet sistemeve
manuale dhe elektronike dhe
te mbështetëse IKAP-in (i cila është përgjegjëse për trajnimin dhe certifikimin e
zyrtarëve të prokurimit) në përpjekje për të zhvilluar dhe për të ruajtur aftësitë dhe
kompetencat e profesionistëve të prokurimit.
Komisioni gjithashtu është përgjegjës për vendosjen dhe mirëmbajtjen e regjistrit të
prokurimit publik (për njoftimet, ftesat, dosjet e tenderit, raportet, ankesat dhe vendimet
që kanë të bëjnë me secilin prokurim), për inicimin dhe mbështetjen e zhvillimit të e-
prokurimit, për mirëmbajtjen e një faqe te internetit që ofron qasje në Regjistrin, ligje,
akte nënligjore dhe interpretimin e tyre, për zhvillimin e sistemit të informacionit për
publikimin e njoftimeve qe mbulon tërë Kosovën dhe për te zhvilluar dhe mirëmbajtur
një listë të autoriteteve kontraktuese.
KRPP-ja duhet qe të mbledh në mënyrë sistematike dhe të analizoj informacionin mbi
procedurat e prokurimit publik dhe kontratat e dhëna dhe të përgatisë dhe t'i dorëzojë
Kuvendit Kombëtar një raport vjetor i cili përmbledh të gjitha aktivitetet relevante. Së
fundi, KRPP-ja ka përgjegjësinë qe të ndër veprojë dhe të bashkëpunojë me organizata të
tjera brenda dhe jashtë vendit për çështjet që lidhen me prokurimin publik.
KRPP-ja ka filluar funksionimin në shkurt 2005.
1.2.2 Organi Shqyrtues i Prokurimit (OSHP)
Është përgjegjëse për kryerjen e funksioneve të dhëna me Ligjin e Prokurimit Publik dhe
Ligjit për Procedurën për dhënien për koncesione, lidhur me trajtimin e ankesave në
relacion me këto ligje.
11
National Public Procurement Strategy 2015-2020
Është një trup kuazi-gjyqësor, kompetent për shqyrtimin e vendimeve administrative të
lëshuara nga institucionet qendrore të prokurimit për kryerjen e procedurave të
prokurimit dhe për të rishikuar ankesat nga tenderuesit nën procedurën e shqyrtimit.
OSHP-ja ka filluar operimin në gusht 2008
1.2.3 Agjencia Qendrore e Prokurimit (AQP)
Funksionon si një agjenci autonome ekzekutive me përgjegjësi të gjerë në lidhje me
procedurat e prokurimit të nivelit qendror. Funksioni kryesor i Agjencisë është blerja
qendrore. Mund të vendosë që cilado procedurë e prokurimit që duhet të udhëhiqet nga
një autoritet kontraktues në Kosovë të udhëhiqet nga vetë AQP në vend të autoritetit
kontraktues, për arsye të ekspertizës profesionale, efektivitetit të kostos, efiçencës ose
çështjeve të tjera legjitime, siç është formuluar në Ligjin e Prokurimit Publik.
1.2.4 Drejt një Strategjie Kombëtare të Prokurimit Publik
Strategjia aktuale është formuluar sipas historikut te disa arritjeve të rëndësishme të
reformave të prokurimit publik në Republikën e Kosovës. Arritja më e rëndësishme është
miratimi i Ligjit të Prokurimit Publik, LIGJI Nr 04 \ L-042 dhe legjislacioni sekondar
relevant.
Pavarësisht përmirësimit në performancë, sektori i prokurimit publik akoma përballet me
një numër sfidash. Ato përfshijnë:
1) Mungesën e një strategjie kombëtare të prokurimit publik, që përcakton modelin,
përcakton vlerat kombëtare, normat dhe aspiratat social-ekonomike të vendit dhe
jep udhëzime dhe procedura për zhvillimin e sektorit të prokurimit publik.
2) Kapacitetet financiare te kufizuara dhe burime te pamjaftueshme njerëzore për të
menaxhuar në mënyrë efektive dhe efikase funksionet e prokurimit publik.
3) Mungesën e planit te zhvillimit dhe strategjisë për prokurimit publik profesional.
12
National Public Procurement Strategy 2015-2020
4) Mungesën e pajtueshmërisë së Autoriteteve Kontraktuese me Ligjin e Prokurimit
Publik, Rregulloren dhe Udhëzimet përkatëse dhe parregullsitë në përdorimin e
procedurave standarde të prokurimit.
5) Mungesën e planifikimit të prokurimit nga ana e Autoriteteve Kontraktuese dhe
inkoherencën midis Planifikimit te Prokurimit Publik dhe buxhetit, të cilat shpesh
rezultojnë në prokurime urgjente.
6) Mungesën e mekanizmave të koordinuar për të siguruar vlerën për para, si dhe
mekanizmave të kontrollit për të siguruar administrimin efektiv të procesit të
prokurimit.
7) Mungesën e ndërgjegjësimit publik për përfitimet e prokurimit publik dhe të
ligjeve, rregulloreve, udhëzimeve, procedurave dhe instrumenteve rregullatore.
8) Mungesën e ndërgjegjësimit publik për mekanizmat e shqyrtimit te ankesave te
prokurimit publik.
9) Zbatimi i kufizuar i monitorimit të prokurimit publik dhe mekanizmave të
vlerësimit.
10) Korniza e dobët e menaxhimit te kontratës dhe aftësive, si dhe procedurat e varfra
te zbatimit, proceset e shqyrtimit administrativ, monitorimit dhe vlerësimit te
kontratave të dhëna për të siguruar pajtueshmërinë dhe për të përmirësuar
praktikat e performancës për të arritur më të mirën në interes të publikut.
11) Struktura dhe mekanizmat e dobët te nxitjes se stafit te prokurimit, e cila ul
moralin e stafit.
12) Mungesa e besimit në sistemin e prokurimit e cila rezulton nga mungesa e besimit
nga ana e furnizuesve dhe kontraktuesve mbi mënyrën e trajtimit te prokurimeve
dhe ankesave nga institucionet përgjegjëse.
1.3 Rëndësia dhe Arsyeshmëria
Reformat e prokurimit të pothuajse një dekade të fundit në Kosovë kanë përmirësuar
ndjeshëm kornizën ligjor dhe institucionale për prokurimin publik. Ligji aktual i
prokurimit dhe aktet nënligjore përkatëse janë në përputhje me direktivat e prokurimit
13
National Public Procurement Strategy 2015-2020
publik të BE-së në fuqi dhe janë të bazuara në parimet e drejtësisë, transparencës,
llogaridhënies, efikasitetit dhe vlerës për para duke e bërë atë pasqyrues të një regjimi të
arsyeshëm efektive të prokurimit publik. Megjithatë, në praktikë, duhet te arrihet një
ndryshim thelbësor cilësor në praktikat e prokurimit të autoriteteve kontraktuese.
Vlerësimi i sistemit të prokurimit të Kosovës , përpunuar gjatë projekteve të ndryshme të
bashkë - financuara, sugjerojnë se ende ekzistojnë mangësitë dhe dobësitë në strukturën
ligjore dhe institucionale dhe procedurat operacionale. Dobësitë në sistemin e prokurimit
shihen si burimi me i madh i humbjes në shpenzimet publike .
Prandaj, është e rëndësishme që qeveria , në nivel qendror dhe provincial , te kuptoj qartë
se si duhet te forcohet me se miri sistemi i prokurimit publik në mënyrë që të arrihet vlera
për paranë dhe përmirësimi cilësor në rezultatet e prokurimit .
Hartimi i një Strategjie Kombëtare të Prokurimit do të jetë një hap i rëndësishëm në këtë
drejtim pasi qe do të artikulojë një vizion të përbashkët të reformave të prokurimit në
nivel kombëtar . Strategjia Kombëtare e Prokurimit do të sigurojë një plan të plotë për
reformat e prokurimit , harmonizimin e sistemeve të prokurimit në vend dhe do tu
mundësoj autoriteteve qendrore dhe lokale qe të ndërmarrin masa vijuese dhe të
qëndrueshme për të siguruar qeverisje te mirë dhe fuqizim te sistemit të prokurimit .
Hartimi i Strategjisë Kombëtare të Prokurimit gjithashtu do të jetë në përputhje me
praktikat më të mira ndërkombëtare1.
Rëndësia dhe Arsyeja për strategjinë e prokurimit publik mund të kuptohet përmes tri
aspekteve të funksioneve të prokurimit publik:
detyrimi i qeverisë për te ofruar shërbime publike efektive;
madhësia e shpenzimeve të prokurimit publik në raport me buxhetin kombëtar
apo BPV; dhe
1 Disa shtete kanë formuluar strategjitë kombëtare të prokurimit si Britania e Madhe, Australia, Irlanda, etj për të përcaktuar reforma në mënyrë të vazhdueshme dhe të strukturuar
14
National Public Procurement Strategy 2015-2020
roli i politikave të prokurimit publik qe pritet të ndikoje në zhvillimin social-
ekonomik kombëtar.
1.3.1 Detyrimi i qeverisë për te ofruar shërbime publike efektive
Qeveria është një ofrues kryesor i shërbimeve publike, të tilla si shëndetësia, arsimi,
mbrojtja dhe infrastruktura. Dispozita efektive i këtyre shërbimeve publike shpesh kërkon
dorëzimin e koordinuar te materialeve të cilat shteti duhet ti përmbush. Kështu qe, në
mënyrë që të përmbushë detyrimet e saj, qeveria bëhet blerësi me i madh i punëve,
furnizimeve dhe shërbimeve nga tregu i hapur. Për këtë arsye operacioni i Biznesit te
qeverisë në treg ose funksionet e prokurimit publik kane implikime ekonomike dhe socio-
politike të cilat duhet të udhëhiqen nga një strategji. Ligjet dhe rregulloret duhet të jenë
instrumentet e zbatimit të Strategjisë në realizimin e objektivave të politikës së zhvillimit
kombëtar.
1.3.2 Vlera e Shpenzimeve me Prokurim Publik
Rëndësia e prokurimeve publike mund të shihet edhe në aspektin e madhësisë e
shpenzimeve krahasuar me buxhetin kombëtar dhe BPV ose madhësisë se blerjeve të
qeverisë. Në Kosove prokurimi publik i mallrave, shërbimeve dhe punëve është mbi 12%
e BPV, ose rreth 50% e buxhetit të Republikës për vitin 20132, shpenzime i dytë më i
madhe pas pagave dhe mëditjeve.
Sipas Raportit Vjetor të Auditimit për vitin 2013, shpenzimet e përgjithshme për
prokurimin publik arritën në pothuajse 444.000.000 €.
Këto shifra tregojnë se prokurimi publike është jetik në ekonominë e vendit dhe për këtë
arsye ky shpenzim shumë i rëndësishëm publik duhet të udhëhiqet nga një grup parimesh
publike, vlerat, praktikat më të mira, ligjet, rregulloret dhe procedurat që rrjedhin nga një
Strategji Kombëtare e Prokurimin Publik.
2 Raporti vjetor i Auditimit 2013, faqe 33
15
National Public Procurement Strategy 2015-2020
1.3.3 Roli i prokurimit publik në zhvillimin social-ekonomik kombëtar
Në përgjithësi, një strategji e prokurimit publik është e rëndësishme nga perspektiva e
zhvillimit. Arritja e objektivave të zhvillimit, objektivat kombëtare për rritjen ekonomike
dhe objektivave të tjerë të zhvillimit, kërkon shfrytëzimin maksimal te burimeve të
kufizuara në dispozicion për prokurimin publik. Ndërsa praktikat efektive të prokurimit
publik kontribuojnë në drejtim të menaxhimit të shëndoshë të shpenzimeve publike, në
përgjithësi, planifikimi i prokurimit mundëson identifikimin e shpenzimeve të mëdha të
investimeve, e cila lehtëson marrjen e vendimeve buxhetore. Kështu qe, është vështirë të
imagjinohet se si një shtet mund të ketë përmirësime të konsiderueshme në mirëqenien
për qytetarët e saj pa një sistem te shpenzimeve publike (blerje) që përmban politikë
efektive të prokurimit publik.
Ekziston edhe një rritje e vetëdijesimit të lidhjes në mes të objektivave specifike
kombëtare dhe praktikave te prokurimit publik. Këto përfshijnë, ndër të tjera, te kuptuarit
se:
1) Shteti i cili kontrakton që të prokurojë punë, mallra dhe shërbime shpesh është në
qendër të vëmendjes të fushatave kundër korrupsionit.
2) Strategjia e Prokurimit është pjesë e një politike industriale ose një instrument për
të arritur objektivat sociale të tilla si mbështetje për ndërmarrjet e vogla dhe të
mesme dhe reduktimin e pabarazisë rajonale.
3) Pasi qe prokurimi është një shpenzim i planifikuar buxhetor për të arritur
objektivat socio-ekonomike kombëtare, vendimet e prokurimit mund të përshtaten
në mënyrë strategjike për të lehtësuar aksesin në treg dhe zhvillimin e industrisë
vendase. Strategjia kombëtare e prokurimit publik pritet të jetë një shofer i
rëndësishëm i zhvillimit kombëtar dhe të mirëqenies publike.
16
National Public Procurement Strategy 2015-2020
2 VIZIONI, MISIONI, SYNIMET DHE OBJEKTIVAT E
STRATEGJISE
2.1 Vizioni Strategjisë
SKPP përpiqet qe të krijoj një sistem te prokurimit funksional, konkurrues, llogaridhënës
dhe transparent që sjell dhe siguron besimin e qytetarëve të Republikës së Kosovës, dhe
te komunitetit kombëtare dhe ndërkombëtare në funksion të prokurimit.
2.2 Misioni i Strategjisë
SKPP përpiqet qe të nxis respektimin e parimeve të prokurimit
transparencën,
llogaridhënien,
konkurrencën e ndershme,
trajtim të drejtë, dhe
vlerën për para
duke përmirësuar kapacitetin e sistemit të prokurimit nëpërmjet
Zhvillimit te burimeve njerëzore, trajnimit dhe arsimit,
shpërndarjes se informacionit,
institucionalizimit te mekanizmave për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve dhe
gjithashtu procedurave të brendshme në kuadër të autoriteteve kontraktuese
ofrimit te mundësive të prokurimit për kontraktorët lokalë në mbështetje të
pjesëmarrjes dhe te zhvillimit kombëtar të ndërmarrjeve ekonomike.
2.3 Synimi i Strategjisë
Për të siguruar se qeveria arrin vlerën më të mirë për paranë, synimet e strategjisë janë:
17
National Public Procurement Strategy 2015-2020
1) Sigurimi efikas, i planifikuar dhe i qeverisur mire i prokurimit, drejtësi në
trajtimin e furnizuesve në përputhje me parimet e trajtimit të barabartë,
transparencë, cilësi dhe dorëzim efikas; llogaridhënie; përgjegjësi sociale dhe
prokurim të ndjeshëm ekologjikisht.
2) Strategjia do të sigurojë promovimin e një ekonomie kombëtare dhe mirëqenies
publike gjatë proceseve të planifikimit për prokurimin e shërbimeve, mallrave dhe
punëve.
3) Strategjia do të punojë që të mbështesë dhe të rris parimet bazë të praktikave me
të mira të prokurimit dhe ndërtimin e kapaciteteve dhe sistemin ekonomik të
prokurimit në një treg konkurrues.
2.4 Objektivat e Strategjisë
1) Strategjia do të përpiqet qe të siguroj që qeveria te prokuron punët, mallrat dhe
shërbimet:
a) Me çmime te drejta dhe çmimet te tregut konkurrues
b) Nga burimet e drejta
c) Ne kohen e duhur
d) Ne sasinë e sakte
e) Ne cilësinë e para-vendosur
2) Strategjia do të sigurojë që proceset e prokurimit të kryhen përmes procedurave të
qarta ne lidhje me atë se çfarë, si, ku dhe kur punët, mallrat dhe shërbimet blihen
dhe dorëzohen.
3) Strategjia do të sigurojë se procesi i prokurimit nuk do të ndikojë negativisht apo
ndikojë negativisht në mjedisin e qëndrueshëm dhe të ekosistemit.
4) Strategjia do të sigurojë që procesi i prokurimit do të ketë një monitorim dhe
vlerësim të asaj që është blerë, si është blerë, dhe pse është blerë.
18
National Public Procurement Strategy 2015-2020
2.5 Qëllimi i strategjisë
Kjo strategji vlen edhe për funksionin e prokurimit në qeveritë qendrore dhe vendore,
institucione tjera te cilat janë duke përdorur fondet e qeverisë. Siguron një kornizë për
prokurimin publik, për të arritur si më poshtë:
a) Përmirësimin e zbatimit të kornizës ekzistues ligjore për të lehtësuar
transparencën, paanësinë, konkurrencën dhe për të arritur vlerën për para.
b) Përmirësimin e qeverisjes dhe kapaciteteve institucionale të Autoriteteve
Kontraktuese.
c) Forcimin e monitorimit dhe kapaciteteve të mbikëqyrjes të autoriteteve
rregullative të prokurimit, përkatësisht Komisionit Rregullativ te Prokurimit
Publik (KRPP) dhe Organit Shqyrtues të Prokurimit (OSHP).
d) Ndërtimin e kapaciteteve të akterëve të prokurimit publik, duke përfshirë
Operatorët Ekonomik.
e) Harmonizimin e ligjeve te prokurimit dhe procedurave me kornizën ligjore të
prokurimit publik të Bashkimit Evropian.
19
National Public Procurement Strategy 2015-2020
3 STRATEGJIA E PROKURIMIT PUBKIK: MODELET DHE
PARIMET
3.1 Qasjet për Vendosjen e një Strategjie Kombëtare të
Prokurimit Publik
Ajo që gjerësisht është e pranuar është se "korniza e prokurimit publik" përbëhet nga
ligjet dhe rregulloret, të cilat pak a shumë janë si rezultat i reformave të prokurimit në
Republikën e Kosovës, të cilat janë inicuar nga procesi i vendit për tu përshtatur me
kornizat përkatëse ligjore të Bashkimit Evropian. LPP aktual përcakton procedurat, të
cilat i theksojnë parimet kryesore të përcaktuara nga acquis e Komunitetit Evropian apo
acquis communautaire.
Kjo e ashtuquajtura "Modeli i Parimeve" është plotësisht në përputhje me praktikat e
qeverisjes se mire dhe programet e mira te reformës qeverisse të Kosovës dhe strategjive
kundër korrupsionit, të cilat gjejnë lidhjen me situatën aktuale të vendit.
"Modeli i Parimeve" është relevant dhe i dobishëm, sepse mbështet përgjegjësinë e
vendimmarrësve në entitetet prokuruese në të gjitha fazat e procesit të prokurimit. Ligji
paraqet kornizën, e cili kërkon që të jenë në përputhje me këto parime, politika dhe
udhëzime." Modeli i Parimeve" gjithashtu ofron mjetet për të monitoruar sistematikisht
racionalitetin dhe nivelet e pajtueshmërisë në vendimmarrje të prokurimeve.
3.2 Arsyeshmëria për Modelin e Parimeve
Filozofia e Modelit te Parimeve është se ne momentin qe një organ bene shpenzimin e
parasë publike pason një detyrim në këtë organ për të dhënë llogari për atë shpenzim të
veçantë publik. Ofron një kornizë gjithëpërfshirëse për të gjitha agjencionet e përfshira në
prokurim te cilat shfrytëzojnë paratë publike me parametrat e pandryshueshëm në të cilat
parimet dhe udhëzimet operative nuk janë të negociueshme, por ata duhet të jenë në fuqi
20
National Public Procurement Strategy 2015-2020
për të siguruar një menaxhim të duhur të burimeve të pakta publike përmes funksioneve
te prokurimit publik.
3.3 Parimet Themelore të Strategjisë
Në vijim janë parimet bazë që duhet të respektohen në të gjitha fazat e procesit të
prokurimit publik.
3.3.1 Vlera për paranë
Vlera për paranë është një parim themelor i sektorit te prokurimit publik. Vlera për
paranë në një funksion të prokurimit është një mjet i mirë i matjes se ekonomisë dhe
efikasitetit me të cilën burimet financiare publike konvertohen në mallra, shërbimet dhe
pune te prokuruar me cilësi. Vlerësohet ne baze te jetëgjatësisë se mallit dhe shërbimit te
prokuruar dhe ndikohet nga një sërë faktorësh të cilat Autoritetet Kontraktuese duhet të
respektojë:
i. Miratimi i metodave të prokurimit të cilat janë ekonomike.
ii. Njohja e tregut për punët apo shërbimet e kërkuar, dhe njohuria mbi tregun.
iii. Historia e performances se secilit furnizues të ardhshëm përmes një kërkimi
të produktit dhe mirëmbajtja e informatave dhe të dhënave te strukturuara
dhe te dhënat e performuesve me te mire.
iv. Llogaritja e rrezikut relativ të secilës ofertë gjatë gjithë procesit të
prokurimit.
v. Marrja parasysh e gjithë ciklit të jetës, duke përfshirë të gjitha përfitimet
përkatëse direkte dhe indirekte dhe shpenzimet.
vi. Marrja parasysh dhe arsyetimi i kostos së mirëmbajtjes së artikujve të
prokuruar në vendimet e procesit të prokurimit.
vii. Vlerësimi i opsioneve të kontratës që balancon vlerën dhe cilësinë
3.3.2 Ekonomia
21
National Public Procurement Strategy 2015-2020
Autoritetet Kontraktuese publike duhet ta pranojnë se ata janë të përfshirë në një funksion
te madh te ekonomisë kombëtare në të cilin shpenzohet një sasi e madhe e parave të
qeverisë duke prokuruar mallra, pune dhe shërbime. Kjo është arsyeja pse nga ata
nevojitet qe te sigurojnë që te merren vendimet e kujdesshme ekonomike për të hapur
mundësitë e tregut për subjektet e biznesit të Kosovës (të mëdha, të mesme dhe të vogla),
për të rritur pjesëmarrjen e tyre në tregjet e brendshme dhe ndërkombëtare konkurruese.
3.3.3 Efikasiteti
Efikasiteti kërkon përfundimin e procesit të prokurimit brenda një afati kohor të
arsyeshëm dhe të parashikueshem. Në formën e saj aktuale, korniza ligjore nuk përcakton
afatet kohore për faza të ndryshme të procesit të prokurimit.
Të gjitha Autoritetet Kontraktuese duhet të sigurojnë fitimet e efikasitetit në funksion të
prokurimit në të gjitha nivelet dhe në të gjitha fazat e prokurimit. Menaxhimi i funksionit
të prokurimit duhet të bëhet i thjeshtë dhe i shpejtë, duke siguruar rezultate pozitive pa
shumë vonesa. Efikasiteti nënkupton edhe aspektin e përputhshmërisë me LPP dhe
procedurat administrative. Të gjitha përpjekjet duhet të bëhen për të reduktuar kohën e
funksionit te prokurimit për të shmangur rreziqet nga veprimet e proceseve te vonuara të
prokurimit dhe rrjedhimisht një ecuri të dobët ekonomike.
3.3.4 Ekuiteti
Duhet të bëhen të gjitha përpjekjet për ti dhënë mundësi të barabarta të gjithë
konkurruesve te kualifikuar aktual dhe potencial, duke përfshirë Ndërmarrjet e Vogla
dhe të Mesme (NVM). Aty ku është e mundur duhet të bëhen të gjitha veprimet për të
siguruar një rritje të përdorimit te inputeve dhe pjesëmarrjes se aktorëve lokalë në tregun
e prokurimit.
3.3.5 Integriteti dhe Etika
a) Faza dhe vendime të ndryshme në proceset e prokurimit janë të prira për
korrupsion. Ndër fazat dhe vendimet janë listë e shkurtër e konsulentëve,
22
National Public Procurement Strategy 2015-2020
vlerësimi i propozimeve, përzgjedhja e kontraktuesve, shpërblimi i furnizuesve,
vlerësimi i kontratës dhe pagesat për kontraktuesit. Në të gjitha këto te
përmendura si dhe ne të gjitha ato të lidhura me funksionin e prokurimit,
Autoritetet Kontraktuese janë të detyruara të sigurojnë procese pa korrupsion
gjatë ekzekutimit të veprimeve të tilla dhe vendimeve autoritative të proceseve të
prokurimit.
b) Autoritetet e shërbimeve publike dhe zyrtarët e përfshirë në prokurimin publik
janë të detyruar që ti përmbahen kodit profesional të etikës, sjelljes dhe vlerave.
Funksioni dhe procesi i prokurimit duhet të operohen në përputhje me standardet
dhe vlerat që janë të përcaktuara me ligj, rregullore dhe pritjeve publike të
nëpunësve publik. Kjo është një shtese e kodit ekzistues të etikës, të cilat
përfshijnë shmangien e praktikave që kanë të bëjnë me konfliktin e interesit.
c) Ekzekutimi i funksioneve të prokurimit duhet ti përmbahet grupeve të etikës dhe
rregullave që qeverisin shërbyesit publikë në Kosovë, sidomos të Kodit të etikës
dhe Sjelljes për Shërbimin Publik të drejtuar ndaj të gjithë nëpunësve publikë.
Duhet të bëhen përpjekje për të zhvilluar kodin specifik të etikës për Zyrtarët
profesionale te Prokurimit Publik dhe anëtarëve të tjerë të fuqisë punëtore.
Në ndjekje të kërkesave të mësipërme të prokurimit, Qeveria do të:
i. Forcoj institucionet e ngarkuara për zbatimin e anti-korrupsionit në sektorin e
prokurimit publik.
ii. Zhvilloj një platformë gjithëpërfshirëse për promovimin e qeverisjes së
prokurimit publik me cilësi të lartë në drejtim të transparencës dhe llogaridhënies,
si dhe menaxhimin efektiv që mund të minimizoj korrupsionin dhe të siguroj
menaxhimin optimal të rrezikut dhe rezultate te vlerës-për-paranë.
iii. Themeloj procedura transparente të prokurimit publik.
iv. Zhvilloj dhe përmirësoj kodet e duhura te sjelljes brenda fushës se prokurimit
publik.
23
National Public Procurement Strategy 2015-2020
v. Nxis konkurrencën e drejtë në proceset e prokurimit për të kufizuar shkeljet e
përcaktuara ne rregullat e prokurimit, procedurat dhe rregulloret.
vi. Krijoj mekanizma mbikëqyrës që do të monitorojnë dhe rrënjosin disiplinë në
mesin e zyrtarëve të prokurimit.
vii. Nxis te kuptuarit e drejt te praktikave më të mira në prokurimin publik.
viii. Themeloj një Kod specifik te etikës për Zyrtarët e Prokurimit Publik dhe për
nivelin menaxherial.
ix. Themeloj Strategjinë kundër-korrupsionit te prokurimit publik dhe mekanizma
efektivë të llogaridhënies ne prokurimit publik.
3.3.6 Drejtësia
Në të gjitha fazat e ekzekutimit te funksionit të prokurimit, një shkallë e lartë e
paanshmërisë, konsistencë me vlerat dhe standardet e praktikës, si dhe besueshmëria,
duhet të sigurohen. Me drejtësi në funksion të prokurimit të gjithë ofertuesit e interesuar
dhe kontraktorët do të jenë në një nivel te lojes për të konkurruar, dhe ne ketë mënyre
zgjerohet mundësia e biznesit konkurrues qe ekziston në tregun e prokurimit.
3.3.7 Transparenca
Transparenca garanton qasje në të gjitha dokumentet publike për të gjithë të interesuarit
(personat fizik dhe juridik ) . Qeveria e Republikës së Kosovës pajtohet me parimet dhe
etikën e qeverisjes së mirë dhe veçanërisht me transparencën gjate kryerjes se punëve
publike . Funksioni i prokurimit dhe të gjitha proceset e tij duhet të jenë te qarta dhe te
hapura për shqyrtim publik .
Korniza ligjore aktuale kërkon publikimin e njoftimeve të kontratës për çdo prokurim që
konkludohet përmes procedurës se hapur, të kufizuar ose të negociuar dhe publikimit te
njoftimet për dhënien e kontratës për çdo kontratë të shpërblyer përmes procedurës se
hapur, te kufizuar, te negociuar ose procedurës se kuotimit të çmimeve . Të shënimet të
publikohen në faqen e internetit të KRPP-së . Megjithatë, ka një numër të dokumenteve
të rëndësishme, për të cilat nuk kërkohet publikimi i tyre në faqen e internetit të KRPP-së
24
National Public Procurement Strategy 2015-2020
nga autoritetet kontraktuese të tilla si dokumentet e para-kualifikimit , dokumentet e
tenderimit dhe KPP , raportet për rezultatet e procesit të përzgjedhjes dhe raporteve e
vlerësimit te ofertave, njoftimet e anulimit, variacionet e kontratës dhe ndryshimet e
kontratës , etj
3.3.8 Llogaridhenia
Sa i përket llogaridhënies, përvoja tregon se shoqata e qytetarëve dhe shoqërisë civile
mund të ndihmojë në forcimin e integritetit të procesit të prokurimit. Llogaridhënia është
një nga etikat e qeverisjes së mirë e ndjekur nga Qeveria e Republikës së Kosovës.
Kërkohet që praktika e prokurimit publik gjithmonë të mbajë praktikuesit e saj
përgjegjëse për zbatimin dhe respektimin e ligjit, rregullave dhe rregulloreve. Kjo i bën
praktikuesit subjekt të sfidave dhe të sanksioneve kur është e përshtatshme, për
neglizhence ose shkelje te këtyre ligjeve, rregullave dhe rregulloreve. Llogaridhënia është
themelore për integritet individual dhe institucional dhe ndershmëri dhe parandalim të
marrëveshjeve të fshehta, konflikt të interesave dhe korrupsionit. Funksioni i prokurimit
në të gjitha fazat dhe në të gjitha proceset duhet të siguroj zbatimin e formave
profesionale, teknike, administrative dhe politike të llogaridhënies. Në ndjekjen e të
gjitha formave të llogaridhënies, Autoritetet Kontraktuese janë të detyruar të:
a) Sigurojnë që të gjitha entitetet prokuruese miratojnë parimet dhe praktikat e
qeverisjes së mirë si një mënyrë për të kontribuar ne menaxhimin e duhur dhe
efikas të burimeve publike.
b) Forcojnë të gjitha format dhe dimensionet e mekanizmave publik të llogaridhënies
në Shërbimin e Prokurimit Publik në vend.
c) Themelojnë mekanizma për zbatimin efektiv të ligjeve të prokurimit publik,
parimet dhe etikën.
d) Forcojnë kapacitetet e institucioneve dhe organizatave mbikëqyrëse të prokurimit
publik për të siguruar dhe administruar të gjitha format e llogaridhënies.
25
National Public Procurement Strategy 2015-2020
Aktualisht, nuk ka mekanizëm për llogaridhenie, edhe në qoftë se ka shkelje materiale të
dispozitave të detyrueshme.
3.3.9 Besueshmëria
Zyrtarët e Prokurimit gjate gjithë kohës duhet të përpiqen qe të sigurojnë besueshmërinë
e shitësve, se prokurimi është kontraktuar me ofruesit te cilit mund te dorëzojnë në cilësi
dhe në kohë. Një funksion i mirë i prokurimit që është institucionalizuar në mënyrë
adekuate do të përpiqet qe të krijoj dhe në vazhdimësi të aplikoj rregullat, rregulloret dhe
procedurat që janë te lehta dhe të qartë. Autoritetet Kontraktuese duhet të sigurojnë vetëm
artikuj që kërkojnë dhe janë të përdorshëm në të mirën publike.
3.3.10 Konkurrenca
Kontraktorëve te mundshëm duhet tu lejohet qe të konkurrojnë në një mjedis transparent
dhe të menaxhuar në mënyrë të drejtë i cili i ofron secilit kontraktor një mundësi për të
marrë pjesë në proceset e prokurimit publik. Konkurrenca mundëson qasje në çmim të
drejtë, cilësi dhe ofrim efikas të shërbimeve.
3.3.11 Ekspertiza dhe ndershmëria
Autoritetet e prokurimit në të gjitha nivelet duhet qe të sigurojnë që personeli i përfshirë
në prokurim, hartim të kontratës dhe administrim te kontratës të jete te pajisur me aftësitë
e domosdoshme; te njohin politikat, ligjet dhe rregulloret përkatëse në të baze te se cilave
udhëhiqen prokurimet. Qeveria duhet të sigurojë ekzistencën e mekanizmave të
nevojshëm për të mbrojtur sjelljen dhe praktikat jo-etike që mund të minojnë parimet,
ligjet dhe rregullat që qeverisin një cikël të prokurimit, nga urdhër-blerja deri te pranimi,
deri te pagesa për mallra, shërbime dhe punë.
26
National Public Procurement Strategy 2015-2020
4 KRAHASIMET NDËRKOMBËTARE TË STRATEGJIVE DHE
PRAKTIKAVE TË PROKURIMIT PUBLIK
Prokurimi publike ndërkombëtarisht duket se është duke lëvizur ne drejtim te një roli të
politikës, duke u fokusuar më pak në prokurimin transaksionare. Kjo po mundëson
përqasjen e strategjisë se prokurimit me politikën e qeverisë, në mënyrë efektive të
angazhohen prokurimet si një levë e reformës ekonomike, teknologjike ose shoqërore. Në
këtë kapitull janë paraqitur shkurtimisht disa rezultate te një hulumtimi ndërkombëtar
mbi prokurimin publik në dy pjesë duke shqyrtuar dëshminë e aspiratave për përdorim te
prokurimin publik, si një levë e reformës së qeverisjes, dhe të përdorimit të saj aktual.
4.1 Aspiratat për të përdorur prokurimin publik,si një levë të
reformës së qeverisë
Temat e zakonshme qe dalin rreth parimeve mbi të cilat duhet të bazohet prokurimi në të
gjitha vendet e studiuara, p.sh.
Në sistemin gjerman është bërë një dallim midis efikasitetit dhe formaliteteve qe
lidhen me çështjet e natyrshme konfliktuale në të gjitha parimet e shprehura.
Në Belgjikë është paraqitur një preferencë e natyrshme për të ruajtur gjendjen e
tanishme të sistemit të prokurimit, megjithatë kjo strategji e shmangies së
rreziqeve është nën kërcënim nga një iniciativë e reformës se fundit- Koperniku –
i cili i jep autonomi dhe liri më të madhe krerëve të Administratës Publike mbi
mënyrën e arritjes se qëllimeve te përcaktuara nga sistemi politik.
Në Mbretërinë e Bashkuar një ndryshim dramatik kishte ndodhur në Sistemin
Shëndetësor Kombëtar (NHS), pasi qe qeveria qendrore kishte përcaktuar kufijtë
midis sektorit publik dhe privat duke reaguar në këtë mënyrë për problemet e
mungesës së investimeve dhe kapaciteteve në NHS ne vend te vështirësive në
sistemin e prokurimit. Ndikimi mbi rolin e prokurimit ishte i rëndësishëm, pasi qe
objektiva e blerjes me çmim me te lire ishte ndryshuar ne objektiva për të
27
National Public Procurement Strategy 2015-2020
përmirësuar menaxhimin e tregjeve, dhe menaxhimin e marrëdhënieve strategjike
me organe të ndryshme duke përfshirë Partneritetin Publiko Private dhe
komisionimeve.
Në SHBA personeli i prokurimit gjithnjë përballet me sfida të reja për të krijuar
rezultate në vend të menaxhimit te procesit te tenderit.
Në Kanada duket se njësitë publike me disa burime (p.sh. institutet arsimore)
ishin duke dublifikuar përpjekjet dhe duke humbur burimet të cilat nuk mund ti
përballonin. Megjithatë, është e qartë se një shkallë e caktuar e pavarësisë u
konsiderua me rëndësi jetike nga çdo institucion.
Në Afrikën e Jugut ne hasim ne katër shtylla te sistemit të prokurimit publik:
"Vlera për paranë; Konkurrencë të hapur dhe efektive; Etika dhe marrëveshje te
drejta; Llogaridhënia dhe raportimi ", dhe me politiken e pestë politik "kapitali ".
Në Singapor gjejmë tre parime kryesore, të cilat formësojnë strategjinë e
prokurimit: drejtësi; vlera për paranë dhe ndershmëria.
Në Australi është vendosur theks i veçante në parimet - nëntë parime - por në të
njëjtën kohë një “Komision Vlerësimi” në parlamentin kombëtar është i
përkushtuar për shkurtimin e shpenzimeve, duke sugjeruar se sistemi nuk është i
besueshëm qe të menaxhohet vetë.
Në përgjithësi rastet zbuluan më shumë ngjashmëri të parimeve të prokurimit publik se
dallime.
Në kushtet e politikave proaktive të furnizimit, mungesa e informacionit të duhur për
iniciativat e politikave u zbulua në shumicën e vendeve. E-prokurimit është paraqitur si
një shofer i rëndësishme i promovimit të qasjes se NVM në tregun e Qeverisë. Megjithatë
shumë pak entitete kanë informacion të mirë të menaxhimit në lidhje me profilet e tyre të
prokurimit si bazë për zhvillim të rastit të biznesit për prokurimi elektronik ose për
prokurimin me përgjegjësi sociale. Për të arritur strategjinë e nxitjes se pjesëmarrjes së
NVM në kontratat publike, duket se është një parakusht analiza dhe njohja e zinxhirit te
furnizuesit.
28
National Public Procurement Strategy 2015-2020
Në shumë vende ekziston një mbështetje për industrinë vendase në Sistemin e Prokurimit
Publik, por shembulli më ekstrem i mbështetjes se zhvillimit ekonomik përmes
prokurimit mund të gjendet në rastin e Kombeve të Bashkuara. Në KB, ndikimi maksimal
i zhvillimit nga fondet do të mund të arrihej duke prokuruar në nivel lokal apo rajonal.
Funksioni i prokurimit atëherë ishte në gjendje qe të bëhej një mekanizëm ndihmës i
zhvillimit, sepse siguroi investime institucionale në bizneset lokale apo rajonale duke
kontraktuar me ta.
Nëpër vende të ndryshme është vërtetuar se shumë prej tyre aspirojnë qe te përdorin
prokurimin publik si një levë te ndryshimit përtej thjesht kursimit të parave publike. Në
disa raste ne gjejmë një rol më pak aktiv qendror për prokurimin publik së bashku me një
aspiratë për të mbështetur objektivat më të gjera qeveritare. UK NHS, Australia dhe
Kanadaja qe te gjitha aspirojnë të përdorin prokurimin publik në këtë mënyrë mbështetës.
Disa vende, si Singapori, aspirojnë për të nxitur efikasitetin e kostos. Dy vendet të cilët
më së shumti janë të fiksuara në rregulla dhe pajtueshmërinë rregullative janë Belgjika
dhe Gjermania; ato aspirojnë më fuqishëm drejt pajtueshmërisë se rregullave se ne çdo
objektiv tjetër për prokurimin publik.
4.2 Dëshmia e përdorimit të prokurimit publik si një levë e reformës
së qeverisjes
Në SHBA objektivi i 21% të shpenzimeve të Qeverisë Federale për të kontraktuar për
NVM është tejkaluar në mënyrë impresionuese, në fakt duke arritur në 23% në vitin
2012. Në të njëjtën kohë në SHBA blerja e entiteteve ka angazhuar plotësisht publikun
duke ekspozuar praktikat e tyre për shqyrtim dhe debat publik.
Në NHS angleze, diskutimet përqendrohen në “ndikimin e shpenzimeve" në vend të
obligimeve. Në një rrjet të madh dhe kompleks si NHS, dëshmia e ndikimit ndryshon në
organizata të ndryshme.
29
National Public Procurement Strategy 2015-2020
Kur efikasiteti i kostos dhe rregulli I pajtueshmërisë është vënë në qendër, vendet e kanë
pasur më të lehtë për të arritur aspiratat e tyre dhe për të treguar atë arritje. Efikasiteti i
hapur dhe objektivat e kursimeve ishin relativisht të lehta për të punuar tutje dhe për të
vërtetuar se ato janë arritur. Rregulla e pajtueshmërisë është arritur në Belgjikë, pasiqë
pothuajse të gjithë praktikuesit e prokurimit publik kanë qenë avokatë të kualifikuar.
Nëpër vende të ndryshme janë identifikuar prioritetet e mëposhtme:
Prioritetet e rangut të lartë:
o Llogaridhënia
o Konkurrenca
o Transparenca
o Vlera e parave
o Efikasiteti
o Pajtueshmëria ligjore
o Efektiviteti i kostos
o Edukimi i personelit të prokurimit publik
Prioritetet e rangut të ulët:
o Objektivat më të gjera të qeverisjes
o Përfshirja sociale
o Prokurimi i gjelbër
o Qëndrueshmëria
o Sigurimi i furnizuesit me mundësi të barabarta
o Duke përdorur prokurimin për të nxitur risi
o Çështjet etike
Çështjet e mëposhtme shfaqen në pothuajse të gjitha vendet:
Prokurimi publik duhet të jetë i guximshëm dhe më proaktive
30
National Public Procurement Strategy 2015-2020
Prokurimet publike duhet të jenë të reja.
Prokurimi publik ka një reputacion për të thënë 'jo' dhe duhet të marrë në
konsideratë "artin e mundësisë '
Agjendat me të cilat përballen praktikuesit e prokurimit publik po ndryshojnë nga
dita në ditë
Nuk është gjithmonë e qartë se kujt I raportojnë praktikuesit e prokurimit
Çështjet e njerëzve janë të rëndësishme dhe ka një mungesë ndërkombëtare të
praktikuesve të prokurimit publik, të kualifikuar, inteligjent, dhe me përvojë
Afat shkurt përballë afat të gjatë - ka shumë menaxhim afatshkurtër të krizës në
praktikë
Ekziston nevoja për të kërkuar nga qeverisja objektiva më të qarta dhe për të
qartësuar objektivat kontradiktore
Të gjitha sistemet e prokurimit publik shfaqin besnikëri të ndarë dhe objektiva
kontradiktore të grupeve të interesit
Si përfundim mund të argumentohet se pavarësisht nga mungesa e mësimit ndërkombëtar
në fushën e prokurimit publik, ka shumë ngjashmëri të aspiratave, politikave, strategjive
dhe proceseve nëpër vende të ndryshme.
Drejtuesit kryesor të strategjisë së prokurimit janë të lidhur, dhe ofrojnë
mbështetje të politikave të qeverisë për çështje të tilla si reforma sociale.
Disa çështje të rëndësishme lindin nga mundësia e sigurimit të teknologjisë në
formën e e-prokurimit.
Funksioni i prokurimit publik është jashtëzakonisht kompleks si një sistem me
shumë-nivele që lidh politikën e qeverisë, politikat e prokurimit, dhe praktikën në
tregun e furnizimit.
Ashtu siç mund të lëvizin qeveritë nga një regjim kontrollues në një shtet
lehtësues, gjithashtu mund të lëviz prokurimi publik nga një funksion i rregullt i
pajtueshmërisë për një kosto më të ulët, në funksion efikasiteti, në një mbështetës
31
National Public Procurement Strategy 2015-2020
lehtësues të objektivave më të gjera të qeverisë, në një dërgues të objektivave të
gjera të qeverisë.
32
National Public Procurement Strategy 2015-2020
5 METODOLOGJIA E ZHVILLIMIT STRATEGJIK
Për të zhvilluar Strategjinë Kombëtare të Prokurimit Publik për Republikën e Kosovës, si
udhërrëfyes për forcimin e sistemit të prokurimit publik në nivel qendror dhe lokal, janë
implementuar hapat e mëposhtëm metodologjik:
5.1 Shqyrtimi i Literaturës
Shqyrtimi i literaturës përfshinë vlerësimin e:
a) Regjimit ligjor dhe rregullator në Kosovë dhe raportet vjetore të institucioneve të
ndryshme
b) Praktikat më të mira ndërkombëtare
c) Regjimet e pranuara nga vende të njohura për sisteme efektive të prokurimit
publik
d) Kornizat e vlerësimit për prokurimin publik dhe zbatimin e tyre
5.2 Analiza e Situatës
Analiza e situatës merr parasysh legjislacionin ekzistues, regjimin rregullator, sistemet
dhe praktikat operative të përdorura nga Autoritetet Kontraktuese.
5.3 Konsultimi me grupet e interesit
Intervistat u organizuan me AK, OE, dhe OJQ-të, si dhe me dhomat e tregtisë dhe mediat.
Në të njëjtën kohë janë shpërndarë pyetësorët tek një spektër i gjerë i palëve të
interesuara në mënyrë që të vlerësohet perceptimi i tyre i përgjithshëm i Sistemit të
Prokurimit Publik në Kosovë.
Konsultimi me Autoritetet Kontraktues fokusohet në:
Rolin (pozitiv ose negativ) të legjislacionit aktual të Prokurimit Publik në
zbatimin e procedurave të lehta të prokurimit publik;
33
National Public Procurement Strategy 2015-2020
Shkallen e përgatitjes së Autoriteteve kontraktuese në aspektin e infrastrukturës
dhe burimeve njerëzore;
Shkallen e përgatitjes së 3 agjencive të Prokurimit Publik (KRPP-së, OSHP-së,
AQP-se) si akterët kryesorë të sistemit;
Shkallen e përgatitjes së operatorëve ekonomikë që të përputhen me rregullat e
prokurimit publik;
Cilësinë e rrjedhjes së informacionit;
Cilësinë dhe rëndësinë e trajnimit të zyrtarëve të prokurimit.
Konsultimi me Operatorët Ekonomik fokusohet në:
Shkallen që korniza aktuale ligjore përkrah pjesëmarrjen e kompanive në
procedurat e prokurimit publik;
Lehtësinë e qasjes dhe cilësitë e informacionit të prokurimit publik;
Qartësinë e procedurave të tenderimit;
Transparencën dhe ndershmërinë e vlerësimit;
Transparencën dhe ndershmërinë e procedurës shqyrtuese;
Efikasitetin e zbatimit të kontratës;
Nevojat për trajnim në sistemin e Prokurimit Publik.
Rezultatet e informacionit të mbledhur të mësipërm, si dhe akset kryesore aktuale të
Strategjisë Kombëtare të Prokurimit Publik janë prezantuar dhe diskutuar në tre seminare
të dedikuara posaçërisht për NPPS.
5.4 Hartimi i NPPS
Informacioni, të dhënat, propozimet dhe opinionet e mbledhura janë analizuar në mënyrë
që të:
përcaktohen objektivat strategjike,
zhvillohen opsione alternative, të vlerësohen opsionet alternative
para hartimit të dokumentit.
34
National Public Procurement Strategy 2015-2020
6 STRATEGJIA KOMBËTARE E PROKURIMIT PUBLIK
6.1 Koordinimi i Planifikimit dhe Buxhetit të Prokurimit
Çështjet e strategjisë
Planifikimi i prokurimit dhe aktivitetet shoqëruese janë pjesë e procesit të formulimit të
buxhetit vjetor të qeverisë, dhe kjo kontribuon në planifikimin shumëvjeçar. Autoritetet
Kontraktore shpesh bëjnë kërkesë për miratim të paplanifikuar për blerjen e punëve,
mallrave dhe shërbimeve. Nëse nuk ka situata të jashtëzakonshme, kërkesa të tilla mund
të gërryejnë disiplinën financiare. Kjo situatë ndodh shpesh kur ka pasur një ndarje në
mes të planifikimit dhe buxhetimit. Andaj duhet të ketë një lidhje të fortë interaktive në
mes të planifikimit të programit dhe të dhënave të prokurimit për aktivitetet e
planifikuara. Ky orientim do të ndihmojë Autoritetet Kontraktuese për të lëvizur nga
blerjet e shumta të rastit që janë të paplanifikuara.
Objektivat e strategjisë
a) Për të siguruar një lidhje të duhur dhe koordinim të ndërsjellë në mes të
planifikimit të prokurimit dhe procesit të formulimit të buxhetit, për të lehtësuar
procesin e prokurimit duke integruar pritjet e prokurimit në proceset e buxhetimit
publik.
b) Për të ndihmuar Autoritetet Kontraktuese për të lëvizur nga blerjet e shumta të
rastit që janë të paplanifikuara.
Deklaratat e strategjisë
Për të arritur objektivat e mësipërme autoritetet kontraktuese do të:
a) Sigurojnë që planifikimi i prokurimit është kryer si pjesë e procesit të tyre të
programit, planifikimit të shërbimit dhe zhvillimit.
35
National Public Procurement Strategy 2015-2020
b) Sigurojnë se ka një burim të sigurt të financimit për të përfunduar një program të
planifikuar para se të kërkojnë furnizues ose shitës.
c) Zhvillojnë një lidhje në mes të planifikimit të prokurimit dhe procesit të
formulimit të buxhetit, në mënyrë të tillë që Autoritetet Kontraktuese mund të
integrojnë pritjet e prokurimit në proceset e buxhetimit publik dhe miratimit.
d) Sigurojnë që planet e tyre të korporatave të prokurimit specifikojnë se si do të
maten objektivat e prokurimit të njësisë ekonomike të blerjes. Matja e
performancës do të jetë e thjeshtë, specifike dhe e këndshme nga palët e
interesuara, dhe në kuadër të kontrollit të autoritetit kontraktues.
KRPP-ja mund të forcojë kapacitetin e Autoriteteve Kontraktuese për të planifikuar
prokurime. Ajo mundet gjithashtu të paraqesë një regjim të pajtueshmërisë për zhvillimin
e planeve të prokurimit. Kjo mund të thotë që lidh prodhimin e planit të prokurimit me
miratim ose sanksionim të buxhetit dhe ngritje të reklamave në faqen e internetit të
KRPP-së të vetëm atyre AK të cilat kanë ndarë planin e tyre të prokurimit.
6.2 Pajtueshmëria me ligjet dhe rregullat e Prokurimit Publik
Çështjet e strategjisë
Pajtueshmëria e Autoriteteve Kontraktuese me Ligjin e Prokurimit Publik dhe rregulloret
përkatëse është thelbësore në qoftë se qëllimet e prokurimit publik dhe objektivat janë për
t'u realizuar. Ende vend kontrolle dhe auditime zbulojnë raste të mungesës së
pajtueshmërisë (nga ana e AK ) me LPP dhe rregulloret përkatëse.
Raporti Vjetor i Auditimit 2012 në kapitullin e saj të dedikuar për shtetet e Prokurimit
Publik (ndër të tjera):
Ne kemi vënë re se Organizatat Buxhetore kanë mangësi në kryerjen e prokurimeve, duke
filluar nga fillimi i proceseve të prokurimit deri në implementimin e plotë të kontratave
dhe auditimet tona të menaxhimit të prokurimit nënvizojnë se rregullat e prokurimit nuk
36
National Public Procurement Strategy 2015-2020
ishin respektuar. Të metat më të zakonshme të identifikuara në auditimet individuale kanë
të bëjnë me:
Mungesën e Deklaratës së Nevojave dhe disponueshmërisë së fondeve, si dhe
rastet kur zotimi i mjeteve ishte i pamjaftueshëm;
Ndarjen e tenderëve për blerjen e sendeve të njëjta për të shmangur procedurat e
prokurimit;
Hartimin e specifikimeve teknike në kundërshtim me rregullat e prokurimit;
Lidhjen e kontratave, ku siguria e ekzekutimit nuk e mbulon shumën e
detyrueshme, ose në rastet kur ajo kishte përfunduar;
Lidhjen e kontratave me Operatorë Ekonomik (OE) të papërshtatshëm dhe jo
informimi i OE të eliminuar;
Vonesat në krijimin e komiteteve të vlerësimit;
Tejkalimet e limitit të punëve shtesë;
Mungesën e planeve për menaxhimin e kontratës dhe mos emërimin e menaxherit
të prokurimit;
Furnizimet jashtë kontratës dhe në kundërshtim me specifikimet; dhe
Vonesat në zbatimin e projekteve në përputhje me afatet e parashikuara sipas
kontratës.
Objektivat e strategjisë
Për të siguruar që gjithnjë e më shumë AK janë plotësisht në pajtim me Ligjin e
Prokurimit dhe Rregulloret përkatëse dhe Udhëzimet.
Deklaratat e strategjisë
Për të rritur pajtueshmërinë e prokurimit, qeveria duhet që, ndër të tjera:
a) Të Forcoj kapacitetin dhe autoritetin e institucioneve rregullatore dhe
mekanizmave të pajtueshmërisë.
37
National Public Procurement Strategy 2015-2020
b) Të siguroj fonde të mjaftueshme për zbatimin e ndërhyrjeve të ndryshme për
rritjen e kapaciteteve dhe të monitorimit.
c) Të institucionalizoj një monitorim sistematik dhe kuadrin e vlerësimit i cili
shënjestron ndjekjen e trendeve në përputhje në intervale të rregullta.
6.3 Monitorimi dhe mbikëqyrja
Çështjet e strategjisë
Monitorimi i proceseve të prokurimit, pajtueshmëria me LPP dhe hartimin e statistikave
kuptimplotë mbi prokurimet e ndërmarra nga organet publike përbëjnë disa nga
funksionet themelore të KRPP-së. Megjithatë, KRPP-ja ka mungesë të kapacitetit të
nevojshëm dhe mjeteve për të ndërmarrë në mënyrë efektive këto funksione.
Të dhënat dhe analiza e Prokurimit: Detajet e prokurimeve përmes metodave jo-
konkurruese nuk janë të nevojshme të ndahen me KRPP-në. Për mbledhjen dhe analizën
e të dhënave të prokurimit dhe matjen e performancës të Autoriteteve Kontraktuese,
mungon një rregullim efektiv. Si pasojë, një pjesë e rëndësishme e prokurimeve në
aspektin e vlerës dhe një numër hapash në ciklin e prokurimit nuk mund të jenë të
dukshme për KRPP-në duke kufizuar aftësinë e tyre të monitorimit.
Niveli I njësisë ekonomike: Në nivelin e njësisë, edhe agjencitë e mëdha publike nuk
kanë Sistem automatik të Menaxhimit të Informacionit të cilat mund të mundësojnë ata të
ndjekin përputhshmërinë e rregullave të prokurimit publik gjatë ciklit të prokurimit.
Sistemet manuale të menaxhimit të kontratës nuk kanë kapacitet për të ngritur flamuj të
kuq në rast të devijimeve nga kushtet e përcaktuara në dokumentin e kontratës.
Nuk ka standarde të shkruara për auditime të brendshme, përveç në disa agjenci publike.
Raportet nuk janë të rregullta dhe nuk ka kornizë kohore të përcaktuar për raportim.
Sistemi Post-auditim është i pavarur, por fokusohet vetëm në çështjet financiare dhe të
pajtueshmërisë procedurale. Auditimet zakonisht kryhen pas vonesave të mëdha dhe
auditorët nuk janë të trajnuar në kryerjen e auditimeve të performancës.
38
National Public Procurement Strategy 2015-2020
Objektivat e strategjisë
Për të rritur monitorimin, mbikëqyrjen dhe funksionin e auditimit në prokurimin publik.
Deklaratat e strategjisë
a) Forcimi i kapacitetit monitorues të KRPP-së
Kapaciteti i mbikëqyrjes së KRPP-së duhet të forcohet. Veçanërisht, një sistem
elektronik monitorimi dhe vlerësimi i prokurimit mund të themelohet nga KRPP-
ja, e cila është në gjendje të krijojë raporte të automatizuar në përputhje të
rregullave të prokurimit nga autoritetet kontraktuese. Sistemi elektronik i
menaxhimit të te dhënave duhet të ketë kapacitetin për të mbledhur, hartuar,
sistemuar dhe analizuar të dhënat e prokurimit dhe të raportojë mbi ecurinë dhe
përputhshmërinë e Autoriteteve Kontraktuese. Sistemi mund të përdorë treguesit
bazë, standardet dhe performancat e lidhura të bazuara në standardet e pranuara
kombëtare dhe ndërkombëtare (p.sh. OECD).
Rregullat mund të ndryshohet për të bërë të detyrueshme për Autoritetet
Kontraktuese të marrin njoftimet e para-kualifikimit, dokumentet e tenderit,
vlerësimin e ofertave dhe dokumenteve të kontratës (me pa kufij të pragut),
variacionet e kontratës dhe dokumentet e tjera publike në faqen e internetit të
KRPP-së. Në mënyrë të ngjashme, Autoritetet Kontraktuese munden gjithashtu të
postojnë raporte/ detajet periodike të prokurimeve të ndërmarra përmes përdorimit
të metodave jo-konkurruese. Afatet kohore gjithashtu mund të specifikohen për
postimin e këtyre të dhënave. Prokurimet e ndërmarra nëpërmjet metodave
alternative gjithashtu mund të shpalosen në mënyrë të përshtatshme në faqen e
internetit të KRPP-së.
b) Vendosja e sistemit të te dhënave të Menaxhimit dhe Informacionit të Prokurimit
KRPP-ja duhet të jetë në gjendje të marrë legjitimitetin, mbështetjen dhe burimet
në qoftë se aktivitetet e saj, të cilat ofrojnë vlerë për Autoritetet Kontraktuese dhe
publikun e gjerë. Autoritetet Kontraktore duhet të shohim sistemin e monitorimit
39
National Public Procurement Strategy 2015-2020
si ndihmë për ata në arritjen e objektivit të vlerës për para dhe jo si një mjet për të
monitoruar dhe ndëshkuar ata.
Mekanizmi duhet të lejojë rrjedhjen e të dhënave kombëtare të prokurimit nga
Autoritetet Kontraktuese të entit rregullator dhe anasjelltas. Ajo duhet të
plotësohet nga krijimi i kapacitetit analitik në nivelin rregullator. Mund të
konceptohet një format uniform i të dhënave të raportimit I cili mund të kap
informacionin e grumbulluar në nivel makro, si dhe në nivelin e njësisë. Kjo do të
ndihmojë që të analizohen trendet dhe problemet në prokurimet publike të cilat
më pas mund të përdoren për përmirësime strukturore në sistem. KRPP-ja
gjithashtu do të duhet të forcoj kapacitetin e saj analitik duke siguruar
disponueshmërinë e burimeve të nevojshme njerëzore / teknik.
Në mbështetje të objektivit të mësipërm, në faqen e internetit KRPP-ja do të
përfshijë një bazë të dhënash të centralizuara të cilat mund të jua lehtësojnë
agjencive prokuruese në vendimet e tyre të prokurimit duke u ofruar atyre qasje të
lehtë në informata në lidhje me kontratat e fundit, ecurinë e kontraktuesve dhe
furnizuesve, çmimet e paguara dhe indikatorë tjerë në lidhen me prokurim për
objekte të ndryshme e prokurimeve.
c) Forcimi i kapacitetit monitorues të AK
Agjencitë prokuruese të cilat menaxhojnë kontrata me vlerë të lartë, do të krijojnë
sisteme të automatizuar të informacionit të menaxhimit të cilat ju mundësojnë
atyre të monitorojnë progresin dhe cilësinë e ekzekutimit të kontratës. Sistemi do
të ndihmojë monitorimin periodik të punimeve të prokuruara, mallrave dhe
shërbimeve dhe do të raportojë për cilësinë, nivelet e arritjeve / humbjeve dhe
opsionet për të vazhduar implementimin, duke rregulluar ose ndërprerë kontratat
kur është e nevojshme.
Agjencitë prokuruese do të shpërndajë dhe do të përdorin standarde të përcaktuara
të performancës për të vlerësuar performancën e personelit të prokurimit.
d) Përmirësimi i fuqisë së kontrollit të brendshëm dhe të jashtëm
40
National Public Procurement Strategy 2015-2020
Standardet e shkruara mund të përshkruhen për auditime të brendshme.
Protokollet e detajuara mund të përcaktohen për raportim dhe mekanizëm të
pajtueshmërisë. Auditimet e jashtme nga Auditori Gjeneral mund të fuqizohen.
Auditorët mund të japin trajnim të specializuar për kryerjen e auditimeve të
prokurimit, auditimeve të performancës dhe vlerën për vlerësimet në para.
6.4 Prokurimi Publik dhe Konflikt Interesi
Çështjet e strategjisë
Konflikti i interesit është një nga sfidat me të cilat përballen menaxherët/ oficerët e
prokurimit publik dhe sistemi i prokurimit në tërësi. Agjencitë e prokurimit dhe
Autoritetet kontraktuese duhet të jenë të vetëdijshëm për konfliktet aktuale dhe të
mundshme të interesit në procesin e tenderimit, dhe të jenë të gatshëm për të marrë masat
e duhura për të shmangur situata të tilla. Konflikti i interesit është përcaktuar, dhe kjo
lind ku dhe kur nëpunësit publikë (dhe / apo të afërmit e tyre), të përfshirë në procesin e
prokurimit, qoftë i izoluar, i përsëritur ose i vazhdueshëm, kanë përfituar drejtpërdrejtë
financiarisht nga rezultatet e procesit.
Objektivat e strategjisë
a) Të parandalohet shfaqja e një konflikti të interesit në menaxhimin e funksioneve
të prokurimit publik.
b) Të parandalohet korrupsioni dhe të promovohet integriteti i sistemit të prokurimit.
Deklaratat e strategjisë
a) Operacionet dhe proceset e prokurimit publik duhet të zhvillohet plotësisht në
mënyrë të hapur. Në këtë mënyrë të punësuarit dhe stafi këshillues i autoriteteve
të përfshira duhet në mënyrë rigoroze të shmang konfliktin e interesit apo
shfaqjen e konfliktit të interesit.
41
National Public Procurement Strategy 2015-2020
b) Këshilltarët dhe të punësuarit e Autoriteteve Kontraktuese, si dhe anëtarë të
komisioneve të ndryshme duhet gjatë gjithë kohës të sigurojnë zbulimin e plotë të
veprimeve apo marrëdhënieve me furnizuesit e mundshëm, kontraktorët dhe
këshilltarët të tyre. Në rast që duket të jetë dyshimi më i vogël në lidhje me
drejtësinë e një veprimi të prokurimit, duhet të kontaktohet menjëherë zyrtari
përgjegjës dhe i përgjegjshëm.
c) Qeveria do të institucionalizon mekanizma të duhur për vlerësimin dhe
minimizimin e konflikteve të mundshme të interesit në procesin e tenderimit.
d) Qeveria do të sigurojë që proceset e tenderit janë si procedurë transparente, në të
cilën janë bërë përpjekje për të siguruar specifikimet dhe kriteret e projektit dhe
janë të hapura dhe të përgjithshme, sa më shumë të jetë e mundur për të shmangur
favorizimin e ndonjërit nga pjesëmarrësit.
e) Punonjësit e Autoriteteve kontraktuese nuk do të angazhohen në ndonjë sjellje që
rezulton në një konflikt të vërtetë, të mundshëm ose në dukje të interesit.
Konflikti i interesave mund të lind kur dhe ku çdo veprim nga punonjës prokurues
ose agjent, qoftë i izoluar, i përsëritur, ose i vazhdueshëm, është në dobi të
drejtpërdrejtë financiare të këtij punonjësi ose agjenti, ose të afërmeve e tyre.
f) Punonjësit e Autoriteteve kontraktuese asnjëherë nuk duhet të kërkojnë, ose të
pranojnë shpërblime në para, favore ose ndonjë gjë me vlerë monetare nga
kontraktorët, nën-marrësit, partitë e kontraktorëve të projektit ose subjekteve të
palëve kontraktuese.
g) Anëtarët e Komisionit, anëtarët e tjerë, Anëtarët e Bordit të Drejtorëve etj të
Autoriteteve Kontraktuese, nuk do të angazhohen në sjellje që rezulton në një
konflikt të vërtetë, potencial ose në dukje të interesit.
h) Një punonjës i një autoritetit kontraktues nuk duhet të marr pjesë në një vendim
kontraktues nëse kontrata përfshin një të afërm të drejtpërdrejtë. Një punonjës i
cili është i ekspozuar ndaj konfliktit faktik, të perceptuar ose të mundshëm të
interesit në lidhje me një kërkesë aktuale apo potenciale ose të propozuar duhet të
zbulojë çështjen tek mbikëqyrësit e tij ose të saj ose tek menaxheri i kontratës.
42
National Public Procurement Strategy 2015-2020
6.5 Njoftimi për Tenderuesit dhe Paraqitja e Informacionit
Çështjet e strategjisë
Qeverisja e mirë kërkon transparencë, paanësi dhe përgjegjshmëri. Prandaj është një e
drejtë e ofertuesve dhe akterëve të tjerë të dinë vendimet e marra në procedurat e tenderit
në të cilin ata kanë marrë pjesë.
Objektivat e strategjisë
a) Për të mbështetur parimet e qeverisjes së mirë të transparencës në proceset e
prokurimit publik.
b) Për të nxitur besimin në sistemin e prokurimit publik.
Deklaratat e strategjisë
a) Kandidatët dhe ofertuesit e pasuksesshëm për ndonjë kontrate publike, do të
informohen për rezultatet e kandidaturës së tyre ose të procesit të tenderimit pa
vonesë.
b) Autoritetet Kontraktuese dhe Agjencitë qendrore të prokurimit nuk duhet të
lëshojnë informacione të tenderimit në qoftë se, ndër të tjera, pengon zbatimin e
ligjit, është në kundërshtim me interesin publik, do të paragjykojë interesat
legjitime afariste të ndërmarrjeve të veçanta, ose mund të dëmtojë konkurrencën e
drejtë.
c) Qeveria do të sigurojë që janë plotësuar ligjet relevante në lidhje me lirinë e
informacionit, dhe në këtë rast Autoriteti Kontraktues duhet të analizojë në
mënyrë të drejtë dhe të përgjigjet menjëherë në mënyrë të përshtatshme për çdo
hetim mbi procesin e tenderimit dhe rezultateve.
6.6 Mekanizmat e Menaxhimit të Ankesave në Sistemin e
Prokurimit Publik
Çështjet e strategjisë
43
National Public Procurement Strategy 2015-2020
Besimi i furnizuesve dhe kontraktuesve në mënyrën se si janë duke u trajtuar prokurimet
dhe ankesat nga Autoritetet Kontraktuese dhe OSHP-ja është me rëndësi jetike pasi që
ajo lehtëson bashkëpunimin në iniciativa të ndryshme të përmirësimit të sistemit të
prokurimit. Për më tepër, ka situata ku ofertuesit kanë arsye të vlefshme për tu ankuar
kundër procesit dhe vendimeve të tenderimit. Kjo është në rregull për të drejtën mbi
informacionet, konkurrencën në treg, dyshimet mbi ngjarjet e korruptuara dhe keqtrajtime
të tjera. Kështu, një sistem funksional i prokurimit publik kërkon mekanizma efikas të
menaxhimit të ankesave.
Objektivat e strategjisë
Për të vënë në vend mekanizma efektiv të menaxhimit të ankesave që është e lehtë të
arrihet.
Deklaratat e strategjisë
a) Qeveria do të sigurojë ekzistimin e mekanizmave efektiv të menaxhimit të
ankesave në proceset e prokurimit publik që është menaxhuar në mënyrë
transparente.
b) Në rast të ankeses për dhënien e çmimit para-kontratës, qeveria duhet të krijojë
mekanizma efikas të hetimit dhe arbitrazhit.
c) Qeveria do të sigurojë komunikim reciprok dhe shkëmbim të informacionit midis
mekanizmave të OSHP-së (si organ qendror të shqyrtimit), Autoriteteve
Kontraktuese dhe furnizuesve dhe kontraktorëve.
d) Zhvillimin e mekanizmave efektive të ankesave dhe strategjive.
6.7 Administrimi i kontratës, Monitorimi dhe Menaxhimi i
Performancës së palës shitëse
Çështjet e strategjisë
44
National Public Procurement Strategy 2015-2020
Ka pasur situata ku projektet janë nisur pa një vazhdim të planifikuar apo monitorim të
procesit të implementimit. Kjo çon në lidhjen e një marrëveshje të projektit pa
angazhimin e menaxhimit të Autoritetit Kontraktues për të siguruar një kthim të
investimit.
Objektivat e strategjisë
Për të vënë në vend një kontratë efektive të sistemit të administratës dhe të menaxhimit.
Deklaratat e strategjisë
a) Qeveria do të sigurojë ekzistencën efektive të sistemit të administrimit dhe të
menaxhimit të kontratës me respektimin e parimeve themelore të blerjes publike,
sigurimit të cilësisë dhe të mekanizmave të qeverisjes në prokurimin e punëve,
mallrave dhe shërbimeve.
b) Qeveria do të sigurojë ekzistencën e një kontrate me shkrim teknikisht
kompetente dhe sistem efektiv të kontratës së administrimit dhe të menaxhimit
gjatë gjithë periudhës së zbatimit të kontratës.
c) Kontratat do të ju caktohen zyrtarëve përgjegjës për të monitoruar zbatimin e tyre
në lidhje me kohën, cilësinë dhe kthimin në investime.
d) Qeveria do të sigurojë ekzistencën e monitorimit efektiv të kontratës dhe të
sistemit të vlerësimit gjatë gjithë periudhës së zbatimit të kontratës.
e) Kur kontrata e menaxhimit kontraktohet me një person ose agjenci të sektorit
privat, autoriteti kontraktues duhet të caktojë ose të emëroj një " oficer
administrativ për kontratë " nga stafi i tij. Autoriteti Kontraktues do të caktojë një
zyrtar të kualifikuar për çdo projekt të prokuruara në zbatim e sipër.
6.8 Punimi me Prokurimin Qendror dhe Marrëveshjet Kornizë
Çështjet e strategjisë
Autoritetet kontraktuese janë përballur me probleme të rritjes së punëve klerikale dhe
rutinore në procesin e prokurimit. Probleme të tjera shoqëruese përfshijnë: rritje në
45
National Public Procurement Strategy 2015-2020
diferencat e çmimeve midis Autoriteteve Kontraktuese , kohë të gjatë e udhëheqjes,
nivelet e larta të inventarit, përsëritja e aksioneve jashtë situatës dhe rritjeve të çmimeve
gjatë periudhës së mbulimit të kontratës. Këto probleme kanë rezultuar në rritje të kostos
në proceset e tenderimit. Thirrja për zgjerimin e aplikimit të Prokurimit Qendrore
(përmes Agjencisë Qendrore të Prokurimit) dhe përdorimi i marrëveshjeve kornizë është
konceptuar si një zgjidhje për këto probleme. Marrëveshjet kornizë janë kontrata në të
cilat njësitë ekonomike të prokurimit hyjnë në marrëveshje me furnizuesit ose ofruesit e
shërbimeve të furnizimit me mallra ose shërbime në kushte të rëna dakord për një
periudhë të caktuar kohore. Kushtet apo kërkesat sipas marrëveshjeve kornizë lidhen me
cilësinë, sasinë, çmimet, specifikimet e sakta të çmimeve dhe kushtet për shqyrtimin e
kërkesave të kontratës.
Objektivat e strategjisë
a) Për të siguruar furnizim të vazhdueshëm dhe efektiv të mallrave dhe shërbimeve
të rregullta sipas kushteve të rëna dakord të prokurimit publik.
b) Për të reduktuar funksionin e ngarkesës të punës së prokurimit dhe për të siguruar
përdorimin të parave publike në mënyre ekonomike dhe më të mirë.
Deklaratat e strategjisë
Për të arritur objektivat e mësipërme, Qeveria do të:
a) Forcoj dhe përkrah punën e plotë të Agjencisë Qendrore të Prokurimit duke
qartësuar më tej qëllimin e prokurimit të centralizuar.
b) Garantoj përdorimin e Marrëveshjeve Kornizë për të gjitha sendet dhe shërbimet e
specifikuara si artikujve të përdorimit të përbashkët dhe të shërbimeve, si një
mënyrë për të përfituar ekonomikisht dhe përdorimin më të mirë të parasë
publike.
c) Përpiqet të reduktoj veprat klerikale dhe rutinore, të minimizoj dallimet e
çmimeve ndërmjet Autoriteteve Kontraktuese, të shkurtojnë kohën e udhëheqjes
46
National Public Procurement Strategy 2015-2020
dhe do të mban nivele të ulëta të inventarit të Autoriteteve Kontraktuese duke mos
u ndeshur me situata jashtë aksioneve.
d) Ndihmoj në aftësimin e Autoriteteve Kontraktuese për të zbatuar planet e tyre të
prokurimit, si për rrjedhën e fondeve të prokurimit publik në përputhje me Ligjin
e Prokurimit Publik dhe aktet nënligjore përkatëse.
e) Përdor Marrëveshje Kornizë për mbrojtjen e Autoritetit Kontraktues kundër rritjes
së çmimeve gjatë periudhës së mbulimit të kontratës dhe reduktimin e kostos në
procesin e tenderimit.
6.9 Zhvillimi i Prokurimit Elektronik
Çështjet e strategjisë
Prokurimi elektronik është një sistem i prokurimit që përdor mundësitë e krijuara nga
teknologjia e informacionit dhe komunikimit për të rritur efikasitetin e përpunimit të
prokurimit. Prokurimi publik është potencialisht dhe praktikisht një funksion intensiv i
informacionit. Ajo duhet të mbështetet nga teknologjia e informacionit dhe komunikimit
dhe të një data-baze të besueshme. Një sistem elektronik i prokurimit mund të ofrojë një
numër të avantazheve mbi një punë normale me letër duke u bazuar në sistemin e
prokurimit. Përparësitë kryesore janë qasja e lehtë dhe me kosto efektive për
informacionet e prokurimit. Prokurimi elektronik është një risi për ruajtjen e teknologjisë
së informacionit dhe komunikimit në vendin e Kosovës dhe rritjen e efikasitetit dhe
efektivitetit të prokurimit publik.
Objektivat e strategjisë
Për të zhvilluar dhe për të mbështetur një përdorim të gjerë të prokurimit publik
elektronik përmes një sistemi teknologjik të informacionit dhe të komunikimit të
zhvilluar mirë.
Deklaratat e strategjisë
Për të arritur objektivat e mësipërme, qeveria në bashkëpunim me partnerë të tjerë do të:
47
National Public Procurement Strategy 2015-2020
a) Krijoj një sistem të prokurimit publik të mbështetur nga teknologjia e
informacionit elektronik.
b) Do të trajnoj dhe inkurajoj profesionistët e prokurimit të kthehen më shumë në
opsione të e-prokurimit dhe gradualisht të largohen nga përpunimet manuale të
prokurimit.
c) Inkurajoj profesionistët e prokurimit të përdorin e-prokurimin sa më shumë të jetë
e mundur në kërkim të furnizuesve, si dhe në mbajtjen dhe rikthimin e shënimeve.
d) Volumet e tanishme të punës në letër në nivele të ndryshme të qeverisjes duhet
gradualisht të ruhen në mënyrë elektronike në data-baza kombëtare dhe lokale për
rikthim të lehtë dhe shfrytëzim kur të jetë e nevojshme.
e) Filloj me programet e trajnimit për të ndërtuar kapacitetet tek zyrtarët të tij të
prokurimit dhe të stafit operativ për tu ballafaquar me kërkesat e e-prokurimit.
Përvoja ndërkombëtare sugjeron që risitë teknologjike të tilla si e-prokurimet dhe
ankandet elektronike mund të rrisin efikasitetin e prokurimit, të eliminojnë manipulimet e
tenderit, të forcojnë transparencën dhe për të arritur vlerën në para. Dixhitalizimi i
proceseve të prokurimit eliminon ballafaqimin e drejtpërdrejtë midis zyrtarëve të
prokurimit dhe ofertuesve dhe në këtë mënyrë zvogëlohen ndjeshëm shanset e ryshfetit
dhe korrupsionit.
KRPP-ja mund të krijojë një portal të e-prokurimit i cili do të lejojë:
a) regjistrimin dhe para-kualifikimin e kontraktuesve,
b) shkarkimin e dokumenteve të tenderit dhe lëshimin e njoftimeve të ofertave,
c) procedura konkurruese si dhe alternative,
d) marrjes së sqarimeve të ofertuesve dhe menaxhimin e të gjithë komunikimit dhe
informacionet online,
e) përzgjedhjen, ofertën e vlerësimit dhe krahasimin e ofertës,
f) negociatat online,
g) ankandet elektronike dhe ankande të ndryshme,
48
National Public Procurement Strategy 2015-2020
h) mbledhjen, ruajtjen dhe sistemimin e informacionit dhe statistikave në procesin e
prokurimit
i) grumbullimin elektronik të nevojave të organeve publike në nivel qendror;
j) zhvillimin e një regjistri të furnizuesve,
k) katalog qendror elektronik me informacion mbi produktet dhe shërbimet nga
furnizuesit e regjistruar
l) 'raporte me përjashtim' dhe alarme kudo qe ka devijime të konsiderueshme nga
standardet dhe normat e caktuara,
m) krahasimet e shpenzimeve për artikujt të prokurimit
n) analizimi i shpenzimeve
o) opsionet e menaxhimit të kontratës që lejojnë monitorimin e kontratave të lidhura;
p) e-faturimi dhe e-pagesat etj
Fillimisht, e-prokurimi do të jetë i detyrueshëm për kontratat e prokurimit mbi një prag të
caktuar për t'u vendosur nga KRPP-ja. Më pas, ajo mund të bëhet e detyrueshme për
kontratat e pragut të ulët.
Një parakusht për gatishmërinë e e-prokurimit është ngritja e kapaciteteve të stafit të
prokurimit në e-Prokurim. Andaj, planet e trajnimit do të përfshijnë trajnime në
prokurimin elektronik. KRPP-ja gjithashtu do të duhet të nis një fushatë të fortë
ndërgjegjësuese mes palëve të interesuara për të shpjeguar përfitimet e efikasitetit të
prokurimit elektronik.
6.10 Zhvillimi i Kapaciteteve Profesionale dhe Burimeve
Njerëzore
Çështjet e strategjisë
Zhvillimi i përshtatshëm i burimeve njerëzore dhe praktikës profesionale të prokurimit
janë veprime thelbësore strategjike nëse sektori i prokurimit publik është për të
përmbushur kërkesat e qëllimeve kombëtare të zhvillimit dhe nevojat për rritjen e saj dhe
49
National Public Procurement Strategy 2015-2020
konkurrencën e tregut. Pasi që sistemi i Prokurimit Publik është themeluar tani, të gjitha
palët e interesuara janë bërë të vetëdijshëm për rëndësinë e burimeve njerëzore për më
shumë shërbime profesionale të prokurimit publik. Sipas raporteve përkatëse vjetore, nuk
ka aq shumë numër të kualifikuar (certifikuara) të Zyrtarëve të Prokurimit Publik që
paraqet një problem, por aftësia e tyre për të zbatuar praktikisht njohuritë e fituara.
Është e rëndësishme për Autoritetet Kontraktuese për të dizajnuar dhe të hartuar terma të
qarta dhe të ngjeshura të referencës; gjithashtu po aq e rëndësishme është që furnizuesit të
dalin me propozime të zhvilluara dhe informative. Është pra e rëndësishme dhe kritike që
strategjia e propozuar dhe e miratuar e trajnimit, e cila përfshin të gjitha dimensionet,
aspektet e prokurimit dhe rregullatorët e të gjitha palëve të interesuara, autoritetet
kontraktuese dhe furnizuesit / kontraktuesve të mundshme të zbatohen.
Objektivat e strategjisë
Të trajnoj dhe të zhvillojë kuadro profesionale të prokurimit dhe një kapacitet të pajisur
në sektorin e prokurimit publik për tu përballuar me një treg në rritje të prokurimit dhe
rolin e saj të pritur në zhvillimin ekonomik kombëtar.
Deklaratat e strategjisë
Për të arritur këtë objektiv, qeveria do të:
a) Vazhdojë dhe të nxisë përpjekjet për të zhvilluar një kuadër të prokurimit publik
profesional në vend përmes trajnimit dhe certifikimit të përbashkët të stafit.
b) Siguroj transformimin e fuqisë së punës profesionale të Prokurimit Publik duke
bërë të mundur atë të lëviz nga praktika e taktikës së saj aktuale rutinore në
praktika strategjike të prokurimit, dhe për të promovuar përgjegjësinë e
qëndrueshme të prokurimit publik profesional dhe avancimin e tyre.
c) Të sigurojë zhvillimin e një kuadri të specializuar të prokurimit në kuadër të
sistemit të karrierës të shërbimit civil në vend.
50
National Public Procurement Strategy 2015-2020
d) Të sigurojë që institucionet përkatëse të trajnimit janë kërkuar që të zhvillojnë
prokurim publik, në përputhje me Strategjinë Kombëtare të Trajnimit të
Prokurimit Publik, duke bërë kërkesë drejtuar kurrikulave të trajnimit të cilat
shënjestrojnë funksionet specifike të prokurimit.
e) Të krijojë dhe menaxhojë një skemë të qëndrueshme financiare për zhvillimin e
karrierës së prokurimit publik.
Dizajnimi i programeve të trajnimit mund të bazohet në një teknikë të boshatisjes së
inventarit që të përputhen me nevojat e sistemit. Koha e pritjes për të marrë pjesë në një
kurs (për pjesëmarrësit e sektorit publik ose privat) duhet të jenë të arsyeshme. Mund të
vendoset një sistem e cili lejon ndjekjen dhe regjistrimin e individëve të cilët vazhdojnë
zhvillimin profesional.
Për hartimin e përmbajtjes së kursit dhe programit mësimor, KRPP-ja do të marrë
parasysh bashkëpunimin me IKAP-it dhe partneritetin me institucionet e arsimit të lartë
dhe institucioneve të specializuara të trajnimit për zhvillimin e moduleve të trajnimit të
cilat mbulojnë shtrirjen e plotë të kurseve që janë të nevojshme për ndërtimin e aftësive të
prokurimit të Zyrtarëve të Prokurimit.
Qeveria mund të inkurajojë trajnimin në prokurimet publike, si pjesë e trajnimit të
sektorit publik dhe politikës së arsimit. Ajo gjithashtu mund të inkurajojë dhe këshillojë
institucionet e arsimit të lartë sidomos Universitetet për Inxhinieri për të zhvilluar
kërkesën për prokurim publik të drejtuar kurrikulave të trajnimit të cilat shënjestrojnë
funksionet specifike të prokurimit.
Koncepti i e-mësimit mund të konsiderohet si ajo që lejon një mundësi për të përmirësuar
aftësitë dhe kredencialet profesionale nëpërmjet trajnimeve të arritshme online. Përveç
kësaj, e-mësimi mund të përtërihet lehtë (nëse projektohet në mënyrë të përshtatshme),
pasi që sistemi rritet dhe zhvillohet.
51
National Public Procurement Strategy 2015-2020
Certifikimi është i detyrueshëm për ata zyrtarë të cilët marrin përsipër funksionin e
Zyrtarit të Prokurimit. Dizajni dhe Zhvillimi i hierarkisë së certifikatave (bazë, të
avancuara) kërkon vëmendje të veçantë, veçanërisht pasi ajo është e përsëritur çdo 3 vjet.
Si pjesë e detyrimit të saj për të rritur kapacitetin e ofertuesve për të paraqitur oferta të
përgjegjshme, KRPP-ja mund të marrë iniciativën e trajnimit të ofertuesve të mundshëm
në dispozita të rëndësishme të kuadrit ligjor të Prokurimit Publik. Përveç kësaj, trajnimi
dhe kurset informative mund të zhvillohen për palët e tjera të tilla si Auditorët, hetuesit (e
organeve anti-korrupsion), shoqëria civile, media etj.
6.11 Krijimi i Ndërgjegjësimit të Prokurimit Publik
Çështjet e strategjisë
Një nga sfidat me të cilat përballet sektori i prokurimit publik në Kosovë është mungesa e
vetëdijes publike për të mirën e prokurimit publik ligjeve, rregulloreve, udhëzimeve,
procedurave dhe instrumenteve rregullatore të saj. Ekziston edhe një mungesë e vetëdijes
në tregjet e prokurimit publik, për mekanizmat e shqyrtimit të ankesave në mes palëve të
interesuara. Në këtë drejtim, duhet të shtrihet në të gjitha segmentet e shoqërisë dhe
palëve të interesuara, duke përfshirë ofertuesit e mundshëm për krijimin e vetëdijes dhe
sensibilizimin mbi funksionet e prokurimit publik, ligjeve, rregulloreve dhe procedurave.
Objektivat e strategjisë
Të ndërgjegjësohen Autoritetet Kontraktuese dhe akterë të tjerë mbi rolin dhe rëndësinë e
funksionit të prokurimit publik, tregjeve, ligjeve, rregulloreve dhe procedurave.
Deklaratat e strategjisë
a) Qeveria, në bashkëpunim me aktorë të tjerë, duhet të krijojë mekanizma efikas të
komunikimit dhe krijimit të ndërgjegjësimit.
b) Agjencitë e Prokurimit Publik dhe Autoritetet Kontraktuese duhet të sigurohen që
informacioni mbi të mirën e prokurimit publik dhe ligjeve, rregulloreve,
52
National Public Procurement Strategy 2015-2020
udhëzimeve, procedurave dhe instrumenteve rregullatore të saj janë të njohura për
publikun.
6.12 Harmonizimi i mëtejshëm i kuadrit ligjor për prokurimin,
sidomos në pikëpamje të Direktivave të reja të BE-së
Çështjet e strategjisë
Republika e Kosovës tashmë ka vënë në fuqi Ligjin e Prokurimit Publik, i cili plotësisht
përputhet me direktivën e BE 2004/18/EC që mbulon procedurat e prokurimit të organeve
publike dhe Direktivën 2004/17/EC të BE-së që mbulon procedurat e prokurimit të
subjekteve që veprojnë në sektorin e shërbimeve. Që nga dhjetori 2011, Komisioni
Evropian ka propozuar rishikimin e Direktivave të mësipërme, i cili rishikim u votua nga
Parlamenti Evropian më 15 janar 2014 dhe u miratua nga Këshilli më 11 shkurt 2014.
Duke vazhduar në rrugën e saj drejt pranimit në BE Kosova duhet të përshtat
legjislacionin e Prokurimit Publik të saj me Direktivat e reja 2014/24/EU (duke
zëvendësuar direktivën 2004/18/EC), 2014/25/EU (duke zëvendësuar direktivën
2004/17/EC) dhe direktivën e re për kontratat e koncesionit 2014/23/EU.
Objektivat e strategjisë
a) Për të siguruar përputhshmërinë e vazhdueshme me kuadrin ligjor të BE-së.
b) Për të shfrytëzuar plotësisht përvojën dhe praktikat më të mira të shteteve anëtare
të BE-së në fushën e prokurimit publik.
Deklaratat e strategjisë
Për të arritur objektivat e mësipërme, Qeveria do të:
a) Filloj diskutimin për rishikimin e LPP.
b) Përpunoj, nën drejtimin dhe menaxhimin e KRPP-së, një krahasim të plotë në mes
të LPP-së ekzistuese dhe kërkesave e Direktivave të reja të BE.
53
National Public Procurement Strategy 2015-2020
7 PLANI I VEPRIMIT
7.1 Lidhja e veprimeve te propozuara me NPPS
Strategjia Kombëtare e Prokurimit Publik për Republikën e Kosovës ka elaboruara përfshirjet e sipërme të çështjeve strategjike të
mëposhtme:
1. Koordinimi i Planifikimit dhe Buxhetit të Prokurimit
2. Pajtueshmëria me ligjet dhe rregullat e Prokurimit Publik
3. Monitorimi dhe mbikëqyrja
4. Prokurimit Publik dhe Konflikti i Interesit
5. Njoftimi për Tenderuesit dhe Paraqitja e Informacionit
6. Mekanizmat e Menaxhimit të Ankesave në Sistemin e Prokurimit Publik
7. Administrata e kontratës, Monitorimi dhe Menaxhimi i Performancë së palës shitëse
8. Punimi me Prokurimin Qendrore dhe Marrëveshjet Kornizë
9. Zhvillimi i Prokurimit Elektronik
10. Zhvillimi i Kapaciteteve Profesionale dhe Burimeve Njerëzore
Tabelat e mëposhtme përshkruajnë lidhjen e propozuar me çështjet strategjike të mësipërme.
54
National Public Procurement Strategy 2015-2020
Veprimet (1)
(2) (3)
(4) (5)
(6) (7) (8)
(9) (10)
• Rritja e efikasitetit të sistemit të PP- Organizimi i "takime" të rregullta në çdo tre muaj për mbledhjen e
përvojave me pjesëmarrjen e CAS-it, KRPP-së dhe OSHP-së
- Të Përpunohet një listë e çështjeve në sistemin e PP për të ndryshuar dhe për të marrë masat korrigjuese (nxjerrjen e udhëzimeve administrative ose shënime shpjeguese, modifikimin e legjislacionit dytësor, etj)
- Monitorimi i efikasitetit duke analizuar çmimet e tregut dhe çmimet e kontratave publike dhe marrëveshjeve kornizë dhe për të mbajtur katalogun e çmimeve njësi të përditësuar.
- Zgjasë procedurat e centralizuara dhe përdorimin e kontratave kornizë nëse është provuar të jetë më efikas.
• Proceset e Inicimit- Futja e një sistemit të PIP (Programi i Investimeve Publike), - Rritja e prokurimit të centralizuar - Përpuno dhe zbato rregulla të brendshme në kuadër të autoriteteve
kontraktuese
- Ofrojnë udhëzime për autoritetet kontraktore, sidomos në ndarjen e përgjegjësive
- Qartësimi i roleve dhe përgjegjësive brenda autoriteteve kontraktuese (rolin e zyrtarit të prokurimit, Komisioni i Vlerësimit, zbatimi i kontratës etj)
• Përmirësimi i aftësive dhe qasjes në informata (duke përfshirë sistemin e prokurimit elektronik, trajnime që kanë të bëjnë me të gjitha nivelet e PP të përfshira në financat publike)
- Zhvillimi i faqes së internetit të OSHP-së - Zhvillimi i faqes së internetit të KRPP-së, me funksionalitet të kërkimit
në FAQ / interpretime
55
National Public Procurement Strategy 2015-2020
Veprimet (1)
(2) (3)
(4) (5)
(6) (7) (8)
(9) (10)
- Zhvillimi i faqes e internetit CPA, me më shumë informacion për OE dhe AK rreth marrëveshjeve kuadër
- Sigurimi i komunikimit të harmonizuar në mes të 3 institucioneve kryesore PP (CPA, KRPP, CPA) dhe të komunikimit të rregullt me media dhe publikun, duke përfshirë OE dhe AK-të dhe qytetarët.
- Planifikojnë dhe ofrojnë trajnime më specifike për të gjitha palët e interesuara - implementimin e strategjisë së trajnimit të Prokurimit Publik
- Organizojnë takime të rregullta në tryeza të rrumbullakëta dhe diskutime me palët e interesuara nën përgjegjësinë dhe drejtimin e KRPP-së (p.sh. diskutimi mbi interpretimet e fundit, problemet më të shpeshta dhe zgjidhjet e propozuara)
- Të nxjerrë planet vjetore të trajnimit bazuar në nevojat e të gjithë aksionarëve (shih gjithashtu strategjinë e trajnimit të Prokurimit Publik) dhe përshtat ato sipas interesit për pjesëmarrje.
• Rritja e transparencës- Publikimi i njoftimeve për kontratë dhe në rast të ankesës, të te gjitha
dokumenteve lidhur me ankesën deri në vendimin e OSHP-së
- Krijo një faqe interneti ku të gjithë mund të raportojnë në mënyrë anonime një shembull të korrupsionit ose keqpërdorimit të fondeve publike dhe ngrit një procedurë se si të hetohen këto raste (gjithashtu mund të jetë një mjet i fortë i PR)
- Publiko të gjitha dokumentet që kanë të bëjnë me PP (NJK, planet e prokurimit, kontratat, etj), pas zhvillimit të mëtejshëm të rregullave në lidhje me publikimin e këtyre dokumenteve
- Mbani dokumentet për 5 vjet pas përfundimit të projekteve • Mbaj llogari, përgjegjësi
56
National Public Procurement Strategy 2015-2020
Veprimet (1)
(2) (3)
(4) (5)
(6) (7) (8)
(9) (10)
- Qartëso përgjegjësitë e "menaxherëve", ministrave, kryetarëve të komunave etj
- Planifikoni shumicën e projekteve në të njëjtën kohë me hartimin e buxhetit
• Harmonizo më tej kuadrin ligjor për prokurim, sidomos në pikëpamje të Direktivave të reja të BE-së
- Fillo diskutimin për rishikimin e LPP. - Përpuno, nën drejtimin dhe menaxhimin e KRPP-së, një krahasim të
plotë në mes të LPP-së ekzistuese dhe kërkesave të Direktivave të reja të BE.
7.2 Action Plan
Veprimet S/M/L3 Afati Kohor
Agjencioni i Implementimit
• Rrit efikasitetit e sistemit PP
3 S/M/L= Short, Medium or Long term, Short = Year 1, Medium = Year 2-4, Long = After Year 4
57
National Public Procurement Strategy 2015-2020
Veprimet S/M/L Afati Kohor
Agjencioni i Implementimit
- Organizo "takime" të rregullta në çdo tre muaj duke mbledhur përvojat me pjesëmarrjen e
– AK dhe operatorëve ekonomik për të paraqitur problemet që ata përballen në punën e përditshme
– KRPP-ja për të njohur problemet në procedurat e PP dhe zbatimit të kontratës
– OSHP-ja për të realizuar pikat problematike të procedurës së shqyrtimit
S Semestri i 1-rë 2015
KRPP-ja, OSHP
– Elaboro një listë të çështjeve në sistemin e PP për të ndryshuar dhe për të marrë masat korrigjuese (nxjerrjen e udhëzimeve administrative ose shënime shpjeguese, modifikimin e legjislacionit dytësor, etj)
S Semestri i 2-të 2015
KRPP-ja
– Monitoro efikasitetitin duke analizuar çmimet e tregut dhe çmimet e kontratave publike dhe marrëveshjeve kornizë dhe për të mbajtur katalogun e çmimeve njësi të përditësuar.
S Semestri i 2-të 2015
KRPP-ja, AQP
– Zgjatë procedurat e centralizuara dhe përdorimin e kontratave kornizë nëse është provuar të jetë më efikas.
M Në 2016 AQP
• Proceset e Inicimit- Futja e një sistemit të PIP (Programi i Investimeve Publike) , M Në 2016 KRPP-ja- Rritja e prokurimit të centralizuar M Në 2016 AQP- Përpuno dhe zbato rregulla të brendshme në kuadër të autoriteteve kontraktuese S Semestri i
1-rë 2015KRPP-ja
- Ofrojnë udhëzime për autoritetet kontraktore, sidomos në ndarjen e përgjegjësive S Semestri i 1-rë 2015
KRPP-ja
- Qartësimi i roleve dhe përgjegjësive brenda autoriteteve kontraktuese (rolin e zyrtarit të prokurimit, Komisioni i Vlerësimit, zbatimi i kontratës etj)
S Semestri i 1-rë 2015
KRPP-ja
• Përmirësimi i aftësive dhe qasjes në informata (duke përfshirë sistemin e prokurimit elektronik, trajnime PP që kanë të bëjnë me të gjitha nivelet e përfshira në financat publike)
58
National Public Procurement Strategy 2015-2020
Veprimet S/M/L Afati Kohor
Agjencioni i Implementimit
– Krijo faqen e internetit të OSHP-së– Lejo kërkim në kuadër të vendimeve të OSHP-së në bazë të fjalëve kyçe– Sigurohu që i njëjti vendim është lëshuar për të njëjtin problem– Publiko më shumë informacion mbi kontratat e dhënies dhe të anuluara
SSemestri i
1-rë 2015
OSHP
– Krijo faqen e internetit të KRPP-së, me funksion të kërkimit në FAQ / interpretime
SSemestri i
1-rë 2015
KRPP-ja
– Krijo faqen e internetit të CPA, me më shumë informacion për OE dhe AK rreth marrëveshjeve kornizë
SSemestri i
1-rë 2015
AQP
- Sigurimi i komunikimit të harmonizuar në mes të 3 institucioneve kryesore PP (CPA, KRPP, CPA) dhe të komunikimit të rregullt me media dhe publikun, duke përfshirë OE dhe AK-të dhe qytetarët.
SSemestri i
1-rë 2015
KRPP-ja, OSHP, AQP
- Planifikojnë dhe ofrojnë trajnime më specifike për të gjitha palët e interesuara - implementimin e strategjisë së trajnimit të Prokurimit Publik
M Në 2015 KRPP-ja, IKAP
- Organizojnë takime të rregullta në tryeza të rrumbullakëta dhe diskutime me palët e interesuara nën përgjegjësinë dhe drejtimin e KRPP-së (p.sh. diskutimi mbi interpretimet e fundit, problemet më të shpeshta dhe zgjidhjet e propozuara)
M Në 2016 KRPP-ja,
- Të nxjerrë planet vjetore të trajnimit bazuar në nevojat e të gjithë aksionarëve (shih gjithashtu strategjinë e trajnimit të Prokurimit Publik) dhe përshtat ato sipas interesit për pjesëmarrje.
S Semestri i 2-të 2015
KRPP-ja, IKAP
• Rritja e transparencës- Publikimi i njoftimeve për kontratë dhe në rast të ankesës, të te gjitha dokumenteve
lidhur me ankesën deri në vendimin e OSHP-sëS Semestri i
1-rë 2015OSHP
59
National Public Procurement Strategy 2015-2020
Veprimet S/M/L Afati Kohor
Agjencioni i Implementimit
- Krijo një faqe interneti ku të gjithë mund të raportojnë në mënyrë anonime një shembull të korrupsionit ose keqpërdorimit të fondeve publike dhe ngrit një procedurë se si të hetohen këto raste (gjithashtu mund të jetë një mjet i fortë i PR)
L In 2018 KRPP-ja
- Publiko të gjitha dokumentet që kanë të bëjnë me PP (NJK, planet e prokurimit, kontratat, etj), pas zhvillimit të mëtejshëm të rregullave në lidhje me publikimin e këtyre dokumenteve
S Semestri i 2-të 2015 KRPP-ja,
OSHP- Mbani dokumentet për 5 vjet pas përfundimit të projekteve M Në 2016 PPRC
• Mbaj llogari, përgjegjësi- Qartëso përgjegjësitë e "menaxherëve", ministrave, kryetarëve të komunave etj S Semestri i
1-rë 2015 KRPP-ja
- Planifikoni shumicën e projekteve në të njëjtën kohë me hartimin e buxhetit L Në 2018KRPP-ja
• Harmonizo më tej kuadrin ligjor për prokurimin, sidomos në pikëpamje të Direktivave të reja të BE-së- Fillo diskutimin për rishikimin e LPP. M Në 2016
KRPP-ja
- Përpuno, nën drejtimin dhe menaxhimin e KRPP-së, një krahasim të plotë në mes të LPP-së ekzistuese dhe kërkesave të Direktivave të reja të BE.
L Në 2018KRPP-ja
60
National Public Procurement Strategy 2015-2020